ryzyko w działalności banku i firmy
DESCRIPTION
Ryzyko w działalności banku i firmy. Definiowanie ryzyka. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Katedra Bankowości, dr Grzegorz Kotliński
11
Ryzyko w działalności banku i firmy
Katedra Bankowości, dr Grzegorz Kotliński
22 Definiowanie ryzykaDefiniowanie ryzyka
Ryzyko to sytuacja, w której co najmniej jeden z elementów składających się na nią nie jest znany, ale znane jest prawdopodobieństwo jego wystąpienia. Prawdopodobieństwo to może być wymierne albo tylko odczuwane przez decydenta (niewymierne).
Ryzyko to zagrożenie nieosiągnięcia zamierzonych celów
RYZYKO = NIEPEWNOŚĆ
RYZYKO = PRAWDOPODOBIEŃSTWO
RYZYKO = NIEBEZPIECZEŃSTWO STRAT oraz SZANSA NA ZYSK
Katedra Bankowości, dr Grzegorz Kotliński
33 Prowadzenie działalności w warunkach ryzyka Prowadzenie działalności w warunkach ryzyka
niepewność
niepewność
ryzykoryzyko
mało
dużo duża
mała
koszty koszty pozyskania pozyskania informacjiinformacji
inform
acjin
formacj
aa
Katedra Bankowości, dr Grzegorz Kotliński
44 W warunkach rynkowych:W warunkach rynkowych:
Ryzyko jest nieodłącznie związane z kategorią wyniku – jego realizacja może przynieść stratę lub zysk; jeżeli tak, jak twierdzą teoretycy ekonomii klasycznej, zysk jest wynagrodzeniem za podejmowane ryzyko, to i strata jest kosztem ponoszonego ryzyka (działając w warunkach ryzyka trzeba przede wszystkim być gotowym na ponoszenie finansowych konsekwencji ryzyka – odnoszenie strat)
Ryzyko jest powszechne („czai się wszędzie”) i jest najważniejszym czynnikiem opisującym warunki prowadzenia jakiejkolwiek formy działalności (gospodarczej, naukowej, itd.)
Ryzyko związane jest z przyszłością, próby jego przewidywania sprowadzają się do prognozowania przebiegu zjawisk w przyszłości
Nie można się w pełni zabezpieczyć przed jego skutkami i konsekwencjami, ponieważ one także są objęte ryzykiem błędu (co do przewidywania ich rozmiarów)
Katedra Bankowości, dr Grzegorz Kotliński
55 Klasyfikacja ryzykaKlasyfikacja ryzyka
Ryzyko finansoweRyzyko finansowe Ryzyko niefinansoweRyzyko niefinansowe
Ryzyko wewnętrzne ... Ryzyko zewnętrzne ...
R. polityczne,R. krajuR. kryminalneR. korupcjiR. technologiczne....
R. stopy procentowejR. kredytoweR. płynnościR. walutoweR. kapitałowe(R. upadku banku)
BANKBANK FIRMAFIRMA
Katedra Bankowości, dr Grzegorz Kotliński
66 Podział ryzyk ze względu na charakterPodział ryzyk ze względu na charakter
Ryzyko obiektywne – jest to ryzyko jednakowe dla wszystkich podejmujących decyzje (z założenia kategoria abstrakcyjna)
Ryzyko subiektywne – jest to ryzyko inaczej rozumiane i odczuwane przez każdego decydenta czy eksperta); jeżeli decydenci mają odmienne przekonania oraz różne informacje to może dojść do sytuacji odczuwania przez nich dokładnie przeciwstawnych ryzyk subiektywnych (na zjawisku takim oparta jest budowa rynków finansowych); osoby przeczuwające ryzyko wzrostu cen starają się kupować instrumenty finansowe dopóki ich ceny są niskie, a przeczuwający ryzyko spadku cen będą na odwrót posiadane instrumenty finansowe sprzedawali, myśląc, że realizują zyski; o tym którzy z nich podjęli słuszne decyzje przekonać się będzie można dopiero po upływie określonego okresu...
