rynek funduszy poŻyczkowych pzfp 2014.pdfwnego biznesu. ców. zgodnie z zapisami regional-nych...

RYNEK FUNDUSZY POŻYCZKOWYCH

w POLSCE

RAPORT 2014

© Copyright do wydania polskiego PZFP

Recenzja: Prof. zw. dr hab. Beata Zofia Filipiak

Wszelkie prawa zastrzeżone.

Zabronione jest kopiowanie, przetwarzanie i rozpowszechnianie

w jakimkolwiek celu oraz postaci bez pisemnej zgody autora i wydawcy.

Opracowanie zbiorowe pod red. Prof. SGH dr hab. Agnieszki Alińskiej

Maciej Gajewski, Marek Górecki, Maciej Kopytek, Marek Mika, Piotr Rogowiecki,

Katarzyna Sabarańska, Jan Szczucki

Współpraca: Julia Majer

Raport powstał na podstawie zaktualizowanych danych przekazanych przez fundusze pożyczkowe

według stanu na 31.12.2014 r.

Publikacja finansowana ze środków Ministerstwa Gospodarki

Słowo Wstępne Wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Gospodarki Pana

Janusza Piechocińskiego

Wprowadzenie

(Agnieszka Alińska, prof. SGH dr hab.)

Rozdział I. Uwarunkowania makroekonomiczne działalności pożyczkowej

w 2014 roku

(Piotr Rogowiecki, Dyrektor Biura PZFP)

1. Wyniki finansowe przedsiębiorstw

2. Zapotrzebowanie przedsiębiorstw na zewnętrzne źródła finansowania

3. Wzrost gospodarczy Polski w 2014 roku a sytuacja w sektorze funduszy

pożyczkowych

4. Prognoza i rekomendacje

Rozdział II. Wartość kapitału pożyczkowego i aktywność funduszy pożyczko-

wych w układzie regionalnym

(Piotr Rogowiecki, Dyrektor Biura PZFP)

1. Dynamika wartości kapitału pożyczkowego

2. Wpływ działalności funduszy pożyczkowych na rozwój przedsiębiorczości

w poszczególnych regionach

3. Aktywność funduszy pożyczkowych w podziale na obszar miejski i wiejski

ze względu na poziom zurbanizowania i liczbę mieszkańców

Rozdział III. Sieć i zakres działalności funduszy pożyczkowych oraz ich

zaplecze kadrowe

(Katarzyna Sabarańska, Wiceprezes PZFP)

1. Wyposażenie kapitałowe funduszy pożyczkowych

2. Sieć oddziałów terenowych funduszy pożyczkowych

3. Polityka kadrowa oraz działalność inna niż pożyczkowa

Rozdział IV. Charakterystyka klientów funduszy pożyczkowych

(Marek Górecki, Członek Zarządu PZFP)

1. Działalność funduszy pożyczkowych w zależności od okresu funkcjono-

wania przedsiębiorcy na rynku

2. Klienci kontynuujący współpracę z funduszami pożyczkowymi

3. Popyt na pożyczki w kontekście celu przeznaczenia pozyskanych środków

4. Popyt na ofertę funduszy w poszczególnych branżach

5. Pożyczki udzielone przez fundusze pożyczkowe według przedziałów

wartości, w tym wraz z pomocą de minimis

Rynek funduszy pożyczkowych w Polsce 3

Spis treści

11

7

5

11

18

13

19

14

23

15

25

33

28

39

41

45

29

35

18

25

33

Rozdział V. Jakość portfela pożyczkowego

(Marek Mika, Prezes PZFP)

1. Terminowość spłaty pożyczek

2. Sposób dochodzenia należności przez fundusze pożyczkowe

Rozdział VI. Bariery prawno-instytucjonalne, finansowe oraz inne bariery

ograniczające działalność funduszy pożyczkowych

(Maciej Kopytek, Wiceprezes PZFP)

Rozdział VII. Tendencje rozwojowe sektora funduszy pożyczkowych w Polsce

– perspektywa długookresowa

(Maciej Gajewski, Jan Szczucki – Policy & Action Group Uniconsult)

Wnioski i zalecenia

Załączniki:

1. Podstawowe dane dotyczące funduszy pożyczkowych według kapitału

pożyczkowego na tle liczby i wartości udzielonych pożyczek oraz średniej

wartości pożyczki w 2014 roku.

2. Udział poszczególnych funduszy pożyczkowych w ogólnej sumie kapitału

pożyczkowego, wartości i liczby udzielonych pożyczek na 31.12.2014 r.

3. Aktywność funduszy pożyczkowych – wybrane informacje o funduszach

pożyczkowych na 31.12.2014.

Rynek funduszy pożyczkowych w Polsce4

50

50

70

55

74

78

57

60

66

69

Słowo wstępne Wiceprezesa Rady

Ministrów, Ministra Gospodarki Pa-

na Janusza Piechocińskiego do Ra-

portu pn. „Rynek funduszy pożycz-

kowych w Polsce – raport 2014”

Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości

stanowi jeden z priorytetów Minister-

stwa Gospodarki. Większość naszych

działań koncentruje się na kształtowa-

niu otoczenia regulacyjnego, które wpły- W kontekście rozwoju przedsiębior-

wa na sposób i efekty działania przed- czości dwa aspekty działalności fundu-

siębiorstw ze wszystkich sektorów gos- szy pożyczkowych wydają się szcze-

podarki i na każdym etapie ich rozwoju. gólnie istotne: struktura odbiorców

Instrumentami finansującymi przedsię- pożyczek oraz wartość kapitału

biorczość, innowacyjność oraz konku- pożyczkowego.

rencyjność polskich przedsiębiorstw są

m.in. produkty oferowane przez fundu- Biorąc pod uwagę wielkość pożycz-

sze pożyczkowe i poręczeniowe. kobiorcy, trzy czwarte strumienia po-

życzek udzielonych przez fundusze

Na przestrzeni ostatnich lat fundusze pożyczkowe w 2014 r. trafiło do mikro-

pożyczkowe zaprezentowały się jako firm. Co trzeci klient to podmiot do-

instytucje działające efektywnie, kon- piero rozpoczynający działalność.

kurencyjne i z ogromnym potencjałem

rozwojowym. 2014 r. był kolejnym Kapitał pożyczkowy funduszy na ko-

okresem dynamicznego rozwoju tego niec 2014 r. przekroczył 2,5 mld zł,

sektora. Pozytywne tendencje odnoto- z czego znaczna większość lokowana

wano w najważniejszych wskaźnikach jest w przedsięwzięciach o charakterze

opisujących działalność funduszy, tj. inwestycyjnym. Kapitał ten stanowił

we wskaźnikach dotyczących wzrostu, ponad 10% ogólnych nakładów na środ-

liczby i wartości udzielonych poży- ki trwałe firm o liczbie pracujących do 9 1czek. Dane te napawają optymizmem, osób oraz ok. 17% salda kredytów

gdyż świadczą m.in. o wiarygod- inwestycyjnych udzielonych przedsię-

ności funduszy pożyczkowych wśród biorcom indywidualnym przez sektor 2przedsiębiorców. bankowy . W tym miejscu trzeba za-

Rynek funduszy pożyczkowych w Polsce

Słowo wstępne Wiceprezesa Rady Ministrów,

Ministra Gospodarki Pana Janusza Piechocińskiego

5

1. 24,1 mld zł w 2013 r. – dane GUS2. 14,4 mld zł na koniec 2014 r. – dane NBP

uważyć, że od 2012 r. nastąpiło spo- firm zarówno ze względu na skalę, jak

wolnienie akcji kredytowania przed- i charakter swojej działalności. Jednak

siębiorców indywidualnych przez nawet abstrahując od konkretnych

banki. By wejść w rolę kredytodawcy, wskaźników, już samo funkcjonowanie

na ogół oczekują one od kontrahenta funduszy pożyczkowych wśród instytu-

przedstawienia historii kredytowej i wy- cji otoczeniu biznesu przynosi pozy-

magają relatywnie dużych zabezpie- tywne efekty gospodarcze w postaci

czeń. Co więcej, wymogi te są skorelo- zwiększonej konkurencji na rynku

wane z ogólną sytuacją gospodarczą nie finansowym.

tylko w Polsce, ale i na świecie.

Szansą dla najaktywniejszych funduszy

Najmniejsze firmy, oraz te w początko- oraz tych, które będą potrafiły zbudo-

wym okresie działalności, z jednej stro- wać ponadregionalną współpracę i za-

ny najczęściej nie są w stanie spełnić oferować jednolity spójny produkt

wymogów kredytowych, a z drugiej – finansowy, jest też niewątpliwie nowa

potrzebują nakładów inwestycyjnych, perspektywa finansowa UE na lata

żeby móc rozwijać się i przetrwać 2014-2020. Zwłaszcza w nowym okre-

w konkurencyjnym środowisku. Fundu- sie programowania fundusze pożyczko-

sze pożyczkowe pomagają zapełniać tę we powinny być bardziej rozpozna-

lukę atrakcyjnym cenowo finansowa- walne wśród przedsiębiorców. Profil

niem. Przy tym wskaźniki dotyczące zadań obejmujący nową perspektywę

jakości obsługi pożyczek pokazują, finansową będzie miał na celu przede

że nie dzieje się to kosztem wzrostu wszystkim systemowe dostosowanie

ryzyka kredytowanych przedsięwzięć, tych instytucji do zmieniających się

a faktycznie służy rozwojowi rento- i zróżnicowanych potrzeb przedsiębior-

wnego biznesu. ców. Zgodnie z zapisami regional-

nych programów operacyjnych fundu-

Powyższe dane dowodzą, że fundusze sze będą nadal pełniły kluczową rolę

pożyczkowe są już istotnym źródłem w finansowaniu zwrotnym działalności

kapitału dla najmniejszych polskich gospodarczej.



We współczesnych gospodarkach światowych, przygotowanie oferty usług

finansowych i dostarczanie podmiotom sfery realnej instrumentów w ramach

dłużnego finansowania zewnętrznego odbywa się za pomocą różnego typu insty-

tucji finansowych, w tym także instytucji mikrofinansowych. Kategoria instytucji

mikrofinansowych jest stosunkowo nową, lecz coraz powszechniej wykorzy-

stywaną formą ograniczenia zawodności rynku a nawet zawodności państwa.

W Polsce do kategorii instytucji mikrofinansowych doskonale wpisują się fundu-

sze pożyczkowe, które z sukcesem funkcjonują na rynku od początku lat 90-tych,

gospodarując środkami publicznymi w postaci kapitału pożyczkowego. Ich utwo-

rzenie wynikało przede wszystkim z chęci dostarczenia zwrotnych źródeł finanso-

wania dla rozwoju sektora mikro i małych przedsiębiorstw oraz zapewnienia

dodatkowych kapitałów pożyczkowych dla tych klientów, którzy w przyszłości

mogliby współpracować z instytucjami bankowymi. Fundusze pożyczkowe ze

względu na charakter prowadzonej działalności oraz spełnianą misję, wynikającą

z prowadzenia działalności nie nastawionej na maksymalizację zysków, dążą

także do ograniczenia dysproporcji rozwojowych w ujęciu regionalnym, zapew-

nienia źródeł finansowania dla rozwoju przedsiębiorczości a także ograniczeniu

skali wykluczenia finansowego. Szczególny rozwój i wzrost znaczenia funduszy

pożyczkowych zarówno w polskiej gospodarce, jak i w systemie finansowym

nastąpił w ostatniej dekadzie, a szczególnie w okresie znacznego wzrostu możli-

wości dokapitalizowania ich działalności z funduszy Unii Europejskiej.

W warunkach kryzysu na rynkach światowych oraz okresie spowolnienia gos-

podarczego w Polsce szczególnego znaczenia nabiera problematyka zorgani-

zowania sprawnego i bezpiecznie funkcjonującego systemu finansowego wraz

z efektywnie funkcjonującymi, różnorodnymi instytucjami finansowymi, wypo-

sażonymi w odpowiednie instrumenty, które mogą aktywnie pobudzać przedsię-

biorczość, przede wszystkim na terenach o niższym poziomie rozwoju społeczno-

-gospodarczego. Fundusze pożyczkowe stały się jedną z podstawowych grup

pośredników finansowych, które koncentrują się na efektywnej alokacji kapitałów

finansowych z programów Unii Europejskiej i dostarczają je do beneficjentów

(przedsiębiorców) poszukujących dodatkowych źródeł finansowania prowadzo-

nej działalności. Okazuje się bowiem, że pomimo rozwoju cywilizacyjnego,

ekonomicznego i technologicznego na rynku usług finansowych występują takie

zjawiska jak: luka finansowa, wykluczenie finansowe, niedostateczne efekty

podejmowanych wysiłków na rzecz ograniczenia skali ubóstwa, czy nieoptymalna

redystrybucja dochodów w gospodarce. To powoduje potrzebę zapewnienia alter-

natywnych form finansowania zewnętrznego dla przedsiębiorstw i osób fizycz-

nych prowadzących działalność gospodarczą. Tak więc rola i znaczenie sektora

funduszy pożyczkowych w Polsce systematycznie wzrasta, co wynika zarówno

Wprowadzenie


z coraz lepiej przygotowanej i dostarczonej oferty pożyczkowej dla klientów, jak

również coraz większego zapotrzebowania lokalnych przedsiębiorstw na wyko-

rzystywanie atutów i specyfiki oferty ze strony funduszy pożyczkowych.

Raport RYNEK FUNDUSZY POŻYCZKOWYCH w POLSCE 2014 jest

kolejną edycją, wydawanej co roku przez Polski Związek Funduszy Pożycz-

kowych publikacji przedstawiającej efekty działalności funduszy pożyczkowych

w Polsce. Lektura niniejszego opracowania pozwoli na zdobycie kompleksowej

wiedzy o wynikach, obszarach działalności, znaczeniu i profilu klientów funduszy

pożyczkowych w 2014 roku. Struktura i zawartość merytoryczna niniejszego

Raportu dość znacznie różni się od wcześniejszych opracowań. Różnice te wyni-

kają przede wszystkim z chęci zaprezentowania aktualnego, szerszego i wielo-

aspektowego ujęcia problematyki funkcjonowania funduszy pożyczkowych

w Polsce. Intencją władz Polskiego Związku Funduszy Pożyczkowych oraz

autorów poszczególnych rozdziałów było zaprezentowanie mikro- i makroekono-

micznych uwarunkowań prowadzenia działalności pożyczkowej przez fundusze

z perspektywy oceny poziomu ich wyposażenia kapitałowego, aktywności inwe-

stycyjnej, czy ryzyka prowadzonej działalności pożyczkowej. Uzyskane dla całe-

go sektora funduszy pożyczkowych wyniki wskazują, że podmioty te odgrywają

coraz większą rolę w dostarczaniu dla sektora MŚP finansowania zewnętrznego.

W ubiegłym roku odnotowano zarówno wzrost liczby udzielonych pożyczek, jak

i ich wartości, oznacza to, że rok 2014 to kolejny dynamiczny okres, w którym

fundusze pożyczkowe zaprezentowały się jako instytucje efektywnie działające,

konkurencyjne i z ogromnym potencjałem rozwojowym. Dobrym wynikom

finansowo-ekonomicznym z zakresu dochodowości i zyskowności towarzyszyła

także dobra jakość portfela pożyczkowego. Jest to o tyle dobra informacja, że

klientami funduszy są przede wszystkim małe podmioty gospodarcze, które są

w dużym stopniu narażone na trudności związane z utrzymaniem płynności finan-

sowej. Oznacza to, że oferta ze strony funduszy pożyczkowych jest atrakcyjna,

dopasowana do potrzeb klientów, a przy tym przy dostarczana przy stosunkowo

niskich kosztach dostępu przedsiębiorcy do kapitału. Całość prowadzonych dzia-

łań uzupełniona jest o bardzo dobrą atmosferą współpracy, wynikającą przede

wszystkim z przestrzegania przyjętych norm i zasad opierających się na idei

działalności non profit. W tym miejscu podkreślić należy ogromny wysiłek i wkład

pracy funduszy pożyczkowych ukierunkowany na doradztwo i szkolenie przedsię-

biorców oraz analizę wykonalności planowanych przez potencjalnych pożyczko-

biorców przedsięwzięć biznesowych. Znaczna grupa funduszy pożyczkowych

funkcjonuje w oparciu o wspólnie wypracowany, przy współudziale Polskiej

Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, Standard Usługi Funduszy Pożyczkowych,

a ponadto wszystkie podmioty działające w ramach Krajowego Systemu

Usług funkcjonują zgodnie z systemem zarządzania jakością według normy

PN EN ISO 9001.

Rok 2014 nie był jednak okresem łatwy w działalności funduszy pożycz-

kowych, zwłaszcza w obliczu zmian, które miały miejsce zarówno na rynku usług

finansowych, jak i w sferze realnej polskiej gospodarki. Spadek aktywności pod-

miotów gospodarczych z wielu sektorów i wzrostu ryzyka prowadzonej działal-

ności gospodarczej przyczynił się do konieczności uwzględnienia nowych realiów

rynkowych w przyjętych strategiach działania. Był to także czas na dokonywanie

podsumowań związanych z oceną wykorzystania środków z programów pomo-

cowych Unii Europejskiej, zwłaszcza tych realizowanych w ramach RPO

w poszczególnych województwach.


Dane statystyczne i informacje źródłowe zawarte w raporcie zostały przygo-

towane na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych wśród funduszy

pożyczkowych prowadzących działalność w 2014 roku. Przekazane dane nie

podlegały weryfikacji ze strony PZFP (Polski Związek Funduszy Pożyczkowych).

Wypełnione ankiety przekazane zostały zarówno przez fundusze pożyczkowe

zrzeszone w PZFP, jak i przez fundusze niezrzeszone. W 2014 roku działalność

prowadziło 87 funduszy pożyczkowych i do wszystkich zostały skierowane ankie-

ty sprawozdawcze za rok 2014. Niniejszy raport powstał na podstawie danych

z 72 funduszy pożyczkowych, a więc 82,75% wszystkich, które prowadziły dzia-

łalność operacyjną w 2014 roku. Podkreślić należy to, że wypełnianie ankiety nie

ma charakteru obligatoryjnego. W incydentalnej liczbie przypadków fundusze nie

przekazały pełnych danych ze względu na to, że nie prowadzą stosownych statys-

tyk. Jednocześnie podkreślić należy, że tegoroczna edycja badań ankietowych

miała charakter wyjątkowy, bowiem wiele zapytań zostało uzupełnionych

o zagadnienia istotne z punktu widzenia rozwoju sektora funduszy pożyczkowych

w Polsce w perspektywie długookresowej.

Zaprezentowane informacje i dane statystyczne ujęte zostały w jednorodne,

porównywalne grupy, co pozwoli czytelnikowi na dokonanie własnej analizy

i oceny działalności funduszy pożyczkowych na rynku oraz sformułowanie wnios-

ków i rekomendacji na przyszłość. Jednocześnie podkreślić należy, że aktualny,

czytelny i przejrzysty obraz sektora funduszy pożyczkowych w Polsce jaki wynika

z analizy zgromadzony danych i informacji źródłowych pozwala na stwierdzenie,

że sektor funduszy pożyczkowych wpisał się na stałe jako element systemu

finansowego w naszym kraju.

Rozwój sektora funduszy pożyczkowych jest jednym z instrumentów realizacji

polityki społeczno-gospodarczej kraju. Pozwala on na inwestowanie w obszarach,

które są istotne z punktu widzenia społecznego i gospodarczego, a które ze

względu na występujące na rynku różnorodne regulacje, wymogi czy przyjęte

strategie działania mają utrudniony dostęp do źródeł zewnętrznego finansowania.

Przyszłość i perspektywy rozwoju sektora funduszy pożyczkowych w Polsce

opierać się powinny dalszym wykorzystaniu potencjału tych instytucji oraz elimi-

nowaniu pojawiających się ograniczeń prawno-instytucjonalnych w ich otocze-

niu, na które zwracają uwagę przedstawiciele PZFP. Jednocześnie w działalności

funduszy pożyczkowych należy uwzględniać fakt, znacznych wartości środków

jakie otrzymała Polska w ramach nowej perspektywy finansowej UE 2014 – 2020 i

przeznaczenia znacznej ich części na instrumenty zwrotne. Jest to obszar działal-

ności, na którym powinny skupić się przedstawiciele władz publicznych w Polsce,

w tym między innymi Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, Ministerstwo

Gospodarki, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Bank Gospodarstwa

Krajowego oraz marszałkowie poszczególnych województw, z którymi na stałe

współpracuje Polski Związek Funduszy Pożyczkowych. Jest to niebywała okazja

i możliwość zwiększenia kapitału pożyczkowego funduszy, optymalizacji ich

otoczenia prawno-instytucjonalnego i dalszej poprawy efektywności funkcjono-

wania na rynku usług finansowych w Polsce.

Agnieszka Alińska, prof. SGH dr hab.

9

Analiza działalności funduszy pożyczkowych, aby była kompleksowa i aktu-

alna, musi być osadzona w kontekście uwarunkowań makroekonomicznych jakie

miały miejsce w danym przedziale czasowym. Dotyczy to zresztą badań każdej

grupy podmiotów dostarczających przedsiębiorstwom finansowania zewnętrzne-

go. Głównym przedmiotem działalności funduszy pożyczkowych jest finansowa-

nie przedsięwzięć już istniejących przedsiębiorstw i dostarczanie kapitału nie-

zbędnego do rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej. Do przedsta-

wienia pełnego obrazu sytuacji funduszy i oceny ich wyników konieczne jest więc

przedstawienie kontekstu makroekonomicznego, który warunkuje m.in. wielkość

popytu przedsiębiorstw na kapitał. Można to zobrazować prostym przykładem.

Trudno byłoby spodziewać się dobrych wyników funduszy w danym okresie

gdyby był on czasem załamania gospodarczego połączonego z zakłóceniem płyn-

ności finansowej przedsiębiorstw. I odwrotnie, w czasach prosperity, gdy wskaź-

nik inwestycji jest wysoki, a przedsiębiorstwa zwiększają swoje moce wytwórcze

tak aby móc skutecznie odpowiedzieć na rosnący portfel zamówień, należałoby

spodziewać się wzrostu popytu na ofertę funduszy (oczywiście przy założeniu,

że w otoczeniu regulacyjno – instytucjonalnym tego sektora nie zaszły wydarzenia

o charakterze nadzwyczajnym). Dlatego na początku niniejszego Raportu zapre-

zentowano tło gospodarcze w którym fundusze funkcjonowały w 2014 roku.

Szczególną uwagę zwrócono na: wyniki finansowe przedsiębiorstw niefinanso-

wych, apetyt przedsiębiorstw na kapitał oraz dynamikę wzrostu gospodarczego.

Na koniec niniejszego rozdziału zaprezentowana zostanie prognoza na 2015 rok

w omawianym obszarze oraz rekomendacje dla funduszy w przedmiotowym

kontekście.

1. Wyniki finansowe przedsiębiorstw niefinansowych

Wyniki finansowe brutto i netto badanych przedsiębiorstw w 2014 roku były

nieco słabsze od uzyskanych rok wcześniej. Wynik finansowy brutto obniżył się

w ujęciu rok do roku o 2,2% (wynik netto był gorszy o 2,1%). Nieznacznemu

pogorszeniu uległ także wskaźnik poziomu kosztów i wyniósł 95,7% (wzrost r./r.

o 0,2 pkt proc.). Minimalnie słabsze odczyty zanotowano także w odniesieniu do

wskaźnika rentowności obrotu brutto – 4,3% (spadek r./r. o 0,2%) i netto – 3,7%

(spadek r./r. o 0,1%). Zmiany przytoczonych wskaźników były minimalne i nie

należy na ich podstawie wnioskować, że w 2014 roku mieliśmy do czynienia

z pogorszeniem wyników przedsiębiorstw w takim stopniu, który rzutowałby

w znaczącym stopniu na możliwości operacyjne funduszy pożyczkowych. Jak

zostanie wykazane poniżej, przedsiębiorstwa w 2014 roku odznaczały się dobrymi

wskaźnikami płynności finansowej (co ma swoje dobre i złe strony z punktu

Rozdział IUwarunkowania makroekonomiczne

działalności pożyczkowej w 2014 roku

11Rynek funduszy pożyczkowych w Polsce

widzenia funduszy), a także zwiększyły swoją aktywność inwestycyjną.

Oceniając działalność funduszy pożyczkowych należy przeanalizować wyniki

finansowe przedsiębiorstw w badanym okresie. Za źródło danych posłuży tu

publikacja Głównego Urzędu Statystycznego z 20 marca 2015 roku „Wyniki 3

finansowe przedsiębiorstw niefinansowych w 2014 r.

Z punktu widzenia działalności funduszy pożyczkowych bardzo ważne są

wskaźniki płynności przedsiębiorstw, zarówno I, jak i II stopnia. Wskaźnik

płynności I stopnia osiągnął w 2014 roku poziom 38,9%, tj. o 3,9 pkt proc. więcej

niż rok wcześniej. Przypomnijmy, że omawiany wskaźnik (tzw. cash ratio) określa

zdolność przedsiębiorstwa do regulowania bieżących zobowiązań w bardzo

krótkim okresie, najczęściej „z dnia na dzień”, a zatem do jego konstrukcji wyko-

rzystuje się tylko aktywa o najwyższym stopniu płynności (gotówka i ekwiwa-

lenty). Istnieją trudności z określeniem wzorcowej wartości tego wskaźnika,

jednak praktyka stwierdza, że powinien on oscylować w granicach 10% do

20-30%. Zgodnie z zasadą, iż tylko kapitał pracujący przynosi zysk, poziom tego

wskaźnika nie powinien przekraczać tejże granicy. Wskaźnik na poziomie 38,9%

z którym mieliśmy do czynienia w 2014 roku wskazuje na nadpłynność, co

w oczywisty sposób ogranicza skalę popytu na ofertę funduszy pożyczkowych.

