SAMEN MET JONGERENWERKEN AAN EEN GEZOND SCHOOLPLEIN

De Jantje Beton Aanpak bestaat uit zes stappen van de eerste gedachten naar het uiteindelijke resultaat. De stappen die met jongeren worden gezet lopen in elkaar over. In de praktijk zal blijken dat er ook eens terug gegrepen moet worden op voorgaande stappen.

Om de inbreng van jongeren recht te doen, moeten de volwassenen in elke stap een andere houding aanemen. Dit wordt in het overzicht hiernaast weergegeven.

Bij de Jantje Beton aanpak staan vier werkwoorden centraal: Denken, Dromen, Tonen en Doen. Deze werkwoorden komen in alle stappen van het Gezonde Schoolplein project aan bod. In de startfase ligt de aandacht iets meer op het Denken, Dromen en Tonen, later meer op Doen.

SAMEN MET JONGEREN WERKEN AAN EEN GEZOND SCHOOLPLEIN

later meer op Doen.

• Wat doen jongeren nu in de buitenruimte en op het schoolplein?• Wat vinden jongeren nu van het schoolplein (sociaal en fysiek)?• Hoe gedragen jongeren zich op het schoolplein?

• Probeer om geen oordeel te hebben, en laat los van het ‘les-idee’.• Zie het als je eerste kennismaking met het schoolplein.• Stel open vragen, maak duidelijk dat er geen ‘goed of fout’ is en

luister goed.

5. BOUWEN 5. WAARMAKEN

6. ONDERHOUDEN 6. ONDERHOUDEN

4. PLANNEN MAKEN 4. BELOVEN

3. DROOMBEELD VORMEN 3. AANVULLEN

2. HOE KAN HET ZIJN 2. VERDER KIJKEN

1. HOE IS HET NU 1. LOSLATEN

ACTIVITEITEN MET JONGEREN WELKE HOUDING BIJ WELKE STAP?

• Wat willen jongeren graag kunnen doen op het schoolplein?• Wat belemmert de jongeren (daarin)?• Wat mag er volgens de jongeren zo blijven?• Wat willen de jongeren graag anders hebben?

• Ga met de jongeren mee in hoe zij willen dat het is, probeer door hun ogen te kijken.

• Versterk hun wensen en houdt alle opties open: divergeren.

• Wat is de rode draad in de ideeën van de jongeren?• Wat is het verhaal wat daarvan gemaakt kan worden?

• Breng professionele ervaring en kennis in op het gebied van regelgeving, uitvoering, onderhoud, beheer en kosten.

• Welke activiteiten moeten er op het schoolplein mogelijk zijn?• Welke fysieke ingrepen moeten er gedaan worden?• Voldoen de gemaakte plannen aan de wensen van de jongeren?

• Leg vast welke plannen uitgevoerd gaan worden.• Beloof dit aan de jongeren en geef aan hoe en wanneer je de

plannen gaat uitvoeren.

• De gemaakte plannen met het hele projectteam realiseren. • Voer de gemaakte plannen gezamenlijk uit en kom je beloftes aan de jongeren na.

• Onderhoud en beheer van de buitenruimte.• Activiteiten worden voortgezet.

• Werk mee aan het onderhoud en beheer van de buitenruimte.• Zet activiteiten voort.

Samen met jongeren werken aan een Gezond

Schoolplein.

Stel een team samen met leerlingen van verschillende leeftijden en uit verschillende ‘groepen’. Kijk eens welke leerlingen er altijd buiten op het plein zijn en welke juist binnen blijven: van beide is het interessant om te weten waarom ze dit doen en hoe zij naar het plein kijken.

Een groep van zo’n 12 leerlingen is groot genoeg. Meer mag ook, maar zorg dat er voldoende volwassenen bij zijn om te helpen en te luisteren. Juist in de informele overlegjes (leerlingen bedenken met elkaar wat ze op zullen schrijven) zitten vaak inspirerende verhalen.

Bij de fase ‘Hoe is het nu’ proberen we te achterhalen wat leerlingen nu van het plein vinden, wat ze er doen (en wat juist niet) en waarom. Neem voldoende tijd, voor de hier beschreven workshop is zeker 1,5 uur nodig.