Katedra Bankowości, dr Grzegorz Kotliński
77
Przedsiębiorca (właściciel firmy)Przedsiębiorca (właściciel firmy)
Różne rodzaje ryzyka Różne rodzaje ryzyka
Ubezpieczenie (chroni od skutków niekorzystnych i dających się przewidzieć) zjawisk)
Rynek akcji (pozwala na zmniejszenie sumy podejmowanego ryzyka w skali społecznej)
Instytu
cje przejm
ujące
Instytu
cje przejm
ujące
ryzyko (w
części)ryzyk
o (w części)
Niezdolność rynku do stworzenia odpowiedniego mechanizmu przenoszenia ryzyka prowadzi do kompensujących tą niedogodność zmian w instytucjach społecznych, bankructw, licencjonowania i powstawania dużych organizmów gospodarczych (konsolidacja) w drodze integracji pionowej
Państwo (gwarancje SP oraz umowy z kosztem na „plus”)
Banki i fundusze finansowe oferujące wsparcie w postaci gwarancji i poręczeń – czyli poprzez angażowanie posiadanego potencjału umożliwiającego absorbowanie ryzyka
Przejmowanie ryzyka w nowoczesnej gospodarce rynkowejPrzejmowanie ryzyka w nowoczesnej gospodarce rynkowej
Katedra Bankowości, dr Grzegorz Kotliński
88 Zarządzanie to: Zarządzanie to:
1) proces świadomego podejmowania decyzji mających za przedmiot wybór: ogólnych celów działania, zadań szczegółowych, prowadzących do realizacji
tych celów,środków działania,sposobu postępowania (stałego i doraźnego).
2) to wytyczanie celów działalności oraz sterowanie czyli działanie polegające na kształtowaniu (oddziaływaniu na przebieg) zjawisk i procesów zmierzające do stworzenia podstaw osiągnięcia założonych celów.
Katedra Bankowości, dr Grzegorz Kotliński
99 Zarządzanie ryzykiemZarządzanie ryzykiem
jest funkcją każdego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, polega na:Identyfikacji i pomiarze ryzyka,Doborze metod i instrumentów sterowania ryzykiem, Finansowaniu ryzykaNadzorze nad aktualnymi i potencjalnymi ryzykami
Katedra Bankowości, dr Grzegorz Kotliński
1010 Zarządzanie ryzykiem bankuZarządzanie ryzykiem banku
to podejmowane świadomie decyzje oraz przedsiębrane
odpowiednie działania (w warunkach występowania
ryzyka), których celem jest takie umiejętne (właściwe
i korzystne dla banku) wykorzystanie wszelkich
posiadanych zasobów, aby konsekwencje
występowania ryzyka były dla banku pozytywne,
albo aby nie powodowały negatywnych skutków dla
obecnej i przyszłej sytuacji rynkowej banku
(marketingowej i finansowej).
Katedra Bankowości, dr Grzegorz Kotliński
1111 Etapy zEtapy zarządzaniarządzaniaa ryzykiem ryzykiem
rozpoznanie rodzajów zagrażającego firmie ryzyka określenie skali ekspozycji firmy na rozpoznane rodzaje
ryzyka konstrukcja zasad umiejętnego postępowania z czynnikami
wywołującymi ryzyko przygotowanie odpowiednich zasobów ludzkich, rzeczowych
i technicznych stworzenie potencjału finansowego, dzięki któremu firma
będzie mogła w przyszłości ponieść skutki aktualnie podejmowanych (w warunkach niepewności) decyzji
podejmowanie decyzji ciągła kontrola przebiegu zjawisk i procesów związanych z
zagrażającym ryzykiem
Katedra Bankowości, dr Grzegorz Kotliński
1212
(decydujące o odrębności tych procesów w stosunku do zarządzania ryzykiem, traktowanego jako funkcja każdego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą)
wyjątkowe rodzaje ryzyk, które mają wpływ na funkcjonowanie banków
specyficzne przepisy prawne wymuszające podejmowanie decyzji, których przedmiotem jest wybór metod postępowania z ryzykiem (narzucona prawem konieczność utrzymywania płynności)
zasadnicze znaczenie etapu polegającego na finansowaniu ryzyka
Swoiste cechy zarządzania ryzykiem w bankach komercyjnych ...Swoiste cechy zarządzania ryzykiem w bankach komercyjnych ...