Wskaźnik płynności II stopnia (tzw. quick ratio) ukształtował się w 2014 roku

na poziomie 102,5%, tj. o 4,7 pkt proc. wyższym niż w 2013 roku. Omawiany

wskaźnik określa zdolność do pokrywania zobowiązań zgodnie z terminami ich

zapadalności, gotówką i ekwiwalentami oraz innymi płynnymi aktywami tj. należ-

ności za sprzedaż towarów i usług. Za wzorcową wielkość tego wskaźnika uważa

się poziom w granicach 100%. Świadczy to o zdolności przedsiębiorstwa do po-

krywania zobowiązań w terminie ich wymagalności. W 2014 roku wartość ta

została przekroczona. Oznacza to, że przedsiębiorstwa nie dość, że były zdolne do

terminowej spłaty swoich zobowiązań to mamy tu kolejną przesłankę świadczącą

o nadpłynności finansowej sektora przedsiębiorstw. Z jednej strony więc, jakość

portfela pożyczkowego funduszy w 2014 roku nie powinna być zagrożona, z dru-

giej (jak już wspominano) popyt na pożyczki ulegał ograniczeniu przez omawiane

czynniki. W tym miejscu trzeba podkreślić to, że przytaczane wartości dotyczą

ogółu przedsiębiorstw, tymczasem klientami funduszy pożyczkowych są tylko

te z sektora MŚP, gdzie te same wskaźniki mogłyby mieć inne odczyty (brakuje

rzetelnych danych w tym zakresie). Niemniej jednak, poczynione wnioski są

uprawnione.

Analiza wskaźników płynności przedsiębiorstw I i II stopnia wskazuje na

potencjalną nadpłynność finansową firm oraz ich dobrą sytuację jeśli chodzi

o możliwości regulowania zobowiązań. Fundusze pożyczkowe w 2014 roku

w bardzo dobry sposób poradziły sobie z potencjalnym (wynikającym z nadpłyn-

ności) ograniczeniem popytu ze strony przedsiębiorstw na finansowanie zew-

nętrzne. W stosunku do 2013 roku w zauważalny sposób wzrosła zarówno liczba

udzielonych przez sektor pożyczek, jak i ich wartość. Szczegółowe dane zostaną

przedstawione w dalszej części Raportu. Jednocześnie poprawia się kondycja

portfela pożyczkowego. 79,67% wartości aktywnych pożyczek w 2014 roku była

spłacana terminowo (wzrost o 6,03 pkt proc. w stosunku do 2013 roku). Jedynie

6,16 % wartości udzielonych pożyczek ogółem (kategoria szersza niż aktywne)

było windykowanych, a zaledwie 0,68% wartości takich pożyczek można uznać za

12

3. Dane prezentowane w opracowaniu dotyczą 17022 podmiotów gospodarczych prowadzących księgi rachunkowe, w których liczba pracujących wynosi 50 i więcej osób. Dane nie obejmują rolnictwa, leśnictwa, łowiectwa i rybactwa, działalności finansowej i ubezpieczeniowej oraz szkół wyższych.


1. Uwarunkowania makroekonomiczne działalności pożyczkowej w 2014 roku

stracone. Taki stan rzeczy wynika przede wszystkim z dobrej pracy poszczegól-

nych funduszy na etapie weryfikacji wniosków o udzielenie pożyczki. Nie bez

znaczenia jest tu jednak także przytaczany poziom wskaźnika płynności finanso-

wej II stopnia.

Znaczącą część działalności funduszy pożyczkowych stanowi udzielanie

pożyczek inwestycyjnych. W 2014 roku nakłady ogółem, badanych przez GUS,

przedsiębiorstw wyniosły 120 mld zł i były (w cenach stałych) o 16,9% wyższe niż

przed rokiem (w 2013 r. odnotowano wzrost o 6,1%, po 3 kwartałach 2014 r.

wzrost o 15,0%). Nakłady na budynki i budowle zwiększyły się o 15,3%, nato-

miast na maszyny, urządzenia techniczne i narzędzia oraz środki transportu

wzrosły o 16,9%. Mieliśmy więc do czynienia ze wzrostem dynamiki aktywności

inwestycyjnej przedsiębiorstw. Znalazło to odzwierciedlenie w strukturze aktyw-

ności pożyczkowej funduszy. W 2014 roku 70,11% wartości udzielonych poży-

czek stanowiły pożyczki inwestycyjne. W stosunku do 2013 roku mieliśmy do

czynienia ze wzrostem tego wskaźnika o 8 pkt proc. Widać więc wyraźnie to,

że fundusze pożyczkowe elastycznie reagują na zjawiska gospodarcze i dostoso-

wują swoją działalność do aktualnych potrzeb klientów.

Jak wykazano powyżej poszczególne dane obrazujące działalność funduszy

pożyczkowych są skorelowane z wynikami działalności ich klientów czyli przed-

siębiorców. Należy podkreślić to, że przytoczone dane dotyczą firm zatrudniają-

cych niemniej niż 50 pracowników. Fundusze obsługują w przeważają części

mniejsze podmioty gospodarcze, które co do zasady osiągają gorsze wskaźniki

w omawianym zakresie. Tym bardziej należy docenić to, że fundusze pożyczkowe

w 2014 roku po raz kolejny osiągnęły dobre wyniki na polu swojej działalności.

2. Zapotrzebowanie przedsiębiorstw na zewnętrzne źródła finansowania

Ilość i wartość udzielonych przez fundusze pożyczkowe w 2014 roku pożyczek

została zasygnalizowana poniżej w niniejszym rozdziale oraz opisana szczegóło-

wo w dalszej części Raportu. Analizując jednak działalność funduszy pożyczko-

wych konieczne jest jednak przedstawienie sytuacji w obszarze apetytu przedsię-

biorstw na kapitał pochodzący z kredytów bankowych.4Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego kredyty udzielone sekto-

rowi niefinansowemu osiągnęły wartość 892,2 mld zł (wzrost r./r. o 6,8%), w tym

kredyty dla przedsiębiorstw – 301,0 mld zł (wzrost r./r. o 8,3%). Godne podkreś-

lenia jest to, że kredyty dla przedsiębiorstw zostały w większości (58,4%) zaciąg-

nięte przez firmy z sektora MŚP. Rozkład wartości kredytów ze względu na wiel-

kość podmiotu gospodarczego wyglądał w 2014 roku następująco: duże przedsię-

biorstwa – 125 mld 310 mln zł (wzrost r./r. o 9,9%), sektor MŚP – 175 mld 648 mln

zł (wzrost r./r. o 7,2%). Udział tych wartości w ogóle kredytów dla sektora nie-

finansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych wyniósł odpowiednio

12,7% i 17,8%.

Z powyższych danych możemy wyciągnąć dwa podstawowe wnioski. Po

pierwsze, wraz z przyspieszeniem dynamiki wzrostu gospodarczego (o czym

poniżej) popyt przedsiębiorstw na kapitał w postaci kredytu bankowego rośnie.

Po drugie, przedsiębiorcy stanowią ważną pozycję w portfelu kredytowym

banków. Szczególnie ważne jest to, że sektor MŚP jest większym kredytobiorcą,

niż duże przedsiębiorstwa. Jednak dla pełnego obrazu sytuacji w tym zakresie


4. Wyniki finansowe banków w 2014 r. Główny Urząd Statystyczny, 02.04.2015 r. Warszawa.



potrzebna byłaby jeszcze analiza jaka część z tych przedsiębiorstw to start’upy,

mikro- i małe firmy.

Działalność funduszy pożyczkowych w 2014 roku charakteryzują zmiany

wartości podobne do tych jakie miały miejsce w sektorze bankowym. Chodzi tu

przede wszystkim o wzrost wartości i ilości udzielonych przez fundusze pożyczek.

Oznacza to, że ich działalność jest w podobnym stopniu determinowana przez

czynniki makroekonomiczne i zachowania przedsiębiorców, jak aktywność ban-

ków. Powyższe dowodzi ponadto tego, że fundusze pożyczkowe we właściwy

sposób reagują na sytuację rynkową i poprzez swoją ofertę oraz działania wych-

odzą naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorców.

3. Wzrost gospodarczy Polski w 2014 roku a sytuacja w sektorze funduszypożyczkowych

Działalność funduszy pożyczkowych należy rozpatrywać także w kontekście

ogólnych wyników gospodarki w danym okresie. Posłużymy się tu dynamiką 5

wzrostu gospodarczego. Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego

produkt krajowy brutto (PKB) w 2014 r. był realnie wyższy o 3,4% w porównaniu

z 2013 r. (w cenach stałych roku poprzedniego). Znacznie umocnił się pozytywny

wpływ popytu krajowego na wzrost PKB przy ujemnym wpływie popytu

zagranicznego:

1) Wartość dodana brutto w gospodarce narodowej w 2014 r. wzrosła o 3,2%

w porównaniu z 2013 r., wobec wzrostu o 1,8 % w 2013 r.

2) Spożycie ogółem w 2014 r. przekroczyło poziom z 2013 r. o 2,7%, w tym

spożycie w sektorze gospodarstw domowych o 1,8% (w 2013 r. odpowied-

nio wzrost: o 1,1% oraz o 0,7%).

3) Akumulacja brutto w 2014 r. w porównaniu z rokiem poprzednim zwięk-

szyła się realnie o 11,4%, w tym nakłady brutto na środki trwałe – wzrost

o 9,2% (w 2013 r. zanotowano odpowiednio spadek o 3,5 %, oraz wzrost

o 1,1). Stopa inwestycji w gospodarce narodowej (relacja nakładów brutto

na środki trwałe do produktu krajowego brutto w cenach bieżących)

w 2014 r. wyniosła 19,6%, wobec 18,8% w 2013 r.

W 2014 roku mieliśmy więc do czynienia z dwukrotnym przyspieszeniem dyna-

miki PKB (w 2013 r. wzrost gospodarczy wyniósł 1,7%). Powyżej przedstawione

dane należy przeanalizować pod kątem wpływu dynamiki PKB na aktywność

funduszy pożyczkowych ogółem.

W 2013 roku przy wzroście gospodarczym na poziomie 1,7% liczba udzielo-

nych przez fundusze pożyczek spadła w stosunku do 2012 r. o 2%, natomiast

wartość wzrosła o 20%. W 2014 roku, gdy wzrost gospodarczy wyraźnie przy-

spieszył powyższe wskaźniki w stosunku do roku 2013 były dodatnie i wynoszą

odpowiednio: 5,7% i 16,46%. Potwierdza się więc to, że ogólna koniunktura

gospo-darcza, mierzona dynamiką wzrostu gospodarczego, determinuje wielkość

popytu na ofertę funduszy pożyczkowych. Wraz z przyspieszeniem dynamiki

PKB wzrosła liczba klientów funduszy pożyczkowych. Jak jednak widać, ten

przyrost miał miejsce dopiero wtedy gdy wzrost gospodarczy osiągnął poziom

ponad 3%. Ciekawsza jest natomiast analiza dotycząca łącznej wartości udziela-

nych przez fundusze pożyczek – w 2013 r. mieliśmy do czynienia z większym

14


5. Informacja Głównego Urzędu Statystycznego w sprawie zaktualizowanego szacunku PKB według kwartałów za lata 2013-2014 Główny Urząd Statystyczny, 17.04.2015 r. Warszawa.


przyrostem wartości udzielonych pożyczek, niż w 2014 r., który odznaczał się

wyraźnie lepszą dynamiką PKB. Po pierwsze trzeba zauważyć to, że wzrost PKB

w 2012 roku wyniósł 1,8%. Punkt odniesienia dla wyników za 2013 rok był więc

bardzo podobny. Przedsiębiorcy posiadali już jednak, po 2012 roku, doświadcze-

nie w funkcjonowaniu w warunkach słabszej koniunktury. Klienci funduszy

rozpoczynali co prawda mniej nowych projektów, jednak dojrzałość polskich firm

połączona z wysiłkiem kadr funduszy ukierunkowanym na bezpieczeństwo środ-

ków publicznych spowodowała to, że nawet w warunkach silnego spowolnienia

gospodarczego sektor funduszy pożyczkowych zanotował w 2013 roku wyraźny

wzrost wartości dostarczonego grupie MŚP finansowania zewnętrznego. Nie

inaczej było w 2014 roku. Nastąpił co prawda spadek dynamiki przyrostu wartości

udzielonych pożyczek w ujęciu r./r. Jednak po pierwsze chodzi tu zaledwie o 4 pkt

proc. Po drugie, jak wynika z przedstawionych danych, fundusze z każdym rokiem

dostarczają coraz więcej kapitału na rynek.

Dokonując analizy otoczenia ekonomicznego sektora funduszy pożyczkowych

należy przyjrzeć się także uwarunkowaniom związanym z poziomem stóp

procentowych. Chodzi tu zarówno o koszt pieniądza dyktowany decyzjami Rady

Polityki Pieniężnej, jak i poziom stopy referencyjnej ustalanej Komunikatem

Komisji Europejskiej, która jest podstawą oprocentowania pożyczek udzielanych

przez fundusze pożyczkowe.

Od 4 lipca 2013 roku do 8 października 2014 roku stopa referencyjna NBP

wynosiła 2,50%. 9 października 2014 roku została obniżona o 50 punktów

bazowych i 5 marca 2015 roku o kolejne 50 punktów bazowych i obecnie wynosi

1,50% co oznacza najniższy poziom w historii i według przewidywań analityków

nie zmieni się do końca roku. Poziom stopy referencyjnej jest jednym z głównych

determinantów oprocentowania kredytów bankowych. W 2014 roku mieliśmy

do czynienia z bardzo niskim poziomem stóp procentowych. W praktyce oznacza

to, że banki mogły oferować tańsze kredyty, niż choćby jeszcze rok wcześniej.

Mogło to w pewnym stopniu ograniczyć akcję pożyczkową sektora funduszy

pożyczkowych.

Stopa referencyjna ustalana Komunikatem Komisji Europejskiej wynosiła

przez cały 2014 rok 2,75 % i była niższa niż w 2013 roku (1.04.2013 - 30.06.2013 –

3.90%, 1.07.2013 - 31.12.2013 – 3,18%). Ta zmiana pozwoliła sektorowi fundu-

szy pożyczkowych na kształtowanie bardziej atrakcyjnej oferty z punktu widzenia

potencjalnych pożyczkobiorców. Z drugiej strony, środowisko niskich stóp pro-

centowych (i co za tym idzie niższe oprocentowanie pożyczek) potęguje problem

związany z pozyskiwaniem środków na pokrycie kosztów funkcjonowania

funduszu.

Jak wynika z powyższego, 2014 rok był okresem kolejnego, dynamicznego

wzrostu wartości udzielonych pożyczek. Jest to dowodem na to, że sektor

funduszy pożyczkowych spełnia coraz ważniejszą rolę w zapewnieniu sektorowi

MŚP dostępu do finansowania zewnętrznego.

4. Prognoza i rekomendacje

Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy budżetowej na rok 2015 w bie-

żącym roku:61) Dynamika PKB wyniesie 3,4% .

15


6. Taką samą prognozę zawiera przyjęty 28.04.2015 r. przez Radę Ministrów Wieloletnie Plan Finansowy Państwa (WPFP) na lata 2015-2018.


7. „Plany Finansowe Banków na 2015 r.” Urząd Komisji Nadzoru Finansowego. Warszawa, 2015 r.

2) Wzrost popytu krajowego osiągnie tempo 3,8%.

3) Nakłady na środki trwałe brutto wzrosną o 7,4%.

4) Przeciętne wynagrodzenie brutto będzie wyższe o 4,2%, a stopa bezrobocia

na koniec roku wyniesie 11,8%.

Przykładowe prognozy innych ośrodków w zakresie dynamiki PKB w 2015

roku prezentują się następująco:

1) Narodowy Bank Polski – 3,4%.

2) Agencja Bloomberg – 3,3%.

3) Bank Światowy – 3,2%.

4) Komisja Europejska – 3,2%.

5) Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową – 3,5%.

W 2015 roku fundusze pożyczkowe będą więc funkcjonować w otoczeniu

makroekonomicznym zbliżonym do tego jakie miało miejsce rok wcześniej.

Co ważne, rok 2015 będzie okresem wdrażania projektów realizowanych już

w ramach perspektywy finansowej 2014 – 2020. Dla funduszy pożyczkowych

oznacza to szerszy, niż w 2014 rok dostęp do kapitału pożyczkowego. Polska

gospodarka znajduje się w fazie stabilnego rozwoju. Jego dynamika nie jest taka

jakiej byśmy sobie wszyscy tego życzyli, jednak na tle Europy i świata wyróż-

niamy się in plus. 2015 rok powinien być więc czasem dalszej poprawy wyników

działalności sektora funduszy pożyczkowych i kolejnym okresem wzrostu znacze-

nia sektora mikropożyczkowego. 7

Pozytywne prognozy posiada polski sektor bankowy . Banki komercyjne

planują stabilny rozwój akcji kredytowej w 2015 r., czego przejawem jest wzrost

sumy bilansowej o 5,1%. Jednym z istotnych czynników wzrostu sumy bilan-

sowej banków mają być kredyty sektora niefinansowego. Banki spodziewają się

także wzrostu portfela kredytowego o 9,3%, w tym dla przedsiębiorstw o 14,4%

(14,8% dla dużych firm, 14,0% dla sektora MŚP). Poprawa sytuacji ma mieć

miejsce także w obszarze kredytów konsumpcyjnych (o 13,6%). Co do jakości

portfela przewidywane jest nieznaczne pogorszenie w ujęciu globalnym, przede

wszystkim z powodu starzenia się kredytów mieszkaniowych (wzrostu odsetka

kredytów niepracujących).

Fundusze pożyczkowe działają w dynamicznym otoczeniu zewnętrznym jeśli

chodzi o konkurencję, której muszą sprostać. Przede wszystkim należy zwrócić

uwagę na takie instrumenty jak: dotacja z urzędu pracy na założenie działalności

gospodarczej, oferta akademickich inkubatorów przedsiębiorczości, pożyczki

udzielane przez firmy pożyczkowe, crowdfunding, oferta funduszy venture

capital, czy też pożyczki społecznościowe (social lending). Te stosunkowo nowe

formy finansowania przedsiębiorstw będą stanowić dla funduszy pożyczkowych

rosnącą konkurencję. Odpowiadać na nie należy m.in. poprzez wykorzystywanie

nowoczesnych rozwiązań technicznych i informatycznych. Posiadanie własnej

witryny internetowej jest w dzisiejszych czasach standardem. Jednak jak wynika

z naszych obserwacji, przejrzystość stosownych witryn i kompleksowość zamie-

szczonych na nich informacji nie zawsze jest zadowolona. Wykorzystywać należy

także media społecznościowe. O ile profile w serwisie Facebook są już powszech-

nie wykorzystywane w sektorze fundusze to nadal do zagospodarowania pozostaje

komunikacja z interesariuszami za pośrednictwem platformy Twitter oraz blogów

16



traktujących o przedsiębiorczości, gospodarce regionu, czy też zarządzaniu przed-

siębiorstwem.

Oczywiście przedstawione prognozy mogą ulec weryfikacji przy wystąpieniu

szoków w otoczeniu zewnętrznym naszej gospodarki. Przykładem może być tu

potencjalne bankructwo Grecji, które z pewnością przełożyłoby się na spadek

wartości kursu złotego. Z jednej strony to korzystne zjawisko dla eksporterów,

z drugiej wzrost obciążeń dla kredytobiorców hipotecznych zadłużonych w walu-

tach obcych może odbić się negatywnie na popycie krajowym. Innym potencjal-

nym zagrożeniem jest dalsza eskalacja konfliktu ukraińskiego. Ewentualne

zbliżanie się działań wojennych do polskiej granicy oznaczałoby nie tylko depre-

cjację złotego, lecz rodziłoby także możliwość tego, że inwestorzy zagraniczni

zaczęliby masowo wycofywać się z naszego kraju.

Przy założeniu, że żaden z powyższych scenariuszy się nie spełni, fundusze

pożyczkowe będą mogły w 2015 roku w dalszym ciągu harmonijnie rozwijać

swoją działalność. Mówimy tu oczywiście o otoczeniu makroekonomicznym.

Aspektom prawnym i organizacyjnym zostanie poświęcona dalsza część

opracowania.

17


Zadaniem funduszy pożyczkowych jest wspieranie rozwoju sektora MŚP

przede wszystkim poprzez udzielanie niskooprocentowanych pożyczek. Skala

tego wsparcie może być tym większa, im wyższa będzie wartość kapitału pozo-

stająca w dyspozycji funduszy.

1. Dynamika wartości kapitału pożyczkowego

Na koniec 2014 roku fundusze pożyczkowe dysponowały łącznie kapitałem

w wysokości 2 mld 537 mln 844 tys. zł. Taka pula środków pozwala już na

odgrywanie znaczącej roli w całym systemie zasilania sektora przedsiębiorstw

kapitałem zewnętrznym.

Wykres 1. Zmiany wartości poziomu wyposażenia kapitałowego funduszy pożycz-

kowych w Polsce w latach 2005-2014 (w mln zł).


Rozdział IIWartość kapitału pożyczkowego

i aktywność funduszy pożyczkowych w układzie regionalnym

Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w stosunku do roku 2014 obejmujących sytuację finansową funduszy pożyczkowych oraz informacji zamieszczonych w raportach: Rynek Funduszy Pożyczkowych w Polsce, Raport 2011, PZFP Warszawa 2012, Rynek Funduszy Pożyczkowych w Polsce, Raport 2012, PZFP Warszawa 2013, Rynek Funduszy Pożyczkowych w Polsce, Raport 2013, PZFP Warszawa 2014.

2 500,00

3 000,00

2 000,00

1 500,00

1 000,00

500,00

0,002005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

558,20

714,11823,20

946,40960,80

1614,901674,60

1983,10

2166,71

2537,84


Analiza zebranych danych z sektora funduszy pożyczkowych pokazuje, że

z każdym rokiem fundusze zarządzają kapitałem o wyższej wartości. Choć dynami-

ka wzrostu w poszczególnych latach była zróżnicowana, to trend wzrostowy pozo-

staje niezachwiany. Oznacza to, że fundusze pożyczkowe potrafią zdobywać środki

potrzebne do swojej działalności (przede wszystkim skutecznie aplikować o środku

unijne), a po drugie są wiarygodnym partnerem dla podmiotów, które decydują

o przyznawaniu pieniędzy, które mają być przeznaczone na instrumenty zwrotne.

Wykres 2. Dynamika zmian wartości wyposażenia kapitałowego funduszy pożycz-

kowych w Polsce w latach 2005-2014 roku ( rok do roku, w %)

Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych.

Dynamika przyrostu kapitału pożyczkowego w poszczególnych latach ma

charakter nierównomierny. Jest to związane przede wszystkim ze zróżnicowaniem

liczby i wartości konkursów o dofinansowanie funduszy pożyczkowych. Na

przestrzeni ostatnich 8 lat zdecydowanie wyróżnia się rok 2010, który był okresem

skokowego przyrostu wartości kapitału pożyczkowego funduszy. W 2014 roku

wartość zarządzanego kapitału pożyczkowego funduszy wzrosła o 17,13%. Taki

wynik należy uznać za bardzo dobry z dwóch powodów. Po pierwsze omawiany

okres był czasem zamykania perspektywy finansowej 2007 – 2013 i co za tym

idzie konkursów o dofinansowanie było stosunkowo niewiele.

Co ciekawe, dynamika przyrostu kapitału pożyczkowego była wyższa niż

w roku 2013, niewiele niższa niż w 2012 i kilkukrotnie lepsza, niż w 2011. Dyna-

mika wzrostu odnotowanego w 2014 roku wynika przede wszystkim z przypły-

wem kapitału zarządzanego przez fundusze w związku z realizacją Inicjatywy

JEREMIE. Abstrahując od tego trzeba podkreślić, że zmiany w zakresie wyposa-

żenia kapitałowego funduszy pożyczkowych są w bardzo wysokim stopniu

determinowane przez politykę dystrybucji środków prowadzoną przez ich

dysponentów.

2. Wpływ działalności funduszy pożyczkowych na rozwój przedsiębiorczości w poszczególnych regionach

Fundusze pożyczkowe odgrywają coraz większą rolę w dostarczaniu finanso-

wania zewnętrznego sektorowi MŚP. Powyższego dowodzą dane przedstawione

na wykresie nr 3.

19

2. Wartość kapitału pożyczkowego i aktywność funduszy pożyczkowych w układzie regionalnym

80

70

60

50

40

30

20

10

02006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

27,93

15,2817,13

14,97

1,52

68,08

3,7

18,42

9,25


Wykres 3. Porównanie liczby pożyczek udzielonych w roku 2013 i 2014.


W 2014 roku fundusze pożyczkowe udzieliły 8 599 pożyczek, tj. o 461 (5,7%)

więcej niż rok wcześniej. Można oczywiście zastanawiać się, czy ten przyrost nie

jest zbyt mały. Jednak lepszym zobrazowaniem rosnącej aktywności funduszy

pożyczkowych są dane dotyczące dynamiki wartości udzielanych pożyczek.

Wykres 4. Wartość udzielonych pożyczek w roku 2013 i 2014 (w tys. zł.).


Łączna wartość udzielonych przez fundusze pożyczkowe w 2014 roku poży-

czek wyniosła 893 mln 801 tys. 371,20 zł. Oznacza to, że w stosunku do 2013 roku

wartość wypłaconych przedsiębiorcom środków wzrosłao 16,46 %. Tak znaczący

wzrost jest dowodem na to, że fundusze pożyczkowe odniosły w 2014 roku sukces

poprzez to, że wsparły sektor MŚP kapitałem o znacznie większej wartości. Jeżeli

ta dynamika zostanie utrzymana, to już w 2015 roku akcja pożyczkowa funduszy

może oscylować wokół 1 mld zł. Globalne wyniki funduszy pożyczkowych

osiągnięte w 2014 roku pozwalają stwierdzić, że podmioty te są ważnym i na stałe

już wpisanym ogniwem systemu zasilania finansowego przedsiębiorstw. Jest to

szczególnie ważne w kontekście nowej perspektywy finansowej UE. Podmioty

dostarczające sektorowi MŚP w ciągu jednego roku niemal 900 mln zł kapitału,

posiadające niejednokrotnie ponad 20 lat doświadczenia oraz dogłębną znajomość

lokalnych i regionalnych rynków, powinny siłą rzeczy być naturalnym partnerem

przy wdrażaniu instrumentów finansowych przewidzianych w ramach perspek-

tywy 2014-2020.

