ppt0000004.ppt [salt okunur] · title: microsoft powerpoint - ppt0000004.ppt [salt okunur] author:...

TODATODAİİE eDEVLET MERKEZE eDEVLET MERKEZİİ UYGULAMALI EUYGULAMALI E--İİMZA SEMMZA SEMİİNERNERİİ1616--17 KASIM 201117 KASIM 2011

EE--DDÖÖNNÜÜŞŞÜÜMMveve

EE--İİMZA ve UYGULAMALARIMZA ve UYGULAMALARIProf. Dr. Türksel KAYA BENSGHİR

TODAİE Öğretim Ü[email protected]: 2317360/ 1803

TODAİEKasım 2011, Ankara

Prof. Prof. Dr. TDr. Tüürksel KAYA rksel KAYA BBENSGHENSGHİİRRTODATODAİİE E ÖÖğğretim retim ÜÜyesiyesi

[email protected]@todaie.gov.trTel: 2317360/ 1803Tel: 2317360/ 1803

TODATODAİİEEKasKasıım 2011, m 2011, AnkaraAnkara

Prof. Dr. TProf. Dr. Tüürksel KAYA BENSGHrksel KAYA BENSGHİİRR--TODATODAİİEE 22

DersDers PlanPlanıı•• EE--ddöönnüüşşüümmüün kavramsal n kavramsal ççererççevesievesi•• ÜÜlkelerin elkelerin e--ddöönnüüşşüümlerine bakmlerine bakışış•• ÜÜlkemizde ylkemizde yüürrüüttüülen elen e--ddöönnüüşşüüm m

ççalalışışmalarmalarıı•• EE--İİmzanmzanıın kavramsal n kavramsal ççererççevesievesi•• DDüünyada ve nyada ve üülkemizde elkemizde e--imza imza

uygulamalaruygulamalarıı•• TartTartışışmama

Prof. Dr. TProf. Dr. Tüürksel KAYA BENSGHrksel KAYA BENSGHİİRR--TODATODAİİEE

GGİİRRİŞİŞBilgiye dayalBilgiye dayalıı ekonominin hekonominin hıızla gelizla gelişştitiğği i üülkelerde lkelerde kamu ykamu yöönetimi ve yerel ynetimi ve yerel yöönetimlernetimler;; bilgiye dayalbilgiye dayalııyyöönetimlernetimler olma yolma yöönnüünde yapnde yapıısal, yasal, ysal, yasal, yöönetsel ve netsel ve kküültltüürel rel dedeğğiişşim ve dim ve döönnüüşşüümm yayaşşamaktadamaktadıır. r. Bu dBu döönnüüşşüümde bilgi ve iletimde bilgi ve iletişşim teknolojileri ve kim teknolojileri ve kıısaca saca bilibilişşimim öönemli rol oynamaktadnemli rol oynamaktadıır.r.BiliBilişşim giderek kamu yim giderek kamu yöönetimini daha fazla netimini daha fazla kukuşşatarak bu alanatarak bu alanıın dn döönnüüşşüümmüüne neden ne neden olmaktadolmaktadıır. r.

33

GGİİRRİŞİŞ

BiliBilişşim nedir?im nedir?

Kamuda biliKamuda bilişşim ne ifade eder?im ne ifade eder?


BiliBilişşim nedir?im nedir?

TDK TDK ‘‘na gna gööre re bilibilişşimimT : enformatikT : enformatik İİng.: informaticsng.: informatics Fr.: informatique Fr.: informatique

İİnsanonsanoğğlunun teknik, ekonomik ve toplumsal alanlardaki iletilunun teknik, ekonomik ve toplumsal alanlardaki iletişşiminde kullandiminde kullandığıığı ve bilimin ve bilimin dayanadayanağığı olan olan bilgininbilginin, , öözellikle elektronik makineler araczellikle elektronik makineler aracııllığıığıyla, yla, ddüüzenli ve ussal bizenli ve ussal biççimde imde iişşlenmesi bilimilenmesi bilimi. Bilgi olgusunu, bilgi saklama, eri. Bilgi olgusunu, bilgi saklama, erişşim dizgeleri, bilginin iim dizgeleri, bilginin işşlenmesi, aktarlenmesi, aktarıılmaslmasıı ve ve kullankullanıılmaslmasıı yyööntemlerini, toplum ve insanlntemlerini, toplum ve insanlıık yarark yararıı ggöözeterek inceleyen zeterek inceleyen uygulamaluygulamalıı bilim dalbilim dalıı. . DisiplinlerarasDisiplinlerarasıı öözellik tazellik taşışıyan bir yan bir ööğğretim ve hizmet kesimi olan biliretim ve hizmet kesimi olan bilişşim bilgisayar da iim bilgisayar da iççeride olmak eride olmak üüzere, bilizere, bilişşim ve bilgi eriim ve bilgi erişşim dizgelerinde kullanim dizgelerinde kullanıılan tlan tüürlrlüü araaraççlarlarıın tasarlanmasn tasarlanmasıı, geli, gelişştirilmesi ve tirilmesi ve üüretilmesiyle ilgili konularretilmesiyle ilgili konularıı da kapsar. Bundan bada kapsar. Bundan başşka her tka her tüürlrlüü endendüüstri stri üüretiminin retiminin öözdevimli olarak zdevimli olarak ddüüzenlenmesine ilizenlenmesine ilişşkin teknikleri kapsayan kin teknikleri kapsayan öözdevin alanzdevin alanıına giren birna giren birççok konu da, geniok konu da, genişş anlamda, anlamda, bilibilişşimin kapsamimin kapsamıı iiççerisinde yer alerisinde yer alıır.r.KavramKavramıın isim babasn isim babasıı Prof. Dr. AydProf. Dr. Aydıın Kn KÖÖKSALKSALBu kavramBu kavramıı Yunus EmreYunus Emre’’nin bir beyitinden esinlenerek almnin bir beyitinden esinlenerek almışışttıır. Kavramr. Kavramıı temel olarak temel olarak şşu u kavramlarkavramlarıın bilen bileşşkesi olarak ortaya koymukesi olarak ortaya koymuşştur.tur.

–– İİki yki yöönlnlüü iletiiletişşimim–– EtkileEtkileşşimim–– PaylaPaylaşışımm


KavramKavramıın isim babasn isim babasııProf. Dr. AydProf. Dr. Aydıın Kn KÖÖKSALKSAL

Bu kavramBu kavramıı Yunus EmreYunus Emre’’nin bir nin bir şşiirinde geiirinde geççen en kavramdan kavramdan

““Beri gel barBeri gel barışışalalıım, yad isen bilim, yad isen bilişşelimelim””esinlenerek almesinlenerek almışışttıır. r. –– KKööksal biliksal bilişşim kavramim kavramıınnıı temel olarak temel olarak şşu kavramlaru kavramlarıın n

bilebileşşkesi olarak ortaya koymukesi olarak ortaya koymuşştur: tur:

–– İİki yki yöönlnlüü iletiiletişşimim––EtkileEtkileşşimim––PaylaPaylaşışımm


Kamuda BiliKamuda Bilişşimim

Kamu yKamu yöönetiminde netiminde –– İİki yki yöönlnlüü iletiiletişşimim––EtkileEtkileşşimim––PaylaPaylaşışım ortamm ortamıı sasağğlayacaklayacak

ve bilgi kaynaklarve bilgi kaynaklarıınnıın yn yöönetilmesine hizmet etmek netilmesine hizmet etmek üüzere, bilgi sistemlerinin zere, bilgi sistemlerinin ortaya konulmasortaya konulmasıında gerekli bilgi ynda gerekli bilgi yöönetim ortamlarnetim ortamlarıınnıın ve aran ve araççlarlarıın n tasarlanmastasarlanmasıı, geli, gelişştirilmesi ve tirilmesi ve üüretilmesi ve bunlarretilmesi ve bunlarıın kamu yn kamu yöönetimi netimi alanalanııyla iyla iççselleselleşştirilmesine ilitirilmesine ilişşkin konularkin konularıı kapsar.kapsar.



GGİİRRİŞİŞ

GGüünnüümmüüzde bilizde bilişşim kavramim kavramıı iiççinde ele alabileceinde ele alabileceğğimiz mobil imiz mobil iletiiletişşim araim araççlarlarıı, internet ve web teknolojileri, kamu , internet ve web teknolojileri, kamu yyöönetiminenetimine;;–– bilgi bilgi üüretim ve yretim ve yöönetiminde, netiminde, –– etkileetkileşşimli imli ççevrimievrimiççi hizmetler i hizmetler üüretme ve sunmada,retme ve sunmada,–– kküüresel dresel düüzeyde gzeyde güüvenlik yvenlik yöönetimindenetiminde–– ekonomi yekonomi yöönetiminde ve netiminde ve –– demokratik ademokratik aççııllıımlar samlar sağğlamada lamada hem fhem fıırsatlar rsatlar sunmakta hem de yeni sunmakta hem de yeni tehditler tehditler

getirmektedir. getirmektedir.

88


GGİİRRİŞİŞ

DDüünyada kamu ynyada kamu yöönetimleri de Bnetimleri de BİİTT’’in olanaklarin olanaklarıından ndan yararlanarak, kamu yyararlanarak, kamu yöönetiminde etkinlinetiminde etkinliğği arti artıırma rma arayarayışıışına girmina girmişşlerdir. lerdir. ÖÖzellikle genizellikle genişş cocoğğrafyaya sahip ve nrafyaya sahip ve nüüfusu bfusu büüyyüük olan k olan üülkelerde bu ilkelerde bu işşlevleri, manuel sistemlerle etkin ve verimli levleri, manuel sistemlerle etkin ve verimli gergerççekleekleşştirmek zordur.tirmek zordur.

BBİİTT’’in, her alanda kullanin, her alanda kullanıımmıı toplumsal ve kurumsal toplumsal ve kurumsal ee--ddöönnüüşşüümmüü zorunlu kzorunlu kıılarak, yeni bir kavramlarak, yeni bir kavramıın n dodoğğmasmasıına neden olmuna neden olmuşştur. tur.

Elektronik DevletElektronik Devlet

99


EE--DDöönnüüşşüümmüü Ortaya Ortaya ÇÇııkaran Gelikaran Gelişşmelermeler

DDüünyannyanıın gelin gelişşmimişş ekonomilerinin ekonomilerinin bilgiye dayalbilgiye dayalıı ekonomiye ekonomiye ddöönnüüşşmesi ve mesi ve üülkelerin bu yeni ekonomiden daha fazla pay lkelerin bu yeni ekonomiden daha fazla pay alma arayalma arayışışlarlarıı,,BBİİT alanT alanıında yeni yaklanda yeni yaklaşışımlar ve gelimlar ve gelişşmelermelerinternetininternetin ttüüm dm düünyada yaygnyada yaygıınlnlıık kazanmask kazanmasıı,,vatandavatandaşşlarlarıın bilgi ve hizmetlere ulan bilgi ve hizmetlere ulaşşmada mada kolay erikolay erişşim, him, hıız, z, ucuzluk ve ucuzluk ve şşeffafleffaflıık talepleri,k talepleri,devletin devletin etkin, etkin, şşeffaf, hesap verir bieffaf, hesap verir biççimde imde ççalalışışmasmasıınnıısasağğlayacak ylayacak yöönetsel reform netsel reform ççalalışışmalarmalarıınnıın hn hıız kazanmasz kazanmasıı ––Yeni Kamu Yeni Kamu İşİşletmecililetmeciliğğiiaz kaynakla az kaynakla ççok iok işş yapma gereksinimi,yapma gereksinimi,devlete olan devlete olan ggüüveniveni artartıırma istemi.rma istemi.

1010


EE--DDÖÖNNÜÜŞŞÜÜM VE EM VE E--DEVLET KAVRAMLARI DEVLET KAVRAMLARI NEYNEYİİ İİFADE EDFADE EDİİYOR?YOR?

1111


Toplumsal ve Kurumsal Toplumsal ve Kurumsal DDüüzeyde Ezeyde E--DDöönnüüşşüümm

EE--ddöönnüüşşüümm,,–– gerek toplumsal dgerek toplumsal düüzeyde; gerek kamu zeyde; gerek kamu

yyöönetiminde kurumsal ve organizasyonel netiminde kurumsal ve organizasyonel ddüüzeyde gerzeyde gerççekleekleşşmektedir.mektedir.

Toplumsal dToplumsal düüzeyde dzeyde döönnüüşşüüm m ““Bilgi Bilgi ToplumuToplumu”” kavramkavramııyla; kurumsal ve yla; kurumsal ve organizasyonel dorganizasyonel döönnüüşşüüm ise m ise ““ee--DevletDevlet””kavramkavramııyla ayla aççııklanmaktadklanmaktadıır.r.

1212


Hiyerarşiden Ağ Yapılanmaya...Hiyerarşiden işbirliğine...

1313


İİletiletişşimim

BireBire -- BirBirBireBire --ÇÇokok

ÇÇokok--ÇÇokok

HiyerarHiyerarşşik ik İİletiletişşimden Aimden Ağğ İİletiletişşimeime……

1414


Kurumsal DKurumsal Düüzeyde Ezeyde E--DDÖÖNNÜÜŞŞÜÜMM

KurumlarKurumlarıınnıın mevcut in mevcut işş ve sve süürereççlerini Blerini BİİT T tabanltabanlıı hizmet hizmet üüretme ve sunmasretme ve sunmasıına na olanak saolanak sağğlayacak layacak YASAL, YYASAL, YÖÖNETSELNETSEL, ,

ÖÖRGRGÜÜTSEL ve KTSEL ve KÜÜLTLTÜÜRELREL dedeğğiişşimi ifade eder.imi ifade eder.

1515

YYöönetselnetsel--ÖÖrgrgüütsel Dtsel Döönnüüşşüümm



EE--DDöönnüüşşüümle beraber, kamu alanmle beraber, kamu alanıında nda

yeni iyeni işş yapma yol ve yyapma yol ve yööntemlerine,ntemlerine,ttüüm aktm aktöörler arasrler arasıında nda (kamu, (kamu, öözel, STK)zel, STK) yeni yeni ortaklortaklııklar ve iklar ve işşbirlikleri olubirlikleri oluşşturmaya,turmaya,kurum ikurum iççi, ulusal ve ki, ulusal ve küüresel dresel düüzeyde zeyde yatay ve ayatay ve ağğ öörgrgüütlenmeye tlenmeye

olan gereksinim artmaktadolan gereksinim artmaktadıır.r.

1717

ÜÜlkeleri Elkeleri E--Devlet DDevlet Döönnüüşşüümmüüne ne YYöönelten Dinamiklernelten Dinamikler

UlusalUlusal--kküüresel baskresel baskıılarlarUlusal StratejilerUlusal Stratejiler–– Rasyonellik Rasyonellik ––standartlastandartlaşşmama–– EtkililikEtkililik-- verimlilikverimlilik–– EriErişşebilirlilikebilirlilik–– TasarrufTasarruf-- (zaman, para)(zaman, para)–– YenilikYenilikççi hizmeti hizmet--üürrüün sunumun sunumu



EE--DevletDevlet

En geniEn genişş tantanıımmııyla, yla, –– kamusal politika gelikamusal politika gelişştirme stirme süürecini recini

ggüçüçlendirmek, lendirmek, –– kamu hizmetlerinde etkinlik sakamu hizmetlerinde etkinlik sağğlamak velamak ve–– demokratik sdemokratik süürereççleri iyileleri iyileşştirmektirmekiiççin kamu idaresinde Bin kamu idaresinde BİİTT’’in kullanin kullanıılmaslmasıınnıı ifade ifade eder. eder.

1919


EE--Devlet Nedir?Devlet Nedir?

Means ve Schneider (2000: 121) Means ve Schneider (2000: 121) ee--devleti; devleti; –– devlet kuruludevlet kuruluşşlarlarıı ile bu kuruluile bu kuruluşşlarlarıın bilgi ve n bilgi ve

hizmet hizmet üüreticileri reticileri (di(diğğer devlet kurumlarer devlet kurumlarıı, , öözel zel şşirketler, irketler,

vatandavatandaşşlar)lar) ve tve tüüketicileri (keticileri (yine diyine diğğer devlet kurumlarer devlet kurumlarıı, ,

öözel zel şşirketler, vatandairketler, vatandaşşlar)lar) arasarasıında Bnda BİİTT’’e dayale dayalııkurulan ve skurulan ve süürdrdüürrüülen ililen ilişşkiler olarak kiler olarak tantanıımlamaktadmlamaktadıır.r.

2020

EE--Devlet StratejisiDevlet Stratejisi

Ulusal dUlusal düüzeydezeyde–– YasamaYasama--yyüürrüütmetme--yargyargıı erklerini erklerini

kucaklamalkucaklamalıı

Kurumsal dKurumsal düüzeydezeyde–– KamuKamu--ÖÖzelzel--STKSTK-- hizmet alan hizmet hizmet alan hizmet

sunan vb tsunan vb tüüm aktm aktöörlerirleri--paydapaydaşşlarlarııiiççermeliermeli


Kurumunuzun Kurumunuzun ““ee--devlet stratejisi devlet stratejisi ““

5NK ?5NK ?

Temel Dinamikleri Neler?Temel Dinamikleri Neler?VatandaVatandaşş OdaklOdaklııllıık?k?