Katedra Bankowości, dr Grzegorz Kotliński
1313
szczególna popularność metod sprowadzających się do unikania, ograniczania oraz zabezpieczania się przed ryzykiem
możliwość wykorzystywania wszelkich instrumentów finansowych w zarządzaniu ryzykiem
wyjątkowa konieczność poddawania się procesom kontrolnym i nadzorczym ze strony organów nadzoru bankowego (KNB i GIINB)
poważne efekty realizacji ryzyka (w niektórych przypadkach może ono doprowadzić nawet do upadku banku) mówi się wówczas o ryzyku upadku banku.
Swoiste cechy zarządzania ryzykiem w bankach komercyjnychSwoiste cechy zarządzania ryzykiem w bankach komercyjnych
Katedra Bankowości, dr Grzegorz Kotliński
1414 Metody postępowania w sytuacjach ryzykaMetody postępowania w sytuacjach ryzyka
I. Unikanie ryzykaI. Unikanie ryzyka II. Kształtowanie ryzykaII. Kształtowanie ryzyka
1. Zmniejszanie 1. Zmniejszanie rozmiarów rozmiarów
ryzyka ryzyka ((podział podział pipieerwotnyrwotny))
2. Zabezpieczanie 2. Zabezpieczanie się przed się przed
skutkami ryzyka skutkami ryzyka (podział wtórny)(podział wtórny)
3. Wyrównywanie 3. Wyrównywanie ewentualnych ewentualnych
strat strat (kompensata)(kompensata)
4. 4. PPodejmowanie odejmowanie ryzyka w ryzyka w
oryginalnym oryginalnym rozmiarze rozmiarze (hazard)(hazard)
Podział (wg podmiotów)
Ograniczanie
Rozrzut – dywersyfikacja (wg przedmiotu)
Samoubezpieczenie
Opcje
Transakcje futures
Transakcje FRA
Inne derywaty
Tworzenie potencjału “wytwórczego”
Zapewnienie adekwatności kapitałowej
Prawne formy zabezpieczeń
Refinansowanie –składka na ryzyko
Ubezpieczenie
Katedra Bankowości, dr Grzegorz Kotliński
1515 Przykłady zachowań banku w sytuacjach ryzykaPrzykłady zachowań banku w sytuacjach ryzyka
Unikanie ryzyka to działalność polegająca na podejmowaniu decyzji powodujących sytuacje nie związane z występowaniem ryzyka – najważniejszą kwestią jest przestrzeganie wszelkich limitów i ograniczeń ostrożnościowych NBP (zaniechanie to też działanie)
I. Unikanie ryzyka:nie udzielanie kredytu w sytuacji niepewności co do
terminowej spłaty zadłużenia
nie przejmowanie zlecenia przeprowadzenia rozliczenia o ile bank ma podejrzenie niewypłacalności importera
nie przyjmowanie depozytu o ile bank podejmie wątpliwość dotrzymania terminu spłaty kredytu
Katedra Bankowości, dr Grzegorz Kotliński
1616 Przykłady zachowań banku w sytuacjach ryzykaPrzykłady zachowań banku w sytuacjach ryzyka
II. Kształtowanie ryzyka: działalność polegająca na świadomym podejmowaniu ryzyka – tzn. na podejmowaniu decyzji, które powodują występowanie ryzyka
II.1. Zmniejszanie ryzyka (podział pierwotny):
Podział ryzyka między kilka bankówPodział ryzyka między kilka banków – czyli działanie polegające na obciążeniu ryzykiem jak największej liczby podmiotów (na przykład kredyt konsorcjalny lub stosowanie nowych instrumentów finansowych) powoduje obniżenie pojedynczego poziomu ryzyka
Ograniczanie rozmiarów ryzykaOgraniczanie rozmiarów ryzyka – ustalanie w umowach klauzul (“klauzul negatywnych”) wyłączających odpowiedzialność banku w przypadku przekroczenia pewnych norm ryzyka (np. wypowiedzenie umowy kredytowej w przypadku 1 msc. opóźnienia w spłacie rat kredytu); instrumentami mogą być różnego rodzaju limity
Rozrzut (dywersyfikacja) ryzykaRozrzut (dywersyfikacja) ryzyka – zastępowanie dużego ryzyka – wieloma mniejszymi; może mieć charakter dywersyfikacji ilościowej oraz jakościowej; dywersyfikacja jakościowa przebiegać może według następujących kryteriów: podmiotowych, przedmiotowych, czasowych, lokalizacyjnych (ryzyko kredytowe)
