samoocena stylu życia młodzieży w wieku 16-17 lat z powiatu...

ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2014

DOBROSTAN I ZESPÓŁ

ROZDZIAŁ IV

1Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Wydział Nauk o Zdrowiu 2Wyższa Szkoła Biznesu i Przedsiębiorczości w Ostrowcu Świętokrzyskim

HALINA KRÓL1, BOŻENA ZBOINA2, GRAŻYNA NOWAK–STARZ1,

MONIKA SPRINGER1, MAŁGORZATA BISKUP1,

AGNIESZKA STRZELECKA1, MONIKA SŁOWIK2

Samoocena stylu życia młodzieży w wieku 16-17 lat

z powiatu ostrowieckiego w województwie świętokrzyskim

Self-assessment of lifestyle of the youth aged 16-17

from Ostrowiec district in świętokrzyskie region

Słowa kluczowe: styl życia, zachowania prozdrowotne, zachowania antyzdrowotne

Keywords: lifestyle, health behaviors, anti-health behaviors

Szacuje się, iż 50-60% stanu zdrowia człowieka determinuje styl życia. Wza-

jemne oddziaływanie na siebie człowieka i jego środowiska postało określone mia-

nem Mandali zdrowia. Przedstawia ona powiązanie środowiska fizycznego, spo-

łecznego i kulturowego ze zdrowiem [25]. Zachowania, które stanowią o naszym

zdrowiu mogą być prozdrowotne lub antyzdrowotne.

W zachowaniu prozdrowotnym szczególny wpływ na zdrowie ma sposób od-

żywiania i aktywność fizyczna.

Odżywanie jest niezbędnym elementem do funkcjonowania każdego organizmu.

Człowiek w ciągu dnia, powinien spożywać 5-6 posiłków w mniejszych porcjach a

ostatni nie później niż 2 godziny przed zaśnięciem. Posiłki powinny zawierać

wszystkie grupy produktów (mięso, nabiał, owoce, warzywa, pieczywo), szczegól-

nie nabiał, warzywa i owoce. Wszystkie te grupy tworzą wspólnie piramidę zdrowia.

Zapotrzebowanie na składniki odżywcze wraz z wiekiem ulega zmianie. Dziew-

częta po 16. roku życia wykazują mniejsza potrzebę dostarczenia organizmowi sub-

stancji odżywczych. Natomiast chłopcy miedzy 16. a 20. rokiem życia wykazują

większe zapotrzebowanie na wartości odżywcze ze względu na ostateczne kształto-

wanie kośćca i nabierania tężyzny fizycznej. W dobie ciągłych zmian wzorców,

szczególnie ważne jest, aby młodzież nie zaniedbywała spożywania posiłków. W

konsekwencji takie zaniechanie może prowadzić do wystąpienia bulimii lub niedo-

boru witamin w organizmie (B12 i D), wapnia, żelaza, cynku a to wiąże się z zaha-

mowaniem rozwoju umysłowego, pogorszenia stanu zdrowia [10]. Nieprawidłowe

odżywianie przyczynia się do powstania nadwagi lub otyłości zaburzając w ten

sposób prawidłowe funkcjonowanie organizmu człowieka.


Dobrostan i zespół

58

Aktywnością fizyczną określa się wydatek energetyczny spowodowany wyko-

nywaniem pracy przez mięśnie szkieletowe.

W ciągu ostatnich kilku lat zauważalny jest spadek aktywności fizycznej wśród

młodzieży. Postęp motoryzacji, a także coraz większa dostępność komputeryzacji

negatywie wpływa na zdrowie. Zajęcia z wychowania fizycznego nie cieszą się

popularnością wśród młodzieży, a często są to jedyne zajęcia fizyczne, uprawiane

bądź nie przez młodych ludzi. Przeprowadzone dotychczas badania wskazują, iż

mała aktywność ruchowa prowadzi do: zaniku i osłabienia całego organizmu, wzro-

stu zachorowalności, osłabienia wydajności układu oddechowego. Nadmierne spo-

żywanie pokarmów a jednoczesne ograniczenie ruchu, powoduje otyłość, obniżająca

ogólną „energie życiową”.

Aktywność fizyczna młodzieży niesie za sobą wiele korzystnych rezultatów:

chęć ciągłego doskonalenia, upartość w dążeniu do celu, umiejętność pracy w ze-

spole [2,12,21,28].

Antyzdrowotnym stylem życia określane są zachowania które w negatywny spo-

sób wpływają na zdrowiem, prowadząc do jego pogorszenia.

