rynek pracy i: aktywność zawodowa ludności, stany na rynku pracy i przepływy pomiędzy nimi
DESCRIPTION
Rynek Pracy I: Aktywność zawodowa ludności, stany na rynku pracy i przepływy pomiędzy nimi. Statystyka społeczna dr Agnieszka Chłoń-Domińczak. Plan wykładu. Zakres analizy rynku pracy Kategorie ludności na rynku pracy Źródła informacji o aktywności zawodowej ludności - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Statystyka społecznadr Agnieszka Chłoń-Domińczak
Rynek Pracy I:Aktywność zawodowa ludności, stany na rynku pracy i przepływy pomiędzy nimi
Plan wykładuZakres analizy rynku pracy
Kategorie ludności na rynku pracyŹródła informacji o aktywności zawodowej
ludności
Metody analizy aktywności zawodowej ludnościPrzepływy na rynku pracyAnalizy zatrudnienia
Zakres analiz rynku pracyPodaż pracy:
wielkość i struktura zasobów pracy
Ludność w wieku produkcyjnymLudność aktywna zawodowo
PracującyBezrobotni
Popyt na pracęWielkość i struktura zatrudnieniaWolne miejsca pracy
Ludność a potencjalne zasoby pracy Ludność w wieku produkcyjnym
Potencjalne zasoby pracy
Ludność w wieku przedprodukcyjnym Ludność w wieku poprodukcyjnym
Określenie wieku produkcyjnego Klasyfikacje krajowe – zależne od ustawowego wieku
emerytalnego, np. w Polsce jest to wiek 18-59 lat dla kobiet i 18-64 lat dla mężczyzn
Klasyfikacja międzynarodowa – EUROSTAT przyjmuje granice 15-64 lata
Ludność w wieku produkcyjnym mobilnym: 18 - 44 lata
Ludność w wieku produkcyjnym niemobilnym 45 - 64 lata
Determinanty zasobów pracyProcesy demograficzne mają wpływ na:
wielkośćstrukturę według wiekustrukturę według płcistrukturę według miejsca zamieszkaniastrukturę według stanu cywilnego
Edukacja ma wpływ na:strukturę według wykształceniastrukturę według kwalifikacji
Liczba osób w wieku produkcyjnym
Ludność Polski do 2035 r. według prognozy GUS z 2008r.
Ludności Polski będzie stopniowo kurczyć się
Znaczne zmiany struktury wieku zmniejszy się liczba
osób najmłodszych (do 17 lat),
silnie spadnie liczba osób w wieku 18-59/64 lata,
silnie wzrośnie liczba osób w wieku poprodukcyjnym
Źródło: prognoza demograficzna GUS z 2008r.
Determinanty zasobów pracy:
ekonomiczne (popyt na pracę, wynagrodzenia),
instytucjonalne (uregulowania dotyczące systemu zabezpieczenia społecznego)
społeczne (wydłużenie okresu kształcenia, zwiększenie dostępu do kształcenia, emancypacja kobiet)
Status ludności na rynku pracyOsoby bezrobotne:
Osoby które w minionym tygodniu nie miały pracy, poszukiwały jej i były gotowe do jej podjęcia
Osoby pracujące:Osoby, które w minionym tygodniu wykonywały pracę
przynoszącą zarobek lub dochód przez co najmniej godzinę lub miały pracę, ale jej czasowo nie wykonywały
Osoby aktywne zawodowo: to osoby pracujące i bezrobotne
Osoby nieaktywne zawodowo (bierne) to pozostałe osoby
Definicje Międzynarodowej Organizacji Pracy stosowane powszechnie w badania europejskich (statystyki Eurostatu, badania krajowe i zagraniczne)
Źródła informacji o aktywności zawodowej ludności
sprawozdawczość statystyczna
bieżące szacunki
badania reprezentacyjne
spisy powszechne
Aktywność zawodowa ludności w statystyce publicznej:
Badanie aktywności ekonomicznej ludności (BAEL)
Pracujący w gospodarce narodowej
Bezrobocie rejestrowane
BAEL BAEL stanowi źródło informacji o
wielkości zasobów pracy, ich strukturze według podstawowych cech demograficznych i
społecznych, przestrzennego rozmieszczenia zasobów siły roboczej
i statusu na rynku pracy.
BAEL dostarcza informacji dotyczących rozmiarów i struktury populacji osób aktywnych zawodowo, do obserwacji tempa i kierunków zmian zachodzących w poziomie aktywności zawodowej ludności z uwzględnieniem pracujących, bezrobotnych i biernych zawodowo, w tym podstawowych danych do wskaźników strukturalnych z zakresu rynku pracy.
