INDEKS 25804 Pl. IliSN 0015-0975

W1s?-A

NR 20 (706) Rok XXXII

16-31 PAŹDZIERNIKA 1985

Cena 30 71

NACZELNIK IRENA ZIELIŃSKA WYJAŚNIA

P RZEWODNICZĄCY kol dzielili się róż-nymi wątpliwościami, nie na każde py-

tanie umiano im odpowiedzieć. Wynotowa-liśmy kilka takich spraw adresowanych do Ministerstwa Laczności, dołączyliśmy kilka następnych z listów naszych Czytelników i z tym pakietem udaliśmy się do Pani na-czelnik Ireny Zielińskiej z prośbą o pomoc w ich wyjaśnieniu.

Dlaczego ale ma na znaczkach pocztu królów polskich?

— Do tak poważnej emisji trzeba się było solidnie przygotować, rozstrzygnąć wiele wątpliwości. Np. tę, jakie rysunki wziąć za podstawę do pokazania władców polskich. Wiadomo przecież, że rysował poczet nie tylko Matejko. Również Bacciarelli malowal naszych królów i książąt. Dziś historycy do-tarli do jeszcze bardziej wiarygodnych wize-runków i źródeł Więc decyzja nie byta łat-wa. Zdecydowaliśmy się wziąć za podstawę poczet Matejki. Jest on najbardziej spopula-ryzowany w społeczeństwie, zyskał jego ak-ceptację. Występuje zreprodukowany w książkach szkolnych, a nawet na okladkach zeszytów.

Pragnę również podkreślić, że choć do tej pory nie by/o serii „pocztu książąt i królów polskich" to wielu władców występowato już

na znaczkach polskich. Np. ostatnio Boles-ław Krzywousty, a w latach ubiegiych: W 1974 w serii „Arcydzieta sztuki polskiej" • (Zygmunt III Waza — 2201 i Jan Olbracht — 2202); rok 1964 w serii „600-lecie Uniwer-sytetu Jagiellońskiego" (Kazimierz Wielki —1336, Jadwiga i Jaglano — 1341); rok 1961 „Wielcy Polacy" (Mieszko I — 1088, Kazi-mierz Wielki — 1089, Kazimierz Jagielloń-czyk — 1090) i przy wielu innych okazjach.

Więc dzięki ogromnemu zaangażowaniu dyrektora Departamentu E. Rychcika pierw-sze dwa znaczki z nowej serii ukażą się w przyszlym roku. Planujemy, jak z tego wi-dać, cykl wieloletni.

Drukowane będą wielobarwną techniką, tak aby byty ładne i atrakcyjne do zbiorów. No i także, żeby stanowiły dobrą pomoc dla nauki dla uczniów.

Znaczki z tego cyklu będą również druko-wane na obiegowych kartkach i kopertach (tyle, że inną techniką).

— Jaki był naklad wroolawsklego arkusika ”Socphilez"?

— Zarządzenie wprowadzające do obiegu znaczek pocztowy podaje ogólną wysokość jego naktadu, czyli liczbę faktycznie wydru-kowanego znaczka o danym wizerunku, bez względu na formę wydania. W arkusiku

„11/WP Soephilez” 'byty cztery znaczki o różnej wysokości nakładów. I tak rozporzą-dzenie mówiło o nakładzie znaczków 2778 i 2779 w wysokości 8400 000 egz., a znaczków 2780 i .2781 — 5 400 MO. Na ten nakład skła-dały się: 7 900 000 w dużych arkuszach sprze-dażnych i 500 000 w arkusikach (pierwsze dwa nominały) oraz 4.900 000 egz, w dużych arkuszach i 500 000 w arkusikach (dwa, naj-wyższe nominały). Tak więc nakład arku-sików wynosił 500 000 egz.

— Dlaczego przy niektórych ,maczkach sa tak dute marginesy? Jest to marnotrawstwo Panieru.

— Polskie znaczki pocztowe drukuje się na różnych maszynach, o różnych możliwoś-ciach perforacyjnych. Niektóre z tych ma-szyn są bardzo stare.

Znaczki pocztowe w wielomilionowych na-ktadach, tzw. obiegowe, są drukowane jed-no, lub dwubarwnie, o małych formatach, po 100 do 150 sztuk w arkuszu (np. „1000 lat Sandomierza" z 1980 r, ,,Polskie miasta na starych rycinach" z 1981 czy „Stare miasta nad Wiolą" z 1982 r.).

Znaczki okolicznościowe, tematyczne, na których artysta plastyk musi przekazać dużą liczbę informacji i stosuje skomplikowany rysunek takie znaczki wykonuje się w większych formatach, 30 do 50 znaczków w arkuszu sprzedażnym.

Ta zasada jest stosowana we wszystkich krajach.

Znaczek pocztowy kształci nie tylko przez swoją treść. On spah:da określone funkcje w wychowaniu estetycznym. Dla uzyskania ta-kiego efektu też potrzebna jest odpowiednia powierzchnia.

I przy tych znaczkach właśnie powstają zazwyczaj duże marginesy. Jest to Wyni-kiem produkowania na starych maszynach drukarskich. Ze względów technologicznych nie można tych marginesów dodatkowo za-gospodarować ani rysunkami ozdobnymi, ani napisami propagandowymi,

— Czy ostemplowaniu dodatkowe stosowane na przesyłkach pocztowych Podczas stanu wojennego przez cenzurę są znakami pocztowymi?

— Nie! Nie są znakami pocztowymi a je-dynie stemplami informacyjnymi.

Filatelistyka zajmuje się zbieraniem doku-mentacji pocztowej, powstałej w czasie pro-cesu przyjmowania, 'przewozu i doręczania przesyłki pocztowej, tak więc przesyłki pacz-towe posiadające stemple postawione przez cenzurę stanowią ciekawy materiał doku-mentacyjny do zbioru filatelistycznego.

— Dziękliję za rozmowę, którą przepro-wadzit i notował;

Jerzy W Kuma

Plan szczegółowy wystaw i imprez PZF na rok 1986

I. WYSTAWY KONKURSOWE —KRAJOWE

1. „SPORT — 86", z" udzialem międzyna-rodowym, stopnia 11, tematyczna z okazji „90 rocznicy Igrzysk Nowożytnych", I kwar-ta/ 1986 r.

2. „150 lat WARSZAWSKIEJ STRAŻY PO-ŻARNEJ" z udzialem międzynarodowym, stopnia II, tematyczna, 17-31 maja 1986 r.

3. „PAXFILA — 86" pod haslem styku dla pokoju", z okazji Międzynarodowe-go Roku Pokoju ogtoszanego przez ONZ, z udziałem międzynarodowym, eksponaty sPo-leczno-polityczne, stopnia II, 1-14 czerwca 1986 r., organizator wystaw 1, 2, 3 — Zarząd Okręgu PZF, 00-391" Warszawa, Al. 3 Maja 12, tel. 26-25-01.

4. „MLODZIEZ — 86", ogólna, młodzieżo-wa, stopnia II, IL/III kwarta( 1980 r., orga-nizator: Zarząd Okręgu PZF, 75-700 Kosza-lin, ul. Wojska Polskiego 5, tel. 257-92.

5. „MAXIMAFILIA — 86" z Udziałem międzynarodowym, stopnia II, III kwartał 1986 r., organizator. Zarząd Okręgu PZF, 15-077 'Białystok, ul. Warszawska 38, tel. 336-32.

II. WYSTAWY KONKURSOWE —BILATERALNE

1. „WĘGRY — POLSKA — 86", stopnia II, Węgry, Budapeszt, 06,07-1986 r„ 15-20 eksponatów w tym 5 młodzieżowych.

III. UDZIAŁ PZF W WYSTAWACH ZAGRANICZNYCH

1. SWF „AMER1PEX — 88", pod patrona-tem FIP, LISA, Chicago, 205-01.06.1986 r., udział: 5-7 eksponatów, komisarz: Antoni Kurczyński, Warszawa, tel. 31-70-03.

2. SWF „STOCK.1101.:MIA — 86", pod pat-ronatem FIP, Szwecja, Sztokholm, 29.08 — 07.09.1986 r„ udział: 15-20 eksponatów.

Komisarz: Karol Strug, Kielce, tel. 478-15. 3. MWF „MLODZIEŻ — 86" z okazji Mię-

dzynarodowego Dnia Dziecka, stopnia II, ZSRR, Leningrad, czerwiec 1986 r., udzial: 3-5 eksponatów młodzieżowych, komisarz: KM ZG PZF.

4. MWF „SOCPHILEX — 86", ogólna, stopnia I. CSRS, Ostrawa, 11/III kwartał 1986 r., udział: 10-12 eksponatów.

958

IV, IMPREZY I SPOTKANIA

1. „U Kongres FIP", Szwecja, Sztokholm, 08-05.09.1986 r.

2. „Narada przedstawicieli związków fila-telistycznych i redaktorów czasopism filate-listyCznych KDL", CSRS, Ostrawa, II/III kwarta/ 1986 r.

3. „XIV Zjazd PZF', sprawozdawczo-wy-borczy, Poznań, 03-04.051986 r.

4. „Konferencja Filatelistów Bulgaril", So-fia.III kwartał 1986 r.

5. Międzynarodowy (obóz) Konkurs Mlo-dzieżowy„,Pokój dzieciom", Polska, KOSZA-lin, czerwiec 1986 r

6. „Narada sekretarzy związków filateli-stycznych KDL", Węgry, Budapeszt 06/07. — 1986 'n

7. Konferencja Filatelistów NRD, Berlin, III kwartal 1986 r.

lOacjan Adamczyk Przewodniczący Komisji Wystaw ZG -P25

JAN PAWE_, II W FILATELISTYCE

(dokon ozonie)

WENEZUELA —ziMezek, wizyta Jana Pawle li, 28119E15, nom. I Be, porter Ojca Sw. i obraz Ma ł-ki Boskiej, napis „VISITA DS 5V SANTIDAD JUAN PABLO II", nakład 0,5 miliona. Kamyki.. kt okolicznościowe: on.. Filatellca Kaflana! Caracas IWO, 26 al 29 Cicero de 1885 (26.-251); Maracallio 9091, 27 Enero de 1985; Merlda 28 de Esera de 1985; Ciudwa Guayana 8010, 09 de. Enem de 1985; -na wszystkich kasownikach-rys. her-bu Jana Pawia II -na tle konturu Wenezueli 1 na-pis: „1POSTEL Niska de Su Santidad JUAN PABLO II/ Dia de C,reulation".

WIELKA BRYTANIA — kasownik okolicanocio-wy: 15.10.1983, rys. katedry na Wawelu i herbu • Jana Pawia II, napisy: „V — LECIE PONTYFI-KATU/ S 111 ANNIVERSARY OF PONTIFICATE/ ' J.Sw. JANA PAWŁA II /H. H. JOHN PATH, 11 /1978.»198.3/ 15 X mw LONDON S.W. 17 /POLLSH PHILATELISTS A.SSOCIATION IN U.K.".

WŁOCHY — kasowniki okolicznościowe: 00042 Amio (TIM), 3.9.1203, rys. Jana Pawia U z pastora-lem podczas blogoslawienstwa i napis: .,VISITA DI 5.5. GIOVANNI PAOLO 11"; 51109, Lucca C.P. 29.9.1983 tekst: „XLVI MOSTF1A FILATELICA N11-M1SMATICA'. ANNO SANTO" i rys. postaci Ojca Swietego; Bad" C.P., .28.11.1984, rys. dwa postali

uścisku powitalnym i napis: „VISITA s.s. GIO-VANNI PAOLO II/ ANNO SANTE/ DELLA RE-

DENZIONE"; 70032. Bitonto (Ba), 26.11.1989, rys. Ol-

e. SwIętege z uniesionymi rękoma i tekst: „y1-SITA BS. GIOVANNI PAOLO 11"; Rzym 20.4.84, rysunek Jana Pawia II na tle Koloseum i ~koi.' napis: ..ROMA CENTRO CORR.ZE /20.9.19991 VIA

CRUCIS AL COLOSSEO"; ODO Viterbo, 27.5.1984, porterł Jana Pawia II na tle budowli, napis: ,,IL PAPA NI5LLA CITTA DEIPAPI"; 61032 Farm (PS), 12E1989 rysunek Jana Pawła II 1 kościoła dookOla napis: „VISITA S.S. GIOVANNI PAOLO • II";

61052 FANO (PS) 12.8.89, stempel ineehanienty. Pa Lewej stronie datownika Oleili Swięty i kutry rybackie, i napis: „FANO 12 AGOSTO 1984 /IN. CONTRO DEL PAPA/ CON 1 PESCATORP: (spal

kanie Papiesa z rybakami); 03011 ALATRI (FR), 2.9.2484, - rys. Ojca Sw. z rękami ziotonymi w mod-litWie I kościoła oraz napis: „VISITA 111 S.S. GIOVANNI PAOLO 11"; 87027 PAOLO (CO), 5.10. 1984; 88023 SERRA SAN BRUNO (CZ), 9.10.1989; 87100 COSENZA C.P. 6.10.1984; 88074 CROTONE (CZ) 710.1989; 89100 REGGIO . CALABRIA,' C.P., 9.10.1984 — na wszystkich pięciu kasownikach Iden-tyczny portret Ojca Sw. z uniesonyml rękami tekst: „VISITA DI S.S. OKIVANNI PAOLO II"; 80100 CATANzARD C.P. 6.10.1969, Tan Paweł 11 w geście mogostswiedstwo, tekst jak WYZ.):

459

61100 YARD= C.P., 3.112904, law Powal II u dedonymi rękoma na tle KoSelola, napis jak wy-tej; 27100 PAVIA C.P., 3.211994, Jan Paweł U ze dotonyoni w modlitwie rekoma I tekst jak wytej; 13019 VARALLO (VC), 191.1984, Jan Paweł II na tle Kościołów, tekst jak wytej 1 dodatkowo: „IV CENTENARIO MORTE S. CARLO BORROMEG"; 23041 ARONA (N0), 011.1984, rys. dwu duchownych na tle Krdelola f napis jak wytej; MILANO CEN-TRO, 011.1996, Jan Paweł I/ na tle Katedry w

RMOIM. „vlsaws. DI S.S. GIOVANNI PAOLO II"; 87oM AVZZANO (AQ), 24.3.1085, tekst jak wytej; 60028 1.0RETO (ANI, 13.4.1985, tekst: „VISITA DI S.S. GIOVANNI PAOLO II AL CON-VENITO ECCLESIALAE".

Dla orientacji podaję także znane wyceny nie stemplowanych maczków z Janem Paw-iem II <głównie według ,,Michel-Rundschau") w MM (Markach Michla):

— Gabon, 18.1.32, Mi 816: 1,85 MM. — Gwinea Równikowa, 3 znaczki Jan Pswei u,

1589, Yvert 179.-191: 3$ fr. Yverta. — Honduras, 8.3.83, Mi 5002-3: 3.49 MM. — Kostaryka, 1.3.83, MI 1103-5: 8,75 MM.

— Liechtenstein, 5.9.83, Mi ON: 1,35 MM, koper-ta FDC: 3 MM.

— Nikaragua, 9.3.83, Mi 2371-4: 8,25 MM, blok 148: 7,40 MM.

— Panama, 5.3.83, MI 1345.-7: 9,50 MM. — Paragwaj, 11,8,83, Rok Swięty, Mi 3801-7: 10

MM, arkusik: 24 MM, blok 387: 32 mm.

Pragnę najserdeczniej podziękować wszyst-kim Przyjaciołom z Klubów Zainteresowań „św. Gabriel" i „Polonica" za życzliwą współpracę.

Władysław Alexiewicz — Argentyna, 12.6.82, Ml 1593: 1,75 — Anatola, 9.9.83, Ml 1749: 1.55'14193. — Bani, N.2.82; Mi 277: 1,30 5.051.

MM.