Uzależnienie to świadome działanie na własną szkodę. Uzależnienie psychiczne

to silna potrzeba przyjmowania i kontynuowania przyjmowania substancji szkodli-

wych. Brak możliwości dostarczenia substancji do organizmu wiążę się z podener-

wowaniem, atakami gniewu, depresją. Uzależnienie fizyczne to silna chęć przyjęcia

substancji. W efekcie niedostarczenia, występuje tzw. „głód”, trwający kilka dni,

jeśli substancja nie zostanie dostarczona organizmowi. Uzależnienie społeczne -

najczęściej występujące wśród nastolatków, zażywających w grupie. Mocno zwią-

zana emocjonalnie jednostka z grupą, postępuje wbrew swoim zasadom, tylko po to,

aby nie zostać wydalonym z grupy [4].

Poważnym problemem wśród młodzieży jest zjawisko narkomanii.

Narkotyk - jest to substancja pochodzenia roślinnego lub syntetycznego, oddzia-

łująca na system nerwowy, znoszący ból, odurzenie, euforie lub sen. Środki różnią

się od siebie składem, sposobem przyjmowania, działaniem i skutkiem przyjmowa-

nia.

Narkoman - osoba zażywająca narkotyki, cechuje się przymusem zażywania

narkotyków, jednostajną właściwością ciągłego zwiększania dawki, uzależnieniem

psychicznym, szkodliwością skutków przyjmowania narkotyków [14].

Do najczęściej zażywanych narkotyków wśród polskiej młodzieży zaliczana jest

heroina, opium, konopie, kokaina, amfetamina, metaamfetamina, ekstazy

[9,13,15,17].

Przyczyn zażywania przez młodzież narkotyków jest wiele. Narkomania rozwija

się zarówno wśród zaniedbanej i zamożnej młodzieży. Nastolatkowie ze środowisk

biedniejszych, odurzają się zazwyczaj opiatami, środkami wziewnymi. Młodzież

wywodząca się z zamożnej rodziny aplikuje substancje przemycane z całego świata.

Sytuacja finansowa, rasizm czy odrzucenie wpływają coraz częściej na chęć się-

gnięcia po narkotyki przez młodych ludzi. W ten sposób dorastający, młody czło-

wiek stara się uciec od otaczających go problemów.

Halina Król, Bożena Zboina, Grażyna Nowak-Starz, Monika Springer,

Małgorzata Biskup, Agnieszka Strzelecka, Monika Słowik

Samoocena stylu życia młodzieży w wieku 16-17 lat z powiatu ostrowieckiego

w województwie świętokrzyskim

59

Znaczący wpływ na psychikę i sposób działania nastolatków mają także media,

które pokazują zażywanie narkotyków jako sposób radzenia sobie z trudnościami.

Przedstawiane w mediach wzorce, na których młodzież kształtuje swoje własne „ja”,

również ma fundamentalne znaczenie w chęci sięgnięcia po narkotyk. Pierwszo-

rzędnymi powodami sięgania po narkotyki stale pozostaje wpływ rówieśników a

także słaba kontrola rodziców nad dzieckiem. Koledzy przedstawiają fałszywe prze-

konania o zażywaniu narkotyków jako czymś nieszkodliwym i dobrym, wpływają

na kształtowanie postawy nastolatka wobec substancji a w ostateczności pomagają

zdobyć narkotyk.

Rodzice mający słabe kontakty z dziećmi, często nie zauważają jak ich dziecko

się zmienia. Nastolatkowie z rodzin zdezorganizowanych i rozproszonych, gdzie

rodzice sięgają po narkotyki, są szczególnie narażone na chęć sięgnięcia po niebez-

pieczne substancje.

Subkultury również oddziałują na zażywanie lub unikanie narkotyków.

Młodzież początkowo pali marihuanę, stopniowo uzależniając się potrzebuje

niebezpieczniejszych środków do zaspokojenia potrzeb, wrażeń i emocji.

Szkoła jest częstym miejscem, gdzie można zdobyć narkotyki. Branie narkoty-

ków często jest wyrazem buntu wobec rodziców, potrzebą zwrócenia na siebie uwa-

gi lub wynikiem bezczynności, nudy. Niewystarczające zaspokajanie potrzeb po-

znawczych w konsekwencji może prowadzić do osamotnienia. W Polsce zabronione

jest stosowanie narkotyków jednak to nie zniechęca ludzi do kupowania i spożywa-

nia tych substancji [20,29] .

