seeing through thai stock market
DESCRIPTION
สไลด์ประกอบการบรรยาย "รู้ทันตลาดทุน" ณ สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (ทีดีอาร์ไอ), 13 มิถุนายน 2554TRANSCRIPT
รทนตลาดทน
สฤณ อาชวานนทกล
http://www.fringer.org/
http://www.facebook.com/SarineeA
Twitter: @fringer
13 มถนายน 2011 @ TDRI
งานนเผยแพรภายใตสญญาอนญาต Creative Commons แบบ Attribution Non-commercial Share Alike (by-nc-sa) โดยผสรางอนญาตใหท าซ า แจกจาย แสดง และสรางงานดดแปลงจากสวนใดสวนหนงของงานนไดโดยเสร แตเฉพาะในกรณทใหเครดตผสราง ไมน าไปใชในทางการคา และเผยแพรงานดดแปลงภายใตสญญาอนญาตแบบเดยวกนนเทานน
ตลาดทนมบทบาทมากกวาทคนทวไปเขาใจ
• Capital Allocation :
บทบาทในการจดสรรทน
และพฒนาเศรษฐกจ
• Sustainable
Development : บทบาท
ในการขบเคลอนสงคมส
การพฒนาทยงยน (หรอ
หนนเสรมการพฒนาทไม
ยงยนตอไป)2
บทบาทของตลาดทนในการจดสรรทนและพฒนาเศรษฐกจ
ธรกจทรพยากร+ธรกจการเงน = 50% ตลท.
4
ทมา : SETSMART, ขอมล ณ 31 พฤษภาคม 2554หมายเหต : ขอมลของ SET และ mai Other Instruments ประกอบดวย หนบรมสทธ (Preferred Stock) และใบส าคญแสดงสทธ (Warrants)
มลคาตลาด (market cap) = 8.82 ลานลานบาทจ านวนบรษทจดทะเบยน = 542 บรษท
* ตงแตวนท 4 ม.ค. 54 ตลาดหลกทรพยฯ เพมหมวดธรกจเหลก โดยยายหลกทรพยมาจากหมวดวสดกอสรางและหมวดวสดอตสาหกรรมและเครองจกร
AGRO41
CONSUMP39
FINCIAL60
INDUS*80
PROPCON*81
RESOURC27
SERVICE84
TECH38
NPG25
mai67
AGRO6%
CONSUMP1%
FINCIAL21%
INDUS8%
PROPCON13%
RESOURC29%
SERVICE12%
TECH8%
NPG0.1%
mai0.9% Other Instrument**
0.2%
5
เนองจากหน 20 ตวทใหญทสดมมลคาตลาดรอยละ 60.5 ของทงตลาด และมมลคาการซอขายรอยละ 48.2 ของมลคาการซอขายทงตลาด การกระจกตวของหนใหญในมอรฐ จงสงผลใหตลาดมสภาพคลอง (Free Float) ต า มสวนใหตนทนทางออมของนกลงทน (bid-ask spread) สงตามไปดวย (ขอมล ณ สนป 2552)
นกลงทนรายยอย <5 แสนคน ซอขาย ~60%
6
Unit: Percent
ทมา : SETSMART, ขอมล ณ 31 พฤษภาคม 2554หมายเหต : ขอมลของ SET และ mai
มลคาการซอขาย (transaction value) ตามประเภทนกลงทน
ตลาดท “ตน” มความผนผวนสง ตนทนสง
7ทมา: ตลท., อางองจาก Bloomberg ณ สนเดอนธนวาคม 2007
คาเฉลยความผนผวนของดชนตลาดหลกทรพยในชวง 90 วน (average 90-day volatility of historical closing prices) ระหวางป 2005-2007
ธรรมาภบาลบางดานต าเมอเทยบกบเพอนบาน
8
India
Korea
Thailand
Philippines
Indonesia
Country
83
75
68
67
46
Rights of shareholders
50
67
67
50
58
88
81
67
38
50
75
75
71
38
50
79
58
58
42
50
Equitable treatment of shareholders
Roles of stakeholders
Disclosure & transparency
Responsibilities of the Board
ทมา: CG ROSC, ขอมลป 2005
บรษทหลกทรพยมอ านาจเหนอ ตลท.