Bibliografia — Beldze, 7.3.83, znaczki Mi

11,25 MM. „Bote Narodzenie 696:

1983", 2.20 MM; blok: MI 724-7: 8,255 Informatory Klubu Zbieramy Znaków Poczto-

wych p Tematyce Religijnej Gabriel", przy „Sw. MM; blok: 8,25 BIM. ZO PZF w Poznaniu, Kwlecian 84, listopad 84.

«mo

Z ostatniej chwili

DOBRE WYNIKI POLSKICH FILATELISTÓW

NA MWF "SOCPHILEY 85"

mr1 11~. .ieer F sa\

Od 4 do 13 października br. trwa-ła w Berlinie kolejna Międzynarodo-wa Wystawa Filatelistyczna państw socjalistycznych „Socphilex'85 —Historia Poczty". W klasie konkur-sowej wystawiono 82 eksponaty z 8 państw. Międzynarodowe jury przy-znało polskim eksponatom: 1 medal złoty, 2 — d. pozłacane, 1 — pozła-cany, 1 — d. srebrny, 4 — srebrne i 1 — posrebrzany.

Zloty medal otrzymal eksponat Lecha Popi elewsklego „Początki poczty w Toru-niu". Medale duże pozłacane: Janusza Zbigniewa Piekuta „Ostemplowania pro-wizoryczne pierwszych dni Polski Ludo-wej", Piotra Zaraziłby „Polska poczta w

Szczecinie i na Pomorzu". Medal pozła-cany: Jerzego Dobrzenliwkiego „Historia Poczty w Warszawie".

Nagrodzonym składamy serdeczne gratulacje:

W klasie literatury; na -8 wysta-wianych polskich pozycji otrzyma-liśmy: 5 — dużych srebrnych medali i 1 srebrny. Wśród nagrodzonych d. srebrnym medalem jest również Wasz „Filatelista".

W następnych numerach „F" za-mieścimy relacje z przebiegu obrad Prezesów ZG Związków Filatelistów, Dyrekcji Poczt, Redaktorów Naczel-nych Pism Filatelistycznych a także sprawozdanie z wystawy.

460

AFRYKA POŁUDNIOWA (1)

O Afryce Poludniowej coraz częściej czy-tamy teraz w gazetach. Niedobre są to wia-domości: przemoc policji, strzały do ((umów, protestujących przeciw nieludzkiemu syste-mowi apartheidu, śmierć niewinnych, zapeł-niające się więzienia bez wyroków sądo-wych. Budzi to sprzeciw naszych Czytelni-ków, ale rozbudza także zainteresowanie hi-storią tego kraju., Postanowiliśmy zaspokoić tę ciekawość wykorzystując ku temu znaki pocetowe. Myślimy, że filateliści, nawet jeśli oto zbierają tych znaków, chętnie zapozna-ją' się z materiałem.

Redakcja

Zaczynają Holendrzy —kontynuują Brytyjczycy

P IERWSZE kontakty żeglarzy europej-skich z różnymi punktami wybrzeża Af-

ryki Południowej — co dokumentuje zna-czek Afryki Pid.-Zach. (Mich. 142-143) Po-kazujący kamienny krzyż z rodzaju stawia-nych przez Portugalczyków na brzegach Af-ryki — datują się od końca XV w. „Biala" historia zaczyna się tu jednak dopiero w XVII w., Portugalczycy bowiem na drodze do swych faktorii w Azji, korzystali z baz

Portugalski kamien- ny krzy t stojący na Plsyl,dku Kwiat (Cap Cross) w o

becna) Varnibli

na Wyspie Sw. Heleny i w Mozambiku, omi-jając bezwartościową dla nich Afrykę Po-ł udniową. Wzbudziła ona dopiero zaintereso-wanie powstałej w 1600 r. angielskiej Kom-panii Wschodnioindyjskiej (East Indie Com-pany) i niderlandzkiej Zjednoczonej Kom-panii Wschodnioindyjskiej (Verenigte Oost--Indische Compagnie), wyposażonej w przy-wilej Stanów Generalnych Niderlandów w 1602 r. Ta ostatnia wystała w 1652 r. ekspe-dycję na 3 olcrel,mh, na czele której stal Jan van Riebeeck. Mial on zbudować w rejonie Przylądka Dobrej Nadziei fort z lazaretem dla marynarzy, założyć tam sady, ogrody warzywne i uprawy zboża oraz skupować bydło od krajowców = słowem utworzyć bazę zaopatrzeniową. Tą działalność van Riebeecka dokumentują obiegowe znaczki Afryki Płd. wartości 1 d z lat 1920-51 z ok-rętem flagowym wyprawy Drommedaris (z tych różnych wydań, łącznie z nadrukowymi, można zrobić spory „zbiór jednego znaczka") oraz seria okolicznościowa wydarta w 300-1e-

cie zależenia pierwszego osiedla, Kapsztadu (Mich. 224-228),

W rejonie Kapsztadu w 1.707 r. zamieszki-wało już ok. 1 700 wolnych obywateli, - a w 1778 r. ludność biała liczyła 9 867 wolnych obywateli pochodzenia holenderskiego, fran-cuskiego (hugenoci wygnani przez Ludwika XIV — patrz znaczki Mich. 131-130) i nie-mieckiego (głównie z Fryzji) oraz 1 122 pra-cowników kompanii i 454 żołnierzy. Ta mie-szanka ludności, gównie wiejskiej, rolniczo--pasterskiej, wykształciła spoleczność Burów (holenderskie boer, to chłop) i dała początek obecnym Afrykanerom (Afrikaners). Na ba-zie staroholenderskiego, z licznymi wtręta-mi francuskimi, angielskimi i niemieckimi, a nawet z języków czarnych: Bantu i Hotento-tów, wykształcił się obecny język afrykaner-ski (afrikaans),

Trójkąt Przylg dka Dobrej Nadziel (druk miej- scowy)

W czasie wojny z lat 1780-84 Holandii i Francji z Anglią, Kapsztad zajmuje flota francuska, lecz już we wrześniu 1795 r. oku-puje go ekspedycja brytyjska. Formalnie władzę zachowuje kompania holenderska, ale po ogłoszeniu w 1798 r. jej bankructwa, administrację przejmują Brytyjczycy. Po epi-zodzie powrotu (w latach 1803-06) władzy niderlandzkiej, sadowią się tu już trwale Anglicy, formalnie od 1814 r. Ludność biała kolonii rośnie, m.in. wskutek dalszego na-pływu i w 1814 r. liczy już ok. 25 tys., w tym paruset Brytyjczyków, głównie urzędni-ków) w Kapsztadzie, zwanym z angielska Cape-Town.

U2 ZA CZASÓW holenderskich - Kap- sztad byt ważnym punktem etapowym

poczty z i do Niderlandów, z posiadłości w Azji — głównie z Batawii (obecnie Djakar-ta), siedziby generalnego gubernatora Indii Holenderskich, były to jednak przesyłki stużbowe Kompanii i nie działała tam pla-cówka pocztowa ogólnodostępna. Dopiero Anglicy zorganizowali pocztę w rozumieniu nowoczesnym. Pierwszy pocztmistrz brytyj-ski rozpoczął urzędowanie z początkiem 1815 T.

Administracja brytyjska stosowała arbit-ralnie swe prawa, nie honorując tradycji

461

1 Kapsztad Durban

3 Pletermaritzburg 4 Bloemlontein 5 PotchefatroOna 6 Pretoria

1 Brytyjskłówttaria

II Kraj Bu III Kraj Zulusów

Afryka PoIudnlowa w latach 1800—ras

44• AO

, 4

,9Y. u -7 3 r v — • r" ° 413

°

.. granica zasiedlenia Bu-rów ok. 1e00 T. — — granice Kolonii Przy-lądkowej w 1634 T. - — granice Kolonii Przy-ladkowei w 18dd r.

burskich, ograniczała zwyczajowe uprawnie-nia samorządu tej społeczności. Zajmowanie przez Burów, drogą wręcz eksterminacyjnych ekspedycji dalszych terenów czarnych ple-mion, rodzi/o konflikty z administracją bry-tyjską, nie zainteresowaną rozszerzaniem granic kolonii. Gniew wywolala decyzja, iż

W 1832 r. ludność Kolonii Przylądkowej (potocznie — Cape Colony, formalnie Cape of Good Hope Colony) liczyła ok. 150 tys., w tym ok. 65 tys. białych (w ponad 85 proc. Burów). W- tej sytuacji wybuch? wśród nich bunt: część postanowiła wynieść się z kolo-nii, poza graniczną rzekę Oranje. By/a. to

od 1832 r . ziemie korony brytyjskiej miały być sprzedawane w drodze aukcji, co unie-możliwiało darmowe zajmowanie przez ro-dziny burskie ziem uważanych przez nie za bezpańskie. Decyzję brytyjskiej Izby Gmin z 1833 r., znoszącą niewolnictwo w calym Imperium, Burowie uznali za cios wymie-rzony w podstawy ich bytowania. Cała bo-wiem ich gospodarka była oparta na darnio-wej pracy czarnych „sług" z ujarzmianych plemion, zagarnianych w dożywotnią niewo-lę. Przejściowy okres, gdy niewolnicy mieli status „terminatorów", mial upłynąć w 1838 r. i odtąd mieli oni mieć swobodę wy-boru pracodawcy z wolnego najmu, pod nad-zorem administracji kolonii. Czarni mieli Przy tym otrzymać prawo nabywania ziemi od państwa.

Wielka Wędrówka (Groote Trek) z lat 1838-48, gdy tysiące rodzin barskich, zwa-nych „Voortrekkers", pociągnęło z całym majątkiem setki mil, wielkimi wozami za-przężonymi w 4-6 par walów. Weszła ona do legendy kraju, a dokum,11-ują ją wyda-ne w stulecie znaczki Afryki Phi. (Mich. 67-74 i 11.9-130.

Zwiady ruszyły od polowy 1834 r. a pierw-sza fala wychodźcza w 1836 r. Zebrani jut w Oranji uchwalili 2 XII 1836 r. wzorcową konstytucję swej „republiki", jako swoistej demokracji wojskowo-ludowej. Z obozów za rzeką Oranje ruszali dalej grupami, głównie do Natalu, ale też poza rzekę Vaal, rozpra-szając się na olbrzymich przestrzeniach. Pe-netrowanie i zasiedlanie tych ziem odbywa-ło się w walkach z zastanymi tam plamic,

462

•

Rysunki tbezonych bezbarwnym idruklem wj?1',')k-

nami czarnymi, a zwłaszcza ze zorganizowa-nymi w militarne państwo Zulusami. Zna-komicie uzbrojeni Burowie, ze strony któ-rych stawały do walki w otaborowanych obozach także kobiety i parunastoletnie dzieci, mieli przewagę.

Najliczniej ciągnęli do Natalia, gdzie w maju 1838 r. było ich już ok. 3,5 tys. Prokla-mowali tu Republikę Natalu (flagę jej po-kazują znaczki Afryki Pld, Mich. 255-256) i założyli miasto Pietermaritzburg, które sta-ło się tradycyjną stolicą wszystkich Burów. Anglicy, zaniepokojeni ich obecnością nad Oceanem Indyjskim, po pierwszej nieudanej próbie zajęli główny port Durban, w maju 1042 r. i nie dali się już wyprzeć.

W kwietniu 1843 r, zadecydowano w Lon-dynie o aneksji, na co musiała w 1845 r. zgodzić się Rada Ludowa Republiki; Nalot stal się częścią (Dependencyj Kolonii Przy-lądkowej. Wielu Burów wróciło na tereny Transwalu i Oranji, a na ich miejsce za-częto lokować osadników brytyjskich (co do-kumentują znaczki Mich. 208-210), Dopiero Brytyjczycy zaczęli wprowadzać w Natalu sprawną administrację i organizować pocztę (w Durbanie od 1846 r.).

Na Wysokim Veldzie natomiast tworzyły się, łączyły i dzieliły „samorządne republiki" barskie o nieustalonych granicach. Anglia tolerowała to i wkroczyła dopiero, gdy ze-brana w 4844 r. w Potchefstroom (założone w 1.028 r. pierwsze miasto w Transwalu) Ra-da Obywatelska delegatów z różnych tere-nów i grup osadniczych, ogłosiła jednolitą niepodległą republikę wszystkich ziem za-siedlanych przez Burów, poza granicami po-siadłości brytyjskich. W 1845 r. osiadł woj-skowy komisarz brytyjski w Bloemfontein, a w 1848 r. ogłoszono aneksję terytorium, między rzekami Oranie i Vaal, jako Oranga River Sovereignity (Zwierzchnictwo Rzeki Pomarańczowej). Część Burów stamtąd przeszła za Vaal, ale i tarń uważani byli na-dal za poddanych Korony Brytyjskiej.

P ROBY władania nie Ustabilizowanymi Bu-rami okazały się nieopłacalne. Skłoniło

to Brytyjczyków do uznania ich niepodleg-łości, na północ od rzeki Vaal, mocą kon-

wencji ze stycznia 1852 r. Powstała tani Re-publika Południowoafrykańska (Zwid Afri-kaansche Republiek — w skrócie ZAR —zwana też Transvaal), lecz jeszcze wiele lat brak byto tu faktycznej władzy centralnej i administracji terenowej. Ogłaszały niepod-ległość jako samodzielne republiki, łączyły się i dzieliły dystrykty, uchwalano i obalano kolejne konstytucje i trwały wojny domowe powodowane ambicjami przywódców. Pań-stwo to okrzeplo dopiero es 1864 r., choć po-zostały tam jeszcze długo tendencje anarchi-styczne, wśród tworzących dużą część lud-ności półkoczowniczych „trekboerów".

W lutym 1854 r. podpisano konwencję z przywódcami barskimi ze Zwierzchnictwa Rzeki Pomarańczowej. Cofnięto akt aneksyj-ny i powstało tu Wolne Państwo Oranie (Oranie Vrij Staat — w skrócie OVS). Jego stulecie dokumentują znaczki Afryki PM. (Mich. 237-238). Stabilizacja nastąpiła tu szybciej, bo ludność była w zasadzie trwale osiadla i było wśród niej sporo wykształco-nych na modlę europejską. Warto dodać, iż choć dwa barskie państwa były oddzielnymi organizmami, trwał bieżący przepływ mię-dzy nimi i często prominentni przywódcy z jednej republiki, bywali wybierani na na-czelne stanowiska w drugiej. Ludność OVS integrowały też stale wojny z plemionami Bantu. Dopiero w 1866167 r. pokonano lud Suto, a resztki jego ziem anektowali Bry-tyjczycy. Początkowo włączone do Kolonii Przylądkowej, zostały wyodrębnione dopiero w 1886 r. w Protektorat Kraju Butów (Ba-sutoland Protectorate).

Znaczki wydane W stulecie Wielkiego Treku (trag-ment

463

N A POZOSTALYCH granicach, zwlaszcza na wschodzie, w wyniku starć z „wol-

nymi" Burami i czarnymi plemionami, na-słępowaly dalsze aneksje. Przejściowo istnia-ła tu (lata 1860-66) odrębna kolonia koron-na British Kaffraria, ostatecznie wcielona do Kolonii Przylądkowej.

Jubileusz osad- nictwa brytyl- sinego w Natalo

Kolonia ta, posiadająca od 1853 r. status samorządny (Self-goyernment) była gospoda-rowana dobrze i dość nowocześnie. Np. w 1860 r. podjęto tu pierwsze próby budowy kolei (patrz znaczek Mich. 272) zaś w 1801 r. powstały w Kapsztadzie dwa pierwsze banki. W 1865 r. liczyła już ok. 500 tys. mieszkań-ców, w tym ok..180 tys. białych, w sporej części pochodzenia anglosaskiego — wynik Wielkiego Traku Burów — a także ok. 12 tys. osadników niemieckich przybyłych w latach 1857-62 (patrz znaczek Mich. 257). W polo-wie XIX w. miała nieźle zorganizowaną sieć szlaków I niemal 150 placówek pocztowych, Logiczne więc, że tu właśnie wydano, we wrześniu 1853 r. pierwsze na kontynencie af-rykańskim znaczki pocztowe — słynne „trój-kąty Przylądka Dobrej Nadziei", pierwsze zresztą tego kształtu na świecie.

