ProfielwerkstukVan: Samir Chikar & Jens van Korven H5ABegeleider: D. Hasselman Onze duurzame school

1

Inhoudsopgave

Voorwoord...................................................................................................................3

1. Hoe passen we energietransitie toe op onze school?...........................................4

Energietransitie op onze school...............................................................................5

2. Hoe kunnen we maatschappelijk verantwoordt ondernemen op onze duurzame school?........................................................................................................................7

3. Hoe kunnen we de bouw van onze energie neutrale school realiseren?..............11

Conclusie...................................................................................................................14

Literatuurlijst..............................................................................................................15

Bibliografie.................................................................................................................15

Reflectie.....................................................................................................................16

Bijlagen......................................................................................................................17

Bijlage A werkplan..................................................................................................17

Bijlage B Logboek:.................................................................................................18

2

VoorwoordIn ons profielwerkstuk gaan wij onderzoeken hoe we een duurzame school kunnen maken van onze huidige school, het Mill Hillcollege. We zijn op dit onderwerp gekomen door een module die we in de A-periode hebben gehad bij het vak NL&T. we merkten dat we die module eigenlijk allebei heel leuk en interessant vonden. Eind A-periode moesten we een onderwerp voor ons profielwerkstuk bedenken en we kwamen er niet uit, want we vonden niks leuk. Toen kwamen we bij het onderwerp duurzaamheid, wat we de A-periode bij NL&T hadden gehad. Dit vonden we beide wel een leuk en aantrekkelijk onderwerp.

In ons profielwerkstuk gaan wij onderzoeken hoe we onze school (Mill-Hillcollege) duurzaam kunnen maken. Dit doen we aan de hand van 3 deelvragen. De eerste deelvraag luidt ‘’hoe passen we energietransitie toe op onze school? In deze deelvraag behandelen we ten eerste wat energietransitie is. En daarna vertellen we hoe we deze energietransitie kunnen toepassen op onze school. Waar we eerst kijken hoe we de meeste energie kunnen besparen en daarna in gaan op hoe we de energie gaan opwekken. In onze tweede deelvraag gaan we kijken wat maatschappelijk verantwoord ondernemen is en hoe we deze kunnen toepassen op onze school. En waar er nog de meeste winst te behalen valt. In onze derde en tevens laatste deelvraag gaan we kijken hoe we de eerste twee deelvragen kunnen toepassen op onze school. We doen dat ook in de deelvragen zelf maar in de laatste deelvraag gaan we daar een stuk uitgebreider op in.

3

1. Hoe passen we energietransitie toe op onze school?

Wat is energie transitie?Energietransitie is een beleidsdoel van de internationale gemeenschap, neergelegd in het klimaatakkoord van Parijs, om van fossiele brandstoffen zoals: gas en steenkool over te gaan naar volledig groene energie. Door de fossiele brandstoffen komt er meer CO2 vrij op de aarde dan de aarde aankan, Dit wordt het versterkt broeikaseffect genoemd. Het versterkt broeikaseffect zorgt ervoor dat de temperatuur op aarde toeneemt en dit proces heeft vele ernstige gevolgen voor de aarde. De beschikbare hoeveelheid zoet water neemt af, verwoestijning neemt toe en de zeespiegel stijgt. Dit zijn enkelen gevolgen van natuurrampen die kunnen optreden als we de uitstoot van CO2 niet verminderen. Gelukkig zijn er ook voorbeelden van verschillende soorten energiebronnen die ervoor zorgen dat de hoeveelheid CO2 niet toeneemt, dit wordt groene-energie genoemd. Voorbeelden van groene-energie zijn wind-, waterenergie en zonnepanelen. In deze periode van fossiele brandstoffen naar groene-energie neemt het aandeel conventionele energiebronnen af. Voorbeelden van deze energiebronnen zijn kolen- en kerncentrales. Onder energietransitie verstaan we niet alleen het bouwen van windmolens en dergelijke, maar ook onderzoek naar duurzame technologieën, zoals elektrisch vervoer en afvang CO2. (puur hoorn, 2017)

Veel landen zijn bezig om van fossiele brandstoffen over te stappen naar groene-energie. Het doel is om Nederland in 2050 volledig energieneutraal te maken. Energieneutraal wil zeggen dat we evenveel energie opwekken, als dat we uitstoten waarbij er geen extra CO2 in de atmosfeer komt. Energieneutraliteit heeft te maken met het zoeken naar de juiste, meest economische, verhouding tussen Bouwkundige maatregelen, Installatietechnische maatregelen en Duurzame energiebronnen op gebiedsniveau en/of gebouwniveau. Deze afspraken zijn gemaakt in het energieakkoord. Het energieakkoord is een Nederlandse overeenkomst tussen de overheid en meer dan 40 organisaties, waarin afspraken zijn gemaakt over energiebesparing, de productie van duurzame-energie en het nemen van maatregelen om aardopwarming tegen te gaan.