Realizowane w Polsce programy profilaktyczny skierowane do młodzieży obej-

mują trzy filary: samodzielne programy, działania współdziałające z programem

szkolnym, działania powstające w wyniku jakiegoś zdarzenia w szkole.

Programy informacyjne powinny dostarczyć nastolatkom prawdziwych informa-

cji odnośnie narkotyków, ukierunkowanej na zmianę postaw.

Programy aktywnej edukacji - mają za zadanie pobudzić rozwój osobowy mło-

dzieży przez pogłębianie samoświadomości, samooceny, dokładniejszego poznania

siebie.

Programy kompetencji społecznej - skupiają się na wykształceniu i poszerzaniu

umiejętności funkcjonowania w społeczeństwie.

Programy alternatyw - to utworzenie dla młodzieży opcji podejmowania działań

alternatywnych w stosunku do bulwersowania się, które powodują szczęście i potę-

gują rozwój psychospołeczny.

Program wczesnej interwencji - to identyfikowanie młodzieży doświadczonej

przez trudności. Program może być prowadzony przez fachowców lub rówieśników

(programy rówieśnicze) [11].

Alkohol jest coraz bardziej dostępny dla osób poniżej 18. roku życia. Spożywa-

nie i nadużywanie alkoholu powoduje zaburzenia psychiczne, fizyczne i społeczne.

Wczesny wiek spożywania wpływa negatywnie na umiejętności radzenia sobie ze

stresem, złością czy lękiem [16,24,27]. W Polsce średni wiek inicjacji alkoholowej

wynosi piętnaście - szesnaście lat. Pierwsze spożycie odbywa się najczęściej w



60

domu nastolatka lub w domu kolegów. Do miejsc publicznych, gdzie nastolatkowie

spożywają alkohol najczęściej zaliczane są parki, plaże i ulice [19].

Nastolatkowie spożywający alkohol, często argumentują tę decyzje swoim wła-

snym zaciekawieniem czy chęcią poczucia się dorosłym. Jednym z najważniejszych

czynników jest chęć zaimponowania kolegom, przynależeć do grupy [1,3,24].

Szczególnym objawem uzależnienia od alkoholu jest utrata kontroli nad ilością

wypijanych płynów. Nadmierne spożywanie alkoholu prowadzi także do zaników

pamięci [5,6,23].

Podstawowym elementem terapii jest przyznanie się osoby uzależnionej, że po-

padła w nałóg i poddanie się psychoterapii i farmakoterapii[7,22].

Nikotynizm stanowi w Polsce poważny problem zdrowotny wśród całej popula-

cji. Papierosy pali około 60 % mężczyzn i 30 % kobiet. Wraz ze zmieniającymi się

trendami, młodzież sięga po papierosy z kilku powodów: chce być traktowana jak

osoba dorosła, imponować rówieśnikom, z ciekawości jak smakuje papieros, sposób

na zmniejszenie stresu.

Dym tytoniowy powoduje zmiany w organizmie człowieka: ogólnoustrojowe,

miejscowe, narządowe. Nastolatkowie palący papierosy automatycznie znajdują się

w grupie ryzyka zachorowania na miażdżycę, choroby serca, nadciśnienia tętnicze

czy nowotwory. Choroby odtytoniowe czy tytoniozależne najczęściej atakują: układ

odpornościowy, układ oddechowy, naczynia krwionośne, mięsień sercowy, układ

nerwowy, układ moczowo-płciowy, błony śluzowe i skórę, przewód pokarmowy.

Palenie tytoniu wpływa także negatywnie na łaknienie. Zespól abstynencji u uzależ-

nionego to: głód nikotynowy, osłabienie, agresja, drażliwość, wzmożone pocenie,

pobudzenie, bezsenność, lęk, drażliwość [8].

Bierne palenie jest częstym i równie niebezpiecznym zjawiskiem co czynne pa-

lenie. Przebywanie w pomieszczeniach zadymionych powoduje: pieczenie spojó-

wek, bóle głowy, suchość śluzówek nosa, kaszel, nudności, zawroty głowy, chrypkę,

utrudnione oddychanie.

Dzieci zagrożone biernym paleniem są biologicznie słabsze. Wiąże się to ze

spadkiem odporności wywołujące często zakażenia górnych dróg oddechowych

[18,26].

Wraz z dorastaniem dziecka, rodzice powinni wskazywać negatywne skutki pa-

lenia papierosów. W kształtowaniu stylu życia młodego człowieka odgrywa szcze-

gólnie rodzina jak również środowisko szkolne.

Celem pracy było poznanie samooceny stylu życia dokonanej przez młodzież

ponadgimnazjalną z powiatu ostrowieckiego.