Kurumsal hedefler (rasyonellikKurumsal hedefler (rasyonellik--tasarruf vb)tasarruf vb)


eDevletin Temel BoyutlareDevletin Temel Boyutlarıı



EE--Devletin Temel BoyutlarDevletin Temel Boyutlarıı--11

Yasal dYasal düüzenlemelerzenlemeler–– EE--imza, bilgi gimza, bilgi güüvenlivenliğği, bilgi edinme hakki, bilgi edinme hakkıı ve ve

kikişşisel verilerin korunmasisel verilerin korunmasıı vb konularda yeni vb konularda yeni yasalaryasalarıın n ççııkarkarıılmaslmasıı ve mevcut yasalarve mevcut yasalarıın n bilibilişşimin doimin doğğurduurduğğu gereksinimlere gu gereksinimlere gööre re uyarlanmasuyarlanmasıı

2424


ÜÜlkemizde Bililkemizde Bilişşimle imle İİlgili Olarak Gerlgili Olarak Gerççekleekleşştirilen tirilen Hukuki DHukuki Düüzenlemelerzenlemeler

DoDoğğrudan rudan İİlgililgili–– 5809 say5809 sayııllıı Elektronik HaberleElektronik Haberleşşme Kanunume Kanunu–– 5651 say5651 sayııllıı İİnternet Ortamnternet Ortamıında Yapnda Yapıılan Yaylan Yayıınlarnlarıın Dn Düüzenlenmesi zenlenmesi vve Bu Yaye Bu Yayıınlar nlar

Yoluyla Yoluyla İİşşlenen Sulenen Suççlarla Mlarla Müücadele Edilmesi Hakkcadele Edilmesi Hakkıında Kanunnda Kanun–– 5070 say5070 sayııllıı Elektronik Elektronik İİmza Kanunu,mza Kanunu,–– 5369 say5369 sayııllıı Evrensel Hizmet KanunuEvrensel Hizmet Kanunu

((ÜÜlkemizde lkemizde ööğğrencilerin internet erirencilerin internet erişşiminin Evrensel Hizmet Fonu'ndan iminin Evrensel Hizmet Fonu'ndan karkarşışılanmalanmaktadktadıır.)r.)

DolaylDolaylıı İİlgililgili–– 4982 say4982 sayııllıı Bilgi Edinme HakkBilgi Edinme Hakkıı Kanunu,Kanunu,–– Yeni TCKYeni TCK–– 4691 say4691 sayııllıı Teknoloji GeliTeknoloji Gelişştirme Btirme Böölgeleri Kanunu,lgeleri Kanunu,–– TTüüketicinin Korunmasketicinin Korunmasıı HakkHakkıında Kanun,nda Kanun,–– NNüüfus Kanunufus Kanunu,,–– 5216 Say5216 Sayııllıı BBüüyyüükkşşehir Belediyesi Kanunuehir Belediyesi Kanunu–– 5846 Say5846 Sayııllıı Fikir ve Sanat Eserlerin KorunmasFikir ve Sanat Eserlerin Korunmasıı KanunuKanunu

2525


HazHazıırlrlııklarklarıı Devam Eden Devam Eden Kanun TasarKanun Tasarıılarlarıı--11

KiKişşisel Verilerin Korunmasisel Verilerin Korunmasıı HakkHakkıında Kanun nda Kanun TasarTasarııssıı–– Bu Kanunun amacBu Kanunun amacıı; ki; kişşisel verilerin iisel verilerin işşlenmesinde kilenmesinde kişşinin inin

dokunulmazldokunulmazlığıığı, maddi ve manevi varl, maddi ve manevi varlığıığı ile temel hak ve ile temel hak ve öözgzgüürlrlüükleri korumak ve kikleri korumak ve kişşisel verileri iisel verileri işşleyen gerleyen gerççek ve ek ve ttüüzel kizel kişşilerin uyacaklarilerin uyacaklarıı esas ve usulleri esas ve usulleri ddüüzenlemektir.zenlemektir. .(adalet.gov.tr).(adalet.gov.tr)

Ulusal Bilgi GUlusal Bilgi Güüvenlivenliğği Tei Teşşkilatkilatıı ve Gve Göörevleri revleri HakkHakkıında Kanun Tasarnda Kanun Tasarııssıı

2626

HazHazıırlrlııklarklarıı Devam Eden Devam Eden Kanun TasarKanun Tasarıılarlarıı--22

Devlet SDevlet Sıırrrrıı Kanunu TasarKanunu Tasarııssıı (Sevk Tarihi: 24/11/2005) (Sevk Tarihi: 24/11/2005) (Yenilenme Tarihi: 03/10/2007) (TBMM: 22/04/2008)(Yenilenme Tarihi: 03/10/2007) (TBMM: 22/04/2008)–– TasarTasarııda; Devlet sda; Devlet sıırlarrlarıınnıın ve nitelin ve niteliğği itibari itibarııyla gizli kalmasyla gizli kalmasıı

gereken bilgi ve belgelerin tangereken bilgi ve belgelerin tanıımmıınnıın yapn yapıılmaslmasıı, mahiyetinin , mahiyetinin belirlenmesi, hangi makam ve kurullarca olubelirlenmesi, hangi makam ve kurullarca oluşşturulacaturulacağığı ve ve korunacakorunacağığı, bu bilgi ve belgelerin yarg, bu bilgi ve belgelerin yargıı organlarorganlarıına hangi na hangi hâllerde ghâllerde göönderilecenderileceğği ve yi ve yüükküümlmlüüllüüklere iliklere ilişşkin esas ve usullerin kin esas ve usullerin ddüüzenlenmesine ilizenlenmesine ilişşkin hkin hüükküümlere yer verilmimlere yer verilmişştir.tir.


BiliBilişşime Dime Döönnüük Anayasa k Anayasa DeDeğğiişşikliikliğği ile Gelen Yenilikleri ile Gelen Yenilikler

20.madde, 20.madde, öözel hayatzel hayatıın gizlilin gizliliğğini ini ddüüzenliyor bulunup, bu zenliyor bulunup, bu maddeye maddeye şşahsahsıın rn rıızaszasıına dayalna dayalıı olmayan hiolmayan hiççbir bir kikişşisel isel bilgi ve verinin toplanamayacabilgi ve verinin toplanamayacağığı hususu eklenmihususu eklenmişştir.tir.


Yeni Yeni ÇÇııkan Ykan YöönetmeliklernetmeliklerKayKayııtltlıı Elektronik Posta Sistemine Elektronik Posta Sistemine İİlilişşkin Usul ve Esaslar Hakkkin Usul ve Esaslar Hakkıında Ynda Yöönetmelik netmelik

(25 A(25 Ağğustos 2011, RG. Sayustos 2011, RG. Sayıı 28036)28036)–– YYöönetmelik; kaynetmelik; kayııtltlıı elektronik posta sistemine, bu sistemle yapelektronik posta sistemine, bu sistemle yapıılacak ilacak işşlemler ile bu ilemler ile bu işşlemlerin lemlerin

sonusonuççlarlarıına, kayna, kayııtltlıı elektronik posta adresine sahip gerelektronik posta adresine sahip gerççek ve tek ve tüüzel kizel kişşilere, kayilere, kayııtltlıı elektronik elektronik posta hizmet saposta hizmet sağğlaylayııccıılarlarıınnıın hak ve yn hak ve yüükküümlmlüüllüüklerine, yetkilendirilmelerine ve denetimlerine klerine, yetkilendirilmelerine ve denetimlerine iliilişşkin usul ve esaslarkin usul ve esaslarıı kapsar. kapsar.

–– KEP sistemi, bir elektronik iletinin taraflarKEP sistemi, bir elektronik iletinin taraflarıı veya muhataplarveya muhataplarıı arasarasıında KEP hesabnda KEP hesabıı vasvasııtastasııyla yla hukukhukukîî ve teknik gve teknik güüvenlivenliğğe sahip bir e sahip bir şşekilde gekilde göönderilip alnderilip alıınmasnmasıınnıı sasağğlamak ve glamak ve güüvenli venli iletiiletişşimde bulunmak gibi amaimde bulunmak gibi amaççlarla kullanlarla kullanııllıır. r.

–– KEP sistemi iKEP sistemi iççerisinde bir elektronik iletinin gerisinde bir elektronik iletinin göönderilmesi ve alnderilmesi ve alıınmasnmasıı ddışıışında elektronik nda elektronik belgelerin saklanmasbelgelerin saklanmasıı, g, güüvenli iletivenli iletişşim ve elektronik ortamda gim ve elektronik ortamda güüvenilir venilir üçüüçüncncüü taraf hizmetleri taraf hizmetleri gibi katma degibi katma değğerli hizmetler sunulabilmektedir. erli hizmetler sunulabilmektedir.

Kamu Kurum ve KuruluKamu Kurum ve Kuruluşşlarlarıı ile Gerile Gerççek ve Tek ve Tüüzel Kizel Kişşilerin Elektronik Haberleilerin Elektronik Haberleşşme Hizmeti me Hizmeti iiççinde Kodlu veya Kriptolu Haberleinde Kodlu veya Kriptolu Haberleşşme Yapma Usul ve Esaslarme Yapma Usul ve Esaslarıı YYöönetmelinetmeliğğii(23/10/2010, RG. Say(23/10/2010, RG. Sayıı 27738)27738)

–– 5809 say5809 sayııllıı Elektronik HaberleElektronik Haberleşşme Kanununa gme Kanununa gööre kamu kurum ve kurulure kamu kurum ve kuruluşşlarlarıı ile gerile gerççek ve ek ve ttüüzel kizel kişşilerin elektronik haberleilerin elektronik haberleşşme hizmeti ime hizmeti iççinde kodlu veya kriptolu haberleinde kodlu veya kriptolu haberleşşme sistemi me sistemi üüretimi, baretimi, başşvuru esaslarvuru esaslarıı, de, değğerlendirilmesi, izin ierlendirilmesi, izin işşlemleri, emniyet ve muhafaza tedbirleri, lemleri, emniyet ve muhafaza tedbirleri, denetim, mdenetim, müüeyyide ve kayeyyide ve kayııtlartlarıınnıın tutulmasn tutulmasıında uygulanacak usul ve esaslar ile yapnda uygulanacak usul ve esaslar ile yapıılacak ilacak işşve ive işşlemleri belirlemektir .lemleri belirlemektir .


2929



AltyapAltyapıı--EriErişşimim–– GGüüvenli ve hvenli ve hıızlzlıı ulusal iletiulusal iletişşim alt yapim alt yapııssıınnıın n

kurulmaskurulmasıı ve sve süürdrdüürrüülmesilmesi–– Yeni iletiYeni iletişşim kanallarim kanallarıına erina erişşimi imi

kolaylakolaylaşşttıırrııccıı öönlemlerin alnlemlerin alıınmasnmasıı (ucuzluk, (ucuzluk, ööncelik, vb)ncelik, vb)

3030



KurumsallaKurumsallaşşmama–– Sorumlu kurumsal yapSorumlu kurumsal yapıılarlarıın olun oluşşturulmasturulmasıı–– Standart ve ilkelerin belirlenmesiStandart ve ilkelerin belirlenmesi

3131

Sorumlu kurumsal yapSorumlu kurumsal yapıılarlarıın olun oluşşturulmasturulmasıı

ÜÜlkemizde KY yeniden yaplkemizde KY yeniden yapıılanmaslanmasııyla yla beraber eDevletberaber eDevlet--BT BT ççalalışışmalarmalarıına yna yöönelik nelik hangi roller hangi kurumlara verilecek?hangi roller hangi kurumlara verilecek?Hangi yeni yapHangi yeni yapıılar kurulacak?lar kurulacak?




İİletiletişşimim–– Yeni iletiYeni iletişşim araim araççlarlarıınnıın (en (e--posta) yposta) yöönetiminetimi–– KEPKEP-- kaykayııtltlıı ee--posta posta

3333



DDöönnüüşşüümm--DeDeğğiişşimim

–– Toplumsal ve sosyal dToplumsal ve sosyal döönnüüşşüümmüün, n,

–– ÖÖrgrgüütsel ve ytsel ve yöönetsel dnetsel döönnüüşşüümmüün ve n ve

–– KKüültltüürel derel değğiişşimin gerimin gerççekleekleşştirilmesitirilmesi

3434



İİnsan Kaynaklarnsan Kaynaklarıı YYöönetiminetimi–– Yeni neslin biliYeni neslin bilişşim ve bilgi sistemleri okurim ve bilgi sistemleri okur--

yazaryazarıı olarak yetiolarak yetişştirilmesitirilmesi–– Mevcut personele biliMevcut personele bilişşim ve bilgi sistemleri im ve bilgi sistemleri

okurokur-- yazar becerisi kazandyazar becerisi kazandıırma rma

3535

Ulusal DüzeydeeDevlet

Proje Yönetimi

Ulusal DUlusal DüüzeydezeydeeDevlet eDevlet

Proje YProje Yöönetimi netimi



EE--Devlet dDevlet döönnüüşşüümmüünde nde Kritik BaKritik Başşararıı FaktFaktöörlerirleri

Lider desteLider desteğğii

Politik istek ve destekPolitik istek ve destek

EE--ddöönnüüşşüüm projelerinin kamu ym projelerinin kamu yöönetimi netimi reformlarreformlarııyla byla büüttüünlenleşşmesimesi

3737


EE--DDöönnüüşşüümmüü OlanaklOlanaklıı KKıılan Faktlan Faktöörlerrler(Bhatnagar, 2003)(Bhatnagar, 2003)

%20 Teknoloji%20 Teknoloji

%35 %35 İşİş SSüürereççlerinde lerinde DeDeğğiişşimim

% 40 De% 40 Değğiişşim Yim Yöönetiminetimi

%5 %5 ŞŞansans

Teknoloji

Süreçler

İnsan

3838


EE--Devlet GeliDevlet Gelişşim Dim Düüzeyizeyi

1. D1. Düüzey: zey: BilgilendirmeBilgilendirme--ssıınnıırlrlıı ddüüzeyde ezeyde e--hizmet hizmet 2. D2. Düüzeyzey-- OnlineOnline--hizmet sunmahizmet sunma3. D3. Düüzeyzey-- BBüüttüünlenleşşme (Kamume (Kamu--kamu, kamukamu, kamu--öözel, kamuzel, kamu--STK)STK)4. D4. Düüzeyzey-- KatKatııllıım (em (e--demokrasi)demokrasi)

3939


EE--DDöönnüüşşüümmüün n Kamu YKamu Yöönetimine Olumlu Etkilerinetimine Olumlu Etkileri

Kamu hizmetlerinde iKamu hizmetlerinde içç verimliliverimliliğği arti artıırma rma Yeni hizmetler yaratmaYeni hizmetler yaratmaBilgi ve hizmetlere kolay eriBilgi ve hizmetlere kolay erişşim im KKüüresel bilgi aresel bilgi ağğlarlarıında yer almanda yer almaMaliyet tasarrufu Maliyet tasarrufu Kurum iKurum iççi ve kurumlar arasi ve kurumlar arasıı bilgi bilgi paylapaylaşışımmıı

4040


SaySayıısal usal uççurumurum--Bilgi ve BBilgi ve BİİTT’’lerine erilerine erişşimde imde eeşşitsizliitsizliğğin doin doğğuracauracağığı sorunlar sorunlar

AAşışırrıı bilgi ybilgi yüükküü

Kamu bilgilerinde gizlilik, kopyalama haklarKamu bilgilerinde gizlilik, kopyalama haklarıı ve ve koruma konularkoruma konularıında belirsizliknda belirsizlik

Etik sorunlarEtik sorunlar

EE--DDöönnüüşşüümmüün n Kamu YKamu Yöönetimine Olumsuz Etkilerinetimine Olumsuz Etkileri

4141


EE--DevletDevlet’’in Tartin Tartışıışılan Boyutlarlan Boyutlarıı

Devlet vatandaDevlet vatandaşşlarlarıınnıı fifişşliyor mu?liyor mu?

KiKişşisel mahremiyet ve isel mahremiyet ve öözgzgüürlrlüük yok mu oluyor?k yok mu oluyor?

VatandaVatandaşışın her yaptn her yaptığıığı şşeyin birileri tarafeyin birileri tarafıından izlenmesi ve ndan izlenmesi ve kaydkaydıınnıın tutulmasn tutulmasıı demokrasi ile bademokrasi ile bağğdadaşışır mr mıı ? ?