Verder is er wereldwijd ook een akkoord samen gesloten om wereldwijd aardopwarming tegen te gaan. Dit akkoord noemen we het “klimaatverdrag”. In Parijs hebben in 2015 bijna alle landen van de wereld met elkaar afgesproken dat de opwarming van de aarde moet worden beperkt tot 1,5 Celsius. Wij willen ons graag ook inzetten om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 Celsius. We willen in eerste instantie onderzoek doen om scholen energieneutraal te maken. (rijksoverheid, 2018)

4

Energietransitie op onze schoolEnergie transitie op onze toekomstige duurzame school houdt in dat we volledig af gaan van de fossiele brandstoffen waar onze school nu wel gebruikt van maakt. Zoals gas (voor het verwarmen van onze school), stroom (energie). We proberen onze school energieneutraal te maken. Dat betekent dat we alle energie die we gebruiken ook zelf opbrengen.

Besparenals je je eigen energie wilt gaan opwekken moet je natuurlijk eerst voor zorgen dat je zo weinig mogelijk stroom en gas verbruikt. Er zijn veel manieren om gas en stroom te besparen. Je kunt dan denken aan bijvoorbeeld isoleren. Isoleren is een goed voorbeeld voor energie besparen. Bij isoleren zorg je dat er zo weinig mogelijk energie ontsnapt, waardoor je minder energie nodig hebt om het weer te gaan verwarmen. In onze school zijn er veel lokalen en kantoren die bijna elke dag verwarmt moeten worden. En daarom kunnen we met het isoleren veel bezuinigen. Maar eerst gaan we kijken of onze school al goed is geïsoleerd. Bijna alle lokalen hebben dubbel glas en dunnen niet geïsoleerde muren. Het isoleren van muren is heel erg duur en het gaat heel lang duren voordat we dat geld hebben terugverdiend. In deelvraag 3 gaan we hier verder op in. Het isoleren van de ramen is niet verder nodig omdat er overal al dubbelglas is en daarom het niet nodig is om het nog dikker te maken, omdat dat teveel kost en te weinig rendement opbrengt. Gas om te koken wordt er maar zeer weinig gebruikt, alleen bij de verzorging lokalen. Je zou kunnen zeggen dat we die gas pitten vervangen in elektrische kookplaten, omdat elektrische energie op een energie neutrale manier op te wekken is en gas niet. Op onze school moet er in de lokalen voortdurend genoeg licht zijn om goed te kunnen werken, maar bijvoorbeeld in de wc is dat niet altijd nodig, bij de wc zijn sensors een goede oplossing want dan is het licht alleen aan wanneer er echt nodig is, en dan staat het licht niet dagenlang onnodig aan.

Opwekken op onze school hebben we bijna alleen maar warm water nodig voor het verwarmen van de lokalen, gangen en kantoren van onze school. Het opwekken van dat warme water kunnen we doen doormiddel van zonneboilers neer te zetten. Wat is een zonneboiler nou precies en wat is functie van een zonneboiler? Een zonneboilers is een paneel dat aangesloten zit aan een waterboiler. De zonneboiler vangt zonnestralen op en gebruikt de warmte van de zonnestralen om water te verwarmen. Een nadeel van de zonneboilers is dat ze in de winter een lager rendement hebben dan in de zomer. Het warme water kunnen we gebruiken voor: proefjes, verwarming en koken. (luijkx, 2017)

5

Warmtepompeen andere optie voor warm water op te wekken is een warmtepomp. Wat is een warmtepomp precies? Een warmtepomp is als het ware een omgekeerde koelkast. Warmtepompen kunnen energie uit hun omgeving opnemen en zo van een lage temperatuur een hogere temperatuur maken en omgekeerd. Voor het verplaatsen van de warmte of koude gebruikt de warmtepomp meestal een vloeistof als transportmiddel. Hoe een warmtepomp werkt is vergelijkbaar met een koelkast. Een koelkast onttrekt warmte uit de koelkast zodat hij afkoelt. De warmte wordt aan de achterzijde aan de buitenlucht afgegeven. Voor een woning of gebouw werkt een warmtepomp omgekeerd; hij onttrekt warmte aan de omgeving (bodem, water of lucht) en draagt deze over aan een verwarmingssysteem. Op die manier kan men warmtepompen gebruiken om een huis of gebouw te verwarmen. De meeste warmtepompen kunnen – door het werkingsprincipe om te keren – ook als koelmachine werken. Sommige warmtepompen kunnen naast verwarmen en koelen ook warmtapwater leveren.Verdampen en condenserenDe meeste warmtepompen werken door een vloeistof bij lage temperatuur te laten verdampen en de damp bij hoge temperatuur te laten condenseren. In het eerste geval moet het kookpunt worden verlaagd en in het tweede geval worden verhoogd. Dat laatste gebeurt met behulp van een compressor. Aan de andere kant van het systeem wordt het kookpunt verlaagd door de druk te laten zakken in een turbine of (meestal) smoorventiel. De warmte wordt daarbij verplaatst van de verdamper naar de condensor. De vloeistof, die al bij lage temperatuur kookt, wordt achtereenvolgens verdampt, gecomprimeerd, gecondenseerd en geëxpandeerd. Maar hoe we dat gaan realiseren komen we tijdens deelvraag 3 op terug. (B.V., 2012)