Kształt i rysunek rzymskiej bogini Spes (Nadzieja) z antycznej monety wybrano dla znaczków Kolonii Przylądkowej, by opat-rzone nimi listy do Wlk. Brytanii, łatwo by-ło odróżnić od nadchodzących stamtąd, fran-kowanych znaczkami prostokątnymi, z gło-wą królowej. Po prostu uwzględniono fakt, że spora część personelu pocztowego byla wów-czas w Afryce Płd. półanalfabetami. Wyko-nano je, wg projektu ówczesnego generalne-go pocztmistrza Kapsztadu, Charlesa Bella, drukiem wklęsłym z płyt stalowych w Wlk. Brytanii, o nominatach 1, 4 i 6 d oraz 1 s. Ukazały się w szeregu wydań do 1864 r., gdy zaczęty je zastępować znaczki z rysun-kiem „Nadziel siedzącej", już czworokątne.

W 1861 r. opóźnienie dosyłki nowych partii z Anglii, zmusiło pocztę kolonii do zamó-wienia druku dwu najniższych wartości na miejscu. Matryce rył w stali, lecz nieprecy-zyjnie, miejscowy rzemieślnik C. S. Roberts, a drukowane były z form stereotypowych w firmie Saul Salomon and Co. w Kapsztadzie, na papierze bez znaku wodnego (druk lon-dyński mial znak wodny — kotwicę). Ze względu na ich gruby rysunek popularnie są określane „drzeworytami". Nowodruki wy-konano dwukrotnie; przez pocztę w 1863 r„ a prywatnie, lecz za zezwoleniem wiadz pocztowych w 1940/41 r.

Poczta sprzedawała „trójkąty" jako cięte, lecz już od 1862 r. Standard Bank of South

Africa w Kapsztadzie opatr3•wal je — dla swego użytku, przebijaniem. Kasowano je początkowo różnego rodzaju stemplami, jak: trójkątny belkowy z inicjałami CGH, owal-ne i okrągle belkowe, nieme, literowe lub numerowe itp., choć też kreślono atramen-tem, a później — coraz częściej — okrągły-mi datownikami z nazwami miejscowości. Najciekawszy jest pojawiający się na nich brytyjski stempel poczty morskiej z napi-sem; OCEAN — POST — OFFICE CAPE — COLONY.

Znaczki trójkątne zachowały moc obiego-wą do 1 X 1900 r., lecz faktycznie nie byty już w użyciu od polowy lat 60-tych. Ich kształt, rysunek i brak perforacji (choć i tu stosowano prywatne perforacje i przebija-nia) odżyły w 4-pensowych znaczkach Afry-ki Płd, z 1926 r. (Mich. 25-26). Stulecie wy-dania „trójkątów" uczczono też reprodukcją wartości 1,i 4 d (Mich. 232-233).

Warto zaznaczyć, że kolonia ta, aż do XX w. ukazywala na swych znaczkach wyłącz-nie Nadzieję (w 1893 r. pojawiła się jeszcze „Nadzieja stojąca"). Dopiero w 1900 r. uka-zał się jedyny znaczek widokowy (Mich. 51), a od 1902 r. na jej znaczkach znalazła się standardowa dla krajów Imperium Brytyj-skiego glowa królewska; znaki opiaty nato-miast na calostkach od początku byty z wi-zerunkiem gtowy królowej Wiktorii. Na jed-nej zresztą z kart, z 1878 r., pojawi! się na-pis SPES BONA (Dobra Nadzieja). Wszyst-kie jej znaczki i catostki drukowane byty —prócz wspomnianych z 1861 r. — w Londy-nie, a tylko niektóre nadruki wykonywano w Kapsztadzie.

„Trójkąty" należą do ulubionych obiektów klasycznych zbiorów specjalizowanych, bez których nie obędzie się żadna z wystaw światowych. Niestety są one też, już od XIX w., ulubionymi obiektami fałszerzy. Znaczki wzoru „Nadziei siedzącej", wydawane w wielu powtarzalnych nakładach, z ramką lub bez, na różnych papierach, w zmienia-nych barwach, są ciekawym materiałem do tańszej specjalizacji jeszcze klasycznej. Np. specjaliści wyróżniają 11 podstawowych od-mian znaczka wartości 4 d, drukowanego w kilkudziesięciu nakładach, od sierpnia 1865 do marca 1902 r.

W ARTO zauważyć, że wbrew praktyce większości krajów Imperium Brytyjskie-

go, znaczki pocztowe byty tu zawsze odręb-ne od skarbowych i że tych ostatnich nie dopuszczano do użycia zastępczo jako pocz-towych. Znaczki pocztowe wartości 8di ls nadrukowane w 1886 r. Military/Telegraphs służyły wyłącznie do opłat rozliczeniowych przy nadawaniu telegramów służbowych.

Wyłączony z Kolonii Przylądkowej Natal uzyskał status samorządny w 1858 r., co zaowocowało i tu własnymi znaczkami, Pierwsze ich wydanie (w obiegu od 27 V 185/ r. z wartością uzupełniającą sy'lutym 1858 r.) wykonano w drukarni P. Davis and San w

464

Pietermaritzburgu niecodzienna techniką: bezbarwny rysunek wyciskano na papierze barwnym, innym dla każdej wartości. Syty one nie perforowane, a przy frankowaniu ni-mi, korespondencji często bezlitośnie obcina-ne, używanych więc w ładnym stanie zacho-wało się mało. Kasowano je stemplami tylko w Pietermaritzburgu, Durbanie i Paddock, a w innych placówkach kreślono atramen-tem.

Ich oryginalne formy drukowe były uży-wane jeszcze przez ok. 40 lat do fabrykowa-

„ją nia nowodruków, częściowo fantazyjnych pod względem barw papieru (nawet ze zna-kiem wodnym — oryginały go nie mają), ale często tak wiernych, że bywają trudne do rozpoznania. Formami tymi-drukowano też znaczki opiaty skarbowej, różniące się od pocztowych tylko tym, że doczono je na pa-pierze barwionym jednostronnie i częściowo perforowano. Niektóre z tych skarbowych byty oficjalnie dopuszczane do użycia jako pocztowe, jak np. wartości 1 d, ząbkowane, na papierze barwionym żółto W' 1889 r.

Wchodzące do użycia od 1859 r. znaczki drukowane w Londynie, już z popiersiem królowej, początkowo nosiły napis tylko NA-TAL i służyły jako pocztowe i skarbowe. Od 1869 r. rozpoczęto te partie znaczków, które miały służyć celom pocztowym, opatrywać na miejscu w Natalu, nadrukiem słowa PO-STAGE, w różnych typach i układzie, co sto-sowano do końca XIX w. Jednocześnie jed-nak od 1874 r., emitowano znaczki defini-tywne z napisem NATAL POSTAGE (pocz-

Znaczki wydane w 300-lecie 7al lenia Kapsztadu i oka' 55 flagowy van Riebeecka (fragment serii)

towe) i potem równolegle z napisem NATAL REVENEE (skarbowe). Nie przeszkadzało to w praktyce używania nadal znaczków skar-bowych Zastępczo jako pocztowych. W 1881 r. wydano tu również odrębne znaczki opłaty telegraficznej.

Aleksander Sekowski AIJP 975

nowości POLSKIE

Ukazały się

ZNACZKI

18 IX wprowadzono do obiegu serię z 4 znaczków wartości 5, 10, 17 i 20 zi, emisji „Tabor kolejowy PAFAWAG" (zorz. Min. Łączności nr 64 z 12 IX).

25 IX wprowadzono do obiegu 1 znaczek pocztowy wartości 15 zł, emisji SWP „Ita-lia 85" (zorz. Min. Łączności nr 65 z 12 IX).

21 X wprowadzono do obiegu serię z 6 znaczków wartości 5, 5, 10, 15, 25 i 29 z/ emisji „Ptaki — dzikie kaczki" (mm. Min. Łączności nr 62 z 10 IX).

21X wprowadzono do obiegu 1 znaczek poczto:wy wartości 27 zł, emisji „40 rocznica powstania ONZ" (zorz. Miń. Łączności nr 63 z 10 IX).

KARTKI

15 IX wprowadzono do obiegu kartkę pocz-tową ze znaczkiem wartości 5 zł z okazji Międzynarodowego Konkursu Młodych

Skrzypków im. Karola Lipińskiego i Henry-ka Wieniawskiego w Lublinie (zarz. Min. Łączności nr 60 z 10 IX).

17IX wprowadzono do obiegu kartkę pocz-tową ze znaczkiem wartości 5 zt, emisji „Działacze polskiego ruchy filatelistycznego — Włodzimierz Polański" (zarz. Min. Łącz-ności nr 61 z 10 IX).

4X wprowadzono do obiegu kartkę pocz-towa ze znaczkiem wartości 5 21, poświęconą historii poczty (zorz, Min. Łączności nr 68 z 12 IX).

12 X wprowadzono do obiegu kartkę pocz-tową ze znaczkiem wartości 5 zl, emisji „Wróciliśmy na prastare ziemie piastowslcie" (zarz. Min. Łączności nr 68 z 7 X).

24 X wprowadzono do obiegu kartkę pocz-tową ze maczkiem wartości 5 zl, z okazji światowej Konferencji Przeglądu i Oceny Osiągnięć Dekady ONZ na rzecz Kobiet pod hasłem „Równość — Rozwój — Pokój" (zorz. Min. Łączności nr 67 z 12 IX).

465

e0ygj'%

Y tr401

abo

LYlIĘ

k Seemoce Syt 19 (15.0 9 • 14

Gnar CO~O2E es (s ft.,

'onsUol. a.

ewą' renomwsnarr

Stemple okolicznościowe

Mln. Łączności wyrazdo Zgodę na stosowanie: 4 Nal w Upt. Wrocław i alvit — datownika:

Wystawa — Taryfy P.ztowe XII w Upt. Warszawa 1.20 — datownika: War-

szawa Centralna I9T5-1988.

KOMUNIKAT O EMISJACH

Podajemy kolejne informacje o aataca wejścia do obrotu pocztowego nowych emisji Druczków pocztowych. Ministerstwo Łączności wydaje dwu-znaczkową serię 2410 lat baletu polskiego (pisaliś-my o nie) w „FilatMiście", w nr 58/85, s. 343), ukaże się ona 4 XII br. w Upt. Warszawa li Int-cloznaczkowa natomiast seria 100 rocznica urodzie Stanisława Ignacego Witkiewicza. zwanego Wit-kacym (o której pisaliśmy w „Filateliście" se nr 15/85, s. 344), ukaże się B XII br. też w Upt. War-

szawa 1; zaś blok, wydany z okazji 300 rocznicy urodzin dana Sebastiana Bacha (pisaliśmy o nim w „Filateliście", w nr 12/85, s. 3751, ukaże się as Nn br. w Upt. Warszawa z.

dwu.makowa seria Odnowa zabytków Krakowa, pmygolowywana na 30 X1I br. w Upt, Kraków 1.

Natomiast już wierny, że nie Ukaże się nieste-

ty, zapowiadana na ten rok, Sześcioznaczkowa seria Znane legendy polskie. -Przejdzie „pośliz-giem" na 14196 rok (w granicach pierwszego PÓŁ r.za). Warto wspomnieć O przyczynach tego,wite o klopotach, Jakie byty i są zwiazace włelobarwnym drukiem. Do tego doszly perypetie jut na etapie projektowania tej serii, Po rozma-itych próbach znalezienia właściwego (wyrazu ar-tystycznego, dla tego, raczej nietypowego, a Zwid-czcza nielatwego tematu, zwrócono się do artystki

spoza kręgu projektantów Znaków ;pocztowych.

Zlecenie przyjąła świetna artystka grafiCzka Eltbleta Gaudasifiska, która Mustruje książki, a a3r8.(1 nich i -takie, które są Oparte ha prz~-wiech polskich, a więc niedaleko stad do tematu nasmj serii znaczkowej. Daje to gwarancję do-

brego poziomu artystycznego nowych znaczków. zwłaszcza m ten popularny temat, Ulubiony wśród zbieraczy. Temat mający świetnych po-

przetlników w dawniejszych emisjach naszej Pocz-ty. NiecierpliWie będziemy oczekiwać na efekty

pracy artyStki oraz poligrafów.

W toku bieżącym pozostaje jeszcze kolejna e- misja, która jest pod anakMm zapytania, a . to

(Mj

Prezentujemy kasownik[, o których pisaliśmy w poprzednich numerach

488

ALGIERIA. SONI. — i znaczek V. — 1 znaczek z okazji świąt:

emblemat ONZ, ~Me-lecle ONZ": i dla (aliczba

poko „40", 2 p (lalka z MoulaM,

ANDORA. POCZTA FRANCUS-KA. LVIII. — I Znaczki „Przyro-da": L80; 210 fr (plak1).

nowości

ZAGRANICZNE MV

ANTIOUA i DARHUDA. 18.10. ETIOPIA. 4.VIL — 4 znaczki — 4 anaczkl I blok „Miejscowe : Rośliny 100.10M.: 210; 020; motyle": Zi; 60; 90 c; 4 dol.; blok OM; 1 b. S dol. FALKLANDZKIE WYSPY. 12.V.

BLIV. — 4 znaczki 1 blok„ag--lecie Micdzynamdowej Organiza-cji Lotnictwa Cywilnego (ICAO)”: 30; 90 c; 1.50; 3 dol; blok 5 dol. (samoloty).

AUSTRIA. 2.VIII. — 1 znaczek „50-lecie przeprowadzenia wyso-koalpejskiej drogi przez Gresag-lockner": 4 sz (fragment drogi w wysokogórskim krajobrazie).

BENIN. N.VI. — I znaczki serii obiegowej; 75; 100 f (tradycyjne tańce .

CSRS. 2.VII. — 1 znaczek„XII. Swiatowy Festiwal Mlodziety I Studentów, Moskwa 19859 1 km.

CZAD. 20.VII. — 4 znaczki i blok „Y00-lecie urodzin PzzYrocl-nika — ozzdtoloka Johna Awali-bona”: 70; 110; 160; 100 1; blok 300 f (Makii),

EGIPT. V. — 8 naczki „Obrazy L wielkie) pr2em10441": 15 P (ar-chitektUra); M p (rW2b2); 50 P (piramidy).

— 4 znaczki „Otwarcie lotniska": 7; 12; 27; 54 p (widoki lotniska i 12dujący samolot).

FALKLANDZKIE WYSPY. DE-PENDENCJE. S.V. — 4 znaczki ,Fauna": 7; 22; D; 64 p Dólne fazy z (ycla albatrosów).

FINLANDIA DLA WYSP A-LANDZKICH. 15.IX. — S znaczki seri obiegowej (021520 wartoeci): 2; 5; 8 allil (krajobraZY).

FRANCJA. IX. — 8 znaczki slutbowe dla Rady Europy w Strasburgu: LBO; 2.20; 3.20 Sr.

GABON. 26.D11. — 1 znaczek urzędu Poczty i zaimka-

munikacł1".• 90 1. HISZPANIA. 12.V1. — B znacz-

ków serii obiegowej: 1; 5; B; 12; 18; 43 pt (król Juan Carlos I;

VIt.).— 1 znaczek „PoSwiecenie obserwatorium astro/121,02nego Wyspach KsmarY/Skich»: 45 pt (symb. rys ).

— 3 znaczki „Europejski Rok Muzyki" FE pt (dyrygent Ataulto, portret) 17 pt (kompozy-tor Tornas Lula de Victoria, port-ret); 45 pt (kompozytor Fermacie Sor).

