said nursi, fethullah gülen ve laik sempatizanları - alpaslan işıklı

8/14/2019 Said Nursi, Fethullah Glen ve Laik Sempatizanlar - Alpaslan Ikl

1/96

http://genclikcephesi.blogspot.com
http://www.cizgiliforum.com/


2/96

SAID NURS,

FETHULLAH GLEN

VE "LAK"

SEMPATZANLARI



3/96


4/96


5/96

NSZ

Ahmet Taner Klal, dnya gz ile okuyabildii,Cumhuriyet'te yaynlanm yazlarndan sonuncusunda Gi-ordano Bruno'nun bir szn aktarmt.

"Ktler Tanr'y, Tanr ise iyileri kullanr!.." demi

Bruno.

Klal, Tanr'nn kulland iyilerin rnekleri olarakilk aklna gelen birka ismi sralarken Atatrk' de bataanmt. Eer bu listeyi tamamlamak gerekirse, Klal'nnkendisim, Aksoy'u, Mumcu'yu ve daha nicelerini eklemekgerekir.

Tann'y kullanmaya alm olanlara dair de pek okrnek bulunabilir.

Dorusu, bu adan baklnca Said Nursi'nin ok akszl olduunu syleyebiliriz. "Ben, Kur'an' szlerimlevmyorum, szlerimi Kur'anla vyorum" demekten ekinmediini greceiz.

Kullanlma konusunda, Fethullah Glen ile Said Nursiarasnda ok nemli farklar bulunmaktadr. Dorusu, SaidNursi'nin kendi tutkularnn ve kurgularnn dnda bir etki ye tbi olduunu; zellikle de herhangi bir uluslararas gmerkezinin aleti olduunu sylemek mmkn grnmemek-

5



6/96

dahi yoktur. rtnme konusunda da bir hayli ilgin bir ge

rekesi vardr. Nursi'ye gre "rtnmek uygundur. Yoksa 8-9 dakikalk bir zevk yznden 8-9 ay 'ar bir veled yk',hamisiz bir veledin terbiyesiyle 8-9 yl geirilecektir " (80).Demek oluyor ki rtnmeyen kadnlarn hemen hamile kal

malarnn kanlmaz olduundan Said'in hi bir kukusu

yoktur.

Bu arada, Said Nursi'nin izleyicilerinden olan bir yaza

ra gre, "kadn heyecanl olduu iin tanklnn erkee

gre yar deerde olmas dorudur"(81). Bu takdirde heyecanl erkeklerin tankl ne olacak sorusunun yant g

lemektedir. rnein, ekrandan anlaldna gre, Fethul-

lah Glen de heyecanldr. Bu durumda onun tankl tam

saylabilir mi?

Bu konuyu kapatrken, Nursi 'nin kadn konusuna ili

kin olarak yazm olduklarndan ksa bir blm, Mardin'in

deyiiyle, "byleyici" ve "sarsc" slubunun bir rnei

ve "modernleme akmlarndan birini oluturan mesajnn "bir ifadesi olarak aktaryoruz:

"Ak bacayla dehetli baklarla ehli imana saldr yorlar. Nikh yolunu kapamaa, fuhuhane yolunu geni-lettirmee alarak, oklarn nefislerini birden esir edip vekalp ve ruhlarn kebair ile yaralyorlar. Belki o kalplerdenbir ksmm ldryorlar. Birka sene nmahrem hevesatna

gstermenin tam cezas olarak o bakl bacaklar cehenne

min odunlar olup, en evvel o bacaklar yanacaklarn vednyada emniyet ve sadakati kaybettii iin hilkaten ok is-

(80) Said Nursi, age, s.46; Sin a Aksin, ag e.

(81) A. Vehbi Vakkasolu, Bilin meye n Kad n, 3. Bask, Yeni Asya Y.,

istan bul, 1980,s.62-5; Sina Aksin, age.

40


7/96


8/96

tedir. Buna karlk, bu kitabn nceki yaynlarnn yapldtarihten bu yana meydana gelen gelimelerin sonucunda,Fethullah Glen gereinin asla bireysel bir olaydan ibaretolmad, uluslararas alana taan ok derin ve nemli balantlarnn bulunduu daha da aklk kazanmtr.

Esasen, teden beri bilinmektedir ki Cumhuriyet kartoluumlar iinde asl nem tayanlar da arkalarn uluslararas nitelikte bir gce dayam olanlardr. Falih Rfk tay

bu gerei, yllar nce, u cmlelerle dile getirmitir:

"Her yerde Devrimin karsna belli bal birka hasm

kyor. (1) Eski nesillerin kara kafal enkaz; (2) rejimlerinve kafalarn deimesinden zarar grenler; (3) bu nchasmn adn vermezden evvel kk bir methale(girie) ihtiya var. Dahildeki hasm unsurlar yenmek gen inklaplar iin g olmamtr. Asl mklat bu karanlk kuvvetleriharekete getiren... yabanclardan geliyor. Afrika da, yaknve uzak arkta garpln en korkun dman bizzat garptr... Byk menfaat, insaniyet idealistlerini, yamyamlara,

insan eti yemenin faydalarndan bahsedecek hale sokmutur. Balkanlarda Trk ekalliyetlerine (aznlklarna) garpharflerini reddettirmee alanlar, oralarda garp medeni

yetinin naya olmak vazifesini alm olanlardan yardm gryorlar. imdi en byk garp dman garptr... Garphrriyetten, ilimden, fenden, seviye ve uurdan korkuyor.Garptan imdi u haykr geliyor: Aman garpl olmaynz.

ark milletlerine ilk retilecek hakikat budur:

Her yerde mcedditler (yenilikiler), fes ve sarn stndeki sarktan evvel, silindir apkann zerindeki sarkarmaldrlar." (1)

(1) Falih Rfk (Atay), "Garp Dman", Hakimiyeti Milliye, 13 Knunsa-

n 1929; Taner Timur, Trk Devrimi , A SB F yaynlar , Ankara 1968, s. 100

6


9/96

yle anlalyor ki gnmzn egemenleri de yeryz

n, kendileri asndan ynetilebilir klmak ve smrlerinisnrszlatrmak iin, "fenden, seviye ve uurdan" yoksun

nesillerin oluumu ynnde aba sarf etmek gereini duy

maktadrlar.

Dn olduu gibi, bugn de insanlar belli bir yerde tut

mak veya belli bir yere srklemek bakmndan en etkili

yollarn banda din smrs gelmektedir. Gramsci, insan

lar kafasndan yakalayacaksnz diyor ve ekliyor, kafasn

dan yakalaynca, kolu, baca, gvdesi kendiliinden gelecektir. nsanlar kafalarndan yakalayabilmek iin, kafa ya

psnn biimlenmesinde ok nemli bir etken olan inan

alannn elbette ki ihmal edilmemesi gerekir. Din smrs

nn ve dinsel inan ad altnda, duygu ve dnceleri uyu

turan ve yozlatran bir takm safsatalann retilmesinin ge

rei ve nemi burada kendisini gstermektedir.

Bu adan bakldnda, slam dininin, din smrcle

rinin iini zorlatran kendisine zg bir takm zellikler tad grlmektedir. Her eyden nce, slam'da ruhban s

nfnn bulunmay, kitleleri inanlarndan yakalayarak

avucunun iine alm bir dini liderin imElini gletirmek

tedir. Byle birisinin varl, tek tek insanlar kafalarndan

yakalamak zahmetini ortadan kaldrabilir. Byle olunca

szde dini lider konumundaki bir kiiyi elegeirmek, bir b

tn olarak ulusu veya tmyle slam alemini ekip evir

mek bakmndan kimilerinin aznn suyunu aktan kolaylklar sunuyor olmaldr. Bu nedenledir ki hilafet, slam top

luluunun kendi iinden ok, dardan, yeryznn ege

menlerinden kaynaklanan ve tahrik edilen bir zlem olarak

srekli bir biimde gndemde tutulmaktadr.

7


10/96

Bu noktada, Clinton'un Endenozya'da bir camiyi ziyare

tinden sonra yapt u aklamalar yeterince aydnlatcdr:"Bat dnyas ile slam arasnda bir bar ve diyalog

kurulmasna engel olan ey, bir kanal eksikliidir. slamdnyasnn bir ba (Halifesi) yok. Hristiyanln Papalk

gibi bir kuruluu var. (...) slam dininin gerek bir lideri(Halifesi) olsa, onu arr diyalog balatrdk."(2)

Sz buraya gelince, yle bir sorunun zihinlere takl

mas kanlmaz grnyor: Acaba Fethullah Glen ve

"Ilml slam", slam'da var olduu ileri srlen bu tr bireksiklii kapatmak amacyla m oluturulmutur? Eer yle

ise, imdilik grnen odur ki yaplan hesaplarda baz yan

llklar vardr; ne Trkiye'nin bu kadar hafife alnmas, ne

de grd bunca ekonomik ve medyatik destee karn,

Fethullah Glen'e bu lde umut balanm olmas ger

ekidir ve eer yle ise, bu topraklardan Atatrk'n gelip

gemi olmasnn nemi, kimilerince yeterince anlalm

deildir. Ancak, unutmamak gerekir ki her ey bitmi deildir.

Yarn ne olaca yine de belirsizdir. Cumhuriyet'in gelecei,

bir dizi karmak faktrle birlikte, Cumhuriyet'i korumak

ve yaatmak sorumluluunu tayanlar tarafndan belirlene

cektir.

$ A.I. Ankara,17 Mart 2001

(2) "Clinton: Mslmanlara leke sremeyiz- Clinton'dan slam Alemine

zeytin dal", Trkiye Gazetesi, 31.12.1994; Cengiz zaknc, United States of r

tica, Otopsi Yaynlan, stanbul, 1999, s. 161.

8


11/96

Giri

Elinizdeki bu alma, Mlkiyeliler Birlii'nin dzen

ledii ve 22 Nisan 1998 tarihinde Ankara'da Trk Harb-

Sendikas salonunda verdiim ayn bal tayan konfe

rans metni esas alnarak hazrlanmtr. Sz konusu konfe

ransa gsterilen youn ilgi de dorulam bulunuyor ki g

nmzn temel sorunlar erevesinde ve lkemizin genel

karlar bakmndan byk nem ifade eden bir konuya

eilmi bulunuyoruz.

nce, ele aldmz konuyu ilerken izlediim planla

ve yntemle ilgili ksa bir aklama yapmak isterim.

Elinizdeki almada, bu iki kiilik, Said Nursi ve Fet-hullah Glen, dnce yaplan, ruhsal yaplan, mcadelele

ri ve bu mcadelelerinin sonulan itibanyla ele alnacak ve

tantlmaya allacak. Bu yaplrken, bu iki isim ekseninde

baz toplumsal ve siyasal sorunlar da ele alnacak; bu sorun

larla ve bu sorunlann belirledii ereve ile bu iki isim ara

sndaki ilikiler tartlmaya allacaktr.

Benim yapacam ey aslnda fazla karmak deil.

Esas itibanyla, ele aldm bu iki kiinin yazdklar, ortayakoyduklar kendi zgn dnceleri, benim sunuumun ba-

9


12/96

hca dayanan tekil edecektir. Yani, onlara kar yazlm

kitaplar, onlara kar hazrlanm raporlar deildir benim bu

almamn hareket noktasn oluturan. Dorudan doru

ya, kendi yazdklarndan hareketle bir sunu yapmaya al

acam. Bunlara ek olarak ele alnan, bu isimlerin kendi

sempatizanlarnn (rnein, erif Mardin), bu kiiler hak

knda sylediklerinden ve yazdklarndan da yararlanaca

m. Benim ortaya koyacam aklamalarn, grlerin ve

gzlemlerin dayana, esas olarak bunlar olacaktr.

Tabiatyla, bu gzlemleri ortaya koyarken, yeri geldik

e kendi grlerimi de olabildiince belirlemeye ve kendi

tespitlerimi ve vardm sonular da ortaya koymaya ala

cam.

Said Nursi ve Fethullah Glen, lkemizin yakn tari

hinde olduka nemli iki isim... Cumhuriyetin iki nemli

anti-tezi... Bunlardan nce Said Nursi'nin yaamyla ilgili

baz ksa aklamalar yapmak istiyorum.

10


13/96

Said Nursi' nin Yaam yks

1873 ylnda Bitlis'in Nurs Kynde dodu. Nursi ismi bu kye izafeten kendisinin soyad olarak kullanlmaktadr. Ksa bir sure Molla Mehmet Emin'den ders alm, d

zenli bir eitim grmemi, grememitir.Somut anlamda balca abas ve amac, douda, Kahire'deki El Ezher benzeri Medrese-Tz-Zehra adnda birmedrese kurulmasn salamaya ynelik olmutur. Bununiin 1897'de Padiah Abdlhamit'i ziyaret etmi; dnceleri padiah tarafndan tehlikeli grlm, kabul edilmemi,1907'de ikinci geliinde tutuklanm ve ksa bir sre aklhastanesine gnderilmitir. Serbest braklnca Selanik'e gitmi, Merutiyet yanllaryla temas olmu, 1908'te ttihati

Osmani Cemiyeti'nin kuruluunda rol oynam, Tanin,Mizan, Serbesti, kdam, ark ve Krdistan, Volkan gibigazete ve dergilerde yazmtr.