20


8 000

8 100

8 200

8 300

8 400

8 500

8 600

2013 2014

8 599

8 138

700 000

740 000

780 000

820 000

860 000

900 000

940 000

2013 2014

767 490

893 801


Tabela 1. Przestrzenne rozmieszczenie funduszy pożyczkowych według woje-

wództwa*, w którym udzielano pożyczek, liczby udzielanych pożyczek w układzie

przestrzennym, wartości tych pożyczek oraz średniej wartości pożyczki udzielonej

w poszczególnych regionach.


W 2014 roku wzrosła średnia wartość pożyczki i wyniosła 103 942,48 zł.

Pokazuje to, że fundusze pożyczkowe są coraz mocniej obecna w świadomości

także większych podmiotów gospodarczych, których przedsięwzięcia potrzebują

finansowania o wyższej wartości. Nie zmienia to jednak faktu, że fundusze po-

życzkowe z taką samą starannością współpracują z pożyczkobiorcami potrze-

bującymi pożyczki w wysokości np. 8 000 zł, jak z tymi zaciągającymi zobowią-

zanie o wartości 100 000 zł. Najwyższa średnia wartość pożyczki miała miejsce

w województwie wielkopolskim (178 079,09 zł), najniższa w regionie lubuskim

(53 799,37 zł). W ujęciu generalnym w poszczególnych województwach sytuacja

jest zróżnicowana zarówno jeśli chodzi o średnią wartość pożyczki, jak i o ich

liczbę oraz łączną wartość. Fundusze pożyczkowe na bieżąco reagują na

zmieniające się potrzeby klientów. Są jednak ograniczone uwarunkowaniami

stawianymi przez dysponentów środków. Podkreślić należy także to, że wzrost

wartości pożyczki spowodowany jest głównie warunkami realizacji Inicjatywy

JEREMIE.

21


Wyszczególnienie

Woj. Dolnośląskie

Woj. Kujawsko – Pomorskie

Woj. Lubelskie

Woj. Lubuskie

Woj. Łódzkie

Woj. Małopolskie

Woj. Mazowieckie

Woj. Opolskie

Woj. Podkarpackie

Woj. Podlaskie

Woj. Pomorskie

Woj. Śląskie

Woj. Świętokrzyskie

Woj. Warmińsko-Mazurskie

Woj. Wielkopolskie

Woj. Zachodniopomorskie

Razem

Liczba

funduszy

udzielających

pożyczek

na terenie

danego

województwa*

4

5

5

6

8

11

9

2

9

5

7

8

5

9

6

5

104

Liczba

pożyczek

850

421

543

445

356

548

664

150

776

172

1082

425

384

690

658

435

8599

Wartość

pożyczek

109 261 243,62 zł

29 375 959,87 zł

36 274 109,20 zł

23 940 721,25 zł

57 296 281,84 zł

45 877 375,00 zł

64 322 286,98 zł

26 351 073,81 zł

53 452 385,00 zł

18 684 294,74 zł

80 792 191,83 zł

54 005 615,80 zł

58 593 558,81 zł

67 552 735,55 zł

117 176 044,20 zł

50 845 494,00 zł

893 801 371,20 zł

Udział w %

w wartości

pożyczek

ogółem

12,22%

3,29%

4,06%

2,68%

6,41%

5,13%

7,20%

2,95%

5,98%

2,09%

9,04%

6,04%

6,56%

7,56%

13,11%

5,69%

100%

Średnia

wartość

pożyczki

128 542,64 zł

69 776,63 zł

66 803,15 zł

53 799,37 zł

160 944,61 zł

83 717,84 zł

96 870,91 zł

175 673,82 zł

68 881,94 zł

108 629,62 zł

74 669,31 zł

127 072,04 zł

152 587,39 zł

97 902,50 zł

178 079,09 zł

116 886,19 zł

103 942,48 zł

* fundusze z siedzibą główną na terenie danego regionu oraz fundusze posiadające oddziały w danym województwie.

W 2014 roku najwięcej pożyczek udzielono w województwie pomorskim

(1082), jednak największą łączną wartość pożyczek odnotowano w regionie

wielkopolskim (117 176 044,20 zł). Przedsiębiorcy z tego województwa realizują

przedsięwzięcia o jednostkowo wyższej wartości. Najmniejszą liczbę pożyczek

odnotowano natomiast w województwie podlaskim (172), ich łączna wartość była

najniższa ze wszystkich 16 regionów (18 684 294,74 zł). Jest to, jak można sądzić,

związane ze stosunkowo słabym poziomem rozwoju gospodarczego tego

województwa, a co za tym idzie ograniczonym popytem na ofertę funduszy.

Wykres 5. Liczba funduszy pożyczkowych (fundusze z siedzibą główną na terenie

danego regionu oraz oddziały funduszy spoza województwa) udzielających

pożyczek na terenie poszczególnych województw.


Jak pokazuje wykres nr 5 najwięcej funduszy działało na terenie województwa

małopolskiego, przy czym nie mówimy tu tylko o funduszach zarejestrowanych w

tym regionie, lecz także o podmiotach posiadających siedzibę główną w innym

województwie, ale prowadzące swój oddział (oddziały) na terenie danego regionu.

Na drugim miejscu znajdują się województwa: mazowieckie, warmińsko-

mazurskie i podkarpackie. Można postawić tezę, że aktywność funduszy jest

związana z poziomem rozwoju gospodarczego regionu i fundusze pożyczkowe są

szczególnie aktywne tam gdzie przedsiębiorczość wymaga szczególnego

wsparcia. Taki stan rzeczy wpisuje się w samą ideę funduszy pożyczkowych.



00

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

2

7

88

555

4

5

66

999

11

5

wojew

ództwo do

lnoś

ląskie

wojew

ództwo ku

jawsko-po

morskie

wojew

ództwo lube

lskie

wojew

ództwo lubu

skie

wojew

ództwo łódzkie

wojew

ództwo małop

olskie

wojew

ództwo mazow

ieckie

wojew

ództwo op

olskie

wojew

ództwo po

dkarpa

ckie

wojew

ództwo po

dlaskie

wojew

ództwo po

morskie

wojew

ództwo śląskie

wojew

ództwo św

iętokrzyskie

wojew

ództwo warmińsko-mazurskie

wojew

ództwo wielkop

olskie

wojew

ództwo zach

odniop

omorskie


Wykres 6. Udział pożyczek udzielonych w poszczególnych regionach w pożyczkach

ogółem w roku 2014 według wartości (w %).


Największy udział w ogólnym dobrym wyniku funduszy pożyczkowych

w 2014 roku jeśli chodzi o łączną wartość udzielonych pożyczek miały fundusze

posiadające swoje siedziby i oddziały na terenie województw: wielkopolskiego,

dolnośląskiego i pomorskiego. Szczególnie dwa pierwsze z wymienionych regio-

nów wyróżniały się na tle pozostałych. Łącznie na ich terenie udzielono pożyczek

przekraczających wartość 25% wszystkich. Na przeciwległym biegunie znajdują

się województwa: podlaskie, lubuskie i opolskie.

3. Aktywność funduszy pożyczkowych w podziale ze względu na poziomzurbanizowania i liczbę mieszkańców

Na potrzeby Raportu wydzielono dwa rodzaje obszarów. Wiejski obejmuje

gminy wiejskie i wiejsko miejskie oraz miasta o liczbie mieszkańców mniejszej

niż 25 tys. Natomiast w skład obszaru miejskiego wchodzą miasta o liczbie

mieszkańców wyższej niż 25 tys. Niestety część ankietowanych funduszy nie pro-

wadzi statystyki działalności pożyczkowej w tym zakresie co utrudnia przedsta-

wienie właściwej analizy.

23


00

2

4

6

8

10

12

14

5,98 6,04

5,13

4,06

3,29

12,22

5,79

13,11

2,68 2,95

2,09

wojew

ództwo do

lnoś

ląskie

wojew

ództwo ku

jawsko-po

morskie

wojew

ództwo lube

lskie

wojew

ództwo lubu

skie

wojew

ództwo łódzkie

wojew

ództwo małop

olskie

wojew

ództwo mazow

ieckie

wojew

ództwo op

olskie

wojew

ództwo po

dkarpa

ckie

wojew

ództwo po

dlaskie

wojew

ództwo po

morskie

wojew

ództwo śląskie

wojew

ództwo św

iętokrzyskie

wojew


wojew

ództwo wielkop

olskie

wojew

ództwo zach

odniop

omorskie

9,04

6,41 6,56

7,567,20


Tabela 2. Pożyczki udzielone przez fundusze pożyczkowe w 2014 roku według

miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.


Większość pożyczek jest udzielana na terenach miejskich, co za tym idzie

wyższa jest także ich wartość. Zwraca jednak uwagę fakt, że różnica w aktywności

pożyczkowej pomiędzy typami obszarów nie jest wielka. Fundusze w miarę

równomiernie wspierają rozwój przedsiębiorczości zarówno na terenach bardziej,

jak i mniej zaludnionych. Wynika to ze specyfiki i zadań funduszy pożyczkowych.

Jest to szczególnie ważne dla przedsiębiorstw z mniejszych ośrodków gdzie

dostęp do finansowania bankowego jest utrudniony i mniej konkurencyjny

(mniejsze nasycenie placówkami bankowymi). Takie firmy, jak widać, nie będą

miały problemu ze skorzystaniem z oferty funduszy pożyczkowych, które działa-

ją, zgodnie ze swoją misją i zadaniami nie tylko w skali regionalnej, lecz także

lokalnej. Tym samym pełnią funkcję aktywizującą małe społeczności w zakresie

rozwoju gospodarczego i podnoszenia jakości życia.

Wykres 7. Struktura wartości udzielonych pożyczek według miejsca prowadzenia

działalności gospodarczej z podziałem na obszary wiejskie i miejskie.


Powyższe potwierdza wykres nr 7. Zakładając równomierny rozkład pożyczek

niesklasyfikowanych. Na obszarach miejskich wartość wypłaconych zostało nie-

mal 54% wartości pożyczek. Widać więc wyraźnie, że fundusze są w bardzo po-

dobnym stopniu bez względu na liczbę mieszkańców danego ośrodka (oczywiście

trzeba brać pod uwagę to, że mamy do czynienia z pewnym przedziałem). Jest to

kolejna przesłanka tego, że fundusze pożyczkowe są ważnym partnerem dla

sektora MŚP – wychodzą z ofertą do przedsiębiorców w nawet bardzo małych

ośrodkach i dodatkowo wykazują się dobrą znajomością uwarunkowań panują-

cych na lokalnych rynkach.

24


Wartość

360 100 439,66 zł

480 929 782,46 zł

52 771 149,09 zł

Liczba

3706

4307

586

Wyróżnienie

Obszar wiejski (gminy wiejskie, wiejsko-miejskie oraz miasta

poniżej 25 tys. mieszkańców)

Obszar miejski (miasta powyżej 25 tys. mieszkańców)

* Pożyczki niesklasyfikowane

* Pożyczki niesklasyfikowane – liczba i wartość pożyczek udzielonych przez dwa fundusze, które nie zostały przy-pisane do żadnej kategorii.

* Pożyczki niesklasyfikowane –udział w wartości pożyczek udzielonych przez dwa fundusze, które nie zostały przypisane do żadnej kategorii.

obszar wiejski40,29%

obszar miejski53,81%

pożyczki niesklasyfikowane*5,90%


W 2014 roku działalność prowadziło 87 funduszy pożyczkowych działających

we wszystkich województwach. Zauważalny jest wzrost zainteresowania prowa-

dzeniem tego typu działalności wśród podmiotów, które dotychczas wspierały

rozwój przedsiębiorczości jednak za pomocą innych instrumentów. To zjawisko

wynika zapewne z tego, że na instrumenty zwrotne przeznaczono w perspektywie

2014 – 2020 więcej środków, niż miało to miejsce w siedmiu poprzednich latach.

Fundusze pożyczkowe są zróżnicowane pod względem m.in.: zasięgu działania,

wysokości kapitału pożyczkowego, wielkości kadr, czy też zakresu świadczonych

usług.

1. Wyposażenie kapitałowe funduszy pożyczkowych

Tabela 3. Wyposażenie kapitałowe funduszy pożyczkowych w Polsce w 2014 roku

w zależności od wartości posiadanego kapitału..


Jak wynika z tabeli nr 3 niemal 70% całego kapitału pożyczkowego pozo-

stającego w dyspozycji funduszy pożyczkowych jest zarządzane przez 19 z 72 ba-

danych podmiotów. Co ważne, każda z tych organizacji posiada kapitał pożycz-

kowy przekraczający 40 mln zł. Mamy więc do czynienia z silną koncentracją

kapitału. Możemy wymienić dwie główne przyczyny i zarazem konsekwencje

takiego stanu rzeczy. Po pierwsze już posiadany kapitał ułatwia skuteczne

aplikowanie o kolejne środki. Po drugie fundusze o większym kapitale działają

zazwyczaj na terenie obejmującym więcej niż jeden region dzięki czemu mogą

korzystać z większej liczby potencjalnych źródeł finansowania (np. RPO). Wydaje

się, że w kolejnych latach opisane powyżej zjawisko będzie się pogłębiać.

25

Rozdział IIISieć i zakres działalności funduszy

pożyczkowych oraz ich zaplecze kadrowe

Suma kapitału

10 182 230,42 zł

82 270 776,92 zł

184 937 410,5 zł

527 204 549,8 zł

1 733 248 723 zł

2 537 843 690,64 zł

Liczba

7

13

14

19

19

72

Wartość kapitału

Do 3 mln

3-10 mln

10-20mln

20-40 mln

Pow. 40 mln

Razem

* Pożyczki niesklasyfikowane - dwa fundusze pożyczkowe objęte badaniem nie prowadzą ewidencji udzielonych pożyczek w wymienionej kategorii.


Wykres 8. Liczba funkcjonujących na rynku funduszy pożyczkowych w zależności

od wartości posiadanego kapitału.


Wykres 9. Poziom wyposażenia kapitałowego funduszy pożyczkowych w Polsce

w 2014 roku w zależności od wartości posiadanego kapitału (w tys. zł).


Siedem najmniejszych funduszy pożyczkowych dysponuje kapitałem o łącznej

wartości niecałych 11 mln zł. W praktyce oznacza to, że fundusz z tej grupy jeżeli

chce prowadzić rzeczywistą, aktywną politykę pożyczkową i wspierać rozwój

przedsiębiorczości na swoim terenie to już w połowie roku może nie dysponować

środkami pożyczkowymi. Do tego dochodzi kwestia pokrycia kosztów działal-

ności. Przy kapitale rzędu 1-2 mln zł fundusz musi posiadać w swojej ofercie pro-

26

3. Sieć i zakres działalności funduszy pożyczkowych oraz ich zaplecze kadrowe

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

do 3 mln 3-10 mln 10-20 mln 20-40 mln pow. 40 mln

14

1919

7

0

200 000

400 000

600 000

800 000

1 000 000

1 200 000

1 400 000

1 600 000

1 800000

2 000 000

do 3 mln 3-10 mln 10-20 mln 20-40 mln pow. 40 mln

1 733 249

10 182

527 205

82 271

13

184 937

dukty inne niż pożyczki. Nierzadko jest tak, że to właśnie pożyczki mają charakter

dodatkowy w stosunku do innych działań prowadzących przez daną organizację

posiadającą fundusz pożyczkowy.

Tabela 4. Struktura % funduszy pożyczkowych w 2014 roku w zależności od liczby

i wartości posiadanego kapitału.


Powyższe tezy potwierdza tabela nr 4. Widać wyraźnie, że najmniejsze fun-

dusze pożyczkowe łącznie mają małe znaczenie w całym systemie funduszy. Dwie

kolejne grupy (kapitał 3-10 mln zł i 10-20 mln zł) stanowią łącznie już dużą siłę

jeśli chodzi o liczbę podmiotów – niemal 40% funduszy ogółem. Jednak w ujęciu

kapitałowym ich znaczenie jest już dalece mniejsze – prawie 11% sumy kapitałów

funduszy pożyczkowych. Jest to dowód na to przedstawioną wcześniej tezy

mówiącą o rozwarstwieniu kapitałowym funduszy.

Wykres 10. Struktura liczby funduszy pożyczkowych w 2014 roku w zależności

od wartości posiadanych kapitałów.


Mamy natomiast do czynienia z równowagą pomiędzy udziałem w liczbie

funduszy, a udziałem w ich kapitale pożyczkowym jeśli chodzi o fundusze

dysponujące kapitałem w przedziale 20-40 mln zł.

27


Struktura % wartości funduszy

0,40

3,24

7,29

20,77

68,30

100

Struktura % liczby funduszy

9,72

18,06

19,44

26,39

26,39

100

Wartość kapitału

Do 3 mln

3-10 mln

10-20mln

20-40 mln

Pow. 40 mln

Razem


pow. 40 mln26,39%

20-40 mln26,39%

10-20 mln19,44%

3-10 mln18,06%

do 3 mln9,72%


Wykres 11. Struktura wartości posiadanego kapitału funduszy pożyczkowych

w 2014 roku w zależności od ich wartości.


2. Sieć oddziałów terenowych funduszy pożyczkowych

Jedną z zalet funduszy pożyczkowych jest to, że znajdują się blisko przedsię-

biorców. Sieć nie jest tak rozwinięta oczywiście jak w przypadku banków. Jednak

fundusze to nie pojedyncze punkty na mapie do których trzeba jechać wiele

kilometrów, aby uzyskać dostęp do taniego finansowania.

Wykres 12. Struktura przestrzennego rozmieszczenia funduszy pożyczkowych

według województwa na terenie, którego udzielono pożyczek.


28


pow. 40 mln68,30% 3-10 mln

3,24%

20-40 mln20,77%

10-20 mln7,29%

do 3 mln0,40%

00

2

4

6

8

10

12

14

wojew

ództwo do

lnoś

ląskie

wojew

ództwo ku

jawsko-po

morskie

wojew

ództwo lube

lskie

wojew

ództwo lubu

skie

wojew

ództwo łódzkie

wojew

ództwo małop

olskie

wojew

ództwo mazow

ieckie

wojew

ództwo op

olskie

wojew

ództwo po

dkarpa

ckie

wojew

ództwo po

dlaskie

wojew

ództwo po

morskie

wojew

ództwo śląskie

wojew

ództwo św

iętokrzyskie

wojew


wojew

ództwo wielkop

olskie

wojew

ództwo zach

odniop

omorskie

9

7

88

555

4

5

66

9

2

9

5

11


Jak pokazuje, prezentowany już powyżej, wykres nr 12 w każdym z regionów

działa kilka funduszy pożyczkowych. Jak widać, prym wiedze województwo

małopolskie, na jego terenie działa najwięcej funduszy. Natomiast duże pole do

rozwoju istnieje nadal w regionie opolskim. Co ważne, fundusze nie posiadają

zunifikowanej oferty. Konkurują ze sobą oprocentowaniem pożyczek, lecz także

ofertą dodatkową (szkolenia, doradztwo), czy też po prostu jakości świadczonych

usług (np. długość trwania procedury pożyczkowej). Dlatego fundusze są zmu-

szone do stałego podnoszenia swoich standardów, a przedsiębiorcy mogą swobod-

nie wybierać ofertę najkorzystniejszą dla siebie.

Tabela 5. Sieć oddziałów terenowych funduszy pożyczkowych w 2014 roku.


Ponad 60% funduszy posiada swoje oddziały terenowe, zwiększając tym

samym bazę klientów i ułatwiając dotarcie przedsiębiorcom do finansowa-

nia.Większość z nich posiada jednak tylko jeden oddział. Istnieje więc w tym

obszarze pole do dalszego działania. Zwraca uwagę fakt, że wyraźnie większy

odsetek funduszy (12,5%) prowadzi 4 lub więcej oddziałów terenowych, niż dwa

lub 3 oddziały. Jest to kolejny dowód na to, że istnieje grupa funduszy wyraźnie

odróżniająca się od pozostałych szeroko rozumianą skalą działania.

3. Polityka kadrowa oraz działalność inna niż pożyczkowa

Fundusze pożyczkowe na koniec 2014 roku obsadzały pracownikami ponad

1920 etatów. Najwięcej funduszy zatrudniało w swoich organizacjach między

20 a 50 pracowników. Poniżej przeanalizowana zostanie także działalność inna

niż pożyczkowa organizacji prowadzących fundusze pożyczkowe.

Tabela 6. Struktura zatrudnienia w funduszach pożyczkowych w 2014 roku

(liczona według etatów).


29


Struktura %

43,06

37,50

4,17

2,78

12,50

100

Struktura % liczby

zatrudnionych ogółem

5,29

14,48

43,23

37,00

100

Liczba

31

27

3

2

9

72

Struktura %

liczby funduszy

29,17

25,00

36,11

9,72

100

Liczba zatrudnionych

ogółem wg. etatów

101,5

278

830,13

710,45

1920,08

Liczba

funduszy

21

18

26

7

72

Liczba posiadanych oddziałów terenowych

Nie posiada żadnego oddziału

Posiadają 1 oddział terenowy

Posiadają 2 oddziały terenowe

Posiadają 3 oddziały terenowe

Posiadają 4 i więcej oddziałów terenowych

Razem funduszy

Liczba pracowników

funduszu

Od 1 do 10

Od 10 do 20

Od 20 do 50

Pow. 50 osób

Razem

Zwraca uwagę fakt, że tylko 7, a więc 9,72% funduszy zatrudnia więcej niż

50 osób. Wynika to przede wszystkim z dwóch czynników. Po pierwsze fundusze

posiadają ograniczone środki, które mogą przeznaczyć na szeroko pojmowane

koszty pracy. Po drugie omawiane podmioty potrafią bardzo dobrze optymali-

zować koszty, co w połączeniu z właściwym zarządzaniem nie skutkuje obniże-

niem jakości świadczonych usług (np. w postaci zbyt długiego procesu przyznaw-

ania pożyczek). Najwięcej etatów obserwujemy w grupie funduszy zatrudnia-

jących więcej niż 20 a mniej niż 50 osób. Wielkość kadry mieszcząca się w tym

przedziale jest więc optymalna – pozwala prowadzić odpowiednio szeroką dzia-

łalność. Zatrudnianie większej liczby pracowników jest właściwe dla funduszy

o bardzo wysokim kapitale pożyczkowym.

Wykres 13. Rozmieszczenie liczby osób zatrudnionych w funduszach pożyczko-

wych w podziale na województwa (liczone wg. liczy etatów).


Najwięcej pracowników zatrudniają fundusze pożyczkowe zlokalizowane

w województwie podkarpackim, trzeba jednak zaznaczyć, że ten wynik w dużej

mierze jest pochodną skali zatrudnienia tylko w jednym podmiocie. Godna odno-

towania jest także skala zatrudnienia w takich województwach jak: Wielkopolskie,

Warmińsko – Mazurskie, Świętokrzyskie, Łódzkie, Lubuskie. Dużo mniejsze

zróżnicowanie występuję jeśli chodzi o liczbę pracowników bezpośrednio zaanga-

żowanych w działalność pożyczkową. Występuje jednak zdecydowana różnica we

wszystkich regionach pomiędzy liczbą zatrudnionych ogółem a liczbą pracow-

ników dedykowanych stricte do pożyczek. Świadczy to o tym, że organizacje

prowadzące fundusze pożyczkowe prowadzą także inną działalność, a także o tym,

że przy obecnej skali biurokracji potrzebne jest zatrudnianie pracowników zajmu-

jących się tylko jej obsługą.


00

50

100

150

200

250

300

wojew

ództwo do

lnoś

ląskie

wojew

ództwo ku

jawsko-po

morskie

˘ liczba zatrudnionych ogółem liczba pracowników bezpośrednio zaangażowanych w działalność˘

wojew

ództwo lube

lskie

wojew

ództwo lubu

skie

wojew

ództwo łódzkie

wojew

ództwo małop

olskie

wojew

ództwo mazow

ieckie

wojew

ództwo op

olskie

wojew

ództwo po

dkarpa

ckie

wojew

ództwo po

dlaskie

wojew

ództwo po

morskie

wojew

ództwo śląskie

wojew

ództwo św

iętokrzyskie

wojew


wojew

ództwo wielkop

olskie

wojew

ództwo zach

odniop

omorskie

92

50

77

145 145

59

9873

260,50

79,75 80

26

117,38130

180,45

211

122

222240

1934 29

56

1130,50

11,05

3350,74 44,25 37

78



Wykres 14. Skala zaangażowania funduszy pożyczkowych w świadczenie usług

szkoleniowych.


Fundusze pożyczkowe wspierają rozwój sektora MŚP nie tylko tanim

kapitałem. Jak dowodzi wykres nr 14 wyraźnie ponad połowa funduszy świadczy

także usługi szkoleniowe. W praktyce wygląda to tak, że pożyczkobiorca wraz ze

środkami finansowymi otrzymuje nowe umiejętności i wiedzę. Jest to wartość nie

do przecenienia szczególnie w odniesieniu do nowoutworzonych przedsiębiorstw.

Startujący przedsiębiorcy często nie posiadają jeszcze odpowiednio dużych kom-

petencji z zakresu np. marketingu, księgowości, czy też zarządzania zasobami

ludzkimi. Uzupełnić te braki pomagają właśnie szkolenia organizowane przez

fundusze pożyczkowe. Szkolenia te nierzadko mają charakter obligatoryjny

w toku ubiegania się o pożyczkę. Ostatecznie nowe przedsiębiorstwo rozpoczyna

działalność z odpowiednią wiedzą niezbędną do codziennego funkcjonowania.


doradczych.



informacyjno-konsultacyjnych.


