27H llı'llilm İN YııvıirluHiHtıh Yatuklar (ItııliHtiH

Ze ■ Z •K n mılks= —-— şeklinde hcsup edilir.

K l)

Tablo 18.7’dcn D= 90 mm olarak okunur.

Yatak gres ile yağlandığı ve D > 30 mm olduğundan Zs =1 ’dir.

Çap faktörü K D = D -10=90-10= 80.

Tablo 18.17’den konik makaralı yatak için devir sayısı sabiti K '.'O uttu 1/dk okunur.

Yük kombinasyonu faktörü ise Şekil 18.37’dc Fc/Fr=0,6 için ZK* 0.8 ' itli

1 • 0,83 • 3200001 maks :3320 d /d k

b) n< nmaks olduğundan bu yatağın kullanılmasında sakınca yoktur.

Problem 18.9

Şekilde gösterilen helisel dişli çark m ekanizmasına ait mil, A ’da 6308 ııolıi tek sıra sabit bilyalı rulm anla sabit olarak yataklanmıştır. B ’de ise, A yulugl ile aynı ömre sahip olacak, yine sabit bilyalı bir rulm an kullanılmam düşünülmektedir.

Çalışma esnasında dişlilere radyal yönde Fr eksenel yönde Fe ve bunlum dili düzlemde Ft teğetsel kuvveti etkimektedir. Bu kuvvetlerin doğrultu'.ıı m yönü şekil üzerinde gösterilmiş olup değerleri:

F t = 1870 N, Fr = 1080 N ve Fe = 960 N ’dur.

6308 rulman için dinamik yük sayısı C = 31 kN, statik yük sayısı C» I ,t| kN olduğuna göre;

M>ıklııl\l lıjfiıiıılıır ı (, özitmlü 1‘rohlctıt Kllııhı

.il Y a tu k la ra g e l e n t o p l a m k u v v e t l e r i b u lu n u z .

Iı| Mil 2850 d/dk. ile döndüğüne göre; A yatağının işletme saati olarak nominal ömrünü hesaplayınız

■ ı M’de kullanılacak yatağın büyüklüğünü bulunuz.

(.'O/Um 18.9

tı)Yatuk kuvvetlerinin hesabı:

I 'işli kuvvetleri Fr ve Fe y-x düzleminde, Ft ise bunlara dik z-y düzleminde ı ikııııcktcdir:

Yatuklara y-x düzleminde etkiyen kuvvetler:

A B

F,*

195 210

I »cııge denklemlerinden:

5,Ma = 0:

2K2 H ı t l ı l ı n İ N Y ı ı \ ' ( i r l < ı n m n t \ u ı i ^ k l t i r ( R ı t İ H M I ı l ı i ı I

h ) A y a t a ğ ı ha r e k e t l i ( s e r b e s t ) B y a t a ğ ı sa b it o l d u ğ u n a g ö r e ; lıer iki y a la ğ ın

ö m r ü n ü h e s a p l a y ı m /

Ç t t / .ü m 1 8 .1 0

Dişli kuvvetlerinden dolayı yataklara etkiyen tepki kuvvetleri aşağıdaki ıphl olacaktır:

Muhlin' i:irıııanlıin (Vıııh ıılll l'rohleıtt KItııhı 2Ht

I', v c F r k u v v e t l e r i a y n ı d ü z l e m d e ( x d ü z l e m i ) , F, bu n la ra d ik d ü z l e m d e (y d ü z l e m i ) e t k im e k t e d ir .

\ düzlemindeki tepki kuvvetleri

Fc

Fr

Ax 90 110

I)eııgc denklemlerinden ( I M B =0, Z Fy = 0 ):

FAj • 200 - Fc - 7 0 - F r 110 = 0

_ 400 -70 + 800 -110 _ gg0 N 200

FBx = Fr - pAx = 8 0 0 -5 8 0 = 220 N

y düzlemindeki tepki kuvvetleri:

F,

FAy 90

B- s

110 By

Fa -2 0 0 - F , 110 = 0

F a =1100 1 1 0

200605 N

FBy = F, - F a> = 1 1 0 0 -6 0 5 = 495 N

Mileşke kuvvetler:

f a = y j F İ x + F ^ y = V 5 8 0 2 + 6 0 5 2 = 8 3 8 N

F B = ^ F b x + ¥ İ y = V 2 2 0 2 + 4 9 5 2 s 5 4 2 N

M yatağının ömrü (sabit yatak):