9
FetCo*
คณะกรรมการ ตลท. 11 คน
กรรมการท ก.ล.ต. แตงตงไมเกน 5 คน ตองมาจาก บจ. อยางนอย 1 คน
ผจดการ ตลท.
กรรมการตวแทนจากบรษทสมาชก 3 คน และบรษทจดทะเบยน 2 คน สมาคม บล.
สมาคม บลจ.
สมาคมสงเสรมผลงทนไทย
สมาคมนกวเคราะห
สมาคม บจ.
กลมอทธพล 1: โครงสรางทางการ
*FetCo = Federation of Thai Capital Market Organizations คอชอภาษาองกฤษของสภาธรกจตลาดทนไทย
กลมอทธพล 2: สภาธรกจตลาดทนไทย
บรษทสมาชกเปนสมาชก
ก ากบดแล
เลอกตง เลอกตง
ตลท. ไมเคยเปดเผยมตทประชมคณะกรรมการ เวนแตกรณทใชแถลงขาวเทานน
ปญหาในมมมองคณะกรรมการพฒนาตลาดทน
10
ตลาดตราสารทน„ สดสวนนกลงทนรายยอยสงท าใหตลาดมความผนผวนสงสงผลตอมลคาราคาหลกทรพย„ ขาดสมดลทางสภาพคลองและเสถยรภาพทางราคา เนองจากสดสวนของผลงทนสถาบนในประเทศคอนขางนอยเมอเทยบกบตลาดทนตางประเทศ
ตลาดตราสารหน„ เปนตลาดทขาดสภาพคลอง และยงไมเตบโตเทาทควร„ ยงขาดแคลนตราสารหนภาคเอกชน เนองจากยงไมไดรบความนยมจากนกลงทนและตวบรษทเอง
ตราสารอนพนธและนวตกรรมอนๆ
„ ขาดตราสารทใชปองกนความเสยง„ ขาดนวตกรรมทางการเงนทมความหลากหลายสามารถตอบสนองความตองการไดครบถวน
สถาบนตวกลาง„ พงพงรายไดจากคาธรรมเนยมซอขายหลกทรพยกวารอยละ 80 „ มขนาดฐานทนทเลก ท าใหมขอจ ากดในการท าธรกรรมทหลากหลายได
นกลงทน„ ประชาชนยงขาดความรความเขาใจในตลาดทน
บรษทจดทะเบยน„ สวนใหญยงมขนาดเลก เมอเปรยบเทยบกบตางประเทศ„ ประสบปญหาจากขอจ ากดในขดความสามารถ „ ยงมขอดอยในเรองของการปกปองสทธผถอหนรายยอยและความรบผดชอบของคณะกรรมการ
หนวยงานก ากบดแล„ ขาดความยดหยนในการก ากบดแล
1
2
3
4
5
6
7
2012 : จดเปลยนตลาดหนไทย
• เปดเสรธรกจหลกทรพย
• เปดเสรคาธรรมเนยมซอขายหลกทรพย
• ออกกฎหมายแปรสภาพ ตลท. เปนบรษทมหาชน และเตรยมตว
กระจายหนใหกบประชาชน น าเขาจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย
ไทย (ในอก 2-3 ป) – ครม. มมตเหนชอบ พ.ค. 2553 ปจจบนอย
ในชนกฤษฎกา
• เปดเสรธรกจตลาดหลกทรพย (อยในกฎหมายแปรสภาพ ตลท.)