IRLANDIA. 1.VIII. — 2 znaczki „Międzynmodowy Rok Miodzie-ty.: M; 26 p (grupy .10dY010 lu-dzi, Symbol Roku).

— „Miądzyna

JAPONIA. I rodowy Rok Wodzie

znaczek -

ty": W .yen (sylwetki dwojga ~dych i emlatemat Roku).

?LVII. — 2 znaczki „Dzień Li-stu.: 40 yen (sówka z Ustom); 60

zr%iciirXim„Itośliny al-pejskie iez4S0 5).') BO yeti X 2,

JORDANIA. l0.VI. — 4 znaczki ,,Dzień Wojska.: M; 40; W; IW f.

KAMERUN. 9.VILL — 3 znacMcl blok „Wizyta P2Pieta Jana

Pawia II": 80; 70; 200 f; blok (wszystkie 3 znaczki).

kaRIBATI. (d, Gilberta Wyspy), B.V. — 4 znaczki (,,i)daPY, e2.1V)"i 11; 35; 58 C; 1 dol, (poszczególne

wr.API?Iirk. V. — 9znaczków „Grzy-by.: 0.50; 1; 2 k X 2; 3; 4; 8 k.

LIBERIA. 1.V. znaczków ,200-lecie urodzin przyrodnika-or-nitologa Johna Aminkom": I: M B; 31; 41; 82 c (Ptaki).

S.N. — 2 znaczki „6. 17.211132 rewolucji.: 6; 31 C.

MAROKO. 6.VL — 1 znaczek Stonitowy Dzień Ochrony brodo-

wIska": 0.110 CUl. — I znaczek „Sztuka 'U-

dowa": 1 dh. 24.VI. — 1 znaczek „Tydzień

niewidomych": 0.80 dh. NEPAL. EV. — 1 znaczek „Park

narodowy Sagatmartha": 10 (widok na Everest).

3e.y. — 6 znaczków drukowa-nych rasem w paktu „Tradycyj-ne znalowidla — zdobnictwo ne-

psiątki ZaLskie.: 0,5M

w r X .

).S (ilustracje z

k NIGER. 3371. — 1 znaczek

„Europatrique": 110, f (rólko środ-ki lacznoki).

14.V1. — 4znaczki „Zwierzęta zagrotone wyginięcie-1n.: Se; W; 65; 110 1.

NOWA ZELANDIA. Lvn. — 2 znaczki orli obiegowe): 23; Z c (portret królowej Elablety).

OMAN, SUŁTANAT. VI. — 2

Wl'O'cl'alie26 ,nó,gł,°{i°.'°°°'Y Rok VI. — 5 znaczków „Ryby.: 28;

50; 100; 130; MO b. ONZ. 20.IX. — 15 znaczków (dla

Biur ONZ w Nowym JorkU), VI seria z cyklu „Flagt państw calmakowskIch": 12 c X 10 (Lagi podziw: Grenada, RFN, Arabia saudyjska, Meksyk, Uganda, W. Sw. Tomasza ł KsiMeca, ZSRR, Indie, 1.1berta, Mauzitius, Czad, Rep. Dominikańska, Oman, Gha-na, Sierra Leona, Finlandia).

znaczki wydano w 14-znaczko-wych arkusikach, z których kan-dy zawiera po 4 znaczki z flaga-mi 4 państw (ogólem 4 arkusiki). Reprodukujemy czworobloki ze środka arkusików (p. str. M).

Wraz z tą emisją jut Wpastw, spalona 152 członków ONZ, ma „swoje', znaczki z /laga.

PAPUA 1 NOWA GWINEA. 29.V. — 1 znaczek uzupelniająeY do seri Obiegowej: 12 t (korale).

PERU. M.V. — I znaczek „Her-by": 700 s (herb miasta Kuanca-%palica).

487

i k iktos,

UNIIT;) ,44710 22 4144ITED NATIONS 222,

1."411-0 N441110N5 22 4)441- i IONS 221

t93 igNE ennst.nsfd:

11111111111111~

:sde1N OC Std,Sir knOALISI 111P16. 9

1,391 rrn NA.T[ON3 224 , (.0 24 UM": EY> 44AT4ON% 2.'

4M04."4. ''.41460.146.04.842.005865ft2-,65ó'R;115.}84.1.22.8,1045440,5411

MATIONS 22e, UNITal t4A11015$ 22 UNITED 44,,T1,0 NAT:ONi 22e

ST. VINCENT DLA WYSEPEK GRENADYNY. 9.V. — 4 znaczki „Turystyka i sporty wodne": M c Isudfing3; c (nat wdne); 75 c (pletwonu

95 rek); 2

r dol.

y (

oryba gl,

bonowa). SZWAJCARIA, 10.1X. — 3

znaczki seri/ zbioreZej „Rocznicei wydarzenia":

1 Maczek -100-lecie Szwajcar-skiego Zwiazku Mistrzów Piekar-niczych i Uukiernlezych", 50 C.

2eV. — 1 znaczek „XIV. Inter- SINGAPUR. 9.VIII. — 4 znaczki SZWECJA. 25.17111. — 6 znacz merykański Dzień Lotnictwa „25-lecie budownictwa państwo- Sów w zeszyciku „Stare szyldy" obrany)": 900 s (emblemat, glob wago" M; 35; 50; 75 e (bloki 10; 20 bre X 2; 50 nre; 2 kr X emski). ieszkalne). (szyldy różnych brane, ze zbiorów

z znaczki „250-leci Akademii Sztuk Pięknych": 2 k e:UnneraSacy kataster Sparty O tryades, rzetbiarz Johan Tobla Sergel); I kr (baron Carl Precle-rik Adelerantz — BOM., mat Alexander Malimo w 1759 r.).

SRODBOWOAFRYKANSKA RE-PUBLIKA. 8.VII, — 5 znaczków serii zbiorczej „Rocznice 1 wyda-rzenia 150 f (100-lecie wynalezienia

przez L. Pasteuraszczepionki przeciw wściekliźnie). 210 f (125-lecie zatenla przez

Dlinanta Międzynarodowego Czerwonego Kropla),

200 f (75-lecie skautingu dziew-czat); 450 f (85 roczni. urodzin bry-

t zumst .,50-Secie Szwajcar- tyjskiej królowej-matki Elżbie- skiego Radia iędzynarodowego": 11,), /O C. 500 I (100-lecie Statuy Wolności). 1 znaczek „35. Swiatowy KOR- TOGO. 14.y. — 5 znaczków

gres IPTT (MlędzynarodoWego ,.Nacinanie skdry (dla Ozdoby) W Zrzeszenia Pracowników Poczty, Togo": 25; 70; 90; 105; 270 f ( twa- Telegraf u I Telefonii)", 00 C. me i szyje poelete).

21.V. — 1 znaczek ..Slawn1 lu-dzie": 800 s (filozof Miro guma-

a). POLINEZJA FRANCUSKA, s7

VII. — 3 znaczki „Folklor Połi-ezji" 30 f (tancerka); 55 f mężcZyzna I kobieta); 70 f (król). PORTUGALIA. 20.V1II. — 4

flaczki serii obiegowej: 10: 50; 23; 50 eac (budownictwo z róż - yds regionów). PORTUGALIA. MAKAU. ZIM.

— 4 maczki „M-lecie Muzeum Lois de Carnoes": 2.5 pat. X 4 (ilustr. z albumu malarstwa Miń-skiego artysty Cheng Chi Yun).

SALWADOR. 24.1V. — 3 maczki serii obiegowej: 55 c (nawalna); 70 c (kukurydza); 80 c (trzcina cukrowa).

3.v. — 4 znaczki „Ochrona dzieci": d5; 55; .10; Ol

17.v. — 2 znaczki „Dzień armii": 25, 70 c.

SAN MARINO. 11.IX. — 3 znaczki „ZOO-lecie urodzin pisa-rza Aiessandro ManzonVego": 400; 450; 630 1 (IlustraCje jego dziel).

465

TUNEZJA. B.V. — 1 znaczek z dopłatą ,,Czerwony Krzyż": 100 + 10 m.

13.V. — 1 znaczek „3. Tydzień ochrony cywilnej": 100 m (ręce poniesiono do nieba o ochronę przed ogniem woda).

TURCJA. 31.v11. — 1 znaczek serii obiegowej „Kwiaty polne": im 1 (rumianek).

TURKs i CAICOS. 17 V. — znaczki i blok „Międzynarodowy Rok bole zjeży.: 22; W; 50; 95 c; blok 2 d 1.

UGANDA. IV. — 11 znaczków serii obiegowej: 5; 10; 50; 100; 135; 175; 103; 400; 703; 1000; 2500 sz (ry- by).

V. — 4 znaczki i blok „Wielka-noc 1985": 5; 115; 155; 1/5 Mł blok 150 sz.

JrIc;7wej blokdo Dekady .00 sz. URUGWAJ. 29.V. — I znaczek

-90-lecie Międzynarodowego Ko-mitetu Olimpkiego": 12 p (em-blematy Igrzysk z 1984 r., ring).

USA, 2.V1I. — i znaczek ,.Fre-dmąc Augusto Bartholdri 22 c

(portret I dzielo — Statua Wol-nO8c1). ' 25.VII. — Iznaczek „Wielcy Amerykanie": c (gen. Henry Knox, min. wojny 118S-1780).

— 1 znaczek „Weterani wolny koreańskiej": R2 c (posta-cie żołnierzy).

WALLIS i ETYLINA. 0.V111. znaczek „MleJseOwe 149111."

300 f (piroga). W. BRYTANIA. Wyspa JER-

SEY. W.M. — 2 znaczki serii obie-gowej: re; 17 p (herby).

W. BRYTANIA. Wyspa MAN.

! 'd"a{, riojak.Z0 c! ZWlazku Rodzin 12; 18; 23; 34 p (POrtrely b. pre-zesów).

WŁOCIly. 25.V II. — 2 znaczki do automatów 'i obiegowej ,.Zamki włoskie" 550 1 (ramek w Schla); 480 1 :zamek w Piobbico).

WYBRZEŻE KOSCI SŁONIO-WEJ. 20.VII. — 1 znaczek „Mię-dzynarodowy Rok Mlodziety": 125 I.

PROPAGANDOWY CHWYT KATALOGU SPRZED PRZESZŁO 100 LAT

O. Gross 1 K. Gry:kawal:1 w książce pt. „Podróże w świecie znaczków. waporninają na s. 37 o Al-fredzie Mouhkau (1840-1912) jako o antorze naj-weześnlejszyCh niemieckich podręczników 1 kata-logów fllatelistyCznych. Karta tytulowa jednego z nich jest interesujua, bo zapowiedz „...ilustro-wany katalog wszystkich Od 1653 do kodu 1883 wydanych znaczków, kart pocztowych, przeka-zów, opasek, Hd".

rtql.SZ.C11ttti4tChw t'd

Ham.lbuch

Postmarken-Sammler. .‹Ps threndiploni, Partę 1.7F9.

illustrirter

5'0 k spyta niejeden. Przecież pierrot y znaczek wydano w Anglii w Ł 1840, co zresztą stwierdza i sam A. Moschkau na s. 110 swego ka-talogu. Po co więc ta „mokująca" informacja na karcie lytutowej?

Odpowledi jest prosta. Chodzi'o niewątpliwie o propagandę katalogu, o podkreślenie jego wszechstronnokl, a motywem takiej Informacji Mula 9ię dzialalnotfi paryskiej poczty lokalnej, ustanowionej w 1653 roku, z pozwolenia Ludwi-ka 2{1V. O poczcie tej mamy wzmiankę w cyto-wane' koniace Grosa i Gryżewskiego (s. 229), jednak bez jakichkolwiek bliższych szczegółów.

Po szczegóły sięgnijmy więc do katalogu A. Maschkau. Oto fragment strony 86-Lej:

fest tu mowa o 3 znaczkach pocztowych, tj. o:

a) „marce poczty miejskiej dla Paryża", z na. pisem „Port peye",

b) drukowanym „bilecie poczty miejskiej" z wor-flaczoną marką, z napisem: ,.Port payk le" de mois de ...Pan mil Ole cent Cinquante-trois ou cinquante-quatre",

c) „bilecie poczty miejskiej. w formie papiero-wego paska, którym przepasywało się łLst na krzyż, z napisem: „Par bIllet du port payó".

Wszystkie te walory były koloru czarnego, a nominat każdego wynos.11 1 sou.

Dalsze wyjaśnienia podają, że WYnalucą Pierw-szych dwóch pozycji byl M. de VelayeC. Nato-miast wynalazcą waloru trzeciego byle „piękna pani z Żonguevilie', zaufana królewskiego gene-ralnego Intendenta FolhitteVa.

Kasowania dokonywano po p7Crattl przez napi-sanie daty dnia atramentem.

W katalogu jest to jedyna wzmianka uzasad-niająca podaną na karcie tytułowej Informację, Ze rejestrowane będa „wszystkie znaCzki, karty pocztowe.... od 1653 roku. Posłużyła ona jednak autorowi za pretekst do opatrzenia tytule kata-logu w lochająca informacje, wyprzedzającą pra-wie o ZOO łat znany fakt wydania pierwszego znaczka.

Mimo, że katalog zapowiedziano jako „kostro-winy", nie ma w nim ilustracji ładnego z tych trzech walorów lokalnej poczty paryskiej.

Jan Szarak

489

DR E. HERMANN — TWÓRCA PIERWSZEJ

KARTKI POCZTOWEJ

Z okazji 100-lecia kartki pocztowej, .kol. Stanisław Zalkiewski zamieścił w ,,Filateliś-cie" (nr 15 z 1969 r.) artykuł na ten temat, podając :też dokładny wykaz, kiedy w po-szczególnych krajach po raz pierwszy uka-zała: się kartka pocztowa. Catatnio we fran-cuskim czasopiśmie filatelistycznym „La Phi-latedie Francalse", nr 366 z X11.1984 .r. uka-zała się notatka o twórcy pierwszej kartki pocztowej dr. Eina.nuelu Hermannie. Infor-macje o nim warte są przypomnienia.

Emanuel Hermami urodził się w Klagen-furt (Austria) 21 lipca 1839 r. Po uzyskaniu tytułu doktora praw rozpoczął karierę urzęd-niczą. Był doradcą Ministra Wyznan. i Nauki, wykładowcą w wyższych szkołach w Grazu i Wiener Neustadt, a w roku 1882 mianowa-ny został profesorem ekonomii W Wyższej Szkole Nauk Technicznych w Wiedniu.

Dr Hermami byt kei wielkim radośnikiem "muzyki, zebra/ i wydał drukiem w 1869 roku regionalne ,pieśni Karyntii. W tymże też ro-ku ogłosił 261 — w „Neue *kielc Presse" ar-tykuł pt. .,0 nowym sposobie [koresponden-cji pocztą". Artykuł ten spotkał się z bardzo żywy-m zainteresowaniem Zarządów Poczt Austrii d Węgier, które po konsultacji z sa-mym Autorem i innymi znawcami zagadnie-nia — w tym też z Heinrichem ocen Stopka-nem — wprouradzily w obieg 1 października 1869 r., w obu Zarządach Pocztowych, pierw-sze na świecie kartki pocztowe.

Był to druk pocztowy na twardym karto-nie. o 'wymiarach 124X84 mm z wydruko-wanym znakiem oplaty pocztowej wartości 2 Kr.

Sukces wydanej kartki był ogromny, bo już w ciągu pierwszego roku sprzedano w obu Zarządach Poczt ‚ponad 2 930 000 sztuk kart, co na ówczesne stosunki było bardzo dużym nakładem.

