PGs Ts NGUYỄN TRỌNG HƯNG

Khoa Thần kinh – Bệnh Viện Lão khoa TW

Bộ Môn Thần kinh – Đại học Y Hà Nội

SA SUT TRI TUÊ VA

CAC YÊU TÔ NGUY CƠ MACH MAU

Ty lê măc cua Sa sut tri tuê

2010

36 triêu

Asia

Europe

Americas

Africa

58% low/middle income

2050

115 triêu

Asia

Europe

Americas

Africa

70% low/middle income

Alzheimer’s Disease International, World Alzheimer Report 2009

0

1

2

3

4

5

6

7

8

65-69 70-74 75-79 80-84 85+

Incid

ence (

%)

Age

Célibataires

Mariés

Veufs/ves

Divorcés

Incidence of AD as a function fonction of marital statusTy lệ măc SSTT theo hoàn cảnh gia đình

Độc thân

Có gia đình

Góa bụa

Ly dị

Alz

hei

mer

's D

isea

se,

Mil

lio

ns 120

100 80 60 40 20 0

2010 2020 2030 2040

Lam châm khơi phat bệnh có thê dư phong xuât hiện SSTT

Year

Brookmeyer et al., Alzheimer’s & Dementia, 2007

Delay in

Disease

Onset 0 Years 1 Year 2 Years

2050

Các yếu tố nguy cơ ảnh hương suốt cuộc sống

Các yếu tố nguy cơ & chiến lược dự phòng

Yếu tố nguy cơ mạch máu What’s good for the heart

is good for the brain

Bệnh mạch não và SSTT

60% do bệnh Alzheimer; 20% do mạch máu (VaD)

Chủ yếu thể ‘hỗn hợp’

Nếu TT mạch máu + Bệnh Alzheimer → SSTT sớm, nặng

Các YTNC mạch máu thường điều trị được

Phòng và điều trị các yếu tố nguy cơ mạch máu có thể

phòng và làm chậm khởi phát SSTT

Ligthart et al. 2010, Vascular Health and Risk Management

Đai tháo đường và SSTT

ĐTĐ tăng nguy cơ SSTT lên 40%

Ảnh hưởng của điều trị ĐTĐ

NC ADVANCE: >11,000 BN, điều trị tích cực với điều trị chuẩn

Không khác nhau về xuất hiện SSTT

Ưu thế SSTT cao hơn ở nhóm điều trị tích cực

Hạ đường máu làm tăng nguy cơ SSTT

Điều trị ĐTĐ, nhưng không quá…

Lu et al. 2009. Profenno et al. 2010,

Yaffe et al. Neurology 2004; Whitmer et al. 2009

Tăng huyết áp và SSTT

Liên quan trái ngược

THA trung niên : tăng 60% nguy cơ

THA ở tuổi cao : liên quan ngược

Hạ HA ở tuổi cao : Nguy cơ cao

Ảnh hưởng của điều trị THA

Cochrane: 4 RCTs, ~16,000, tx vs. placebo

OR=0.89 (95% CI: 0.74, 1.07)

Điều trị THA có thể chậm khởi phát SSTT

Power et al. 2011, Ligthart et al., 2010 McGuinness et al.2009,

Hiệu quả của giảm cân ở tuổi cao còn chưa rõ

Béo phì và SSTT

Liên quan trái ngược

Béo phì tuổi trung niên : tăng nguy cơ 60%

Béo phì ở tuổi cao : trái ngược/giảm nguy cơ

Giảm cân ở tuổi cao : tăng nguy cơ

Ảnh hưởng của điều trị giảm cân

Nên giảm cân ở lứa tuổi trung niên

Profenno et al. 2010. Siervo et al. 2011,

Trầm cảm: tăng 90% nguy cơ SSTT

Trầm cảm và SSTT

Là YTNC thực sự hay là triệu chứng sớm trầm cảm?

Trầm cảm trung niên so với tuổi già

Chỉ ở tuổi trung niên : tăng 20% SSTT

Chỉ ở tuổi già : Tăng 70%

Cả hai lứa tuổi : Tăng 80%

Ảnh hưởng của điều trị

Cải thiện chức năng nhận thức

Làm chậm SSTT?