Stroomals we van alle voorzieningen af gaan moeten we ook onze eigen stroom gaan opwekken dat kunnen we doen doormiddel van zonnepanelen op het dak te plaatsen, ons dak is zeer geschikt voor zonnen panelen omdat ten zuiden van onze school weinig bebouwing is en de zonnepanelen mooi naar het zuiden kunnen worden opgesteld waardoor ze het maximale rendement kunnen behalen en heel ons gebouw voorzien van stroom. Maar eerst, hoe werkt nu een zonnepaneel? Een zonnepaneel bestaat uit zonnecellen. Die zijn gemaakt van een materiaal, meestal silicium, dat alleen stroom geleid als er licht op valt. Zodra de zon op het paneel schijnt, ontstaat er een elektrische stroom tussen de positieve lading bovenop de cel en de negatieve lading eronder. Dat heet gelijkstroom.Een omvormer zet deze stroom vervolgens om in wisselstroom: dezelfde soort stroom als uit een stopcontact komt. Dan stuurt de omvormer de stroom het elektriciteitsnet op, klaar om gebruikt te worden. (DeBono, 2017)

6

2. Hoe kunnen we maatschappelijk verantwoordt ondernemen op onze duurzame school?

Maar wat houdt maatschappelijk verantwoordt ondernemen in?maatschappelijk verantwoord ondernemen, ook wel MVO genoemd. MVO gaat over ondernemen: het gaat in eerste instantie over ondernemers en bedrijven, niet over burgers, consumenten of de overheid. Maatschappelijk verantwoordelijk ondernemen betekent dat bedrijven verantwoordelijkheid willen dragen voor maatschappelijke problemen zoals luchtvervuiling, Klimaatverandering of arbeidsomstandigheden. MVO begint met dat bedrijven proberen deze problemen niet groter te maken. Ondernemers die een stap verder gaan, streven ernaar een bijdrage te leveren aan het oplossen van deze problemen. Overigens valt daar vaak een goed belegde boterham aan te verdienen. Bedrijven die maatschappelijk ondernemen, houden rekening met de maatschappelijke effecten van hun activiteiten. Dat geldt voor: inkoop, productie en verkoop. (MVO Nederland BV, 2017)

Bij MVO komt veel kijken, dingen zoals afvalscheiding, de consumptie van papier en het eten in de catering. Die wij in onze duurzame school zo verantwoordt mogelijk willen toepassen. Dus daarom, hoe kunnen we zo maatschappelijk verantwoordt mogelijk ondernemen op onze duurzame school.

Meubels

Op onze huidige school zijn er erg veel puntjes waar we duurzamer op vooruit kunnen gaan. Veel tafels en stoelen bij ons op school zijn gemaakt van ijzer en kunststof. Om deze producten te produceren zijn erg veel fossiele brandstoffen nodig. IJzer dat gebruikt wordt voor tafels, stoelen, bureaus ect. heeft veel nadelen. IJzer uit de natuur moet worden omgesmolten om gebruikt te worden voor meubilair in onze school. IJzer smelt bij 1536 graden, dit is een enorme temperatuur en het kost veel energie om deze temperatuur te bereiken. Deze energie ontstaat uit fossiele brandstoffen die erg slecht voor het milieu zijn.

Verder bestaan veel meubels uit hout, alleen weten we niet waar dit hout vandaan komt. We kunnen dus niet de conclusie trekken dat het hout uit gecertificeerde hout bestaat. Gecertificeerd hout, houdt in dat een boseigenaar een prestatie heeft geleverd met duurzaam bosbeheer. Daarbij heeft hij rekening gehouden met heel veel verschillende aspecten: behoud van biodiversiteit, bescherming van waterlopen, veiligheid van de bosarbeiders, enzovoort. Het is van belang dat het hout van goede oorsprong komt want bomen zorgen voor de opname van CO2 dat de opwarming van de aarde tegengaat. Hierdoor willen we alle meubels zoals: kasten, bureaus, stoelen, stoelen en tafels van gecertificeerd hout maken. Hout is van een goede kwaliteit en het is dus bij onze school van een verantwoordelijke afkomst. (FSC BV, sd)

7

Op onze school is de leefbaarheid niet altijd van een goede kwaliteit. Wij hebben ervaren dat bij veel lokalen de lucht kwaliteit erg slecht is, Op school proberen ze iets aan de luchtkwaliteit te doen door meer ramen open te zetten en het ventilatiesysteem een stand hoger aan te zetten. Er zitten hier echter veel nadelen aan. De ventilatiesystemen op school werken op stroom, die wordt opgewekt door middel van fossiele brandstoffen te stoken. Deze methode van ventileren is dus niet goed voor het milieu en hier moet verandering in komen. Verder hebben we bij verschillende lokalen gecheckt of er ramen openstonden. Hier kwamen verschillende resultaten uit, maar over het algemeen stonden bij 2/3 van de lokalen minimaal 1 raam open. Het voordeel van een raam is dat er koude lucht naar binnenkomt zonder dat daar fossiele brandstoffen aan te pas komen. Het nadeel is dat alle warme lucht naar buiten stroomt. Die warme lucht wordt op onze school gestookt door middel van verwarming waar helaas ook fossiele brandstoffen voor gebruikt zijn. Verder gaat er ook veel warmte verloren doordat er in ons oude gebouw veel warmte verloren gaat aan ramen met enkelglas.