Tunaya'nn ve baka bir ksm tarihilerin tespitlerinegre 31 Mart'm dzenleyicileri arasndadr (3); ancak, kendisi bunu reddetmektedir. Yarglama sonucunda da beraatetmitir.

(3) Bkz. Tank Zafer Tunaya, Trkiye'de Siyasal Partiler, cilt:},2. Bask,Hrriyet Vakf Yaynlan, 1988, s. 189-190.

l


14/96

1912'de ittihatlarn gizli polis rgt olan Tekilat-

Mahsusa'da grev alm; 1916'da da savata Ruslara esirdm; soma, stanbul ve Van'da yaamnn bir ksm ge

mitir. Van'da bir sre srgn olarak bulunmutur.

eyh Said Ayaklanmas zerine, ayaklanmaya katld

iddiasyla stanbul'a getirilmitir. Daha somaki dnem

lerde, Burdur, sparta ve Bal'da srgn hayat yaamtr.

Cumhuriyet dneminde birka kez tutuklanmtr. 50'den

soma rahattr ve iktidarla iyi ilikiler ierisindedir.

Said Nursi ile ilgili baz kaynaklarda, onun yaamnn dneme ayrlarak incelendiini grmekteyiz:

Birinci dnem, doumundan 1926'ya kadar siyaset yo

luyla dine hizmet olarak belirlenmektedir. kincisi, 1926-

1949 yllarn kapsayan Risale-i Nur'larn (nur kitapklar)

yazmyla geen dnemdir. O gnlerde gazete bile okuma

dn kendisi ve yandalar zikretmektedirler. 1949'dan

lmne kadar -yanda baz yazarlarn benimsedii tabir

le- "siyasileri irat (onlara yol gstermek) tarikiyle onlaradoru yolu gstermek ve onlar dine hizmetkar yapmak"olarak ifade edilen bir dnem yaamtr. (4)

Said Nurs i'n in Yazdklar

Said Nursi'nin yaptlarnn Trke harflerle yazlm

olanlarn, dorusunu isterseniz, rencilik yllarmdan iti

baren okuyup anlamaya almmdr. Fakat, son derece adal, anlalmaz, kendine zg bir slubu olduu iin zaman

(4) Necmettin ahiner, Bilinmeyen Taraflanyla Be dizzama n Said-i Nur-

si,Yeni Asy a Yayn lan, stanbul , 1979, s.335; Malmsa nj, Said-i Nursi ve Krt

Sorunu, Doz Yaynlan, stanbul, 1991, s.21-24.

12


15/96

zaman acaba bendeki bir eksiklikten mi kaynaklanyor diye

dndm olmutur. O zamanlar, belki daha kolay anlalr umuduyla Szler isimli risalesini, Franszca evirisinden

anlamaya da altm.

Tm bu abalardan sonra, anlalamamasnn asl nede

ninin, yazdklarnn hacmine oranla anlalacak ok az ey

yazm olmasndan kaynakland sonucuna vardm be

lirtmeliyim. Esasen, Said Nursi'ye kar takdir ve hayranlk

duygularyla dolu olanlarn da genellikle, bu duygularnn

nedenlerini aklamak bakmndan, onun ne anlatt, dnsel plandaki katklarnn ne olduu konusunda ikna edici

bir gereke bulmakta glk ektikleri; onun yerine, anla-

lamayacak kadar derin grler ortaya koyduu yolundaki

bahanelerin arkasna sndklar grlr.

Esasen, Nurculukta anlamann nemi yoktur. Zira, ina

nlmaktadr ki Nurculukta anlamadan da alim olmak mm

kndr. Said Nursi'ye gre, Risale-i Nurlar okuyan bir

kimse "hi anlamasa bile, deil mi ki, Risale-i Nur talebelerinin manevi bir kiilikleri vardr; yleyse bu zamann biralimidir" (5). Said Nursi, ayrca, ifade etmektedir ki "Risa

le-i Nur bir elektrie benzer. Son derece yksek ve derin birilimdir o. yleyken ne tahsile, ne ders almaya hacet kalmadan; zahmet bile ekmeden herkes onu anlayabilir. On

daki derin bilgileri alabilir " (6).Nursi'nin baz risaleleri, yalnzca Arap harfleriyle ya-

(5) Said Nursi, Nur Meyveleri, s.66; Turan Dursun, Mslmanlk ve Nur

culuk, kinci Basm, Kayn ak Yay nlan, stanbul, 1966. (lk basks, 1971' de ya

plmtr.), s.51.

(6) Said Nursi, Sikke-i Tasdik-i Gayb ( arap harfleriyle teksir), balang

ta numarasz s.2; Turan Dursun, age, s.51

13


16/96

zlmtr. Bu tr metinleri, Arap alfabesiyle yazlm metin

leri okuyabilen yazarlarn yazdklarndan ve aktarmalarn

dan yararlanarak deerlendirmeye altm. Bunlarn ieri

sinde zellikle Sikke-i Tasdik-i Gaybi, Said'in kendisini ve

Nurculuu nasl grdnn anlalmas bakmndan nem

lidir. Bu risale, Turan Dursun'un Mslmanlk ve Nur

culuk isimli kitabnda ayrntl bir biimde incelenmi ve

aktarlmtr. Turan Dursun'un bu yaptnda Sikke-i Tasdik-i

Gaybi balca kaynak olarak alnm ve inandrcl sala yabilmek bakmndan, kitabn arkasnda Sikke-i Tasdik-i

Gaybi'den yararlanlan blmlerin fotokopileri de verilmi

tir. Turan Dursun, bu kitabn mmin bir mslman olduu

dnemde yazm ve bu kitabnda Said Nursi'yi ve Nurculu

u islamiyet asndan da irdelemitir.

Said Nursi'nin nemi

Said Nursi'nin nemi nereden kaynaklanyor? Daha

dorusu, Said Nursi'yi taraftarlarnn gznde neredeyse

(bunun abartl bir ifade olmadn sanyorum) peygamber

mertebesine karan nedir? Turan Dursun'un, Nursi'nin z

gn kaynaklarndan yapt aktarmalara dayanarak bunlar

ortaya koymaya alalm.

Nursi'nin bu konudaki baarsnn srr, esas olarak,

kendi ifadesiyle Kuran' kendisine dayanak yapmak suretiy

le mritlerinin ve taraftarlarnn gznde eriilmez bir yer

kazanabilmi olmasyla aklanabilir.

Bu abasnda Kuran'dan nasl yararlandn ifade

ederken "Ben, Kur 'an ' szlerimle vmyorum, szlerimi

14


17/96

Kur'an'la vyorum" demektedir (7). Bunun iin yapt,

Kuran'daki baz ayetleri alp bunlar, kendisini ven, kendisini nemliletiren yorumlara kavuturmaktr.

rnein, Kuran'da Nur Suresi'nde yer alan bir ayette,

atesiz yanan nurdan bahis vardr. Said Nursi, burada nur

dan bahsedilmesinden hareketle, Nur Suresi "Hem iaret

eder ki, Risale-i Nurlarn mellifi de atesiz yanar. Tahsil

iin klfet ve ders alma zorunluluuna katlanmadan nurla-

nr ve alim olur" diyebilmektedir. Yani, Nur Suresi'nde

atesiz yanan bir alevden bahsedildiine gre, buradan, kendisi de eitim grmeden nur gibi parldayan bir insan oldu

unun Kuran'da iaret edildii sonucuna varmaktadr (8)

Hd Suresi'nin 105'inci ayetinde, "ilerinde bedbaht

olanlar da said olanlar da vardr" denilmektedir. Said szc

nn, Arapa'da mutlu anlamna geldiini reniyoruz.

Nursi, bu ayette, "said" szcnn yer almasna dayana

rak, kendisinden sz edildii sonucuna varmaktadr.

Kuran'dan bu ekilde kendisini yceltici sonular karabilmek iin, eskilerin "cifir" dedii yntemden de yarar

lanmtr. "Cifir ", harflere baz saylar izafe ederek gelece

i bilme olarak ifade edilir. ok saygn pek ok islam bilgi

ni, Islamiyetle tankl olan, Ibn-i Haldun'dan Ziya Pa-

a'ya kadar herkes, "cifir" ynteminin islamiyet'le alakas

olmayan uydurma bir metot olduunda mttefiktirler.

Ziya Paa'nn Harbt'mda da "cifir" yntemini hic

veden dizeleri vardr:"Mstakbele imdi hkmolunmaz!

(7) Said Nursi, age, s.221, Turan Dursun, age, s.62.

(8) Said Nursi , age, s.60-70; Turan Dursun , age, s. 15.

15


18/96

Gaipteki Ciflr ile bulunmaz "

"Ciflr", ne denli uydurma bir yol olsa da, kimilerincegelecei bilme yntemi olarak kabul edilir. Gerekte, Said

Nursi'nin yapt ok daha garip bir abadan ibarettir.

Onun yapt, "ciflr" yntemiyle gelecei bilmek iddiasn

dan farkldr. Nursi'nin abas, ou yerde, kendisiyle ilgili

baz olgularn ve oluumlarn, gemite, hem de Kuran'da

ngrlm olduunu ispat etmeye yneliktir.

rnein, Enam Suresi'nin 161 inci ayeti Peygambere

hitaben, "De ki: phesiz Rabbim, beni doru yola iletmitir "denilmektedir. Nursi, burada da kendisine hitap edildii

kansndadr. Bu kansnn ilgin bir dayana vardr. Bu

ayetin say deeri, "ciflr"hesabna gre 1316'dr. Bu da Sa-

id'in Nur Risalelerini hazrlamaya balad tarihtir; kendi

sinin kastedildiini buradan karsamaktadr.

Btn bunlarla ne anlatmak istediim ok ak olma

m olabilir. Ne anlatmak istediimi ortaya koymak bak

mndan, izninizle bir rnek vereyim. rnein, benim soyadn, Ikl olduuna gre, Nursi gibi dnecek olsaydm,

Atatrk'n szlerinde nerede k szc geiyorsa, orada

beni kastettii sonucuna varmakta hakl olabilirdim.

Veyahut "Ey Trk Genlii, birinci vazifen..." diye ba

layan hitab ele alrdm, oradan baz harflere, baz saylar at

federek baka baz saylara giderdim; o saylar bler, ar

par, benimle ilgili bir rakama ulaabilirdim. Hibir ey bu-

lamasam, bizim Amasya'daki evin kap numarasn kara bilirdim, rnein. Bylece, Atatrk'n "Ey Trk Genlii"derken, beni kastetmi olduu sonucuna varmakta hakl ola

bilirdim.

Nursi'nin izledii byle bir yntemdir ve bu yoldaki

16


19/96


20/96

da, Said gibi bylesine nemli bir ahsiyetin aralarndan

kacan gene nsezi yoluyla hissetmelerinden ileri gelmek-

teymi (13).

Risale-i Nurlarn nemi

Said Nursi'nin yazdklar, Risale-i Nur ad altnda derlenerek yaynlanmtr. Bunlar, Said-i Nursi'nin balattNurculuk tarikatnn (veya Ceza Kanunu hkmlerine arp

mayacak bir deyimle, akmnn) temel kaynaklarn oluturmutur. Said Nursi, Kuran'n eitli ayetlerinde Risale-iNurlarn haber verildii kansndadr.

Hicr Suresi'nin 87 nci ayetinde "And olsun ki, sanaher zaman tekrarlanan yedi ayetli Fatihay ve byk Kuran ' verdik" denilmektedir. Nursi'ye gre, burada da Risale-i Nur 'a iaret ediliyormu.

Said Nursi'nin ve. Nurcularn Risale-i Nurlara atfettik

leri nemin snr yoktur. Nursi'ye gre, ikinci Dnya Sava-'na girmemizi nleyen Risale-i Nur olmutur; (14) Risale-i Nur okuyanlarn evi yangndan kurtulur; (15) Risale-iNur'u ekirgeler, kular bile dinler (16).

Said-i Nursi bununla da kalmamakta, Risale-i Nuriarsanki Kuran ile edeerli veya onun benzeri bir kaynak olarak belirlemektedir.

Risale-i Nur'un, Said Nursi'ye Allah tarafndan verildii ileri srlmektedir (17). Oysa, islam'da Tam tarafndan

(13) Said Nursi, age, s.57; Turan Dursun, age, s. 58-60.(14) Said Nursi, age, s.40; Turan Dursun, age, s. 43.(15) Said Nursi, Emir da Lahikas,Nur matbaas, Ankara, 1959,s.l04- 105;

Turan Dursun, age, s.45.(16) Said Nursi, age, s.205; Turan Dursun, age, s.46.(17) Said Nursi, Bedizzaman Cevap Veriyor, Medeniyet Matbaas, An

kara, 1960, s.122; Turan Dursun, age, s. 42.

