samsam junior: gek op pinda's (2011/1)
DESCRIPTION
In Malawi verbouwen boeren pinda's. Hoe ze dat doen en wat ze daarna van pinda's maken, lees je in deze samsam. Voor de middenbouw (groep 4 en 5) van het Nederlandse basisonderwijsTRANSCRIPT
1
Gek op Pinda’s
samen delen samen leren samen werken samen delen samen leren samen werken samen delen samen leren samen werken samen delen samen leren samen werken
Dit zijn pinda’s uit
Malawi, een land
in Afrika.
Lekkerrrr,
pindakaas!
groep 4 en 5 • nummer 1, 2011 • malawi / pindakaas
Atlantische Oceaan
Middellandse zee
Evenaar
Doe de pinda-test!Malawi is een land in Afrika. Het regent
er twee keer zoveel als in Nederland en
het is er warm. Daarom kunnen pinda-
planten er goed groeien.
Van pinda’s kun je pindakaas maken.
Wat weet jij nog meer van pinda’s?
1 Pindakaas is gemaakt van:A pinda’s en kaas
B pinda’s en olie
C pinda’s en suikerspinnen
2 Kun jij schatten? Of ben je beter in rekenen?Hoeveel pinda’s zie je op de foto?
Wil je het zeker weten?
Maak dan deze rekenslang af.
2 + 8 = .. + 14 = .. – 4 = .. + 5 = ..
3 Pinda’s zijn heel: A Ongezond
B Grappig
C Gezond
Doe de test!
4 Waarin zitten géén pinda’s?A Satésaus, borrelnoten, M&M’s
B Satésaus, pindakaas en Snickers
C Speculaas, kroepoek, chips
Oplossing: 1)B, 2)25, 3)C, 4)C
Dit is Europa.
Hier ligt Nederland
Dit is Afrika.
Hier ligt Malawi
2
Dit is Malawi
In een pindadop zitten meestal
twee of drie pinda’s. Maar met wat
geluk vind je er ook wel eens vijf
Wist je dat ...
Dit is het Malawi Meer
Dit is de samsam pinda man.
Teken hier jouw pinda-mannetje
Hoe eet jij pinda’s?
Bimal (10) uit Rotterdam eet het
liefst een boterham met pindakaas
In Malawi verbouwen boeren pinda’s.
Hoe ze dat doen en wat ze daarna van pinda’s
maken, lees je in deze samsam.
Dit is Charity (8) uit Malawi.
Ze stampt pinda’s tot meel.
Haar moeder mengt het
pindameel met gekookte
groente of zoete aardappel
3
Zo woont CharityCharity (8) woont met haar hele familie bij elkaar. Haar ouders hebben een stuk grond waar ze van alles verbouwen: pinda’s, maïs, pompoen, bonen en tabak.
spreek uit als:Tsjerritie
op het land
op het erf
voor het huis
Charity helpt haar tante en nichtjes
met het pellen van maïs.
Charity met familie voor haar huis. Van
links naar rechts: broer Taulino, vader Ma-
tias, broer Julius, moeder Magadalena met
neefje Oliver, Charity en nichtje Moreen.
Charity laat de gele bloem van een pompoen-
plant zien. Pindaplanten groeien hier ook.
Vorig jaar verkocht haar vader tien zakken
van wel 50 kilo gepelde pinda’s. De rest van
de oogst at de familie zelf.
4
in de slaapkamer
in de keuken
Hier slaapt Charity. Na de tabaksoogst hangen
er tabaksbladeren te drogen.
Soms kookt de moeder van Charity vers
geplukte pinda’s met schil en al in water met
zout. De andere keer mengt ze pindameel met
groente. Charity eet het liefst pindameel met
gekookte bladeren van de pompoenplant.
5
Als het veel regent, kunnen
boeren in Malawi vaak meer
pinda’s oogsten en verkopen.
Wist je dat ...
Pinda’s oogsten en pellenIn november stopt Charity’s vader pinda’s in
de grond. Eén voor één. Uit deze pinda’s groeien
de pindaplanten.
Pinda’s groeien onder de grond. Ze zitten in een
hard jasje dat ze beschermt. Dat jasje is een peul.