MATERIAŁ I METODY

Badania przeprowadzono w 2013r., w których wzięło udział 75 uczniów, w tym

48 chłopców (64%) i 27 dziewcząt (36%). Wiek badanych wynosił 16 – 17 lat. Ba-

dani w większości mieszkali w mieście - 50 osób, pozostałe 25 osób zamieszkiwało

tereny wiejskie. Wszyscy badani byli uczniami klas pierwszych szkoły ponadgimna-

zjalnej (technikum) w Ostrowcu Świętokrzyskim.





61

W badaniach zastosowano metodę sondażu diagnostycznego. Statystyczną za-

leżność wybranych cech weryfikowano nieparametrycznym testem Chi- kwadrat. Za

poziom istotności statystycznej przyjęto p<0,05.

WYNIKI BADAŃ

Zdecydowaną grupę badanych stanowili chłopcy- 48 osób ( 64%), zaś dziewczę-

ta 27 osób (36%). Zdecydowany odsetek mieszka w mieście (66,67 %), pozostali są

mieszkańcami wsi (33,33 %).

Ponad 78% badanych wychowują oboje rodzice. Przez samą matkę wychowy-

wanej jest 16%, natomiast przez samego ojca 5,33% badanej młodzieży.

Powyżej 13 % badanych uważa relacje panujące w rodzinie za „bardzo dobre”,

ponad 54% „dobre”. Za „dostateczne” uznało ponad 10 % badanych a „poprawne”

relacje deklaruje 17,33 % młodzieży. Niestety jako „złe” określa 4% badanych.

0

5

10

15

20

25

30

Codziennie razw tygodniu

razw miesiącu

okazjonalnie rzadko(mniej niż 5x

w roku)

% badanych

Wykres 1. Częstość spożywania alkoholu przez badaną młodzież

Znaczny odsetek nastolatków spożywa alkohol „raz w tygodniu” (29,51%).

„Okazjonalnie” spożywa 27,87 % badanych. Jednakowo „raz w miesiącu i „rzadziej

niż 5 razy” w roku pije alkohol 16,39 %badanych. Niepokojące jest, że około 10 %

pije alkohol „codziennie”(Wykres 1).

Prawie połowa badanych stwierdziła, iż spożywa od dwóch do pięciu jednostek

alkoholu jednorazowo (44,26 %). Prawie jedna trzecia nastolatków sugeruje, że

wypija jedną jednostkę alkoholu (29,51 %). Sześć do dziesięciu spożywa 14,75 %

badanych. Ponad 11 % badanej młodzieży deklaruje, że wypija najmniej dziesięć i

więcej jednostek alkoholu.



62

Blisko 46% nastolatków spożywa alkohol na imprezie a ponad 39% z powodu waż-

nego wydarzenia. Nuda (19,67 %) i chęć zaimponowania kolegom (11,48 %) oraz

inne powody (8,20 %) są znaczącym pretekstem sięgania po alkohol

Wykres. 2. Wiek pierwszego sięgnięcia po alkohol przez badanych

Ponad 21% badanych określiło wiek czternastu lat, jako pierwszą inicjację alko-

holową. Pozostali wskazali, że pierwszy raz pili alkohol mając piętnaście (18,3%),

trzynaście (16,39%), dwanaście (13,11%) a nawet jedenaście (11,48%) lat ( Wykres

2).

Powyżej 54% młodzieży potwierdziło niepożądane objawy, które wystąpiły ko-

lejnego dnia po spożyciu alkoholu. Wyraźny odsetek osób odczuwało ból głowy a

także wymioty (36,36 %). Pozostali wskazali na „kaca” (24,24 %), bóle brzucha

(9,09 %), zawroty głowy (6,06%), suchość w ustach (6,06 %), Jednakowo wstręt do

alkoholu, senność, brak apetytu i biegunkę odczuło 3,03 % badanych.

Najchętniej badani nastolatkowie piją piwo (57,38 %) i niestety wódkę (prawie

40 % ). Wino spożywało ponad 31% badanych.

Palenie papierosów potwierdziło 52% badanych.





63

Wykres 3. Częstość palenia papierosów według badanych

Ponad 61% badanej młodzieży pali papierosy „codziennie”. Blisko 24 %) sięga

po papierosy „kilka razy w tygodniu”. „Okazjonalnie” pali 10,26 % badanych (Wy-

kres 3).

Prawie 36 % badanej młodzieży wypala do 5 papierosów dziennie. Jednakowy

odsetek badanych (28, 21%) wypala dziennie od 6 do 15 i od 16-25 papierosów.