Choć dr E. Hermana uważany jest, i słusz-nie za. twórcę kartki pocztowej, należy jed-nak dodać, że tak „ jak wszystkie genialne po-mysły, miała i ona w różnych krajach juk wcześniejszych projektodawców podobnych rozwiązali. Pierwsze nieśmiałe próby podjęto w 1777 roku na poczcie w Paryżu, a w

1734 roku w Wiedniu — „pojawiały się pro-jekty, a nawet prywatne wydania rożnych druków, mających charakter kart poczto-. wych czy korespondencyjnych.

30 września 1885 roku na V Niemieckim Kongresie Pocztowym w Karlsruhe, wielki reformator poczty niemieckiej, radca Hein- rich von Stephan zaproponował by każdy urząd mial prawo wprowadzać do obiegu kartki, w formie druku na twardym -papierze i z wydrukowanym znaczkiem opłaty. Pro-jekt nie spotkał się z życzliwym przyjęciem.

W ślad za kol. Marię Groer („Filatelista" -nr 14 z 1958 r.) podaję, że radca H. von Ste- phan otrzymał w 1868 roku, od „księgarza Lipska — Friedleina, projekt wydania 100 000 szok „uniwersalnych kartek korespondencyj- nych" o wymiarze 174X125 tiran, i w [tymże roku drugą propozycję od innego drukarza, też a Lipska, Parbobatza wydania podobnych kartek o wymiarze 174X118 sam. Obaj Pro- jektodawcy Me wiedzieli prawdopodobnie o tym, że już na kongresie w 1865 roku von Stephan za,projektowal podobne kartki. W obu projektach kyeh {księgarzy były „to kartki, których druga strona miała być zadrukowana konwencjonalnymi pytaniami, życzeniami czy wiadomościami, a wysyłający kartkę przekazywał adresatowi informacje podkreś-lając odpowiedni tekst.

Nie wiadomo czy kartki takie się ukazały i byty W obiegu, pewnym zaś jest, że podob- ne do dzisiejszych kartki użyte byty prywat- nie przez S. N. Noka W Nowej Zelandii. Bę-dąc sekretarzem ochotniczej artylerii w 1866 — 1888 rozprowadzał on pomiędzy całunków swej organizacji liczne rozporządzenia i chcąc sobie -ułatwić — zamiast podawania informacji w listach — wysylał je „w otwar- tej korespondencji na kartkach. Poczta No-wej Zelandii nie sprzeciwiała się tego rodza- ju „przesylkoon, bo oplata kartek była taka sama ijak listu. Poczta Nowej Zelandii dopie-ro 1XI 1876 r. wprowadziła kartki pocztowe z wydrukowaną opłatą według obowiązują-cej tylko kartki "taryfy.

Po wydaniu przez Zarządy pocztowe Aus-trii i Węgier, jako pierwszych, kartek poczto-wych, następne zarządy poczt puszczały je w obieg:

— Alzacja i Lotaryngia — 25 VI1870 c. - Pólnocno-Niemiecki Związek pocztowy,

Bawaria i Wititenbergia — VII1870 r,. łam, że kartki wprowadzone przez radcę H. von Stephana, jako generalnego poczmistrza mia-ły postać formularzy pocztowych p większym (163X108 rnm) „wymiarze i należało na nich nalepiać znaczki oplaty.

— Badenia — 'w sierpniu 1870. — Luksemburg — 1 IX 1870. — Wielka Brytania i Szwajcaria — IX 1879

roku. Twórca kartki pocztowej dr Emanuel Her-

mana zmarł .13 lipca 1902 r. a 75-lecie jego śmierci poczta austriacka uczciła wydając znaczek o wartości 6 az z dopłatą 2 sz.

Jan zaborowski

470

MAŁO ZNANY STEMPEL POCZTOWY

Wśród wielu pomocniczych stempli pocz-towych spotyka się polskie stemple mato znane. Do takich należy stempelek w pros-tokątnej mince o wymiarach 59,X13,5 mm z napisem majuskułami „WYJĘTO/ZE SKRZY-NEK LISTOWYCH", stosowany przez Upt. Warszawa 2 w latach trzydziestych.

Stempelek ten odbity został czarnym tu-szem obok kolistego jednoobrączkowego da-townika o O 27,5 mm, Warszawa 2, z most-kiem i wyróżnikiem „lrn", z datą 213.V111. 34-14, na karcie pocztowej nadesłanej z Włoch do Warszawy.

Karta pocztowa była adresowana do War-szawy na ul. Mianowskiego. Adres przekreś-lono czerwonym atramentem i poniżej dopi-sano tymże atramentem nowy adres.

Należy domniemywać, że karta zostala doręczona według pierwotnego adresu, a tam po odbiorze podano na karcie nowy ad-res i wrzucono kartę do skrzynki listowej. Karta wyjęta ze skrzynki przez pocztę, ze-stala zaopatrzona przez nią datownikiem i wspomnianym wyżej stempelkiem stwierdza-jącym jego ponowną wysyłkę pod nowym adresem. Gdyby kartka została zwrócona li-stonoszowi w chwili jej odbioru, wówczas poczta by ją przestała pod nowym adresem bez dodatkowego stempelka i datownika.

Zacitodzi pytanie: czy oprócz Warszawy inne Upt. stosowały taki stempelek i w ja-kich przypadkach oraz w jakich latach? Na-leży też przypuszczać, że używanie takiego stempelka przed wojną musiało nastąpić na podstawie jakiegoś, nie znanego nam zarzą-dzenia. Tylko jakiego i przez kogo wyda-nego?

Może ktoś z czytelników znajdzie odpo-wiedź na powyższe pytania.

Dodać trzeba, że stempelki takie spotyka-my niezmiernie rzadko na korespondencji, co dowodzi, że nie często zdarzały się przy-padki takie, jak wyżej opisany. Mamy też dowód dbałości poczty polskiej o solidność jej pracy.

certy Dolmealecki

KORESPONDENCJA W JĘZYKU POLSKIM NA TERENIE OKUPACJI

NIEMIECKIEJ PODCZAS I WOJNY ŚWIATOWEJ

Monografia S. Zólkieweklego „Organizacja sieci pocztowej na terenach b. Królestwa Polskiego okupowanego przez wojska nie-mieckie w latach 1914-1918" (Warszawa 1972) wymienia m.in. ograniczenia, którym podlegała korespondencja ludności cywilnej na tych terenach. Jednym z nich był wymóg używania wyłącznie języka niemieckiego. Z dniem 2 II 1917 r. dopuszczono język polski w korespondencji osób prywatnych, lecz tyl-ko w granicach Gen. — Gubernatorstwa Warszawskiego. Nieco później, 16 V 1917 r. dopuszczono język polski w „korespondencji między Gen. — Gub. Warszawskim a Lubel-skim. W pozostałej, pólnocno-wschodniej czę-

> ści ziem polskich, zajętej przez wojska nie-mieckie, język polski w korespondencji byt zabroniony aż do końca wojny.

Ilustracją tego zagadnienia jest kartka pocztowa, .wyslana z Warszawy 11 3 1917 r. do Hialegostoku. Znajdował się on wówczas na terenie Okręgu Pocztowego Naczelnego Do-wództwa ,,Wschód" (Postgebiet des Oberbe-

JUBILEUSZOWA WYSTAWA FILATELISTYCZNA członków Koła nr 1 im. Włodzimierza Polańskiego

Okręgu Warszawskiego PZF organizowana jest w ramach obchodów 30-lecia działalności Kola

Odbędzie się w dniach 11-18 XII 1985 r. w lokalu IV Oddziału 'Zawodowej Straży Pożarnej, ul. Chłodna 3.

Do obejrzenia zbiorów wyróżnionych na wystawach krajowych i zagra- nicznych zaprasza Koło nr 1

W godz. 12.00-18.00

971

fehlshabers Osty. Wydrukowany na kartce tekst jest ofertę handlową jednej z warszaw-skich firm wydawniczych. Została ona zwró-cona nadawcy; świadczy o tym przekreśle-nie adresata, stempelek ZURHCK oraz trój-kątny stempelek Poczty Miejskiej w Wer-s zwie, stwierdzający pobranie od nadawcy opiaty za doręczenie zwróconej kartki.

Najbardziej interesujący jest dla nas doda - kowy stempel, odbity tuszem bladoniebie -kim, stąd siako widoczny na załączonej foto-kopii. W ramce o wymiarach 80X21 mm zna -duje się napis, brzmiący w tłumaczeniu; „Nie-dozwolone, gdyż w Okręgu Pocztowym Na-czelnego Dowództwa »Wschód, język polski jest zabroniony".

UnzulliSsig weil im Poalbeairk des O. B. O.

połnische Spraehe verboen

Musiały istnieć jeszcze inne stemple podob-nego przeznaczenia. O jednym z nich wspo-mina znany zoolog Józef Nusbaum-Hilaro-wicz w swojej autobiografii „Pamiętniki przyrodnika" (Lwów 1919, s, 147-148). List wysłany przez niego ze Lwowa do Warsza-wy, za pośrednictwem znajomego uczonego w Halle w Rzeszy Niemieckiej, wrócił ze stemplem „Unzulisissig, weil nicht deutseh", którym zaopatrzył go urząd cenzury w Po-znaniu. Jeśli nawet treść stempla nie zostala w tych wspomnieniach podana dosłownie, musiał on różnić się od stempla opisanego w tym artykule, gdyż dotyczył koresponden-cji z innym okupowanym obszarem admini-stracyjnym.

Być może w zbiorach zawierających całości z okresu,1 wojny światowej znajdą się jesz-cze inne, nie opisane dotąd stemple podobnej treści, przykladane przez niemiętkich cenzo-rów na nie doręczonej polskiej koresponden-cji.

Tomasz Majewski

Rok Młodzieży „Filatelista"

w młode ręce

z życia PZF

KLUB ZAINTERESOWAŃ PZF „POZNANIANA"

Otrzymaliśmy ciekawa informacją o powstaniU nowego klubu regionalnego zbieraczy filatelistycz-nych, a zarazem milośników własnego regionu, tym razem s, to Poznaniacy. Wielkopolanie. Bra-wo za inicjatywę! Takie bowiem zespoił, pasjona-tów maja na ogól wiele do powiedzenia, do zio-

-bienia dla przedmiotu swego zainteresowania. Już początek pracy nowego klubu o tym zda], se świadczyć...

W imprezie „Dni Poznańskiej Palmiarni" wzigio udziel ponad 4 tys. ludzi, aze sprzedaży panna-tek filatelistycznych Uzyskaną sumą 3382 xl prze-znaczono na fundusz odbudowy Palmiarni.

Pierwsze spotkanie plenarne Klubu, który po-wstał zinicjatywy członków Kola PZF Praz Za-kładach „Cegielskiego", wyłoniło zarząd z And-rzejem Majewskim na czele. Do Rady weszli po-nadto Roman Rosiak, Stefan Grądzielewski i Pa-weł Wierldrczyk. Ustalono, te wydawał będę włas-ny biuletyn, którego dwa kolejne numery juz się ukazały. Wszystkich chętnych do współpracy z Klubem „Poznaniana", lub mających materiały warte publikaCji w biuletynie klubowym, Zarząd prosi o kontakt listowny, na prywatny adres prezesa: Andrzej Majewski 61.350 Poznań, Osiedle Dębina 15 B m 36. Tamże mozna również otrzy-maa regulamin Klubu, który W 5. punkcie podaje, Ze do Klubu małe należeć kardy członek POT z całego krajil, zainteresowany tematem. Przyna-leżność rat jest bezpłatna, wystarczy wypełnie deklaraeie...

Nic co poznańskie i wielkopolskie nie jest am obce, a zatem sami uważać się będziemy es kle-bowicsów i Was, nasi drodzy PT Czytelnicy, za-chęcamy do wspólpraey!

Isz)

„VII PHILEX" I ,RUSE 85" Okręg Toruńskł PZF utrzymuje kontakty filate-

listyczne z dwoma zagranicznymi ś rodowiskami filatelistycznymi: ze Schwerinem (NRD) I Rusa (Bułgaria). Od dziewięciu lat organizowane są na przemian w Schwerinie i Toruniu wystawy o ustalonej nazwie „Pralek". Wystawa (7—ie czerw-Ca 13,) w salach Kraturbundu w Schwerinie zm-ganizewana zostałe w ramach jubileuszu 1325-lecie miasta. W Masach honorowej i konkursowej wy-stawiono 48 eksponatów kilku zaprzyjaźnionych ze Schwerinem miast, jak Pecs OriregrY). Tallin (Estońska 5E11) Oraz Pita t Toruń. EkspozYołę uzupełniały fotogramy, kroniki I wydawnictwa oraz medale o tematyce filatelistycznej.

472

Otwarcia dokonał przewodniczący obchodów in. biledszowych miasta dr Borchert, w obecności przedstawicieli wkarla i sekretarza Kuiturbundu W. Bitowa, Miasta partnerskie reprezentowali: Danie Laudo a Pecs, Osik Benenson z Tallina I Lech Popielewski z Torunia.

Organizatorzy wydali okolicznościową kartkę pocztowa ze znakiem graficznym Przedstawiają-cym legendarną postać zwaną ,.Patermannche.n", związaną z dziejami zamku w Schwerinle, w opra-cowaniu graficznym art. piast. Lecha Popiciem-skiego, z Inspiracji Hansa Senna.

W grupie najwyżej ocenionych znalazły sią ruin. eksponaty: A. LInnarda (Tanin) „Rozwój poczty w Estonii", H. Geistelelda „Poczta Meklemburgii-, E..Kerstena „Polska 1978-1980", G. Theile „Re-forma walutowa 1940" (wszyscy ze Schwerina). Pośród młodzieżowych zaś eksponat Ralpha Kar-st.. (Sehwerii) „Wolność dla Narolni".

Wś ród toruńskich wystawców najwyżej oceniono eksponaty Henryka Kukawk1 (BrodnIca) „Brodni-

, Zbigniewa Paczkowsklego (Wąbrzeżno) „zie-rola 0hehnIńska" I Mirosława Ciefilickiego (Toruń) „Przemyci naftowy". Wielokrotnie nagradzany eks-pOnat Lecha Ponalewanego ,,Pooz-ty w Toruniu" wystawiono w klasie honorowej.

Innowacją bylo ufundowanie przez MER Piast-maschlrrenwerk w SChwerinie pucharu przechod-niego, który przyznano gospodarzom.

00.1474,

''94. WAP7

Wystawa filatelistyczna „Kuse 85" (31-29 Czerw-ca br.) przy udziale zaproszonych miast: Poczda-mu (NRD), Rygi (Estońska SKR) I Torunia miała miejsce cv Rum (Bulimia). Wystawione łącznia 38 eksponatów z czego 2 w klasie honorowej I 2 w klasie pozakonkursowej. Spośród dwóch tO-mińskich, eksponat Dariusza Sayinafisklego „Maly leksykon filatelistyczny" oceniono na medal srebr-ny, a Klemensa Stachowiaka „Artyleria" na me-dal brązowy. Powszechną uwagę na wystawie zwracal wystawiony w klasie honorowej eksponat dr T. Popova „Poczty starej Bułgarii".

Z okazji wystawy poczta w Rum stosowała oko-lIcznosclowy datownik.

Marian Dorawa

ZNACZEK W 40-LECIU PL W Wojewódzkim Ośrodku Kultury w Tarnowie,

ul. Rynek 18 Odbywała sie (od 18 do 29 Eon br.) propagandowa wystawa filatelistyczna ,,Znaczek xv 40-leciu Polski Ludowej". Organiaatorem Wys-tawy byt Zarząd Okręgu PZF przy udziale Wo-jewódzkiego Ośrodka 'Kultury w Tarnowie. -W wystawie bratu udzi 5 wystawców, nórzy

eksponowali na 40 ekranach I zbiorów o tematy-ce związanej z hasłem wystawy. Wszyscy wy-stawcy Otrzymali nagrody ufundowane przez WOK w Tarnowie.