18


21/96


22/96


23/96

Genel olarak keramet iddialar, bir baka deyile, bilim

sel olarak aklanmas en azndan imdilik mmkn olma yan baz olaylarm veya yeteneklerin bulunduuna ilikin iddialar, tartmal bir alan olan parapsikolojiyi ilgilendirir. Biran iin bu konularda ileri srlen iddialarn, parapsikolojiy-le ilgilenenlerin gerekliine ihtimal verdikleri, "durugr"(clairvoyance), "nceden grme" (prvoyance) veya "d

nce ile eyaya uzaktan hkmetme "(tlkinsie) trndeolgular olarak kabul etsek bile, Nursi'nin bir "dini lider","din bilgini", "bedizzaman".. olduu yolunda bir sonuca

varmak iin bunlarn yeterli olduklarm syleyemeyiz. nk gene parapsikolojiyle ilgilenenler bilirler ki bu tr yetilere sahip olanlar, zeka ve karakter dzeyleri bakmndan okdeiik trde insanlar arasndan kabilmektedir.

Ayrca, byle yetilere sahip olduklarna inanlanlar

arasnda Yaar Kemal'in Yer Demir, Gk Bakr'ndakiTaba gibi kendisine bakalarnn keramet atfettii masumkiilikler, Rusya'daki Rasputin gibi esrarengiz isimler, dpedz arlatanlar veya Amerika'da ok grlen trde tehlikeli szde tarikat eyhleri... de bulunabilmektedir.

Dolaysyla, bir kimsenin keramet sahibi olduuna inananlar, onun her sylediini tartmasz bir doru olarak ka

bul etmek ve herkesin bunu bylece kabul etmesini beklemek hakkna sahip olmamaldrlar. Gene konumuzla ilgilisomut neklere dnecek olursak, Said Nursi syledii iin

Atatrk'e "deccal" (24) demenin veya Fethullah Glen sa

vunduu iin ABD ile entegrasyona gitmenin (25) dorulu-

(24) Deccal, baz kaynaklara gre, ahr zamanda ortaya kacana inan

lan ve fitnenin ve fesadn ba olan kimsedir.

(25) Glen'in bu konudaki grleri iin bkz: Zaman, 4 Eyll 1997; Ay

dnlk, 7 Eyll 1997, s.5.

21


24/96

unu kabul etmek elbette ki mtrkn olamaz. nk hi birkeramet iddias, akl ve mantk kurallarn, tarihsel gerekle

ri ve lke yararlarn grmezlikten gelmeyi hakl karamaz.

Nurculuun Gncelletirilmesi

Said Nursi, daha sonra greceimiz, Nurculuun g

nmzdeki nde gelen temsilcileri olan Fethullahlara k

yasla, yerli izgileri daha ar basan bir hareket balatm

ve srdrmtr. Nurculuun uluslararas balantlar, Said

Nursi'nin lmnden sonra ve zellikle de son dnemlerdeyounlamtr.

Bu durum, son dnemlere damgasn vuran, Yeni Dn

ya Dzeni olgusuyla ve onun zn oluturan "kreselle

me" dayatmalaryla yakndan ilgilidir. Bu erevede Said

Nursi'nin ve Nurculuun, esasen gndemden hi bir zaman

silinmemi olan yerinin, yeni bir vurgu kazandna tank

olmaktayz.

Sovyetlerin kne kadar, islamiyet'ten Sovyetlerikuatma altnda tutmada yararlanm olan gler, haliyle

farkl araylar iine girmi bulunuyorlar. Bir baka deyile,

artk nl "yeil kuak" stratejisinin varlk nedeni kalma

mtr. te yandan, yeryzn, avularnn iine sdrabile

cekleri bir kresel kye dntrmek isteyen uluslararas

gler, yalnzca Sovyetleri ykmakla emellerine ulam

olamayacaklarn grmektedirler. Bunun iin ve hepsinden

nemli olarak, Atatrk'n deyimiyle "mazlum milletler "mkurtulu umudunun tmyle ortadan kaldrlmas gerek

mektedir. Bu da Kemalizm'i tarih sahnesinden silmeden ba

arlabilecek bir i deildir.

22


25/96

Kreselleme, 70'li yllardan bu yana derin bir bunalma yuvarlanm olan uluslararas sermayenin, bu bunalm

amak iin oluturduu evrensel modelin nemli bir yn

dr. Kreselleme, "egemenlik kaytsz artsz milletindir "ilkesi yerine "egemenlik kaytsz artsz uluslararas serma

yenindir" demektir. Bunun iin, sosyal devletin ortadan

kaldrlmak istendii bir tarih aamasnda, onunla birlikte,

ulusal devlet, demokrasi ve lkemiz gerekleri erevesinde

btn bunlar somutlatran bir tarihsel izgi olarak Kemalizm, youn saldrlarla kar karyadr.

Kemalizm, ortadan kaldrlmaya allrken onun yeri

ni neyin alacana da karar vermilerdir. "Ilml islam" bu

nun iin icadedilmitir. islm sfatnn arkasna snan bu

akmn lmll, efendileriyle ilikileri erevesinde sz

konusudur. Yoksa, Kemalist deerler ve devrimler(rnein

kadn haklan) karsnda daha lml olunacana dair bir

anlam iermemektedir.CIA'nn Orta Dou Masas eflerinden Fuller, yeni

stratejilerinin iaretini yle vermitir: "Hml Islm benim seme, Atatrk'n grlerinden vazgeme, Ortadou veKafkaslarda serbest piyasann ve ABD'nin tavsiye ettii Is-

lam yaymak" (26).

Esasen Fuller, Mustafa Kemal' in eserlerinin ve d

ncelerinin silindiine dair hkmn vermitir bile. Ufuk

Gldemir ile yapt mlakatnda bu grn yle anlatyor:

"Ancak dnyada hi bir lider ne George Washington,ne Nehru, ne Lenin, ne Gandi sonsuza kadar yaayabilecek

(26) "Refah Partisi Suudi Balants", Ikibine Doru, 8 Kasm 1992.

23


26/96


27/96

lkte piyasaya srlen, Said Nursi hakkndaki kitabyla yeni

bir halkaya kavumutur (28).Halen Amerika'da Washington niversitesinde grev

yapmakta olan erif Mardin, 1998 Mart ay banda Trki ye'ye geldiinde, basna yansyan aklamalarndan anlaldna gre, daha zgr olduu iin Amerika'da yaadnifade etmitir. Oysa, Trkiye'de zgrlklerin en ok kstland 12 Mart ve 12 Eyll dnemlerinde bile, bilindii kadaryla, bu zatn bana en ufak bir ey gelmi deildir. Said

Nursi'yi ve Nurculuu Kemalizm karsnda gklere karan kitab da Trkiye'de zgrce baslm ve satlmtr.

Btn bunlardan sonra, erif Mardin'in kendisini Ak-soy'lar, ok'lar, Mumcu'lar... safnda bir zgrlk kahrama-nym gibi gstermeye kalkmas biraz garip kamyor mu!

Ayrca sorulmas gerekir: erif Mardin, Martin Luther King gibi veya Kennedy kardeler gibi, Amerika'damevcut zgrlklerin snrlarnda dolamasn gerektiren bireyler mi yapmtr ki orada daha zgr olduu sonucuna

varabilmitir?

Btn bunlara ramen, aklamad ve aklayamadtrdeki ve dozdaki baz etkinlikleri bakmndan, Amerika'nn Trkiye'den daha elverili ve tatminkar bir ortamoluturduunu ve daha zengin olanaklar sunduunu ifadeetmek istemekteyse, buna kar sylenecek sz bulmak kolay deildir.

(28) erif MARDN, Bedizzamar Said Nursi Olay (ev: Metin UL-HAOL U), letiim Y 2.Bask, stanbul.Kasm 1992,406 s.(Mardin' in bu ki

tab ilk olarak 1989'de Amerika'da ingilizce olarak yaynlanmtr); Bu kitap hak

knda bkz: Alpaslan Ikl," "Said Nursi" erif Mardin'in Bir Kitab zerine",

Mlkiyelil er Birlii Dergisi, cilt: XVIII, say: 155, Mays 1993, s. 57-62; Alpas

lan Ikl, Kreselleme ve Demokratikleme, kinci Bask, Tze Yaynclk, An

kara, 1996, s. 162-174.

25


28/96

erif Mardin'in Said Nursi Hayranl

erif Mardin'in anlan kitabnda yapm olduu, Said

Nursi'ye dorudan deinmi olduu her yerde hayranln

dile getiren ve derin vgler ieren baz ifadeler sralamak

tan ibarettir. Bunlar kantlamak veya bu hayranla gereke

olan olgular akla kavuturmak, onun sorunu deildir.

Yazarn bu tr deinmelerini, yle sralayabiliriz:

"Said Nursi, zamanmzda Mslmanlar iin uygun

den tavrn ilkelerini Kur'an dan karan bir slam bilimleri uzman olarak grlebilir." (29)"Said Nursi'nin mesajnn modernleme akmlarndan

birini oluturduu sylenebilir." (W)"Said Nursi'nin Aydnlanma felsefesinin iinden do

mu fikirleri kendi sistemine yedirmesi. .."(31)"Said Nursi'nin kiiliini oluturan ve kendisi henz

genken belirginleen zellikler arasnda, E.Erikson 'un

Luther'e atfettii karakter zelliklerini anmsatan bir kararllk da bulunmaktadr.Resmi biyografisine gre, ocukluk dnemi inatlndan anlalabilecei gibi, sahip oldu

u misyon ok erken yalarda belirginemitir; bunda birvelinin hayatnda gereken vurguyu grmemiz mmkndr."(32)

"nk o, kendisini millet'e din'e ve devlet'e adambir kiiydi." (33)

(29) erif Mard in, age, s.34.

(30) Ayn eser, s.43.


(32) Ayn eser, s. 108

(33) Ayn eser, s. 132

26


29/96

"...parlak bir dal ocuk..." (34)

"...geleneksel slam banazlnn hantalln yok etmi ve modern Avrupa dncesinde grld biimiyle

doann yasalarn kavramaya ynelik bir akm balatm-,

tr."(35).

"Said Nursi'nin byl slubu (...) Said Nursi'nin kv

raklnn, sarsc slubunun ve gramer kurallarna aykr

cmlelerinin ekici etkisi (...) Trke cmlelerine zel bir

ahenk veren Arapalam zengin kelime hazinesi (...) Said

Nursi 'nin retoriinde, Kur 'an slubunu artran ynlerbile bulunmaktadr." (36)

Said Nursi'ye bylesine cmert vgler sralam olan

yazar, onun hakknda olumsuz eletiri anlamna gelebile

cek tek bir szce kitabnda yer vermemitir. Tam tersine,

Said Nursi'nin kiilik yaps hakknda kuku uyandrabile

cek baz iddialar yalanlamakta zenli davrand grl

mektedir. rnein, Nursi'nin Sultan tarafndan akl hasta

nesine kapattrlm olmasyla ilgili olarak "yaplan muayeneler sonunda akli dengesinin yerinde olduu aka

ortaya kmtr " (37) demektedir.

Btn bunlardan sonra, Mardin'in kitabnda Nursi'nin

kiilik yaps ile ilgili olarak ok ustaca bir slupla ve ima

yollu baz eletiriler ortaya konulduuna dair grleri an

lamak bsbtn olanakszlamaktadr. Kitap zerinde tar

ttmz kimileri, Mardin'in bu tavrna kant olarak aa

daki cmlelerini bir rnek olarak ileri srmlerdir: "Be-

(34) Ayn eser, s. 164.

(35) Ayn eser, s.277-8,

(36) Ayn eser, s.280.

(37) Ayn eser, s. 132.

27


30/96

lirttiine gre, zel dnyasnn yars annesinin lm ile

kaybolup gitmiti; Abdurrahman 'n lm ise, zel evreninin dier yarsnn da yokolmas anlamna geliyordu. Buna

ramen, Abdurrahman 'n lm ile ortaya kan kayp, k

sa bir sre sonra, kendisini Said Nursi 'nin hizmetine ve ya

zlarnn propagandasna adayan bir baka gen tarafn

dan telafi edilecekti." (38) Ancak, benim grm, bu tr

den satrlarn Nursi ile ilgili kltc bir ima amac ta

madklar veya o ynde alglanmalarnn ve deerlendiril

melerinin mmkn olamayaca dorultusundadr.

erif Mardin'e Gre, Said Nursi'nin Kerametleri

Mardin, bylesine derin hayranlk ifadeleriyle and

Nursi ile ilgili baz "keramet" iddialarn da hi bir eletiri

szgecinden geirmeye ve bu iddialara inanmadna dair

herhangi bir kayt koymaya gerek duymakszm(rnein, id

dialar trnak iine almak gibi) olduu gibi nakletmitir.

Mardin'in naklettiklerine gre, Nursi'ye medrese ren

cilii alanndaki bir ryasnda "Hazreti Muhammedi gr

me izni" tannmtr (39). Nursi, genlik yllarna ait bir baka ryada da "Kadiri tarikatnn kurucusu Abdkadir Gey-

lani'yi grd". Mardin, bu olay bir "dini lider" olarak Nur

si'nin "ortaya k yalnzca bir tesadf saylmamaldr" yolundaki grnn kant olarak ileri srmektedir (40).

Mardin, ayrca, 1890'lann banda, elleri kelepeli ola

rak Bitlis'e gnderilirken "Nezaretileri, ibadet iin yr-

(38) Ayn eser, s.153.

(39) Ayn eser,.s.l 13.

(40) Ayn eser, s. 119.