4242

EE--DDöönnüüşşüümmüün Temel Sorun Alanlarn Temel Sorun Alanlarıı

GizlilikGizlilik-- ggüüvenlik ve etik sorunlarvenlik ve etik sorunlarÖÖllççeklendirmeeklendirmeMali kaynaklarMali kaynaklarıın yetersizlin yetersizliğğiiKurumsal Kurumsal öözerklikzerklikDemokratik deDemokratik değğerlererler–– TemsilTemsil–– AdaletAdalet–– Hesap verebilirlilikHesap verebilirlilik



EE--DDöönnüüşşüümmüün n ÖÖnnüündeki Temel Engellerndeki Temel Engeller

Toplumsal, kurumsal ve bireysel düzeyde sosyal dönüşüme hazırlıksız olmakTeknik sorunlar

Mali kaynak yetersizliği

Yönetsel sorunlar

Ortak çalışma ve işbirliğinin olmaması

Bilgi üretim ve yönetimi sorunları

Lider desteğin eksikliği

Değişime direnç

Mevzuattan kaynaklanan sorunlarUlusal ve kurumsal düzeyde e-dönüşüm kültürü

oluşturamamadan kaynaklanan sorunlar

4444


BiliBilişşim Alanim Alanıında Yeni nda Yeni YaklaYaklaşışımlarmlar

ÇÇevreci bilievreci bilişşim (Green ICT)im (Green ICT)–– Daha az enerji, daha az malzeme tDaha az enerji, daha az malzeme tüüketme, ketme,

daha az yer kaplama vb tasarruflarla daha az yer kaplama vb tasarruflarla ççevreye evreye daha az zarar vermedaha az zarar verme

SanallaSanallaşşttıırma (Virtualization)rma (Virtualization)Bulut (cloud) yaklaBulut (cloud) yaklaşışımmıı

4545


DonanDonanıımda Yeni Gelimda Yeni Gelişşmelermeler--11CPUCPU’’da gelida gelişşmelermeler–– 32 Bit32 Bit’’ten 64 ve daha yten 64 ve daha yüüksek Bitksek Bit’’e gee geççiişş

–– AnlAnlıık k İşİşlem Saylem Sayııssıınnıın Artn Artıırrıılmaslmasıı–– Frekans DeFrekans Değğiişşmeden Ymeden Yüüksek iksek işşlem glem güüccüü–– DDüüşşüük frekansla daha ik frekansla daha işşlem yaplem yapıılmaslmasıı–– Daha az enerji tDaha az enerji tüüketen keten üürrüünlernler

–– MikroiMikroişşlemcilemci--CPU ve Grafik iCPU ve Grafik işşlemcilemci-- GPU GPU üüreticileri arasreticileri arasıında nda birlebirleşşmelermeler

SanallaSanallaşşttıırmarma–– BiliBilişşim kaynaklarim kaynaklarıınnıın (in (işşlemci, depolama, alemci, depolama, ağğ, bellek, platform, , bellek, platform,

sunucu, uygulama yazsunucu, uygulama yazııllıımlarmlarıı ve masa ve masa üüststüü yazyazııllıımlarmlarıın) n) soyutlanarak kullansoyutlanarak kullanııccıılara sunulmaslara sunulmasıı

–– Daha az enerji kullanDaha az enerji kullanıılarak performans ylarak performans yüükseltmekseltme

4646


DonanDonanıımda Yeni Gelimda Yeni Gelişşmelermeler--22Bulut BiliBulut Bilişşim im (http://en.wikipedia.org/wiki/Cloud_computing)(http://en.wikipedia.org/wiki/Cloud_computing)

–– DonanDonanıım, yazm, yazııllıım ve bilgi kaynaklarm ve bilgi kaynaklarıınnıın talep temelli olarak n talep temelli olarak elektrik, su hizmetleri gibi internet ortamelektrik, su hizmetleri gibi internet ortamıında kullannda kullanıılmaslmasıı

–– BiliBilişşim hizmetlerinde im hizmetlerinde ööllççeklenebilirlik ve sanallaeklenebilirlik ve sanallaşşttıırma sarma sağğlamalama

4747


YazYazııllıımda Gelimda Gelişşmelermeler……

AAççıık Kaynak Kodlu Yazk Kaynak Kodlu Yazııllıımlarmlar

İşİşbirlibirliğği ortami ortamıı sasağğlayan yazlayan yazııllıımlarmlar–– MS Share, wikipedia, google docsMS Share, wikipedia, google docs

DaDağığınnıık ofisk ofis--uygulama yazuygulama yazııllıımlarmlarıı

4848


WEBWEB’’de Gelide Gelişşmelermeler……Web 1.0Web 1.0

KullanKullanııccıılarlarıın sadece okuyucu oldun sadece okuyucu olduğğu genel olarak statik sayfalaru genel olarak statik sayfalarıın yer aldn yer aldığıığıweb ortamweb ortamıı. ( 1. nesil web.). ( 1. nesil web.)Sadece ySadece yööneticilerin, son kullanneticilerin, son kullanııccıılarlarıın erin erişşmesi imesi iççin kodlanan mimari.in kodlanan mimari.

Web 2.0Web 2.0KullanKullanııccıılarlarıın karn karşışıllııklklıı etkileetkileşşimde olduimde olduğğu, haber ve bilgi sistemlerinin u, haber ve bilgi sistemlerinin paylapaylaşışılabildilabildiğği, Web ortami, Web ortamıı (2. nesil)(2. nesil)ÖÖrnekrnek-- WWikipediikipediaa,, YYoutubeoutube, , Facebook Facebook

Web 3.0Web 3.0Semantik web anlaySemantik web anlayışıışı. Bu yakla. Bu yaklaşışımla makineler okuyup, anlaymla makineler okuyup, anlayııp yorum p yorum yapabilmektedir. Yapay zekanyapabilmektedir. Yapay zekanıın an ağığırlrlııklklıı olduolduğğu bir web ortamu bir web ortamıı..son kullanson kullanııccıılarlarıın mn müühadele edemedihadele edemediğği ve sanal robotlar tarafi ve sanal robotlar tarafıından sndan süürekli rekli geligelişştirilen ve daha tirilen ve daha ççok arama motorlarok arama motorlarıı iiççin uygulanan web mimarisiin uygulanan web mimarisi

Web 4.0Web 4.0Tamamen sanallaTamamen sanallaşşttıırma rma üüzerine kurulan ve hazzerine kurulan ve hazıır r öörnerneğği i EyeOSEyeOS olan online iolan online işşletim letim sistemleri.. Saniyede 100 Gigabit basistemleri.. Saniyede 100 Gigabit bağğlantlantıı veve bant aralbant aralığıığı olan herolan herşşeyin arteyin artıık yerel k yerel disklerden uzakladisklerden uzaklaşşttığıığı ve online networklar ve online networklar üüzerinden kurulduzerinden kurulduğğu ayru ayrııca yapay zekaya ca yapay zekaya sahip isahip işşletim sistemi ve web teknoloji mimarisiletim sistemi ve web teknoloji mimarisi

4949


EE--Devlet AlanDevlet Alanıında nda Yeni YYeni Yöönelimlernelimler--1 1

EtkileEtkileşşimli iimli iççerik erik üüretme ve paylaretme ve paylaşşma ma (Government 2.0, 3.0)(Government 2.0, 3.0)Mobil Devlet (Mobile Government)Mobil Devlet (Mobile Government)–– Mobil teknolojiler, 3G, WiMaxMobil teknolojiler, 3G, WiMaxAAğğ merkezli bilgi sistemleri merkezli bilgi sistemleri ““Her an, her yerden kendiliHer an, her yerden kendiliğğinden inden etkileetkileşşen sistemler en sistemler ––ubiquitousubiquitous

5050


EE--Devlet AlanDevlet Alanıında nda Yeni YYeni Yöönelimlernelimler--22

AAççıık kaynak kodlu yazk kaynak kodlu yazııllıımlarmlar–– Linux, Pardus, OpenOffice, vs.Linux, Pardus, OpenOffice, vs.

DonanDonanıım kaynaklarm kaynaklarıınnıın etkin kullann etkin kullanıılmaslmasıı ve ive işşssüüreklilirekliliğğinin sainin sağğlanmaslanmasıı–– SanallaSanallaşşttıırma (Virtualization)rma (Virtualization)

DDışış kaynak kullankaynak kullanıımmıı (Outsourcing) (Outsourcing) eDevlet projelerinde eDevlet projelerinde ççevreci yaklaevreci yaklaşışımlar ve bulut mlar ve bulut uygulamalaruygulamalar

5151

eDevlet YapeDevlet Yapıılandlandıırmasrmasıı: D: Düünnüü ve Bugve Bugüünnüü

eDevlet 1.0: BilgilendiricieDevlet 1.0: BilgilendiriciKurumlarKurumlarıın bilgisayarlan bilgisayarlaşşmasmasııArz tetiklemesi odaklArz tetiklemesi odaklııArka ofisle sArka ofisle sıınnıırlrlıı entegre edilen entegre edilen veritabanlarveritabanlarıı,altyap,altyapıı ve hizmet ve hizmet paylapaylaşışımmııSSıınnıırlrlıı dedeğğiişşim mim müühendislihendisliğği i uygulamalaruygulamalarııKamu dKamu dışıışı aktaktöörlerin srlerin süürece srece sıınnıırlrlııkatkatııllıımmıı

eDevlet 2.0: DeDevlet 2.0: DöönnüüşşüümcmcüüHizmet odaklHizmet odaklıı mimarimimariAAççıık, katk, katııllıımcmcıı, vatanda, vatandaşş odaklodaklıı ve ve yyüüksek derecede bksek derecede büüttüünlenleşşikikYatay bYatay büüttüünlenleşşme,me,KapsamlKapsamlıı dedeğğiişşim mim müühendislihendisliğği i uygulamalaruygulamalarııPolitika oluPolitika oluşşturma, karar alma ve turma, karar alma ve hizmet tasarhizmet tasarıım sm süürereççlerine lerine vatandavatandaşşlarlarıın katn katııllıımmııKamuda yenilik oluKamuda yenilik oluşşturmada turmada kamukamu--öözel izel işşbirlibirliğğii


eDevlet YapeDevlet Yapıılandlandıırmasrmasıı: Gelece: Geleceğğii

Hizmetlerin kamuda oluHizmetlerin kamuda oluşşacak buluta taacak buluta taşışınmasnmasıı(bulut bili(bulut bilişşim)im)AAççıık veri uygulamask veri uygulamasıı (veri.gov)(veri.gov)Kamu uygulama tabanlarKamu uygulama tabanlarıı (Uygulama.gov)(Uygulama.gov)Mobil hizmetlerMobil hizmetlerİİççerik yerik yöönetiminetimiModModüüler yapler yapıılarlarAlgAlgıılama teknolojilerilama teknolojileri


ÜÜlkelerin lkelerin ee--ddöönnüüşşüümlerine bakmlerine bakışış


Bilgi Toplumu Olgunluk SeviyesiBilgi Toplumu Olgunluk Seviyesi

Yenilikçi Önderler

Meydan Okuyucular Yeni

Atılımcılar

ZeminHazırlayanlar

Kaynak : Gartner, 2002

5555

BM eBM e--HazHazıırlrlıık k İİndeksi 2011 gndeksi 2011 gööre re TTüürkiyerkiye

69 69 . S. Sıırada indeksi rada indeksi 0.47800.4780



Bilgi Toplumunun Bilgi Toplumunun ÖÖllçüçümmüü 2009 Raporu2009 RaporuUluslararasUluslararasıı TelekomTelekomüünikasyon Birlinikasyon Birliğği (ITU)i (ITU)

Raporda yer verilen Bilgi ve Raporda yer verilen Bilgi ve İİletiletişşim im Teknolojileri GeliTeknolojileri Gelişşim Endeksiim Endeksi’’ne gne gööre, re,

TTüürkiye 3.49 puanla rkiye 3.49 puanla 150 150 üülke araslke arasıında nda 59. 59. ssıırada yerrada yeralmaktadalmaktadıırr. .

5757


The Global Information Technology Report The Global Information Technology Report 20092009--20102010--(133 (133 üülke slke sııralamasralamasıı))

2010 World Economic Forum2010 World Economic Forum

1. S1. Swedenweden2. 2. SingaporeSingapore3. 3. DenmarkDenmark4. 4. SwitzerlandSwitzerland5. 5. USAUSA6. 6. FinlandFinland7. 7. CanadaCanada8. 8. Hong KongHong Kong9. 9. NetherlandsNetherlands10. 10. NorwayNorway69. T69. Tüürkiyerkiye

5.655.655.645.645.545.545.485.485.465.465.445.445.365.365.335.335.325.325.225.223.683.68

5858

ÜÜlkemizin Bililkemizin Bilişşim Alt Yapim Alt Yapııssıı


ÜÜlkemizde Kamunun Bilgi ve lkemizde Kamunun Bilgi ve İİletiletişşim im Teknolojilerine YatTeknolojilerine Yatıırrıımmıı--öödenek denek

www. dpt.gov.trwww. dpt.gov.tr

2002 380 milyon TL 2002 380 milyon TL

2006 758,3 milyon TL 2006 758,3 milyon TL

2007 816.753 milyon TL2007 816.753 milyon TL

2008 814.890 milyon TL2008 814.890 milyon TL

2009 847.663 Milyon TL2009 847.663 Milyon TL

2010 1.087.743 Milyon TL2010 1.087.743 Milyon TL

6060


TTÜÜİİK, 2011 BT KullanK, 2011 BT Kullanıım m AraAraşşttıırmasrmasıı

6161

TTÜÜİİK, 2011 BT KullanK, 2011 BT Kullanıım m AraAraşşttıırmasrmasıı

İİnternete erinternete erişşim imkânim imkânıı olan hane oranolan hane oranıı %42,9%42,9’’a a yyüükseldi.kseldi.Hanelerin %39,3Hanelerin %39,3’ü’ü genigenişşbant babant bağğlantlantıı ile ile İİnternet erinternet erişşim im yapabilmektedir.yapabilmektedir.GeniGenişşbant babant bağğlantlantıı ile ile İİnternet erinternet erişşim imkânim imkânıı kentsel kentsel yerlerdeki hanelerde %47,5 iken, kyerlerdeki hanelerde %47,5 iken, kıırsal yerlerde rsal yerlerde %18,6%18,6’’ddıır. r. İİBBS DBBS Düüzeyzey--11’’e ge gööre genire genişşbant babant bağğlantlantıı ile ile İİnternet erinternet erişşim imkânim imkânıınnıın en yn en yüüksek olduksek olduğğu bu böölge %56,1 lge %56,1 ile TR1ile TR1--İİstanbul , en dstanbul , en düüşşüük olduk olduğğu bu böölge ise %20,0 ile lge ise %20,0 ile TRCTRC--GGüüneydoneydoğğu Anadolu bu Anadolu böölgesidir. lgesidir.


Bilgisayar ve Bilgisayar ve İİnternet kullannternet kullanıımmıında kadnda kadıınn--erkek ve kenterkek ve kent--kkıır arasr arasıındaki ndaki saysayıısal usal uççurum 2011 de devam ediyorurum 2011 de devam ediyor

Bilgisayar ve Bilgisayar ve İİnternet kullannternet kullanıım oranlarm oranlarıı 1616--74 ya74 yaşş grubundaki grubundaki erkeklerde %56,1 ve %54,9 iken, kaderkeklerde %56,1 ve %54,9 iken, kadıınlarda %36,9 ve %35,3nlarda %36,9 ve %35,3’’ttüür. r. Bilgisayar ve Bilgisayar ve İİnternet kullannternet kullanıım oranlarm oranlarıınnıın en yn en yüüksek olduksek olduğğu yau yaşşgrubu 16grubu 16--24 ya24 yaşş grubudur. grubudur. Bu oranlar tBu oranlar tüüm yam yaşş gruplargruplarıında erkeklerde daha ynda erkeklerde daha yüüksektir. ksektir. Bilgisayar ve Bilgisayar ve İİnternet kullannternet kullanıımmıı kentsel yerlerde %54,7 ve %53,2, kentsel yerlerde %54,7 ve %53,2, kkıırsal yerlerde ise %26,9 ve %25,7rsal yerlerde ise %26,9 ve %25,7’’dir.dir.İİBBS DBBS Düüzeyzey--11’’e ge gööre bilgisayar ve Internet kullanre bilgisayar ve Internet kullanıımmıınnıın en yn en yüüksek ksek olduolduğğu bu böölge %57,2 ve %56,5 ile TR1lge %57,2 ve %56,5 ile TR1--İİstanbul bstanbul böölgesidir.lgesidir.Bunu %53,3 bilgisayar ve %51,7 Bunu %53,3 bilgisayar ve %51,7 İİnternet kullannternet kullanıım oranm oranıı ile TR4ile TR4--

DoDoğğu Marmara bu Marmara böölgesi takip etmektedir. lgesi takip etmektedir.


TTÜÜİİK, 2011 BT KullanK, 2011 BT Kullanıım Aram Araşşttıırmasrmasıı

İİnternet kafelere ilgi azalnternet kafelere ilgi azalııyor.yor.İİnternet en nternet en ççok ok ççevrimievrimiççi haber, gazete ya da dergi i haber, gazete ya da dergi okuma, haber indirme iokuma, haber indirme iççin kullanin kullanııllııyor. (72,7). Bunu 54,1 yor. (72,7). Bunu 54,1 ile saile sağğllıık ile ilgili bilgi arama takip etmektedir. k ile ilgili bilgi arama takip etmektedir. Web siteleri aracWeb siteleri aracııllığıığıyla (Blog siteleri, facebook, twitter) yla (Blog siteleri, facebook, twitter) toplumsal ve siyasal konular ile ilgili gtoplumsal ve siyasal konular ile ilgili göörrüüşşleri okuma leri okuma veya paylaveya paylaşşma (%50,8) ve mal ve hizmetler hakkma (%50,8) ve mal ve hizmetler hakkıında nda bilgi aramak da (%46,6) kullanbilgi aramak da (%46,6) kullanıım amam amaççlarlarıı arasarasıında yer nda yer almaktadalmaktadıır. r. Kamu kurum/kuruluKamu kurum/kuruluşşlarlarıı ile iletiile iletişşimde internet kullanimde internet kullanıımmııartartııyor.yor.İİnternet nternet üüzerinden alzerinden alışışveriverişş yaygyaygıınlanlaşışıyor (%19).yor (%19).



Bilgi Toplumu GBilgi Toplumu Gööstergeleristergeleriİİnternet kullannternet kullanıım Yerim Yeri–– Ev %64.1 Ev %64.1 İşİş %44.4 %44.4 İİnternet Kafe %30.4nternet Kafe %30.4

İİnternet Kullannternet Kullanıım Amacm Amacıı–– Gazete Dergi Okuma %76Gazete Dergi Okuma %76–– EE--Posta %74Posta %74–– İİnternet Bankacnternet Bankacııllığıığı %15.4%15.4–– Mal hizmet satMal hizmet satışıışı %3.9%3.9

GeniGenişş bantbant–– 2008 y2008 yııllıında hanelerde geninda hanelerde genişşbant eribant erişşim oranim oranıı %21,2%21,2

6565


TTüürkiyerkiye’’de Yde Yüürrüüttüülen Elen E--DDöönnüüşşüüm m ÇÇalalışışmalarmalarıı

6666


TTüürkiyerkiye’’de Bilgi Toplumuna Yde Bilgi Toplumuna Yöönelik nelik ÇÇalalışışmalarmalar

DDüünya Bankasnya Bankasıı (1993): T(1993): Tüürkiye, Bilirkiye, Bilişşim ve Ekonomik im ve Ekonomik Modernizasyon ProjeleriModernizasyon ProjeleriUlaUlaşşttıırma Bakanlrma Bakanlığıığı--TTÜÜBBİİTAK (1999): TUENA TTAK (1999): TUENA Tüürkiye Ulusal rkiye Ulusal Enformasyon AltyapEnformasyon Altyapııssıı AnaplanAnaplanııDTM (1998DTM (1998--2002): e2002): e--Ticaret Koordinasyon KuruluTicaret Koordinasyon KuruluBaBaşşbakanlbakanlıık (1998k (1998--2002): KamuNET2002): KamuNETTTüürkiye Bilirkiye Bilişşim im ŞŞurasurasıı (May(Mayııs 2002)s 2002)BaBaşşbakanlbakanlıık (2001k (2001--2003): e2003): e--TTüürkiye Girirkiye GirişşimiimiDPTDPT--BTD (2003): eBTD (2003): e--DDöönnüüşşüüm Tm Tüürkiye Projesirkiye ProjesiDPT Bilgi Toplumu Strateji Belgesi 2006DPT Bilgi Toplumu Strateji Belgesi 2006--20102010EE--KapKapıı wwwwww.turkiye.gov.tr.turkiye.gov.tr 17 Aral17 Aralıık 2008k 2008

6767


ÜÜlkemizin bilgi toplumuna dlkemizin bilgi toplumuna döönnüüşşüüm m ççalalışışmalarmalarıı 20002000’’li yli yııllarllarıın ban başışından ndan itibaren yoitibaren yoğğunluk kazanmunluk kazanmışışttıır. r.