Otwarcia wystawy dokonala dyrektor Woje-wódzkiego Ośrodka Kultury mgr Aniela Klimczak przy udziale prezesa z0 POP Danuty Oidwae-kłak

Wystawa ciemna się dołym zainteresowaniem społeczeństwa.

Be. Palciszyósid

SUKCES POLSKIEGO ZNACZKA W SZTOKHOLMIE WspóLpraca Pz-V z Ministerstwem Spraw Zagra-

nicznych dla propagowania polskiego znaczka za granicą zmwocowala wystawa w Instytucie Pol-skim w Sztokholmie — „Znaczek pocztowy 40-le-cia PRL". Pokazano cztery eksponaty: fragment zbioru „Polska Ludowa" M. Syty (Rzeszów), „Chopin na znaczkach .polskich" P. ~morka (Warszawa), „Zabytki architektury w PRI," W. Studzinskiego (Warszawa) I „Polska filatelistyka olimpijska" W. Ilyszawego (Warszawa).

Instytut Polski przygotował katalog w JgaYku szwedzkim, a po Otwarciu Komisarz Wystawy .Y-glosll w języku angielskum Mowo o polskim znacz-ku pocztowym.

Par przygotowal folder informacyjny na kartce pocztowej, W Janiku angielskim, o historii zorga-nizowanego ruchu filatelistycznego w Polsce. Kartkę te, ostemplowaną kasownikiem okolico-noaclowym poczty Warszawa 40, z dato 4.9.1985 r., wręczano zwiedzającym.

Informacja o wystawie i prelekcji ukazała sig w codziennej prasie sztokholmskiej oraz w tygod-niku nagana Nyheter. Na otwarcie wystawy przy-było ok. 130 osób, w tym liczna trupa SzWedzkiah filatelistów, z wladaarni Szwedzkiego Związku .51-idaltstów 3 Przewodniczącym Komitetu Organiza-cyjnego SWF „Stockholśnia 195".

Pray gablotach dyskutowano o polskim znaczku: ciekawostką, o której dowiedziałem sig z rozmów jest, 12 w kwietniu 1986 roku w Zurichu, na aukcji firmy D. Feldrnan byty wystawione do • . sprzedaży niektóre znane polskie rzadkości po zmarłym filateliście holenderskim p. Panie: 0.-cioblok Tislowitza maczka Polska nr 1. Próby Majera, podłużny pasek 4 znaczków Polska nr ł I inne... W 2włazku IwwYż.a 848- dze naszego Związku mają ustalić czy zbiór' ten sprzedano, czy też zastal rozparcelowany?

Wystawa w Instytucie Polskim w Sztokholmie (4-x2769.1485h 12 wmeśnla br. zastale zaprezentn

473

wana zaproszonym przez ambasadora PRL w Sztokholmie, Marię Regent-Lechowim, =lonkom korpusu dyplomatycznego w Szwecji. Dzięki sta-raniom dyrektora Instytutu, Jerzego Adannuka, Wystawę Pokazano w patchlerniku br. na lifilnocY Szwecji, w mieście Unica.

Barwny plakat o polskim znaczku 40-lecia PRL. stanowiący wkladkę do jubileuszowego 7111; numeru stano ,Filatelisty',. umieszczono w gablotach przed In-stytutem. Stanowi! bardzo atrakcyjną propagandę wystawy I polskiego znaczka.

Jan Zaborowski

150 LAT WARSZAWSKIEJ STRAŻY POŻARNEJ

stycznia 1926 r. przypada isa-lecie dzialalności Warszawskiej Straży Polarnej, Jedną z Imprez towarzyszących tej rocznicy, będzie wystawa fila-telistyczna Ił stopnia zorganizowana tv okresie obchodów Dni. Ochrony Przeciwpożarowej w Maju arab r. Na wystawie eksponowane będą zbiory fi-latelistyczne o tematyce pożarniczej z Polski niektórych panstw europejskich. Poza tematyką potarniczą eksponowane będą zbiory związane z szeroko poictą ideą stożki spolecznych, bezple- ńsiwa i porządku publicznego, ochrona środo-

wiska, obroną cywilna, ochroną przeciwpowodzio-wą itp., a więc tymi dziedzinami naszego tyciś , Z którymi ?wnizana jest siuram pożarnicza.

W wystawie przewidziano także udziel zbiorów filatelistycznych o Innej tematyce, prezentowa-nych przez funkcjonariuszy 1 dzialaczy pożar-nictwa.

Przewiduje się, te z tej okazji Ministerstwo Łączności wprowadzi do obiegu znaczek poczto-wy, kartę poMtową, J datowniki okolicznościowe oraz wirnik propagandowy. Nadto abaką sit różne okolicznościowe wydawnictwa filatelistyczne I me-dal pamiątkowy, który projektuje znany artysta rmtblarz Bogdan Chmielewski.

Wystawa Odbędzie się wznanych z wista wy-staw filatelistycznych salach IV OddzIalu Zawo-dowej Straty Pożarnej w Warszawie I Warszaw-skiego Ośrodka Kultury. Organizatorami Wystawy są okres Warszawski PZF i Komenda Stołeczna Straty Potarnyoh. Komitetowi Organizacyjnemu przewodniczy kol. Jerzy Parfinlewlez.

(cez)

Do 10 listopada br. możesz opłacić prenumeratę

„Filatelisty"

na I kwarta/ łub I półrocze, a nawet na cały rok 1986!

Szczegóły se stopce redakcyjnej na ostatniej

stronie numeru

RECENZJE

Stemple cenzury stanu wojennego 1981-1982

Pod takim tyluletni ukazało się w nr 1 (37) z ub. roku Historyczno-Badawczego Biulety-nu Filatelistycznego najobszerniejsze jak do-tychczas opracowanie o ostemplowaniach cenzury przesyłek pocztowych w okresie sta-nu wojennego 1981-1982.

Autor tego opracowania Janusz Zbigniew Piekut, znany w kraju i za granicą publi-cysta, niejednokrotnie prezentowa/ już swój dorobek w polskiej literaturze filatelistycz-nej. Jednakże obecne opracowanie różni się od poprzednich tym, że ukazało się niemal natychmiast po zakończeniu okresu stosowa-nia cenzury przesyłek pocztowych, 'wafla do osób posiadających dużo materiału źródio-wago w postaci ostemplowań znajdujących się na przesyłkach pocztowych, które prze-szły przez urzędy cenzury, a więc mających możliwości skonfrontowania tego co autor napisał z własnym materiałem. Tak też się staro, bowiem na łamach HBBF zamieszczo-no artykuły Mariana Szwemina i Jana Sztu-ka, którzy nawiązując do opracowania J. Z. Piekuta poszerzyli jego informacje o stoso-wanych w owym czasie stemplach cenzury i podzielili się swymi spostrzeżeniami.

'Niewątpliwą zasługą J. Z. Piekuta jest usystematyzowanie materiału badawczego, poczynając od pierwszych ostemplowań, do których Użyto stempli i pieczęci kancelaryj-nych komend wojewódzkich MO do stempli urzędów cenzury stosowanych w ostatnim okresie działania tych urzędów. Systematyka stempli i pieczęci urzędów cenzury przepro-wadzona przez J. Z. Piekuta przebiega na dwu zasadniczych płaszczyznach tj. według podziału organizacyjnego urzędów cenzury (Główny Urząd Cenzury, Wojewódzkie U-rzędy Cenzury i Rejonowy Urząd Cenzury) oraz terytorialnej, ukazującej jakie ostem-plowania cenzury spotyka się na korespon-dencji nadsyłanej z zagranicy.-Ten podział przeprowadzono według numerów stempli urzędów cenzury umieszczając przy nich nazwy państw, z których korespondencję tym stemplem oznaczono na dowód przepro-wadzenia kontroli korespondencji.

Jest to praca pionierska i niezależnie od uzupełnień, poprawek, sprostowań czy in-nych zmian jakie w wyniku dalszych badań zostaną wprowadzone, będzie ona stanowiła pomoc i podstawę dla wszystkich opraco-wujących zbiory ostemplowań cenzury lirze-sylek pocztowych z lat 1981-1982. Jedynym uzupeInienlem, które być może uda się z bie-giem czasu w całości lub fragmentach opra-cować będą daty krańcowe stosowania okreś-

474

innych stempli i pieczątek w poszczególnych urzędach cenzury. Trzeba jednak mieć na uwadze, że niektóre stemple urzędów cenzu-ry przydzielone określonemu urzędowi cen-zury byty następnie przekazywane Innemu urzędowi cenzury, że niektóre mogły w ogóle nie być w użyciu, a mogło być i tak, że cenzor ze swym stemplem byt delegowany do innego urzędu cenzury i tam pomagal w cenzurowaniu korespondencji.

Brak niektórych numerów stempli cenzu-ry, o czym szczegółowo informuje opracowa-nie J. Z. Piekuta, może wynikać także z te-go, że każdy szef urzędu cenzury posiadał swój stempel, który przystawiał na kores-pondencji przedstawionej do jego decyzji. W praktyce byty to przypadki nieliczne, a być może taki stempel w ogóle nie byl wykorzy-stany. Niektóre stemple już wycofane w wy-niku uszkodzenia, zużycia, złego wykonania itp., byty ponownie wprowadzane do użytku jeżeli zachodzita taka potrzeba. O tym, że takle przypadki miały miejsce świadczą od-ciski stempli urzędów cenzury z wyraźnie ciemniejszym odcieniem tuszu niż posiada pieczątka „ocenzurowano". J. Z. Piekut określa te barwy jako „brudnoczerwoną" i „brudnofioletową". Odbijał się bowiem po-przednio użyty zeschnięty już tusz.

Przy tej okazji warto odnotować, że usta-lanie daty wprowadzenia i zakończenia sto-sowania określonego stempla urzędu cenzury na podstawie datownika pocztowego może zawieść, znane są bowiem przypadki, że na ostemplowanej przez urząd cenzury prze-syłce pocztowej data stempla pocztowego jest wcześniejsza od daty wprowadzenia cen-zury, co wynika stąd, że w owym czasie liczne były Przypadki zalegania korespon-dencji w urzędach pocztowych. Jest bardzo prawdopodobne, że okres taki może sięgać tygodnia. Nadto pewne przesylki mogly przeleżeć w urzędzie cenzury nieco dlużej niż to przewidywała instrukcja. Dlatego na przesyłkach pocztowych ocenzurowanych w pierwszych dniach po wprowadzeniu cen-zury mogą znaleźć się datowniki z datą sprzed 13.XII.1981, chociaż rację znają ci autorzy dotychczasowych opracowań, że po-jawiły się różne „grzecznościowe" ostemplo-wania, przesadnie „dopasowujące" różne stemple i pieczątki do posiadanej koperty lub karty pocztowej.

Opracowane przez J. Z. Piekuta zestawie-nie stempli urzędów cenzury użytych przy kontroli przesyłek pocztowych nadesłanych z zagranicy wymagałoby uzupełnienia przez zestawienie odwrotne, obrazujące Jakle stemple urzędów cenzury stosowano przy kontroli przesyłek pocztowych nadsyłanych z określonego państwa. Jeżeli przyjęlibyśmy takie uszeregowanie to zgodnie z wykazem J. Z. Piekuta uzupełnionym przez M. Szwe-mina i J. Szurka, następujące stemple urzę-dów cenzury wystąpią na przesyłkach pocz-towych nadesłanych z wymienionych niżej państw:

Algieria - 781. 788. Argentyna - 733, Australia - 722, 732, 740, 748, 753, 755, 759, 786. Austria - 667, 670, eta, 675, 681-484, 701. 703.

708-.710, 713-716. 718, 719, 723, 723, 729-135, 737, 738, 742, 743, 745, 747-750, 755, 757, 760, 766, 771, 773, 775-778, 700, 782-784.

Belgia - 679, 705, 707, 732, 733, 735, 742, 746, 747, 749, 732, 733, 751, 758, 760, 774. 779, 139, 800.

Berlin zachodu: - 682, 781. Dania - 701, 735, 748, 752, 753, 758-739, 777, 982. Finlandia - 717, 732, 733, 747, 753, 779, 786, 787. Francja - 658, 706, 707, 717,

740-743, 748, 747, 749, 752, 753, 718, 724, 756-758,

127, 760,

731-733, 704, 745,

774, 777, 780, 782, 744, 788, 790-792, 794, 797, 799, 977.

Ghana - 737. Grecja - 747. Hiszpania - 733, 738, 761. Holandia - 668, 680, 707, 717, 734, 737, 738, 740, 143,

748, 749, 752, 753, 755, 758, 760, 765, 773, 777, 782, 793, 796, 707, 977.

Indie - 737. Islandia - 749. Izrael - 566, 73,-735, 737, 740, 751-759, 798. Japonia - 730, 748, 750, 753. Kanada - 666, 673, 751, 755. Kenia - 748. Libia - 737. Malta - 739. Meksyk - 755. Monako - 755. Norwegia - 717, 732, 759, 788. Nowa Zelandia - 800. Pakistan - 732, 783. Panama - 735. Polinezja Fr. - 6713, 717, Portugalia - 742. 747, 753, ILFN -Bei-667, 671, 675,

757. 773.

574-656, 703-705, 707-716, 716-723, 725-733, 733, 742, 745, 748, 750, 752, 761, 768, 770-785, 7871. 795, 795, 797, 799, 800.

APA - 740. Szwajcaria - 687, 668, PN, 677, 701, 709, 712-714,

716, 720, 723, 726-727, 729, 733, 739, 742, 743, 749, 753, 753, 757, 750, zn, 798.

Szwecja - 666, 705, 717, 733, 733, 743, 748, 747, 749, 753, 756, 758, 771, T75, 777, 779, 785, 789, 800, 917, 982, 983.

Urugwaj - 734. USA - 674, 741, 755. Watykan - 730. Wielka Brytania - 706, 707, 714, 717, 729, 732-715,

737-749, 740, 743, 748-748, 750, 753,756-758, 760, 765, 767, 773, 777, 779, 782, 788, 789, 800, 977, 982.

Wiochy - 706, 707, 723, 730, 734, 735, 737, 730, 743, 745-743, 754, 758, 760, 761, 771, 774, 775, 783, 795.

Wybrze2e Kości Slonlowej - 707.

Do tego wykazu dodam ze swego zbioru Austrię 878 i Nigerię 743.

J. Z. Piekut, jak I inni autorzy opracowań o ostemplowaniach cenzury przesyłek pocz-towych z lat 1981-1982 zwracają się do wszystkich posiadających ocenzurowane przesyłki pocztowe o przekazywanie infor-macji o tych ostemplowaniach. Pozwoliłoby to na skatalogowanie tych ostemplowań.

Opracowanie J. Z. Piekuta, poza zesta-wieniem I usystematyzowaniem stempli uczę'

475

dów cenzury, przedstawia stosowane pie-czątki stwierdzające wykonanie czynności przez cenzora, tj. ocenzurowanie przesyłki, bądź zaniechanie ocenzurowania, sposób cenzurowania, a także zwraca uwagę na u-jawnione dotychczas falszerstwa całości pocztowych z • ostemplowaniami cenzury. Nadto zamieszcza wykaz 21 pozycji literatu-ry dotyczących omawianego zagadnienia. Lektura tego opracowania jak i innych o-mawiających te sprawy artykułów (publiko-wanych także w „Filateliście"), świadczy że dzisiejsza' filatelistyka szybko reaguje na nowe zjawiska, a dzięki dociekliwości, upo-rowi i pracy naszych kolegów powstają o-pracowania, których nam stale brakuje.

Zbigniew [ Mai lkowski

czytelnicy

;<, ini

„<.0 n .,5) ti<t<)ri zęariz:a

Czy wierzyć bezkrytycznie?

Pisałem już o śledzeniu z uwagą ,,Filatelisty" w którym mocna znaleźć szereg opracowań do-tyczących morskich agencji. pocztowych Polskiej Marynarki Wojennej 1 Polskiej Marynarki Han-dlowej w latach 1991-1995.