• เปดตว ASEAN Linkage - virtual stock exchange เชอมตลาดหน
ไทย มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร อนโดนเซย และเวยดนาม11
ประสทธภาพของตลาดมฐานหลก 3 ฐาน
12
ประสทธภาพของตลาด (Market Efficiency)
สภาพคลอง(Liquidity)
ราคาทสะทอนขอมลทครบถวนและเทยงตรง
(Accurate Pricing)
ตนทนการซอขาย ทงทางตรงและทางออม
(Transaction Costs)
ฐานและความหลากหลายของนกลงทน
(Size & Variety of Investor Base)
ระดบธรรมาภบาลในตลาด(Corporate Governance)
สทธของผถอหน มาตรฐานการเปดเผยขอมล
มาตรฐานการบงคบใชกฎหมาย
โครงสรางพนฐานของตลาด(Market Infrastructure) รปแบบการสงค าสง
ความเรวของการท ารายการ ระบบ real-time settlement
โครงสรางเสรม(Complementary
Infrastructure) ตลาด Repo
มารจน & ชอรต การใหกยมหลกทรพย ตลาดตราสารอนพนธ
ทมา : Swati Ghosh & Ernest Revilla, “ Enhancing the Efficiency of Securities Markets in East Asia,” World Bank, 2007.
กฎหมายหลกทรพยท “ไดผล” เออเอกชน
13
Market cap/GDP
Enforcement of shareholders rights
ทมา: Development Research Group, World Bank, March 2002
บทสรปจากงานวจย “What Works in
Securities Laws?” (La Porta, Lopez-
de-Silanes, Shleifer, 2006) ซง
ส ารวจกฎหมายหลกทรพย 49 ประเทศ
• ตลาดการเงนพฒนาไมไดหาก
ปลอยใหก ากบดแลตวเอง
• กฎหมายหลกทรพย “ท างาน” ดวยการเกอหนนธรกรรมระหวางเอกชน
มากกวาการบงคบใชกฏหมายของภาครฐ – ประเทศทมมาตรฐานการ
เปดเผยขอมลและมาตรฐานการรบผดสง (นกลงทนฟองเรยกผล
ขาดทนคนไดงาย) จะมขนาดของตลาดหนใหญตามไปดวย
14
ธรรมาภบาลทดตองม “สมดล” สามดาน
Regulatory Disciplinesการก ากบดแลของทางการ
Market Disciplinesกลไกตลาดและกระแสสงคม
Self Disciplinesการก ากบตวเองของเอกชน
แนวโนมปจจบน: ผก ากบดแลทวโลกผอนคลายการก ากบโดยตรง ไปหนน market & self regulation มากขน
ค าถาม : ในประเทศไทย ซงนกลงทนรายยอยยงมจ านวนนอย มความรนอย และตวการรายใหญยงไมเคยถกลงโทษ “สมดล” ระหวางสามดานนควรเปนอยางไร?
นกลงทนไทยยงเผชญอปสรรคมากมาย
• ยงไมมกฏหมายฟองคดแบบรวมกลม (Class Action) – ราง
กฎหมายผาน ครม. แลว (กฏหมายนอยในแผนพฒนาตลาดทน)
• ตองใชหนถง 5% ในการเพมวาระหรอจดประชมวสามญผถอหน
• ผถอหนฟองบคคลทสามแทนกรรมการ (derivative suit) ไมได
• ไทยยงไมม shareholder activists ตวจรง (รายยอยหรอสถาบน)
• กฎบางฉบบยงเปน “เสอกระดาษ” (อาท มาตรการจดการหนรอน)
• ก.ล.ต. ยงไมบงคบใชกฎหมายกบสถาบนตวกลางเทาทควร บาง
กรณสอเคาวาเปนการ “ชวยเหลอ” (อาท กรณ วสฐ ตนตสนทร
อดตเลขาฯ กบข. และ มารษ ทาราบ อดต MD กองทนไอเอนจ) 15
โครงสรางการระดมทนในตลาดทนไทยยงไมสอดคลองกบขนาดของภาคธรกจตางๆ
16