TTüürkiye, 2001 yrkiye, 2001 yııllıında ABnda AB’’ye aday ye aday üülkeler lkeler iiççin tasarlanan eAvrupa+ Giriin tasarlanan eAvrupa+ Girişşimine taraf imine taraf olmuolmuşştur. tur.

6868


ee--DDöönnüüşşüüm Tm Tüürkiye Projesi rkiye Projesi -- 20032003

58 ve 59. H58 ve 59. Hüükküümet Acil Eylem Planmet Acil Eylem Planıında nda yer alan yer alan ““ee--DDöönnüüşşüüm Tm Tüürkiye Projesi, 2003 rkiye Projesi, 2003 yyııllıında banda başşlatlatıılmlmışışttıır. r.

6969


EE--DDöönnüüşşüüm Tm Tüürkiye Projesirkiye Projesi’’nin Hedeflerinin Hedefleri

–– Kaliteli ve hKaliteli ve hıızlzlıı kamu hizmeti sunmak kamu hizmeti sunmak amacamacııyla; katyla; katııllıımcmcıı, , şşeffaf, etkin ve basit ieffaf, etkin ve basit işşssüürereççlerine sahip devlet yaplerine sahip devlet yapııssıı oluoluşşturacak turacak kokoşşullarullarıın hazn hazıırlanmasrlanmasıı

–– Bilginin, toplumun her kesimi tarafBilginin, toplumun her kesimi tarafıından ndan erierişşilebilir kilebilir kııllıınmasnmasıı, ,

–– Bilgisayar okurBilgisayar okur--yazarlyazarlığıığınnıın artn artıırrıılmaslmasıı, , –– EEğğitim, saitim, sağğllıık, ticaret, hukuk alanlark, ticaret, hukuk alanlarıında bilgi nda bilgi

toplumuna getoplumuna geççiişş ssüürecinin barecinin başşlatlatıılmaslmasıı

7070


KKıısa Dsa Döönem Eylem Planlarnem Eylem Planlarıı (KDEP) (KDEP)

ee--DDöönnüüşşüüm Tm Tüürkiye Projesi kapsamrkiye Projesi kapsamıında; nda; ilki 2003ilki 2003--2004 d2004 döönemini, ikincisi de 2005 nemini, ikincisi de 2005 yyııllıınnıı kapsayan eylem planlarkapsayan eylem planlarııyapyapıılmlmışışttıır.r.

7171


KDEP kapsamKDEP kapsamıında,nda,

2005 y2005 yııllıında, bilgi toplumuna dnda, bilgi toplumuna döönnüüşşüümmüügergerççekleekleşştirecek orta ve uzun vadeli tirecek orta ve uzun vadeli strateji ve hedefleri belirlemek strateji ve hedefleri belirlemek üüzere, zere, –– 20062006--2010 d2010 döönemini kapsayacak olan Bilgi nemini kapsayacak olan Bilgi

Toplumu StratejisiToplumu Stratejisi hazhazıırlrlıık sk süüreci reci babaşşlatlatıılmlmışışttıır.r.

7272


AyrAyrııca,ca,

ÜÜlkemizde tlkemizde tüüm kamu kurumlarm kamu kurumlarıında nda kullankullanıılan internet uygulamalarlan internet uygulamalarıınnıın tek n tek ççatatııaltaltıında birlenda birleşştirilerek kurumlar arastirilerek kurumlar arasıı bilgi ve bilgi ve belge paylabelge paylaşışımmıı sasağğlamak lamak üüzere, zere, ee--Devlet Devlet KapKapııssıı oluoluşşturma Projesiturma Projesi ööngngöörrüülmlmüüşşttüür.r.

7373


TTüürkiyerkiye’’nin Bilgi Toplumuna Dnin Bilgi Toplumuna Döönnüüşşüüm m VizyonuVizyonu

ee--DDöönnüüşşüüm Tm Tüürkiye rkiye İİcra Kurulu tarafcra Kurulu tarafıından kabul ndan kabul edilen Politika Belgesinde, edilen Politika Belgesinde, –– ““Bilim ve teknoloji Bilim ve teknoloji üüretiminde odak noktasretiminde odak noktasıı haline haline

gelmigelmişş, , –– bilgi ve teknolojiyi etkin bir arabilgi ve teknolojiyi etkin bir araçç olarak kullanan, olarak kullanan, –– bilgiye dayalbilgiye dayalıı karar alma skarar alma süürereççleriyle daha fazla deleriyle daha fazla değğer er

üüreten, reten, –– kküüresel rekabette baresel rekabette başşararııllıı ve refah dve refah düüzeyi yzeyi yüüksek bir ksek bir

üülke olmaklke olmak””şşeklinde belirlenmieklinde belirlenmişştir.tir.

7474


TTüürkiye Bilgi Toplumu Stratejisirkiye Bilgi Toplumu Stratejisi

11/07/200611/07/2006 tarihli ve tarihli ve 2006/382006/38 saysayııllııYYüüksek Planlama Kurulu Kararksek Planlama Kurulu Kararıı’’yla yla onaylanan onaylanan Bilgi Toplumu Stratejisi ve Bilgi Toplumu Stratejisi ve ekek’’i Eylem Plani Eylem Planıı 28/07/2006 tarihli 28/07/2006 tarihli ve ve 26242 26242 saysayııllıı Resmi GazeteResmi Gazete’’de de yayyayıımlanarak ymlanarak yüürrüürlrlüüğğe girmie girmişştir.tir.

7575


Bilgi Toplumu StratejisiBilgi Toplumu Stratejisi

7676


TTüürkiyerkiye’’nin bilgi toplumuna dnin bilgi toplumuna döönnüüşşüüm sm süüreci, yedi temel reci, yedi temel

stratejik stratejik ööncelik incelik iççermektedir:ermektedir:

1.1. Sosyal DSosyal Döönnüüşşüümm-- Herkes iHerkes iççin bilgi ve iletiin bilgi ve iletişşim teknolojileri fim teknolojileri fıırsatrsatıı2.2. BBİİTT’’in in İşİş DDüünyasnyasıına Nna Nüüfuz etmesifuz etmesi-- BBİİT odaklT odaklıı rekabet avantajrekabet avantajıı

sasağğlamalama3.3. VatandaVatandaşş OdaklOdaklıı Hizmet DHizmet Döönnüüşşüümmüü --KullanKullanııccıı ihtiyacihtiyacıına dna döönnüük k

hizmet sunumuhizmet sunumu4.4. Kamu YKamu Yöönetiminde Modernizasyonnetiminde Modernizasyon-- SSüürereçç yapyapıılanmaslanmasıına na

uygun euygun e--devlet yapdevlet yapııssıı5.5. KKüüresel Rekabetresel Rekabetççi Bilgi Teknolojileri Sekti Bilgi Teknolojileri Sektöörrüü-- Bilgi teknolojileri Bilgi teknolojileri

alanalanıında uluslararasnda uluslararasıı oyuncuoyuncu6.6. RekabetRekabetççi, Yaygi, Yaygıın ve Ucuz n ve Ucuz İİletiletişşim Altyapim Altyapıı ve Hizmetlerive Hizmetleri --

VatandaVatandaşşlara ucuz, nitelikli genilara ucuz, nitelikli genişşbant eribant erişşimiimi7.7. ArAr--Ge ve YenilikGe ve Yenilikççiliiliğğin Geliin Gelişştirilmesitirilmesi-- KKüüresel pazarresel pazarıın taleplerine n taleplerine

uygun yeni uygun yeni üürrüün ve hizmetlern ve hizmetler

7777


Kamu YKamu Yöönetiminde Modernizasyonnetiminde Modernizasyon

Temel strateji; Temel strateji; –– ““verimliliverimliliğği ve vatandai ve vatandaşş memnuniyetini memnuniyetini

ööncelikli olarak gncelikli olarak göözeten, zeten, üülke kolke koşşullarullarıına na uygun uygun öörgrgüüt ve st ve süürereçç yapyapıılanmalarlanmalarıınana sahip sahip etkin bir eetkin bir e--devlet oludevlet oluşşumunun bilgi ve iletiumunun bilgi ve iletişşim im teknolojileri desteteknolojileri desteğğiyle hayata geiyle hayata geççirilmesiirilmesi””

olarak ortaya konmuolarak ortaya konmuşştur.tur.

7878


HedefHedef

–– kamu kurumlarkamu kurumlarıı arasarasıında nda iişşbirlibirliğği ve birliktei ve birlikteççalalışışabilirlik yeteneklerininabilirlik yeteneklerinin geligelişştirilmesi,tirilmesi,

–– iişş ssüürereççlerindelerinde verimliliverimliliğğin artin artıırrıılmaslmasıı,,–– bilgiye dayalbilgiye dayalıı politika ve karar olupolitika ve karar oluşşturma turma

ssüürereççlerinin gelilerinin gelişştirilmesi,tirilmesi,–– kamu bilgi ve iletikamu bilgi ve iletişşim teknolojileri alim teknolojileri alıımlarmlarıında, nda,

aaççıık standartlark standartlarıınn kullankullanıımmıı..

7979


Bu Hedeflere UlaBu Hedeflere Ulaşşmak mak İİççin,in,

Bilgi toplumu kurumsal yapBilgi toplumu kurumsal yapıılanmaslanmasııOrtak teknoloji hizmetleri ve altyapOrtak teknoloji hizmetleri ve altyapııEtkin tedarik yEtkin tedarik yööntemintemiVeri ve bilgi yVeri ve bilgi yöönetiminetimiElektronik iletiElektronik iletişşimimİİnsan kaynansan kaynağığı ve yetkinlik gelive yetkinlik gelişşimiimiGGüüvenlik ve kivenlik ve kişşisel bilgilerin mahremiyetiisel bilgilerin mahremiyeti

konularkonularıında eylemler belirlenminda eylemler belirlenmişştir.tir.

8080


TTüürkiyerkiye ee--Devlet Devlet KapKapııssııee--Devlet KapDevlet Kapııssıı Projesi, 7 KasProjesi, 7 Kasıım 2006 m 2006 ‘‘da Tda Tüürk rk Telekom, OYTEK ve CrimsonLogic tarafTelekom, OYTEK ve CrimsonLogic tarafıından ndan oluoluşşturulan proje grubu ile baturulan proje grubu ile başşlatlatıılmlmışışttıır.r.Proje TT'nin Proje TT'nin öözellezelleşştirilmesinden sonra Bakanlar tirilmesinden sonra Bakanlar Kurulu kararKurulu kararııyla (Nisan 2006yla (Nisan 2006’’da) Ulada) Ulaşşttıırma rma BakanlBakanlığıığı'na devredilmi'na devredilmişştir.tir.BakanlBakanlıık, projeye ilik, projeye ilişşkin gkin göörev ve sorumluluklarrev ve sorumluluklarıınnııTTüürksat Uydu Haberlerksat Uydu Haberleşşme ve Kablo me ve Kablo İşİşletme Aletme AŞŞaracaracııllığıığıyla yyla yüürrüütme karartme kararıı alarak alarak ççalalışışmalara malara babaşşlamlamışışttıır.r.

8181


TTüürkiyerkiyeee--Devlet KapDevlet Kapııssııwww.turkiye.gov.trwww.turkiye.gov.tr

DDevletin Kevletin Kıısa Yolusa Yolu

18 Aral18 Aralıık 2008k 200823 e23 e--hizmet sunumu hizmet sunumu

8282




ee--Devlet KapDevlet Kapııssıı, kamu hizmetlerinin elektronik ortamda, kesintisiz , kamu hizmetlerinin elektronik ortamda, kesintisiz ve gve güüvenli bir venli bir şşekilde ortak bir nokta ekilde ortak bir nokta üüzerinden vatandazerinden vatandaşşa a ulaulaşşttıırrıılmaslmasıınnıı sasağğlayan bir portaldlayan bir portaldıır.r.EE--Devlet KapDevlet Kapııssıı TC kimlik numaralarTC kimlik numaralarıı kullankullanıılarak elektronik larak elektronik devlet hizmetlerine tek bir merkezden eridevlet hizmetlerine tek bir merkezden erişşililmesine olanak mesine olanak tantanıımaktadmaktadıır.r.EE--kapkapıı iinternet, mobil teknolojileri veya nternet, mobil teknolojileri veya ççaağğrrıı merkezi aracmerkezi aracııllığıığı ile ile vatandavatandaşşlarlarıın kamu hizmetlerine 7 gn kamu hizmetlerine 7 güün 24 saat gn 24 saat güüvenli bir venli bir şşekilde ulaekilde ulaşşıılmaslmasıına hizmet etmektedir.na hizmet etmektedir.

8383




eDevlet kapeDevlet kapııssıındanndanEkim 2010 itibarEkim 2010 itibarııyla,yla,–– 194 hizmet 194 hizmet –– 26 kurumla yap26 kurumla yapıılan ilan işşbirlibirliğği ile sunulmaktadi ile sunulmaktadıır.r.Ekim 2011 itibarEkim 2011 itibarııyla,yla,–– 10.363.389 kay10.363.389 kayııtltlıı kullankullanııccıı–– 283 hizmet283 hizmet–– 38 kurum38 kurum

8484


TTüürkiyerkiye’’de Gerde Gerççekleekleşştirilen tirilen ÖÖnemli Kamu Bilinemli Kamu Bilişşim Projelerinden Bazim Projelerinden Bazıı

ÖÖrneklerrnekler

MERNMERNİİSSUYAPUYAPVEDOPVEDOPPOLNETPOLNETTAKBISTAKBISEE--İİççiişşlerilerieKAPeKAP

EE--KAPIKAPIEE--BildirgeBildirgeEE--GGüümrmrüükkEE--KarneKarneEE--OkulOkulFatih ProjesiFatih ProjesiEE--YazYazışışmama

8585

ee--YazYazışışma Projesima Projesi

ee--YazYazışışma Projesi, kamu kurumlarma Projesi, kamu kurumlarıı arasarasıındaki resmi yazndaki resmi yazışışmalarmalarıın elektronik n elektronik ortamda yortamda yüürrüüttüülmesini salmesini sağğlayacak ortak kurallar setinin gelilayacak ortak kurallar setinin gelişştirilmesi tirilmesi amacamacıınnıı tataşışımaktadmaktadıır. Hazr. Hazıırlrlııklarklarıı KalkKalkıınma Bakanlnma Bakanlığıığı Bilgi Toplumu Dairesi Bilgi Toplumu Dairesi taraftarafıından 2010 yndan 2010 yııllıı iiççerisinde baerisinde başşlatlatıılan Proje, lan Proje, ŞŞubat 2011ubat 2011’’de sde söözlezleşşmesi mesi imzalanan hizmet alimzalanan hizmet alıımmıı kapsamkapsamıında 6 pilot kurumun katnda 6 pilot kurumun katııllıımmııyla yla ssüürdrdüürrüülmektedir.lmektedir.ee--YazYazışışma Projesi kapsamma Projesi kapsamıında; resmi yaznda; resmi yazışışmalarmalarıı kamu kurumlarkamu kurumlarıı arasarasıında nda ggüüvenli bir venli bir şşekilde iletmek ekilde iletmek üüzere bir zere bir çöçözzüüm gelim gelişştirilecektir. tirilecektir. CumhurbaCumhurbaşşkanlkanlığıığı, Ba, Başşbakanlbakanlıık, Adalet Bakanlk, Adalet Bakanlığıığı, , İİççiişşleri Bakanlleri Bakanlığıığı, , DDışışiişşleri Bakanlleri Bakanlığıığı ve DPT Mve DPT Müüstesteşşarlarlığıığı’’nnıın katn katııllıımmııyla pilot uygulama yla pilot uygulama ççalalışışmalarmalarıı ssüürdrdüürrüülmektedir. Projeye Devlet Arlmektedir. Projeye Devlet Arşşivleri Genel Mivleri Genel Müüddüürlrlüüğğüü ve ve TTÜÜBBİİTAKTAK--BBİİLGEM tarafLGEM tarafıından katkndan katkıı sasağğlanmaktadlanmaktadıır.r.



ee--DevletDevlet’’ten Beklentilerten Beklentiler

Devleti bir Devleti bir ççok bok büürokratik irokratik işşlemden kurtarmak,lemden kurtarmak,Daha proaktif sevk ve idare,Daha proaktif sevk ve idare,Etkinlik,Etkinlik,ŞŞeffafleffaflıık,k,Hizmet odaklHizmet odaklıı olma,olma,Daha az maliyet,Daha az maliyet,VatandaVatandaşş memnuniyetini artmemnuniyetini artıırmak,rmak,YYöönetimin karar verme ve analiz mekanizmalarnetimin karar verme ve analiz mekanizmalarıınnııggüçüçlendirmeklendirmek..

8787


FFıırsatlarrsatlarHizmet Hizmet üüretme sunmada etkinlikretme sunmada etkinlik--verimlilikverimlilikHesap verebilirlikHesap verebilirlik--şşeffafleffaflııkkYolsuzlukla mYolsuzlukla müücadele cadele Kurumsal kapasite yaratmaKurumsal kapasite yaratmaSosyal aSosyal ağğlar kurmalar kurmaBilgi ekonomisine temel oluBilgi ekonomisine temel oluşşturmakturmak......