Voedsel

Verder zijn er ook een aantal puntjes aan te merken op het voedsel op onze school. Er worden veel vleesproducten op onze school verkocht. Vleesproducten zijn slechter voor het milieu dan planaardige producten zoals: tomaten, paprika’s en komkommers. Dierlijke producten zijn slecht voor het milieu om de volgende redenen. Voor de productie van dierlijke producten is veel meer water nodig dan bij plantaardige producten, Voor de productie van 320 gram kipfilet is bijvoorbeeld 1170 liter schoon drinkwater nodig. Bovendien hebben dieren ook voedsel nodig om te leven, meestal in de vorm van plantaardige producten. Dieren hebben bijvoorbeeld naast schoon drinkwater ook mais nodig. Voor de voedselproductie voor de dieren is dus ook erg veel voedsel nodig, die ook voor ons essentieel kan zijn is. Bovendien neemt dierlijke voedselproductie veel meer ruimte in beslag dan plantaardige productie. Verder verzuurt de grond, waar dieren op grazen. Al de uitwerpselen van dieren bevatten namelijk ammoniak. Dit reageert met de grond, waardoor de grond verzuurd en onbruikbaar wordt. Bij plantaardige producten is dit niet het geval en kan de grond continu opnieuw gebruikt worden Wereldwijd hebben meer dan 1 miljard mensen geen toegang tot schoon drinkwater. Als we al ons overige bruikbare water nuttig zouden gebruiken voor mensen. Zouden we veel meer mensen van water voorzien en zal dierenleed afnemen.

8

Als we al deze broodjes dus zouden beleggen met planaardige producten, zoals sla, mais, tomaat en andere soorten groenten, zou dat veel beter voor de natuur zijn. Vlakbij onze school zijn erg veel akkers, hier zouden we allerlei soorten groentes en fruit kunnen verbouwen voor de beleggen en consumptie van eten op school. Als de groentes rijp zijn hebben de gewassen dus een veel minder langere reistijd dan, dat ze van een kas moeten komen, waardoor de uitstoot ook op dit vlak beperkt wordt. De uitstoot van CO2 wordt op deze manier geminimaliseerd. Plantaardige producten bevatten vaak veel meer vitamines en mineralen dan dierlijke producten. Als we het aanbod van gezonde broodjes en gezonde drankjes laten toenemen op onze school, maken we studenten bewust van het feit dat ze gezond moeten eten. Hierdoor worden we niet alleen een energie neutrale school, maar ook een gezonde school. (vlees.nl, sd)

Verder zijn veel broodjes verpakt in papieren hoesjes die slecht zijn voor het milieu. We zouden deze papieren hoesjes kunnen vervangen door biologisch afbreekbare plastic verpakkingen. Deze zakken hebben een additief D2W. Dit zorgt ervoor dat plastic veel sneller en volledig afbreken in de natuur. Het plastic is wel nog van olie gemaakt, maar deze olie is overgebleven van andere productieprocessen. Dit plastic zouden we niet alleen voor broodjes kunnen gebruiken, maar ook voor: flesjes, zakjes snoep en ingewikkelde chocolades.

Bovendien staan veel van onze snacks in de koeling. Op onze school hebben we twee van zulke apparaten staan. 1 apparaat verbruikt per jaar makkelijk 300 kWh stroom, dus samen 600 kWh per jaar. (milieu centraal BV, sd)

Scheiden/afvalBij maatschappelijk verantwoord ondernemen, probeer je te zorgen dat je bedrijf een zo klein mogelijke footprint krijgt. Daarbij speelt scheiden een grote rol. Op onze huidige school wordt niet goed gescheiden. De enige vorm van scheiden op onze huidige school is papier en restafval. Het papier wordt in de lokalen zelf in een andere bak gedaan dan het restafval, maar bijvoorbeeld in de aula wordt dit dan weer niet gedaan. Op onze toekomstige duurzame school kan dat stukken beter. Wij zijn van plan op onze toekomstige duurzame school goed te gaan scheiden. Dat willen we gaan aan pakken als volgt. Alle restafval prullenbakken die nu op onze school staan willen we vervangen door scheidingsbakken in principe eenzelfde prullenbak. In deze prullenbakken zullen 3 verschillende bakken in verwerkt zijn namelijk de drie hieronder in afbeelding 1 plastic restafval en kopjes. Op onze school produceren de leerlingen veel plastic doormiddel van bijvoorbeeld verpakkingen van eten, alleen nu beland al dat plastic bij het restafval wat we me deze nieuwe prullenbakken voorkomen. In de catering worden veel kopjes koffie gekocht vooral in de bovenbouw is deze koffie zeer populair. En al die kopjes belanden nu bij het restmateriaal, maar als we de nieuwe prullenbakken hebben is dat niet het geval(heiemann, 2017)