ภาคธรกจ
2531 ‟ 2543 2544 - 31 พฤษภาคม 2550
GDPตราสารทน สนเชอ GDP
ตราสารหน
ตราสารทน สนเชอ
อตสาหกรรม การสงออก และการน าเขา 31.6 16.9 36.7 34.6 3.9 21.4 27.6
การบรการ อปโภคบรโภคของประชาชน และสาธารณปโภค 20.0 10.4 22.4 22.8 16.7 38.0 29.7
การคาสงและคาปลก 16.5 2.0 16.7 15.1 7.1 0.4 16.2
สถาบนการเงน กอสราง และอสงหารมทรพย 12.1 67.3 21.1 9.3 72.4 40.0 24.1
เกษตรกรรม 10.2 - 2.5 10.1 - - 2.1
เหมองแร 4.1 3.5 0.6 2.8 - 0.1 0.4
การบรหารและปองกนประเทศ 3.0 - - 4.5 - - -
สถานทอยอาศย 2.5 - - 0.8 - - -
รวมทงหมด 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0
บทบาทของตลาดทนในการขบเคลอนสงคมสการพฒนาทยงยน
18
กรอบคดของธรกจทยงยน: สมดลสามขา
เหตผลทบรษทอยากท าธรกจทยงยน
• แรงจงใจทางศลธรรม
• ลดตนทนและลด/บรหารความเสยง
• ประโยชนดานประสทธภาพเชงนเวศ
(eco-efficiency)
• สรางผลตภณฑใหมๆ ทแตกตางจาก
คแขง (product differentiation)
• เปนกลยทธในการเอาตวรอดในระยะ
ยาว (“creative destruction”)19
แตละบรษทมเหตผลทแตกตางกนในการน าหลก “การ
พฒนาอยางยงยน” มาใชในการด าเนนธรกจ
เหลานคอ
“เหตผลทาง
ธรกจ”
“Push factors” เปนทงวกฤตและโอกาส
ทมา: Triple Bottom Line Reporting: A Strategic Introduction to Economic, Environmental and Social
Performance Measurement, David Crawford, Certified Management Accountants Canada, www.cma-canada.org20
ปจจยผลกดน 10 ประการ
5 ประเดนรอน 5 ผมสวนไดเสยส าคญทผลกดน
ภาวะสภาพภมอากาศเปลยนแปลง
ผบรโภคทใสใจสงแวดลอม
มลพษและอนตรายตอสขภาพ
ผถอหนนกเคลอนไหว
การตอตานโลกาภวตนทไมเปนธรรม
ภาคประชาสงคม/เอนจโอ
วกฤตพลงงาน ผก ากบดแลภาครฐ/นกวทยาศาสตร
ความไววางใจของประชาชนในภาคธรกจเสอมถอย
ประชาชน
“Pull factor” : ธรกจใหมทยงยนโตเรว
21
อต
ราก
ารเต
บโต
ตอ
ป (
%)
30%
50%
สนคาแฟรเทรด
$2.2
พนลาน
เสอผาออรแกนก$583 ลาน
อาหารปลอดสารพษ
$15.5 พนลาน
ไมโครไฟแนนซ
$7 พนลาน
10%
20%
40%
รายไดตอป (เหรยญสหรฐ), 2009
ทมา: Good Capital, Social Enterprise Expansion Fund presentation
“Pull factor” : “ตลาดคนจน” $5 ลานลาน
22
• ทวโลกมคนทมรายไดต ากวา
$2 ตอวน 2.6 พนลานคน
รายไดนอย แตมจ านวนมาก
• ถาบก “ตลาดคนจน” ส าเรจ ก
จะไดก าไรและชวยสงคม
(ชวยคนจน) ไปพรอมกน
การลงทนเพอความยงยนเตบโตเรวมาก
23
การลงทนทรบผดชอบตอสงคม (socially responsible
investment: SRI) เตบโตอยางตอเนองในแทบทกทวปทวโลก
• $3 ลานลานในอเมรกา (เกอบ 10%) จ านวน 250 กวากองทน –
เตบโต 260%+ ในรอบหนงทศวรรษทผานมา
• ในจ านวนน กองทน SRI 35% ท Morningstar ตดตาม ได
อนดบ 4 หรอ 5 ดาว (เทยบกบคาเฉลย 32.5% ของทงวงการ)