2H4 İlahim IH Yuvarlanmalı Yattıklar (Ntılnıanl

F 400- S - = --------- = 0,038 buna karşılık gelen e değeri e = 0,235C o 10400

F 400— = — - = 0,73 > e olduğundan X = 0,56 ve Y = 1,9 Fr 542

Fcş = X • Fr + Y • Fc = 0,56 • 542 + 1,9 ■ 400 = 1064 N

U = ■ ı o 6/ \

C 106 f 17700"j

n -60 F ' 900 -60 t 1064 J= 85251 saat

A yatağının ömrü (serbest yatak):

L h = -106 f C ) * 1 0 6

f 17700"]

n • 60 I F ; n ■ 60 OO 00

s 174499 saat

Problem 18.11

A ve B yatakları arasına takılı bir kasnak vasıtasıyla tahrik edilen milin hm| ucuna ağırlık merkezi dönme ekseninden 50 mm mesafede olan m 5 Vg kütlesinde eksantrik bir eleman takılıdır.

Çalışma sırasında kasnağı döndüren kayış kollarına etkiyen toplam iınlyul

kuvvet Fk = 3400 N, milin dönme hızı 750 d/dk’dır.

A yatağı için tek sıralı sabit bilyalı, B yatağı için NU tipi silindirik m akım ılı

rulman kullanılacaktır. Her iki yatağın 10000 saat işletme ömrüne salnp olması istendiğine göre, aşağıda verilen rulmanlardan uygun olanı seçiniz ııı kütlesinin ağırlık etkisi dikkate alınmayacaktır.

Makin* fcl<'iıı\jjjrı (,'ıiıtlnıHl 1‘rohlem Kitabı 2Ht

S e ç i l e n r u lm a n k a t a lo g u n d a k i tek s ıra lı sab it b i ly a l ı r u lm a n la r

Sembold

(mm)

D

(mm)

B

(mm)

C

(kN)C„

(kN)

16005 25 47 8 7,99 4,57

6005 25 47 12 11,2 6,0

6205 25 52 15 15,7 8,3

6305 25 62 17 26,7 13,9

6405 25 80 21 40,8 22,2

Seçilen rulman katalogundaki silindirik makaralı rulmanlar

Sembold

(mm)

D

(mm)

B

(mm)

C

(kN)C0

(kN)

N U 1005 25 47 12 13,3 11,2NU205 25 52 15 17,7 14,8

NU2205 25 52 18 24,1 22,0

NU305 25 62 17 29,8 24,3

NU2305 25 62 24 43,9 40,0

t,özüm 18.11

I )önme sırasında eksantrik parçada oluşan merkezkaç kuvveti:

Fm = m r ( o = 5 -5 0 10 -3 k • 750 30

= 1542 N

Merkezkaç kuvveti yönünün aşağı ve yukarı olması durumunda yatak tepki k uvvetlerinin değerleri aşağıdaki gibi hesaplanır.

Fa:. Ft Fbi . Fa : . Fb:

_60_ f c d - t M - 60

Merkezcil kuvvetin yönü yukarı doğru Merkezcil kuvvetin yönü aşağı doğru (Yatak tepki kuvvetlerinin yönü gelişigüzel seçilmiştir)

.’HA llıilıiııı IH Yuvarlanmalı Yalaklar jHnlnunı

D e n g e d e n k l e m l e r i n d e n (Li M A O, 2 > y • O ) :

Fk 6 0 - F B • 120 + Fm 160 = 0

Fb, =3400 60+ 1542 160

120FBı =3756 N

Fk 6 0 - F „ 120 — Fm 160 II

Fb2 =3400 6 0 -1 5 4 2 160

120Fg2 = -3 5 6 N

(-) işareti F b: için başlangıçta seçilen yönün yanlış olduğunu gösteriyi»