9

Afbeelding 1

Papier Iedereen leraar/leerling kent het wel op onze school, als de docent weer eens een aantekening wil maken op het bord. Er komt dan altijd dezelfde vraag vanuit de klas, namelijk mag ik een blaadje? Vervolgens wordt er op dat blaadje een zin of twee geschreven en belandt het blaadje in de tas. Vervolgens wordt er niet meer naar het blaadje omgekeken en belandt het blaadje verfrommeld in de prullenbak. Of bijvoorbeeld de rapporten op het Mill Hill, alles is te zien op magister via bijvoorbeeld de computer of telefoon. Het is dus makkelijk te bekijken voor de ouders, maar toch geven ze aan alle leerlingen een papieren variant mee van je cijfers. Terwijl alles dus eigenlijk gewoon letterlijk op het internet staat. Dit zijn maar een paar kleine voorbeelden van hoe er papier wordt verspeeld op onze school. Er wordt namelijk zo veel onnodige papier verspeeld aan schriften en lossen blaadjes. Het wordt wel goed gescheiden en het beland allemaal wel in de papierbak. Maar wij vroegen ons af of papier niet heel ouderwets is? Als alle leerlingen nou alles digitaal doen via een laptop of tablet, wordt er al heel veel papier bespaart. Alle opdrachten die je maakt kun je gewoon in een word bestandje maken en niet in een schrift waar weer papier voor gebruikt moet worden. Als alle leerlingen een laptop of tablet hebben zullen alle leerlingen haast geen papier meer gebruiken omdat het op hun tablet of laptop veel makkelijker is en ook nog eens veel overzichtelijker, een win win situatie dus. Om alle leerlingen een laptop of tablet te geven is natuurlijk wel een hele grote stap/investering, je kunt ook op kleine schaal beginnen doormiddel van geen papieren rapporten meer te versturen maar bijvoorbeeld een digitale versie van het rapport via de mail. Daarom zal een digitalisering van onze school ten goede komen van onze footprint omdat we dan een stuk minden papieren afval zullen produceren.(leefmilieu brussel, 2011)

10

3. Hoe kunnen we de bouw van onze energie neutrale school realiseren?

Het kost natuurlijk erg veel geld en tijd om de renovatie van onze school te realiseren. Helaas is het bijna onmogelijk om dit mogelijk te maken omdat onze school er simpelweg het geld niet voor heeft. Als we toekomstgericht kijken denken we dat het wel lukt om onze school te renoveren. Het aanbod aan duurzame energiebronnen gaat de komende jaren waarschijnlijk toenemen. Hierdoor zullen de prijzen dalen waardoor de renovatie van onze school dus goedkoper zal worden. Het meest voornamelijk doel, is om een model voor de renovatie van onze school kunnen realiseren. Het uitwerken van het model was niet ons plan maar eigenlijk willen we gewoon een duidelijk stappenplan maken voor de school hoe we onze school energie neutraal kunnen maken.

Vernieuwing meubilair Nu al ons meubilair gaan vervangen, heeft natuurlijk geen enkele zin want de co2 uitstoot die veroorzaakt wordt door het maken van de meubels is toch al achter de rug. Alleen kunnen we wel als school zeggen dat al het nieuwe meubilair dat nu wordt aangeschaft via een juiste maatschappelijk verantwoorde manier is gemaakt. En hierdoor zullen we een op een maatschappelijk verantwoordelijke manier aan onze meubels komen.

Voedsel kantine Om de plastic zakjes en papieren hoesjes voor de voedselproducten te veranderen is het niet nodig dat we een grote moeite moeten doen. De papieren hoesjes die nu gebruikt worden om broodjes in te leggen zijn natuurlijk noodzakelijk voor de hygiëne van de broodjes. Alleen zullen we als school wel iets kunnen regelen dat we biologisch afbreekbaar of recyclebare omhulsels om de broodjes kunnen doen waardoor het een stuk maatschappelijk verantwoorder wordt. Verder kunnen we onderhandelen met de lokale boeren hoe we op een zo’n lokaal mogelijke manier aan onze gewassen kunnen komen, lokale gewassen zijn veel maatschappelijk verantwoorder omdat je bij lokale gewassen niet alles van veraf hoeft te importeren. Dat is een stuk verantwoorder omdat de gewassen dan niet van ver moeten worden gebracht waardoor je die co2 die die vrachtwagen eigenlijk zouden hebben uitstoten dan niet hebt omdat het in de buurt wordt geproduceerd en er dus veel minder transport is. We kunnen hierdoor plaatselijke boeren helpen en bovendien helpen ze er onze school ook mee. We kunnen natuurlijk niet altijd alles lokaal krijgen maar we moeten als school wel zo veel mogelijk lokaal proberen te verbouwen.