8888


Tehditler Tehditler Sosyal odaklSosyal odaklıı

–– Bireylerin yaBireylerin yaşşamlaramlarıınnıı, birey toplum ili, birey toplum ilişşkisini tehdit eden durumlar ortaya kisini tehdit eden durumlar ortaya ççııkabilir.kabilir.Teknik odaklTeknik odaklıı

–– BBİİT pProjelerin doT pProjelerin doğğurduurduğğu olumsuzluklaru olumsuzluklarGeGeççikme, eskime, kontrol edememeikme, eskime, kontrol edememe

Ekonomik odaklEkonomik odaklıı–– Finansman sorunlarFinansman sorunlarıı

Politik odaklPolitik odaklıı–– Strateji, politika geliStrateji, politika gelişştirme stirme süürecinde yarecinde yaşşanan sorunlaranan sorunlar–– Yasal dYasal düüzenlemelerden kaynaklanan sorunlarzenlemelerden kaynaklanan sorunlar

GGüüvenlik odaklvenlik odaklıı–– Kimlik Kimlik ççalmaalma–– İİstenmeyen istenmeyen iççerikerik–– TerTeröör vbr vb

8989


FFıırsat ve Tehditler Nasrsat ve Tehditler Nasııl l YYöönetilmeli?netilmeli?

Niceliksel risk deNiceliksel risk değğerlendirilmesi yaperlendirilmesi yapıılmallmalııddıır.r.–– Swot AnaliziSwot Analizi–– HedeflerHedefler–– KriterlerKriterler

Risk tanRisk tanıımlamamlama–– MMüülakatlakat–– Beyin fBeyin fıırtrtıınasnasıı

Risk AnaliziRisk Analizi–– ÖÖngngöörrüü–– Etki AnaliziEtki Analizi

Risk Risk ÖÖllççmeme

9090


ÜÜlkemizde Bilgi Glkemizde Bilgi Güüvenlivenliğği i ÇÇalalışışmalarmalarıı--11

Bilgi gBilgi güüvenlivenliğği internet sitesii internet sitesi–– (http:www.bilgiguvenligi.gov.tr ) kurulmu(http:www.bilgiguvenligi.gov.tr ) kurulmuşştur.tur.

Bilgisayar OlaylarBilgisayar Olaylarıı MMüüdahale Koordinasyon Merkezi (BOME) dahale Koordinasyon Merkezi (BOME) –– BaBaşşbakanlbakanlıık, Sayk, Sayışıştay, Adalet Bak. Merkez Bankastay, Adalet Bak. Merkez Bankasıı, Hazine , Hazine

MMüüstesteşşarlarlığıığı, D, Dışış Ticaret MTicaret Müüstesteşşarlarlığıığı, Maliye , Maliye ––Muhasebat Muhasebat Gn.Md.Gn.Md.-- Sermaye PiyasasSermaye Piyasasıı kurulu, tapu ve Kadastro Genel kurulu, tapu ve Kadastro Genel MMüüddüürlrlüüğğüü olmak olmak üüzere 9 kurumda kurulmuzere 9 kurumda kurulmuşştur.tur.

AvrupaAvrupa’’daki BOMEdaki BOME’’ler arasler arasıı iliilişşkileri gelikileri gelişştirmek amactirmek amacııyla yla kurulmukurulmuşş olan TERENA TFolan TERENA TF--CSIRTCSIRT’’e e üüye olunmuye olunmuşştur.tur.

9191



Prototip Sanal Ortam Savunma Merkezi (SOSAM) kurulmuPrototip Sanal Ortam Savunma Merkezi (SOSAM) kurulmuşştur.tur.–– SOSAM, bilgi teknolojilerinin yaygSOSAM, bilgi teknolojilerinin yaygıınlanlaşşmasmasıı ve ve ççeeşşitliliitliliğğinin artmasinin artmasıı sonucunda sonucunda

ortaya ortaya ççııkan sistemlerin gkan sistemlerin göözlenemeyecek kadar zlenemeyecek kadar ççok fazla sayok fazla sayııda log da log üüretme retme sorununa karsorununa karşışı geligelişştirilmitirilmişş bir yazbir yazııllıım ve donanm ve donanıımlar bmlar büüttüünnüüddüür.r.

BOME 2008 TatbikatBOME 2008 Tatbikatıı yapyapıılmlmışışttıır.r.–– ÜÜlkemizde ilk defa olarak Bilgi Sistemleri Glkemizde ilk defa olarak Bilgi Sistemleri Güüvenlivenliğği alani alanıında BOME 2008 nda BOME 2008

TatbikatTatbikatıı ddüüzenlenmizenlenmişştir. tir. –– Tatbikat, TTatbikat, TÜÜBBİİTAK UEKAE koordinatTAK UEKAE koordinatöörlrlüüğğüünde sekiz kurumun katnde sekiz kurumun katııllıımmııyla yla

gergerççekleekleşştirilitirilişştir. tir. –– KatKatııllıımcmcıı kurumlar, Cumhurbakurumlar, Cumhurbaşşkanlkanlığıığı, Ba, Başşbakanlbakanlıık, Sayk, Sayışıştay, Adalet tay, Adalet

Bak., Merkez BankasBak., Merkez Bankasıı, Hazine M, Hazine Müüstesteşşarlarlığıığı, Sermaye Piyasas, Sermaye Piyasasıı Kurulu, Kurulu, Tapu Kadastro Genel MTapu Kadastro Genel Müüddüürlrlüüğğü’ü’ddüür. r.

–– BOME 2008 TatbikatBOME 2008 Tatbikatıı, kurumsal BOME s, kurumsal BOME süürereççlerinin kontrol edilmesi ve lerinin kontrol edilmesi ve kurumunkurumun ddışış kaynaklkaynaklıı bir olaya maruz kalmasbir olaya maruz kalmasıı durumunda TRdurumunda TR--BOME ile iBOME ile işşbirlibirliğği i ssüürereççlerinin kontrol edilmesi amaclerinin kontrol edilmesi amacııyla yapyla yapıılmlmışışttıır. r.

9292


Tehditler Tehditler Sosyal odaklSosyal odaklıı

–– Bireylerin yaBireylerin yaşşamlaramlarıınnıı, birey toplum ili, birey toplum ilişşkisini tehdit eden durumlar ortaya kisini tehdit eden durumlar ortaya ççııkabilir.kabilir.Teknik odaklTeknik odaklıı

–– BBİİT pProjelerin doT pProjelerin doğğurduurduğğu olumsuzluklaru olumsuzluklarGeGeççikme, eskime, kontrol edememeikme, eskime, kontrol edememe

Ekonomik odaklEkonomik odaklıı–– Finansman sorunlarFinansman sorunlarıı

Politik odaklPolitik odaklıı–– Strateji, politika geliStrateji, politika gelişştirme stirme süürecinde yarecinde yaşşanan sorunlaranan sorunlar–– Yasal dYasal düüzenlemelerden kaynaklanan sorunlarzenlemelerden kaynaklanan sorunlar

GGüüvenlik odaklvenlik odaklıı–– Kimlik Kimlik ççalmaalma–– İİstenmeyen istenmeyen iççerikerik–– TerTeröör vbr vb


FFıırsat ve Tehditler Nasrsat ve Tehditler Nasııl l YYöönetilmeli?netilmeli?

Niceliksel risk deNiceliksel risk değğerlendirilmesi yaperlendirilmesi yapıılmallmalııddıır.r.–– Swot AnaliziSwot Analizi–– HedeflerHedefler–– KriterlerKriterler

Risk tanRisk tanıımlamamlama–– MMüülakatlakat–– Beyin fBeyin fıırtrtıınasnasıı

Risk AnaliziRisk Analizi–– ÖÖngngöörrüü–– Etki AnaliziEtki Analizi

Risk Risk ÖÖllççmeme



Bilgi gBilgi güüvenlivenliğği internet sitesii internet sitesi–– (http:www.bilgiguvenligi.gov.tr ) kurulmu(http:www.bilgiguvenligi.gov.tr ) kurulmuşştur.tur.Bilgisayar OlaylarBilgisayar Olaylarıı MMüüdahale Koordinasyon dahale Koordinasyon Merkezi (BOME) Merkezi (BOME)

–– BaBaşşbakanlbakanlıık, Sayk, Sayışıştay, Adalet Bak. Merkez Bankastay, Adalet Bak. Merkez Bankasıı, , Hazine MHazine Müüstesteşşarlarlığıığı, D, Dışış Ticaret MTicaret Müüstesteşşarlarlığıığı, Maliye , Maliye ––Muhasebat Gn.Md.Muhasebat Gn.Md.-- Sermaye PiyasasSermaye Piyasasıı kurulu, tapu ve kurulu, tapu ve Kadastro Genel MKadastro Genel Müüddüürlrlüüğğüü olmak olmak üüzere 9 kurumda zere 9 kurumda kurulmukurulmuşştur.tur.

AvrupaAvrupa’’daki BOMEdaki BOME’’ler arasler arasıı iliilişşkileri gelikileri gelişştirmek tirmek amacamacııyla kurulmuyla kurulmuşş olan TERENA TFolan TERENA TF--CSIRTCSIRT’’e e üüye ye olunmuolunmuşştur.tur.



Prototip Sanal Ortam Savunma Merkezi (SOSAM) kurulmuPrototip Sanal Ortam Savunma Merkezi (SOSAM) kurulmuşştur.tur.–– SOSAM, bilgi teknolojilerinin yaygSOSAM, bilgi teknolojilerinin yaygıınlanlaşşmasmasıı ve ve ççeeşşitliliitliliğğinin inin

artmasartmasıı sonucunda ortaya sonucunda ortaya ççııkan sistemlerin gkan sistemlerin göözlenemeyecek zlenemeyecek kadar kadar ççok fazla sayok fazla sayııda log da log üüretme sorununa karretme sorununa karşışı geligelişştirilmitirilmişşbir yazbir yazııllıım ve donanm ve donanıımlar bmlar büüttüünnüüddüür.r.

ÜÜlkemizde ilk defa olarak Bilgi Sistemleri Glkemizde ilk defa olarak Bilgi Sistemleri Güüvenlivenliğği alani alanıında nda BOME 2008 BOME 2008 TatbikatTatbikatıı ddüüzenlenmizenlenmişştir. tir.

Siber GSiber Güüvenlik Tatbikatvenlik Tatbikatıı Siber GSiber Güüvenlik Tatbikatvenlik Tatbikatıı –––– Tatbikat, TTatbikat, TÜÜBBİİTAK BiliTAK Bilişşim ve Bilgi Gim ve Bilgi Güüvenlivenliğği i İİleri Teknolojiler leri Teknolojiler

AraAraşşttıırma Merkezi (Brma Merkezi (BİİLGEM) ve Bilgi Teknolojileri ve LGEM) ve Bilgi Teknolojileri ve İİletiletişşim im Kurumu (BTK) koordinasyonunda, 25Kurumu (BTK) koordinasyonunda, 25--28 Ocak 2011 tarihleri 28 Ocak 2011 tarihleri arasarasıında gernda gerççekleekleşştirildi.tirildi.


EE--DDöönnüüşşüümmüün n ÖÖnnüündeki Temel Engellerndeki Temel EngellerToplumsal, kurumsal ve bireysel düzeyde sosyal dönüşüme hazırlıksız

olmak

Teknik sorunlar

Mali kaynak yetersizliği

Yönetsel sorunlar

Ortak çalışma ve işbirliğinin olmaması

Bilgi üretim ve yönetimi sorunları

Lider desteğin eksikliği

Değişime direnç

Mevzuattan kaynaklanan sorunlarUlusal ve kurumsal düzeyde e-dönüşüm kültürü oluşturamamadan

kaynaklanan sorunlar


ÇöÇözzüüme yme yöönelik yaklanelik yaklaşışımlar ne mlar ne olmalolmalıı??

E-dönüşümden sorumlu kurumsal yapılanmayıgerçekleştirmek ve bu alanda kurumsallaşmayısağlayacak uygulamalara gitmekToplumu, kurumlarını ve bireylerini sosyal dönüşüme hazırlayıcı stratejiler geliştirmek ve uygulamakBu amaçla tüm vatandaşları bilgisayar ve bilişim okur-yazarı yapmak üzere eğitime ağırlık vermekBilgiyi dağıtma ve paylaşma sorunundan çok, bilgi üretme süreçlerini iyileştirmeye ağırlık vermekBilgi ve kurumsal iş süreçlerini bütünleştiren ağörgütlenme modelini uygulamaya koyarak kurum içi ve kurumlar arası bütünleşmeyi sağlamak


EE-- İİMZA ve TEMEL KAVRAMLARMZA ve TEMEL KAVRAMLAR


İİmzanmzanıın Tann Tanıımmıı ve ve ÖÖneminemiİİmza, iradeyi yazmza, iradeyi yazııllıı olarak ifade etmek olarak ifade etmek üüzere, bu zere, bu iradenin kiiradenin kişşinin kendisine ait olduinin kendisine ait olduğğunu belirtmek unu belirtmek amacamacııyla, bir kimsenin ismi iyla, bir kimsenin ismi iççin kullandin kullandığıığı öözel zel bibiççimdeki imdeki ççizgi ve harflerden kurulu bir iizgi ve harflerden kurulu bir işşaret aret olarak tanolarak tanıımlanabilir. mlanabilir. İİmza, bir yazmza, bir yazıınnıın altn altıına na kimin tarafkimin tarafıından yazndan yazııldldığıığınnııveya iveya iççerieriğğinin tasdik edildiinin tasdik edildiğğiniini belli etmek belli etmek amacamacııyla konulan isim veya iyla konulan isim veya işşarettir. arettir. İİmza bir mza bir yandan yandan kikişşinin hinin hüüviyetiniviyetini, di, diğğer yandan da er yandan da beyanda bulunma iradesinibeyanda bulunma iradesini tespit eder. tespit eder.


Tarihte Tarihte İİmzamzaİİmzanmzanıın bu tann bu tanıımmıınnıın in iççerieriğğine uygun ine uygun ““iişşaretlemearetleme”” ler ler tarih boyunca kullantarih boyunca kullanıılmlmışışttıır.r.ÖÖrnerneğğin Roma Hukukunda bir sin Roma Hukukunda bir söözlezleşşmenin menin oluoluşşturulabilmesi iturulabilmesi iççin, sin, söözlezleşşme yapan kime yapan kişşilerin milerin müühhüür r yyüüzzüüklerini balmumuna basarak metni mklerini balmumuna basarak metni müühhüürlemeleri rlemeleri gerekiyordu. gerekiyordu.

Orta Orta ççaağğ boyunca Avrupaboyunca Avrupa’’da, belgeler, topraktan da, belgeler, topraktan yapyapıılmlmışış mmüühhüürlerle mrlerle müühhüürlenerek rlenerek dodoğğruluklarruluklarıı/g/güüvenilirlikleri ispat edilmivenilirlikleri ispat edilmişştir. Daha tir. Daha sonralarsonralarıı, taraflar, el yaz, taraflar, el yazııssıı ile atile atıılmlmışış imzalarimzalarıı, , ssöözlezleşşmenin gemenin geççerlilierliliğğini ispat vasini ispat vasııtastasıı olarak olarak kullanmaya bakullanmaya başşladladıılar.lar.


İİmzanmzanıın n ÖÖneminemi

Her tHer tüürlrlüü resmi veya resmi veya öözel belgenin zel belgenin gegeççerlilik kazanabilmesi ierlilik kazanabilmesi iççin in üüzerinde zerinde tataşışımasmasıı gereken en gereken en öönemli unsurlardan nemli unsurlardan biri imzadbiri imzadıır.r.Bu bakBu bakıımdan imza kimdan imza kişşilere hak sailere hak sağğlayan, layan, sorumluluk ysorumluluk yüükleyen bir arakleyen bir araççttıır. r.


Elektronik imzaElektronik imza

Elektronik imza, elektronik ortamda Elektronik imza, elektronik ortamda ggüüvenli bir ortam yaratma ihtiyacvenli bir ortam yaratma ihtiyacıından ndan dodoğğmumuşştur.tur.Bu ihtiyaBu ihtiyaçç karkarşışımmııza za şşu kavramlaru kavramlarıı

ççııkarmkarmışışttıır:r:–– EE--imzaimza–– SaySayıısal imzasal imza


EE--imza ve Sayimza ve Sayıısal imzasal imza

Elektronik imza, her tElektronik imza, her tüürlrlüü elektronik ses, sembol elektronik ses, sembol veya uygulamayveya uygulamayıı kapsayan ve kullankapsayan ve kullanıılan lan teknolojiden bateknolojiden bağığımsmsıız bir terim olduz bir terim olduğğundan bir undan bir üüst kavram olarak kabul edilmektedir.st kavram olarak kabul edilmektedir.Ancak, sayAncak, sayıısal imza kavramsal imza kavramıı yerine de yerine de

kullankullanıılmaktadlmaktadıır.r.Kimileri sayKimileri sayıısal imza yerine dijital imza sal imza yerine dijital imza kavramkavramıınnıı tercih etmektedir. tercih etmektedir.


EE--imzaimza

Elektronik imza kavramElektronik imza kavramıı, , --ççok genel bir ok genel bir tantanıımlama olarakmlama olarak-- olup; olup; –– kikişşilerin elle atmilerin elle atmışış olduolduğğu imzalaru imzalarıın n

taraytarayııccııdan gedan geççirilmiirilmişş hali olan hali olan saysayıısallasallaşşttıırrıılmlmışış imzalarimzalarıı, ,

–– kikişşilerin gilerin gööz retinasz retinasıı, parmak izi ya da ses gibi , parmak izi ya da ses gibi biyolojik biyolojik öözelliklerinin kaydedilerek kullanzelliklerinin kaydedilerek kullanııldldığıığıbiyometrik ybiyometrik yööntemleri intemleri iççerir.erir.


Neden eNeden e--imza?imza?