Palenie powyżej 26 papierosów dziennie potwierdziło niecałe 8 %.

Wykres 4. Przyczyna palenia papierosów w opinii badanych

Ponad 64 % badanych deklaruje, iż sięga po papierosy „z własnej woli”. „Cie-

kawością” kieruje się około 31 % badanych. „Chęć poczucia się dorosłym” poprzez



64

palenie deklaruje blisko 13 % badanych. Ponad 10 % badanych zapala papierosa

pod presją otoczenia. Prawie 8 % badanych poprzez palenie próbuje zaimponować

kolegom (Wykres 4).

Stwierdzono, że aż 44% badanej młodzieży zażywała narkotyki.

Wykres 5. Częstość używania narkotyków przez badanych

Ponad 12 % osób objętych badaniem narkotyzuje się „codziennie”. Powyżej

33% przyjmuje narkotyki „kilka razy w roku” a 30,30% „okazjonalnie”. Używanie

narkotyków „parę razy w miesiącu” potwierdziło ponad 15 % badanej młodzieży

(Wykres 5).

Prawie 52%badanej młodzieży sięga po narkotyki z własnej woli a ponad 33 %

sięga po narkotyki z ciekawości. Chęć zaimponowania kolegom (ponad 21%), presja

otoczenia (ponad 15 %) i aby poczuć się dorosłym (ponad 9 %) stanowią znaczny

powód sięgania po narkotyki przez badanych nastolatków. Prawie 61 % badanych

przyjmuje narkotyki „paląc”. Ponad 45 % badanych zażywa narkotyki poprzez

„wciągnie”. 33,33 % badanej młodzieży „wdycha” narkotyki. Ponad 6 % przyjmuje

narkotyki w inny sposób.

Prawie 67 % badanej młodzieży najczęściej przyjmuje marihuanę, ponad 36 %

amfetaminę. Haszysz zażywa ponad 30 % badanych, „crack” ponad 27% badanych

a heroinę ponad 15 % badanej młodzieży.

Około 59 % objętych badaniem finansuje używki z tzw. kieszonkowego otrzy-

manego od rodziców. Pieniądze otrzymane od dziadków przeznacza na używki

ponad 17 % badanej młodzieży. Ponad 13 % twierdzi, że ma pieniądze od kolegów.





65

Wykres 6. Suma miesięcznego wydawania pieniędzy na używki według badanych

Prawie połowa badanych, wydaje na używki miesięcznie do 50 złotych. Ponad

30 % badanych przeznacza sumę 50-100 złotych a nawet ponad 100 złotych (powy-

żej20 %) (Wykres 6).

Prawie 59 % badanych nie uprawia żadnego sportu. Prawie 39 % badanej mło-

dzieży jeździ na rowerze/rolkach. Sporty zimowe preferuje ponad 16 % badanych.

Jednakowo sporty wodne i kulturystykę uprawia prawie 13 % badanych.

Ponad 32 % badanych, uprawia sport „kilka razy w miesiącu”. Powyżej 29 %

„kilka razy w tygodniu”. Jednakowo w wolnej chwili i codziennie uprawia sport

ponad 19 % badanej młodzieży.

Blisko 79% badanych zaprzeczyło stosowanie jakiejkolwiek diety. Pozostali po-

twierdzili stosowanie diety wysokobiałkowej (prawie 44%), ponad 31 % niskotłusz-

czową a 25% potwierdza stosowanie innych diet.

Jednakowo po około 19 % spożywa trzy, cztery, pięć i sześciu posiłków dzien-

nie.

Prawie 51 % badanych spożywa jedzenie typu fast-food w tym ponad 39% „kil-

ka razy w miesiącu”. Wśród najczęściej spożywanego jedzenia typu fast-food ponad

36 % badanych wymieniło pizzę, ponad 34 % frytki, prawie 28 % hamburge-

ry/cheeseburgery.

Ponad 33 % młodzieży pije napoje energetyczne. Do ich codziennego picia

przyznało się prawie 35% badanych.

Potwierdzono istotną statystycznie zależność pomiędzy spożywaniem narkoty-

ków a płcią badanych ( p >0,001) ), paleniem tytoniu a płcią badanych (p > 0,001)

oraz wyraźną zależność statystyczną pomiędzy spożywaniem alkoholu a płcią bada-

nych (p > 0,05).

Istotną statystycznie zależność potwierdzono również pomiędzy stosunkami ja-

kie panują pomiędzy rodzicami a badaną młodzieżą (p > 0,001).