KENNISMAKINGGrote kans dat de leerlingen elkaar nog niet goed kennen. Maar ook als ze elkaar wel kennen is het goed om een voorstelrondje en kennismakingsspelletje te doen. Zo komt iedereen al even aan het woord en wordt iedereen wakker geschud.

Belangrijk is om het niet te schools te maken: bij een infor-mele sfeer (waarbij er geen foute antwoorden zijn) durven ook de wat stille of onzekere leerlingen zich meer te laten horen. Je kunt bijv. het volgende doen:

Ik heet, ik ben goed in, ik verwacht van vandaag...

• Leerlingen vullen een briefje in met voorop hun naam en achterop iets waar ze goed in zijn en iets wat ze verwachten vandaag te gaan doen. Dit lezen ze om de beurt voor.

Sta op als je...

• Na het voorstelrondje gaat iedereen in een cirkel zitten (op de grond of op stoelen). Een volwassene stelt nu een vraag: “Sta op als je.... “. De leerlingen voor wie dit geldt staan op. Eventueel kun je een leerling vragen of hij/zij toelichting wil geven. Daarna gaat iedereen weer zitten en stel je een nieuwe vraag. Maak een combinatie van vragen die grappig zijn en vragen die inzicht geven in wat de leerlingen leuk vinden/kunnen. Bijv.: Sta op als je...

• ...een sport beoefent.• ...meer dan drie talen spreekt.• ...boerenkool kunt maken.• ...een bijbaantje hebt.• …het leuk vindt om te tekenen en schilderen.• …je wel eens tot later dan 14.00 uitgeslapen hebt.• …met gezondheid bezig bent.• …wel eens iets zelf hebt gebouwd.• …een keer in de krant of op TV bent geweest.• …ideeën hebt voor het plein.

FASE ‘HOE IS HET NU’

Het groepje gebruikt deze combinatie om een concreet idee te verzinnen voor het plein. Het mag zo gek als ze maar wil-len, als ze maar kunnen vertellen wat het idee is en waarom.

Dit idee tekenen ze op een A3’tje. Op het A3’tje moet in elk geval het volgende terug komen:

• Een naam van het project• Het uitgangspunt (de combinatie van woorden)• Het idee in kernwoorden• Een tekening• 1 plus- en 1 minpunt van het idee• (meerdere ideeën op 1 blad zetten mag evt.)

PRESENTERENDe groepen komen weer bij elkaar. elk groepje presenteert hun idee in ongeveer 1 minuut aan de groep. Je kunt dit filmen zodat je dit aan de ontwerper kunt meegeven samen met de A3’tjes.

AFSLUITENAan het eind van de workshop blik je even terug: zijn er verwachtingen die niet uitgekomen zijn en kun je daar (nu of de volgende keer) iets mee?

Sluit af met dat er de volgende keer verder gegaan wordt op ‘hoe kan het zijn’ en het vormen van een droombeeld.

Je kunt de opdracht (excl. kennismaking) ook in verschillende klassen uitzetten. Zorg dat het leerlingenteam de resultaten terugkrijgt en bijv. een top 10 maakt.

Contact...

• Iedereen loopt kris kras door elkaar. Bij een sein (klappen, fluitje, ...) zoekt iedereen een ander op. Het gevormde koppel stelt elkaar nu de vraag “Hoeveel broers/zussen heb je?” en geeft elkaar antwoord. Daarna loopt iedereen weer in het rond. Dit herhaalt zich met de vragen:

• Wat vind je de leukste les op school?• Wie heeft er grotere handen?• Wat vind je de leukste televisieserie?• Welk land zou je graag willen bezoeken?

WORDCLOUDS MAKEN EN IDEE UITWERKENNa de kennismaking is het tijd om met het echte onderwerp aan de slag te gaan. Om stil te staan bij wat leerlingen graag willen voor het plein, maar ook bij het thema ‘Gezondheid’ is deze methode bijvoorbeeld geschikt:

Splits het team op in 2 groepjes. De ene groep gaat aan de slag met de vraag “Wat is gezondheid? (in het algemeen)”, de andere groep gaat aan de slag met de vraag “Wat doe je het liefst op het schoolplein?” De groepjes doen het volgende:

• Iedereen schrijft gedachten op post-its en plakt de post-it vervolgens op een flipover of op de muur.