Byers & Yaffe, 2011; Ownby et al., 2006; Barnes et al.,2012; Nebes et al. 2003 Reynolds et al.,2011

Nguy cơ lối sống

Tâp thể dục và SSTT

Nghiên cứu quan sát

Tập aerobic phù hợp : Giảm suy giảm nhận thức

Tập thể dục: Giảm SSTT

Không tập thể dục : Tăng nguy cơ SSTT 80%

Ngẫu nhiên, so sánh với nhóm chứng

Aerobic/đối kháng: Tăng chức năng nhận thức

Tập thể dục tại nhà : Giảm suy giảm nhận thức

Yaffe et al. Intern Med 2001; Barnes et al., JAGS 2003; Larson et al., Ann Intern Med

2006; Hamer & Chida, Psychol Med 2009; Colcombe & Kramer, Psychol Sci 2003;

Angevaren et al., Cochrane System Rev 2008; Lautenschlager et al. JAMA 2008.

Tâp Aerobic tăng thể tích hồi hải mã thùy thái dương

Erickson et al., PNAS 2010

Các hoạt động tâm trí và SSTT

Nghiên cứu quan sát

Trình độ giáo dục cao, IQ, làm việc trí óc →

giảm nguy cơ SSTT

Giáo dục thấp tăng 60% nguy cơ

Giả thiết dự trữ nhận thức

Nghiên cứu ngẫu nhiên, đối chứng

Hoạt động tâm trí, luyện tập các chức năng nhận thức

Stern, 2005; Valenzuela, 2008; Caamano-Isorna et al., 2006.

Luyện tâp chức năng nhân thức

*

* Training

Group *

2,832 adults age ≥

*p<0.05 Ball et al., JAMA 2002; Willis et al., JAMA 2006

Tâp Tai Chi & các hoạt động xã hội tăng thể tích não

* *p<.05 Mortimer et al., J Alz Dis 2012

* N=120 Shanghai elders

Hút thuốc lá và SSTT

Các nghiên cứu trước đây:

Hút thuốc Giảm SSTT

Nhiều NC được tài trợ bởi công nghiệp SX thuốc lá

Các nghiên cứu hiện nay :

Hút thuốc lá thường xuyên 60% higher risk

Hút thuốc lá + các nguy cơ MM khác: Tăng nguy cơ gấp 3 lần

Bỏ thuốc lá giảm được nhiều bệnh và có thể giảm

nguy cơ SSTT

Anstey et al., 2007, Cataldo et al., 2010,

Barnes et al., 2009, Am J Epidemiol

No

. A

D C

ase

s P

reve

nte

d,

Wo

rld

wid

e

1,000,000

Số BN dự phòng chung 3,000,000 2,000,000

10% Reduction

25% Reduction

0

Barnes & Yaffe, Lancet Neurol, 2011

Tỷ lê mắc và YTNC của SSTT/AD

theo các vùng địa lý khác nhau

Vùng địa lý

Tỷ lệ mắc Học vấn

SSTT/AD thấp/kém

Hút thuốc lá

Không/ít

HĐ thể lực

6.8-8.5

7.3

5.0-6.9

2.1-5.9

Châu Mỹ

Châu Âu

Châu Á

Châu Phi

Chung

13-42%

18%

38-55%

49-70%

40%

20-31%

34%

23-34%

18-23%

29%

43%

35%

17%

27%

31%

World Alzheimer Report 2009; Hallal et al.,2012;

Barro & Lee 2010; Jha et al.,2002.

Điều trị không dùng thuốc và chiến lược

dự phòng SSTT

KHẲNG ĐỊNH TẬP THỂ DỤC ĐỀU ĐẶN, RÈN LUYÊN CÁC CHỨC NĂNG NHẬN THỨC, THAM GIA CÁC HOAT ĐỘNG XÃ HỘI VÀ CHÊ ĐỘ DINH DƯỠNG HỢP LÝ ĐÃ PHÒNG TRÁNH HIÊU QUẢ SSTT

Hướng dẫn chế độ ăn giảm nguy cơ SSTT

Sue Hughes. Jul 25, 2013. www.medscape.com/viewarticle/808417

Điều chỉ lối sống hứa hẹn :

Kết luân

Tỷ lệ mắc SSTT sẽ tăng gấp 3 lần trong vòng 40 năm tới

Chi chí xã hội cao, chưa có điều trị hiệu quả

Gần các 50% yếu tố nguy cơ của SSTT có thể phòng/điều trị

được (hoạt động thể lực, học vấn thấp, hút thuốc lá, trầm

cảm, các yếu tố nguy cơ mạch máu….)

Chậm tiến triển bệnh

Cải thiện rõ các chức năng nhận thức

Cám ơn sự chú ý của

Quí vị !