Daarom noemen we pinda’s peulvruchten en geen
noten. Doperwten zitten ook in een peul.
Pinda’s verbouwen is een hele klus. Daarom helpt
Charity tijdens de schoolvakantie een handje mee.
De gepelde pinda’s gaan in grote zakken naar de fabriek.
Vader Matias verkoopt de pinda’s aan een organisatie voor
boeren. Hij krijgt goed betaald. Dat heet eerlijke handel.
Sommige pinda’s blijven in Malawi. Die komen terecht in
pindakaas. Andere pinda’s gaan naar het buitenland.
Los het op!Lees de tekst en kijk goed naar de foto’s.
Welke tekst hoort bij welke foto? Zet de
letter uit de foto in het juiste hokje hieronder.
één letter hebben we alvast ingevuld.
Klaar?Een ander woord voor pinda is...
a51 2 3 4
5
Pinda’s pellen!
3
Een deel van de pinda’s eet de familie
zelf. Charity gooit een schaaltje vol in
een houten bak om ze fijn te stampen.
4
Charity legt de pindaplanten op een
grote hoop. Daar kunnen ze drogen.
2
Als de planten gelig worden, zijn ze klaar
om te oogsten. Charity’s broer Taulino (12)
trekt de pindaplanten uit de aarde.
1
6
Oplossing: Het woord is apenootje
Er gaan 600 pinda’s in een
pot pindakaas.
Wist je dat ...
p
a
en
7
Pindakaas is eigenlijk een raar
woord. Er zit helemaal geen kaas in!
Engelsen noemen pindakaas peanut
butter. Ook gek. Want boter zit
er ook niet in!
Wist je dat ...
tje
oo
8
Van daar naar hier In Nederland groeien geen pinda’s. Het is hier te
koud en het regent te weinig. Pinda’s komen uit
verre landen. Maar hoe komen ze als pindakaas
op je boterham?
Daar malen ze de pinda’s
tot pindakaas. De pindakaas
gaat in potten.
Van de fabriek gaan ze per boot naar andere landen.
De pinda’s gaan naar de fabriek.
start
einde
In vrachtwagens gaan de
potten naar de supermarkt.
In de winkel wachten de
potten op pindakaas-fans.
En smeren maar!
...en op weg naar huis!
Inpakken...
1
2
3
4
5
6
7
De pindakaas die we in
Nederland veel eten, is gemaakt
van pinda’s uit Argentinië. Dat is
een land in Zuid-Amerika.
Wist je dat ...
9
Ontwerp het zelf!Dit is een pot pindakaas
uit Malawi. Die kost daar
1 euro. Dat is duur!
Veel ouders verdienen
minder per dag.
OpdrachtMaak zelf een etiket voor een pot
pindakaas. Hoe gekker, hoe beter!
Verzin óók een reclametekst.
Bijvoorbeeld: “Pindakaas: om
je vingers bij af te likken!”
Maak je eigen etiket
9
De pindaplant heeft gele bloemen.
Wist je dat ...
Voetbal In Charity’s dorp voetballen jongens en
meisjes samen. De bal maken ze zelf!
Van plastic en een paar touwtjes.
Satésaus is gemaakt van pinda’s.
Wist je dat ...
De jongens laten hun
zelfgemaakte bal zien
10
Wie wint? Charity en haar vriendin spelen Vlieg.
Volg de lijnen. Welke flessen horen bij wie?
Maak de sommen en tel ze op.
Wie heeft de meeste punten?
6 + 2 + 3 =
4 + 4 + 1 =
4 + 1 + 2 =
6 + 1 + 2 = 2 + 4 + 1 =
2 +
5 +
3 =
Vlieg! “Het leukste spel heet ‘Vlieg’,”
vertelt Charity. “De ene partij gooit
een bal weg. En voordat de andere
partij de bal terugbrengt, moet je
een fles met zand vullen. Volle
flessen leveren punten op.”
Charity heeft een grote familie, er
wonen wel 43 neefjes en nichtjes
in het dorp. Genoeg kinderen dus
om een spelletje mee te doen.
En de winnaar is:
11
Oplossing: Charity heeft 27 punten en Charity’s vriendin 26
12
Welke pinda’s horen bij welk dier?