66

DYSKUSJA

Młodzież objęta badaniem w zróżnicowanym stopniu oceniła prowadzony przez

siebie styl życia z dominacją stylu antyzdrowotnego. Przyjmowane w tak młodym

wieku używki, niska aktywność fizyczna i niezdrowe odżywianie stanowią poważne

zagrożenie zdrowia.

Antyzdrowotnym stylem życia, autorzy nazywają wszystkie działania wpływają-

ce negatywnie na stan zdrowia zarówno chłopców jak i dziewcząt: alkohol, narkoty-

ki, tytoń.

Palenie często jest spowodowane chęcią zaimponowaniu kolegom lub poczu-

ciem stania się dorosłym [4,28]. Przeprowadzone badania wykazały, że 52 % bada-

nej młodzieży pali papierosy. Ponad 64 %, pali papierosy z własnej woli, 31% cie-

kawości a prawie 13 % stanowią osoby palące z powodu chęci poczucia bycia doro-

słym. Chęć zaimponowania kolegom wyraziło prawie 8% badanych.

Potwierdzono istotną statystycznie zależność pomiędzy paleniem tytoniu a płcią

badanych (p > 0,001).

W przeprowadzonym przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów

Alkoholowych (PARPA) najwięcej osób deklaruje spożywanie alkoholu 2 razy w

miesiącu (ok.30%) [27].Stwierdzono, że nastolatkowie spożywają alkohol raz w

tygodniu (29,51%) w ilości dwóch do pięciu jednostek. Niepokojące jest, że prawie

10% badanej młodzieży spożywa alkohol codziennie a raz w tygodniu prawie 30 %

badanych. Okazjonalne picie alkoholu potwierdziło prawie 28 % młodzieży.

W Polsce za wiek pierwszej inicjacji alkoholowej uważa około 12 rok życia

[21,28].

Z przeprowadzonych badań wynika, że nastolatkowie najczęściej po raz pierw-

szy próbowali alkoholu w wieku czternastu lat (ponad 21 %). Osoby sięgające po

alkohol w wieku piętnastu lat stanowiły ponad 18 % badanej młodzieży. Stwierdzo-

no, że grupa badanej młodzieży w wieku trzynastu lat, sięgająca pierwszy raz po

alkohol wynosiła ponad 16 %.

B. Woynarowska podaje, że nastolatkowie spośród dostępnych alkoholi najczę-

ściej wybierają piwo [28]. Ponad 57 % badanej młodzieży deklaruje spożywanie

piwa jako głównego trunku alkoholowego. Prawie 40 % badanych spożywa wódkę a

ponad 31 % pije wino.

Potwierdzono wyraźną statystycznie zależność pomiędzy spożywaniem alko-

holu a płcią badanych (p>0,05).

Wśród dostępnych środków narkotycznych, głównym środkiem odurzającym ja-

ki zażywają młodzi ludzie są konopie w postaci marihuany [9,13,14,17].

Prawie 67 % badanych sięga po marihuanę. Niepokojące jest, że duży odsetek

badanej młodzieży sięga po narkotyki kilka razy w roku (33,33%)

Nastolatkowie pozytywnie wyrażają się o relacjach panujących w ich rodzinach.

Ponad 13 % uważa relacje panujące w rodzinie za „bardzo dobre” i „dobre”( prawie

55 %). Za „dostateczne” uznało ponad 10 % badanych a „poprawne” wyraziło po-





67

wyżej 17 % badanych. Niestety 4% badanych „źle” określiło panujące w rodzinie

wzajemne relacje.

Badana młodzież preferuje bierną formę spędzania wolnego czasu. Tylko 30

spośród 75 badanych uprawia różne sporty w tym 59 % preferuje sporty zespołowe,

takie jak piłka nożna i koszykówka (45,16%). Częstość uprawiania sportów wynosi

kilka razy w tygodniu (29,03 %) i kilka razy w miesiącu (32,26 %).

Optymalną ilością przyjmowanych posiłków jest 5-6 w ciągu dnia [28]. Tylko

niecałe 19 % badanej młodzieży potwierdziło regularne spożywanie od 3 do 6 posił-

ków dziennie. Pozostali zdecydowanie lubią jeść częściej preferując różnego rodzaju

fast – foody.

WNIOSKI

1. Młodzież objęta badaniem prowadzi antyzdrowotny styl życia.

2. Nastolatkowie palą papierosy i piją alkohol oraz sięgają po narkotyki.

3. Badani nie stosują zasad zdrowego żywienia i preferują bierną formę spędzania

wolnego czasu.