• มกองทน SRI กวา 220 กองทนในยโรป
• กองทน SRI รวมกนบรหารเงน $13.9 พนลานในออสเตรเลย
• ตลาดหลกทรพย กองทน SRI แถวหนา และผใหบรการขอมล
ทางการเงนขนาดใหญหลายเจาสรางดชนความยงยนแลว –
Dow Jones Sustainability Index, FTSE4Good, Domini
Social Index
Global Reporting Initiative (GRI)• ชดหลกเกณฑในการผลต “รายงานความยงยน” (sustainability
report) – บางบรษท (สวนนอย) ยงเรยก “รายงานความ
รบผดชอบตอสงคม” (CSR report)
• ครอบคลม “ผลงาน” ทกดานของบรษท – ตอเศรษฐกจ สงคม
และสงแวดลอม
• พฒนามาจาก CERES Principles จนปจจบนเปนเครอขายทม
สมาชก 30,000 รายทวโลก มบรษททผลตรายงานตามเกณฑ
GRI 1,500 แหง
• เปาหมายหลกของ GRI คอการสงเสรมใหองคกรทกรปแบบ
จดท ารายงานความยงยนอยางสม าเสมอและม “มาตรฐาน” เพยง
พอทจะใหคนนอกใชเปรยบเทยบผลงานระหวางองคกรได ไม
ตางจากการรายงานงบการเงนประจ าป24
• หลกทบรษทใชในการก าหนด “คณภาพ” ของรายงาน มหกประเดนไดแก
– ระดบความสมดลของเนอหา (balance) - ตองรายงานทงผลงานเชงบวกและเชงลบ
– ระดบการเปรยบเทยบได(กบองคกรอน) (comparability)
– ระดบความถกตองเทยงตรง (accuracy)
– ระดบความทนทวงทของการรายงาน (timeliness)
– ระดบความเชอถอไดของขอมล (reliability)
– ระดบความชดเจน (clarity)
GRI สวนท 1: หลกในการท ารายงาน
25
สวนท 2: Standard Disclosures
• สวนนนบเปน “ผลผลต” ของหลกในการท ารายงานทอธบายในสวนแรก ประกอบดวยขอมลเชงคณภาพและเชงปรมาณ แบงเปนสองสวนยอยไดแก ค าอธบาย (Profile) และดชนชวดผลงานของบรษทในดานตางๆ หกดาน (Performance Indicators)
• ค าอธบาย (Profile) - จากมมมองของการพฒนาอยางยงยน
– กลยทธและบทวเคราะห (strategy and analysis)
– โครงสรางองคกรและธรกจหลก (organizational profile)
– ขอบเขตของรายงาน (report parameters)
– โครงสรางการบรหารจดการ (governance) ดานความรบผดชอบตอ
สงคม
– พนธะตอขอตกลงภายนอก (commitment to external initiatives)
– กระบวนการการมสวนรวมของผมสวนไดเสย (stakeholder
engagement)
GRI สวนท 2: ขอมลทเปดเผย
26
ตวอยาง: stakeholder engagement ของ SCG Paper
ผมสวนไดเสย กระบวนการสรางความสมพนธ ประเดนทผมสวนไดเสยใหความส าคญ
ผถอหน การประชมสามญประจ าปส าหรบผถอหนรายยอย, ระบบธรรมาภบาล, รายงานประจ าป, เวบไซตของบรษท
ชอเสยงและความสามารถในการแขงขนของบรษท
ผลตอบแทนจากการลงทน
ลกคา การเยยมเยยนลกคาโดยพนกงาน ราคายตธรรม
สงสนคาตรงเวลา คณภาพและความปลอดภยของสนคา สนคาทเปนมตรตอสงแวดลอม
ซพพลายเออร การประเมนซพพลายเออร, การเยยมเยอนซพพลายเออรรายใหญ, โครงการสานสมพนธกบซพพลายเออร
ราคายตธรรม
จายเงนตรงเวลา
27
28
ผมสวนไดเสย กระบวนการสรางความสมพนธ ประเดนทผมสวนไดเสยใหความส าคญ