BAELBadanie obejmuje gospodarstwa domowe oraz osoby
w wieku 15 lat i więcej, będące członkami tych gospodarstw, zamieszkałe w ok. 55 tysiącach mieszkań wylosowanych do badania (dwukrotne zwiększenie próby od 2010 r.)
Badanie jest przeprowadzane co kwartał, ze względu na specyfikę doboru próby możliwe jest przeprowadzenie analiz panelowych (na panelach rocznych lub kwartalnych).
Ze względu na wielkość próby, znacząca część informacji jest dostępna i reprezentatywna na poziomie wojewódzkim, jednak w przypadku większej dezagregacji ze względu na cechy indywidualne, informacje na tym poziomie nie są dostępne.
BAEL: badania modułowePoza badaniem standardowym, do BAEL
przeprowadzane są badania modułowe:badanie organizacji i rozkładu czasu pracy (2004)praca a obowiązki rodzinne (2005)przejście z pracy na emeryturę (2006)wypadki przy pracy i problemy zdrowotne związane
z pracą (2007)przepływy ludności związane z zatrudnieniem
(2008)wejście ludzi młodych na rynek pracy (2009)praca nierejestrowana (2004, 2009)
Zakres badań modułowych:zgodnie z harmonogramem Eurostatzgodnie z potrzebami krajowymi
BAEL a ludność w wieku produkcyjnym BAEL dostarcza informacji na temat rozmiaru i struktury populacji
osób aktywnych i biernych zawodowo (bez osób zamieszkałych w gospodarstwach zbiorowych, tzn. w hotelach pracowniczych, internatach, domach studenckich, koszarach wojskowych, domach opieki społecznej itp. oraz bez członków gospodarstwa domowego przebywających za granicą) w powiązaniu z cechami: płeć, wiek, poziom i dziedzina wykształcenia, rok ukończenia szkoły, miejsce zamieszkania, stopień pokrewieństwa z głową gospodarstwa domowego, stan cywilny, indywidualne źródło utrzymania, niepełnosprawność, rejestracja w urzędzie pracy oraz fakt pobierania zasiłku dla bezrobotnych, dokształcanie poza systemem edukacji szkolnej (czas trwania dokształcania,
cel, dziedzina), uczęszczanie do szkoły, główne i dodatkowe źródło utrzymania gospodarstwa domowego,
status na rynku pracy przed rokiem, poszkodowanie w wypadku przy pracy.
BAEL a pracujący W przypadku pracujących, zakres informacji zawartych w BAEL obejmuje:
czas pracy, przyczyny innego niż zwykle wymiaru czasu pracy, pełny/niepełny wymiar czasu pracy,
rodzaj działalności głównego i dodatkowego miejsca pracy, status zatrudnienia w głównym i dodatkowym miejscu pracy, sektor własności głównego miejsca pracy, wykonywanie pracy w nietypowych warunkach (na zmiany, wieczorem, w nocy, w
soboty lub niedziele), liczba osób pracujących w firmie będącej głównym miejscem pracy, rodzaj umowy o pracę w głównym i dodatkowym miejscu pracy (praca na czas
nieokreślony i określony, w tym czas jej trwania), zawód wykonywany, wysokość wynagrodzenia netto pracowników najemnych, staż pracy, poszukiwanie pracy innej niż wykonywana, kraj i region miejsca pracy, pełnienie obowiązków nadzorczych, umowa o pracę z agencją pracy tymczasowej, zaangażowanie publicznych instytucji ds. zatrudnienia w znalezienie aktualnej pracy, dojazdy do miejsca pracy (odległość, środki transportu, częstotliwość, czas dojazdu);
BAEL a bezrobotni i bierni zawodowoDla bezrobotnych zakres badania to:
przyczyny oraz data odejścia z ostatniego miejsca pracy,
status zatrudnienia i zawód wykonywany w ostatnim miejscu pracy,
sektor własności i rodzaj działalności ostatniego miejsca pracy,
metody poszukiwania pracy, okres poszukiwania pracy, przyczyny poszukiwania pracy, rodzaj poszukiwanej pracy (pełny lub niepełny
wymiar czasu pracy)Dla biernych zawodowo BAEL pozwala na
określenie przyczyn bierności zawodowej i możliwości aktywizacji zawodowej.
Pracujący w gospodarce narodowejCelem badania jest dostarczanie informacji o
pracujących w Polsce. Bieżąca, operatywna obserwacja zachodzących
zmian dostarcza informacji o sezonowych wahaniach liczby pracujących, a obserwacje dokonywane w dłuższych okresach informują o zmianach strukturalnych zachodzących w gospodarce narodowej.