31

niezaangażowane35%

niezaangażowane38%

niezaangażowane32%

zaangażowane65%

zaangażowane62%

zaangażowane68%



Wykresy nr 15 i 16 pokazują to, że większość funduszy pożyczkowych posiada

ofertę szerszą niż same pożyczki, szczególnie jeśli dodamy do tego wcześniej

poruszaną działalność szkoleniową. Przedsiębiorcy mogą uzyskać w omawianych

podmiotach porady i informacje a także zasięgnąć konsultacji w takich obszarach

jak m.in.: dostęp do środków europejskich, finansowanie przedsięwzięć bizne-

sowych, konstrukcja biznesplanów, stworzenie kanałów sprzedażowych, czy też

regulacje prawne dotyczące działalności gospodarczej.

Fundusze pożyczkowe wspierają rozwój sektora MŚP w sposób kompleksowy.

Oferują nie tylko kapitał lecz szeroki zasób wiedzy (dostarczanej zazwyczaj bez

kosztowo) niezbędnej do osiągnięcia sukcesu w toku prowadzenia działalności

gospodarczej.

Wykres 17. Status funduszu pożyczkowego.


W niniejszym opracowaniu kilkukrotnie podkreślano to, że fundusze pożycz-

kowe to element większej całości wspierającej rozwój przedsiębiorczości. Dowo-

dzi tego także wykres nr 17. Większość funduszy pożyczkowych funkcjonuje jako

jednostka wydzielona w ramach innego podmiotu gospodarczego. Taki stan

rzeczy pozwala na to, żeby dana organizacja oferowała przedsiębiorcom szeroki

wachlarz usług tj.: pożyczki, szkolenia, doradztwo, informacje, konsultacje.

Między innymi dzięki temu fundusze pożyczkowe z każdym rokiem cieszą się

coraz większym zainteresowaniem ze strony przedsiębiorców – otrzymują oni nie

tylko środki finansowe, lecz także podbudowę merytoryczną zwiększającą szansę

na osiągnięcie powodzenia w biznesie.

32

jednostka wydzielona w ramach innego

podmiotu gospodarczego63%

niezależny podmiot gospodarczy37%



1. Działalność funduszy pożyczkowych w zależności od okresu funkcjonowaniaprzedsiębiorcy na rynku

Z punktu widzenia okresu prowadzenia działalności gospodarczej w badaniu

wydzielono dwie kategorie podmiotów. Pierwsza z tych kategorii to podmioty

prowadzące działalność do 12 miesięcy w momencie zaciągnięcia pożyczki. Dru-

ga to pozostałe podmioty, a więc prowadzące działalność gospodarczą dłużej niż

jeden rok – zostały one ujęte w kategorii podmiotów kontynuujących działalność

gospodarczą. Zgodnie z przyjętym podziałem na wykresach 18 i 19 przedstawiono

liczbę pożyczek udzielonych w tym podziale w 2014 roku oraz ich strukturę

w ujęciu procentowym.

Wykres 18. Pożyczkobiorcy według czasu prowadzenia działalności gospodarczej.


Zgodnie z powyższą ilustracją graficzną rozpoczynający działalność gospodarczą

zaciągnęli w roku 2014 razem 2 860 pożyczek, co stanowiło 33,25% pożyczek

ogółem ujętych w badaniu. Podmioty kontynuujące działalność gospodarczą za-

ciągnęły 5739 pożyczek (66,75%). Liczbę pożyczek zaciągniętych przez podmio-

ty rozpoczynające działalność należy uznać za dużą. Taki stan rzeczy jest odzwier-

ciedleniem faktu, iż fundusze pożyczkowe są poniekąd w dużym stopniu głów-

nymi podmiotami, które poprzez instrumenty zwrotne finansują działalność

gospodarczą nowopowstających przedsiębiorstw i przedsiębiorstw na wczesnym

etapie rozwoju, wypełniając w tym zakresie ogromną lukę na rynku. Nowopowsta-

jące przedsiębiorstwa jak powszechnie wiadomo mają bardzo ograniczony dostęp

do kapitału, często powiązany z brakiem odpowiednich zabezpieczeń. Finanso-

wanie ich działalności przez fundusze pożyczkowe wiąże odpowiedzialnością,

wymagającą ogromnej pracy i staranności celem ograniczenia ogromnego ryzyka,

które się z tym wiąże.

33

Rozdział IVCharakterystyka klienta funduszy pożyczkowych

0

1 000

2 000

3 000

4 000

5 000

6 000

7 000

Rozpoczynający działalność gospodarczą(do 12 m-cy od zarejestrowania)

Kontynuujący działalność gospodarczą

2 860

5 739


Wykres 19. Struktura udzielania pożyczek przez fundusze pożyczkowe w 2014 roku

w podziale na przedsiębiorców kontynuujących działalność gospodarczą oraz

rozpoczynających działalność gospodarczą w ujęciu ilościowym.


Biorąc pod uwagę wartość udzielonych pożyczek podmioty rozpoczynające

działalność gospodarczą zaciągnęły w roku 2014 pożyczki na kwotę 204 090

231,49 zł, co stanowiło 22,83% ogółu udzielonych pożyczek. Podmioty gospodar-

cze prowadzące działalność gospodarczą dłużej niż 12 miesięcy zaciągnęły po-

życzki na kwotę 689 711 139,69 zł, co stanowi 77,17 % ogółu udzielonych poży-

czek. Wartość pożyczek ogółem oraz w ujęciu procentowym w podziale na grupy

podmiotów według czasu prowadzenia działalności gospodarczej w roku 2014

zaprezentowano na wykresach 20 i 21.

Wykres 20. Wartość pożyczek ogółem w podziale na grupy podmiotów według

czasu prowadzenia działalności gospodarczej w 2014 roku (w tys. zł).


Wykres 21. Struktura udzielanych pożyczek przez fundusze pożyczkowe w 2014

roku w podziale na przedsiębiorców kontynuujących działalność gospodarczą

oraz rozpoczynających działalność gospodarczą w ujęciu wartościowym.


34

4. Charakterystyka klienta funduszy pożyczkowych

rozpoczynający działalność gospodarczą (do 12 m-cy

od zarejestrowania)33,25%

k

66,75%

ontynuujący działalność gospodarczą

0

100 000

200 000

300 000

400 000

500 000

600 000

700 000

Rozpoczynający działalność gospodarczą(do 12 m-cy od zarejestrowania)

Kontynuujący działalność gospodarczą

204 090

689 711

rozpoczynający działalność gospodarczą (do 12 m-cy

od zarejestrowania)22,83%

k

77,17%

ontynuujący działalność gospodarczą


Z danych wynikających z badania wynika, iż wartość pożyczek udzielonych

podmiotom prowadzącym działalność do 12 miesięcy była w 2014 r. niemal ponad

3,5 krotnie mniejsza od wartości pożyczek ogółem udzielonych podmiotom gospo-

darczym, które kontynuowały swoją działalność gospodarczą. W dużej mierze

świadczy to o mniejszym zapotrzebowaniu jednostkowym tych przedsiębiorców

na pożyczki. Niemniej jednak obraz ten jest trochę zaburzony z uwagi na fakt,

iż wiele projektów ukierunkowanych na wsparcie tzw. start-up’ów przez fundu-

sze pożyczkowe zawiera ograniczenie maksymalnej kwoty pożyczki (mniejsze

niż w przypadku podmiotów kontynuujących działalność powyżej 12 miesięcy).

Liczba i wartość pożyczek udzielonych podmiotom prowadzącym działalność

gospodarczą do 12 miesięcy świadczy o tym, iż oferta funduszy pożyczkowych

stanowiła bardzo dobry punkt wyjścia w początkowej fazie prowadzenia działal-

ności i była atrakcyjna dla pożyczkobiorców na starcie działalności.

2. Klienci kontynuujący współpracę z funduszami pożyczkowymi

Na uwagę zasługuje fakt, iż duża grupa klientów funduszy pożyczkowych to

tzw. klienci powracający. W badanym okresie z pożyczek po raz kolejny skorzy-

stało 2002 przedsiębiorców, a dodatkowo 586 przedsiębiorców nie zostało w tej

kategorii sklasyfikowanych (część funduszy pożyczkowych objętych badaniem

nie prowadzi ewidencji udzielonych pożyczek w tym podziale), prawdopodobnie

więc tych przedsiębiorców było więcej. Wynika z tego, że ponad 23% przedsię-

biorców w ujęciu ilościowym i ponad 25% w ujęciu wartościowym to klienci,

którzy po raz kolejny otrzymują pożyczkę z funduszu pożyczkowego. Świadczy to

o tym, że duża grupa klientów funduszy pożyczkowych bardzo ceni sobie współ-

pracę z funduszami pożyczkowymi. Podkreślają oni wiele korzyści wynikających

ze współpracy z funduszami pożyczkowymi: rzetelność, fachowość obsługi, szyb-

kość działania, wysokie kompetencje, elastyczność, pomoc w przygotowaniu nie-

zbędnej dokumentacji (wiele instytucji prowadzących fundusz świadczy także

usługi doradcze). Wymienione korzyści w połączeniu z atrakcyjną ofertą funduszy

sprawiają, iż duża grupa klientów powraca do nich po kolejną pożyczkę. Poniższe

wykresy nr 22 i nr 23 przedstawiają szczegółową statystykę w tym podziale.

Wykres 22. Struktura udziału w ogólnej liczbie pożyczek udzielonych w 2014 roku

w podziale na przedsiębiorców korzystających z usług funduszu pożyczkowego po

raz pierwszy oraz po raz kolejny.


35


* Pożyczki niesklasyfikowane – udział w liczbie pożyczek udzielonych przez dwa fundusze, które nie zostały przypisane do żadnej kategorii.

pożyczki niesklasyfikowane*

6,82%

przedsiębiorcy korzystający z usług

funduszu pożyczkowegopo raz kolejny

23,28%

przedsiębiorcy korzystający z usług funduszu pożyczkowegopo raz pierwszy69,90%


Wykres 23. Struktura udziału w ogólnej wartości pożyczek udzielonych w 2014

roku w podziale na przedsiębiorców korzystających z usług funduszu pożycz-

kowego po raz pierwszy oraz po raz kolejny.


W roku 2014 liczba pożyczek ogółem wyniosła 8 599. Dominującą część

udzielonych pożyczek stanowiły pożyczki udzielone przedsiębiorstwom zalicza-

nym do kategorii mikroprzedsiębiorstw. W tej grupie udzielono łącznie 7 621

pożyczek, co stanowiło 88,62% ogółu udzielonych pożyczek. Drugą grupę przed-

siębiorstw, jednak o zdecydowanie mniejszej liczbie udzielonych pożyczek, sta-

nowiły podmioty zaliczane do grupy małych przedsiębiorstw. Liczba udzielonych

im pożyczek wyniosła 809, co stanowiło 9,40% pożyczek udzielonych ogółem.

Najmniej liczną grupą z punktu widzenia liczby udzielonych pożyczek stanowiły

przedsiębiorstwa zaliczane do kategorii przedsiębiorstw średnich, gdzie udzielono

95 pożyczek, co stanowiło zaledwie 1,12% pożyczek udzielonych ogółem.

W kategorii inne pożyczki (badanie nie zawiera w tym miejscu rozbicia na kon-

kretne rodzaje pożyczkobiorców) zostały udzielone 74 pożyczki, co stanowiło

0,86% pożyczek udzielonych ogółem. Dane statystyczne wyraźnie wskazują,

iż działalność funduszy pożyczkowych ukierunkowana jest głównie na wspieranie

mikroprzedsiębiorstw. Dane ukazujące liczbę i wartość pożyczek w zależności

od wielkości przedsiębiorstwa przedstawiono w tabeli 7.

Tabela 7. Pożyczki udzielone przez fundusze pożyczkowe w roku 2014 w podziale

na klasy wielkości przedsiębiorstw.


Należy zwrócić uwagę na wartość pożyczek ogółem, udzielonych w ramach

wymienionych wyżej trzech grup podmiotów. W grupie mikroprzedsiębiorstw

suma udzielonych pożyczek stanowiła 74,52% ogólnej wartości pożyczek.

W grupie przedsiębiorstw małych udział w wartości pożyczek udzielonych ogó-

36


* Pożyczki niesklasyfikowane – udział w wartości pożyczek udzielonych przez dwa fundusze, które nie zostały przypisane do żadnej kategorii.


5,90%

przedsiębiorcy korzystający z usług

funduszu pożyczkowegopo raz kolejny

25,18%

przedsiębiorcy korzystający z usług funduszu pożyczkowegopo raz pierwszy68,92%

Wartość

666 090 375,44 zł

184 939 761,81 zł

36 217 888,12 zł

1 166 778,61 zł

6 553 345,84 zł

Liczba

7 621

809

95

30

74

Wyszczególnienie

Mikro

Małe

Średnie

W tym podmioty ekonomii społecznej np.

fundacje, stowarzyszenia, spółdzielnie itp.

Inne (np. instytucje publiczne)


łem wyniósł 20,69%. W przypadku podmiotów zaliczanych do grupy przedsię-

biorstw średnich udział udzielonych pożyczek w wartości pożyczek ogółem

kształtował się na poziomie 4,05%. W kategorii „inne” udział w ujęciu wartościo-

wym wyniósł 0,73%. Ilustrację graficzną jeśli chodzi o liczbę udzielonych poży-

czek przez fundusze pożyczkowe w roku 2014 w podziale na klasy wielkości

przedsiębiorstw przedstawiono na wykresie 24.

Wykres 24. Liczba udzielonych pożyczek przez fundusze pożyczkowe w 2014 roku

w podziale na klasy wielkości przedsiębiorstw.


Wyraźnie widać, iż w przypadku mikro i małych przedsiębiorstw zaciągane

pożyczki są relatywnie niskie, co wynika z mniejszej skali działalności tych firm

oraz relatywnie niższych potrzeb w zakresie finansowania działalności czy to

w wymiarze bieżącym czy w wymiarze inwestycyjnym. Jednostkowy udział war-

tościowy udzielanych pożyczek jest w przypadku mikroprzedsiębiorstw prawie

14% niższy niż w ujęciu ilościowym, w przypadku małych przedsiębiorstw udział

wartościowy jest ponad 2-krotnie wyższy niż w ujęciu ilościowym, w przypadku

przedsiębiorstw średnich wartościowo jest prawie 4-krotnie wyższy niż w ujęciu

ilościowym. Strukturę pożyczek udzielonych w 2014 r. przez fundusze pożyczko-

we w Polsce w ujęciu ilościowym i wartościowym przedstawiono w tabeli 8 oraz

na wykresach 25 i 26.

Tabela 8. Udział w ogólnej liczbie i wartości udzielonych pożyczek w 2014 roku

w podziale na klasy wielkości przedsiębiorstw (w %).


37


0Mikro Małe Średnie W tym podmioty

ekonomii społecznej np. fundacje,

stowarzyszenia, spółdzielnie itp.


2 000

4 000

6 000

8 000

95 74

7 621

30809

Struktura wartości

74,52

20,69

4,05

0,73

Struktura ilości

88,63

9,41

1,10

0,86

Wyszczególnienie

Mikro

Małe

Średnie



Wykres 25. Struktura liczby pożyczek udzielonych w 2014 roku przez fundusze

pożyczkowe w Polsce w podziale na klasy wielkości przedsiębiorstw w ujęciu

ilościowym.


Wykres 26. Struktura wartości pożyczek udzielonych w 2014 roku przez fundusze

pożyczkowe w Polsce w podziale na klasy wielkości przedsiębiorstw w ujęciu

wartościowym.


Z danych z badania wynika, iż podmiotom gospodarczym, których właściciela-

mi są kobiety, udzielono w 2014 roku 2835 pożyczek na kwotę 254 022 593,28 zł.

4 496 pożyczek na kwotę 483 592 776,46 zł udzielono podmiotom, których

właścicielami są mężczyźni, natomiast 682 pożyczek na kwotę 146 570 229,47 zł

zostało udzielonych podmiotom prowadzącym działalność w postaci np. spółek

czy też spółdzielni. Z uwagi na fakt, iż nie wszystkie fundusze objęte badaniem

prowadzą ewidencję pożyczek udzielonych w wymienionych kategoriach 586

pożyczek na kwotę 9 615 772,00 zł uznano za pożyczki niesklasyfikowane. Tabela

9 oraz wykresy 27 i 28 przedsta-wiają szczegółową statystykę w tym podziale.

Tabela 9. Udział w ogólnej liczbie i wartości (w %) pożyczek udzielonych przez fun-

dusze pożyczkowe w 2014 roku w podziale na płeć/formę prawną pożyczkobiorcy.


38


inne

0,86%

inne

0,73%

średnie1,10%

średnie4,05%

małe9,41%

małe20,69%

mikro88,63%

mikro74,52%

* Pożyczki niesklasyfikowane – udział w liczbie i wartości pożyczek udzielonych przez dwa fundusze, które nie zostały przypisane do żadnej kategorii.

Wartość

28,42

54,10

16,40

1,08

Liczba

32,97

52,29

7,93

6,81

Wyszczególnienie

Kobieta

Mężczyzna

Podmioty prawne typu spółki, spółdzielnie, itp.

Pożyczki niesklasyfikowane*


Wykres 27. Struktura pożyczek udzielonych w 2014 roku przez fundusze pożyczkowe

w Polsce w podziale na płeć/formę prawną pożyczkobiorcy w ujęciu ilościowym.


Wykres 28. Struktura pożyczek udzielonych w 2014 roku przez fundusze pożyczkowe

w Polsce w podziale na płeć/formę prawną pożyczkobiorcy w ujęciu wartościowym.


3.

W roku 2014 przedsiębiorcy zaciągnęli na cele obrotowe 1 475 pożyczek na

kwotę 144 099 060,13 (wartościowo 16,12% udzielonych pożyczek). Na cele

inwestycyjne przeznaczone zostało 5 410 pożyczek na kwotę 626 648 886,92 zł

(wartościowo 70,11%). Na cele mieszane, a więc inwestycyjno-obrotowe (gdzie

inwestycje stanowią większość kwoty pożyczki) zaciągnięto 1462 pożyczki na

kwotę 113 437 652,16 zł. W podziale tym 252 pożyczki na kwotę 9 615 772,00 zł to

pożyczki niesklasyfikowane. Z danych tych wynika jednoznacznie, iż ogromna

większość pożyczek powiązana jest bezpośrednio z inwestycjami. Także pożyczki

obrotowe są poniekąd w dużej mierze powiązane z tymi celami, gdyż fundusze

pożyczkowe w takim przypadku z reguły udzielają tzw. rozwojowych pożyczek

obrotowych, a więc służących rozwojowi firmy i przeznaczonych przede wszyst-

kim na zakup towarów handlowych czy też materiałów/surowców do produkcji.

Korzystanie przez przedsiębiorców z pożyczek inwestycyjnych jest bardzo pozy-

tywną tendencją, gdyż świadczy o rozwoju tych firm i jest potencjalnym zaląż-

kiem szerszej skali działalności w przyszłości. Należy jednak zauważyć, że staty-

styka taka jest w pewnej części obarczona błędem, gdyż duża grupa funduszy,

z uwagi na warunki realizowanych przez nie programów pożyczkowych z których

udzielane są pożyczki, w bardzo małym stopniu bądź w ogóle nie udziela pożyczek

Popyt na pożyczki w kontekście celu przeznaczenia pozyskanych środków

39


* Pożyczki niesklasyfikowane – udział w wartości pożyczek udzielonych przez dwa fundusze, które nie zostały przypisane do żadnej kategorii.

* Pożyczki niesklasyfikowane – udział w liczbie pożyczek udzielonych przez dwa fundusze, które nie zostały przypisane do żadnej kategorii.

kobieta32,97%

kobieta28,42%



podmioty prawne typu spółki, spółdzielnie, itp.7,93%


mężczyzna52,29%

mężczyzna54,10%


na cele obrotowe. Nie należy więc wysnuwać wniosków, że przedsiębiorcy

w małym stopniu potrzebują kapitału obrotowego i przede wszystkim inwestują.

Wniosek taki jest nieuzasadniony w kontekście rzeczywistych potrzeb przedsię-

biorców, mimo iż dane statystyczne tego nie obrazują – obrazują one korzystanie

przez przedsiębiorców z pożyczek udzielanych przez fundusze pożyczkowe na

ustalonych zasadach wynikających z otoczenia funduszy i ich możliwości. Rolą

funduszy pożyczkowych jest dostarczanie przedsiębiorcom zwrotnego finanso-

wania zewnętrznego w celu ułatwienia im rozwoju. Potrzeby przedsiębiorców

w tym zakresie dotyczą zarówno kapitału inwestycyjnego, jak i środków obroto-

wych. Należy w tym miejscu podkreślić, że środowisko funduszy pożyczkowych

niezłomnie podnosi postulat dotyczący konieczności zmiany właściwych regula-

cji, tak aby oferta funduszy mogła w szerszym stopniu odpowiadać na rzeczywiste

potrzeby przedsiębiorców. Szczegółowe dane statystyczne w kontekście celu prze-

znaczenia środków z pożyczki obrazuje poniższa tabela 10 oraz wykresy 29 i 30.

Tabela 10. Pożyczki udzielone przez fundusze pożyczkowe w 2014 roku w podziale

na cel przeznaczenia pozyskanych środków.


Wykres 29. Liczba udzielonych pożyczek przez fundusze pożyczkowe w 2014 roku

w podziale na cel przeznaczenia pozyskanych środków.


40


*przypisane do żadnej kategorii.Pożyczki niesklasyfikowane – liczba i wartość pożyczek udzielonych przez jeden fundusz, które nie zostały

*do żadnej kategorii.Pożyczki niesklasyfikowane – liczba pożyczek udzielonych przez jeden fundusz, które nie zostały przypisane

Wartość

144 099 060,13 zł

626 648 886,92 zł

113 437 652,16 zł

9 615 772,00 zł

Liczba

1

5410

1462

252

1475

Wyszczególnienie

Obrotowy

Inwestycyjny

Inwestycyjno-obrotowy (gdzie inwestycje

stanowią ponad 50% wartości pożyczki)


0obrotowy Inwestycyjny Inwestycyjno-obrotowy

(gdzie inwestycje stanowią ponad 50% wartości pożyczki)


1 000

2 000

3 000

4 000

5 000

6 000

1 475

5 410

1 462

252

Wykres 30. Struktura pożyczek udzielonych w 2014 roku przez fundusze pożycz-

kowe w Polsce w podziale na cel przeznaczenia pozyskanych środków w ujęciu

wartościowym.


4. Popyt na ofertę funduszy w poszczególnych branżach

Jak wynika z danych statystycznych fundusze pożyczkowe w roku 2014 pro-

wadziły akcję pożyczkową w zakresach działalności gospodarczej ujętych w Pol-

skiej Klasyfikacji Działalności (PKD-2007). W zakresie zainteresowania zarówno

pożyczkobiorców jak i oferty funduszy pożyczkowych znalazły się zakresy dzia-

łalności gospodarczej ujęte w sekcjach: A, B, C, F, G oraz H. W materiale badaw-

czym znalazło się także odniesienie do działalności umownie ujmowanej jako

„energetyka i gospodarka komunalna”, przy czym kategoria ta nie ma jednorod-

nego charakteru i obejmuje wybrane zakresy działalności zakwalifikowane do

sekcji D i E. W badaniu zgromadzono materiał ujęty także jako działalność pozo-

stała, co oznacza, że prowadzony przez pożyczkodawców rodzaj działalności gos-

podarczej nie mieścił się w sekcjach wymienionych wyżej. Ujęto w nim także po-

życzki niesklasyfikowane (z uwagi na fakt, iż część funduszy objętych badaniem

nie prowadzi ewidencji udzielonych pożyczek w poszczególnych branżach).

Z punktu widzenia rodzaju prowadzonej działalności, należy zwrócić uwagę na

zróżnicowane strumienie środków przekazywane w ramach udzielanych poży-

czek w podziale na poszczególne branże.

W sekcji A („rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo”), udzielono łącznie

98 pożyczek na łączną kwotę 6 477 727,61 zł. Należy w tym miejscu zauważyć,

że fundusze pożyczkowe mogą współpracować tylko z tymi podmiotami działa-

jącymi w zakresie przedmiotowym opisanym w sekcji A, które posiadają status

przedsiębiorcy i z tego względu działający w tym samym zakresie rolnicy nie mo-

gą być obsługiwani przez fundusze pożyczkowe.

Z kolei w sekcji B („górnictwo i wydobywanie”) udzielono łącznie 11 poży-

czek na kwotę 3 074 500,00 zł. Ten zakres działalności zwyczajowo nie jest przed-

miotem zainteresowania funduszy pożyczkowych z uwagi na wysoką kapitało-

chłonność branży wydobywczej i co do zasady ustalonym przedmiotem zaintere-

sowania jakim jest wspieranie MŚP. Stąd ilość pożyczek i kwota nie są w tym

przypadku duże, natomiast duża jest jak widać średnia kwota pożyczki w tej sekcji

wynosząca 279 500,00 zł (najwyższa z badanych branż).

Sekcja C („przetwórstwo przemysłowe”) jest branżą, w której odnotować na-

leży trzecią w kolejności, zarówno jeśli chodzi o ilość jak i o wartość udzielonych

pożyczek, aktywność funduszy pożyczkowych. W roku 2014 zgodnie w wynikami



*przypisane do żadnej kategorii.Pożyczki niesklasyfikowane – udział w wartości pożyczek udzielonych przez jeden fundusz, które nie zostały


obrotowy16,12%

inwestycyjno-obrotowy (gdzie inwestycje stanowią ponad 50% wartości pożyczki)12,69%


inwestycyjny70,11%


badań ankietowych udzielono w tej branży łącznie 1080 pożyczek na kwotę

ogółem 149 393 373,26 zł. Średnia wartość pożyczki to kwota 138 327,19 zł.

W sekcji „energetyka i gospodarka komunalna” (działalność związana z wy-

twarzaniem i zaopatrywaniem w energię elektryczną, gaz wodę oraz gospoda-

rowanie ściekami i odpadami) można zauważyć relatywnie wysokie wartości

pożyczek udzielanych przez fundusze pożyczkowe w roku 2014 w Polsce.