Welke pinda hoort bij welk dier? Trek een lijntje
tussen het dier en de pinda.
Er blijft één dier over. Die houdt niet zo van pinda’s.
Oplossing: De kikker blijft over
Naar de grote stadVandaag is een bijzondere dag. Charity en haar broer Taulino
mogen voor het eerst mee naar de grote stad! Hun vader neemt ze mee
naar de fabriek waar ook hun pinda’s naar toe gaan.
Charity kijkt haar ogen uit. Wat is
er veel te zien in de grote stad!
Deze
machine
verdeelt de
pinda’s in
grote en
kleintjes.
In de fabriek krijgen de kinderen
een blauw petje op. Zo komen er
geen haren tussen de pinda’s.
Aan de lopende band is het
opletten! Zijn de pinda’s
niet gebroken?
Van gebroken en kleine pinda’s maken
ze hier pindaolie of pindakaas.
De kinderen krijgen nog iets lekkers te
drinken.“Mmm, ik wil elke dag wel naar
de stad”, lacht Charity.
13
Joehoe! We gaan op stap!
Lekkerrrr, een sappie voor Sammie!
Superpasta!Pinda’s zijn heel gezond. In Malawi
krijgen kinderen die véél te mager
zijn, een speciale pasta. Drie keer
raden wat daar in zit.
Superpasta?
In dit zakje?
Goed opletten
Kinderen mogen niet
ondervoed raken. Want dan
kunnen ze dood gaan.
Als dokters en verplegers in Malawi
zien dat een kind te mager wordt,
krijgt het zakjes met speciale pasta
mee naar huis.
Snel weer sterk
Deze pasta maakt kinderen weer
snel sterk. Ze krijgen drie keer
per dag een zakje, soms vaker.
Wat zit erin?
De pasta is best lekker.
Geen wonder want er zit ... in!
Wil je het weten?
Maak de puzzel hiernaast!
14
Pindakaas is uitgevonden door
een Amerikaanse dokter.
Hij bedacht het voor mensen
zonder tanden die gewoon
voedsel niet kunnen kauwen.
Wist je dat ...
Dit is een zakje superpasta
uit Malawi
Woordpuzzel
1 Koken doet Charity’s moeder in een ...
2 Wat plukt Charity in de vakantie?
3 Een pinda is een peulvrucht, geen
4 Kinderen die speciale pasta krijgen, zijn te ...
5 Charity’s vader verbouwt ook maïs en...
6 Een goede prijs krijgen voor pinda’s heet ……. handel
7 Een bekend gerecht is pindameel met zoete ...
8 Charity woont in ….
9 De voetbal van Taulino is van ….
In het zakje zit:
Omdat baby Maritino ziek was en
veel te dun, geeft zijn moeder hem
een zakje pindapasta. De pasta
maakt hem weer sterk.
Lees de vragen en schrijf het antwoord in de hokjes.
De antwoorden staan allemaal in deze samsam,
maar we hebben je al een beetje op weg geholpen.
Wat lees
je onder
de pijl?
’snd
b a ke e r
a p p e l w i
p l a s
k e
p1
2
3
4
5
6
7
8
9
1 3 5 72 4 6 8 9
15Oplossing: pan, pinda’s, noot, dun, tabak, eerlijke, aardappel, Malawi, plastic
Het antwoord is: pindakaas! In de pasta zitten ook melkpoeder, suiker en vitaminen.
EEn uitgavE van samsam voor groEp 4-5 Adres samsam: postbus 94020, 1090 GA Amsterdam • Tel : 31(0)20 5688440 • E-mail: [email protected] • Website: www.samsam.net • Concept: Studio Boot i.s.m. Team<21
• Grafisch ontwerp: Studio Boot • Tekst Team<21 / Marieke van Zutphen (met dank aan Marnix de Bruyne) • Eindredactie: Karin Wesselink • Lithografie: Veronica Litho • Druk: Roto Smeets • Fotografie: Petterik Wiggers (Malawi),
Johannes Odé (p. 3), Studio Boot (p. 14) • Illustraties: Studio Boot - Haley McMichael - Caroline van Pelt (cover en p. 11-12) • Strip: Willem Lagerwaard samsam is een gratis uitgave van 16