Katedra Bankowości, dr Grzegorz Kotliński
1717
II. 2. Zabezpieczanie się przed skutkami ryzyka (podział wtórny)II. 2. Zabezpieczanie się przed skutkami ryzyka (podział wtórny)
Samoubezpieczenie – tworzenie rezerwSamoubezpieczenie – tworzenie rezerw (odkładanie środków „na czarną godzinę”)
Przenoszenie ryzykaPrzenoszenie ryzyka: rozszerzenie odpowiedzialności na inne podmioty, ustanowienie prawnych zabezpieczeń służących ochronie przed ryzykiem
Ubezpieczenie ryzykaUbezpieczenie ryzyka (na przykład - ubezpieczenie kredytu czy depozytów)
II. 3. Wyrównywanie ewentualnych strat – dzięki nowym II. 3. Wyrównywanie ewentualnych strat – dzięki nowym instrumentom finansowym – derywatom, poprzez zawieranie instrumentom finansowym – derywatom, poprzez zawieranie transakcji odwrotnychtransakcji odwrotnych, możliwe do stosowania wtedy tylko , możliwe do stosowania wtedy tylko gdy w społecznym podziale pracygdy w społecznym podziale pracy
Przykłady zachowań banku w sytuacjach ryzykaPrzykłady zachowań banku w sytuacjach ryzyka
Katedra Bankowości, dr Grzegorz Kotliński
1818
II. 4. Podejmowanie ryzykaII. 4. Podejmowanie ryzyka
II. 4. a. Podejmowanie ryzyka – tworzenie potencjału Podejmowanie ryzyka – tworzenie potencjału “wytwórczego”“wytwórczego” – działanie, które ma na celu stworzenie tak “silnej” struktury aktywów, że ewentualne – poszczególne ryzyka nie będą zagrażać bankowi jako całości
II. 4. b. Podejmowanie ryzyka – zapewnienie adekwatności Podejmowanie ryzyka – zapewnienie adekwatności kapitałowejkapitałowej – działanie opierające się na założeniu, iż kapitał własny jest podstawową “bazą” kompensowania ryzyka w banku
Przykłady zachowań banku w sytuacjach ryzykaPrzykłady zachowań banku w sytuacjach ryzyka
Katedra Bankowości, dr Grzegorz Kotliński
1919 Ubezpieczenie jako forma przenoszenia ryzyka byłoby idealne, gdyby nie:Ubezpieczenie jako forma przenoszenia ryzyka byłoby idealne, gdyby nie:
Ograniczenia co do zakresu (nie wszystkie rodzaje ryzyk mogą być ubezpieczone)
Ubezpieczenia ograniczane są co do sumy z reguły jest to ograniczenie do wysokości poniesionych, faktycznych strat, ograniczenie to na swój sposób ma zapobiec ryzyku moralnemu (a więc niebezpieczeństwu związanemu z faktem, że osoba ubezpieczona zacznie się zachowywać nadmiernie ryzykownie, wpływając tak naprawdę na prawdopodobieństwo zrealizowania się niekorzystnych zjawisk, przykładów jest całe mnóstwo)
Trzecim rodzajem (z ekonomicznego punktu widzenia) ograniczenia jest uciekanie się do bezpośredniego kierowania ubezpieczonym; wszelkie warunki wypłaty, jak i postawienie pieniędzy do dyspozycji ubezpieczonego jest możliwe tylko tedy kiedy spełniać on będzie odpowiednie wymagania zakładu ubezpieczeniowego
Katedra Bankowości, dr Grzegorz Kotliński
2020 Porównanie cech samoubezpieczenia i ubezpieczeniaPorównanie cech samoubezpieczenia i ubezpieczenia
bank sam decyduje o wielkości odprowadzanych środków
część z odprowadzonych środków może zaliczyć w koszty uzyskania przychodów
istnieje ryzyko iż zgromadzone środki nie wystarczą na pełną rekompensatę ewentualnych strat
wymaga posiadania na długo „wolnych” środków finansowych
wymaga opłaty składki (uzależnionej od wartości przedmiotu ubezpieczenia)gromadzone w wyniku opłaty składki fundusze stają się kosztem działalnościzgromadzone środki są poza decyzjami zarządzających bankiem istnieje gwarancja wypłaty odszkodowania w przypadku np.: utraty kredytupozwala „na raty” finansować ryzyko
Katedra Bankowości, dr Grzegorz Kotliński
2121
KONIEC