• Na een aantal minuten wisselen de groepen om. Nu kan de groep de post-its clusteren: wat wordt veel genoemd en wat minder, welke thema’s kunnen de leerlingen bedenken? Als ze vinden dat er nog dingen vergeten zijn kunnen die erbij geschreven worden.

• Maak een foto van de clusters, handig voor later.

Geef de leerlingen even pauze en laat een volwassene een aantal combinaties maken van een woord/thema van gezondheid en een woord/thema van het schoolplein. Kies voor combinaties die niet zo voor de hand liggen, zoals ‘sporten’ en ‘roken’ of ‘gezond eten’ en ‘ontspannen.’

Maak vervolgens groepjes van 3-4 leerlingen en geef elk groepje een woordencombinatie. Eventueel kun je er nog iets extra’s aan koppelen, zoals een soort uitstraling of een gevoel (vrolijk, robuust, stoer, grappig).

Bij de fase ‘Hoe kan het zijn’ wordt meer naar de toekomst gekeken. Natuurlijk hebben de leerlingen bij de vorige workshop al een idee op papier gezet, maar omdat hier de woordenclusters als uitgangspunt genomen moesten worden hebben de leerlingen nog niet de vrijheid gekregen om al hun ideeën te uiten.

Probeer bij deze fase de ontwerper uit te nodigen. Deze kan in gesprek met de leerlingen en bijv. referentiebeelden meebrengen. Zo worden de leerlingen door de ontwerper geinspireerd en andersom.

Je kunt het volgende doen:

• Geef de leerlingen allemaal een paar post-its en een pen. Jullie gaan straks de ideeën van de vorige fase en andere referentiebeelden bekijken. Elke leerling schrijft voor zichzelf minstens 2 dingen op die hij/zij mooi, leuk of handig vindt aan de dingen die langskomen.

• Blik terug op de vorige fase. Bekijk de foto’s, filmpjes of presentatievellen.

• Bekijk referentiebeelden die de ontwerper meegebracht heeft. Je kunt vooraf evt. ook leerlingen vragen om een aantal afbeeldingen op te zoeken van schoolpleinen of ontmoetingsplekken (of ...) die ze zelf bijzonder vinden. Je kunt de beelden op een scherm langs laten komen of aan de muur plakken. De ontwerper kan e.e.a. toelichten en leerlingen kunnen rondlopen om alles te bekijken.

• Als alles bekeken is en de leerlingen hun voorkeuren hebben opgeschreven maak je groepjes. Elk groepje bespreekt kort wat iedereen opgeschreven heeft (evt. met de ontwerper erbij) en bedenkt samen wat ze uit willen werken.

• Elk groepje maakt nu een ontwerp d.m.v. een maquette of een gedetailleerde tekening. Dit mag het hele plein zijn maar ook een bepaald deel.

• Aan het eind presenteert elk groepje het idee aan de hele groep + de ontwerper wat z. Anderen kun

Zorg voor voldoende materiaal en eventueel voor plattegronden van het plein. Leerlingen kunnen extra inspiratie krijgen door de beschikbare mate-rialen en worden zo niet afgeremd door “Ik weet niet hoe ik dit moet maken”. In het techniek- of handvaardigheidlokaal zijn vaak restmaterialen te vinden.

DROOMBEELDNa het maken van het ontwerp is het goed om nog een keer samen te komen om alle informatie te bundelen. Welke ideeën vinden de leerlingen het allerleukst en zouden ze (mits haalbaar) echt graag terug zien in het plein. Je kunt stemmen, met elkaar in gesprek of leerlingen laten pitchen. Het prioriteitenlijstje gaat mee met de ontwerper.

Maak duidelijk dat het niet gaat om ‘het mooiste ontwerp’ maar om het overbrengen van de wen-sen. Desnoods schrijven de leerlingen op briefjes wat bepaalde dingen voor moeten stellen.