28


31/96

ylerine ara verdiklerinde, Molla Said'in her naslsa kelepelerinden kurtulmu biimde ibadete hazrlandn

grmlerdir" (41) diye yazmaktadr. te yandan, geneMardin'in naklettiine gre, Said Nursi, ertesi gn kendisine sorulacak sorulan "nceden malum olma yoluyla " bilme yetisine sahiptir (42).

Btn bunlardan sonra, ok ak bir biimde, inanm bir Nurcunun kitabn okuduumuz izlenimine varabiliriz. Ancak, baz zihinleri kartran u hususu da grmezlikedemeyiz: Byle bir kitabn yazlmasnda, bir takm laik

Batl bilim adamlannm tahlillerinin ve.kuramlannn aklamasna geni bir yer ayrlm olmas ve bunlann, kitaptaortaya konulan baz grlerin dayanaklan olduklan yolunda bir san uyandrma gereksinimi duyulmu olmas artcdr. Zira, keramet sahibine inanan insanlann, bu yolda bilimsel kantlamalara gereksinimi olmamak gerekir. Acaba,kendisinin inanmad baz konulara, bilimsel kayglarolan evreleri inandrmak veya en azndan ilgilerini ekmek isteyen birisi ile mi kar karyayz?

erif Mardin'e Gre, Nurculuk ve Kemalizm

Nurculuk, bir ok bakmlardan, Cumhuriyetin bir antitezi ve Kemalizm kart bir hareket olarak ortaya km vekendisini tanmlamtr. Dolaysyla, hilafetin yannda yeralmtr.

Said Nursi, "hilafet saltanatnn vefat "ndan duyduu

hzn gizlememi (43) ve nurculuun roln "Mustafa Ke-

(41) Ayn eser, s.123.

(42) Ayn eser, s. 130.

(43) S. Nursi, ualar, age, s.370.

29


32/96


33/96


34/96

sndren slam karsnda grmekte iken, bugn Kema

lizm'in Islami Osmanl toplumu karsnda kiiliksizletiricietkilerinden sz eder olmutur. Mardin'i n bu evrimini,

Amerika'nn "zgr" havasna borlu olduu dnlebilir.

Oysa, Mardin'in bir zamanlar Kemalizm'i slamiyet

karsnda gstermesi kadar, bugn de slamiyet'i Kema

lizm karsnda gstermesi de herhangi bir mantksal ve ta

rihsel temeli olmayan bo bir iddiadan ibarettir (55)

Mardin'e gre, "Nurcu hareket gcnn bir blmn

Cumhuriyet dneminin baarszlklarndan ald(...) Sz konusu baarszlk, Bat uygarlnn artk bir yenilgi olarak

alglamaya balad sanayi toplumuna zg bir olgu olarak gl inan balarnn yokluu ve 'bezginlik' ile kout

tur"(56).

Grld zere, Mardin, Kemalizm'e ynelik eletiri

lerinde, Kemalizm'i sanayi toplumu olgusuyla zdeletir

mek gibi, kendisine kolaylk salar gibi grnen ve fakat

geerli hi bir mantksal dayana bulunmad iin aslasalam olmayan bir yol tutmutur.

Sanayi toplumu olgusuyla Kemalizm'i zdeletirme

abas ikna edici olabilseydi, bundan, bazlarn pek sevin

direcek, yle bir sonu salanm olabilirdi: Kemalizm gi

bi, yeryznden izleri her eye ramen silinememi olan

bir anti-emperyalist akm, "garbn afakini saran elik

zrhl duvar"ile bank bir izgi gibi gstermek mmkn

olabilirdi.Oysa, "bilimsel felaketlerimizin en sonuncusu sanayi-

(55) Kemalizm ve din ilikileri hakknda bkz: Alpaslan Ikl, Kemalizm,

Sosyalizm ve Din, Tze Yaynclk, Ankara, 1997, s.151-207.

(56) erif Mardin, age, s.46.

32


35/96

lemedir " diyen Fourrier'den, gnmzn evrecilerine ka

dar ok deiik akmlarn kar ktklar ve kukuyla baktklar sanayi toplumunun baz olumsuzluklarndan Kema

lizm'i sorumlu tutmann anlalr hi bir yan yoktur. Sana

yi toplumunun dourduu etin sorunlar imdiye kadar

kim zebilmi ki Kemalizm zebilmi olsun. Ameri

ka'nn sadk hizmetkr Suudi Arabistan m zmtr?

Mardin'in "kiiliksizletirme " srecinin kart olarak grd Osmanlln diriltilmesi mmkn olsa, bugnn ko

ullarnda, Suudilikten ok farkl bir ey mi ortaya kacaktr? Osmanllk, kendisini silip sprm olan bir srecin

sonularna nasl are olacaktr?

. Mardin'e gre, Said Nursi'nin ve Nurculuun mca

dele yolu, kendi deyimiyle "Kemalist Jakobenizm "den (57)farkldr. Fazla irdelemeye ve kantlamaya gerek duymaks

zn "Kemalizm, yzeysel ve toplumla organik balardanyoksun" (58) bir hareket olarak takdim edilmekte; buna

karn, Nurculukta "toplum seferberliine tannan nem "in(59) varl ileri srlmektedir. Oysa, gerein bunun tam

tersi olduu, bizatihi Mardin'in kitabnda anlatlanlardan

kmaktadr.

Said Nursi, eylem izgisinin tm boyunca, egemenler

le ibirlii iinde olmaya byk zen gstermi ve amala

rn gerekletirmede, esas olarak, egemen konumda olan

lardan salayaca destee gvenmitir.

Said Nursi'nin, egemenlerle ibirliine gsterdii zen,

(57) Ayn eser, s. 10.

(58) Ayn eser, s.269. Kemalizm'in demokratiklii ve toplumla btnle

mesi konusunda bkz: Alpaslan Ikl, age, s.28-56.

(59) erif Mardin, age, s.164.

33


36/96

1913'te Bitlis'te patlak veren bir isyan bastrarak glerini

kantlamalarndan hemen soma, Jn Trkler'in gizli ser

visine katlmasnda aka grlr. "Said Nursi, ttifak devletleri safnda savaa katlnmasna dair be cihad fetvasnn hazrlk almalarna da katld." (60)

Nursi'nin yeri, genellikle, egemenlerin yanbandadr.

1890'larda Van valisinin maiyetindedir (61). Abdlha-

mid'in kuubas Mustafa Bey'in konanda uzun sre

yaamtr. Bu zatn olu, Jn Trklerin gizli servisinin n

de gelen kiilerindendir ve Nursi'nin yakn arkadadr (62).

Said Nursi'nin amalarm gerekletirme yolundaki a

balarnda, sultanlara yazd mektuplar nemli bir yer tutar.

Abdlhamid'e sunduu bir dilekeyle, douda, Kahire'deki

El-Ezher modelinde bir medresenin kurulmasn nermitir

(63). Ayn ierikte bir dilekeyi daha soma Sultan Reat'a

sunmutur (64). Grlyor ki Nursi'nin mcadele yntemi,

bir "toplum seferberliine" dayanmann ok uzamdadr ve krallarn desteiyle toplumu deitirmeyi amalayan

19.yzyl topistlerinin izgisini anmsatmaktadr.

Gerekte Mustafa Kemal ile ters dmesi de kendisinin

deil; Mustafa Kemal' in tutum ve tercihlerinin zorunlu kl

d bir durum olarak grnmektedir. Keza, eyh Said

ayaklanmasna katlmadn beyanda zen gstermesi (65)

ve yazdklarnda "kartlarnn bir Krt milliyetisi oldu u yolunda kendisine ynelttikleri sulamalar hakl gste-

(60) Ayn eser, s. 144.

(61) Ayn eser, s.126.

(62) Ayn eser, s. 128-9.

(63) Ayn eser, s.36,130-1.

(64) Ayn eser, s. 142.

(65) Ayn eser, s. 155.

34


37/96

recek hibir ey "bulunmamas (66) da Cumhuriyet ynetimiyle iyi geinme abalarnn kantlarndan biri olarak g

rlebilir.

Mardin'e gre, Nurculuun stratejisinde "toplum se ferberliine tannan nem(...) Cumhuriyet rejimi yneticilerini muhtemelen en ok endielendiren zelliidir" (67)Buradaki birinci yanllk, Cumhuriyet rejimi yneticilerini

homojen bir btnlk gibi gstererek hepsini ayn torbaya

koyma eilimindedir. kinci olarak, baz Cumhuriyet rejimi

yneticilerinin, Sabahattin Ali'ye, Nazm'a veya 12Mart'ta ve 12 EylPde DSK yneticilerine ve ou ajan

provokatrler tarafndan tuzaa drlm olan ocuk de

necek yataki insanlara yaptklar anmsanacak olursa, Nur

culuun Cumhuriyet rejimi yneticilerini en ok endielen

diren bir akm olduu yolundaki iddia, bir hayli havada kal

maktadr.

Kukusuz, dnce ve inanlarndan dolay bir kimseye yaplan basklar hibir ekilde onaylanamaz. Ancak, Nur-

si'nin tek parti dneminde 11 ay kadar hapse mahkum

edilmi ve Bat'da oturmaya mecbur edilmi olmasn, ade

ta, lkemizde grlm tek ve en ar bir bask uygulamas

olarak gstermeye ynelik son zamanlarda srdrlen

kampanyalar anlamak da zordur. Aslnda Said'in kendisi,

kendi ifadesiyle, "Mustafa Kemal'in hissiyatn ve prensiplerini rencide ettii halde kendisine ilimemi" olduunukabul etmektedir. Ancak bu durumu, "Risale-i Nur'un parlak bir kerameti" olarak aklamaktadr (68) .

(66) Ayn eser, s.141.

(67) Ayn eser, s. 164.

(68) Ayn eser, s.376.

35


38/96

Nursi, 1950'den sonra iktidara geen Demokrat Parti

yneticileriyle omuz omuzadr. 1960'da lmnden soma,

izleyicilerinin, MSP'yi deil de egemen glerin partisi niteliini daha ok tayan AP'yi desteklemi olmalar da da

ima egemen izgi dorultusunda belirmi olan temel yne

liinin bir uzants gibidir. Bu destein, 12 Eyll'den sonra

geni lde zal'a ve ardndan iller'e kayd bilinmek

tedir.

Nihayet, .Mardin'in kitab, bu zincirin nemli bir hal

ka daha kazanmasna yeni ve nemli bir katk salamakta;

Nurculuun, lke egemenlerinin tesinde Okyanus tesindeki dnya egemenleriyle balarnn glenmesine yardm

c olmaktadr.

.Mardin'in, Nurculuk konusunda yeterince ak ol

mad konulardan biri , Nurculuun iktidara damgasn

vurduktan somaki dnemde tutaca yolla ilgilidir. Mar

din'in kitabndan, Said Nursi'nin bu ok nemli konuya

ilikin grlerini, Cenap ahabettin'in ayn konudaki g

rlerine ilikin baz aklamalara dayanarak dolayl bir biimde ve ancak ok snrl olarak karsamaktayz. . Mar

din'in aktardna gre, Cenap Sahabettin, Nursi'ye yant

olarak yazd bir yazda "dini vecibelerin yerine getirilmesi zerindeki denetimin sklatrlmasyla, slamiyet'innasl korunabileceini anlamadn belirtmekteydi" (69).

Nurculuk ve Pozitif Bilimler

Said Nursi'nin pozitif bilimler konusundaki dncele-

(69) Ayn eser, s. 146.

36


39/96

ri elikilerle doludur. Bir yanda, "hayatta en hakiki mrit

ilimdir" dncesini anmsatrcasna "Elbette nev-i beer,ahir vakitte ulum ve fnuna dklecektir. Btn kuvvetiniilimden alacaktr. Hkm ve kuvvet ise, ilmin eline gee

cektir " (70) der. Bir baka yerde ise artk "doal olgularndoal nedenlerle aklanmas gerektiine " inanmadn ve"nedenlerle birlikte sonularn da Allah 'n dorudan, do-

laymsz rn" olduu grn tadn renmekte yiz (71). Said Nursi'nin bu gr o noktaya vardrlmtr

ki "Mesel, Erzurum da bir eseri hakknda takibat yapld iin, hararet -18'e dmtr" denilebilmitir (72).

Said Nursi, pozitif bilimlerden, Allah'n varlnn ka

ntlanmas yolunda yararlanlmas iaretini vermitir. Bir

Mslman iin Allah'n varlnn amprik olarak veya bilim

ve teknik yoluyla kantlanmas abasnn, inan dnyasnn

gerekleriyle ve islamiyet'in zyle elitii yolundaki tar

tmalara burada deinmeye gerek olmad kansndaym.

Tanr'nn varlnn gzlem yoluyla aratrlmas ynndeki eilim, Nursi'nin izleyicileri tarafndan, motorlerin

kardklar seste veya insann kalp atnda "zikir " anlam

aranmas gibi abalara dntrlmtr. Esasen, Nursi'nin

kendisine gre "kedinin mrmrlar 'Y Rahim! Y Rahim!Y Rahimdir" (73).

Bir ksm Nurcular, son yllarda Tanr'nn varlna bi

limsel kantlar bulma abalarna kout olarak, pozitif bilim-

(70) Ayn eser, s.326.