W sekcji tej udzielono 65 pożyczek na kwotę 9 684 780,07 zł. Średnia wartość

pożyczki wyniosła 148 996,62 zł i jest to druga, po „górnictwie i wydobywaniu”

średnia kwota pożyczki z uwagi na branżę, co świadczy także o kapitałochłonności

w tej branży.

W sekcji F („budownictwo”) udzielono łącznie 801 pożyczek na kwotę

92 805 202,30 zł, a średnia kwota pożyczki wyniosła tutaj 115 861,45 zł.

W sekcji G („handel”) udzielono łącznie 2355 pożyczek na kwotę ogółem

228 229 792,68 zł. Zarówno jeśli chodzi o ilość jak i o wartość udzielonych poży-

czek, to sekcja ta stanowi drugą w kolejności branżę. Stosunkowo niska jednak

w stosunku do innych branż jest tutaj średnia kwota pożyczki wynosząca w bada-

nym okresie 96 912,86 zł.

W sekcji H („transport i gospodarka magazynowa”) wypłacono ogółem

578 pożyczek na łączną kwotę 56 388 529,39 zł.

Warto zwrócić uwagę na pożyczki udzielone przez fundusze pożyczkowe

w roku 2014 ujęte w ankiecie w kategorii „pozostałe usługi”, które obejmowały

zgodnie z PKD-2007 sekcje: I, J, K, L, M, N, O, P, Q, R i S. Sekcje te obejmowały

następujące zakresy działalności:

I: Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi,

J: Informacja i komunikacja,

K: Działalność finansowa i ubezpieczeniowa,

L: Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości,

M:Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna,

N: Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca,

O: Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia

społeczne,

P: Edukacja,

Q: Opieka zdrowotna i pomoc społeczna,

R: Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją,

S: Pozostała działalność usługowa.

Sfera usług objęta w wyżej wymienionych sekcjach obejmuje bardzo szeroki

zakres działalności. Z tych też powodów w grupie „pozostałe usługi” znalazła się

duża liczba udzielonych pożyczek, a także stosunkowo duża wartość udzielonych

pożyczek. W roku 2014 w tej grupie odnotowano 3319 pożyczek na łączną kwotę

333 901 169,06 zł. To ilościowo 38,60% udział pożyczek udzielonych w omawia-

nych sekcjach do ogólnej liczby udzielonych pożyczek a wartościowo 37,35%

udział w kwocie udzielonych pożyczek.

W grupie „inne rodzaje działalności” ujęto działalność gospodarczą sklasy-

fikowaną zgodnie z PKD-2007 w sekcjach T i U. Te dwie wymienione sekcje mają

stosunkowo wąski zakres i obejmują gospodarstwa domowe zatrudniające

pracowników, gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na

własne potrzeby oraz organizacje i zespoły eksterytorialne. W wymienionej grupie

w 2014 roku fundusze pożyczkowe udzieliły łącznie 40 pożyczek na kwotę 4 230

715,84 zł. Udzielone pożyczki w tej grupie stanowiły zarówno ilościowo jak

i wartościowo zaledwie 0,47% ogółu udzielonych pożyczek.

42



Pożyczki niesklasyfikowane (z uwagi na to iż część funduszy objęta badaniem

nie prowadzi odpowiednich statystyk) stanowiły ilościowo 2,93% ogółu udzielo-

nych pożyczek, natomiast wartościowo 1,08%. W 2014 roku udzielono 252 takie

pożyczki na kwotę 9 615 772,00 zł.

Na podstawie zgromadzonego materiału dokonano w tabeli 7 zestawienia wy-

ników badań nad pożyczkami udzielonymi przez fundusze pożyczkowe w roku

2014 w układzie sekcji, zgodnie z klasyfikacją PKD-2007. Wykres 21 obrazuje

dane ilościowe udzielonych pożyczek w podziale na branże.

Tabela 11. Pożyczki udzielone przez fundusze pożyczkowe w 2014 roku w podziale

oraz w ujęciu ilościowym i wartościowym (w%) według sektorów działalności

zgodnie z klasyfikacją PKD-2007.


Wykres 31. Liczba pożyczek udzielonych przez fundusze pożyczkowe w Polsce

w 2014 roku według sektorów działalności zgodnie z klasyfikacją PKD-2007.


43


*przypisane do żadnej kategorii.Pożyczki niesklasyfikowane – liczba i wartość pożyczek udzielonych przez jeden fundusz, które nie zostały

* Pożyczki niesklasyfikowane liczba pożyczek udzielonych przez jeden fundusz, które nie zostały przypisane do żadnej kategorii.

–

Wyszczególnienie

Rolnictwo, leśnictwo,

łowiectwo i rybactwo

Górnictwo i wydobywanie

Przetwórstwo przemysłowe

„Energetyka i gospodarka

komunalna”

Budownictwo

Handel

Transport

Pozostałe usługi

Inne rodzaje działalności


98

11

65

40

Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo

Górnictwo i wydobywanie

Przetwórstwo przemysłowe

„Energetyka i gospodarka komunalna”

Budownictwo

Handel

Transport

Pozostałe usługi

Inne rodzaje działalności


Liczba

98

11

1 080

65

801

2 355

578

3 319

40

252

Struktura

ilościowa

(w %)

1,14

0,13

12,56

0,76

9,32

27,39

6,72

38,60

0,47

2,93

Struktura

wartościowa

(w %)

0,72

0,34

16,71

1,08

10,41

25,53

6,31

37,35

0,47

1,08

Wartość

6 477 727,61 zł

3 074 500,00 zł

149 393 373,26 zł

9 684 780,07 zł

92 805 020,30 zł

228 229 792,68 zł

56 388 529,39 zł

333 901 169,06 zł

4 230 715,84 zł

9 615 772,00 zł

Średnia

wartość

pożyczki

66 099,26 zł

279 500,00 zł

138 327,19 zł

148 996,62 zł

115 861,45 zł

96 912,86 zł

97 558,01 zł

100 602,94 zł

105 767,90 zł

38 157,83 zł

0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000

3 319

2 355

1 080

801

578

252


Jak widać w tabeli 11 w strukturze wartościowej pożyczek udzielonych ogółem

dominują głównie pożyczki skierowane do sekcji w których ujęto usługi, handel

oraz przetwórstwo przemysłowe. Struktura ta odpowiada aktualnemu zapotrzebo-

waniu na kapitał ze strony MŚP. Usługi, handel hurtowy i detaliczny oraz prze-

twórstwo przemysłowe należą do najdynamiczniej rozwijających się działów

gospodarki, o czym świadczą branżowe badania sektorowe. Znikomy udział

w wartości udzielonych pożyczek miały z kolei „górnictwo i wydobywanie”,

„rolnictwo, lennictwo, łowiectwo i rybactwo” oraz „energetyka i gospodarka

komunalna”. Taka statystyka, o czym wspominano już wcześniej, jest odzwier-

ciedleniem szeregu czynników, gdzie do najważniejszych należy zaliczyć prefe-

rencje przedsiębiorców, preferencje podmiotów pełniących funkcję dysponentów

kapitału rozdysponowywanego w formie pożyczek przez fundusze pożyczkowe,

a także uwarunkowania makroekonomiczne, prawne oraz społeczne. Strukturę

pożyczek udzielonych przez fundusze pożyczkowe w Polsce w 2014 roku według

sektorów działalności zgodnie z klasyfikacją PKD-2007 przedstawiono na wykre-

sie 32 (w ujęciu ilościowym) i na wykresie 33 (w ujęciu wartościowym).

Wykres 32. Struktura pożyczek udzielonych przez fundusze pożyczkowe w 2014

roku w podziale według sektorów działalności zgodnie z klasyfikacją PKD-2007

w ujęciu ilościowym.

Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych

Wykres 33. Struktura pożyczek udzielonych przez fundusze pożyczkowe w 2014

roku w podziale według sektorów działalności zgodnie z klasyfikacją PKD-2007

w ujęciu wartościowym.


44


* Pożyczki niesklasyfikowane – udział w liczbie pożyczek udzielonych przez jeden fundusz, które nie zostały przypisane do żadnej kategorii.

* Pożyczki niesklasyfikowane – udział w wartości pożyczek udzielonych przez jeden fundusz, które nie zostały przypisane do żadnej kategorii.

pozostałe usługi

38,60%

przetwórstwo przemysłowe

16,71%

górnictwo i wydobywanie

0,34%


1,08%

inne rodzaje działalności0,47%

„energetyka i gospodarka

komunalna”1,08%


2,93%

inne rodzaje działalności

0,47%

transport

6,72%

budownictwo

10,41%

handel27,39%

budownictwo9,32%

przetwórstwo przemysłowe12,56%

rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 1,14%

rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 0,72%

górnictwo i wydobywanie 0,13%

pozostałe usługi37,35%

transport6,31%

„energetyka i gospodarka komunalna”0,76%

handel25,53%


5. Pożyczki udzielone przez fundusze pożyczkowe według przedziałów wartości,w tym wraz z pomocą de minimis

W latach 2012-2013 odnotowano obniżenie liczby udzielanych pożyczek przez

fundusze pożyczkowe działające w Polsce z 8300 na 8138. W roku 2014 liczba

pożyczek przekroczyła ilość z roku 2012 i wyniosła 8599 (przyrost o 3,6%

w stosunku do roku 2012 i o 5,7% w stosunku do roku 2013). W poprzednim

raporcie podniesiono, iż spadek akcji pożyczkowej spowodowany jest niskim

tempem wzrostu gospodarczego, niepewnością co do stanu przyszłej koniunktury

oraz korzystaniem przez potencjalnych pożyczkobiorców z oferty bankowej

połączonej z rządowym programem udzielania gwarancji de minimis. Idąc tym

tokiem rozumowania wzrost tej akcji w roku 2014 świadczy o zdecydowanej

poprawie tempa wzrostu i o ożywieniu gospodarczym, co potwierdza analiza

wskaźników ekonomicznych.

Wykres 34. Liczba pożyczek udzielonych przez fundusze pożyczkowe w Polsce

w latach 2012-2014.


Nadal należy zaobserwować wzrost akcji pożyczkowej w wymiarze wartościo-

wym. W roku 2012 łączna wartość udzielanych pożyczek kształtowała się na

poziomie 639,1 mln zł, w roku 2013 była o 20% wyższa i wyniosła 767, 5mln zł.

Rok 2014 to akcja pożyczkowa na poziomie 893,8 mln zł, a więc wzrost w sto-

sunku do roku 2013 o 16,46%.

Wykres 35. Wartość pożyczek udzielonych przez fundusze pożyczkowe ogółem

w Polsce w latach 2012-2014 (mln zł).


45


7 800

0

liczba pożyczek w 2012 r.

wartość pożyczek w 2012 r.





7 900

100

8 000

200

8 100

300

8 200

400

8 300

500

8 400

600

8 500

700

8 600

800

8 700

900

8 300

639,1

8 138

767,5

8 599

893,8


Dane statystyczne wskazują, iż sukcesywnie następuje wzrost średniej war-

tości pożyczki udzielonej przez fundusze pożyczkowe w Polsce. W roku 2012

średnia wartość pożyczki kształtowała się na poziomie 77 tys. zł, a w roku 2013

uległa zwiększeniu o 22,5% do kwoty 94,3 tys. zł. Rok 2014 przyniósł wzrost

średniej kwoty pożyczki o kolejne 10,3% do 104 tys. zł. Ilustrację graficzną zmian

w poziomie średniej wartości pożyczki przedstawiono na poniższym wykresie 36.

Wykres 36. Średnia wartość pożyczki udzielonej w ramach funduszy pożyczkowych

w Polsce w latach 2012-2014 (w tys. zł).


Zgromadzony materiał pozwala na szczegółową analizę prowadzonej przez

fundusze pożyczkowe w Polsce akcji pożyczkowej w podziale na grupy zgodnie

z przyjętymi klasami wartości (w odniesieniu do wielkości kwoty pożyczki). W ta-

beli 12 zaprezentowano dane liczbowe zgodnie z klasyfikacją przyjętą w materiale

źródłowym. W roku 2014 największa liczba pożyczek dotyczyła środków, które

zostały przekazane przez fundusze pożyczkowe w następujących przedziałach

wartości: 50-120 tys. (2 158 pożyczek, 25,10%), 30-50 tys. (2 055 pożyczki,

23,90%) i 10-30 tys. (1 962 pożyczek, 22,82%). Sytuacja jest więc w tym zakresie

analogiczna jak w roku ubiegłym. Można więc mówić o tendencji utrzymania się

popytu na ilość pożyczek udzielanych w poszczególnych klasach wartości. Należy

jednak podkreślić, że w ujęciu wieloletnim nie występuje tutaj ogólna prawidło-

wość wzrostu zainteresowania pożyczkami o większej wartości. Na sytuację na

rynku pożyczkowym wywiera wpływ większa grupa czynników o charakterze

makroekonomicznym i lokalnym, a także szereg czynników leżących poza przed-

siębiorstwem, a w szczególności takich które kształtują rynek finansowania zwrot-

nego. Wartości liczbowe oraz interpretację graficzną w zakresie pożyczek udzie-

lonych w roku 2014 przez fundusze pożyczkowe w ramach poszczególnych prze-

działów klas wartości przedstawiono w tabeli 8 oraz na wykresie 37.

Tabela 12. Pożyczki udzielone przez fundusze pożyczkowe w 2014 roku według

przedziałów wartości wraz z pomocą de minimis.

46


Wartość

1 792 536,33 zł

587 384,18 zł

41 354 993,85 zł

17 844 722,74 zł

91 120 236,23 zł

51 549 121,54 zł

Liczba

233

75

1 962

667

2 055

1 138

Wyszczególnienie

do 10 tysięcy

w tym z pomocą de minimis do 10 tysięcy

od 10-30 tysięcy

w tym z pomocą de minimis od 10-30 tysięcy

od 30-50 tysięcy


0średnia wartość pożyczki

w 2012 r.średnia wartość pożyczki

w 2013 r.średnia wartość pożyczki

w 2014 r.

20

40

60

80

100

120

77,00

94,30104,00


Wykres 37. Ogólna liczba pożyczek udzielonych według przedziałów wartości oraz

z pomocą de minimis w 2014 roku.


Wykres 38. Ogólna wartość pożyczek udzielonych według przedziałów wartości

oraz z pomocą de minimis w 2014 roku (w tys. zł.)


W tabeli 13 oraz na wykresach 39 i 40 zaprezentowano udział w ogólnej liczbie

oraz wartości pożyczek według przedziałów wartości w %.



* Pożyczki niesklasyfikowane – liczba pożyczek udzielonych przez jeden fundusz, które nie zostały przypisane do żadnej kategorii.

* Pożyczki niesklasyfikowane – liczba i wartość pożyczek udzielonych przez jeden fundusz, które nie zostały przypisane do żadnej kategorii.

Wartość

193 471 318,41 zł

82 354 127,00 zł

314 274 006,14 zł

152 586 499,98 zł

189 480 206,31 zł

91 360 250,00 zł

39 603 052,50 zł

10 904 200,00 zł

13 089 249,40 zł

8 245 000,00 zł

9 615 772 zł

894 187 321,3 zł

415 431 305,44 zł

Liczba

2 158

926

1 466

703

420

207

46

11

7

4

252

8599

3731

Wyszczególnienie

od 50-120 tysięcy


od 120-300 tysięcy


od 300-500 tysięcy


500-1000 tysięcy

w tym z pomocą de minimis 500-1000 tysięcy

powyżej 1000 tysięcy

w tym z pomocą de minimis powyżej 1000 tysięcy


Pożyczki ogółem

Pożyczki z pomocą de minimis łącznie

* Pożyczki niesklasyfikowane wartość pożyczek udzielonych przez jeden fundusz, które nie zostały przypisane do żadnej kategorii.

–

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

do 10 tys. zł

10-30 tys. zł

30-50 tys. zł

50-120 tys. zł

120-300 tys. zł

300-500 tys. zł

500-1000 tys. zł

powyżej1 mln zł

pożyczkiniesklasy-fikowane*

23273

1962667

20551138

2158926

1466703

4611

420207

74

252

˘ l liczba pożyczek z pomocą de minimis iczba pożyczek ogółem

˘

0

100 000

200 000

300 000

400 000

do 10 tys. zł

10-30 tys. zł

30-50 tys. zł

50-120 tys. zł

120-300 tys. zł

300-500 tys. zł

500-1000 tys. zł

powyżej1 mln zł

pożyczkiniesklasy-fikowane*

˘ wartość wartość pożyczek z pomocą de minimis

pożyczek ˘

193 47182 354

314 274152 586

189 48091 360

39 60310 904

13 0898 245

9 6161793587

41 35517 845

91 12051 549


Tabela 13. Udział w ogólnej liczbie oraz wartości pożyczek udzielonych

w 2014 roku według przedziałów wartości.


Wykres 39. Struktura udziału w ogólnej liczbie pożyczek udzielonych w 2014 roku

według przedziałów wartości.


Wykres 40. Struktura udziału w ogólnej wartości pożyczek udzielonych w 2014

roku według przedziałów wartości.


(w %)

48


* Pożyczki niesklasyfikowane – udział w liczbie pożyczek udzielonych przez jeden fundusz, które nie zostały przypisane do żadnej kategorii.

* Pożyczki niesklasyfikowane – udział w wartości pożyczek udzielonych przez jeden fundusz, które nie zostały przypisane do żadnej kategorii.

Wartość

0,20

4,63

10,19

21,65

35,16

21,20

4,43

1,46

1,08

Liczba

2,71

22,82

23,90

25,10

17,05

4,88

0,53

0,08

2,93

Wyszczególnienie

do 10 tysięcy

od 10-30 tysięcy

od 30-50 tysięcy

od 50-120 tysięcy

od 120-300 tysięcy

od 300-500 tysięcy

500-1000 tysięcy



500-1000 tysięcy

0,53%

500-1000 tysięcy

4,43%



1,08%


0,08%


1,46%

od 120-300 tysięcy17,05%

od 30-50 tysięcy23,90%

od 120-300 tysięcy35,16%

od 50-120 tysięcy21,65%


od 50-120 tysięcy25,10%



do 10 tysięcy2,71%

do 10 tysięcy0,20%

od 300-500 tysięcy

4,88%

od 300-500 tysięcy

21,20%

* Pożyczki niesklasyfikowane – udział w liczbie i wartości pożyczek udzielonych przez jeden fundusz, które nie zostały przypisane do żadnej kategorii.


Analiza objęła także swoim zakresem także kwestię udzielania przez fundusze

pożyczkowe pożyczek z pomocą de minimis, a więc na bardzo preferencyjnych

warunkach. Z analizy wynika, iż ilościowy udział tych pożyczek w ilości pożyczek

ogółem wyniósł w 2014 roku 43,38% (3731 na 8599 pożyczki). Wartościowo

udział ten wyniósł 46,47% (415,4 mln zł na 893,8mln zł). Trudno w tym zakresie

odnieść się do tendencji, gdyż badanie takie było prowadzone po raz pierwszy.

Należy jednak zauważyć, że możliwość udzielania pożyczek z pomocą de minimis

wynika bezpośrednio z realizowania przez fundusze pożyczkowe programów

pomocowych finansowanych z udziałem środków krajowych i europejskich,

z których takie pożyczki są udzielane (m.in. Regionalne Programy Operacyjne,

w tym Inicjatywa JEREMIE). Statystyka w tym zakresie jest więc w dużym

zakresie odzwierciedleniem struktury finansowania działalności pożyczkowej

w zakresie pochodzenia środków na pożyczki. Z danych statystycznych wynika,

iż udział pożyczek z pomocą de minimis jest wyraźnie najmniejszy w przedziale

pożyczek 0,5-1 mln zł (ilościowo 23,9%, wartościowo 27,5%) zaś największy

w przedziale powyżej 1 mln zł (odpowiednio 57,1% i 63%). Wartości liczbowe

oraz interpretację graficzną w zakresie pożyczek udzielonych w roku 2014 przez

fundusze pożyczkowe w ramach poszczególnych przedziałów klas wartości

przedstawiono w tabeli 13 oraz na wykresach 41 i 42.

Wykres 41. Pożyczki de minimis w strukturze pożyczek udzielonych ogółem.


Wykres 42. Wartość pożyczek de minimis w strukturze wartości pożyczek ogółem.


49


pożyczki udzielone z pomocą de minimis

43,38%

pożyczki udzielone z pomocą de minimis

46,47%

pożyczki udzielone bez pomocy de minimis 56,62%

pożyczki udzielone bez pomocy de minimis 53,53%


Działalność funduszy pożyczkowych polega na podejmowaniu kontrolowa-

nego ryzyka celem rozwoju sektora MŚP - tzw. ryzyko pożyczkowe. Oznacza to,

iż każdy fundusz narażony jest na ryzyko niewywiązania się pożyczkobiorcy

z umowy pożyczkowej, co może narazić pożyczkodawcę na stratę finansową,

a w konsekwencji na utratę płynności finansowej. Każdy fundusz stosuje własną

politykę zarządzania ryzykiem kredytowym, która służy zarówno poprawie efe-

ktywności działalności funduszu jak również umożliwia identyfikację i ograni-

czenie ryzyka pożyczkowego.

1. Terminowość spłaty pożyczek

Działając w sektorze MŚP fundusze pożyczkowe współpracują głównie

z klientami podwyższonego ryzyka. Są to nierzadko osoby bezrobotne bądź nie-

aktywne zawodowo (osoba bezrobotna, ale nie zarejestrowana w Urzędzie Pracy),

które nie mając stałego zatrudnienia jak również historii kredytowej nie mogą li-

czyć na otrzymanie kredytu w banku. Niskie oprocentowanie pożyczek przyciąga

również przedsiębiorców istniejących już na rynku, którzy modernizując swoje

przedsiębiorstwa z pomocą pożyczek stają się w późniejszym terminie, atrakcyj-

nymi klientami dla banków. Aby zminimalizować ryzyko pożyczkowe, które

wiąże się z przedsiębiorcami z sektora MŚP, fundusze przed wydaniem decyzji

o udzieleniu pożyczki sprawdzają wiarygodność pożyczkobiorcy w wyspecjalizo-

wanych w tym kierunku instytucjach np. w Biurze Informacji Gospodarczej jak

również w Biurze Informacji Kredytowej. Dodatkowym wymogiem jest okazanie

przez klienta oświadczenia z Urzędu Skarbowego o niezaleganiu w podatkach

oraz zaświadczenie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o terminowym odprowa-

dzaniu składek. We wniosku o pożyczkę przedsiębiorca informuje o posiadanych

zobowiązaniach z tytułu zaciągnięcia kredytów, umów leasingowych bądź poży-

czek oraz o udzielonych gwarancjach i poręczeniach osobom trzecim. Dodatkowo

wymagane jest podanie informacji na temat posiadanego majątku w tym posiadane

nieruchomości, samochody osobowe i inne, maszyny, dzieła sztuki, kamienie

szlachetne jak również rachunki bankowe oraz powiązania kapitałowe i osobowe.

Niezbędnym elementem uzyskania pożyczki jest również przedstawienie zabez-

pieczenia. Jest to dodatkowy bodziec, który zmusza pożyczkobiorcę do spłacenia

zobowiązania w terminie. Do obligatoryjnych zabezpieczeń najczęściej zaliczane

są weksle in blanco oraz poręczenia osób trzecich. Fakultatywnym zabezpiecze-

niem może być zastaw na samochodzie, przewłaszczenie rzeczy ruchomych

(wycenionych przez rzeczoznawcę), hipoteka (wycena rzeczoznawcy z ostatnich

6 m-cy), blokada środków na lokacie bądź cesja na polisie ubezpieczeniowej.

Wszystkie ww. działania funduszy minimalizują ryzyko z jakim wiąże się

50

Rozdział VJakość portfela pożyczkowego


udzielenie pożyczki w sektorze MŚP co przekłada się na jakość portfela poży-

czkowego. Już na wstępie trzeba zauważyć, że udział pożyczek spłaconych ter-

minowo w ogóle pożyczek aktywnych jest wysoki zarówno w ujęciu ilościowym,

jak i wartościowym i wynosi odpowiednio odpowiednio 68,59% i 79,67%.

Tabela nr 14 oraz wykresy od nr 43 do 46 obrazują jakość portfela pożyczkowe-

go funduszy pożyczkowych w ujęciu ilościowym i wartościowym.

Tabela 14. Liczba i wartość pożyczek aktywnych oraz straconych oraz udział

w ogólnej liczbie i wartości udzielonych pożyczek.


Przedstawione dane pokazują wyraźnie to, że omawiane podmioty odznaczają

się wysoką jakością pracy na etapie analizy wniosków pożyczkowych. Świadczy

o tym fakt, że jedynie 0,68% wartości sumy pożyczek ogółem na koniec 2014 roku

było przez fundusze uznawana za niemożliwe do odzyskania (stracone). Odsetek

wartości pożyczek podlegających windykacji także należy uznać za zadowalający

– na koniec 2014 roku ukształtował się na poziomie 6,16%.

Wykres 43. Liczba pożyczek aktywnych oraz straconych.


Wykres 44. Wartość pożyczek aktywnych i straconych (w tys. zł).

Źródło: opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych.

51

5. Jakość portfela pożyczkowego

8. Suma pożyczek ogółem/ogólna liczba (wartość) udzielonych pożyczek oznacza sumę pożyczek spłacanych terminowo, z opóźnieniami do 30 dni, z opóźnieniami 31 - 90 dni, z opóźnieniami powyżej 90 dni, windykowanych, straconych.