Nie wszystkie opracowania wnlosly nowe infor-macje do tematu, niektóre są dyskusyjne, ale większość z nich była dla mnie, być Mata nie tylko dla mnie, potyleczna 1 pozwoliła pogłębić wiedzę potrzebną do opracowania zbioru.

W przyszlości w „Filateliście" chciałbym na ten temat znajdować więcej artykułów z informacja-mi udokumentowanymi, bądż propozycjami do przemyślenia, a mMej „przedstawiających" to, co było jus wielokrotnie opisane (np. St. Pól-kiewski — „Morskie agencje pocztowe 1941-1945" — „Filatelista" nr 19:1939 r. s. OSI-323).

Ten wialnie artykul, wymagający wielu uzu-pełnień, Sproetowań 1 udokumentowania, zmobi-lizował ranie do napisania listu(...)

Znane są dwa typy stempli polecenia „Ft" (ner-ka"): I typ (występujący na większości kores-pondencji) o wymiarach 59X20 min z napisem „POLSKA MAR. WOJENNA AGENCJA POCZ-TOWA" (fot) oraz typ II o wymiarach 57,5X20 mm z napisem ',POLSKA MAR. WOJENNA AGENCJA POCZTOWA" występujący w agencji pocztowej nr 15 na ORP „Hurm". Oba typy występują rów-nolegle. lecz na innych okrętach, w większości przypadków w kolorze czarnym, rzadziej w czar-wlanym.

Wszystkie Baty byty cenzurowane o czym autor nie wspOrtIn lal (.,)

Kilka uzupełnień dotyczących poszczególnych okrętów. Nie dotyczą one danych taktyczno-tech-nicznych:

— ORP „Dragon'', oficjalnie nazwany tak przez Władza polskie 17.5.1943 r, Przy jęto po prostu naz-wę angielską, która oznacza „OMOK", być moce z względu na tradycje z czasów ostatniego z Ja-gi

e ginnów• Historie ,,Dragona7 pod polski banderią

nate2y Latt pentia: jesienią 1642 r. skierowany zo-Stal do bazy morskiej w Scapa Flow, Skąd brat udział w kilku operacjach bojowych przeprowa-dzanych na Morzu Norweskim; w marcu 1944 r. ucceStnteryi w ~imaniach przedinwazyjnych.

oRP „Piwu, — zwrócony marynarce brYtilit sklej 28.9.1946 r.

— Na ORP „Conrad" podniesiono polską ban-derę 1.10.1914 r.

— ORP „Rur." zbudowany w latach 1935-1932, banderę polska podniesiono 10.8.1932 r,

— na ORP „Dzik" banderę polską podniesiono 11.12.1942 r. przekazany marynarce brytyjskiej 23.7.1946 r.

— ORP „Wilk" — zbudowany w latach 1927-1932, banderę polską podniesiono 31.10.1932 r.

— Na ORP „Kujawiak" banderą polską pod-niesiono 30.5.1941 r.

— Na ORP „Krakowiak banderę polską podnie-siono 20.5.1941 r.

— Na ORP „Blyskawica" banderą polska pod-niesiono 25.11.1937 r.

Sprawą dyskusyjną pozostaje Wykaz Minister-stwa Przemysłu, Handlu i Żeglugi. Wydziel Pocz-towy z 31.7.1995 P.

Czy można wierzyć bezkrytycznie, ze na pokła-dach polskich okrętów wojennych dziaialo tylko 13 agencji pocztowych, a cne nie zastal y urucho-mio ne?

Z cytoWanych przez P. 261kiewskiego wiado-menel. Podanych przez M. EltiianOWlem t J. Ku-charskiego, wynika, te latnialy jeszcze agencje nr nr .15, 26, 41, 49. W zestawieniu podanym przez K. nejmowskiego figurują agencje nr nr 15, 26, M w tym dwie katalogowane (,Fillatelista nr 21, 1583 r. s. Mól.

Osobiście mogę się wypowledWee tylko na te-mat agencji nr 10, ponieważ posiadam w zbiorze list z datownikiem tej • agencji. Datownik typ 1 Z 10 11 1942 r. cenzura kwadratowa z lukowym za-kończeniem u góry z datą ca 11.2.1942 adre-sat w ipswich. Znane ml są

enzor ~Met datowniki

25.V1.1942 I 2.11.1943 r. List nadany z „Okrętu Jego Królewskiej Mości" (treść napisu na stem-plu cenzury) świadczy o tym, ze agencja ta byle uruchomiona i działała, wg moich przypuszczeń eo najmniej rok. Nie wiem róWniet, na którym okręcie została uruchomiona (moje "przypuszczenia opiszę dalej), ale listy śwladcza, ze mim agencja istniała.

Jak ...wynika z opublikowanych W „Filatellacie" wykazów, agencie pocztowe byty uruchamiane na dutych okrętach, nawodnych (krążowniki, nlmczy-ciele) 1 na okrętach podwodnych. Z dutyCh okrę-tów nawodnych plYwahloYek pod polską banderą po 15.12.1941 r. wszystkie posiadały agencje pocz-towe, natomiast z okrętów podwodnych ORP „Jastrząb" w wykazach nie figuruje. Na ORT ,,Ja-strząb" (eks. amerykański „5-25") banderę polską podniesiono 4.11.1941., a zatonal 2.5.1542 r. Mogi wiąz mieć uruchomioną agencję pocztową. Bio-rąc pod uwagę katalogowana agencje pocztowe nr nr 15 1 56 finmoStalyeh wytej yryinienlOnych agencji nie katalogowanych nie rozwalam) katem

Piszą

476

sktonny umieścić agencję Pocztową nr 26 na okre-cle podwodnym ORP „Jastrząbn4, ponieważ listy z datownikiem agencji nr 15 występują jeszcze po zatonięciu ORP „Jastrząb", a z nr 26 są mato znane, co ~wuje na bardzo krótką dzialalno94 tej agencji pocztowej.

Mimo że numerów agencji pocztowych nie na-dawana na okrętach kolejno, jak wchodziły one Ba służby w Polskiej Marynarce Wojennej, w przypadku okrętów podwodnych „Wilk" (nr agon-031 57). „Sokół ' (no agencji 25) taka sytuacja tang-la zaistnieć właśnie wtedy, gdy do dwóali Już walczących dotoczy! trzeci, tzn. ORP „Jastrząb".

Moja hipoteza mole być błędna. Na jakim zaś okręcie uruchomiono agencję

pocztową nr 15?

Z zestawienia. okrętów Polskiej Marynarki We lennej wynik», że numeru tej agencji należy szu-kać na okrętach ma ł ych, tzn. Ścigaczach artyle-ryjskich, które walczyły w składzie 3 flotylli ścigaczy brytyjskich. Byty to: ORP Chart" S-1. ORP „Wilczur" S-2 i ORP „Wyżal" S-3. Wszystkie pozostałe male okręty, albo skończyly slużlm pod Polską banderą przed uruchomieniern agencji pocztowych, alba zaczynały ją najwcześniej w lipcu 1843 *oku (np. ORP Si), szuana Tel da-towniki agencji pocztowej nr 15 mają daty: 10.12m43, 25,21942, 3.121949 r. Są one z okresu, kiedy pod polską banderą walczyły ścigacze arty-leryjskie. Być może na jednym z nich byte inu-chomlona pocztowa agencja nr 15 I mika oba-wtorek °batogi dwóch pozostalych okrętów? Maże była na tym okręcie, gdzie dowódcą był oficer najstarszy stopniem, np na ORP „Chart" S-1?

Ta hipoteza może być również Madzie.

• Progonnie aby wayscy zainteresowani tema-tem, a posiadający listy katalogowanych agencji pocztowych (15,21) oraz nir katalogowanych (39, 93, 44) poinformowali poprzez Redakcję „Fila-Wiatr, w jakim dniu zostały one wystane z pokładów okrętów. Może wspólnymi silami ustalimy na ja-

, kich okrętach uruchomiono r-ramy-v*14k, agencje pocztowe nr li i nr 26 oraz czy wspomniane do-

• Y. Kucharski twierdzi, te nr M mial aRirlsk" (,,F SIM).

tychezas, przez pojedynczych autorów, agencje pocztowe nr nr 35, 41, 44 rmczywiścle istniały.

Na zakończenie chciałbym usupeliać stan Pol-skiej Marynarki Handlowej ponieważ pokazanie tylko 33 statków, na których =Monomimu agen-cje pocztowe, nie oddaje w potni działalności flo-ty handlowej na rzecz zwycięstwa u boku alian-tów zachodnich. 1. Polska Marynarka Handlowa, wg. wykazu

asa tlona powyżej 200 BAT, liczyla w okresie od października 1939 r. do maja 1945 r. 50 statków

E- Wybuch wojny w 1933 roku zastal większość statków polskich poza Gdynią. Zgodnie z opracowanym wcześniej planem ewa-kuacji statki znajdowały sig w portach krajów sojuszniczych lub neutralnych.

- ti

3. Na mocy umowy między rządem polskim i rządem brytyjskim z 12.10.1939 r. Polska adączyta Sm do współpracy w nolędzyalikneklm komitecie żeglugowym oddając swoją fintę handlową . dla potrzeb wojennych transportów UtprshIch. stathl

polskie podporządkowano angielskiemu Ministry of war Transport. Przekształcone na transportow-ce wojska, sprzętu i amunicji, uczestniczyły w wielu operacjach morskich, nie tylko na wodach europejskich, ale także na Oceanie Spokojnym

Indyjskim. 4. W toku wolał, Polska Marynarka Handlowa

przejęta drogą kupna bądź dzierżawy od Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii kilkanaście atatków. 521n. kupiono od USA S/S „Paderewski.'

477

(1941 r.) od W. Brytanii w latach 1942-1993' S/1 „Tobruk", S/S „Narw1k", S/S „Bałtyk", 13/S „Borysiaw", 519 ,,BialYatOk".

Wydzierżawiono od USA w 1994 r. S/S „Koino", S-i/S „Kutno", Si/S „Kowal", 8/8. „Kielce", S/S „Opole".

Polska Marynarka Wojenna Przekazała 1M4114 30.7.194 r. ORP „Willa", który w MIII 010001 jako S/S „Moditin" oraz oddal. 305.1041 r. S/S „KoścIllszko" (eks. ORP „Gdynia od 10.11.1939 r.). 5. W czas» działań wojennych zatonęło 15 stat-

ków, w tym 10 zatopionych prom nieprzyjaciela: M/S „Chrobry'. (15.5.1940 kolo Boda w Norwegii), S/S „Cieszyn" (20.3.1941 w pobliżu FalMouth), „Częstochowa" (2.8.1941 przy poludolowo-wachod-slch wybrzeżach Anglii), S/S „Lwów" (2.12.1943 w Bani, S/S „Paderewski" (30.12.1042 na Morul Ka-ralbakim kolo Tryoldadu), M/5 „Pilaudaki" (88.11 1939 kolo Neweastle), S/S „Puck" (2.12.1993 w Ba») M/S „Rozewie" (fi1.1042 koto Brazylii), S/S „War-szawa" 2612.194 pOdezas rojno do Tab...) S/S „219araż" (15.7.1990).

- S/S „Zagłoba" zatoną1 'w lutym 1943 r. w nie-wyjaśnionych okolicznościach.

- S/S. „Wigry" zatong1 13.11942 podczas solarni. pobliżu Islandii:

- S/S „Chorzów" molw») 17.12.1919 podczas sztormu w poludolowej Anglii

- S/5 „Nadlin" (do 30.7.1940 ORP „Wilia") za-topiony celowo 4.0.1099 r. do budowy sztucznego portu- w Normandii;

- 1.2 po zakończani., dolatań wOjennych za. 4.41 S/S „Kronaan" listopad 1945 r. W porcie u wybrzeży Francji wszedł na minę.

Stan1Slaw 1311.1 Kraków

Literatura: ł. J. Pertek „Druga mola flota" - Poznań 1989. 2. J. Peitek »Wielkie dni malej floty" -- Poznań

194. 3. E. Kosiarz „Polacy na morzach 1930-1945" -

Warszawa MM. • 4. E. Kosiarz „FlOta Białego Orla" - Gdańsk

1980. 5. ,,Polski czyn zbrojny w II woja» światowej

- walki-formacji polskich na Zachodzie 1930-1945" - MON 1921 s. 71-79.

a S.Z. Walko - R. Witkowski „Regularne jed-nostki Wojska Polskiego, formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, wyposażenie, metryki okrętów i oddzialów 'lądowych marynarki wojennej" - MON 1070.

to29 .nfa Pazcelu» kosmos, Inne tematy

ZSRR stemplowane do IM. Sprzedam zbiór PRL rów.. dublety, monografie, 400 lat Pocz-ty. Rutkowski, Golarlok, powstań- eów Warszawy 40-4. (F-T7)

szukvjeszTelekomis kole

pykCJatierówi PO-

- zatali SpromiałeM »d05: PRO-OMNIA P-640

Gdańsk 50. (F.14) Karlę - wymienię °zamuro-

wania 141,-89. 441ezarek, imama 79. 11-74 Mrągowo. (P-1.28)

Sprzedam zbiór znaeaków PL. czyste. Karplakki, Katarzyny 10, 87-1(10 Toruń. (F.1313)

Sprzedam znaczki, temat: Pli-ka Notoa 1934-142 r. Kaszuba, Puławska 40-16, Lublin 20-048.

(F-139) Sprzedam mmci. Francuskich

Biur Pocztowych. kolonie Francji 1859/184, PRL. Weiguń 2d. Wola, Szkolna I9a. (F.137)

Sprzedam, wymienię starą Sm .Stanistaw Dowgird.

Lublin. Gffiwacklego 20/4. (F-140) Kupię znaczki nie stemplowane

o tematyce „kwiaty". 161014.1 Da-szubo, 82-34 Elbigg, u1, Diaczenki 25/9. (F-14)

Potrzebuje czystych nowości ZSRR, NRD, Rumunii, Daje te. maIycone zamorskle. Anto» Seks-moko.. Klettenheggartal 59. 5000 Kalio 91. (D-341

Wypozadaję Znaczki czyste, sternplowape. fiaty, nalcatki. Mem-

P-24-.. PRL, Europy Zach.. Wsch.. Zamarza, klasery. kata-logi. Podcoaska, Józefów 3 14/04- wnuka. skr. poczt. 0. (D-3142

Kupię znaczki kasowanej inne walom do zbioru wyprawy wy-sokogórakie. Jan Stawiono, Zyg. cv.» ~ata 1110/211, 59-790 1m- b-stawie» (F-103)

Wymiana Diaczków taty świat.

land Szukam: Watyka

bu., Albania,

Luxemrg.(Dender, skrytka 4, 58.150 Swiebodrice.

(T-25)

«~yrniana z zagranice!

Wymiana może odbywać się zachowaniem przepisów celnych regulaminu - Instrukcji P2F. Redakcja nle bierze Odpowie-dzialności za Skutki komat... denCJI.

Litery w nawiasach oznaczają w ] kim języku kora5Pon.TB2..

W. B. Kapustin, 310082 Chor-ków,ul. Mieżlauka 7/1, kw. 17 ZSRR (r, Oz, n, a) - znaczki: Polski. Europy Zad.. Ba7 212~74 Emiratów. Afryki - fauna, ma-larstwo.

P.O.H. lub 130Play, 149 Mickle-field Rd.. 1-11gh Wycombe, Buck., HP 1.5 7 EZ Anglia (a) - koperty nie stemplowane - Gdańsk, wza-mian znaczki angielskie.

W. W. leuarnin, 320119 Dniepr°. pietrowsk - 113. ul. Niemirowl-cza-Dancoenko, d. II, kory 2, kw.

Z0riac'ź}rł, ";O 'CRIII ; M. N. Kondratław, 119121 Nock-a, 2-Nemailmowskij per., d. 11,

kw. 9a, ZSRR (r) - zamieni par-ki i numerowane bloki ZSRR na czyste polskie znaczki - mata simo. -

Siergiej Glerasimow.' 310013 Charków, W. Garnarnika 7 m. 0. ZSRR (r, p).