4. Konieczna jest wzmożona edukacja zdrowotna młodzieży, uświadamiająca zale-

ty prozdrowotnego stylu życia.

5. Wskazane jest aktywne włączenie rodziców, nauczycieli, pracowników ochrony

zdrowia w kształtowanie prozdrowotnego stylu życia wśród młodego pokolenia.

PIŚMIENNICTWO

1. Anderson P., Baumberg B., Alkohol a młodzież. Wydawnictwo Edukacyjne

PARPA, Warszawa 2007.

2. Andruszkiewicz A., Banaszkiewicz M., Promocja Zdrowia Tom II, Wydawnic-

two Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.

3. Cekiera Cz., Ryzyko uzależnień, Wydawnictwo Naukowe KUL, Lublin 2001

4. Cierpiałkowska L. (red.). Oblicza współczesnych uzależnień. Wydawnictwo

Naukowe UAM. Poznań 2006

5. Cierpiałkowska L., Ziarko M. Psychologia uzależnień - alkoholizm. Wydawnic-

twa Akademickie i profesjonalne. Warszawa 2010

6. Dodziuk A., Kepler L., Nałogowy człowiek. Wydawnictwo Instytut Psychologii

Zdrowia, Warszawa 2007.

7. Fudała J., Rozpoznawanie problemów alkoholowych pacjentów, Wydawnictwo

Edukacyjne PARPA, Warszawa 2007

8. Hintze B., Wybrane przekonania i doświadczenia związane z piciem alkoholu i

paleniem marihuany wśród młodzieży z niepełnosprawnością ruchową i ich ró-



68

wieśników bez dysfunkcji, Wydawnictwo Instytut Psychiatrii i Neurologii, War-

szawa 2011

9. Jędrzejko M., Narkomania: zjawisko, zagrożenia. Wydawnictwo Akademia

Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, Warszawa 2008

10. Kałuska E., Świadome odżywianie, Wydawnictwo Studio Autopsychologii,

Białystok 2006.

11. Karpowicz P., Narkotyki. Jak pomóc człowiekowi i jego rodzinie? Instytut Wy-

dawniczy KREATOR, Białystok 2009

12. Koszczyc T., Wołyniec J., Guła-Kubiszewska H., Paliga Z., Aktywność ruchowa

dzieci i młodzieży, Wydawnictwo AWF, 2007.

13. Kubica M., Gąsiorowski J., Narkotyki. Charakterystyka wybranych substancji.

Wydawnictwo Szkoły Policji w Katowicach, Katowice 2012

14. Kurzeja A., Uzależnienie od narkotyków. Od teorii do praktyki terapeutycznej.

Wydawnictwo Difin, Warszawa 2012

15. Moneta Malewska M., Narkotyki w szkole i domu, zagrożenie. Wydawnictwo

PAX, Warszawa 2004

16. Niewiadomska I., Sikorska-Głodowicz M., Alkohol, Wydawnictwo Gaudium,

Lublin 2004

17. Olak A., Bezpieczeństwo i zagrożenia społeczne - zarys problematyki, Wydaw-

nictwo AMELIA, Rzeszów 2012

18. Pisarska A., Właściwości środowiska sąsiedzkiego jako czynnik chronią-

cy/ryzyka używania przez młodzież substancji psychoaktywnych w Alkoholizm

i Narkomania Tom 22 nr 1, Wydawnictwo Instytut Psychiatrii i Neurologii, War-

szawa 2009

19. Pospieszyl I., Patologie społeczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

2008

20. Rogers P., Goldsten L., Narkotyki i nastolatkowie. Zagrożenia, zapobieganie,

leczenie. Wydawnictwo Gdańskie Psychologiczne, Gdańsk 2007

21. Sierosławski J., Europejski program badań ankietowych w szkołach ESPAD,

www.parpa.pl

22. Słowik-Gabryelska A., Patologie społeczne: alkoholizm, narkomania, nikoty-

nizm. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2007

23. Stępień E., Jakość życia młodych dorosłych a intensywność picia alkoholu w

dorastaniu i we wczesnej dojrzałości w Alkoholizm i Narkomania Tom 17, Wy-

dawnictwo Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2004

24. Wieczorek-Stachowicz M., Nastolatki i alkohol. Strategie profilaktyczne w szko-

le, Wydawnictwo Edukacyjne PARPA, Warszawa 2007

http://www.parpa.pl/





69

25. Wojtaczak A., Zdrowie publiczne, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa

2009.