11

AfvalZoals in deelvraag 2 al vermeld wordt er op onze huidige school veel papier verspilt, ook wordt er op onze huidige school niet gedaan aan scheiden. Door een paar aanpassingen kunnen die twee problemen zo worden opgelost. Eerst het vele onnodige papierverspilling op onze school. Op onze duurzame school zullen alle leerlingen een laptop hebben waarop ze als hun opdrachten/toetsen projecten op maken waardoor er geen papier meer wordt verspeeld. Op onze duurzame school wordt er alleen nog papier gebruikt bij vakken zoals tekenen waar het papier wel essentieel is. Ook zullen er op onze duurzame school geen papieren rapporten of mededelingen gedaan, dat zal allemaal via de mail gedaan worden zodat we daar ook geen onnodig papier hoeven te verspillen. Afval scheiden gaan we op onze duurzame school ook mee beginnen er zullen nieuwe prullenbakken komen waardoor de leerling het zelf al kan scheiden. En natuurlijk het papier wordt nog steeds wel gescheiden maar we hopen dat dat een stuk minder wordt dan dat het nu is. De aanpassingen voor het scheiden zullen relatief goedkoop zijn omdat we er alleen andere prullenbakken voor nodig hebben. De maatregelen voor papier zullen wat duurder worden maar als school moet je er toch een keer aan geloven dat al je leerlingen aan een laptop gaan werken en vandaag dan morgen.

Zonneboilers en panelenVoor de aanleg van de energiebronnen zijn er een aantal problemen. Voor de aanleg van de energiebronnen is namelijk erg veel geld nodig. Voor de zonnepanelen hebben we veel monteurs, tijd en een enorme hoeveelheid panelen nodig. Op onze school hebben we 1000 m2 aan zonnepanelen nodig. Een zonnepaneel is 1m2, we willen ongeveer 600 m2 van het dak van zonnepanelen voorzien. We willen op 100 m2 zonneboilers neerzetten. De rest van het ruimte willen we bewaren om eventueel in de toekomst uit te breiden als de energiebehoefte toeneemt. De prijs van 1 zonnepaneel van 1m2 met aanlegginskosten is ongeveer 475 euro. Een zonnepaneel levert per jaar ongeveer 250 kWh aan stroom. In totaal zijn de kosten dus 475*600= 285.000 euro. Verder wekken de zonnepanelen samen 250*600= 150.000 kWh per jaar op. (zonnepanelen, 2017)

ZonneboilersWe willen 20 m2 van het dak vol zetten met warmteboilers. Een stuk minder dan de zonnepanelen omdat we op onze school in verhouding niet zo gek veel water gebruiken, eigenlijk bijna helemaal niks.

12

WindenergieDe aanleg van windenergie is heel erg moeilijk te realiseren. Voor de ultieme energie neutrale school is dit echter wel heel erg belangrijk. In de winter is het rendement van de zonnepanelen en zonneboilers veel minder hoog is. We voorspellen dat de hoeveelheid energie die we opwekken in de winter, niet voldoet aan de vraag op onze school. Het plan is om op het industrieterrein ongeveer twee windmolens neer te zetten. Windmolens zijn erg duur om aan te leggen. Een windmolen heeft een vraagprijs tussen de 1,5 en 2,5 miljoen. We zullen dus in totaal tussen de 3,0 en 5,0 miljoen euro kwijt zijn aan de windmolens. Een windmolen heeft ongeveer een vermogen van ongeveer 1 MW, we praten dan wel over grote windmolens die je bijvoorbeeld langs de snelweg ziet. Per jaar levert zo’n windmolen 2.000 MWh, twee windmolens zullen dus ongeveer per jaar 4.000 MWh aan stroom wekken. (de windcentrale BV, 2016) Bovendien heb je ook veel mankracht, werktuig, gereedschap en veel materialen nodig. De prijzen kunnen hierdoor flink toenemen en dat is heel duur. Wat wel een optie is om een plan te maken met gemeente van Tilburg en dat we samen tot een akkoord kunnen komen dat hun het financieren en dat iedereen in omgeving Tilburg tegen betaling er gebruik van kan maken. En dat we samen er een betere wereld van maken.