(71) Ayn eser, s. 151

(72) .zek, age, s.249.

(73) M. Fet hullah Gle n, Fasld an Fasla, cilt 2, Nil Yay nlan, zmir, 1996,

s .2 i3 . ' . ' " . < : " '. .

37


40/96

lerin deiik dallarn ilgilendiren yaynlar yapmlardr. .

Mardin bu yaynlarn "son derece st dzeyde " olduklarnyazmaktadr (74). Bylece, Mardin'in, yalnzca toplumbi

lim alannda deil, sibernetikten biyolojiye, morfolojiden

astronomiye... kadar tm pozitif bilimlerle ilgili konularda

ki yaptlarn "son derece st dzeyde" olduklarn deer

lendirebilecek lde bilgi ve kavray sahibi olduunu(!)

renmekteyiz.

Nurculuk ve Bat Uygarl

Nurculuk, Bat uygarl karsnda da elikiler iindeyzmektedir. Said Nursi, bir yanda, "Bana deli dediler. Fakat ben ac hakikati grdm ve anladm ki, slamlar yaadmz devrin medeniyetinden geri, ok geri kalm " (75)diye yaknmaktadr.

Dier yanda ise Bat uygarlna saldrrken, kendine

zg slubuyla, hibir yeni ve zgn yan bulunmayanmalum "bir hrka, bir lokma " felsefesini yle savunmaktadr: "Bedevilikte beer -drt eye muhta oluyordu. O-drt hcatn tedarik etmeyen, on adette ancak ikisiydi.imdiki Garp medeniyet-i zlime-i hzras, su-i istimlatve isrfat ve hevest tehyic ve havic-i gayr-i zaruriyeyi,

zaruri hacetler hkmne getirip, grenek ve tiryakilik cihe-tiyle, imdiki o medeni insann tam muhta olduu drt ha

ceti yerine, yirmi eye bu zamanda muhta oluyor. O yirmihcat tam bir tarzda tedarik edecek, yirmiden ancak ikisi

(74) . Mar di n, age, S.341.

(75) Ayn eser, s . 134.

38


41/96

olabilir. Demek bu medeniyet-i hzra insan ok fakir edi

yor..."(76)

Said Nursi ve Kadn

.Mardin, kitabnda, ada toplumbilimin kavram ve

kuram sorunlarnn ufuklarnda bir utan bir uca koup du

rurken, Nurculuun kadn sorununa ilikin grlerine de

inmeyi adeta unutmutur. Bu konuda "Kadnlara zel bir

yer tannmas, Islmi cinsel ahlka yaplan zel vurgu vecinslerin ayrlmas, Nurcularn hi dn vermedikleri ko

nular arasndadr" (77) demekle yetinmitir.

Oysa, kadnlara tannan yer konusunda, Mardin'in hi

deinmemi olmasna karn, Nursi'ye ait ok geni akla

malar vardr. Said Nursi, yaam boyunca kadnlardan ka

m olduunu slamiyetin gerekli sayd bir banyma-

sna anlatr.

Bitlis'e srgn gelen Said Nursi, Vali mer Paa tarafndan konanda misafir edilir. Said Nursi iki yl kald bu

konakta valinin kzlarndan hibirini tanmadn nerek

anlatr (78).

Said Nursi, evlenmeye de kardr; "evlenme adetini

terkettim ki, t ok haramlara girmeyeyim " demektedir

(79). Oysa, slamiyet'te evlenmeyi haram sayan tek bir satr

(76) Ayn eser, s. 160.(77) Ayn eser, s.68.

(78) Hulusi Turgut, "Bedizzaman Said Nursi'den Fethullah Glen Ho-

ca'ya Nur Hareketi", Sabah, 18.1.1997, s.20.

(79) Said Nursi, Hanml ar Rehberi, s.24; Sina Aksin, "Tr kiye 'de Ortaa

n Gncellii" (12-14 Kasm 1997'de toplanan 5. Ulusal Sosyal Bilimler Kong

resine sunulan bildiri).

39


42/96

dahi yoktur. rtnme konusunda da bir hayli ilgin bir ge

rekesi vardr. Nursi'ye gre "rtnmek uygundur. Yoksa 8-9 dakikalk bir zevk yznden 8-9 ay 'ar bir veled yk',hamisiz bir veledin terbiyesiyle 8-9 yl geirilecektir" (80).Demek oluyor ki rtnmeyen kadnlarn hemen hamile kal

malarnn kanlmaz olduundan Said'in hi bir kukusu

yoktur.

Bu arada, Said Nursi'nin izleyicilerinden olan bir yaza

ra gre, "kadn heyecanl olduu iin tanklnn erkee gre yar deerde olmas dorudur"(81). Bu takdirde heyecanl erkeklerin tankl ne olacak sorusunun yant g

lemektedir. rnein, ekrandan anlaldna gre, Fethul-

lah Glen de heyecanldr. Bu durumda onun tankl tam

saylabilir mi?

Bu konuyu kapatrken, Nursi'nin kadn konusuna ili

kin olarak yazm olduklarndan ksa bir blm, Mardin'in

deyiiyle, "byleyici" ve "sarsc" slubunun bir rneive "modernleme akmlarndan birini oluturan mesajnn "bir ifadesi olarak aktaryoruz:

"Ak bacayla dehetli baklarla ehli imana saldr yorlar. Nikh yolunu kapamaa, fuhuhane yolunu geni-lettirmee alarak, oklarn nefislerini birden esir edip vekalp ve ruhlarn kebair ile yaralyorlar. Belki o kalplerdenbir ksmn ldryorlar. Birka sene nmahrem hevesatna

gstermenin tam cezas olarak o bakl bacaklar cehennemin odunlar olup, en evvel o bacaklar yanacaklarn vednyada emniyet ve sadakati kaybettii iin hilkaten ok is-

(80) Said Nursi , age, s.46; Sina Aksin, age.

(81) A. Vehbi Vakkaso lu, Bilinm eyen Kadn, 3. Bask, Yeni Asya Y.,

stanbul , 1980,s.62-5; Sina Aksin, age.

40


43/96

tedii ve ftraten ok muhta olduu mnasip kocay dahabulamaz. Bulsa da basna bela bulur. Hatt bu halin neti

cesi olarak: O hr zamanda baz yerlerde nikha rabet sizlik ve riayetsizlik yznden krk kadna bir erkek nezaret

edecek derecede ehemniyetsiz, sahipsiz, kymetsiz bir surete gireceihadisin rivayetinden anlalyor." (82)

Nurculuun Fethullah Glen Dnemi

Fethullah Glen, Nurculuun gnmzdeki nde gelen

temsilcilerinden biridir ve herhalde en nde gelen temsilcisidir. Acz Mendiler veya Yeni Asya grubu olarak tannan

topluluklar da kendilerini Said Nursi'nin izleyicileri olarak

tantmakta veya yle bilinmektedirler. Ancak, Fethullahla-

nn bunlar ierisinde en gl topluluu oluturduklar anla

lmaktadr. zellikle, kazandklar enternasyonal kimlik ve

balar nedeniyle ve bu erevede tadklar "Ilml slam "

misyonu dolaysyla ok ayr bir boyuta sahip olduklarnda

kuku yoktur.

Buna karlk, Fethullah Glen'in Nurculuk akmnn

izleyicisi veya temsilcisi olduunu fazlaca grnr klma-

maya ayr bir zen gsterdii hemen dikkat ekmektedir.

Bunun nedeninin, Nurculuun bir tarikat saylmas suretiy

le, kendisinin de Ceza Yasasnn kapsam iine sokulmas

tehlikesine kar bir tedbir olduu tahmin edilebilir.Gene de

Fethullah Glen, kitaplarnda Said Nursi'yi and her yerde ondan "stad" veya "Bedizzaman " (zamann gzellii)

(82) SaidNursi, Genlik Rehberi, 1951, s. 16; . zek, age, s.271.

41


44/96

olarak bahsetmekte kusur etmemitir. Ona gre, Said Nursi

"an bir numaral insan "dr (83).

Fethullah Glen, bununla da kalmamakta, Risalei Nurlar

hakknda "Bu eserler Kur'an in maldr" demektedir (84).

Ayrca, Fethullah Glen'in Said Nursi'nin adn aka

anmad baz yerlerde de, onu neredeyse peygamber dze

yinde grdn gizlememektedir. rnein, Fethullah, ku

lun kalbinde iman n yakma hizmetinin kim tarafndan

yerine getirildii sorusuna yant olmak zere unlar yaz

maktadr:"... mebde' itibariyla bu hizmet, tamamen Allah Resn-

l'ne aittir. Mn asndan ele alnnca da 20.asrda Efen

dimiz'in izdm olarak kuvve-i kudsiye sahibi bir zat

zuhnr etmi ve bu misyonu o yklenmitir.".(85)

Nitekim, Fethullah Glen'in gr ve dncelerinin

Said Nursi'ninkilerin uzantsndan ibaret olduunu grece

iz. zellikle, Nurculuun kendine zg izgilerinin belir

ginletii Atatrk ve kadnn yeri gibi konularda bu benzerlik tartlmayacak kadar aktr. Bunu ortaya koyarken, B

lent Ecevit'in, her ey gibi Fethullah Glen'in de deimi

olduu yolundaki savunmasn nazara alarak, en son yazdk

lar ve syledikleri esas alnacaktr.

Btn bu benzerliklere karn, Nursi'nin Nurculuu ile

Glen'inkiler arasnda nemli farklar bulunmaktadr. Bu

(83) M. Fethullah Glen, Fasldan Fasla, 3. Bask, cilt:2, N Yaynlan,

tzmir, 1996,s.200.

(84) M. Fethullah Glen, age, cilt: 1, 5. Bask, Nil Yaynlan, izmir, 1996,

s.211. / ..." .

(85) M. Fethullah Glen, Prizma, Zaman Y., istanbul, 1997, s.58.

42


45/96

farkllklar, dncelerinin zyle ilgili olmayp ortaya k

tklar dnemin ve koullarn deiik olmasnn sonucudur.Daha nce de deindiimiz zere, Nurculuk, "Yeni

Dnya Dzeni"nin ihtiyac olan "Ilml slam " 'misyonuna

layk grlmtr. Bu amala, erif Mardin'in yapt gibi

yalnzca Said Nursi'nin dncelerinden yararlanlmakla

yetinilmemi; ayrca, Nurculuun bu misyona daha uygun

bir versiyonu olarak Fethullahlk imal edilmitir. Dolay

syla, Fethullalm Nurculuk akm iindeki yerini belirle

yen ayrc zelliinin balca kayna, "Yeni Dnya Dzeni"nde kendisine biilmi olan bu misyonda aranmaldr.

12 Eyll ve Fethullahk

te yandan, gene "Yeni Dnya Dzeni"niyle ilintili bir

unsur olarak, bu evrensel dnmn lkemizdeki yansma

larndan baka bir ey olmayan 12 Eyll rejimi de Fethul-

lahla, Said Nursi dnemi Nurculuunun grmedii birg kazandrmtr.

12 Eyll, kendisini Atatrklkten ilham alan bir ha

reket olarak gstermeyi baard lde, eitli evrelerde,

Atatrk'ten uzaklama ve hatta Atatrk'e dman akmlar

yaratma sonucunu tahrik etmitir. Bu tr evreler, "dma

nmn dman dostumdur" gibi bir varsaymla hareket et

tikleri iin akl almaz yanllklara drlmeleri mmkn

olabilmitir.Kukusuz, Kemalizm'in tam anlamyla kart olan Ev-

renizm'i onunla zdemi gibi gstermek olaanst bir

baardr. Bu saland lde, yalnzca, nkteli bir dille de

olsa "Ben Atatrk deilim" diye haykran Nadir Nadi

43


46/96

deil, deiik genlik gruplar, deiik solcu akmlar... ne

kadar anti-Kemalist olurlarsa o kadar ilerici ve ada ola

bilecekleri sansna kaplmlardr. Bir bakma, "ikinci cumhuriyetilik" de, PKK sempatizanl da bu ortamda yeermitir.

Yaratc ve eletirel dnceden yeterince nasibini al

mam ve ablonlarla dnmekten kurtulamam olmak,

kimi evrelerde, Atatrk'e kar olan ne varsa onunla "yol

arkadal" aray iine girme kolayclna kadar varm

tr. Bylesine bir arayn gereini, mer Lainer'den din

leyelim:"Yeni bir saflama olacaktr ve bunu imdiden 'bil

mek', buna gre davranmak ve mstakbel yol arkadalarnn dilini renmeye, hatta ortak bir dil oluturmaya almak herhalde ertelenemez." (86)

Memnunlar

Ancak, Fethullah Glen'in bir ksm evrelerden ve kiilerden grd destei aklamak bakmndan, 12 Eylln

kabartt anti-Kemalist dalga da yeterli deildir. nk,

Glen, Atatrk ne sahip olanlardan da destek grmekte

dir. rnein, Atatrk olarak tanmlanan kesimin son d

nemlerdeki nde gelen isimlerinden Toktam Ate, bu

destek ve yaknln yle aklamaktadr:

"Sayn Glen'in Trkiye Mslmanl yaklam be

nim de yllardr... savunduum bir yaklamdr. Ayn gr paylamaktan son derece mutlu oldum. Ayrca bu turda do-

(86) mer Lainer, "Sekinci bir gelenein temsilcisi olarak FethullahHoca Cemaati ", Birikim, no:77 , Eyll 1977, s. 10.