Kurumlar arasKurumlar arasıı iletiiletişşimde, elektronik imde, elektronik ortamda gortamda göönderilen bir belgenin hukuki nderilen bir belgenin hukuki gegeççerlilierliliğğinin olabilmesi iinin olabilmesi iççin,in,

EE--sertifikassertifikasıı veve

EE--imzasimzasıı olmasolmasıı gerekmektedir.gerekmektedir.


EE-- İİmza Nedir?mza Nedir?

KKalemle atalemle atıılan imzanlan imzanıın sayn sayıısal karsal karşışıllığıığıddıır.r.

AAlgoritmaslgoritmasıı aaççıık anahtar k anahtar şşifreleme ifreleme tabanltabanlııddıırr..



En genel tanEn genel tanıımmııyla eyla e--imzaimza–– ççift anahtarlift anahtarlıı bir bir şşifreleme yifreleme yööntemine ntemine

dayanarak elektronik verinin dayanarak elektronik verinin öözetinin zetinin şşifrelenmesiyle oluifrelenmesiyle oluşşturulan veridir.turulan veridir.



SaySayıısal olarak saklanan ve iletilen sal olarak saklanan ve iletilen herhangi bir bilgiye, bu bilginin kaynaherhangi bir bilgiye, bu bilginin kaynağığıolan biriminin kimliolan biriminin kimliğğini baini bağğlamanlamanıın bir n bir yoludur. yoludur. EE-- imzalimzalıı bilgi, imzalandbilgi, imzalandııktan sonra ktan sonra dedeğğiişşime uime uğğrarsa bilginin alrarsa bilginin alııccııssıı bu bu dedeğğiişşimi fark eder.imi fark eder.

Prof. Dr. Türksel KAYA BENSGHİR-TODAİE 110

Elektronik İmzanın Sağladıkları

Kimlik DoğrulamaElektronik imzanın sahibini tanımlar.

Bütünlük KontrolüElektronik olarak imzalanan dokümanın bütünlüğünü (doğru, güvenilir, ulaşılabilir bilgi) kontrol olanağı sağlar.

İnkar EdememeE- imzayı oluşturan kişi daha sonra bunu reddedemez.

Kimlik Doğrulama

Çözüm: Elektronik sertifika ve elektronikimza

Çözüm: Elektronik sertifika ve elektronikimza

Ali, AyAli, Ayşşee’’nin nin sertifikassertifikasıınnıı

kullanmadan kullanmadan öönce nce sertifikansertifikanıın kime ait n kime ait

olduolduğğunu ve unu ve bbüüttüünlnlüüğğüünnüü kontrol kontrol

eder.eder.Kötü niyetli kişi

AA BB

Ayşe

AliAli’’ye, kendimi Ayye, kendimi Ayşşe e olarak tanolarak tanııtmaltmalııyyıımm

Ali

Bütünlük

AA BB

Ayşe Ali

Kötü niyetli kişi

AyAyşşee’’nin mesajnin mesajıınnııdedeğğiişştirmeliyim. Ali tirmeliyim. Ali

bunun farkbunun farkıına varamaz.na varamaz.

Çözüm: Elektronikimza

Çözüm: Elektronikimza

1. 1. AyAyşşe Alie Ali’’ye ye ggöönderecendereceğği i

mesajmesajıı kendi kendi öözel zel anahtaranahtarııyla yla

elektronik olarak elektronik olarak imzalar.imzalar.

2. 2. Ali, AyAli, Ayşşee’’den den gelen mesajgelen mesajıın n bbüüttüünlnlüüğğüünnüü, ,

mesajdaki mesajdaki elektronik imza ve elektronik imza ve AyAyşşee’’nin sertifikasnin sertifikasııyardyardıımmııyla kontrol yla kontrol

edereder..

İnkar Edememe

Ayşe Ali

AA BB

Bu iletişim esnasında üstlendiğin rolü, daha sonra, inkar edemezsin

Bu iletişim esnasında üstlendiğin rolü, daha sonra, inkar edemezsin

Çözüm: Elektronik imzaÇözüm: Elektronik imza

Hem Ali, hem de AyHem Ali, hem de Ayşşe e birbirlerine birbirlerine

ggöönderecekleri nderecekleri mesajlarmesajlarıı kendi kendi öözel zel anahtaranahtarııyla sayyla sayıısal sal

olarak imzalar.olarak imzalar.

Gizlilik

Çözüm: ŞifrelemeÇözüm: Şifreleme

Hem Ali, hem de Hem Ali, hem de AyAyşşe birbirlerine e birbirlerine ggöönderecekleri nderecekleri

mesajlarmesajlarıı şşifreler.ifreler.

BB

Kötü niyetli kişi

Ali ve AyAli ve Ayşşe arase arasıındaki ndaki mesaj trafimesaj trafiğğini ini dinlemeliyim.dinlemeliyim.

Ayşe Ali

AA


EE--sertifikasertifika

Anahtar Anahtar ççiftinin kime ait olduiftinin kime ait olduğğunu unu belgeleyen veridir.belgeleyen veridir.EE--hizmet sertifika sahizmet sertifika sağğlaylayııccııssıı elektronik elektronik sertifika verir. Sasertifika verir. Sağğlaylayııccıı, kendi gizli ana , kendi gizli ana hatlarhatlarııyla kimlik bilgilerini imzalayarak yla kimlik bilgilerini imzalayarak sertifikalar olusertifikalar oluşşturur.turur.


Elektronik Elektronik İİmzaya Gemzaya Geççiişş SSüürecireci--11

Kurumsal dKurumsal düüzeyde yapzeyde yapıılmaslmasıı gerekenler gerekenler –– Uygun finansman modelinin geliUygun finansman modelinin gelişştirilmesitirilmesi–– YazYazııllıım ve donanm ve donanıım altyapm altyapııssıınnıın olun oluşşturulmasturulmasıı–– İşİş ssüürereççlerinin elektronik ortama aktarlerinin elektronik ortama aktarıılmaslmasıı–– Kurum politikalarKurum politikalarıınnıın belirlenmesin belirlenmesi–– UluslararasUluslararasıı standartlara uygun yazstandartlara uygun yazııllıımlar mlar

oluoluşşturulmasturulmasıı


DDüünyada Durumnyada DurumElektronik imza konusunda dElektronik imza konusunda düünyada nyada ççeeşşitli itli ççalalışışmalar yapmalar yapıılmlmışış, , öözellikle iki binli yzellikle iki binli yııllara llara gelindigelindiğğinde bu inde bu ççalalışışmalar hmalar hıız kazanmz kazanmışışttıır. r.

DDüünyada 50nyada 50’’den fazla den fazla üülkede elkede e--imza kanun ve imza kanun ve yyöönetmelik olarak uygulanmaktadnetmelik olarak uygulanmaktadıır.r.

Ancak, bu gAncak, bu güüne kadar ne kadar ççok yaygok yaygıınlanlaşşamamamamışışttıır.r.


EE--İİmza Neden Yaygmza Neden Yaygıınlanlaşşamamııyor?yor?

Teknolojik odaklTeknolojik odaklıı sorunlarsorunlar–– Sertifika ySertifika yöönetiminin (Sertifika danetiminin (Sertifika dağığıttıım, iptal,yenileme vb) gm, iptal,yenileme vb) güçüç

olmasolmasııUyumluluk sorunuUyumluluk sorunu

Standart ve uygulama sorunlarStandart ve uygulama sorunlarıı (say(sayıısal imzalsal imzalıı belge belge standartstandartıı))AraAraçç standartstandartııZaman damgasZaman damgasıı standartstandartıı

MaliyetMaliyetFiziki yatFiziki yatıırrıım maliyetim maliyetiİşİşletim maliyetiletim maliyetiKullanKullanııccıılara yanslara yansııyan maliyetyan maliyet


DDüünyada Durumnyada DurumBu amaBu amaççla ilk yapla ilk yapıılan lan ççalalışışmalardan birisi Birlemalardan birisi Birleşşmimişş

Milletler UluslararasMilletler Uluslararasıı Ticaret Hukuk Komisyonunca Ticaret Hukuk Komisyonunca hazhazıırlanarak BM Genel kurulunda kabul edilen rlanarak BM Genel kurulunda kabul edilen

–– UNCITRAL Elektronik Ticaret Model UNCITRAL Elektronik Ticaret Model Kanunu Kanunu ççalalışışmasmasııddıır.r.


ABAB’’de Durumde DurumAvrupa BirliAvrupa Birliğği 1999/93/EC sayi 1999/93/EC sayııllıı ve 13 Aralve 13 Aralıık 1999 k 1999

tarihli, tarihli, Elektronik Elektronik İİmzanmzanıın Mn Müüşşterek terek ÇÇererççeve eve ŞŞartlarartlarıınnıın n Belirlenmesi HakkBelirlenmesi Hakkıındaki Avrupa Birlindaki Avrupa Birliğği Yi Yöönergesi nergesi ile ile 2000/31 say2000/31 sayııllıı ve 8 Haziran 2000 tarihli ve 8 Haziran 2000 tarihli Elektronik Ticaret HakkElektronik Ticaret Hakkıındaki Avrupa Birlindaki Avrupa Birliğği i YYöönergesi nergesi ççııkarkarıılmlmışışttıır.r.

Avrupa BirliAvrupa Birliğğine ine üüye ye üülkeler bu ylkeler bu yöönergelere gnergelere gööre re iiçç hukuklarhukuklarıında dnda düüzenlemelere gitmizenlemelere gitmişştir.tir.


AB Ülkelerinde E-İmza UygulamalarıKaynak: S. Yeşil ve Diğerleri, Ulusal Elektronik İmza Sempozyumu, Aralık 2006

AB Ülkesi Kanunun Çıkış Yılı E-imza Uygulamasında Durum (Avrupa Komisyonu Raporları, 2006)

Danimarka 2000

Mayıs 2005: 350.000 adet e-imza. 2007 Hedefi: 1.3 Milyon. İş dünyasında e-imza kullanımı çok kısıtlı. Sebepler:

- Ticari alanda yasal çerçevenin iyi çalışmasından dolayı e-imzaya yatırım yapma isteğinin düşük olmas

- Mahkemelerin, e-imza ile imzalanmış olan ticari sözleşmelerin geçerli olup olmadığını sorgulamakta serbest olması ve bunun şirketlerin e-imza kullanma isteğini azaltması

- EDI (Electronik Data Interchange) gibi bilinen teknolojilerin hala etkin olması ve bunun e-imza için gereksinimi ve talebi azaltması

Kimlik tanımlama mekanizması olarak e-devlet hizmetlerinde sıklıkla kullanılıyor.

Finlandiya 2003 Nüfus Kayıt Merkezi eID kartı (gizli anahtar + sertifika) dağıtıyor. Nitelikli sertifikalara olan talep yavaş gelişiyor, çünkü nitelikli sertifika gerektiren hizmetler henüz yok.

İsveç 2001 Tüketici için pahalı ve karmaşık bulunuyor.

Hollanda 2003

Ticari iş ilişkilerinde e-imza kullanımının çok az, ancak e-devlet hizmetlerinde kimlik tanımlama mekanizması olarak kullanımı gittikçe artıyor. Yavaş gelişime bir neden: “kimlik tespiti esnasında bizzat hazır bulunma zorunluluğu”


AB Ülkelerinde E-İmza UygulamalarıKaynak: S. Yeşil ve Diğerleri, Ulusal Elektronik İmza Sempozyumu, Aralık 2006

AB Ülkesi Kanunun Çıkış Yılı E-imza Uygulamasında Durum (Avrupa Komisyonu Raporları, 2006)

Fransa 2000

İş dünyasında e-imza kullanımı çok kısıtlı. Sebepler: - Mahkemeler, e-imza ile imzalanmış olan ticari sözleşmelerin geçerli

olup olmadığını sorgulamakta serbest ve bu durum e-imza kullanma isteğini azaltıyor.

- Ticari alanda delil hukuku etkin bir şekilde işliyor ve bu durum e-imza teknolojisine yatırım eğilimini azaltıyor.

Almanya 2000

Nitelikli imza için talep düşük; mevcut kullanıcıların çoğu avukatlar/devlet kurumları ile yüksek oranda işlem yapan şirketler. Sebepler:

- Bir çok işlem (kişiler–şirketler arası) kanunlara göre ıslak imza gerektirmiyor, dolayısıyla, nitelikli imzadan daha kolay ve ucuz olan çözümler kullanılıyor (örn:bankcılıkta şifre kullanımı)

- Devlet – vatandaş, devlet – şirket işlemlerinde ıslak imzaya gerek duyulsa da, nitelikli imzaya yatırım yapmak gereksiz görülüyor.

- Orta ve uzun vadede e-imzalı belgelerin dosyalanması-standart eksikliği

- Bizzat başvuru zorunluluğu (kanun değişikliği yapılmış- prosedürünün kolaylaştırılması ile maliyetlerin azaltılması hedeflenmiş).

Estonya 2000 eID kartı (sayısal kimlik tanımayı ve nitelikli imzayı sağlayan sertifika) tüm vatandaşlara zorunludur. 900,000 kart basılmıştır, 800,000 adedi aktif olarak kullanılmaktadır. (nüfus: 1.3 milyon)


AB Ülkelerinde E-İmza UygulamalarıKaynak: S. Yeşil ve Diğerleri, Ulusal Elektronik İmza Sempozyumu, Aralık 2006AB Ülkesi Kanunun

Çıkış Yılı E-imza Uygulamasında Durum (Avrupa Komisyonu Raporları, 2006)

İngiltere 2002

E-imzaların yaygınlaşmamamıştır. Sebepler: - Talep eksikliği; e-bankacılıkta şifre kullanımı, sertifika tabanlı kimlik

doğrulama yöntemleri ya da güvenli elektronik imza oluşturma aracı ile güvenli işlem yapma ihtiyacı hissedilmemesi

- Kullanıcı bilinçsizliği, kafa karışıklığı - Faydaya göre çok pahalı (satın alım ücreti, yükleme, eğitim vs

masrafları dahil) olarak algılanması - Uyumlu çalışan uygulamaların eksikliği

Hizmet sağlayıcılar ve devlet sorumlu tutulmuştur bu durumdan.

Yunanistan 2001

E-imza kullanımında kritik kütleye erişilemedi. Sebepler: - E-imza uygulamasını desteklemek için gerekli olan teknik çerçevenin

geliştirilmesi ve idamesi pahalı - Uyumlu çalışabilirlik yok. - E-imzanın uzun vadede geçerliliğinin sağlanması, e-imza

kullanıcısının kişisel verilerinin korunması konuları belirsiz. Bankacılıkta korsan saldırılara karşı kullanılması kararlaştırıldı.(Mayıs 2006)

İspanya 2003

Kamuda başarılı girişimler: vergi iade işlemlerinde e-imza. eID kartları ile yaygınlaşacağı düşünülüyor. Özel sektörde kullanım oranı düşük. Sebepler:

- Sadece gerçek dünyada prosedürlerin karmaşık ve bürokrasinin çok olduğu yerlerde faydalı bulunuyor

- Basit ve halihazırda mevcut olan alternatif teknolojiler kullanıcıya az veya orta derecede değerli e-ticaret işlemleri için yeterli seviyede güvenlik ve rahatlık sağlıyor

- Hukuki açıdan geçerli olan e-imza elde etmek için prosedürler daha uzun ve bu gerekliliklerin maliyeti tüketiciye yansıyabiliyor

- Kayıtta bizzat bulunma zorunluluğu

Çek Cum. 2000 Enformatik Bakanlığı teşvik ediyor: “Belediyeler için E-imza” projesi: 1850 adet ücretsiz e-imza. Bakanlık e-imzanın kullanımını vatandaşlar için daha kolay hale getirmek üzere bir uygulama hazırlıyor.


DiDiğğer er ÜÜlkelerde Yaplkelerde Yapıılan lan ÇÇalalışışmalarmalar

ABDABD--2000, 2000, Eyaletler arasEyaletler arasıı veya Dveya Dışış Ticarette Ticarette Elektronik KayElektronik Kayııtlartlarıın ve n ve İİmzalarmzalarıın Kullann KullanıılmaslmasıınnııKolaylaKolaylaşşttııracak Kanunracak KanunMalezya 1998Malezya 1998Kanada 2001Kanada 2001Japonya 2001Japonya 2001Singapur 1998Singapur 1998


DDüünyadanyadaEE--İİmza Uygulama Alanlarmza Uygulama Alanlarıı

BankacBankacııllııkkVergiVergiEE--devlet projeleridevlet projeleri


TTüürkiyerkiye’’de Ede E--İİmza Kanununun mza Kanununun Tarihsel geliTarihsel gelişşimiimi--11

EE--İİmza Kanunun hazmza Kanunun hazıırlrlığıığı, 1998, 1998’’de Hazine ve de Hazine ve DDışış ticaret Mticaret Müüstesteşşarlarlığıığı taraftarafıından bandan başşlatlatıılmlmışışttıır.r.

2003 Haziran ay2003 Haziran ayıında TBMM gnda TBMM güündemine giren endemine giren e--imza kanun taslaimza kanun taslağığı, 15 Ocak 2004, 15 Ocak 2004’’de TBMM de TBMM Genel KurulGenel Kurul’’unda yapunda yapıılan glan göörrüüşşmede mede yasalayasalaşşmmışışttıır. r.