0pożyczki aktywne pożyczki windykowane pożyczki stracone

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

30 00024 489

2 059338

0pożyczki aktywne pożyczki windykowane pożyczki stracone

350 000

700 000

1 050 000

1 400 000

1 750 000

2 100 000 1 723 700

113 92612 693

Udział

w %

100

93,16

6,16

0,68

Wartość

1 850 318 469,02 zł

1 723 700 098,68 zł

113 925 500,91 zł

12 692 869,43 zł

Udział

w %

100

90,92

7,64

1,44

Pożyczki

razem

26 936

24 489

2 059

388

Wyszczególnienie

8 Suma pożyczek ogółem

Pożyczki aktywne

Pożyczki windykowane

Pożyczki stracone


Dobra jakość portfela pożyczkowego funduszy jest konsekwencją wytężonej

pracy kompetentnych kadr poszczególnych podmiotów. Procedura prowadząca do

wypłaty pożyczki obejmuje m.in. szczegółową analizę biznesplanu. Jeśli dodamy

do tego bardzo dobrą znajomość regionalnych i lokalnych rynków (tzn. tych na

których działa lub ma działać potencjalny pożyczkobiorca) to widzimy dlaczego

fundusze pożyczkowe w ujęciu ogólnym nie borykają się z problemem „złych

pożyczek”. Nie jest też tak, że omawiane podmioty finansują tylko pewne przed-

sięwzięcia. Po pierwsze każda działalność biznesowa jest obarczona ryzykiem,

po drugie aktywność funduszy wykazuje tendencje wzrostową (a udział dobrych

pomysłów biznesowych w ogólnej liczbie biznesplanów ma charakter stały, i wre-

szcie po trzecie sama idea funduszy pożyczkowych zasadza się na tym, że mają

one zapewniać finansowanie w obszarze podwyższonego ryzyka – nowoutworzo-

ne przedsiębiorstwa, firmy bez historii kredytowej, itp.

Wykres 45. Udział pożyczek aktywnych i straconych w ogólnej liczbie udzielonych

pożyczek.


Wykres 46. Udział pożyczek aktywnych i straconych w ogólnej wartości udzielo-

nych pożyczek.


Fundusze pożyczkowe w ciągu ponad dwudziestu lat swojej działalności zna-

lazły, jak wynika z przedstawionych danych, właściwy balans pomiędzy odwagą

w finansowaniu a brawurą połączoną z nieprawidłowym gospodarowaniem środ-

kami publicznymi.

Jakość portfela pożyczkowego funduszy jest, jak już wskazywano, bardzo

dobra, jednak co zrozumiałe nie może być doskonała. Tabela nr 15 i wykres od nr

47 do 50 obrazują sytuację (w ujęciu wartościowym i ilościowym) jeśli chodzi

o opóźnienia w spłacie pożyczek przez klientów funduszy z podziałem na długość

okresu czasu zalegania ze spłatą.

52


pożyczki stracone1,44%

pożyczki stracone0,68%

pożyczki windykowane 7,64%

pożyczki windykowane 6,16%

pożyczki aktywne90,92%

pożyczki aktywne93,16%


Tabela 15. Liczba i wartość pożyczek aktywnych w ogólnej liczbie i wartości udzie-

lonych pożyczek (w %) według długości opóźnień w spłacie.


Na koniec 2014 roku fundusze pożyczkowe posiadały 24 489 aktywnych poży-

czek o łącznej wartości 1 723 700 098,68 zł. Analizując powyższą tabelę widzimy

kolejny dowód na dobrą jakość portfela pożyczkowego. Niemal 80% wartości

aktywnych pożyczek jest spłacanych terminowo, co oznacza, że zdecydowana

część przekazanych przedsiębiorcom środków pracuje prawidłowo, a pożyczko-

biorcy nie mają kłopotu z wywiązywaniem się ze swoich zobowiązań względem

funduszu. O nieco ponad 10 pkt proc. gorzej wygląda sytuacja w ujęciu ilościo-

wym. Jednak nadal zdecydowanie ponad połowa liczby pożyczek jest spłacana

zgodnie z harmonogramem. Wszelkie opóźnienia w spłacie nie mogą być w żad-

nym wypadku zrzucane na karb ewentualnych nieprawidłowości w toku przyzna-

wania pożyczki. Cały czas musimy mieć świadomość tego, że pożyczkobiorcami

są przedsiębiorcy. Ich działalność, a więc i wyniki finansowe determinujące mo-

żliwości regulacji swoich zobowiązań, podlega stałemu ryzyku co jest wpisane

w samą działalność gospodarczą. Mamy do czynienia z różnorakimi zmiennymi

kilku rodzajów: sytuacja w branży, otoczenie międzynarodowe, otoczenie regula-

cyjne, sytuacja na rynku pracy, a także co jest polską specyfiką zmiana otoczenia

fiskalnego pomimo braku modyfikacji przepisów podatkowych – interpretacje.

To wszystko należy mieć na uwadze oceniając jakość portfela pożyczkowego

funduszy.

Wykres 47. Liczba pożyczek aktywnych w podziale na terminowość spłaty.


53


Udział

w %

100

79,67

11,45

5,21

3,66

Wartość

1 723 700 098,68 zł

1 373 350 161,70 zł

197 438 192,19 zł

89 816 523,30 zł

63 095 221,49 zł

Udział

w %

100

68,59

14,79

9,97

6,64

Pożyczki

razem

24 489

16 798

3 623

2 442

1 626

Wyszczególnienie

Pożyczki aktywne

Spłacane terminowo

Z opóźnieniami do 30 dni

Z opóźnieniami 31 - 90 dni

Z opóźnieniami > 90 dni

0spłacane terminowo

z opóźnieniami do 30 dni

z opóźnieniami 31 - 90 dni

z opóźnieniami powyżej 90 dni

3 000

6 000

9 000

12 000

15 000

18 000

3 6232 442

1 626

16 798


Wykres 48. Wartość pożyczek aktywnych w podziale na terminowość spłaty

(w tys. zł.).


Opóźnienia w spłacie nieprzekraczające 30 dni nie są niczym nadzwyczajnym

i wynikają przede wszystkim z krótkotrwałych zakłóceń w funkcjonowaniu przed-

siębiorstwa. Są one pochodną przede wszystkim zatorów płatniczych, które od

dłuższego już czasu są problemem naszej gospodarki. Pożyczkobiorca oczekując

na przeterminowaną zapłatę od swojego kontrahenta w pierwszej kolejności płaci

należności publicznoprawne.

Wykres 49. Udział terminowo spłacanych pożyczek w liczbie pożyczek aktyw-

nych (w%).


Wykres 50. Udział terminowo spłacanych pożyczek w wartości pożyczek aktyw-

nych (w%).


54


0spłacane terminowo

z opóźnieniami do 30 dni

z opóźnieniami 31 - 90 dni

z opóźnieniami powyżej 90 dni

300 000

600 000

900 000

1 200 000

1 500 000

89 817 63 095

1 373 350

197 438

z opóźnieniami 31 - 90 dni9,97%

z opóźnieniami 31 - 90 dni5,21%

z opóźnieniami > 90 dni6,64%

z opóźnieniami > 90 dni3,66%

z opóźnieniami do 30 dni14,79%

z opóźnieniami do 30 dni11,45%

spłacane terminowo68,60%

spłacane terminowo79,68%


W momencie gdy opóźnienia w spłacie przekraczają 30 dni, ale nie osiągnęły

jeszcze terminu 90 dni fundusz pożyczkowy powinien wzmóc czujność i skon-

taktować się z pożyczkobiorcą. Stwarza to szansę na dobre zorientowanie się

w sytuacji przedsiębiorstwa i odpowiednio wczesne przygotowanie się do ewentu-

alnych bardziej zdecydowanych działań. Takowe muszą być bezwzględnie wdro-

żone pożyczkobiorca zalega ze spłatą przez okres dłuższy niż 90 dni. W pierwszej

kolejności fundusze starają się porozumieć z przedsiębiorcą, tak aby ten spłacił

zobowiązanie. Trzeba wyraźnie podkreślić to, że windykacja i uruchamianie

zabezpieczeń nie jest korzystne dla żadnej ze stron. Celem i zadaniem funduszy

jest wspieranie rozwoju przedsiębiorczości, a nie „dobijanie” firm znajdujących

się w kłopotach. Jednak z całą stanowczością należy podkreślić to, że jednocześnie

fundusze są zobowiązane do postępowania zgodnie z prawem, zapisami umowy

pożyczkowej i w duchu zasady racjonalnego gospodarowania środkami publicz-

nymi. Dlatego ostatecznym, ale stosowanym w określonych przypadkach, rozwią-

zaniem jest wdrożenie procedur windykacyjnych z postępowaniem komorniczym

włącznie.

2. Sposób dochodzenia należności przez fundusze pożyczkowe

Fundusze pożyczkowe mają do wyboru dwie drogi jeśli chodzi o zarządzanie

dochodzeniem należności. Mogą zajmować się tym we własnym zakresie lub

skorzystać z szerokiej oferty firm zewnętrznych. Według stanu na koniec 2014

roku większość funduszy stawia na pierwsze z wymienionych rozwiązań.

Tabela 12. Sposób dochodzenia należności przez fundusze pożyczkowe

w 2014 roku.


Wykres. 41. Struktura dochodzenia należności przez fundusze pożyczkowe

w 2014 roku.


Zgodnie z informacjami przedstawionymi w tabeli nr 12 i wykresie nr 41

wyraźna większość funduszy prowadzi czynności windykacyjne we własnym

zakresie i nie korzysta w tym zakresie z usług firm zewnętrznych. Wynika to prze-

55


Udział w %

100

34,72

65,28

Liczba

72

25

47

Wyróżnienie

Fundusze pożyczkowe objęte badaniem

Fundusze korzystające z usług zewnętrznych firm windykacyjnych

Fundusze nie korzystające z usług zewnętrznych firm windykacyjnych

fundusze korzystające z usług zewnętrznych firm windykacyjnych

34,72%

fundusze nie korzystające z usług zewnętrznych firm windykacyjnych65,28%


de wszystkim z dwóch czynników. Po pierwsze fundusze pożyczkowe to podmio-

ty o długoletnim doświadczeniu we współpracy z przedsiębiorcami i wiedzą jaki

styl komunikacji i narzędzia wykorzystać do tego, aby działania były skuteczne.

Po drugie, fundusze dysponują kompetentnymi kadrami, które podlegają ciągłem

doskonaleniu w ramach szkoleń (organizowanych m.in. przez PZFP) i tym samym

nie mają obaw co do tego czy postępują zgodnie z obowiązującym prawem.

56



Działanie funduszy pożyczkowych w Polsce zależne jest od wielu czynników,

na których istnienie – w większości przypadków – fundusze nie mają bezpośred-

niego wpływu.

Do pierwszej grupy czynników znacząco wpływających na ograniczenie dzia-

łalności funduszy zaliczyć można źródło pochodzenia środków finansowych,

z których fundusze udzielają pożyczek. Pojawiające się ograniczenia wynikają

zarówno z bezpośrednich regulacji KE, dotyczących warunków wdrażania instru-

mentów finansowych, jak i z regulacji zawartych w dokumentacji krajowej. Ostat-

nie lata pokazały, że pojawiająca się w trakcie realizacji projektów finansowych

interpretacja istniejących już zapisów lub ich uszczegółowienie może wpływać-

i zazwyczaj w sposób znaczący wpływa – na działalność funduszy pożyczkowych.

Widać to było choćby w podejściu do udzielania pożyczek na cele obrotowe. Brak

jednoznacznej definicji przedsiębiorstw znajdujących się we wczesnej fazie roz-

woju, którym jako jedynym przysługiwało prawo do wykorzystania środków z po-

życzki na cele obrotowe, doprowadziło do sytuacji, w której fundusze z ostroż-

ności przestawały udzielać pożyczek na ten cel.

Pierwsze kontrole funduszy pożyczkowych dofinansowanych ze środków

RPO wykazały, że fundusze zupełnie inaczej rozumieją wczesną fazę rozwoju niż

urzędnicy. Otrzymane interpretacje i zalecenia z nadrzędnych instytucji państwo-

wych zmusiły fundusze pożyczkowe do wycofania się z udzielania pożyczek

obrotowych lub też do znaczącego ograniczenia liczby udzielanych pożyczek.

Działanie to niewątpliwie wpłynęło negatywnie na atrakcyjność oferty finansowej

funduszy, a dla funduszy utworzonych jedynie w oparciu o środki z RPO ozna-

czało również ograniczenie oferty.

Kolejnym wartym wzmianki ograniczeniem były bezpośrednie zależności

pomiędzy wielkością przedsiębiorcy, jaki mógł być beneficjentem funduszu,

a wysokością możliwych do pozyskania środków na koszty zarządzania. Fundu-

szom, które zdecydowały się ograniczyć swoją ofertę jedynie do mikroprzedsię-

biorców, przysługiwało prawo pokrywania rocznych kosztów zarządzania do

kwoty nie wyższej niż 4% wartości dotacji (kwota ta jest liczona średniorocznie).

Natomiast tym funduszom, które chciały przyznawać pożyczki nie tylko mikro-,

ale także małym przedsiębiorcom, prawo to zostało ograniczone jedynie do 3%.

Spowodowało to sytuacje, w których fundusze ze względów ekonomicznych mu-

siały zawęzić grupę odbiorców jedynie do mikroprzedsiębiorców. Niektóre fundu-

sze zostały także ograniczone do łącznej wartości pożyczek, które mogły zostać

udzielone. Wynikało to z faktu, że Regionalne Programy Operacyjne były wdraża-

ne w poszczególnych województwach na różnych zasadach. Niektóre fundusze

w podpisanych umowach zostały ograniczone jedynie do jednokrotnego obrotu

pozyskanymi środkami. Spowodowało to oczywiście zmniejszenie aktywności

57

Rozdział VIBariery ograniczające

działalność funduszy pożyczkowych


funduszy ze względu na kurczący się kapitał, którym mogły dysponować. Nie

mogły jednak one dokonać zmian w umowie.

Kolejne problemy, jakie zostały zidentyfikowane w tej grupie czynników, to

m.in.: wykluczenia sektorowe, ograniczenia w zakresie możliwości finansowania

pewnych przedsięwzięć gospodarczych (np. zakup nieruchomości, nabywanie

udziałów, itd.) czy też maksymalny okres spłaty.

Kolejnym czynnikiem wpływającym na ograniczenie działalności funduszy

pożyczkowych jest uzależnienie limitu kosztów zarządzania funduszem od wyso-

kości dotacji. Problem z tym związany pojawia się w szczególności w małych

funduszach, które nie mogły starać się o pozyskanie większych środków, gdyż nie

miały możliwości ich zabezpieczenia. Mała kwota dotacji powodowała, że nie-

jednokrotnie środki otrzymywane na pokrycie kosztów zarządzania wystarczały

jedynie na bieżące wydatki. Fundusze te nie były w stanie wygospodarować środ-

ków na swój rozwój choćby poprzez tworzenie filii czy oddziałów (nawet tych mo-

bilnych), zakup odpowiedniego oprogramowania, podnoszenie kwalifikacji czy

też pokrywanie wszystkich kosztów związanych z prowadzeniem funduszu. Niski

pozom dokapitalizowania to także zawężenie rynku, na którym mogły one działać

i jakości świadczonych usług. Czasami przekłada się to także na jakość portfela

pożyczkowego. Należy także pamiętać, że zmieniające się otoczenie prawne

funkcjonowania funduszy pożyczkowych wymusza na nich spełnianie dodatko-

wych wymogów (dodatkowe sprawozdania, ochrona danych osobowych, itd.),

na pokrycie których również nie starcza środków nawet większym funduszom.

Barier rozwoju funduszy pożyczkowych można też upatrywać w braku uwiary-

godnienia funduszy pożyczkowych jako instytucji wspierających rozwój przed-

siębiorczości i działających w oparciu o środki publiczne. Głośne afery gospo-

darcze – których bohaterami były nieuczciwe fundusze, funkcjonujące w oparciu

o środki prywatne i nie mające nic wspólnego z funduszami pożyczkowymi dzia-

łającymi jako IOB - wpłynęły negatywnie na postrzeganie pozabankowego sek-

tora finansowego. Fundusze pożyczkowe co prawda konsekwentnie budują swoją

markę wśród przedsiębiorców (mają blisko 25% powracających klientów w 2014

roku), wymagają jednak zdecydowanego publicznego poparcia i uwiarygodnienia

ze strony administracji publicznej, która to stworzyła system funduszy pożycz-

kowych. Walka o pozytywny wizerunek funduszy pożyczkowych powinna być

zatem wspólnym zadaniem funduszy pożyczkowych, donatorów i administracji

publicznej. Pozostawienie tego zadania jedynie samym funduszom sprawia,

że proces przekonywania i docierania z ofertą wciąż jest powolny, kosztowny

i bardzo złożony.

Duże znaczenie dla rozwoju funduszy pożyczkowych ma oczywiście konku-

rencja. Jeżeli jest ona uczciwa i realizowana w oparciu o jak najefektywniejsze

wykorzystanie posiadanych zasobów, to jest to zjawisko ze wszech miar pożądane.

Trudno jednak mówić o takiej konkurencji w przypadku ograniczania funduszom

pożyczkowym dostępności do pewnych instrumentów, z których mogłyby skorzy-

stać na równi z bankami. Znakomitym przykładem jest tutaj wykluczenie fun-

duszy pożyczkowych z możliwości skorzystania z gwarancji de minimis. Kolej-

nym przykładem wykluczania funduszy pożyczkowych jest ogłaszanie konkur-

sów na pośredników finansowych, w których fundusze pożyczkowe samodzielnie

nie mogą brać udziału, gdyż nie spełniają warunków dla pośredników finanso-

wych (program BGK Wsparcie w starcie).

Bariery powstają również w samych funduszach pożyczkowych. Związane jest

to z realizowanymi wizjami osób decydujących o rozwoju funduszy. Niejasne

58

6. Bariery ograniczające działalność funduszy pożyczkowych


przepisy czy warunki realizacji projektów skierowanych na dofinansowanie fun-

duszy pożyczkowych, to oczywiście jeden aspekt wpływający na bierną postawę

w zakresie rozwijania usług finansowych. Ale przecież te bariery nie są jedynymi,

które wpływają na możliwość rozwoju funduszu pożyczkowego. Obserwacja

ewolucji organizacji zajmujących się udzielaniem pożyczek dla sektora MŚP,

wskazuje na istnienie szeregu czynników mających wpływ na rozwój, bądź

ograniczenie rozwoju funduszu pożyczkowego. Do najważniejszych z nich można

zaliczyć m.in. zmianę zarządu organizacji, zmianę wizji i misji organizacji, czy też

sytuację finansową.

59

6. Bariery ograniczające działalność funduszy pożyczkowych


Od początku rozwoju funduszy pożyczkowych w Polsce ich cechą charak-

terystyczną stało się kształtowanie tych instytucji jako instrumentu realizacji poli-

tyki publicznej – w tym przypadku skupionej na tworzeniu nowych, niekon-

wencjonalnych źródeł finansowania, przeznaczonych dla osób podejmujących

działalność gospodarczą i przedsiębiorców, którzy odczuwają utrudniony dostęp 9

do tradycyjnego źródła finansowania tj. kredytu bankowego . Celem wspieranych

instrumentów pożyczkowych było również tworzenie nowych miejsc pracy oraz

pomoc przedsiębiorcom w zachowaniu już istniejących miejsc pracy. W rezultacie

fundusze pożyczkowe stały się beneficjentem wsparcia publicznego, opartego na

przekazywaniu im kapitałów publicznych, tworzących zdolność pożyczkową tych

instytucji. Istotą tych procesów nigdy nie było (i z uwagi na skalę sektora banko-10wego – nie mogło być ) tworzenie konkurencyjnego dla sektora banków źródła

finansowania, lecz kształtowanie źródeł uzupełniających, funkcjonujących

w określonych niszach i wypełniających luki w źródłach finansowania działal-

ności gospodarczej. W ten sposób oferta pożyczkowa funduszy kierunkowana

była w dominującym stopniu na najmniejsze kategorie wielkościowe oraz wczes-

ne fazy rozwojowe przedsiębiorstw. Taki cel funkcjonowania sektora funduszy

pożyczkowych w Polsce wciąż pozostaje aktualny. Szczególnie obecnie, w wyni-

ku silnej konkurencji na rynku bankowym, a także rozpowszechnienia się finanso-

wania leasingowego, kluczowego znaczenia nabiera uruchamianie produktów

pożyczkowych, dobrze dostosowanych do potrzeb najmniejszych firm, w tym

również wspomagających procesy podejmowania działalności gospodarczej.

Ważną cechą działalności funduszy pożyczkowych w Polsce jest ich działanie

w oparciu o ogólne przepisy prawa – sektor ten nie jest poddany żadnym specy-

ficznym regulacjom prawnym, z wyjątkiem tych, które dotyczą poszczególnych

źródeł finansowania, na przykład środków europejskich. W porównaniu zatem do

sektora bankowego, poddanego szczegółowym regulacjom prawa bankowego

i nadzorowi sprawowanemu przez Komisję Nadzoru Finansowego, fundusze

pożyczkowe funkcjonują w znacznie bardziej swobodnym otoczeniu prawnym.

Taka sytuacja ma jednak także pewne wady związane. Wynikają one z koniecz-

ności podejmowania znacznie większego ryzyka przez fundusze pożyczkowe

ze względu na specyfikę odbiorców usług świadczonych przez fundusze.

60

Rozdział VIITendencje rozwojowe sektora funduszy

pożyczkowych w Polsce - perspektywa długookresowa

9. Takie ukierunkowanie funduszy pożyczkowych było (i nadal pozostaje) zgodne z kierunkami rozwoju działalności pożyczkowej w Europie. Panoramę rozwiązań europejskich, dotyczących działalności pożyczkowej przedstawiają: M. Gajewski, J. Szczucki [w:] "Ekspertyza na temat dobrych praktyk w zakresie rozwiązywania problemów w dostępie do finansowania zwrotnego w wybranych krajach Europy, w tym w krajach regionu Europy Środkowo-Wschodniej", PARP, Warszawa 2013.

10. Wystarczy tu nadmienić, że portfel kredytowy sektora bankowego w Polsce na koniec III kw. 2014 r., w grupie podmiotów tzw. indywidualnej działalności gospodarczej oraz małych i średnich przedsiębiorstw kształtował się na poziomie ok. 277 mld zł (w tym w odniesieniu do segmentu działalności indywidualnej, w wysokości ok. 102 mld zł) - Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, raport o sytuacji banków za i I-III kw. 2014 r., Warszawa 2014.


Pierwszym punktem przełomowym rozwoju sektora funduszy pożyczkowych

w Polsce stały się publiczne działania wspierające, zrealizowane w Polsce po

akcesji do Unii Europejskiej.

Zrealizowane działania wspierające doprowadziły do szeregu bardzo pozytyw-

nych efektów, przede wszystkim zaś do znacznego wzmocnienia tego sektora,

przejawiającego się we wzroście zdolności pożyczkowej – przykładowo, kapitali-

zacja całego sektora funduszy pożyczkowych na przestrzeni lat 2006-2009

wzrosła o około 115%, z ok. 456 mln zł w połowie 2006 r. do około 980 mln zł.

w połowie 2009 r., przy czym znaczna część tego przyrostu była wynikiem kapi-

talizacji funduszy pożyczkowych – beneficjentów SPO WKP. W konsekwencji

tych zmian nastąpił wzrost dostępności pożyczek, znaczący przyrost akcji pożycz-

kowej, pojawienie się szerszej palety produktów pożyczkowych i wzrost 11przeciętnej wartości pożyczki . W ramach tych konkluzji na szczególną uwagę za-

sługuje fakt bardzo dynamicznego wzrostu wielkości aktywnych pożyczek w sek-

torze – w połowie 2006 r. portfel aktywnych pożyczek wynosił ok. 290 mln zł.,

gdy w roku 2009 już blisko 720 mln zł., przy czym w gronie dokapitalizowanych 12funduszy pożyczkowych przyrost ten wyniósł ok 259% . Rozwojowi sektora

pożyczkowego towarzyszyły także pozytywne rezultaty, jeżeli chodzi o tworzenie

nowych miejsc pracy, a także w sferze powstawania nowych mikroprzedsię-

biorstw. Jak się okazało, fundusze pożyczkowe były w stanie skutecznie wyko-

rzystać udostępniane im wsparcie z korzyścią dla ich docelowych klientów.

Ostatecznie, uzasadnione jest twierdzenie, że wsparcie SPO WKP i jego efektyw-

na absorpcja przez środowisko instytucji pożyczkowych doprowadziły do ugrun-

towania się i poważnego zwiększenia „widoczności” całego sektora funduszy

pożyczkowych w Polsce. Potwierdzenie znalazła zasadność wspierania tego sek-

tora, jako instrumentu realizacji polityki publicznej w sferze gospodarki państwa

(szczególnie wspierania sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw), skut-

kująca całym szeregiem wymiernych, pozytywnych rezultatów rozwijającej się

dzięki wsparciu działalności pożyczkowej.

Skutkiem scharakteryzowanych powyżej efektów funkcjonowania sektora

funduszy pożyczkowych w Polsce było uwzględnienie w palecie instrumentów

polityki publicznej kolejnych programów wspierania działalności pożyczkowej.

Podstawą tego kolejnego etapu rozwoju sektora stały się programy wsparcia reali-

zowane w kolejnej (minionej) perspektywie programowania wsparcia unijnego,

przypadającej na lata 2007-2013. Źródłami tego wsparcia stały się regionalne

programy operacyjne, wdrażane na szczeblu wojewódzkim. Dzięki nim doszło do

kolejnych, poważnych w skali, przyrostów zdolności pożyczkowej funduszy.

Co jednak najważniejsze, wzrostowi potencjału kapitałowego funduszy towarzy-

szyło skuteczne angażowanie środków, czego wyrazem był postępujący wzrost

aktywności pożyczkowej na rzecz sfery mikro i małej przedsiębiorczości. Warto

przy tym dodać, że wspieranie instytucji pożyczkowych w minionym okresie

programowania realizowane było w dwojaki sposób, a więc bezpośrednio przez

instytucje zarządzające regionalnymi programami operacyjnymi i/lub przy wyko-

rzystaniu nowego (pośredniego) mechanizmu wspierania instytucji finansowych,

czyli tzw. Inicjatywy JEREMIE (mechanizm pośredni znalazł również zastoso-

wanie w Programie Operacyjnym „Rozwój Polski Wschodniej”, w części doty-

czącej wspierania instrumentów finansowych, w tym pożyczek). Obecność tego

61

7. Tendencje i perspektywy rozwojowe sektora funduszy pożyczkowych w Polsce

11. Zob. "Ewaluacja trafności i efektów realizacji Działania 1.2 Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw" (Raport końcowy), PAG Uniconsult Sp. z o.o., Warszawa, listopad 2009 r., s. 21-27.