44


47/96

larken birok noktada benzer duygular iinde olduumu

memnuniyetle grdm." (87)Glen ile ilgili olarak uyanan bu ilgi ve takdir, kuku

suz, Toktam Ate'le snrl deildir. Lainer'e gre, "en son Zaman 'da yaynlanan 'Ufuk Turu 'ndan sonra bu ilgininhayli geni bir yelpazede vg ve benimsemeye, neredeyse'intisaba' hazr bir havada olduunu grdk. Gazeteninmlakat hakknda grlerini ald hayli geni bir yelpazeoluturan yazar, dnr ve akademisyenlerin hemen hepsi

takdirlerini ifade etmekteydi".Lainer, ayrca, bu tabloyu douran nedenlerle ilgili

olarak da u aklamalar ilave etmektedir:

"Fethullah Hoca 'nn kendi deyimiyle 'memnun 'lar kategorisine dahil bu eitli zevatn memnuniyetlerinin aslinedeni, erif Mardin'in de gayet yerinde tespitiyle onunevre koullar ile 'iman' arasnda nemli bir ba kuran

yaklamdr." (88)

Burada sz edilen 'evre koullar ile iman arasndaba kuran yaklam' ile neyin kastedildiini anlamak kolaydeildir; ayrca, post-modernlerde ska grlen bir sluba

bal kalnarak anlalmamak zere sz edilmi olmas da

ihtimal dahilindedir.

. Ne var ki burada kastedilen ne olursa olsun, Glen'in

Nursi'den farkl olarak strateji ve taktik konusunda ok ba

arl olduunu karsamak ve kabul etmek gerekir. G

len'in bu baarsnn, danman kadrosu bakmndan Nursiile mukayese edilemeyecek kadar donanml olmasndan ve

stelik bu donanmnn lke snrlarn aan boyutlara var-

(87) Ayn makale, s.7.

(88) Ayn yer.

45


48/96

m bir destekle btnlenmesinden kaynaklandn syle

mek yanl grnmemektedir.

Bu sayededir ki iaret edilen bu^ "memnunlar " kategorisine Blent Ecevit gibi etkin ve nemli bir ismin dahil

edilmesi bile mrkn olabilmitir. stelik, bildiimiz ka

daryla Ecevit, yukarda sz edilen tura da katlmamtr.

Onu ayrca grmemiz gerekecektir.

Taktik ve Tedbir

Fethullah Glen'in kendisi, taktik ve stratejisinin

nemli bir unsurunu yle aklyor:

"Taktik ve stratejiler sylenmez. Sylendii an, onunbir taktik olma hviyeti ortadan kalkar, stratejiler sadece tatbik edilir. Bazan da bu strateji, iin banda bulunan insandan baka hi kimse tarafndan bilinmemesi gerekir." (89)te yandan, Glen "halkn adet ve itiyat haline getirdii birtakm bid'atlara birden kar kmak doru deildir" demekte ve "aksiyonda zamanlama " tlemektedir (90).

Trk Dil Kurumu szl, "bidat", "slam dinindeHz. Muhammet zamanndan sonra ortaya kan deiik yar

glar ve ilkeler. Sonradan treyen ey olarak"tanmlamaktadr. Buna gre, halkn Atatrk sevgisine ve laiklik ilkesine

zaman geldii lde kar klmas, aksiyonda zamanla

mann gerei olabilir.

Bu durumda, bir din adam olduu iddia edilen Fethul

lah Glen'in yazp sylediklerinin hangisini doru, hangisi-

(89) emseddin Nuri, K k Dny am (Fethullah Glen ile hatralar ze

rine rportaj) , s. 121.

(90) M. Feth ulla h Glen, Fas ldan Fasla, age, cilt: 1, s.84.

46


49/96

nin aksiyonda zamanlamann gerei olduunu belirlemek

bir hayli glemektedir.

Nitekim, Glen'in okullarnda yetimi iki rencinin

itiraflarnda, bunlardan bir tanesinin "Glen 'in imdiki d zenle ilgili sylemleri bir takyye mi? "sorusuna verdiiaadaki yant da bu yargy dorulamaktadr:

"Cemaat bunu takyye olarak deil tedbir olarak vasflandrr. Ksaca yle aklamak istiyorum: 'Nihai hedefevarana kadar, yani sonuca ulaana kadar, her yntem her

yol mubahtr.' Bunun ierisine yalan sylemek de insanlaraldatmak da girer."(91)

Esasen, Glen'in ynteminde iknann, tartmann,

eletirinin yeri pek yok gibidir. Bizzat kendisi "vesveseyeesas tekil edecek hususlarn domamas iin ok iyi beyin

ykamaya inanyorum "demekle bunu ifade etmitir (92).

Peygamber Soyundan Gelen Aile

Fethullah Glen, 1938 ylnda Erzurum Pasinler ilesi

Korucuk kynde domutur. Babas Rainiz adnda cami

imam, annesi ise ev hanmdr.

Alts erkek, ikisi kz olmak zere sekiz kardetirler.

Her ikisi de Kk Dnyam ismini tayan ve baz

ufak farkllklarla kendisiyle yaplm rportajlar ieren ki

taplarda Glen'in peygamber soyundan geldii iddias yer

alr.

(91) HOCANIN oKULLARI (206 sivil toplum kuruluunun desteiyle

yaynlanmtr), 10 Basmevi, stanbul 1998, s.28.

(92) Ltif Erdoan, Fethullah Glen Hocaefendi "K k Dnya m"( Gl en

ile rportaj), AD Yaynclk, stanbul, Eyll 1995, s.67,68.

47


50/96

"Peygamber Soyundan Gelen Aile" iddias Nazl Ih-

cak'n Fethullah Glen hakknda Akam gazetesinde ya ynlanan yaz dizisinin 15 Mart 1998 tarihli blmnn

manetini oluturmutur (93).

lahiyat yazar smail Nacar, bu dayanaksz iddialara

yant olarak, Ebu Lehep'in de Peygamber'in amcas oldu

unu anmsatr (94). Ebu Lehep, iledii gnahlardan dola

y, Kuran'da, hakknda en ar lanetlerin yadrld zengin

bir kiidir. Peygamber ile ayn soydan gelmesi onu kurtara-

mamtr.

Ders Ald Hocalar

Biyografilerinde Fethullah Glen'in Erzurum'da iken

ok deiik hocalardan ders ald yazlmaktadr. Bunlar

iinde Alvar mam olarak and kiinin, Glen zerindeki

etkilerinin ok derin ve kalc olduu anlalmaktadr.

Anlarnda "Bu arada ailemin dnda Alvar imamnnda tesiri ok byktr (...) Benim o zatla btnlemem iinbtn sebepler ortadayd" (95) demektedir.

Ancak, bu etkinin ne gibi bir dinsel ve eitimsel temel

de biimlendiini, Alvar mam'nn gen Fethullah'a ne tr

bir bilgi ve grg kazandrdn Fethullah'n anlarndan

karmak olana yoktur. Bu anlarda, Fethulah'm Alvar

mam'na kar tutku ykl bir eilimle bal olduunu ve

(93) Bkz: Nazl Ilcak-Cokun okyiit, "21. Yzyla yeni bir ses... Fet

hullah Glen", Akam, 12-24 Mart 1998.

(94) "smail Nacar Fethullah Glen'i Anlatyor: Durmadan Alayan

Adam", Cumhuriyet, 22 Austos 1995, s. 10.

(95) Ltif Erdo an, age, s.27.

48


51/96

|

49

aralarnda ok derin bir duygusallk kurulmu olduunu an

lamaktayz.

Alvar mam hakknda yazd uzun ve heyecan dolu

pasajlardan aktaracamz aadaki cmleler, aralarndaki

ilikinin olaan diilii konusunda belli bir fikir verebilir:

"Efendimize benziyordu. Kayla m , gzyle mi, y zyle mi? Bu deruni hisler iinde O'na hayranlk duyar (...)O 'nun cazibe-i kutsiyesi ve benim uuralt mktesabatm sk

sk kesiir, kucaklar ve bana rengarenk anlar yaatrlar-d(...) her bam okaynda, o gnk histerimle kendimi

salam bir emniyet noktasna ulam hisseder, ruhumu birinirahn sardn duyardm. Aradan bunca zaman gemiolmasna ramen hala onun ipekten ellerini kulaklarmdahisseder, ruhumu bir inirahn sardn duyardm." (96)

Alvar mam ldnde Fethullah 16 yandadr. O ola

y yle anlatmaktadr:

"Ben sabah namazndan sonra biraz uzanmtm. Birden "Efe ld" diye bir ses duydum(...) gittim(...) Efe hazretleri vefat etmiti(...) inleme ve alamalar gnlerce aylarca

srd. Sessiz alaymz ise hala devam etmektedir."(97)

Burada unu sormakta hakl olabiliriz. Acaba, Glen'in

ekranda sk sk tank olduumuz alamalar, bu sessiz ala

yn davurumu mudur?

Glen'in yaamnda nemli bir yeri olduu anlalan

bir dier hoca da Vehbi Elmal'dr. Onunla ilikilerini de

gene kendi azndan dinleyelim:

"Burada sylemeden geemeyeceim bir isim de VehbiElmaldr.Ya olarak Alvar mam'ndan byktr ve onun




52/96

z kardeidir. Ancak onda skutilik hakimdir. Derya bir in

sand. Ba okamalarndan deiik ekildeki latifelerine ka

dar onun da insan ruhunda meydana getirdii dalgalanma

lar olurdu?.." (98)

Sonraki Yllar ve Kozadan k

Fethullah Glen, askerliini Ankara Mamak'ta ve is

kenderun'da yapmtr. Askerlik ncesinde ve sonrasnda

Edirne'de 4 yl imam hatiplik grevi yapt. Ardndan,

1966'da zmir'e vaiz olarak atand. Kestanepazar camiin

de vaizlik ve Kuran kursu yneticilii yapt.

1971' de 12 Mart dneminde hakknda kavuturma

srdrld ve bir sre tutuklu kald. Af Kanunuyla davas

dt.

Daha sonra, Balkesir'de, Manisa'da ve Bornova'da

vaizlik yapt.

12 Eyll'de hakknda tutuklama emri verildi, 6 yl almalarna ara verdi ve tutuklanmamay baard.

1986'da DGM'den takipsizlik karan salad. 1989'dan

1992 ye kadar zmir ve stanbul'da, fahri olarak vaizlik

yapt.

1992'de Yaamnda "kozadan k" olarak belirlenen bir misyon dnem balad. Bu "Yeni Dnya Dzeni"nde"Ilml slam " oluturma ve srdrme misyonudur. Okulla-

nn almas, Samanyolu televizyonunun kurulmas, bu dnemde gerekleti.

Glen hi evlenmedi.

(98) Ayn eser, s. 29.

50


53/96

Glen'in Ryalar

Fethullah Glen, kendisinden "fakir" diye sz eder;ekranda grld zere, konuurken boynunu i burkucu

bir tevazu ile bker. Ama btn bunlar, onun kendisini peygamberler ile ayn dzeyde grmesine engel deildir.

Anlattna baklrsa, Glen'in yaamnda ryalarnnemli bir yeri vardr. nemli, nemsiz pek ok kararnkendi grd veya bazen de bakalarnn kendisi hakkndagrd ryalara dayandrarak verdiini anlatmaktadr. Ki

taplarndan bu konuda saysz rnekler verilebilir.Evlenmeme kararn nasl verdiini yle anlatr:"Bir ara iimden 'Acaba evlense miydim?' diye geti.

Katiyyen dnmek eklinde deil, imek sratinde gelip geen bir fikir." Ertesi gn bir arkada gelir ve Fethullah'aakam grd ryay nakleder:

"...ryamda efendimizi grdm. Size selam syledi ve'evlendii gn lr ve cenazesine de gelmem' buyurdu. Bubir rya idi, rya ile amel edilmeyeceini de biliyordum,ama ahsm adna bu iarete saygl olmaya altm." (99)

Burada, anmsanmas gereken husus, islam dinindePeygambere tannm olan yerdir. Peygamber, islamiyet asndan asla herhangi bir insan deildir; "fahri kinat"tr;

yani evrenin gururudur. Mslmanlar tarafndan, bylesinestn bir yere ve misyona sahip bir varlk olduu kabul edilen Peygamber, ldkten sonra, br alemden Fethullah'nevlenme iiyle uramaktaysa, bu durum, Fethullah'n da

olaanst bir varlk olduunu gstermez mi? Zaten Fethullah'n anlatmak istedii de bu olsa gerektir.

(99) emsettin Nuri, Kk Dnyam, age, s.65.

51


54/96

Esasen, anlattna gre, Peygamber drt halifesiyle

birlikte Fethullah'm kyn ziyaret etmitir (100).Srekli olarak, Peygamberin kendisiyle megul olduu

na dair ryalar anlatmaktadr. Anlattna gre, genlik yl

larnda bir gn arkadalanyla birlikte ders altklan gn

lerde de Peygamber kendisiyle ilgilenmitir. Bu olay da on

dan dinleyelim:

"Birgn bu arkadalardan biri rya gryor. Haticevalidemiz kapnn dnda. Efendimiz de ierde oturuyor.