Soms helpt het om eerst nog een klein opdrachtje te doen: maak kleine briefjes met allerlei voorwer-pen of onderwerpen erop (voetbal, theepot, iPhone, locomotief, ....) en laat de leerlingen allemaal een briefje pakken. Ze laten dit niet zien aan de ande-ren. Vorm tweetallen.

Nu krijgen ze 1 minuut de tijd om te tekenen wat er op hun briefje staat. Rechtshandigen doen dit met links en linkshandigen met rechts. De tweetallen proberen daarna van elkaar te raden wat ze gete-kend hebben. Je zult zien dat dit meestal prima te raden is, ookal zijn tekeningen volledig mislukt. De les: het maakt niet uit hoe mooi je creatie is, zolang je het onderwerp maar over kunt brengen.

FASE ‘HOE KAN HET ZIJN’ EN ‘DROOMBEELD VORMEN’

WAT LEVERT DIT OP?

De belangrijkste opbrengst van dit alles is dat de ontwerper de juiste informatie en inspiratie krijgt om een geweldig ontwerp te maken. Dat gaat via een warme overdracht, en ondersteunende verslagen en filmpjes helpen enorm.

De ontwerper moet zich in kunnen leven in de wensen, maar als 200 jongeren hun wensen op papier hebben gezet heeft het geen zin om deze hele stapel aan de ontwerper te geven. Maak zelf (met een groepje jongeren) een samenvatting van de belangrijkste punten en voeg hier een aantal sprekende voorbeelden, anekdotes en/of quotes aan toe.

KORTOMInspireer de ontwerper en zorg voor een rode draad:

• Zorg voor een verslag waar vragen en antwoorden in staan die tot inspiratie kunnen leiden.

• Zorg voor één of enkele filmpjes en foto’s die de sfeer weergeven.

• Vat bij veel informatie in een half A4’tje samen wat jullie als projectteam of jou als projectleider het meeste is opgevallen.

Met de informatie uit de fase ‘Hoe is het nu’ en ‘Hoe kan het zijn’ en 'Droombeeld vormen' kan de ontwerper zich al een heel eind inleven in de belevingswereld van de jongeren en de visie van de projectgroep. De ontwerper kan aan de slag om een schetsontwerp te maken.

Het schetsontwerp wordt met de volwassenen en de leerlingen besproken. Leerlingen beoordelen of hun prioriteitenlijstje terugkomt in het ontwerp en of de uitstraling past bij wat zij in gedachten hebben. Het is helemaal mooi als de leerlingen nog een rol kunnen krijgen in de uitwerking. De ontwerper kan bijvoorbeeld vragen om mee te denken over bepaalde materialen, of hen een keuze laten maken voor het type bankjes of het formaat van de pannakooi. Ga met hen het plein op en teken met stoepkrijt wat ongeveer waar zou komen: is dat naar hun zin? Vergeet niet de criteria van een Gezonde Schoolplein erbij te houden.

Bij het def initieve ontwerp zullen mogelijk nog keuzes gemaakt moeten worden om binnen budget te blijven. Welke aspecten vinden de leerlingen het meest belangrijk? Welke ideeën hebben zij om de kosten te verlagen?

AANVULLEND

Het schoolplein wordt natuurlijk helemaal van de leerlingen als ze ook nog mogen helpen met de realisatie. En het schilderen, timmeren of planten van je eigen ontwerp is ook nog eens erg leuk en leerzaam!

Deze voorbeelden vanuit het PO zijn ook prima op het VO toe te passen. Hoe zou jij ‘chillen’, ‘kunstgras’ en ‘klimmen’ combineren? En hoe ziet die multifunctionele plek eruit? Uitgangspunt waren de wensen uit de eerdere fases, aangevuld met extra materialen. Hoe meer kaartjes je kunt combineren, hoe beter!

Na op een natuurlijke (speel)plek geweest te zijn mochten deze leerlingen zelf een maquette bouwen in een kratje met zand. Dat bouwt lekker snel en geeft ook de mogelijkheid om hoogteverschillen te maken. Stokjes worden bomen, steentjes konijnen en wc-rollen de basis voor een trimbaan...