Badanie pracujących umożliwia określenie liczby, dynamiki i zróżnicowania pracujących według rodzajów działalności, sektorów i form własności oraz ich przestrzennego rozmieszczenia.
Pracujący w gospodarce narodowejBadaniem objęte są podmioty prowadzące
działalność gospodarczą:zaliczone do sektora przedsiębiorstw - o liczbie
pracujących 50 osób i więcej - badanie pełne miesięczne i roczne, o liczbie pracujących od 10 do 49 osób - badanie reprezentacyjne miesięczne (10% jednostek) i roczne badanie pełne,
o liczbie pracujących do 9 osób - objęte rocznym badaniem reprezentacyjnym (próba 5%),
pozostałe jednostki prowadzące działalność gospodarczą - kwartalne i roczne badanie pełne.
Jednostki sfery budżetowej państwowej i samorządowej objęte są kwartalne i roczne badaniem pełnym.
Bezrobocie rejestrowaneCelem badania jest pozyskiwanie danych o liczbie i
strukturze bezrobotnych, zarejestrowanych w urzędach pracy, według cech demograficzno-społecznych, doświadczenia zawodowego i czasu pozostawania bez pracy oraz o płynności bezrobocia z uwzględnieniem przekrojów terytorialnych.
Badaniem objęte są:powiatowe i wojewódzkie urzędy pracy w zakresie: osób
zarejestrowanych w urzędach pracy i uznanych za bezrobotne oraz osoby poszukujące pracy,
powiatowe i wojewódzkie urzędy pracy, Komenda Główna OHP, urzędy wojewódzkie, MPiPS (dysponent Funduszu Pracy) w zakresie przychodów i wydatków Funduszu Pracy,
powiatowe i wojewódzkie urzędy pracy w zakresie: osób niepełnosprawnych, zarejestrowanych w urzędach pracy
Bezrobocie rejestrowane Badanie swoim zakresie obejmuje informacje na temat:
liczby i struktury bezrobotnych według: cech demograficzno-społecznych (wiek, płeć, poziom wykształcenia), miejsca zamieszkania (miasta, wieś), pozostawania w szczególnej sytuacji na rynku pracy doświadczenia zawodowego (staż pracy, sektor własności, sekcje PKD, zawód) i czasu pozostawania
bez pracy, płynności bezrobocia (napływ do bezrobocia oraz odpływ z bezrobocia
według przyczyn, w tym wybrane kategorie bezrobotnych: długotrwale bezrobotni; do 25. roku życia; powyżej 50. roku życia; zamieszkali na wsi; z prawem do zasiłku);
liczby i struktury osób poszukujących pracy (płeć, niepełnosprawni niepozostający w zatrudnieniu, cudzoziemcy z krajów UE);
liczby i struktury osób niepełnosprawnych bezrobotnych oraz poszukujących pracy niepozostających w zatrudnieniu według: cech demograficznych, społecznych i zdrowotnych, w tym według stopnia i przyczyn
niepełnosprawności, napływu do bezrobocia oraz odpływu z bezrobocia według przyczyn, cech demograficznych,
społecznych oraz zdrowotnych, czasu pozostawania bez pracy w korelacji z cechami demograficznymi, społecznymi i zdrowotnymi;
Bezrobocie rejestrowaneZakres badania to też informacje na temat:
aktywnych form promocji zatrudnienia: szkoleń, prac interwencyjnych, robót publicznych, staży, przygotowania zawodowego w miejscu pracy, prac społecznie użytecznych, usług poradnictwa zawodowego i informacji zawodowej, pomocy w aktywnym poszukiwaniu pracy (kluby pracy);
ofert pracy według sektorów własności i sekcji PKD oraz zawodów;
uczestnictwa w programach współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego: projektach systemowych realizowanych przez powiatowe urzędy pracy, projektach konkursowych realizowanych przez inne instytucje;
stanu środków Funduszu Pracy, zobowiązań i należności oraz przychody i wydatki Funduszu Pracy;
zgłoszeń zwolnień z przyczyn dotyczących zakładu pracy, zwolnień monitorowanych - liczba zakładów pracy oraz liczba osób objęta tymi formami, w podziale na sektor publiczny i prywatny.
Metody analizy aktywności zawodowej ludnościmiary absolutne – mierzą wielkość badanej
populacji liczba aktywnych zawodowo w danym okresiepoziom zatrudnienia w sektorze prywatnymliczba osób bezrobotnych w danym okresie
miary względne – mierzą natężenie
rozpatrywanych procesówwspółczynniki aktywności zawodowej ludnościwskaźniki zatrudnieniastopy bezrobocia
miary struktury populacji
Liczba osób aktywnych zawodowo w Polsce
Źródło: EUROSTAT
Ogólny współczynnik aktywności zawodowej ludności (labour force participation rate)
,100t
At
t LLLFPR
AtL
tL
gdzie:
- liczba osób aktywnych zawodowo w okresie t, - liczba ludności w wieku 15 lat i więcej w okresie t (średnia w okresie t).