Ders yaptmz bu drt-be kiiyi kastederek Hatice validemiz, efendimize: 'Ya Resulullah' bunlar 'Bizden honut musun Ya Resulullah' diye soruyorlar diyor. Ve Efendimizden

cevap geliyor: 'Evet honudum. Hele birisi, hele birisi!...'

diyor."(101)

Dikkat edilirse, Fethullah, tevazu gstermekten de geri

kalmamakta; burada sz edilen "hele birisi"nin kendisi ol

duunun anlalmasn okurlara brakmaktadr.

Fethullah Glen, sakal brakmama kararn bile grd bir ryaya dayal olarak aldn yle anlatmaktadr:

"ok erken yalarda Hz Peygamberi rnek almak ar

zusuyla sakal brakmay dndm. Bir rya grmtm,timat ettiim bir kii, ryamda 'Sakal brak' dedi. Hakknda iyi dncelerim olan birine 'Bu ryann tabiri nedir?'diye sordum. O kii de 'Brakmamak manasna gelir' dedi.O gn bugn kestim " (102)

(100) Ayn eser, s. 9.

(101) Ayn eser,s.91.

(102) Nazl Ilcak-Cokun okyiit, "Fethu llah Glen-4 ", Akam , 15 Mart

1998, s. 15.

52


55/96

Glen'in Kerametleri

Fethullah Glen'in anlannda, birbiri ardndan sralad

saysz kerametleri vardr. Tam anlamyla, kerameti ken

dinden menkul birisidir.

Kestanepazar'nda grevli olduu gnlerde, Hacca git

mek dileini ifade eden mektuplar yazarak Peygambere

gnderiyor. Ardndan, o srada Diyanet leri Reis Muavini

olan Ltfi Doan, Glen'i Hacda grevlendiriyor. G-

len,buradan, mektuplarn muhatabna ulat ve dileininkabul edildii sonucuna varyor (103).

lk Hacca gidiinde bir arkadann adressiz olarak Fet-

hullah'a gnderdii mektuplar, geliyor Hacda kendisini bu

luyor (104). Glen, bu konuda biraz fazla vnm olaca

n ve inandrc olamayacan dnm olacak ki Oral

allar ile mlakatnda bu olayn, kendisinin deil de ar

kadann kerametinin bir sonucu olduunu belirtmeyi ih

mal etmiyor (105).Kabe'de Harem blmnde 15 gn kadar hi ayrlma

dan kalyor. Bu zaman zarfnda pek bolca olmalarna karn,

tek bir sinek bile Fethullah' sokmuyor (106). Oysa, 12

Mart hapishanesinde sinekler, farkl bir tutum sergilemiler

dir. Bu yzden ayn kitapta "sinekler, ah onlardan yle rahatszdk ki... pencereyi kapasan bouluyorsun, asan onlarn istilasna uruyorsun" diye yaknmaktadr (107). Bu

(103) Ltif Erdoan, Kk Dnyam, age, s.18-19.

(104) emsettin Nuri, Kk Dnyam, age, s.137.

(105) Oral allar, "Fethullah Glen Dosyas-2", Cumhuriyet, 15 Mart

1998. : , "' / v:'"-'-' M- .' '

(106) emsettin Nuri, age, s. 137.

(107) Ayn eser, s. 169.

53


56/96

fark aklamak gereini duymuyor. Acaba Fethullah'n kerameti mi eksilmitir; yoksa, sineklerin alglama dzeyleri

mi farkldr?

Olaylarla Uyarlar

Fethullah Glen, kendisiyle ilgili hemen her olaya,

ilahi bir uyar anlam vermektedir.

Camide Cemal Tu rai ven bir konuma yapt iin

dm, kaburga kemiini krm (108). .

Necip Aa'nn tarlasn su basmas, Fethullah'n kazlarn dvmesindenmi (109).

Ancak nedeni aklanmayan baz olaylar da anlatmakta.

rnein, teype bir Kuran bant koyarken arabay devirmi

(110). Bunun anlam da din gibi ciddi bir konuda, biraz fazla,

serbest davranmasndan dolay yaplan bir uyan olmasn!

eytanla Konuma

Kabe'de sabah namaznda ikinci kat mahfile kyor.

Orada eytan'n kendisine seslendiini duyuyor ve ey-

tan'la konuuyor: "Hele buradan aaya bir kendini at"diyor, eytan. Glen itiraz ediyor. Sonuta eytan baaram

yor, Glen kendini aaya atmyor (111).

Bunu da okuduktan sonra, Mlkiye'den snf arkada

mz Veli'yi anmadan edemeyeceim. Skntl bir yaam ol-

(108) Ltif Erdoan, age, s.80-81.

(109) emsettin Nuri, age, s.43.

(110) Ltif Erdoan, age, s.126.

(111) emsettin Nuri, age, s. 137.

54


57/96

du. Bu dnyadan erken gt. "Yeni Dnya Dzeni"ne yetiemedi. Yetiseydi, belki onu da destekleyen bir g kar, o

da rahat yz grrd.

stelik o, eytanla da deil, dorudan doruya Tanr

ile konutuunu sylemekteydi. O dnemlerde Mlkiye'de

rencilik yapanlar anmsayacaklardr. Bu yzden, kendisi

ne "Peygamber Veli "denilirdi.

zellikleri Olan Bir Ruh

Fethullah Glen'in, kendine zg bir ruhsal yapya sa

hip olduunda kuku yok. Srekli olarak Peygamberden

uyarlar aldn vurgulayan; eytanla tarttn syleyen;

sinekler tarafndan ayrcalkl muameleye tabi tutulduunu

ileri sren ve peygamberleri anmsatan daha nice olayn ba

ndan getiini anlata anlata bitiremeyen bir insann, sra

dan bir insanda bulunmayan baz zellikler tad elbetteki yadsnamaz.

Acaba, Fethullah Glen'in bylesine deiik zellikleri

olan ruhsal yaps nasl aklanabilir? Bu konuda da gene

bizatihi kendisinin yazdklarnn, en aydnlatc ip ularn

verdii grlyor.

Glen'in bu ynn anlamak iin, teyzesi ile ilgili ola

rak anlattklarndan balamak yanl olmayacaktr.

Fethullah Glen'in "bir iki defa hayatnda delirmi "diye bahsettii bir teyzesi vardr. Anlattna gre, teyzesi

bir gece tespih ekerken kendiliinden yerden bir metre ka

dar ykseliyor, yani uuyor. Bir baka deyile, bir ksm pa-

rapsikologlarn gerekliini iddia ettikleri ve adna "lvitation " dedikleri bir olay cereyan etmitir. Bunun zerine

55


58/96

enitesi, teyzesini bacandan tutup geri ekiyor. Glen'e

gre, teyzesinin delirmesine, bu olayn yanl ele alnmas

neden olmutur (112).

Glen, kendisine yneltilen "Teyzenizin cinnet geir

mesinin psikolojik bir tahlili var m? " sorusuna, kendisi ile

ilgili u tahlilleri yaparak yant vermitir:

"Bende de iki defa bu hale yakn bir hal oldu. lki, Sey-

yid Kutub'u anlatrken oldu. Hani Hamide Kutup, Nasr 'n

kpekleri tarafndan rzan tasallut edildii zaman: "Aa

bey" diye baryor!... O da 'Katlanacaz kardeim buna'

diye cevap veriyor. Tam bunu anlatrken beynim preslenip

kafatasma yaptrlyor gibi bir hal yaadm. Bir baka za

man da yle olmutu. Ender bir hadisedir. Bunu biraz ileri

ye gtrdnz zaman da zannediyorum ciddi bir kontak

atmas olur."(113)

Burada anlattklarna gre ve televizyon ekrannda sk

sk alamasnn da gsterdii zere, Fethullah Glen, ok

hassas ve krlgan bir ruhsal yapya sahiptir. Baz olaylarkarsnda derin bir sarsnt geirmektedir. stelik, herhangi

bir insan asndan da bir hayli sarsc olabilecek olaylarla

da karlamtr. Yukardaki olay anlatrken "bir baka za

man da yle olmutu" demektedir. Ayn kitabn bir baka

yerinde kendisini ok sarst anlalan bir baka olaydan

bahsetmektedir.

Gen yata, ilk imamlk grevi dolaysyla Erzu

rum'dan Edirne'ye gelmitir. Orada, kendi anlayna gre,kadn yz grp gnaha girmekten kurtulmak iin, mahal-

(112) Ayn eser, s.25.

(113) Ayn eser, s.27.

56


59/96

le iindeki evi terk edip cami penceresinde yatp kalkt

gnlerde bana bir olay gelir. Bu olay kendisi yle anlatr:. "Ayrca, vazife yaptm caminin arka maksurelerinden

birinde otururken, Tpk Hazreti Yusuf'a (a.s.) olduu gibi,

birileri tarafndan taarruza uradm ve Rabbimin inaye-

tiyle kendimi pencereden ieri attm ve mtearrizienin ar

zusunu yzne arptm iin, 'Burada yle perianiyetinle

kal, geber'diyen birisini de hayal-meyal hatrlyorum." (114)

Bu alntda "Tpk Hazreti Yusuf'a olduu gibi" ifade

sinin altn zellikle izmi bulunuyorum. nk buradakendisini bir peygambere benzetmesi sonucunu douran il

gin bir nedensellik balants kurulmutur. ok ender g

rlebilecek derecede ar bir psikopata saldr nitelii ta

yor olsa bile, kimin bana gelecei kestirilemeyecek trden

bir olay, niin kendisini Hazreti Yusuf a benzetmesine ve

sile olabilmektedir?

Besbelli ki bu tr benzetmeler kurmaya muhtatr. Ya

ralanm, travmaya uram knlgan ruhunun acsn dindi-rebilmek iin kendisini peygamberlerle ayn dzleme ta

mak ihtiyacn duymaktadr. Kendisini oralarda grd,

oralarda gsterdii lde skunet bulacan ummaktadr.

Btn bunlardan sonra, Fethullah Glen'in bylesine

peygamberce bir grnme brnme abasnn, psikolojik

bir nedenle deil de tmyle, bir tr rol icab olarak, kitleler

zerinde etkili olmak iin benimsedii yntemin bir para

sndan ibaret olduunu ileri srenler de elbette ki olabilir.Belki de akla gelen bu ihtimallerin hepsi ayn zamanda

sz konusudur ve dolaysyla, Glen'in belli psikolojik

(114) Ayn eser, s.64.

57


60/96

zellikleri olduu iin bu role mnasip grldn syle

mek, doruya daha yakndr. Ayrca, olabilir ki nceleri durum farkl da olsa, dn

ce ve davranlarna hkmeden hayalle gerein snrlarn,

Fethullah Glen'in kendisi de bir noktadan sonra gremez

olmutur.

Fethullah Glen'e Gre Kadn

Fethullah Glen'e gre, bir kadna muhatap olmas, istenmeyen, prensipleriyle ve dini dnceleriyle badatrl

mas mmkn olmayan ve ancak, baz zorunluluklar dolay

syla katlanlmas gereken bir durumdur, izmir'de bir imam

hatip okulunun yapm iin ba toplamak maksadyla bir

kadnla grm olmay, "stemediim halde bir kadnla da

muhatap olmak zorunda kamtk" diye anlatmaktadr. Ayr

ca, bu durumu renen taraftarlarndan birisinin Glen'in bu

davrann, prensipleri ve dini dnceleri karsnda bir "fedakarlk" olarak grdn nakletmektedir (115).

Burada sz edilen prensiplerin ve dini dncelerin

kaynan islamiyet'te aramak, bouna bir zahmet olur.

nk islamiyet'te, Mevlana'nm deyiiyle "kadn hak nu

rudur" (116) ve kadna muhatap olmann islamiyet'e aykr

bir tarafnn bulunduunu sylemek mmkn deildir.

Son zamanlarda, Nazl Ilcakgibi Nevval Sevindi gibikadnlara sk sk muhatap olan Glen'in, kayna ne olursa

olsun, prensiplerinden ve dini dncelerinden ok nemli

(115) Ltif Erdoan, ge, s. 111.

(116) Bkz: Abdlbki Glpnarl, Mevlana, Varlk Yaynlan, stanbul,

1954, s.66.

58


61/96

tavizler verdiini, "fedakarlk "ta bulunduunu grmekte

yiz. Bu durumu, Ecevit'in Glen'i savunurken ileri srdgibij bir "deiip gelime"olarak deerlendirmek (117)mmkn deildir. Zira, Fethullah Glen, Ecevit'in bu sa

vunmasndan, daha somaki bir tarihte, 6 Nisan 1998 tarihin

de Samanyolu televizyonunda yaynlanan, stelik bir kadn

gazeteci ile yapt syleide kadn konusunda bilinen g-

rlerindeki srarn srdrmtr.