TTüürkiyerkiye’’de Ede E--İİmza Kanununun mza Kanununun Tarihsel geliTarihsel gelişşimiimi--22

6 Ocak 20056 Ocak 2005 ee--İİmza Kanununun mza Kanununun UygulanmasUygulanmasıına na İİlilişşkin Usul ve Esaslar Hakkkin Usul ve Esaslar Hakkıında nda YYöönetmelik 25692 Saynetmelik 25692 Sayııllıı Resmi GazeteResmi Gazete’’de de yayyayıımmıı27 Ocak 200527 Ocak 2005 Zorunlu Sertifika Mali Sorumluluk Zorunlu Sertifika Mali Sorumluluk SigortasSigortasıı Genel Genel ŞŞartlarartlarııSertifika Mali Sorumluluk SigortasSertifika Mali Sorumluluk Sigortasıı Tarife ve Tarife ve TalimatTalimatıı19 Nisan 200619 Nisan 2006 2006/13 Say2006/13 Sayııllıı BaBaşşbakanlbakanlıık k Genelgesi (Kamu Sertifikasyon Hizmetlerine Genelgesi (Kamu Sertifikasyon Hizmetlerine İİlilişşkin Usul ve Esaslar)kin Usul ve Esaslar)

EE--İİmza mza EE--İİmza Kanunumza Kanunu

Kanun No:5070Kanun No:5070

Kabul Tarihi: 15.01.2004Kabul Tarihi: 15.01.2004


EE--İİmza Kanunumza Kanunu

Kanunun amacKanunun amacıı, elektronik imzan, elektronik imzanıın hukukn hukukîîve teknik yve teknik yöönleri ile kullannleri ile kullanıımmıına ilina ilişşkin kin esaslaresaslarıı ddüüzenlemektir.zenlemektir.Kanun, Kanun, –– elektronik imzanelektronik imzanıın hukukn hukukîî yapyapııssıınnıı, , –– elektronik sertifika hizmet saelektronik sertifika hizmet sağğlaylayııccıılarlarıınnıın n

faaliyetlerini vefaaliyetlerini ve–– her alanda elektronik imzanher alanda elektronik imzanıın kullann kullanıımmıına na

iliilişşkin ikin işşlemleri kapsar. lemleri kapsar.


YasanYasanıın Bn Bööllüümlerimleri

GGüüvenli Elektronik venli Elektronik İİmza, Gmza, Güüvenli venli Elektronik Elektronik İİmza Olumza Oluşşturma ve Doturma ve Doğğrulama rulama AraAraççlarlarııElektronik Sertifika Hizmet SaElektronik Sertifika Hizmet Sağğlaylayııccııssıı, , Nitelikli Elektronik Sertifika ve YabancNitelikli Elektronik Sertifika ve YabancııElektronik SertifikalarElektronik SertifikalarDenetim ve Ceza HDenetim ve Ceza Hüükküümlerimleri


ÜLKEMİZDEELEKTRONİK SERTİFİKA HİZMET SAĞLAYICILARI

Elektronik Bilgi Güvenliği A.Ş. -E-Güven, 2005

TUBİTAK-UEKAE -Kamu Sertifikasyon Merkezi, 2005

TürkTrust Bilgi, İletişim ve Bilişim Güvenliği Hizmetleri A.Ş, 2005

EBG Bilişim Teknolojileri ve Hizmetleri A.Ş. (e-Tugra), 2006


ÜÜlkemizde lkemizde EE--İİmza Uygulamalarmza Uygulamalarıı

turkiye.gov.tr turkiye.gov.tr



UYAP UYAP Avukat Bilgi SistemiAvukat Bilgi Sistemi

UYAPUYAP’’ıın avukatlara san avukatlara sağğladladığıığı bir hizmettir. bir hizmettir. Sistem, avukatlarSistem, avukatlarıın, UYAP n, UYAP üüzerinden zerinden –– mevcut davalarmevcut davalarıınnıı takip etmelerine, takip etmelerine, –– yeni bir dava ayeni bir dava aççmalarmalarıına, na, –– dava dosyalardava dosyalarıına her tna her tüürlrlüü evrakevrakıı ggööndermelerine, her tndermelerine, her tüürlrlüü

para transferini (yargpara transferini (yargıılama harclama harcıı, , üücret ve dicret ve diğğer masraflara er masraflara iliilişşkin) onkin) on--line olarak gerline olarak gerççekleekleşştirmelerine ve tirmelerine ve

–– vekâletnamesi bulunmayan dosyalarvekâletnamesi bulunmayan dosyalarıı ilgili hâkimin bilgisi ilgili hâkimin bilgisi dâhilinde incelemelerine hizmet etmektedir.dâhilinde incelemelerine hizmet etmektedir.


UYAP UYAP Avukat Bilgi SistemiAvukat Bilgi Sistemi

Avukat Bilgi SistemiAvukat Bilgi Sistemi’’nde sunulan hizmetlerin bir nde sunulan hizmetlerin bir kkıısmsmıı,, 5070 say5070 sayııllıı Elektronik Elektronik İİmza Kanunumza Kanunuhhüükküümleri mleri ççererççevesinde gerevesinde gerççekleekleşştirilmektedir. tirilmektedir.

Bu nedenle, elektronik ortamdan gBu nedenle, elektronik ortamdan göönderilecek nderilecek her ther tüürlrlüü evrakevrakıın elektronik imzaln elektronik imzalıı olmasolmasıı yasal yasal bir zorunluluk oldubir zorunluluk olduğğundan bu undan bu şşekilde ekilde ggöönderilmeyen evraklar dikkate alnderilmeyen evraklar dikkate alıınmanmamaktadmaktadıır.r.


DDışışTicaret MTicaret Müüstesteşşarlarlığıığı Kamuda ilk Kamuda ilk EE--İİmza Uygulaymza Uygulayııccııssıı: DIR Projesi: DIR Projesi

DDİİR Otomasyon Projesi, dahilde iR Otomasyon Projesi, dahilde işşleme izin leme izin belgelerinin, dbelgelerinin, düüzenlenme azenlenme aşşamasamasıından taahhndan taahhüüt t hesaplarhesaplarıınnıın kapatn kapatıılmaslmasıına kadar gena kadar geççen sen süüreci, reci, hazhazıırlanan web tabanlrlanan web tabanlıı (www.dtm.gov.tr) (www.dtm.gov.tr) program ile internet program ile internet üüzerinden zerinden gergerççekleekleşştirmeyi satirmeyi sağğlayan bir projedirlayan bir projedir..


Sermaye PiyasasSermaye Piyasasıı KuruluKurulu-- Kamuyu Kamuyu AydAydıınlatma Platformunlatma Platformu --KAPKAP

Sermaye piyasalarSermaye piyasalarıında inda işşlem glem göören halka aren halka aççıık k şşirketlerin irketlerin ve tve tüüm aracm aracıı kurulukuruluşşlarlarıın mali tablolarn mali tablolarıınnıın, n, öözel durum zel durum aaççııklamalarklamalarıınnıın ve din ve diğğer bildirimlerinin bilgisayar aer bildirimlerinin bilgisayar ağğlarlarııüüzerinden elektronik imza teknolojisi kullanzerinden elektronik imza teknolojisi kullanıılarak glarak güüvenli venli bir bir şşekilde iletilmesini hedeflemektedir. ekilde iletilmesini hedeflemektedir. Kamuyu AydKamuyu Aydıınlatma Platformu (KAP) Sermaye Piyasasnlatma Platformu (KAP) Sermaye PiyasasııKurulu (SPK) ve Kurulu (SPK) ve İİstanbul Menkul Kstanbul Menkul Kııymetler Borsasymetler Borsasıı (T(Tüüm m babağığımsmsıız denetim z denetim şşirketleri) ilgili mali tablolarirketleri) ilgili mali tablolarııimzalamakla simzalamakla sıınnıırlrlıı olmak koolmak koşşuluyla KAP kapsamuluyla KAP kapsamıında nda yer almaktadyer almaktadıır.r.

Kurum UygulamalarKurum Uygulamalarıı-- ÖÖrneklerrnekler--11

Bilgi Teknolojileri Bilgi Teknolojileri İİletiletişşim Kurumu im Kurumu UygulamasUygulamasıı–– Mobil cihaz ithalat iMobil cihaz ithalat işşlemlerlemlerElektrik Elektrik ÜÜretim Aretim Aşş..–– DYSDYSGGüümrmrüükk–– GGüümrmrüük beyannamelerik beyannameleri


Kurum UygulamalarKurum Uygulamalarıı--ÖÖrneklerrnekler--22İİççiişşleri Bakanlleri Bakanlığıığı–– EE--iiççiişşleri projesileri projesi

DPTDPT–– DYSDYS

Maliye Bak. Gelir idaresiMaliye Bak. Gelir idaresi–– EE--Haciz projesiHaciz projesi

SPKSPK–– BaBağığımsmsıız denetim kurumlarz denetim kurumlarıı bildirimleribildirimleri

TTüürk Patent Kurumurk Patent Kurumu–– Marka, patent ve tasarMarka, patent ve tasarıım online bam online başşvuruvuru

GGüümrmrüük Uygulamalark Uygulamalarıı– Gümrük beyannamesi doldurma


TEYDEB Proje Başvurularında E-imza Kullanımı

Yeni uygulamaya göre;

• 1501 – Sanayi AR-GE Projeleri Destekleme Programı,

• 1507 – KOBİ AR-GE Başlangıç Destek Programı

• 1509 – Uluslararası Sanayi AR-GE Projeleri Destekleme Programı

kapsamında TÜBİTAK’a yapılacak proje öneri başvuruları yalnızca elektronik ortam

aracılığı ile yapılabiliyor.

Başvuru sahiplerinin kimlik doğrulama işlemlerini gerçekleştirebilmeleri için de e-imza

sahibi olmaları gerekiyor. Yeni sistemle birlikte TÜBİTAK-TEYDEB destek programlarının

değerlendirme ve izleme süreçlerinin iyileştirilmesi hedefleniyor.



Mobil Mobil İİmzamza

Mobil Mobil İİmza, elektronik imzanmza, elektronik imzanıın n oluoluşşturma turma ve ve tataşışıma ortamma ortamıı olarak, akolarak, akııllllıı kart veya kart veya akakııllllıı token gibi ortamlar yerine SIM kartlar token gibi ortamlar yerine SIM kartlar üüzerinde zerinde gergerççekleekleşşmesine mesine dayandayanııyoryor. .

Mobil Mobil İİmza Uygulamalarmza Uygulamalarıına na ÖÖrneklerrnekler

TTüürk Patent Kurumurk Patent Kurumu–– Online marka, patent, tasarOnline marka, patent, tasarıım bam başşvuruvuruttüürkiye.gov.trrkiye.gov.trGGüümrmrüükkPetrolPetrol--dodoğğalgazalgaz--LPG piyasasLPG piyasasıı bildirimleribildirimleriFatih belediyesiFatih belediyesi



ÜÜlkemizdelkemizdeEE--İİmza Uygulamalarmza Uygulamalarıında nda

Mevcut Durumun DeMevcut Durumun Değğerlendirilmesierlendirilmesi

Kaynak: Bensghir ve Topcan, Ulusal EKaynak: Bensghir ve Topcan, Ulusal E--İİmza Sempozyumu, Aralmza Sempozyumu, Aralıık 2006k 2006


Elektronik imza Çalışmalarının Durumu

2%20%

12%

22%

35%

9%

Tamamlanmış

Elektronik imza eklenmesiçalışmaları devam ediyorAltyapısı mevcut ancak elektronikimza çalışmalarına başlanmamışAltyapı hazırlıkları tamamlanmamış

Altyapı çalışması henüz başlamamış

Başka bir kurumun uygulamasındakullanıcı


Uygulamayı Geliştiren Taraf

54%

17%

9%

20%

Yazılım firması

Kurumun kendisi

Diğer kurum uygulamasıkullanılıyorHenüz bilinmiyor


Sertifika Kullanıcısı Profili

68%2%

12%

3%

15% Sadece kurum içi personel

Sadece kamu personeli

Kamu/özel sektör personeli

Vatandaş

Henüz bilinmiyor


İmza Uygulamasının Türü

25%

32%12%

9%

22%Kurum iş sürecinin elektronikortama aktarılması

Doküman/evrak akış sistemi

İş süreci ve doküman/evrak akışsistemleri

Başka kurum projesinde kullanıcı

Henüz bilinmiyor

Alan AraAlan Araşşttıırmasrmasıı BulgularBulgularıı--11Ekim 2009Ekim 2009--Mart 2010Mart 2010

20 kurum 20 kurum üüzerinde yapzerinde yapıılan aralan araşşttıırma sonurma sonuççlarlarıına gna gööre,re,–– KurumlarKurumlarıın %70n %70’’inin birden fazla einin birden fazla e--imza uygulama projesi imza uygulama projesi

mevcuttur. Kurumlar birden mevcuttur. Kurumlar birden ççok uygulamayok uygulamayıı aynaynıı anda eanda e--imzaya imzaya gegeççirmek iirmek iççin in ççalalışışma yapmaktadma yapmaktadıır.r.

kurumlar daha kurumlar daha ççok hem kurum iok hem kurum iççinde hem de kurum dinde hem de kurum dışıışında inda işşlem lem yapyapıılan ilan işş akakışışlarlarıınnıı elektronik ortama aktarma ihtiyacelektronik ortama aktarma ihtiyacıı duymaktadduymaktadıır r (%55). (%55). –– YalnYalnıızca kurum dzca kurum dışıışındakilere hizmet sunulan indakilere hizmet sunulan işş akakışışlarlarıınnıın n

elektronik ortama aktarelektronik ortama aktarııldldığıığı uygulamalar azuygulamalar azıınlnlııkta kalmaktadkta kalmaktadıır r (%15).(%15).

EE--imza uygulamasimza uygulamasıı iiççin in ççalalışışma bama başşlatan ilk kurumlar Dlatan ilk kurumlar DışışTicaret MTicaret Müüstesteşşarlarlığıığı, G, Güümrmrüük Mk Müüstesteşşarlarlığıığı, Adalet , Adalet BakanlBakanlığıığı ve Tve Tüürk Patent Enstitrk Patent Enstitüüssü’ü’ddüür.r.


Alan AraAlan Araşşttıırmasrmasıı BulgularBulgularıı--22Ekim 2009Ekim 2009--Mart 2010Mart 2010

KurumlarKurumlarıın en e--imza uygulamasimza uygulamasıı altyapaltyapıı ççalalışışmalarmalarıınnıı en fazla en fazla üçüç yyııl l iiççinde tamamladinde tamamladığıığı, , ççalalışışmalarmalarıı üçüç yyııldan fazla sldan fazla süüren kurum ren kurum olmadolmadığıığı ggöözlenmizlenmişştir. Bu veriler bize kurumlartir. Bu veriler bize kurumlarıın en e--imza imza ççalalışışmalarmalarıınnıı uygun kouygun koşşullar saullar sağğlandlandığıığında ortalama iki ynda ortalama iki yııla yakla yakıın n (ortalama de(ortalama değğer=1.85 yer=1.85 yııl) bir sl) bir süürede tamamladrede tamamladııklarklarıı sonucuna sonucuna ggööttüürmektedir.rmektedir.20 (yirmi) kurum i20 (yirmi) kurum iççinde ancak %5inde ancak %5’’i ei e--imza uygulamalarimza uygulamalarıınnıı %100 %100 tamamlayabilmitamamlayabilmişştir. Geride kalan btir. Geride kalan büüyyüük k ççooğğunluk unluk ççalalışışmalarmalarıına na halen devam etmektedir. halen devam etmektedir. Kurumlar tKurumlar tüüm uygulamanm uygulamanıın tamamlanmasn tamamlanmasıınnıı beklemeden bazbeklemeden bazıımodmodüüllere ellere e--imza entegresyonu yaparak kullanimza entegresyonu yaparak kullanııma ama aççmaktadmaktadıır.r.


Alan araAlan araşşttıırmasrmasıı bulgularbulgularıına gna gööre; re;

ee--imza uygulamasimza uygulamasıınnıı zorunlu olarak kullanan ve izorunlu olarak kullanan ve işşakakışıışından kandan kağığıddıı kaldkaldıırarak irarak işş akakışışlarlarıınnıı tamamen tamamen elektronik ortamdan yelektronik ortamdan yüürrüüten kurumlarten kurumlarıın orann oranıı %30 dur. %30 dur. EE--imza uygulamasimza uygulamasıınnıın isten isteğğe bae bağğllıı olarak kullanolarak kullanııldldığıığı, e, e--imzaya alternatif olarak kaimzaya alternatif olarak kağığıt t üüzerinden de izerinden de işşlem lem yapyapıılabildilabildiğği ve ei ve e--imza kullanimza kullanııldldığıığı durumda kadurumda kağığıt t üüzerinden izerinden işşlem yaplem yapıılmaslmasıına gerek duymayan kurumlar na gerek duymayan kurumlar ise azise azıınlnlııkta kalmaktadkta kalmaktadıır (%10). r (%10).


KullanKullanıım Durumu..m Durumu..

EE--imza imza ççalalışışmalarmalarıınnıı tamamladtamamladığıığı halde halde kullanmayan kurumlar mevcuttur (%25).kullanmayan kurumlar mevcuttur (%25).kullankullanıılamama nedenleri :lamama nedenleri :

–– Elektronik sertifika fiyatlarElektronik sertifika fiyatlarıınnıın yn yüüksek olmasksek olmasıı–– KullanKullanııccıılarlarıın kan kağığıt ortam alt ortam alışışkanlkanlığıığından vazgendan vazgeççememesiememesi–– YYöönetimin enetimin e--imza kullanimza kullanıımmıınnıı yeterince desteklememesi veya kararlyeterince desteklememesi veya kararlıı olmamasolmamasıı–– EE--imza sertifikalarimza sertifikalarıınnıın temin edilmesinin n temin edilmesinin ççok uzun zaman almasok uzun zaman almasıı–– YazYazııllıım veya am veya ağğ altyapaltyapıı ççalalışışmalarmalarıınnıın tamamlanmamn tamamlanmamışış olmasolmasıı–– EE--imzanimzanıın uygulamalara entegrasyonu, testler ve kullann uygulamalara entegrasyonu, testler ve kullanııccıı eeğğitimlerinin ditimlerinin düüzgzgüün n

yyüürrüüttüülememesilememesi–– HenHenüüz hazz hazıırlrlııklarklarıın tamamlanmamn tamamlanmamışış olmasolmasıı ve hala test ave hala test aşşamasamasıında nda ççalalışışmalar yapmalar yapııllııyor yor

olmasolmasıı


EE--imza Uygulama Sonuimza Uygulama SonuççlarlarııKurumlarKurumlarıın hin hiççbirisinde ebirisinde e--imza kullanimza kullanıımmıından dolayndan dolayıı yargyargııya intikal ya intikal eden bir olay yaeden bir olay yaşşanmamanmamışışttıır.r.Kurumlar Kurumlar şşu fikirlere kesinlikle katu fikirlere kesinlikle katııldldııklarklarıınnıı belirtmibelirtmişşlerdir:lerdir:–– KaKağığıt/kt/kıırtasiye masraflarrtasiye masraflarıı azaldazaldıı–– İşİş ssüürereççleri etkinleleri etkinleşştiti–– İşİş ssüürereççleri hleri hıızlandzlandıı–– Elektronik iElektronik işşlemlerle ilgili glemlerle ilgili güüvenlik savenlik sağğlandlandıı–– Elektronik iElektronik işşlemlerle ilgili yasal gelemlerle ilgili yasal geççerlilik saerlilik sağğlandlandıı..