Cząstkowy współczynnik aktywności zawodowej ludności
100,
,, K
tx
AKtxK
tx LL
LFPR
AKtxL ,
KtxL ,
Przykład:Cząstkowe współczynniki aktywności zawodowej kobiet według wieku x dla okresu t
wyznacza się według wzoru:
gdzie:
- liczba kobiet aktywnych zawodowo w wieku x w okresie t,
- liczba kobiet w wieku x w okresie t.
Ogólny wskaźnik zatrudnienia(employment rate)
100t
PRt
t LLER
PRtL
tL
,gdzie:
- liczba osób pracujących w okresie t,
- liczba ludności w wieku 15 lat i więcej w okresie t.
Cząstkowe wskaźniki zatrudnienia
100,
,, K
tx
PRKtxK
tx LL
ER
PRKtxL ,
KtxL ,
gdzie:
– liczba kobiet pracujących w wieku x w okresie t,
– liczba kobiet w wieku x w okresie t.
Stopa bezrobocia(unemployment rate)
100 At
Bt
t LLUNR
BtL
AtL
,gdzie:
– liczba osób bezrobotnych w okresie t,
– liczba osób aktywnych zawodowo w okresie t.
Źródło: Eurostat
Aktywność zawodowa, bezrobocie i zatrudnienie w Polsce
Aktywność zawodowa mężczyzn i kobiet
Zatrudnienie i bezrobocie w UE
http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/eurostat/home/
Przepływy na rynku pracyMetoda przepływów na rynku pracy (stock-flow
analysis) łączy:Zmiany zasobów pracyZmienna zasobu (stock variable)Napływ osób na rynek pracyOdpływ osób z rynku pracyZmienne strumieni (flow variables)
Przedmiot analizy:Wielkość strumieniIch strukturaIch natężenie
Schemat analizy przepływów na rynku pracy
Schemat analizy przepływów między podstawowymi stanami na rynku pracy
Schemat analizy przepływów rynku pracy na podstawie danych indywidualnych
Status na rynku
pracy w okresie t -1
Status na rynku pracy w okresie t
1,' tjL pracujący (j=1) bezrobotny (j=2) bierny (j=3)
Pracujący (j’=1) Przepływy na rynku pracy Odpływ 1, 1L t
Bezrobotny (j’=2) ttjjL ,1,' ttjjO ,2,' 2, 1L t
Bierny (poza rynkiem)
(j’=3)
Napływ
, 1,I j t t
3, 1L t
,L j t
1,L t
2,L t
3,L t
Szacowanie prawdopodobieństw zmiany stanu na rynku pracy na podstawie analizy przepływów
Wykształcenie i status na rynku pracy w 2003
Prawdopodobieństwo zmiany statusu na rynku pracy w latach 2003-2005
Status na rynku pracy w 2005
pracujący bezrobotny bierny zawodowo Wyższe pracujący 0,91 0,02 0,07 bezrobotny 0,51 0,20 0,29 bierny zawodowo 0,17 0,04 0,78 Średnie pracujący 0,83 0,06 0,11 bezrobotny 0,38 0,30 0,32 bierny zawodowo 0,17 0,08 0,74 Zasadnicze zawodowe i podstawowe pracujący 0,75 0,09 0,16 bezrobotny 0,32 0,35 0,33 bierny zawodowo 0,10 0,09 0,81
Analizy zmiany zatrudnieniaAnaliza zmiany zatrudnienia
Przyrosty absolutne – różnica poziomu badanego zjawiska w porównywalnych momentach
Przyrosty względne – stosunek przyrostu absolutnego do poziomu zjawiska w okresie wyjściowym
Dynamiki (indeksy)Stosunek poziomu zjawiska w badanym okresie do
poziomu zjawiska w okresie przyjętym za podstawę porównań
Źródło: Zatrudnienie w Polsce 2007
Źródło: Zatrudnienie w Polsce 2010
Źródło: Zatrudnienie w Polsce 2010
Analiza struktur zatrudnieniaWedług cech zatrudnionych
WiekPłećWykształcenieMiejsce zamieszkania
Według sektora własnościWedług sektora ekonomicznego
Według sekcjiWedług zawodów
Według statusu zatrudnieniaWedług wymiaru czasu pracyWedług typu umowy o pracę
Źródło: DAE MPiPS
Źródło: Zatrudnienie w Polsce 2007