Glen, anlan syleisinde bir kadn gazetecinin kadn

eli skmann caiz olup olmadna ilikin sorusuna verdiiok dolambal yant iinde de bu konudaki asl dncesini

uygun bir dille ortaya koymutur. Bu soruya yant olarak,

Glen, nce kadn eli skmann demokrasiyle ne alakas var

gibi bir tepki gstermitir(Oysa, kadn eli skmann demok

rasi ile ok yakn ilgisi vardr. Toplumun yansn eli dahi s

klmayacak yaratklar olarak gren bir anlay zerinde sa

lkl bir demokrasi nasl temellenebilir?). Ardndan, kadn

eli skmann modernit ile alakas var gibi ne anlama geldii ak olmayan bir yant eklemitir. "Modernite"yi Kema

list Batclk ile zde bir kavram olarak kulland tahmin

edilebilir. Gnmzde, modernitenin, salam dayanaklar

nn bulunmadn anlatmak iin olacak, modernitenin post

modernizm tarafndan ar bir biimde, hatta anarist bir

yaklamla eletirildiini ifade etmitir. Bylece, Fethullah

Glen, kadn eli skmann yanlln ortaya koyabilmek

iin moderniteye, anariste ve post-modern bir yaklamla kar kanlarn desteinden yararlanmak istemitir.

Glen'in, ayn televizyon syleisinde kadn konusun-

(117) Bkz: "Glen'i savundu", Hrriyet, 29 Mart 1998.

59


62/96

da, Nurculuun geleneksel tavrm srdrdn ortaya ko

yan daha net aklamalar da olmutur. Edirne'de grevliiken camide yatmasnn isabetini anmsatm; bu konuda,

baka mlahazalarnn olduunu, mahallenin iine girip k

mama gibi mlahazalarnn olduunu ifade etmitir.

Glen, szn ettii bu mlahazalarn, iki yl ka

dar nce yaynlanan anlarnda yle anlatmaktadr:

"Bilhassa yaz gnleri de olduu iin mahallenin kz vekadnlar gayet serbest bir ekilde gecenin ge saatlerine

kadar vakitlerini sokak ortasnda oturarak geiriyorlard.Evime varmak iin onlarn arasndan gemek zorundaydm.Her geite hamama girmi gibi terliyordum, 15 gn kadarbyle gidip geldim. Ancak mahalle sakinlerinden bir ka kzben gelip geerken laf atmaya baladlar."

Fethullah Glen, Sezen Aksu'nun "ah seni yerler"

isimli parasnn klibindeki sahneleri anmsatan bu duruma

daha fazla dayanamaz. Bir sre, mahalleli sokaktan ekil

dikten soma evine dnmeyi dener. O da olmaz. "Onun iinkorunmann tek aresini caminin penceresine snmakta "

bulur ve orada yatp kalkmaya devam eder. "Baka trl, gen, kuvvetli, enerjik bir gencin iffetini koruyabilmesi zahiri artlar asndan mmkn deildir" diye dnr (118).Ne var ki gen imam, bu defa da yukarda aktardmz i

ren saldrya maruz kalr.

Fethullah Glen, erotik unsurlar ortadan kaldrabilmek

iin, kadnlara ders verirken sakal brakmakta ve ders esnasnda kadnlara "Ben konuurken, nnze bakn, benim y

zme bakmayn "uyarsnda bulunmaktaym (119).

(118) Ltif Erdoan, age, s.49-50.

(119) Ayn eser, s.92.

60


63/96

Glen, ayrca, zina yapan kadnlarn recm edilmelerini

(talanarak ldrlmelerini) slam'n kabul edilmesi zorun

lu olan bir kural saymaktadr (120).Fethullah Glen, trban, bir baka deyile, ba rts

konusunda gayet aktr. Ecevit, Glen'den sz ederken

"trbanda ok lml tavrlar var" (121) diyebilmektedir.Buna ramen, Glen, "Gnmz dnyas ondaki hikmet harikasn kimbilir ne kadar sonra idrak edecek" (122) demeksuretiyle ba rtsn, bir tr eya fetiizminin nesnesi hali

ne getirmektedir. Oysa, slam, fetiizmin her trlsn yk

may balca hedef saymtr. "Dervilik batadr, tata deildir " diyen bir inann, ilkel Afrika kabilelerine zg biranlaya hapsedilmesini savunmann, elbette ki slamiyet

asndan da anlalabilir bir gerekesi bulunamaz.

Fethullah Glen, yalnzca, kadnlarn rtnmelerini

tlemekle kalmamakta; erkeklerin de mmkn olduunca

eve kapanmalarn savunmaktadr.

Fethullah Glen "hanmlar karsnda genlere u

tavsiyelerde " bulunmaktadr:"a. leri biriktirip, dar kldnda birka ii birden

grmek.b. Bir ksm ilerimizi her gn eitli sebeplerle dar

kma mecburiyetinde olanlara grdrmek.

c. Sokaa yalnz kmayp, bir veya iki kii ile birliktekmak..." (123)

(120) M. Fethullah Glen, Fasldan Fasla, age,cilt:l, s. 14.

(121) ismet Solak, "Ecevit, Glen'i kararllkla savunuyor", Hrriyet,

30.3.1998.

(122) M. Feth ulla hGl en, age, cilt: 1, s.321 .

(123) Ayn eser, s.104.

61


64/96


65/96

zar ettim ve bir daha byle bir eye teebbs etmeme..!'ka

ran aldm demektedir (125).Evlenmeme konusunda gene peygamberlerden rnekler vermektedir. "Peygamberlerden evlenmeyenler var. Me

sela bizim bildiimiz Hz. Mesih ve Hz. Yahya ..."diye yazmaktadr (126). Buna karn, ayn kitabnda "Hz. Sleyman 'm bir gecede 90 ksur hanmla mbaerette bulunma

s "n bir stnlk gstergesi olarak belirtmekten de gerikalmamtr (127).

Glen, evlenmeyi ve oluk ocuk edinmeyi, islam'nuygun grd bir yaam tarz veya bu yaam tarznn birgerei olarak grmekten ziyade, islam'dan sonra gelmesigereken unsurlar olarak grmektedir. Glen'e gre, islam,evlenmenin, oluk-ocuk edinmenin "nnde yer almaldr"(128). Anlalyor ki Glen'in kafasnda islam'n, bu tr sorumluluklarla ve uralarla bir arada yaanmas mmknolmayan veya bunlara alternatif oluturan bir yeri bulunmaktadr.

Btn bunlardan sonra, evlilik konusunda FethullahGlen tarafndan belirlenmi bulunan ve Said Nursi'nin de

vam olan izginin, mr boyu bekar kalmay ilke edinmiolan katolik rahiplerin yolunu anmsatt herhalde grmezlikten gelinemez. .

Fethullah Glen'e Gre Bilim ve Akl

Taassubun bilim ve felsefeyi reddeden geleneksel tutu-

(125) Ayn eser, s.64.

(126) M. Fethullah Glen, Fasldan Fasla, age, cilt: 1, s.8-9.

(127) Ayn eser, s.269.

(128) Ayn eser, s. 91.

63


66/96

mu, Fethullah Glen'de btn arlyla devam etmektedir.

Glen'e gre, "Bedizzamann enfes tespitlerinden biri de;

kalb ve ruha hayata yelken amam kimselerin, akla ve felsef meselelerle itigal etmesinin hem bir hastalk emare si, hem de hastalk yapan bir virs olduu gereidir". Glen, bu grn glendirmek iin, Said Nursi'nin Nur

klliyatndan "Otuzuncu Sz ve Lemaaf'dan unlar aktar

maktadr: "Demek ki manevi hastalklar insanlar akla ilimlere sevketmekte.. ve akliyat ile itigal edenler de emrz-kalbiyeye mptel olmaktadr" (129) Yani, akllarn kullan

may gerektiren bilimsel almalarda bulunanlar, manevianlamda kalp hastalklarna yakalanmaktadrlar..

Kukusuz, dinle ilgili konular, esas olarak, kalp ve

iman alanna girerler. Ancak, hibir konu veya ura, akln,

mantn ve muhakemenin tmyle rafa kaldrlmasna hak

llk kazandrmaz.

Fethullah Glen, "Karlatnz her gr Kur'an vehads szgecinden geirin. Mutabakat varsa aln. Yoksa

temkinli olun " demektedir (130). Oysa, "yerler gkler ayetlerle doludur " diyen bir dinin, gerei bulmann kaynaklarn bylesine bir ereveyle snrlandrm olmas elbette ki

dnlemez. Eer yle olsayd, slamiyet asndan, insa

nn deneyimler kazanmas, olgunlamas iin bylesine bir

dnyada yaamak zere yaratlmasna gerek olmazd.

Kald ki akl, mantk ve muhakemeden yararlanmaks-

zn, Kur'an ve hadisleri doru bir biimde anlamak da

mmkn olamaz.

(129) Ayn eser, cilt:2,s.212.

(130) Ayn eser, cilt: 1, s.xx.

64


67/96

Nitekim, bu yzden olacak ki Fethullah Glen'in de

Kuran' yorumlamada, islam'n tarihinde saysz rnekleri

grlm bulunan yzeysellikten kendisini kurtaramadn

grmekteyiz. Bir rnek vermek gerekirse, Glen'in, Ku

ran'da geen "azabn mjdelenmesi" ifadesinin, "istihkar

ve tehekkm "(aalama ve alay) anlam tadn ileri sr

mesini gsterebiliriz. Oysa din felsefesinin zne herhangi

bir yolla birazck yaklam olan ve akl, mantk ve muha

kemeye srt evirmemi olan herkes bilir ki slamiyet'e gre

"esirgeyen ve balayan " Tanr, kullanyla alay etmez ve

onlar aalamaz; zaten onlan yaratm olan odur. Bu ifa

dede sz edilen "mjdeleme "nin anlamna, "azap "n sla-

mi dnce asndan amac dnlmeden varlamaz.

slamiyet'e gre, her trl "hayr ve er " gibi azap da

Tanr'dandr; Tann'nm kullarna azap vermesi daha iyi, da

ha mkemmel olmalarn salamaya yneliktir; dolaysyla,

azap, onu hak etmi olanlara, sonunda sevinmelerini gerek

tirecek kazanmlar salayaca iin, mjdelenmesi gereken

bir ltuftur.

Fethullah Glen, ada bilimin nda, akl, mantk

ve muhakeme yoluyla zlmesi gerekli ve mrkn olan

pek ok sorunu, gemite yaam, nemli bulduu bir k

sm dinsel otoritelere atfen aktard hkmlerle zmeye

almaktadr. Bunlarn bazlar yle sralanabilir:

-Di kalplarnn altndan olmas, mam Ebu Hanefi'ye

gre mahzurluymu (131).

- stimna caiz midir? Yusuf el Kardavi, mam Ahmed ibn

Hanbel, istimna caizdir der. Baka bazlan demiyormu (132).

(131) Ayn eser, cilt:2, s.299.

(132) Ayn eser, s.296.

65


68/96

- Cnup iken len ne olur? (133)

- Domuz eti ya katlm yala beslenen balk yenirmi? (134)

- Kan aldrmak, sakal brakmak snnet mi, deil

mi?(135)

Halkmzn "ham sofuluk" dedii olgunun gndeme getirdii bu trden sorunlar ve tartmalar, asrlar nce, Nas

rettin Hoca, Bektai, ncili avu fkralaryla gerekli yant

larn fazlasyla alm bulunuyorlard. "Yeni Dnya Dzeni"ile birlikte yeniden kabaran bu tr eilimler, bilinen bir Nas

rettin Hoca fikrasm anmsamamz zorunlu klyor.

Hoca'ya bir gn sormular: "Helada sakz inemek gnah mdr? "

"Bana ne soruyorsun, akln kullan dememi " ama, aynsn daha etkili olacak bir biimde yle ifade etmi: "Gnah deildir, gnah olmasna, ama, grenler baka ey sanrlar" demi.

Fethullah Glen ve Tarihi Maddeciler

Fethullah Glen, btn bunlardan soma tarihi maddeci

lere akl vermeyi de ihmal etmiyor.

"Tabi hibir hdise ayniyle yaanmamaktadr. nkhibir hadise ayni olarak cereyan etmez. Tarihi maddecilerinbu mevzudaki yanlmalarn hatrlatp geelim " diyor (136).

Ne Marks'n, ne Engels'in, ne de bir baka tarihsel

(133) Ayn eser, s.282.(134) Ayn eser, s.277.(135) Ayn eser, cilt:2, s.298.(136) Ayn eser, cilt: I, s.234.

66


69/96

maddeci filozofun, olaylarn aynen cereyan ettii anlamna

gelen bir gr ortaya koyduunu bilmiyorum. Ancak,

Marks'n Napolyonlarla ilgili olarak syledii bir sz bunoktada hatrlamak gerekiyor. Marks "Tarihte her ey ikidefa cereyan eder, birincisi trajedi, ikincisi komedi olarak"demitir. Bu tespit, Nurculuun iki dnemi (Nursi dnemi,

Glen dnemi) bakmndan da yanl grnmyor.

Kendince Bir Din

Fethullah Glen, "Yeni Dnya Dzeni" ile ve onun bir

parasn oluturan neo-liberal anlayla tmyle uyum iin

dedir

said nursi, fethullah gülen ve laik sempatizanları - alpaslan işıklı

Documents