12. Op. cit., s. 23.


drugiego modelu wdrażania wsparcia przyczyniła się do dalszego doskonalenia

działalności pożyczkowej, wynikającego z pozyskiwania wsparcia W niektórych

przypadkach rozwiązanie to zaowocowało pojawieniem się nowych produktów

pożyczkowych, np. przeznaczonych wyłącznie dla osób podejmujących działal-

ność gospodarczą lub też przedsięwzięć innowacyjnych. Taki kierunek rozwoju

oferty produktowej należy uznać za bardzo użyteczny, powodujący poszerzanie

się palety produktów finansowych dla sektora mikro i małej przedsiębiorczości.

W dłuższej perspektywie rozwój funduszy wymagać będzie projektowania

produktów dla określonych nisz rynkowych. W sytuacji narastającej konkurencji

taki kierunek rozwoju uznać należy za jak najbardziej słuszny i wskazany.

W ostatnich latach (pokrywających się z okresem wdrażania wsparcia dla fun-

duszy pożyczkowych w minionym okresie programowania) aktywność pożycz-

kowa funduszy oscyluje w granicach 7-9 tys. pożyczek udzielanych w skali roku.

Jednocześnie widoczny jest wyraźny przyrost wartości akcji pożyczkowej: od

około 380 mln zł pożyczek udzielonych w 2009 r. do ok. 768 mln wartości akcji

pożyczkowej zrealizowanej w roku 2013. Oznacza to również dość dynamiczny

przyrost wielkości przeciętnej pożyczki – w 2013 r. wyniosła ona ok. 94 tys. zł,

wobec ok. 78 tys. w roku 2012, 66 tys. zł. w roku 2011, 56 tys. w roku 2010 i 51 tys.

w roku 2009. Dane te wskazują na rosnący popyt na większe porcje finansowania,

który jest przez fundusze zaspokajany w miarę posiadanej przez nie zdolności

kapitałowej. Ten rosnący popyt wynika z narastającej siły konkurencji rynkowej,

co powoduje coraz większe potrzeby inwestycyjne po stronie podmiotów podej-

mujących / kontynuujących działalność gospodarczą, jak i dotyczące dostępu

do środków obrotowych.

Jednocześnie, nadal dominującym klientem funduszy pożyczkowych pozo-

stają najmniejsze kategorie przedsiębiorstw. Odwołując się do opublikowanych

w raporcie Polskiego Związku Funduszy Pożyczkowych za rok 2013, rozkład war-

tościowy pożyczek według grup wielkościowych klientów funduszy pokazuje,

że w portfelu pożyczkowym dominują mikroprzedsiębiorcy, stanowiący ok. 73%

udziału w portfelu. Ponadto, prawie czwarta część udzielanego finansowania

przez sektor funduszy pożyczkowych, kierowana jest do podmiotów podejmu-

jących działalność gospodarczą, a więc do segmentu, który w największym stop-

niu odczuwa skutki zjawiska luki finansowania.

Jak zaznaczono wcześniej, działalność funduszy pożyczkowych wywołuje

szereg pozytywnych rezultatów. Twierdzenia tego rodzaju potwierdzają badania.

W szczególności na uwagę zasługują wnioski płynące z kompleksowej ewaluacji 13efektów netto wdrażania instrumentów finansowych w Polsce , w tym rezultatów

działalności wspieranych funduszy pożyczkowych w okresie programowania

2007-2013. Jak wykazało to badanie ewaluacyjne, działalność funduszy pożycz-

kowych pozwoliła korzystającym z ich oferty przedsiębiorcom na wzrost skali

finansowania działalności gospodarczej ze źródeł zewnętrznych, a w konsekwen-

cji wywoływała efekt netto, polegający na wzroście ich nakładów inwestycyj-14nych . Tego rodzaju rezultat należy oceniać zdecydowanie pozytywnie, pamię-

tając, że oferta pożyczkowa funduszy kierowana jest w głównej mierze do

najmniejszych kategorii wielkościowych przedsiębiorstw, najczęściej tych, które

najsilniej odczuwają bariery w dostępie do zewnętrznych źródeł finansowania.

Innymi słowy, pożyczki pozabankowe generują niepodważalne efekty w sferze

62


13. J. Szczucki, M. Gajewski et al. "Ocena realizacji instrumentów inżynierii finansowej w ramach Narodowych Strategicznych Ram Odniesienie 2007-2013", PAG Uniconsult Sp. z o.o. i Taylor Economics Sp. z o.o., Warszawa 2012

14. Op. cit., s. 8 oraz 141-155.


działalności inwestycyjnej sektora mikro i małej przedsiębiorczości. W jakiejś

mierze skutkuje to również ich wpływem na efekty zatrudnieniowe oraz kondycję 15

ekonomiczną pożyczkobiorców .

Z dzisiejszej perspektywy na pewno stwierdzić można, że lata 2007-2013

(a także rok 2014) stanowiły kolejny „kamień milowy” rozwoju sektora pożycz-

kowego w Polsce. Należy tu uzupełnić, że rozwój ten w dużej części zachodził

w trudnych warunkach, podyktowanych kształtowaniem się ogólnoświatowej

sytuacji ekonomicznej – w znacznej części były to bowiem lata spowolnienia gos-

podarczego w Polsce, spowodowanego światowym kryzysem finansowym z roku

2008 i późniejszymi jego konsekwencjami.

W ostatnim czasie pojawił się nowy element, kształtujący kontekst rozwojowy

działalności pożyczkowej. Stanowi go próba „miękkiego” regulowania pozaban-

kowej działalności pożyczkowej w postaci opracowanego w latach 2011-2012 na 16

szczeblu Komisji Europejskiej i obecnie promowanego „Europejskiego kodeksu 17dobrego postępowania w zakresie udzielania mikrokredytów (wersja 2.0)” .

Kodeks jest dokumentem regulacyjnym, określającym dobre praktyki organiza-

cyjne i funkcjonalne dotyczące prowadzenia działalności pożyczkowej (np. przez 18

instytucje pozabankowe) . Jego postanowienia, zebrane w postaci klauzul, doty-

czą: (i) kształtowania relacji z klientami i inwestorami, (ii) ładu korporacyjnego

w organizacji pożyczkowej, (iii) zarządzania ryzykiem, (iv) standardów sprawo-

zdawczości o wynikach działalności pożyczkowej oraz (v) wykorzystywania

systemów informacji zarządczej. Standaryzacja może okazać się w przyszłości

potrzebna, a Kodeks może być w tym kontekście pomocny.

W najbliższych latach przyszłość funduszy pożyczkowych w Polsce rysuje się

relatywnie optymistycznie, co jest wynikiem potwierdzenia użyteczności poza-

bankowej działalności pożyczkowej, dotyczącej finansowania działalności gospo-

darczej. W obecnym okresie programowania Europejskich Funduszy Struktural-

nych i Inwestycyjnych (EFSI) na lata 2014-2020 poszukuje się instrumentów

finansowych, które stanowiłyby skuteczne narzędzia redukcji zjawiska luki finan-

sowania, której niekorzystne konsekwencje dotyczą (w przeważającej mierze)

mikro- i małych przedsiębiorstw oraz osób podejmujących działalność gospo-

darczą. Bez wątpienia, funkcję tego typu instrumentów – redukujących lukę finan-

sowania – stanowić mogą pozabankowe fundusze pożyczkowe. Zrozumienie tego

faktu widoczne jest w działaniach projektujących kolejne programy wsparcia.

Skutkiem tego jest planowanie alokacji poważnej części europejskich środków

wsparcia na instrumenty finansowe, w tym działalność pożyczkową, szczególnie

w ramach regionalnych programów operacyjnych. Jednak, pomimo tego pozytyw-

nego obrazu trudno jednocześnie nie wspominać o pewnych problemach i zagroże-

niach. Kształtują one określone wyzwania pojawiające się zarówno przed organami

programującymi wsparcie, jak i całym środowiskiem funduszy pożyczkowych.

63


15. W zakresie tych zmiennych ewaluacja z 2012 r. nie pozwoliła na zidentyfikowanie efektu netto - skutki w tym zakresie były podobne, jak w przypadku innych przedsiębiorców, nie będących pożyczkobiorcami funduszy. Być może jednak efekty takie pojawiają się później - niestety nie można tego stwierdzić, gdyż analogiczne badania nie były kontynuowane.

16. W opracowaniu kodeksu wzięło udział kilkadziesiąt europejskich organizacji pożyczkowych, przedstawicieli instytucji wspierających sektor oraz ekspertów. Środowisko polskie i Polski Związek Funduszy Pożyczkowych reprezentowany był przez doradców PAG Uniconsult Sp. z o.o. (firma ta jest obecnie tzw. instytucją wspierającą Kodeks) - http://ec.europa.eu/regional_ policy/en/funding/special-support-instruments/jasmine/cgc/#11

17. http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/thefunds/doc/code_bonne_conduite_pl.pdf Jak podkreślają autorzy Kodeksu, jest on przeznaczony przede wszystkim dla niebankowych podmiotów, które udzielają finansowania mikroprzedsiębiorcom w postaci mikrokredytów / pożyczek o wartości do 25 tys. euro. Podobne zbiory dobrych praktyk tworzone i promowane są przez różne inne organizacje, zajmujące się organizacją i wspieraniem światowego ruchu mikrofinansowania. Najważniejsze regulacje tego typu stanowią obecnie: (i) SPTF - Universal Standards for Social Performance Management, (ii) The Smart Campaign - Client Protection Principles.

18. Używane w Kodeksie sformułowanie "mikrokredyt" oznacza, w myśl postanowień Kodeksu, produkty kredytowe/pożyczkowe, oferowane/udzielane mikrofirmom, o wartości długu (kapitału kredytu / pożyczki) do 25 tys. euro. Naturalnie - z uwagi na fakultatywność stosowania Kodeksu - nie oznacza to, że jego rozwiązania mogą być stosowane tylko w odniesieniu do tak rozumianych kredytów / pożyczek. De facto, jak pokazuje praktyka, zastosowalność Kodeksu może być znacznie szersza, a więc dotyczyć także finansowania innych grup beneficjentów, jak i stosowania innych rozmiarów produktów dłużnych. Z taką sytuacją mam do czynienia w Polsce, gdzie Kodeks jest stosowany (przynajmniej częściowo) przez niektóre organizacji (fundusze) pożyczkowe, stosujące Kodeks z uwzględnieniem charakterystyk własnych produktów pożyczkowych, jak i grup do których kierowana jest oferta pożyczkowa (najczęściej są to mikro i mali przedsiębiorcy).


1. Przede wszystkim nadal brak jest jasności, w jaki sposób będą wykorzy-

stywane środki, które były przeznaczone na instrumenty zwrotne w ramach

okresu programowania 2007-2013, przede wszystkim w ramach regional-

nych programów operacyjnych, tak w regionach, w których instrumenty

finansowe były wdrażane w ramach Inicjatywy JEREMIE, jak i wojewódz-

twach, w których nie wykorzystywano mechanizmu funduszu powierni-

czego. Tymczasem dobrze przemyślane i z góry ogłoszone rozstrzygnięcia

w tej kwestii, znakomicie pomogłyby zaplanować komplementarność wy-

korzystania tych środków wobec instrumentów finansowych planowanych

w okresie 2014-2020, jak i ułatwiłyby osobom zarządzającym funduszami

pożyczkowymi planowanie strategii działania funduszy w najbliższych

latach. W szczególności istotnym ułatwieniem byłoby podjęcie decyzji

o przeznaczeniu środków wykorzystywanych w latach 2007-2013 dla fun-

duszy pożyczkowych i poręczeniowych, dzięki czemu zapewne (nie jest to

bowiem jeszcze w 100% jasne) można byłoby łączyć poręczenia i pożyczki

w sytuacji, gdyby każdy z tych instrumentów był finansowany ze środków

w ramach innego okresu programowania. Rozwiązanie takie znacznie

wzmocniłoby możliwe pole współpracy obu rodzajów funduszy, co do tej

pory odbywało się raczej w ograniczonej skali.

2. Obowiązujące regulacje prawne mogą też niestety nieco utrudniać wdraża-

nie projektów. Chodzi tu głównie o istotnie obniżone w stosunku do okresu

2007-2013 limitów tzw. kosztów zarządzania (które jednak mogą być

podwyższane w wyniku wyboru pośredników finansowych w drodze prze-

targu), co może zagrozić opłacalności realizacji projektów w okresie

2014-2020, a w konsekwencji może prowadzić do zmniejszonego zaintere-

sowania funduszy pożyczkowych realizacją projektów. Pewnym wyzwa-

niem pozostaje także przekazywanie środków finansowych w transzach

(a nie jednorazowo, jak miało to miejsce w okresie 2007-2013), w miarę

postępu realizacji projektów, co może powodować przestoje we wdrażaniu

projektów ze względu na brak wystarczających środków finansowych.

3. Ze względu na to, że w obecnym okresie programowania EFSI znaczna

część środków na instrumenty finansowe będzie przeznaczona na realizację

regionalnych programów operacyjnych, realizowanych w ramach poszcze-

gólnych województw, prawdopodobnie, tak jak miało to miejsce w okresie

2007-2013, skala uczestnictwa sektora bankowego we wdrażaniu instru-

mentów zwrotnych będzie zapewne dość ograniczona. Stanowi to pewną

szansę dla najmocniejszych kapitałowo i kadrowo funduszy pożyczko-

wych, aby próbować oferować pożyczki w nowych dla nich obszarach,

takich jak – przykładowo – zwiększane efektywności energetycznej, czy też

inwestowanie w odnawialne źródła energii. W niektórych regionach, które

przewidziały na te cele znaczące środki w formie instrumentów finanso-

wych, fundusze pożyczkowe mogą być jedyną nadzieją na ich udane wdro-

żenie, o ile nie uda się skutecznie zainteresować udziałem w tego typu pro-

jektach sektora banków spółdzielczych.

4. Naturalnie, wielkim długoterminowym wyzwaniem będzie rola i warunki

funkcjonowania funduszy pożyczkowych po 2020 roku, gdy środki euro-

pejskie nie będą już dostępne lub będą dostępne w bardzo ograniczonej

64



skali. Niestety nic na to nie wskazuje, aby administracja publiczna miała

jasną wizję roli funduszy pożyczkowych w realizacji polityk publicznych,

stąd też fundusze będą zmuszone do realizacji indywidualnych, opracowa-

nych przez siebie, strategii rynkowych.

5. Interesującym kierunkiem rozwoju może się też stać – dotąd bardzo ograni-

czona – bliższa współpraca z sektorem bankowym, w tym z sektorem

banków spółdzielczych.

6. Dla pewnej, choć zapewne niezbyt wielkiej, grupy funduszy interesujące

może też być kontynuowanie prób finansowania sektora ekonomii społecz-

nej, choć kluczową rolę będzie nadal zapewne odgrywać wsparcie

w ramach Działania 1.4 PO KL oraz instrumenty finansowe planowane

w ramach Programu Operacyjnego Wiedza-Edukacja-Rozwój (2014-2020).

7. Niewątpliwie, interesujący kierunek rozwojowy funduszy – w Polsce dotąd

bardzo słabo eksploatowany – stanowią „centralne” programy europejskie

przeznaczone na wspieranie potencjału operacyjnego i zdolności kapitało-

wej organizacji pożyczkowych, obecnie oferowane na szczeblu europej-

skim przez Europejski Fundusz Inwestycyjny oraz Europejski Bank Inwe-

stycyjny. Są to głównie, choć nie jedynie, programy o charakterze

gwarancyjnym (programy podziału ryzyka – ich celem jest zabezpieczanie

portfeli pożyczkowych, wywołujące tworzenie nowych produktów, kiero-

wanych do nowych grup klientów funduszy pożyczkowych; COSME,

InnoFin). Pośród programów europejskich planowane jest również ofero-

wanie bezpośredniego wsparcia kapitałowego (np. EaSI - Program na rzecz 19zatrudnienia i innowacji społecznych) . Korzystanie z „centralnych” źródeł

europejskich ma niewątpliwie charakter perspektywiczny – umożliwi na-

wiązanie bezpośrednich relacji z kluczowymi dystrybutorami wsparcia,

działającymi na podstawie mandatu Komisji Europejskiej.

Niezależnie od ostatecznych rozstrzygnięć fundusze pożyczkowe stały się

trwałym elementem polskiego systemu instytucjonalnego wspierania przedsię-

biorczości i w przyszłości koniecznie należałoby jeszcze skuteczniej i efektywniej

wykorzystywać ich doświadczenie i dorobek we wspieraniu najmniejszych firm.

65


19. W programach tych, w przypadku aplikowania o wsparcie przez pozabankowe organizacje pożyczkowe, przywiązywana będzie uwaga do stosowania przez wnioskodawcę reguł wynikających z „Europejskiego kodeksu dobrego postępowania w zakresie udzielania mikrokredytów”.


2014 rok był kolejnym okresem dynamicznego rozwoju sektora funduszy

pożyczkowych. Pozytywne tendencje odnotowano we wszystkich wskaźnikach

obrazujących wyniki funduszy pożyczkowych oraz ich znaczenie w kontekście

wspierania rozwoju mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Przede wszystkim

trzeba zwrócić tu uwagę na wzrost liczby i wartości udzielonych pożyczek. Jest to

dowód na to, że oferta funduszy znajduje coraz większe uznanie w oczach przed-

siębiorców, a same podmioty udzielające pożyczek systematycznie udoskonalają

sposoby i formy dotarcia do obecnych i potencjalnych pożyczkobiorców.

Samo zwiększenie akcji pożyczkowej nie mogłoby być uznane za sukces,

gdyby nie towarzyszyły temu zjawisku inne efekty prowadzonej działalności ope-

racyjnej. Przykładowo niepokojące i niepożądane zjawiska, jak np. te związane

z pogorszeniem się jakości portfela pożyczkowego, nie zostały odnotowane w roku

2014. Pożyczki stracone i windykowane stanowią bardzo niski udział w portfelu

funduszy pożyczkowych i ich aktywności gospodarczej. Oznaczać to może,

że fundusze charakteryzują się odpowiednią wiedzą, dostępem do informacji

i kompetencjami w zakresie weryfikacji wniosków pożyczkowych, szczególnie

jeśli chodzi o realność planowanego przedsięwzięcia biznesowego. Ten walor jest

nie do przecenienia z punktu widzenia, oceny ryzyka dla kapitału pożyczkowego,

który w zdecydowanej większości pochodzi ze środków publicznych. Wysoki

poziom straconych pożyczek rodziłby uzasadnione wątpliwości, czy system fundu-

szy pożyczkowych zasługuje na udział w nim pieniędzy podatników. Wyniki fun-

duszy w omawianym zakresie pokazują jednak wyraźnie to, że podmioty te dosko-

nale wywiązują się z przyjętych zobowiązań i celów. Taki stan rzeczy pozwala

postulować o to, aby to właśnie fundusze pożyczkowe były głównym partnerem dla

instytucji rządowych i publicznych we wdrażaniu instrumentów zwrotnych finan-

sowanych w ramach kolejnej perspektywy finansowej 2014-2020.

Ważną cechą i zaletą funduszy pożyczkowych jest równomiernie rozbudowane

struktura organizacyjna, łatwość dostępu i powszechność. Działają one we

wszystkich województwach, a przedsiębiorcy nie mają żadnych kłopotów

logistycznych z dotarciem do odpowiednich podmiotów i wykorzystanie oferty

finansowania zwrotnego. Poszczególne fundusze rozwijają się dynamicznie,

a jednym z prze-jawów tego procesu jest tworzenie nowych oddziałów w regio-

nach innych niż ten, gdzie jest zlokalizowana siedziba główna. Jednocześnie

zachowane zostały zasady gospodarki wolnorynkowej i fundusze konkurują po-

między sobą nie tylko oprocentowaniem pożyczki, lecz także ofertą dodatkową

i jakością obsługi. To wszystko powoduje, że ogólna ocena oferowanych usług

stale rośnie. Jednocześnie mamy do czynienia z racjonalną polityką kadrową,

tzw. wysoka jakość usług bez nadmiernej liczby etatów.

66

Wnioski i rekomendacje


Fundusze pożyczkowe osiągnęły w 2014 roku dobre wyniki pomimo nadal

istniejącego szeregu barier regulacyjno – instytucjonalnych, które nie tylko ogra-

niczają rozwój całego sektora funduszy pożyczkowych, lecz przede wszystkim

utrudniają codzienne ich funkcjonowanie, a tym samym uzyskiwane efekty. Ozna-

czą to, ze niezbędne jest podejcie dalszych działań, nowych inicjatyw i wprowa-

dzenia niestandardowych rozwiązań, które pozwolą na przezwyciężenie poja-

wiających się trudności i problemów, które ograniczają aktywność pożyczkową

funduszy.

Analizując wyniki funduszy pożyczkowych trzeba mieć na uwadze to, że

działalność wskazanych podmiotów jest w bardzo silnym stopniu uzależniona od

polityki dysponentów środków z których finansowany jest kapitał pożyczkowy.

Fundusze działają w innym reżimie prawnym, opartym przede wszystkim o regu-

lacje wspólnotowe. Oddziaływanie na ich treść, tj. optymalizowanie z punktu

widzenia skutecznego wspierania rozwoju przedsiębiorczości, jest dużo trudniej-

sze niż ma to miejsce w przypadku krajowego porządku prawnego. Ponadto,

trzeba pamiętać o tym, że mówimy o podmiotach specyficznych, nie nastawionych

na zysk o ściśle zdefiniowanej misji, celach i zadaniach. Rewolwingowy charakter

działalności funduszy powoduje to, że środki przekazane funduszom pożycz-

kowym umożliwiają wsparcie wielu podmiotów gospodarczych za pomocą tej

samej puli pieniędzy.

Abstrahując od powyższych rozważań trzeba wyraźnie podkreślić to, że fun-

dusze pożyczkowe na trwałe wpisały się już w system dostępu przedsiębiorstw do

finansowania zewnętrznego. Dbałość o właściwe zarządzanie środkami publicz-

nymi w połączeniu z opisanymi w niniejszej publikacji wynikami działalności

funduszy pozwalają postawić następującą tezę...: „w ramach perspektywy finan-

sowej Unii Europejskiej 2014-2020 należy postawić do dyspozycji funduszy

pożyczkowych dalsze zasoby kapitałowe, dotychczasowe wyniki działalności

funduszy gwarantują to, że taka decyzja przyniesie wymierne, pozytywne efekty

gospodarcze”. Jednocześnie podkreślić należy, że ewentualne propozycje w za-

kresie wycofania z funduszy pożyczkowych środków powierzonych im do zarzą-

dzania w ramach perspektywy 2007-2013 byłoby równoznaczne z brakiem środ-

ków finansowych, które mogłyby posłużyć jako wkład własny w konkursach

ogłaszanych już w ramach perspektywy 2014-2020. Jest to o tyle istotne, że jak

pokazał okres największego natężenia ostatniego, światowego kryzysu finanso-

wego, fundusze pożyczkowe są jak dotychczas odporne na pojawiające się zakłó-

cenia i niestabilności występujące w rynkowym systemie finansowym, co ozna-

czać może, że sa to podmioty, które mogą wspierać rozwój przedsiębiorczości

nawet w obliczu zewnętrznych zawirowań finansowych.

Analizując wyniki działalności funduszy pożyczkowych oraz sytuację gospo-

darczą Polski w roku 2014 i prognozy na rok 2015, PZFP zaleca funduszom

pożyczkowym zwrócenie szczególnej uwagi na następujące aspekty:

— Zwiększenie dynamiki działania w zakresie produktów inwestycyjnych

i obrotowych.

— Kontynuację działalności w obszarach cechujących się największą efek-

tywnością w 2014 roku.

— Uwzględnienie w planowaniu działalności rynkowej ceny pieniądza.

— Uwzglednienie przyjętych zasad identyfikacji i zarządzania ryzykiem

kredytowym/pożyczkowym.

67



—

łalności funduszy pożyczkowych

— Zwrócenie uwagi na sytuację na rynku pracy – wzrost wynagrodzeń, spadek

bezrobocia (możliwe trudności w zaspokojeniu w optymalny sposób

potrzeb kadrowych).

— Analizę postępu prac w zakresie regulacji dotyczących dystrybucji środków

przeznaczonych na instrumenty zwrotne w ramach perspektywy 2014-2020

(we współpracy z PZFP).

— Dywersyfikację źródeł kapitału pożyczkowego.

— Analizę możliwości poszerzenia działalności o kolejne regiony.

— Kontynuację działalności w obszarach cechujących się największą efek-

tywnością w 2014 roku.

— Rozszerzanie zakresu przedmiotowego oferty.

— Analizę wykonalności poszerzania działalności poprzez otwieranie od-

działów terenowych.

— Stałą analizę propozycji zmian regulacji dotyczących windykowania należ-

ności – PZFP prowadzi stosowne działania w tym zakresie.

— Prowadzenie systematycznego monitoringu działalności finansowanych

przedsiębiorstw.

— Utrzymanie wnikliwej analizy wniosków pożyczkowych pod kątem real-

ności projektowanych przedsięwzięć biznesowych.

— Prowadzenie programów ukierunkowanych na rozwój kompetencji kadr

odpowiadających za analizę biznesplanów i prowadzenie windykacji.

— Przeprowadzenie analiz dotyczących kosztów i efektywności korzystania

zewnętrznych firm windykacyjnych.

Identyfikacja i zarządzanie innych rodzajów ryzyk występujących w dzia-

68


Załączniki



Załączniki

1. Podstawowe dane dotyczące funduszy pożyczkowych według kapitału

pożyczkowego na tle liczby i wartości udzielonych pożyczek oraz średniej

wartości pożyczki w 2014 roku.

70

Polska Fundacja Przedsiębiorczości

Wielkopolska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Sp. z o.o.

Fundacja Rozwoju Śląska oraz Wspierania Inicjatyw Lokalnych

Lubelska Fundacja Rozwoju

Pomorski Fundusz Pożyczkowy Sp. z o.o.