Tutudga Micela. 1990 Tirn1.2.- •ra, str. FraternItatti 2 AP 15, Rumunia (n, a, węg). .

O. T. Sacharow. 654018 Nowo-kuznieck, pr. Oktiabrakij 13-85,

ZSRR (r) - znaczki bloki pol-. sicie rła temat: malarstwo, flOra, fauna, sport.

Caridad Gumna, Velarde Matamas Kuba (h, a, fr, r) -transport.

M. Bernardino, P.O.Rox 30, Via. 3156 - Oakleigh, Australia (a, n, h. Węg.) - FDC, CM, znaczki, kasr,%guj/sicle 1 europejskie.

A. 271ekrasow, 40045 Wołgograd, ul. Celne Ił . kw-. 19. zsRa (r) - znaczki i Moki Arabii, Gwinei, Paragwaju, Af-ryki - znaczki 1 bloki ZSISS, NRD, Mongolii, Kuby, Wietnamu,

T. Grigakonia, 235819 Kłajpeda a/d 410, ZSRR (r, e) - ubierz znaczki Polski, Emiratów, Parag-waju, Ekwadoru,. Gwinei - w zaMian znaczki ZSRR, NRD, Mon-golii, Wietnamu, Kuby.

Vigirstas Klezys, 23200I Wilno 1,- P.O. Box 1184, ZSRR (a, n, r), wymiana nowości.

Atu vaoama, 29340 KIJea, Dar-i lv ggi, 2BRĘ (a, n) - anaczki, karty pocztowe.

Anatolij S. Kwasziew. 400056 ' Wołgograd, st/łą 4. ZSRR (y).

Tilman Unger, 3600 welberstadt, Koher Weg 4, NRD (n. t, r) - flora fauna, architektura, malar-stwo:

Milan Chorvat. 14900 Daje Praha 4, Skokowa 551/14, Cucho-slowaela (er, a).

Tam/ zbir, 11060 Praha 1, Posta Jindriaska 14, Czezimmowacja (m, P) -. temat) las (leśne roZnbY, grzyby, gwlemete leśne, myśli- Otwo, ochrona lasu BP.).

Frantisek Fokom. 40001 Usti, nad Labą, Ale4ova 50. Czechoslo-'nacja (n, p, cz) - stemple oko- licznościoweIłoDki za stemple coechmlowacji i NRD.

Staffem Plumizl, 9981 Mamili.- • darł, Doristrasse Ol, NRD (n, O.

O. J. Czernoswitow, 117529 Moskwa, pr. Wiernadskowo d. 95, kory 2, kw,. 52, ZSRR. (r, a), czyste on. 'pól. t inne - temat malarstwo.

478

STAPIL w szeregi Polskiego Związku 1"Filatelistów w 1956 roku. Już od 1962

angażuje się czynnie w działalność związ-kową zostając sekretarzem Komisji Wystaw Okręgu Warszawskiego PZF. Od pierwszych dni zadziwial wszystkich ogromnym zaan-gażowaniem w działalność związkową, jak również trzeźwymi i s/usznymi opiniami, i radami oraz dobrą znajomością zagadnień filateffityki.

Sprawiał wrażenie powolnego, opanowane-go mężczyzny, jednak z chwilą poruszania tematów filatelistycznych stawa; się innym człowiekiem.

Dyskutował z temperamentem, wspierając swe sądy i. teorie energiczną gestykulacją. W oczach zapalały Mu się wtedy ~dzień-me błyski, a cala postać przypominała ruch-liwego młodzieńca. Przezywał wszystkie blaski i cienie filatelistyki. Syt dla niej i żyl nią. •

Swietny znawca-istoty zbieractwa, udzielał każdemu rad i wskazówek, mających na ce-lu rozwój i popularyzację naszego hobby.

Taka postawa, to zaangażowanie wysuwa go na jedno z czołowych miejsc wśród akty-

. wu Związku. W 1964 r. zostaje przewodni-czącym komisji wystaw 0/Warszawskiego, by od 1970 r. pełnić funkcję wiceprezesa te-go Okręgu, działając równocześnie w komisji wystaw ZG PZF. Od 1973 roku do 1981 roku pełni odpowiedzialną funkcję sekretarza Za-rządu Głównego Polskiego Związku Filate-listów. Spalał się w swej działalności związ-kowej. Chciał .osobiście wszystkiego doglą-dać, nadzorować, dopatrzeć. Nie myślał o od-poczynku, o swym życiu prywatnym. Każdą wolną chwilę poświęcał filatelistyce.

Jego autorytatywny sposób bycia przyspa-rzał Mu często przeciwników. Ale wszyscy,

nawet ci, którzy mieli wobec Niego jakieś zarzuty, zgadzali się, że Ryszard RZEPKO to, co robi, robi z myślą o filatelistyce. I ro-bi to dobrze.

Opublikował wiele prac z dziedziny filate-listyki. Między innymi książkę „Wyścig Po-koju", opracowaną wraz z J. Kapkowsklm, a ta że masę artyku/ów publikowanych w „Filateliście" i „Biuletynach" Związku.,

'Już będąc chorym przygotowywa/ się do opracowania katalogu wystaw Okręgu War-szawskiego. Odwiedzał również często ZG PZF, włączając Sig — w miarę sił — w dela-ialność wielu komisji Zarządu. Pracował do ostatniej chwili nad redakcją pracy „Stem-ple prowizoryczne 1944/47" M. Kościelniaka.

Był wystawcą,' organizatorem wielu wy-staw rangi krajowej i okręgowej, m.in. PRL XX (ogólnopolskiej), Kultura i Sztuka 1962 i- 1998; Nigdy więcej wojny 1969 (ZO PZF) OrganiZował spotkania szkoleniowe i dysku-syjne. Jurorowal na wielu wystawach kra-jowych i Międzynarodowych. Etyl komisa-rzem różnych wystaw zagranicznych. Sam też był wystawcą. Z Jego inicjatywy zaczęło działać przy ZG PZF koło „Polonia", sku-piające filatelistów z zagranicy zaintereso-wanych polskim znaczkiem pocztowym. Świetny znawca istoty zbieractwa filatelis-tycznego wiedział, co zrobić i jak zrobić, by rozwijać i propagować nasze hobby. Jego pomysly, Jego wskazówki były zawsze słusz-ne i znajdowały uznanie. wśród działaczy. Wiele razy mieliśmy okazję przysłuchiwać się Jego dyskusji na temat stempli ł wy-dawnictw z organizatorami wystaw. Jego rady i pomysły zdumiewały nieszablonowoś-cią, nowatorstwem, aktualnością. Walczy/ o swoje -przekonania, o swoje pomysły.

Za swą - działalność odznaczony wieloma odznaczeniami państwowymi i resortowymi. Miał wszystkie odznaki Związku, a także związków naszych sąsiadów, np. Złotą Od-znakę Związku Filatelistów Węgierskich..

Odszedł od nas 4 września br. Przez pra-wie 30 lat zrobił wiele dla naszego Związku.

Przeszedł na stale do historii filatelistyki polskiej. Był postacią, która na filatelistyce polskiej odcisnęła ślad swej osobowości.

Cześć Jego Pamięci!

Polski Związek Filatelistów Parzą.

RYSZARD

RZEPKO .

"It(),, I j ( )0\ N.„„(

Najmniejsze znaczki O ile rekord pod względem niklości rozmiarów

calostek dMerśy Nowa .elandia w sposób nie-dwuznaczny, to jeśli chodzi o znaczki trudno od-powiedzieć calkowlcie jednoznacznie.

Wprawdzie najmniejszeznane rozmiary. 1OXIO mm mają znaczki Wielkiego Księstwa Makiem-

burgil — Szwerinu, wartości 1.1/4 szylinga (Mich. 1, 4 S S), jednak byty one pomyślane do używania w jednostkach zlotonych z czworobtoków, a więc 4X1/4 = I szyling. na co wskazują liczby zosia-chunkowe na Marginesach arkuszy odnoszące sig' do takich czwórek. Jako pojedyncza frankatura taki znaczek 1/4 szylinga nie woal występolAać, gdyt najnitsza stawka opiaty pocztowej (za druki wagi dO 9 lutów na odleglość dO a mil) wynosili( 1/2 szylinga, a więc 'lwi on tylko stosowany Jaka krotność lub jako frankatura uzupełniająca, gdy oplata wynosiła np. 21/4 szylinga.

Natonbakt najmniejszymi, które mogly wYstę-p.,.e w polni samodzielnie, jako poledyńcza

479

frankatura 1 tak byty PonlY011. przy ich

byty rnaCz1s1 poczty era:waren:2es° stanu" (estado soberano) Boliwar, wchodzącego wówczas w

skład Stanów Zjednoczonych Kolumba, Czyli

obecnej Republiki Kolumbit. Są to znaczki wy-dania z 1443-61 r. wartości 10 centavOs i 1 Peso (Mich. 1-3) o formatach 13X13.5 mm, które mialy watność obiegową tylko na terenie tego stanu, bowiem przesyłki kierowane poza jego granice, na-wet na teren innego ze stanów tego państwa, mu-siały być już frankowane znaczkami poczty Sta-ndu, Zjednoczonych Kolumbii.

Skąd ten milion?

W Brazylii byty w utyciu odrębne znaczki u-rzędowe tylko w latach 1908-19 co nie jest ni-czym dziwnym, bo w wielu krajach stosowano je tylko okresowo, jak choćby W Polsce, gdzie byty w użyciu tylko w latach 1920-23, 1990-39

1946-55. Gdy się jednak porówna nominaty tych znaczków urzędowych Brazylii wydania z 1919 r. (Mich. M-29) z nominatami zwyklych znaczków opiaty poczty Brazylii o tych czasów, ogania Mu-nne

W tym okresie jednostką Monetarną w brazylJl byt mis, w takich więc jednostkach byt określa-ny nominat na znaczkach, przy czym wytszą Jod-noetką by! mikels (symbol S, jak dolara), rów-nający Się 1000 reisów. O lie znaczki zwykle (Pia-ty z tego okresu sięgala zzasady tylko 5000 rei-sów, a jedyny znaczek o nominale 10000 raków, wojacy wówczas obieg zmul wydany W listoPa-dole 1910 s (Mich. 176), zaś na Y0000 raków trze-ba byk czekać at do 1841 T, to we wspomnianym wydaniu znaczków urzędowych z 1913 r. pojawity sig nominały 20, 50, 100 1 609 tyraray a nawet 1 000 OM misa, Napad.za więc wartość znaczka skrętowego przekraczali: a2 100 razy najwyMaY nominat będącego wówczas w obiegu zwyklego znaczka oploty. O cóż tu może Chodzić?

Otóż przede wszystkim trzeba pamiętać, 2e W wiciu krajach procedura używania maczków urzę-dowych wyła ~etnie Dana nit zwykłych znacz-ków opiaty. I właśnie w Brazylii taki tryb spe-cjalny dotyczy' niektórych kategorii pocztowych przesyłek morałowych, a byty to przesyłki war-tońclowe, na których CPOWiązywalo od września 1909 r. nalepianie znaczków o nominale równym deklarowanej WartOrat tych przesylek. To właśnie zrodziło potrzebę wydania znaczków urzędowych o tak niezwyczajnie wysokich nominatach, choń tylko w niskich nakładach (5 202 do 9 315 sztuk).

(as)

REDAGUJE ZESPOL W SKLADZIE: Jerzy B. Kitowa (redaktor na-czelny), Felicja Ewa Mickiewicz (sekretarz redakcji); Jan Szaflach (z-ca sekretarza redak-cji); Krzysztof Piotrow-ski (red. techniczny); Barbara Sierpifiska (ad-ministracja).

RADA REDAKCYJNA .,FILATELISTY": Prze- wodniczący: IbleirYs !Esdek, członkowie: Ta-dew: Bania" Jerzy B.

Ludwik Balas-dawka, Jan Balik, Je-rzy Partinlewica, Kazi-mierz baka, Lucjan Piekarz. Lucjan Wg- nys.

KONSULTANCI RE-DAKCYJNI: Fabian Bu-ra, Zbigniew Cleilikow-liki, Stanisław

Antoni Kureeyński, Stanisław J. Zółkicsveld.

ADRES REDAKCJI: al. Nawy kwiat 47, el-042 Warasaws. teL 17-41-41.

Wydawca: Modzie:M. Agencja Wydawnicza RSW „Pram—Kaiątka —Ruch", Aleja Stanów Zjednoczonych 63, 04-022 Wanna., telelony: centra/a: 13-00-40 do 40. Ogicemnia :Przyjmuje: 37eda3tcja Wydawnictw Pckednimych 1 Re-klamy MAW, Aleja Stanów Zjednocoonych 63, 04-038 Warszawa, teL 12-00-90 w. ZM, konto: NBP o OM warszawa, nr 1153-201478-139-11. Cena oskoma M al za okowo w ogloszeniach drobnych. za treść ogloszeń Redakcja ale odpovkada. Warunki prenumeraty: ce. prenumeraty krajowej: kwart. Ms M, pdlr. MO al, rocznie 720 al. 1. dla osób prawnych — instytucji i calsiadów pracy:

— instytucje i zakłady pracy złokalhowane w miastach woje-wódzkich I pozostałych miastach, NI których znajdują się siedziby Oddoialow RSW „Praza-440144.—Ruch" zamawiają Prenumeratę w tych Ckidzialacht

— Lnatytueje i zaktady pracy zlokalizowane w miejscowościach, gdzie nie ma Oddziałów RSW „Prosa—Kaialtka—Ruch" i na tere-

dach wlejskkh opiami; prenumeratę w urzędach pocztowych i u oręczycieli.

8. dla osób fizycznych — indywidualnym prenumeratorów: - moby Stayame malm-zimie w miastach — atedalbmia Oddziałów

RSW ,,Praaa—tisititka—Ruch", oplacaJą Prenumeratę wylecenie w Urzędach pocztowych madawczo-odbiorczych wiakiwych dla Miejska zamieszkania prenumeratora. Wpłaty dokonują urywając „blankie-tu wpłaty" n rochursek bankowy miejscowego_ Oddziału RSW „Prasa—Kslaika—Ruch".

— osoby /kycane zaraleaskate na wet 1 w crsiejacowościach, gdzie nie ma Ocidoisków RSW „lOrma—JCsiążka—Ruch" OPlacaN Prenume-ratę w urzędach pocztowych 1 u doręczycieli. t prenumeratę ze atecenlem wysyłki oa óanice proyjmuje RSW „Prasa-3(slatka—Ruch", Centrala Kolportażu Prazy i Wydawnictw, ul. Towarowa 28, 00-966 Warszawa, konto NBP DW Oddziel Warcza-ł., nr 1152-1203045-109-30. Prenumerata ze zleceniem wyeylki oa gra- nicę pocztą zwykli' jest &Mem pronurneratY kratOwei 50% dla zleceniodawców indywidualnych i o 100% dla zlecająCych in-stytucji i nakładów pracy. Tooninl, PrOYInlowania prenumeraty na kraj I sa granice: — do dnia 111 listopada na 0 kwarta{, I półrocze roku następnego oraz caly rok .stęPnY: — do nia 0- go każdego najmitka poprzedzającego okraw ....ma-roty roku bieżącego. Egzemplarze zdezaktualizowane wyryta za naliczeniem pocztowym cif POP, roi. Prasy Archiwalnej, W. Towarowa M W-1101 Warsza-wa. Nakład 10.009. °niewle 1,5 ark. Format 196. Papier llustr. V kl. N g. 10X100 RSW Zada, Grat. W-wa, nil. Grobom PL kam. 519-O5ro. 18-7

460