26. Woronowicz B., Bez tajemnic. O uzależnieniach i ich leczeniu, Wydawnictwo

Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2004;

27. Woronowicz B., Uzależnienia. Geneza, terapia i powrót do zdrowia, Wydawnic-

two Media Rodzina i Parpamedia, Poznań/Warszawa 2009;

28. Woynarowska B., Mazur J., Zachowania zdrowotne młodzieży szkolnej w Pol-

sce: Wyniki badań HBSC 2002 w Zdrowie Publiczne 2004, nr 114, Wydawnic-

two Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, Lublin 2004

29. Zajączkowski A., Nikotyna, alkohol, narkotyki - profilaktyka uzależnień. Wy-

dawnictwo Rubikon, Kraków 2001

STRESZCZENIE

WHO określiło styl życia jako związek pomiędzy wzorcami zachowań

a warunkami życia. Celem pracy było poznanie samooceny stylu życia dokonanej

przez młodzież ponadgimnazjalną z powiatu ostrowieckiego. Badania przeprowa-

dzono w 2013r., w których wzięło udział 75 uczniów, w tym 48 chłopców (64%) i

27 dziewcząt (36%). Wiek badanych wynosił 16 – 17 lat. Badani w większości

mieszkali w mieście - 50 osób, pozostałe 25 osób zamieszkiwało tereny wiejskie.

Wszyscy badani byli uczniami klas pierwszych szkoły ponadgimnazjalnej (techni-

kum) w Ostrowcu Świętokrzyskim. W badaniach zastosowano metodę sondażu

diagnostycznego. Statystyczną zależność wybranych cech weryfikowano nieparame-

trycznym testem Chi- kwadrat. Ponad 81 % badanej młodzieży spożywało alkohol.

Częściej narkotyki przyjmowali chłopcy (62,50%) aniżeli dziewczęta (37,50%) a

najczęściej wybieranym była marihuana (prawie 67%). Badani preferowali niezdro-

we odżywianie typu fast food (ponad 48 % dziewcząt i ponad 52 % chłopców).

Najczęściej wymienianym posiłkiem była pizza (ponad 36%). Chłopcy częściej palą

papierosy (ponad 66 %) aniżeli dziewczęta (prawie 26 %). Główną przyczyna pale-

nia była własna wola badanych (ponad 64%). Dziewczęta bardziej preferują aktyw-

ną formę spędzania wolnego czasu (ponad 44%), chłopcy natomiast wybierają for-

mę bierną(ponad 62 % badanych). Młodzież objęta badaniem prowadzi antyzdro-

wotny styl życia. Nastolatkowie częściej palą papierosy i piją alkohol oraz sięgają

po narkotyki. Badani nie stosują zasad zdrowego żywienia. Preferują bierną formę

spędzania wolnego czasu. Konieczna jest wzmożona edukacja zdrowotna młodzie-

ży, uświadamiająca zalety prozdrowotnego stylu życia.



70

ABSTRACT

WHO identified lifestyle as a relationship between patterns of behavior and liv-

ing conditions. The aim of the study was toinvestigate the self-assessment of life-

style made by secondary school students from Ostrowiec district The study was

conducted in 2013.It included 75 students, 48 boys (64%) and 27 girls (36%). The

age of the subjects was 16 - 17. Most of the respondents lived in the city - 50 people,

the other 25 people lived in rural areas. All subjects were students of the first grade

of secondary school (technical) in Ostrowiec Świętokrzyski. Diagnostic survey

method was used in the study. The statistical correlation of selected features was

verified with non-parametric Chi-square test. More than 81% of the test young

people consumed alcohol. Drugs were more frequently taken by boys (62.50%) than

girls (37.50%) and the most popular choice was marijuana (almost 67%). The sub-

jects preferred an unhealthy diet of fast food (more than 48% of girls and more than

52% of boys). The most frequently mentioned meal was pizza (over 36%). Boys are

more likely to smoke cigarettes (over 66%) than girls (almost 26%). The main rea-

son for smoking was self-will of the respondents (over 64%). Girls prefer a more

active form of leisure time (over 44%), while boys opt for a passive form (more than

62% of respondents). The surveyed youth lead an unhealthy lifestyle. Teenagers

more often smoke cigarettes, drink alcohol and use drugs. The respondents do not

apply the principles of healthy nutrition. They prefer a passive pastime. It is neces-

sary to increase youth health education raising the awareness of benefits of a

healthy lifestyle.

Artykuł zawiera 27894 znaki ze spacjami + grafika

samoocena stylu życia młodzieży w wieku 16-17 lat z powiatu...

Documents