Beplanting school Wij zijn van mening dat de beplanting van de school niet snel genoeg kan beginnen. Ons hele gebouw kan heel makkelijk beplant worden omdat onze school een vierkant en vlakke vorm. Voor de aanleg van de beplanting heb je alleen een aantal tuinieren nodig, en natuurlijk de beplanting zelf. De beplating kan heel goed van pas komen in de zomer wanneer het gebouw goed gekoeld moet worden. Opties van beplanting zijn een mossen dak. Dit zou zeer prima kunnen op het dak van onze huidige school omdat het dakvlak is zal het zonder mos erg opwarmen door de zon en zal het in de zomer te warm worden binnen waardoor de airco’s aan moeten. Met een mossen dat zal dat niet het geval zijn en zal het gebouw een stuk beter geïsoleerd zijn. (store.mossacres.com, onbekend)

13

ConclusieOnze hoofdvraag luidt als volgt ‘’ Hoe kunnen we een duurzame school bouwen?’’ toen we begonnen dachten we dat dit onderwerp niet zo breed zou zijn maar achteraf hebben we ons daar toch flink in vergist. Eerst gingen we kijken of dat we de school energie neutraal konden maken. Waarbij we eerst wilden zorgen dat er ten eerste zo weinig mogelijk energie nodig was om onze school te laten functioneren zoals in deelvraag 1 uitgelegd moesten we vooral gaan isoleren en zuiniger omgaan met de elektriciteit. Het opwekken van de des betreffende energie bleek achteraf zeer moeilijk te worden maar we mogelijk was maar dat dat wel minimaal 2 ton ging kosten. En dat is nog een investering als je dat zonder sponsors of subsidie zouden moeten doen.  Daarom denken we dat dat zeer onwaarschijnlijk lijkt om een totale energie neutrale school te realiseren. Wat wel te realiseren valt was het maatschappelijk verantwoordt ondernemen. Op onze huidige school wordt namelijk niet maatschappelijk verantwoord onderneemt en daarom viel er op dit onderwerp veel winst te behalen. Door relatief goedkopen aanpassingen kunnen we veel maatschappelijk verantwoordelijker ondernemen, zoals in deelvraag 2 behandeld. Een voorbeeld van een relatief goedkope verandering is het veranderen van de prullenbakken waardoor je een stuk makkelijker kan scheiden en de school weer een stuk maatschappelijk verantwoorder wordt. Maar de eindconclusie van ons profielwerkstuk is dat het zeker mogelijk is om een duurzame school te bouwen maar een volledig energie neutrale school dat dat wel heel veel geld gaat kosten.

14

Literatuurlijst BibliografieB.V., A. (2012, juni 26). ambrava.nl. Opgehaald van ambrava.nl:

https://www.ambrava.nl/kennisbank/hoe-werkt-een-warmtepomp/

de windcentrale BV. (2016, juli 16). vermogen windmoelens. Opgehaald van de windcentrale: https://www.windcentrale.nl/blog/hoeveel-energie-levert-een-windmolen-op/

DeBono, M. (2017, oktober 24). us.sunpower.com. Opgehaald van us.sunpower.com: https://us.sunpower.com/blog/2017/10/25/how-does-solar-energy-work/

FSC BV. (sd). certificering. Opgehaald van FSC: http://www.fsc.nl/nl-nl/certificeren

heiemann, m. (2017, april 12). www.akkuraatd. Opgehaald van www.akkuraatd: https://www.akkuraatd.nl/afval-scheiding-op-de-campus/

leefmilieu brussel. (2011, januari onbekend). http://document.environnement.brussels. Opgehaald van http://document.environnement.brussels: http://document.environnement.brussels/opac_css/elecfile/IF%20PapierScholen%20PROF%20NL

luijkx, L. (2017, 1 20). zonne boiler in de winter. Opgehaald van de groene bron: https://degroenebron.nl/blog/zonneboiler-in-de-winter/

milieu centraal BV. (sd). koelkasten en vriezers. Opgehaald van milieu centraal: https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/apparaten-en-verlichting/huishoudelijke-apparaten/koelkasten-en-vriezers/

MVO Nederland BV. (2017, juni 1). wat is MVO? Opgehaald van MVO nederland: https://mvonederland.nl/wat-mvo/wat-is-mvo

puur hoorn. (2017, 9 28). de energietransitie, wat is dat eigenlijk? Opgehaald van puur hoorn: https://www.puurhoorn.nl/wat-is-de-energietransitie/

rijksoverheid. (2018, december). klimaatbeleid. Opgehaald van rijksoverheid: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/klimaatverandering/klimaatbeleid

stichting vlees BV. (sd). waterprintfootprint vlees (liters/kg). Opgehaald van vlees.nl: https://www.vlees.nl/themas/milieu-techniek/footprint-water/

store.mossacres.com

. (onbekend, onbekend onbekend). store.mossacres.com. Opgehaald van store.mossacres.com: https://store.mossacres.com/category_s/1957.htm

vlees.nl. (sd). waterfootprint vlees (liters/kg). Opgehaald van vlees.nl: https://www.vlees.nl/themas/milieu-techniek/footprint-water/

wikipedia BV. (2018, 12 11). energietransitie. Opgehaald van wikipedia.