พนกงาน คณะกรรมการสวสดการ, แบบส ารวจความคดเหนของพนกงาน, การเยยมเยอนพนกงานของผบรหาร
ทศทางและนโยบายบรษท
ความมนคงในงาน
คาตอบแทนทเปนธรรม
สภาพแวดลอมในการท างาน
ชมชน การส ารวจความคดเหน, การเยยมเยอนชมชน, โครงการ open house, โครงการสานสมพนธกบชมชน
โอกาสในการท างาน
การรกษาสงแวดลอม การพฒนาชมชน
องคกรของรฐ การเยยมเยยนของผบรหาร, การสรางพนธมตรเพอสงเสรมการพฒนาอยางยงยน
การปฏบตตามกฎหมาย การชวยพฒนาเศรษฐกจ
องคกรพฒนาเอกชน (เอนจโอ)
การขอค าปรกษาเกยวกบชมชน, การพบปะสนทนา, การสรางพนธมตรเพอสงเสรมการพฒนาอยางยงยน
การเพมมลคาทางสงคม
การใหการสนบสนนโครงการดานสงคมและสงแวดลอม
สขภาวะและความเจรญของสงคม
ตวอยาง: stakeholder engagement ของ SCG Paper (ตอ)
28
ดชนชวดผลงานของบรษท (Performance Indicators) ไดแก
1. ดชนดานสงแวดลอม เชน ปรมาณกาซเรอนกระจกทบรษทปลอย
ในรอบป, ปรมาณน าทใช, คาปรบกรณละเมดกฎหมายดาน
สงแวดลอมทจายใหกบรฐ
2. ดชนดานสทธมนษยชน เชน สดสวนของลกจางทเปนสมาชก
สหภาพแรงงาน, จ านวนกรณความล าเอยงในทท างานและการ
จดการของบรษทในกรณเหลาน
3. ดชนดานแรงงานและพนกงาน เชน สดสวนของลกจางและ
พนกงานทเปนสมาชกสหภาพแรงงาน, อตราการออกของ
พนกงาน (turnover rate), จ านวนชวโมงการอบรมทพนกงาน
ไดรบโดยเฉลย, อตราสวนเงนเดอนขนต าของพนกงานชายตอ
เงนเดอนขนต าของพนกงานหญง
GRI สวนท 2: ขอมลทเปดเผย (ตอ)
29
4. ดชนดานสงคม เชน ค าอธบายหลกการ ขอบเขต และประสทธผล
ของโครงการหรอกระบวนการทประเมนและบรหารจดการ
ผลกระทบของการด าเนนธรกจของบรษทตอชมชน โดย
ครอบคลมตงแตขนตอนการรเรมกจการในชมชน (เชน สราง
โรงงานใหม) การด าเนนกจการ และการลมเลกหรอยายออกจาก
พนท, การจดการกรณเกดเหตฉอฉลหรอคอรรปชนของพนกงาน
5. ดชนดานความรบผดชอบตอผบรโภค เชน ค าอธบายกระบวนการ
ตดฉลากและวธใชสนคาและบรการ, มลคาคาปรบฐานละเมด
กฎหมายดานความปลอดภยของสนคา
6. ดชนดานเศรษฐกจ เชน มลคาทางเศรษฐกจทบรษทสรางและ
จดสรรไปยงผมสวนไดเสยฝายตางๆ อาท รายได คาใชจายใน
การด าเนนงาน คาตอบแทนพนกงาน เงนบรจาค เงนลงทนใน
ชมชน ก าไรสะสม (สวนของผถอหน) เงนตนและดอกเบย (จาย
คนใหกบเจาหน) และภาษ (จายใหกบรฐ)
GRI สวนท 2: ขอมลทเปดเผย (ตอ)
30
ตลาดหนไทยอยตรงไหนในภาพน?
• มองคกรสนบสนนตางๆ ในระดบหนง – CSR Institute ของ ตลท.,
CSR Club ของกลมบรษทจดทะเบยนขนาดใหญ แตยงไมได
สงเสรมสนบสนน in-process CSR (ความรบผดชอบในกระบวนการ
ด าเนนธรกจ) อยางจรงจง
• ทางการยงไมเพมประเดนสงคมและสงแวดลอมเขาไปในกฎการ
เปดเผยขอมลของบรษทจดทะเบยน (หลายประเทศท าแลว)
• ซเอสอารปจจบนเปน “กระแส” อยางแพรหลาย แตสวนใหญยงเปน
แคพอาร หรอ “คนก าไรสสงคม” (after-process ไมใช in-process
CSR) – ตราบใดทขอมลไมแพรหลาย กวดผลทแทจรงยาก31