- f a 2 + f b 2 + F k - F m 0

F a , = -1 5 4 2 + 3400 + 356— F A| ~ F B, + F k + F m = 0

FA| =3400 + 1 5 4 2 -3 7 5 6

FA| =1186 N

A Yatağının secimi

Yatak yükleri

Fa = 2214 Nr *maks

Fa =1186 N

F a

+ 2 • F a

FAm =1186 + 2-2214

Fa = 1871 N

L h = -

C = 1 8 7 1 310000-750-60

\ O t

C =14338 N

Fa , = 2214 N

B Yatağının secimi

Yatak yükleri

Fb = 3 7 5 6 NmaksFb =356 Nrtıın

Fb + 2 • F,f b =

B„

356 + 2 -3756

3:2623 N

ıo 6f C 1

ı o 6( \

c

n - 6 0 h n - 6 0 , \ B ra ,

C = 2623 T 10Ö0° - 7 5 0 -6010r

C = 16397 N

A yatağı için dinamik yük sayısı C = 15700 N olan 6205 numaralı rulman,

B yatağı için dinamik yük sayısı C = 17700 N olan NU 205 numanılı rulm an seçilir.

Muhlııc l'le ııiıiıılan (, ı'i.-ıliHİıl l'ın lıl, i iİ K U M h 287

l ' ı oh lc ı ı ı İN. 12

•Vekilde verilen konik dişli çark mekanizmasında, dişli çark mili 800 d/dk ile dönmekte ve 13,5 kW güç aktarmaktadır. Çalışma sırasında dişlilere etkiyen kuvvetler şekil üzerinde verilmiştir. A yatağı serbest, B yatağı sabit yatak olarak monte edilecektir. A yatağının takıldığı yerde muylunun çapı 40 mm, M yatağının takıldığı yerde muylu çapı da 35 m m ’dir.

a) A ve B yatak tepki kuvvetlerini bulunuz.

b) B ucu için 3207 nolu iki sıralı eğik bilyalı, A ucu için N U 408 nolu silindirik makaralı yatak kullanılacaktır. Her iki yatağın işletme saati cinsinden ömrünü hesaplayınız

Çalışma sırasında dişli çarklara etkiyen kuvvetler:

Ft = 6127 N, Fr = 2100 N, Fe = 750 N

Yataklamada kullanılan rulmanların boyutları ve yük kapasiteleri

Silindirikmakaralı

yatak

d

(mm)

C

(N) C0(N)

iki sıralı eğik

bilyalı yatak

d

(mm)

C

(N)

c„

(N)

NU 408 40 89200 55300 3207 35 33500 27500

m /Jl Yıı\ıiılnnmıilı Yuhıklnı (Kıılınıith

[ J

Ç if t s ıra lı e ğ i k b i ly a l ı yatak lat i ç in X v e Y k a ts a y ı la r ı

FL £ e Fc— > cÇift sıra eğik F Fr

Bilyalı yatak e X Y X Y

32, 33

serileri için 0,86 1 0,73 0,62 ı.rÇözüm 18.12

Fr ve Fe x düzleminde, F, bunlara dik y düzleminde etkidiği kabul cdılıutij buna göre yatak tepki kuvvetleri:

F r Bx

:. b

40 F a * 100

x düzleminde etkiyen kuvvetler

Denge denklemlerinden:

I M b =0

Fr 140 - Fc - 2 6 ,3 - FAx 1 0 0 - 0

2100 140 - 7 5 0 -26,3

• m,

F Ax =

Z M b - 0

Ft 1 4 0 -F Ay 100 = 0

6127 140100

Fax =2742,75 N

I F y = 0

F r - F Ax + F Bx = 0

FBx =642,75 N

FAy =100

FAy =8578 N

ZFy = 0

FB ^+ F t - FAy = 0Fb7 = 2451 N

Yatak tepki kuvvetlerinin toplamı

FAr = V FAx + FAy = V 2742,752 + 85782

FAr = 9005,8 N

M nklıır1 lı-mnnhın Çfollnıltl l ’mhlcm Mini»

F»r " V Fb* ^ F y - V 642,752 + 2451:

2533,87 N

A Yuluğl hesabı

10Lı, =■

6 ' C ' £

n -60

L h = -10"

800■60

II Yatağı hesabı

892009005,8

10/3

= 43474 saat

I 2533,87 N, Fe = 750 N ve — = - 75Q = 0,295 < e = 0,86Fr 2533,87

olduğundan X = l, Y=0,73 olur.

Fc, = X- FBr + Y- Fe =1 • 2533,87 + 0,73 • 750 s 3081 N

L h =1 0 6

n • 60 FV «s 7

L h = -1 0 b

800•60'3 3 5 0 0 '3

3081= 26780 saat