15

zonnepanelen. (2017). prijzen zonnepanelen. Opgehaald van zonnepanelen-weetjes: https://www.zonnepanelen-weetjes.nl/prijzen-zonnepanelen/

ReflectieWe vonden het heel erg leerzaam project. Het was bijzonder dat we zelf mochten kiezen waar we onderzoek naar wilde doen. In de A-periode hebben we bij NL&T een hoofdstuk gehad over duurzaamheid. We vonden dit een erg interessant onderwerp en we wilden hier graag meer onderzoek naar doen. We kregen bij ons profielwerkstuk de mogelijkheid om zelf te bepalen waar we onderzoek over wilden gaan doen. Ik en jens kwamen dus op deze manier op het idee om onderzoek te doen hoe we onze school energieneutraal konden gaan maken.

inhoudelijk: Wij zijn van mening dat ons onderzoek erg betrouwbare informatie bevat. We hebben ervoor gekozen om veel sites te kiezen die gespecialiseerd zijn in duurzaamheid, en geen sites te kiezen als Wikipedia waarbij mensen ongecontroleerd informatie op de site kunnen zetten. Verder vonden we het belangrijk dat de informatie die op internet stond, deze informatie in onze eigen woorden moesten zetten. Voor ons was het belangrijk dat we alles in onze eigen woorden wilden zetten omdat het ons eigen profielwerkstuk is waar we zelf onderzoek naar gedaan hebben. We denken dat onze informatie zeker betrouwbaar is omdat we goed nagedacht hebben of de informatie van ons onderzoek dus betrouwbaar zou zijn.

We zijn wel van mening dat we in praktijk meer onderzoek hadden kunnen doen. We zijn bijvoorbeeld niet naar een duurzaam gebouw geweest, dit is echter erg jammer omdat we hier veel inspiratie van zouden konden opdoen en we zouden ons op deze manier meer verdiepen in ons onderwerp. We denken dus dat we ons meer hadden moeten verdiepen in beeldmateriaal zoals: duurzaam gebouw, windmolenparken of daken met zonnepanelen.

Procesmatig: Onze samenwerking verliep erg goed. We hebben aan het begin van ons profielwerkstuk de taken erg goed verdeelt en het profielwerkstuk in stukken gedeeld zodat we het overzicht konden behouden. Allereerst hebben we dus een werkplan gemaakt. Hierin stond wat we elke week moesten doen, alleen hebben we ons daar niet altijd alles van gedaan zo hebben we bijvoorbeeld geen interview gedaan wat dan weer wel in ons werkplan stond. Elke maandag stuurden we alles naar elkaar door en controleerden elkaars stukken. Hierdoor controleerden we elkaar en konden we elkaars teksten aanvullen. Misschien hadden we ieder een aparte dag moeten, zoals dat Jens het op maandag stuurde en Samir op donderdag, omdat we op deze manier meer overzicht in de mailbox zouden creëren. Verder zijn we van mening dat we beide evenveel hebben gedaan, niemand heeft het gevoel gehad dat diegene meer gedaan heeft dan een ander. We hebben erg veel van het profielwerkstuk geleerd en we vonden het erg leuk om onderzoek te doen. We hebben beter leren samenwerking, plannen en we hebben geleerd hoe we de belangrijke informatie uit een tekst kunnen halen. We hebben het allemaal op tijd ingeleverd dus dat is helemaal goed gekomen.

16

Bijlagen

Bijlage A werkplanStap A: Werkplan profielwerkstukNamen: Samir Chikar & Jens van Korven

(Voorlopige) Titel: energie neutrale school

Hoofdvraag: Hoe kunnen we een duurzame school bouwen?

Deelvragen:

1. hoe passen we de energietransitie toe op onze duurzame school?

2. hoe kunnen we maatschappelijk verantwoordelijk ondernemen op onze duurzame school?3. Hoe kunnen we de bouw zelf realiseren?

Week Activiteit Gedaan?

A7 Brainstormen & onderwerp bedenken met rik & joep Ja

A8 (activiteiten week)

Hoofvraag en deelvragen formuleren & werkplan en planning maken

Ja

B1 Informeren deelvragen + verbeteren deelvragen Ja

B2 Informeren deelvragen Ja

B3 Informeren deelvragen Ja

B4 Deelvragen visualiseren + interview deskundigen Ja

B5 Interview uitwerken + beginnen creëren huis Ja

B6 Huis creëren Ja

B7 Huis creëren + presentatie maken Ja

B8 Presentatie maken + alles vertalen Ja

C1 Afronden en inleveren

17

Bijlage BLogboek:

Wanneer Gedaan Wie Was het afB1 Bronnen zoeken

en informeren naar deelvraag 1

Samir & jens Ja

B2 Deelvraag 1 uitwerken

Samir & jens Nee

B3 Deelvraag 1 uitwerken

Samir & jens Ja

B4 Bronnen zoeken en informeren naar deelvraag 2

Samir & jens Ja

B5 Deelvraag 2 uitwerken

Samir & jens Ja

B6 Feedback beoordelaar uitvoeren & Deelvraag 3 uitwerken

Samir & jens Deels

B7 Berekeningen maken bij deelvraag 3

Samir Nee

B8 Alle deelvragen afronden

Samir & jens Ja

B9 Inleiding en reflectie schrijven en conclusie schrijven

Jens Ja

C1 Afronden & spellingscontrole

Samir & jens Ja

18