Krajowe Stowarzyszenie Wspierania Przedsiębiorczości

Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa

Fundusz Górnośląski S.A.

Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

Fundusz Regionu Wałbrzyskiego

Mazowiecki Regionalny Fundusz Pożyczkowy Sp. z o.o.

Kujawsko-Pomorski Fundusz Pożyczkowy Sp. z o.o.

Fundusz Pożyczkowy Województwa Świętokrzyskiego Sp. z o.o.

Agencja Rozwoju Regionalnego MARR S.A.

Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

Warmińsko-Mazurska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

Agencja Rozwoju Regionalnego ,,AGROREG" S.A.

Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

Górnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. obecnie Fundusz Górnośląski S.A.

Oddział w Katowicach

Stowarzyszenie „Samorządowe Centrum Przedsiębiorczości i Rozwoju”

w Suchej Beskidzkiej

Stowarzyszenie „Centrum Rozwoju Ekonomicznego Pasłęka”

Fundacja Rozwoju Regionu Rabka

Agencja Rozwoju Regionalnego ,,ARES'' S.A.

Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

Działdowska Agencja Rozwoju S.A.

Regionalna Izba Gospodarcza

Stowarzyszenie Ostrowskie Centrum Wspierania Przedsiębiorczości

Fundacja Rozwoju Regionu Łukta

Fundacja Wspomagania Wsi

Szczeciński Fundusz Pożyczkowy Sp. z o.o.

Fundacja Wspierania Przedsiębiorczości Regionalnej

Fundacja Kaliski Inkubator Przedsiębiorczości

Fundacja Centrum Innowacji i Przedsiębiorczości

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Słupskie Stowarzyszenie Innowacji Gospodarczych i Przedsiębiorczości

Fundacja Rozwoju Gminy Zelów

Leżajskie Stowarzyszenie Rozwoju

Podlaska Fundacja Rozwoju Regionalnego

Fundacja Rozwoju Regionu Pierzchnica

Regionalne Towarzystwo Inwestycyjne S.A.

zachodniopomorskie

wielkopolskie

opolskie

mazowieckie

pomorskie

świętokrzyskie

mazowieckie

śląskie

łódzkie

dolnośląskie

mazowieckie

kujawsko-pomorskie

świętokrzyskie

podkarpackie

małopolskie

warmińsko-mazurskie

dolnośląskie

dolnośląskie

śląskie

małopolskie


małopolskie

podlaskie

lubuskie


podkarpackie

wielkopolskie


mazowieckie

zachodniopomorskie


wielkopolskie

zachodniopomorskie

opolskie

pomorskie

łódzkie

podkarpackie

podlaskie

świętokrzyskie

pomorskie

Szczecin

Poznań

Opole

Warszawa

Gdańsk

Końskie

Warszawa

Katowice

Łódź

Wałbrzych

Warszawa

Toruń

Kielce

Mielec

Kraków

Olsztyn

Nowa Ruda

Jelenia Góra

Katowice

Sucha Beskidzka

Pasłęk

Rabka-Zdrój

Suwałki

Zielona Góra

Działdowo

Stalowa Wola

Ostrów Wielkopolski

Łukta

Warszawa

Szczecin

Gołdap

Kalisz

Koszalin

Opole

Słupsk

Zelów

Leżajsk

Białystok

Pierzchnica

Dzierzgoń

Nazwa Instytucji WojewództwoSiedziba

(miejscowość)


Załączniki

291 627

162 559

134 245

115 632

102 076

99 406

88 607

87 963

87 072

83 478

66 175

63 368

59 554

57 030

54 306

47 315

46 756

43 683

42 398

39 900

39 244

37 363

30 836

30 134

29 590

29 464

27 887

27 876

27 099

26 593

25 716

24 993

23 426

23 000

22 248

20 789

20 767

20 282

18 833

17 834

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

1

2

7

12

5

3

6

10

8

4

22

13

9

15

19

20

17

11

25

27

14

21

37

43

23

31

29

30

16

26

32

18

38

57

53

42

41

34

47

24

16

3

5

46

60

26

29

22

4

21

24

49

1

9

35

20

8

41

6

61

38

40

11

42

32

12

34

30

71

2

19

7

14

10

55

25

37

39

50

53

1

11

18

6

3

4

8

13

19

5

22

7

30

23

16

24

26

9

44

14

12

17

47

35

20

42

25

29

2

50

36

28

46

64

53

45

31

27

43

15

119 776

53 418

29 441

24 567

38 221

47 923

33 651

25 042

26 932

43 155

12 301

23 367

25 579

16 851

14 387

13 757

15 452

24 753

10 636

10 344

18 851

13 425

7 498

5 614

11 850

9 028

9 524

9 135

16 729

10 547

8 823

14 937

7 360

1 770

2 478

6 313

6 928

8 180

4 286

11 407

817

249

151

317

643

411

305

203

130

334

105

309

77

104

154

104

95

286

56

178

215

153

48

67

115

58

101

86

717

40

65

88

49

11

37

54

77

93

57

161

147

215

195

77

59

117

110

123

207

129

117

76

332

162

93

132

163

87

190

58

88

88

156

84

103

156

94

106

23

264

136

170

150

161

67

117

90

88

75

71

tys. zł tys. złnr miejsca nr miejsca szt. nr miejsca tys. zł nr miejsca

Kapitał pożyczkowy na 31.12.2014 Wartość pożyczek udzielonych w 2014 r.

Przeciętna wartość udzielonych w 2014 r.

pożyczek Liczba udzielonych w 2014 r.pożyczek


Załączniki

Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

Rudzka Agencja Rozwoju Inwestor Sp. z o.o.

Agencja Rozwoju Lokalnego S.A.

"Poręczenia Kredytowe" Sp. z o.o.

Stowarzyszenie Bielskie Centrum Przedsiębiorczości

Fundusz Rozwoju Przedsiębiorczości przy Ostrołęckim Ruchu Wspierania

Przedsiębiorczości

Stowarzyszenie Ostrzeszowskie Centrum Przedsiębiorczości

Biłgorajska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

Koszalińska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

Towarzystwo Rozwoju Powiśla

Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Koninie

Polska Fundacja Ośrodków Wspomagania Rozwoju Gospodarczego „OIC Poland”

Ośrodek Promowania i Wspierania Przedsiębiorczości Rolnej w Sandomierzu

Fundacja „Puławskie Centrum Przedsiębiorczości”

Kaszubski Fundusz Przedsiębiorczości S.A.

Polskie Towarzystwo Ekonomiczne Oddział w Bydgoszczy

Stowarzyszenie „Radomskie Centrum Przedsiębiorczości”

Agencja Rozwoju Małopolski Zachodniej S.A.

Fundacja „Przedsiębiorczość”

Nidzicka Fundacja Rozwoju „NIDA”

Agencja Rozwoju Regionalnego w Częstochowie S.A.

Stowarzyszenie Wspierania Małej Przedsiębiorczości z siedzibą w Dobiegniewie

Black Rose Finance Sp. z o.o.

Fundacja Promocji Gospodarczej Regionu Krakowskiego

Podkarpacka Izba Gospodarcza

Fundacja Inkubator

Fundacja Wałbrzych 2000

Fundacja Centrum Wspierania Przedsiębiorczości

Agencja Rozwoju Regionalnego „ARREKS” S.A.

Wojewódzki Zakład Doskonalenia Zawodowego w Gorzowie Wielkopolskim

Regionalna Izba Gospodarcza Pomorza

Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości S.A.

podkarpackie

śląskie

śląskie

mazowieckie

śląskie

mazowieckie

wielkopolskie

lubelskie

zachodniopomorskie

pomorskie

wielkopolska

lubelskie

świętokrzyskie

lubelskie

pomorskie

kujawsko-pomorskie

mazowieckie

małopolskie

lubuskie


śląskie

lubuskie

mazowieckie

małopolskie

podkarpackie

łódzkie

dolnośląskie

łódzkie

łódzkie

lubuskie

pomorskie

śląskie

Rzeszów

Ruda Śląska

Sosnowiec

Warszawa

Bielsko-Biała

Ostrołęka

Ostrzeszów

Biłgoraj

Koszalin

Malbork

Konin

Lublin

Sandomierz

Puławy

Kartuzy

Bydgoszcz

Radom

Chrzanów

Żary

Nidzica

Częstochowa

Dobiegniew

Warszawa

Kraków

Krosno

Łódź

Wałbrzych

Poddębice

Kleszczów

Gorzów Wielkopolski

Gdańsk

Żory


(miejscowość)


Załączniki

17 183

14 360

14 246

14 128

13 410

12 464

10 766

10 595

10 361

10 295

10 275

10 187

9 768

8 031

8 000

7 093

7 021

7 005

6 494

6 115

5 605

5 587

5 358

3 193

3 000

2 504

2 453

2 185

1 000

760

722

558

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

33

49

45

36

46

40

39

48

72

67

44

50

59

52

35

56

55

54

28

60

61

58

51

68

63

66

65

62

69

64

71

70

17

13

43

27

51

31

28

58

72

54

15

59

56

52

47

44

66

18

68

65

45

48

36

33

69

62

57

63

64

67

23

70

38

55

39

34

41

32

37

33

72

68

52

40

56

48

21

57

49

60

10

54

63

58

51

70

59

66

65

61

67

62

71

69

8 700

4 010

5 058

7 658

4 421

7 113

7 351

4 285

0

425

5 532

3 796

1 603

3 384

8 000

1 891

1 896

2 124

9 616

1 375

947

1 740

3 688

390

627

436

515

737

335

573

120

137

61

26

61

67

60

69

65

68

0

6

37

61

24

46

105

23

46

15

252

33

12

23

40

4

17

8

8

15

7

14

1

5

143

154

83

114

74

103

113

63

0

71

150

62

67

74

76

82

41

142

38

42

79

76

92

98

37

55

64

49

48

41

120

27

tys. zł tys. złnr miejsca nr miejsca szt. nr miejsca tys. zł nr miejsca


Przeciętna wartość udzielonych w 2014 r.

pożyczek Liczba udzielonych w 2014 r.pożyczek


Załączniki

2. Udział poszczególnych funduszy pożyczkowych w ogólnej sumie kapitału

pożyczkowego, wartości i liczby udzielonych pożyczek na 31.12.2014 r.

OGÓŁEM










































zachodniopomorskie

wielkopolskie

opolskie

mazowieckie

pomorskie

świętokrzyskie

mazowieckie

śląskie

łódzkie

dolnośląskie

mazowieckie

kujawsko-pomorskie

świętokrzyskie

podkarpackie

małopolskie


dolnośląskie

dolnośląskie

śląskie

małopolskie


małopolskie

podlaskie

lubuskie


podkarpackie

wielkopolskie


mazowieckie

zachodniopomorskie


wielkopolskie

zachodniopomorskie

opolskie

pomorskie

łódzkie

podkarpackie

podlaskie

świętokrzyskie

Szczecin

Poznań

Opole

Warszawa

Gdańsk

Końskie

Warszawa

Katowice

Łódź

Wałbrzych

Warszawa

Toruń

Kielce

Mielec

Kraków

Olsztyn

Nowa Ruda

Jelenia Góra

Katowice

Sucha Beskidzka

Pasłęk

Rabka-Zdrój

Suwałki

Zielona Góra

Działdowo

Stalowa Wola


Łukta

Warszawa

Szczecin

Gołdap

Kalisz

Koszalin

Opole

Słupsk

Zelów

Leżajsk

Białystok

Pierzchnica


(miejscowość)


Załączniki

2 537 844

291 627

162 559

134 245

115 632

102 076

99 406

88 607

87 963

87 072

83 478

66 175

63 368

59 554

57 030

54 306

47 315

46 756

43 683

42 398

39 900

39 244

37 363

30 836

30 134

29 590

29 464

27 887

27 099

26 593

25 716

24 993

23 426

23 000

22 248

20 789

20 767

20 282

18 833

27 876

100,00

11,49

6,41

5,29

4,56

4,02

3,92

3,49

3,47

3,43

3,29

2,61

2,50

2,35

2,25

2,14

1,86

1,84

1,72

1,67

1,57

1,55

1,47

1,22

1,19

1,17

1,16

1,10

1,07

1,05

1,01

0,98

0,92

0,91

0,88

0,82

0,82

0,80

0,74

1,10

893 801

119 776

53 418

29 441

24 567

38 221

47 923

33 651

25 042

26 932

43 155

12 301

23 367

25 579

16 851

14 387

13 757

15 452

24 753

10 636

10 344

18 851

13 425

7 498

5 614

11 850

9 028

9 524

16 729

10 547

8 823

14 937

7 360

1 770

2 478

6 313

6 928

8 180

4 286

9 135

8599

817

249

151

317

643

411

305

203

130

334

105

309

77

104

154

104

95

286

56

178

215

153

48

67

115

58

101

717

40

65

88

49

11

37

54

77

93

57

86

100,00

13,40

5,98

3,29

2,75

4,28

5,36

3,76

2,80

3,01

4,83

1,38

2,61

2,86

1,89

1,61

1,54

1,73

2,77

1,19

1,16

2,11

1,50

0,84

0,63

1,33

1,01

1,07

1,87

1,18

0,99

1,67

0,82

0,20

0,28

0,71

0,78

0,92

0,48

1,02

100,00

9,50

2,90

1,76

3,69

7,48

4,78

3,55

2,36

1,51

3,88

1,22

3,59

0,90

1,21

1,79

1,21

1,10

3,33

0,65

2,07

2,50

1,78

0,56

0,78

1,34

0,67

1,17

8,34

0,47

0,76

1,02

0,57

0,13

0,43

0,63

0,90

1,08

0,66

1,00

tys. zł %tys. zł %


szt. %

Liczba udzielonych w 2014 r.pożyczek





























Fundacja Inkubator







pomorskie

podkarpackie

śląskie

śląskie

mazowieckie

śląskie

mazowieckie

wielkopolskie

lubelskie

zachodniopomorskie

pomorskie

wielkopolska

lubelskie

świętokrzyskie

lubelskie

pomorskie

kujawsko-pomorskie

mazowieckie

małopolskie

lubuskie


śląskie

lubuskie

mazowieckie

małopolskie

podkarpackie

łódzkie

dolnośląskie

łódzkie

łódzkie

lubuskie

pomorskie

śląskie

Dzierzgoń

Rzeszów

Ruda Śląska

Sosnowiec

Warszawa

Bielsko-Biała

Ostrołęka

Ostrzeszów

Biłgoraj

Koszalin

Malbork

Konin

Lublin

Sandomierz

Puławy

Kartuzy

Bydgoszcz

Radom

Chrzanów

Żary

Nidzica

Częstochowa

Dobiegniew

Warszawa

Kraków

Krosno

Łódź

Wałbrzych

Poddębice

Kleszczów


Gdańsk

Żory


(miejscowość)

Załączniki


Załączniki

17 834

17 183

14 360

14 246

14 128

13 410

12 464

10 766

10 595

10 361

10 295

10 275

10 187

9 768

8 031

8 000

7 093

7 021

7 005

6 494

6 115

5 605

5 587

5 358

3 193

3 000

2 504

2 453

2 185

1 000

760

722

558

0,70

0,68

0,57

0,56

0,56

0,53

0,49

0,42

0,42

0,41

0,41

0,40

0,40

0,38

0,32

0,32

0,28

0,28

0,28

0,26

0,24

0,22

0,22

0,21

0,13

0,12

0,10

0,10

0,09

0,04

0,03

0,03

0,02

11 407

8 700

4 010

5 058

7 658

4 421

7 113

7 351

4 285

0,00

425

5 532

3 796

1 603

3 384

8 000

1 891

1 896

2 124

9 616

1 375

947

1 740

3 688

390

627

436

515

737

335

573

120

137

161

61

26

61

67

60

69

65

68

0

6

37

61

24

46

105

23

46

15

252

33

12

23

40

4

17

8

8

15

7

14

1

5

1,28

0,97

0,45

0,57

0,86

0,49

0,80

0,82

0,48

0,00

0,05

0,62

0,42

0,18

0,38

0,90

0,21

0,21

0,24

1,08

0,15

0,11

0,19

0,41

0,04

0,07

0,05

0,06

0,08

0,04

0,06

0,01

0,02

1,87

0,71

0,30

0,71

0,78

0,70

0,80

0,76

0,79

0,00

0,07

0,43

0,71

0,28

0,53

1,22

0,27

0,53

0,17

2,93

0,38

0,14

0,27

0,47

0,05

0,20

0,09

0,09

0,17

0,08

0,16

0,01

0,06

tys. zł %tys. zł %


szt. %

Liczba udzielonych w 2014 r.pożyczek


Załączniki

OGÓŁEM










































zachodniopomorskie

wielkopolskie

opolskie

mazowieckie

pomorskie

świętokrzyskie

mazowieckie

śląskie

łódzkie

dolnośląskie

mazowieckie

kujawsko-pomorskie

świętokrzyskie

podkarpackie

małopolskie


dolnośląskie

dolnośląskie

śląskie

małopolskie


małopolskie

podlaskie

lubuskie


podkarpackie

wielkopolskie


mazowieckie

zachodniopomorskie


wielkopolskie

zachodniopomorskie

opolskie

pomorskie

łódzkie

podkarpackie

podlaskie

świętokrzyskie

Szczecin

Poznań

Opole

Warszawa

Gdańsk

Końskie

Warszawa

Katowice

Łódź

Wałbrzych

Warszawa

Toruń

Kielce

Mielec

Kraków

Olsztyn

Nowa Ruda

Jelenia Góra

Katowice

Sucha Beskidzka

Pasłęk

Rabka-Zdrój

Suwałki

Zielona Góra

Działdowo

Stalowa Wola


Łukta

Warszawa

Szczecin

Gołdap

Kalisz

Koszalin

Opole

Słupsk

Zelów

Leżajsk

Białystok

Pierzchnica


(miejscowość)

3. Aktywność funduszy pożyczkowych – wybrane informacje o funduszach

pożyczkowych na 31.12.2014.


Załączniki

2 537 844

291 627

162 559

134 245

115 632

102 076

99 406

88 607

87 963

87 072

83 478

66 175

63 368

59 554

57 030

54 306

47 315

46 756

43 683

42 398

39 900

39 244

37 363

30 836

30 134

29 590

29 464

27 887

27 099

26 593

25 716

24 993

23 426

23 000

22 248

20 789

20 767

20 282

18 833

27 876

228 872

33 107

2 294

10 390

14 557

10 127

23 129

(-)1 609

(-)1 748

(-) 16

21 277

(-)4 166

0,00

7 746

26 772

0,00

3 459

2 614

11 540

862

(-)57

5 844

(-)1 090

(-)1 655

(-)68

0,00

0,00

13 804

1 326

1 000

1 785

13 273

839

939

287

(-)3 438

0,00

3 567

563

6 536

24 489

2803

921

745

860

2044

891

944

388

485

869

105

830

165

248

544

360

364

560

56

700

415

583

145

204

374

291

251

1848

162

190

221

238

84

187

361

227

214

244

283

1 723 700

235 695

126 450

73 944

44 944

89 933

81 221

61 578

46 370

69 651

83 478

12 301

46 167

39 978

29 528

28 715

29 358

36 038

38 864

10 406

25 502

26 781

24 472

13 450

13 023

23 571

25 178

21 392

27 099

19 810

17 014

18 675

16 939

5 996

8 215

18 507

15 532

11 560

12 281

21 863

liczba wartość w tys. zł

Wartość aktywnych pożyczek/ wartość kapitału pożyczkowego na dzień 31.12.2014 r. (w %)*na 31.12.2014 przyrost/spadek w 2014 r.

67,92

80,82

77,79

55,08

38,87

88,10

81,71

69,50

52,72

79,99

100,00

18,59

72,86

67,13

51,78

52,88

62,05

77,08

88,97

24,54

63,92

68,24

65,50

43,62

43,22

79,66

85,45

76,71

100,00

74,49

66,16

74,72

72,31

26,07

36,92

89,02

74,79

57,00

65,21

78,43

35,23

41,07

32,86

21,93

21,25

37,44

48,21

37,98

28,47

30,93

51,70

18,59

36,88

42,95

29,55

26,49

29,07

33,05

56,66

25,09

25,93

48,03

35,93

24,32

18,63

40,05

30,64

34,15

61,73

39,66

34,31

59,77

31,42

7,70

11,14

30,37

33,36

40,33

22,76

32,77

Stosunek wartości udzielonych pożyczek w 2014 roku do kapitału pożyczkowego na dzień 31.12.2014 r. (w %)

Kapitał pożyczkowy w tys. zł Pożyczki aktywne na 31.12.2014

* Część funduszy pożyczkowych realizuje projekty, w których wartość kwoty wsparcia (z której są udzielane pożyczki) nie jest wliczana do wartości kapitału pożyczkowego.


Załączniki




























Fundacja Inkubator







pomorskie

podkarpackie

śląskie

śląskie

mazowieckie

śląskie

mazowieckie

wielkopolskie

lubelskie

zachodniopomorskie

pomorskie

wielkopolska

lubelskie

świętokrzyskie

lubelskie

pomorskie

kujawsko-pomorskie

mazowieckie

małopolskie

lubuskie


śląskie

lubuskie

mazowieckie

małopolskie

podkarpackie

łódzkie

dolnośląskie

łódzkie

łódzkie

lubuskie

pomorskie

śląskie

Dzierzgoń

Rzeszów

Ruda Śląska

Sosnowiec

Warszawa

Bielsko-Biała

Ostrołęka

Ostrzeszów

Biłgoraj

Koszalin

Malbork

Konin

Lublin

Sandomierz

Puławy

Kartuzy

Bydgoszcz

Radom

Chrzanów

Żary

Nidzica

Częstochowa

Dobiegniew

Warszawa

Kraków

Krosno

Łódź

Wałbrzych

Poddębice

Kleszczów


Gdańsk

Żory


(miejscowość)


Załączniki

17 834

17 183

14 360

14 246

14 128

13 410

12 464

10 766

10 595

10 361

10 295

10 275

10 187

9 768

8 031

8 000

7 093

7 021

7 005

6 494

6 115

5 605

5 587

5 358

3 193

3 000

2 504

2 453

2 185

1 000

760

722

558

(+)

432

118

36

0,00

400

210

1 511

(-)480

(-)

0,00

22

1 938

(+)

(-)1 911

2 000

1 314

(-)2 037

0,00

82

95

(-)1 921

0,00

2 769

23

216

(+)

40

(+)

0,00

25

0,00

2

161

106

121

199

144

237

118

130

167

153

109

90

142

87

217

105

68

115

105

0

61

35

115

61

39

17

47

50

46

7

14

2

17

11 407

13 475

10 188

9 304

13 070

9 084

12 128

8 622

7 120

6 719

805

7 576

4 569

4 272

5 710

8 000

3 401

3 943

6 485

0,00

3 219

3 582

5 187

5 358

3 058

627

1 212

1 613

1 237

239

573

188

252

liczba wartość w tys. złna 31.12.2014 przyrost/spadek w 2014 r.

63,96

78,42

70,95

65,31

92,51

67,74

97,30

80,08

67,20

64,85

7,82

73,73

44,85

43,74

71,10

100,00

47,94

56,16

92,58

0,00

52,64

63,92

92,84

100,00

95,78

20,90

48,41

65,76

56,60

23,91

75,39

26,03

45,15

63,96

50,63

27,93

35,50

54,20

32,97

57,07

68,28

40,44

0,00

4,13

53,83

37,26

16,41

42,14

100,00

26,66

27,00

30,32

148,07

22,48

16,90

31,14

68,83

12,22

20,90

17,41

20,99

33,71

33,50

75,39

16,61

24,55

Stosunek wartości udzielonych pożyczek w 2014 roku do kapitału pożyczkowego na dzień 31.12.2014 r. (w %)

Kapitał pożyczkowy w tys. zł Pożyczki aktywne na 31.12.2014

* Część funduszy pożyczkowych realizuje projekty, w których wartość kwoty wsparcia (z której są udzielane pożyczki) nie jest wliczana do wartości kapitału pożyczkowego.

Wartość aktywnych pożyczek/ wartość kapitału pożyczkowego na dzień 31.12.2014 r. (w %)*


NOTATKI

„W świetle przedstawionych danych w raporcie,... portfel funduszy pożyczko-

wych prezentuje się w sposób satysfakcjonujący. Należy stwierdzić, że w prawi-

dłowy sposób fundusze dokonują oceny zarówno wiarygodności potencjalnych

klientów, jak i prowadzą politykę windykacyjną, co odzwierciedla pozytywne

efekty ich funkcjonowania. Fundusze pożyczkowe stanowią przyszłościowy seg-

ment rynku finansowego, pozwalający na wspieranie małego i średniego przedsię-

biorcy w tych sytuacjach, kiedy instrumenty bankowe są niedostępne dla pod-

miotów z sektora MŚP. W ich funkcjonowaniu widoczna jest stabilność i kon-

sekwencja budowania relacji z klientem.

Działalność prowadzona przez fundusze pożyczkowe ma wielowymiarowy

aspekt.

Po pierwsze wspierają wyposażenie finansowe sektora MŚP, rozwijają przed-

siębiorczość i aktywność gospodarczą. Niezaprzeczalny jest również aspekt spo-

łeczny, związany z przyczynianiem się poprzez finansowanie aktywności gospo-

darczej do ograniczania liczby osób bezrobotnych i tworzenia nowych miejsc

pracy. Wiele lokalnych przedsiębiorstw miałoby trudności z dalszym prowadze-

niem czy też rozpoczęciem działalności, zwłaszcza w sferze innowacji bez otrzy-

manej pomocy od funduszu pożyczkowego. Raport potwierdza wskazane powy-

żej fakty i świadczy rozwoju i o niezaprzeczalnym umacnianiu się sektora fun-

duszy pożyczkowych na rynku usług finansowych w Polsce.”

z recenzji prof. zw. dr hab. Beaty Zofii Filipiak

Rozdział IUwarunkowania makroekonomiczne

działalności pożyczkowej w 2014 roku

rynek funduszy poŻyczkowych pzfp 2014.pdfwnego biznesu. ców. zgodnie z zapisami regional-nych...

Documents