YYöönetimsel veya teknik netimsel veya teknik sorunlarsorunlarıı

KurumlarKurumlarıın %30n %30’’u eu e--imza entegrasyon imza entegrasyon ssüürecinde ESHSrecinde ESHS’’lerden kaynaklanan lerden kaynaklanan aaşşaağığıdaki ydaki yöönetsel sorunlarnetsel sorunlarıı yayaşşadadııklarklarıınnııifade etmiifade etmişşlerdir:lerdir:

–– ESHSESHS’’lerden gerekli destelerden gerekli desteğğin her zaman alin her zaman alıınamamasnamamasıı–– ESHS'lerin mESHS'lerin müüşşteri destek noktasteri destek noktasıında yetersiz kalmalarnda yetersiz kalmalarıı–– ESHS'nin problem tam anlaESHS'nin problem tam anlaşışılmadan kuruma ylmadan kuruma yöönlendirme yapmasnlendirme yapmasıı–– ESHS'nin dokESHS'nin doküümantasyon ve bilinmantasyon ve bilinççlendirme konusunda yetersizlilendirme konusunda yetersizliğğii–– SertifikalarSertifikalarıın temin sn temin süürereççlerinin hlerinin hıızlzlıı gergerççekleekleşşmemesimemesi


Teknik sorunlarTeknik sorunlarııESHSESHS’’ler tarafler tarafıından verilen her farklndan verilen her farklıı marka akmarka akııllllıı kart ve token ikart ve token iççin ein e--imza yazimza yazııllıımmıına mna müüdahale dahale edilmesinin gerekmesi, her marka ve model akedilmesinin gerekmesi, her marka ve model akııllllıı kart ve token ile imza olukart ve token ile imza oluşşturulabilmesine destek turulabilmesine destek verirken sverirken sııkkııntntıı oluoluşşmasmasııESHS'in karESHS'in karşışılalaşşttığıığı teknik problemlerden dolayteknik problemlerden dolayıı ESHS sunucularESHS sunucularıına erina erişşim sim sıırasrasıında anlnda anlıık k kesintiler yakesintiler yaşşanmasanmasııSSİİL listelerinin dL listelerinin düüzenli yayzenli yayıınlanamamasnlanamamasıı sonucu sisteme alsonucu sisteme alıınamamasnamamasııESHSESHS’’lerde sunucu glerde sunucu güüncellemeleriyle ilgili bildirimlerin gencellemeleriyle ilgili bildirimlerin geçç yapyapıılmaslmasııESHS'den zaman damgasESHS'den zaman damgasıı alalıımmıınnıın yapn yapıılamamaslamamasııYapYapıılan glan güüncellemelerin ncellemelerin ööngngöörrüülen zamanlen zamanıın dn dışıışına tana taşşmasmasııDDışışararııdan kuruma gdan kuruma göönderilen belgelerde yer alan enderilen belgelerde yer alan e--imzalarimzalarıın don doğğrulanmasrulanmasıı aaşşamasamasıında bir taknda bir takıım m sorunlar yasorunlar yaşşanmasanmasııSertifika ve imza doSertifika ve imza doğğrulama arulama aşşamasamasıında ESHS'lerin farklnda ESHS'lerin farklıı uygulamalaruygulamalarıından dolayndan dolayıı sorunlar sorunlar yayaşşanmasanmasııESHSESHS’’lerin OCSP servisleri ile ilgili problemler yalerin OCSP servisleri ile ilgili problemler yaşşanmasanmasıı


DiDiğğer Sorun Alanlarer Sorun AlanlarııEE--imza mevzuatimza mevzuatıından kaynaklndan kaynaklıı sorunlarsorunlarKurum iKurum iççi mevzuattan kaynakli mevzuattan kaynaklıı sorunlar sorunlar ESHSESHS’’den kaynaklden kaynaklıı sorunlar sorunlar EE--imzada kullanimzada kullanıılan teknolojiden kaynakllan teknolojiden kaynaklıı sorunlarsorunlarKurumdaki yazKurumdaki yazııllıım altyapm altyapııssıından kaynaklndan kaynaklıı sorunlarsorunlarYazYazııllıımmıı hazhazıırlayan rlayan şşirketten kaynaklirketten kaynaklıı sorunlarsorunlarKullanKullanııccıılarlarıın teknolojiye uzak olmasn teknolojiye uzak olmasıından kaynaklanan sorunlarndan kaynaklanan sorunlarMaliyet kaynaklMaliyet kaynaklıı sorunlarsorunlar


Mobil imzada karMobil imzada karşışılalaşışılan lan sorunlarsorunlar

GSM OperatGSM Operatöörrüü ve onun ve onun ççalalışışttığıığı ESHS'in ESHS'in karkarşışılalaşşttığıığı teknik problemlerden dolayteknik problemlerden dolayııyayaşşanan kesintiler, mobil imza hizmeti anan kesintiler, mobil imza hizmeti sunan telekominikasyon firmalarsunan telekominikasyon firmalarıınnıın alt n alt yapyapıı dedeğğiişşiklikleri ve uyumsuzluk iklikleri ve uyumsuzluk problemleri.problemleri.


GGüüvenli Elektronik Belgevenli Elektronik Belge

5070 Say5070 Sayııllıı Elektronik Elektronik İİmza Kanunu ilemza Kanunu ile–– Elektronik belgenin kaynaElektronik belgenin kaynağığı–– Elektronik belgenin bElektronik belgenin büüttüünlnlüüğğüü

Belgede deBelgede değğiişşiklik olupiklik olup--olmadolmadığıığınnıın tespitin tespiti–– Elektronik belge Elektronik belge üüzerinde yapzerinde yapıılan ilan işşlem lem

zamanzamanıınnıın tespit edilmesi (Zaman Damgasn tespit edilmesi (Zaman Damgasıı))–– İşİşlemi yapanlemi yapanıın in işşlemi inkar edememesi olanakllemi inkar edememesi olanaklıı

hale gelmektedir.hale gelmektedir.


KayKayııtltlıı Elektronik PostaElektronik PostaKEP SistemiKEP Sistemi

KEP SistemiKEP Sistemi–– elektronik posta iletielektronik posta iletişşiminin iminin öözel bir sistem zel bir sistem

üüzerinden kayzerinden kayııtltlıı elektronik posta hizmet elektronik posta hizmet sasağğlaylayııccıılarlarıı (KEPHS) vas(KEPHS) vasııtastasııyla yapyla yapıılmaslmasıına na olanak saolanak sağğlayan bir iletilayan bir iletişşim alt yapim alt yapııssııddıır.r.


KEPKEP’’in Temel in Temel İşİşlevlerilevleri

GGüüvenli olarak evenli olarak e-- belgelerin, beyan ve belgelerin, beyan ve aaççııklamalarklamalarıın gn göönderilmesi ve alnderilmesi ve alıınmasnmasııGGüüvenli Elektronik Gvenli Elektronik Göönderi ve Teslimnderi ve Teslimİİletiletişşimin gizliliimin gizliliğği prensiplerine uyguni prensiplerine uygunolarak elektronik ortamda golarak elektronik ortamda güüvenlivenlihaberlehaberleşşmeme••GGüüvenli bir ortamda elektronikvenli bir ortamda elektronikbelgelerin saklanmasbelgelerin saklanmasıı


KEPKEP

TelekomTelekomüünikasyon standardnikasyon standardıı ETSI/TS 102 ETSI/TS 102 640)olarak d640)olarak düüzenlenmizenlenmişştir.tir.KEP sistemi bir elektronik haberleKEP sistemi bir elektronik haberleşşme alt me alt

yapyapııssııddıır.r.Elektronik imza ve zaman damgasElektronik imza ve zaman damgasııteknolojilerinin ve standartlarteknolojilerinin ve standartlarıınnıın kullann kullanııldldığıığıbir sistemdir.bir sistemdir.KEP sistemi elektronik tebligatla sKEP sistemi elektronik tebligatla sıınnıırlrlıı

olmayan olmayan ççok ok ççeeşşitli katma deitli katma değğerli servislerin erli servislerin sunulabilecesunulabileceğği bir iletii bir iletişşim altyapim altyapııssııddıır.r.


ee--YazYazışışma Projesima Projesiee--YazYazışışma Projesi, kamu kurumlarma Projesi, kamu kurumlarıı arasarasıındaki resmi yazndaki resmi yazışışmalarmalarıın n elektronik ortamda yelektronik ortamda yüürrüüttüülmesini salmesini sağğlayacak ortak kurallar setinin layacak ortak kurallar setinin geligelişştirilmesi amactirilmesi amacıınnıı tataşışımaktadmaktadıır. r. Proje DPT Bilgi Toplumu Dairesi tarafProje DPT Bilgi Toplumu Dairesi tarafıından 2010 yndan 2010 yııllıı iiççerisinde erisinde babaşşlatlatıılmlmışışttıır. r. ÇÇalalışışmalar kamudan 6 pilot kurumun katmalar kamudan 6 pilot kurumun katııllıımmııyla yla devam etmektedir. Haziran 2011 idevam etmektedir. Haziran 2011 iççinde pilot uygulamaninde pilot uygulamanıın ilk n ilk ççııktktıılarlarıınnıın elde edilmesi n elde edilmesi ööngngöörrüülmektedir. lmektedir.

ee--YazYazışışma Projesi kapsamma Projesi kapsamıında; resmi yaznda; resmi yazışışmalarmalarıı kamu kurumlarkamu kurumlarııarasarasıında gnda güüvenli bir venli bir şşekilde iletmek ekilde iletmek üüzere bir zere bir çöçözzüüm gelim gelişştirilecektir. tirilecektir. CumhurbaCumhurbaşşkanlkanlığıığı, Ba, Başşbakanlbakanlıık, Adalet Bakanlk, Adalet Bakanlığıığı, , İİççiişşleri Bakanlleri Bakanlığıığı, , DDışışiişşleri Bakanlleri Bakanlığıığı ve DPT Mve DPT Müüstesteşşarlarlığıığı’’nnıın katn katııllıımmııyla pilot yla pilot uygulama uygulama ççalalışışmalarmalarıı ssüürdrdüürrüülmektedir. Projeye Devlet Arlmektedir. Projeye Devlet Arşşivleri ivleri Genel MGenel Müüddüürlrlüüğğüü ve Tve TÜÜBBİİTAKTAK--BBİİLGEM tarafLGEM tarafıından katkndan katkıısasağğlanmaktadlanmaktadıır.r.



DeDeğğerlendirme ve Sonuerlendirme ve Sonuçç--11TTüürkiyerkiye’’de elektronik imzande elektronik imzanıın yasal altyapn yasal altyapııssıınnıın n hazhazıır oldur olduğğu, ESHSu, ESHS’’lerin faaliyete balerin faaliyete başşladladığıığı, , kullankullanıılacak standartlarlacak standartlarıın ve san ve sağğlanmaslanmasııgereken teknik gereken teknik şşartlarartlarıın belirli oldun belirli olduğğu u ddüüşşüünnüüldldüüğğüünde, elektronik imzaya gende, elektronik imzaya geççmek imek iççin in hihiççbir engelin olmadbir engelin olmadığıığı ggöörrüülmektedir. lmektedir. Ancak, buna raAncak, buna rağğmen elektronik imzaya gemen elektronik imzaya geççiişşbeklenen dbeklenen düüzeyde dezeyde değğildir. ildir. Bunun en Bunun en öönemli nedeni genel olarak kurumlarnemli nedeni genel olarak kurumlarıın n elektronik ortamda ielektronik ortamda işş yapmaya bayapmaya başşlamamlamamışışolmasolmasııddıır. r.


DeDeğğerlendirme ve Sonuerlendirme ve Sonuçç--22

Yeterli dYeterli düüzeyde bilgisayar ve iletizeyde bilgisayar ve iletişşim im altyapaltyapııssıı olan ve elektronik ortama olan ve elektronik ortama aktaraktarıılmlmışış iişş ssüürereççleri bulunan kurumlarleri bulunan kurumlarıın n elektronik imzaya geelektronik imzaya geççmesi daha kolay mesi daha kolay olmaktadolmaktadıır.r.



İşİş ssüürereççlerinin elektronik ortamdan ylerinin elektronik ortamdan yüürrüüttüülmesi lmesi ise Tise Tüürkiyerkiye’’deki bilgisayar altyapdeki bilgisayar altyapııssıı ve bilgisayar ve bilgisayar kullankullanıımmıınnıın yeterli dn yeterli düüzeyde olmaszeyde olmasıınnıı gerektirir. gerektirir. Bunun saBunun sağğlanmaslanmasıı babaşşlanglangııççta kurumlara bta kurumlara büüyyüük k maliyetler getirmektedir. maliyetler getirmektedir. Ancak, saAncak, sağğllııklklıı finansman modelleri gelifinansman modelleri gelişştirilerek tirilerek bu yatbu yatıırrıımlarmlarıın kn kıısa bir zaman isa bir zaman iççinde daha inde daha verimli ve daha ucuz iverimli ve daha ucuz işş yapyapıılmaslmasıına imkan na imkan verecevereceğği gi gööz z öönnüünde bulundurulmalnde bulundurulmalııddıır.r.



Elektronik imza mevzuatElektronik imza mevzuatıı temelde temelde uyulmasuyulmasıı gereken kriterleri ve standartlargereken kriterleri ve standartlarıısunmaktadsunmaktadıır. Ancak, bunlar yeterli der. Ancak, bunlar yeterli değğildir.ildir.Bunlara ek olarak bazBunlara ek olarak bazıı kriterlerin de kriterlerin de pratikte ne pratikte ne şşekilde uygulanmasekilde uygulanmasıı gerektigerektiğği i kurum politikalarkurum politikalarıı ççererççevesinde ortaya evesinde ortaya konmalkonmalııddıır. r. KurumlarKurumlarıın bu konuda yeterli dn bu konuda yeterli düüzeyde zeyde bilgilendirilmesi ve farkbilgilendirilmesi ve farkıındalndalığıığın da n da sasağğlanmaslanmasıı gerekmektedir. gerekmektedir.


Temel KavramlarTemel KavramlarElektronik veriElektronik veri–– Elektronik, optik veya benzeri yollarla Elektronik, optik veya benzeri yollarla üüretilen, taretilen, taşışınan veya saklanan kaynan veya saklanan kayııtlartlarıı,,Elektronik imzaElektronik imza–– BaBaşşka bir elektronik veriye eklenen veya elektronik veriyle mantka bir elektronik veriye eklenen veya elektronik veriyle mantııksal baksal bağğlantlantııssıı bulunan ve kimlik bulunan ve kimlik

dodoğğrulama amacrulama amacııyla kullanyla kullanıılan elektronik veriyi,lan elektronik veriyi,İİmza sahibimza sahibi–– Elektronik imza oluElektronik imza oluşşturmak amacturmak amacııyla bir imza oluyla bir imza oluşşturma aracturma aracıınnıı kullanan gerkullanan gerççek kiek kişşiyi,iyi,İİmza olumza oluşşturma verisiturma verisi

–– İİmza sahibine ait olan, imza sahibi tarafmza sahibine ait olan, imza sahibi tarafıından elektronik imza olundan elektronik imza oluşşturma amacturma amacııyla kullanyla kullanıılan ve bir lan ve bir eeşşi daha olmayan i daha olmayan şşifreler, kriptografik gizli anahtarlar gibi verileri,ifreler, kriptografik gizli anahtarlar gibi verileri,

İİmza olumza oluşşturma aracturma aracıı–– Elektronik imza oluElektronik imza oluşşturmak turmak üüzere, imza oluzere, imza oluşşturma verisini kullanan yazturma verisini kullanan yazııllıım veya donanm veya donanıım aracm aracıınnıı,,İİmza domza doğğrulama verisirulama verisi

–– Elektronik imzayElektronik imzayıı dodoğğrulamak irulamak iççin kullanin kullanıılan lan şşifreler, kriptografik aifreler, kriptografik aççıık anahtarlar gibi verileri,k anahtarlar gibi verileri,İİmza domza doğğrulama aracrulama aracıı

–– Elektronik imzayElektronik imzayıı dodoğğrulamak amacrulamak amacııyla imza doyla imza doğğrulama verisini kullanan yazrulama verisini kullanan yazııllıım veya donanm veya donanıım m aracaracıınnıı,,

Zaman damgasZaman damgasıı–– Bir elektronik verinin, Bir elektronik verinin, üüretildiretildiğği, dei, değğiişştirilditirildiğği, gi, göönderildinderildiğği, ali, alıındndığıığı ve / veya kaydedildive / veya kaydedildiğği zamani zamanıın n

tespit edilmesi amactespit edilmesi amacııyla, elektronik sertifika hizmet sayla, elektronik sertifika hizmet sağğlaylayııccııssıı taraftarafıından elektronik imzayla ndan elektronik imzayla dodoğğrulanan kaydrulanan kaydıı,,

Elektronik sertifikaElektronik sertifika–– İİmza sahibinin imza domza sahibinin imza doğğrulama verisini ve kimlik bilgilerini birbirine barulama verisini ve kimlik bilgilerini birbirine bağğlayan elektronik kaydlayan elektronik kaydıı


TeTeşşekkekküür Ederim.r Ederim.

ppt0000004.ppt [salt okunur] · title: microsoft powerpoint - ppt0000004.ppt [salt okunur] author:...

Documents