Tehnološki fakultet

Banja Luka

Seminarski rad ( predmet : Istorija umjetnosti tema : Kubizam )

Student : Profesor :

Maja Petričević Sarita Vujković

,,Kubizam’’

S A D R Ž A J :

0.1 Sadržaj………….…………………………………………….2

1.0 Uvod ………………………………………………..………..32.0 Nastanak …………………………………………..……….33.0 Pravci kubizma ……………………………………...…..54.0 Arhitektura I skulptura………………………………105.0 Istaknuti predstavnici i njihov značaj za kubizam

………………………………………………………….………116.0 Zaključak……………………………………………………177.0 Literatura i izvori…………………………………..……17

2

,,Kubizam’’

1.0 U v o d

Početak 20 vijeka je donio nove poglede I pravce kada je riječ o umjetnosti .Izmijenio dotadašnje tačke gledišta I učinio da ono što je do tada bilo nezamislivo ugleda svjetlost dana . Ljudska mašta se više ne graniči ni sa jednim pravilom , a ostvarenje ideja kao da nikada nije bilo lakše . Baš u tome period se javlja I novi pravac ‘’kubizam ‘’ o kojem ću nešto više napisati u ovom seminarskom radu.

2.0 N a s t a n a k

Kubizam je dobio ime od kritičara likovne umjetnosti, kojim je obilježena jedna slika Žorža Braka, podsmiješno nazvana- kubusčići. Ime dolazi od riječi kubus što znači kocka. Kubizam je pojednostavljavao oblike u interpretaciji realnosti na oblike kocke, kugle i valjka. Nastao je 1907. i 1908. godine u djelima Žorža Braka i Pabla Pikasa i svoj vrhunac je imao 1914. godine. 1911. Održana je izložba kubista u Salonu nezavisnih u kojoj je učestvovao Rober Delone, Fernan Leže, Huan Gris, Žorž Brak, Pablo Pikaso i dr. Ta izložba je označila zvaničan početak ovog umjetničkog pravca. Kubizam je bila kritika klasičnoga slikarstva, pojavio se kao

3

,,Kubizam’’

reakcija na fovizam i potrebu za prostorom u slici i njegova metoda je bila apstraktna perspektiva.

Pojašnjenje :

(Fovizam : Fovizam možemo opisati kao vatromet neobuzdanih boja. Zapravo, grupa umjetnika osjetila je potrebu da bez ustezanja izraze nadu i vjeru u bolju i sretniju budućnost, radost i optimizam na početku novog vijeka. Fovizam je bio prirodan, jednostavan i iskren izraz neobuzdanosti pravilima i slobode izražavanja. Zbog njihova kršenja svih pravila i načela akademskog slikarstva u oblikovanju i primjeni boje, te osobito neobuzdanog temperamenta, jedan kritičar ih je nazvao "les fauves" (fra. divlje zvijeri), na što su fovisti s oduševljenjem prihvatili taj naziv.)

Kubizam je ponikao iz dijela i teorije Pola Sezana koji je svoja iskustva i praksu naveo u jednom pismu 15. aprila 1904. godine Emilu Bernardu u kome on piše da se cijeli realni svijet sastoji od kocke, kugle i valjka odnosno geometrijskih oblika na koje se svi oblici mogu rastaviti da bi se naslikali. Sezan je umro i poslije njegove smrti je nastao ovaj pravac koji je on inicirao u svojim delima.Početkom 1906. godine u Parizu u djelima mnogih umjetnika, primjećuje se novi pristup prirodi. Prije Sezana evropski umjetnici su nastojali da vide i predstave prirodu u smislu njene materijalnosti. Sezan je začetnik trenda prema traženju nove realnosti ili univerzalnih nepromjenjljivih kvaliteta, koja se nalazi ispod površine

4

,,Kubizam’’

materije kroz posmatranje i naglašavanje njene osnovne, geometrijske strukture. Ovaj novi pogled se razvijao u narednom periodu od dvadeset i pet godina, paraleleno sa promjenama koncepata shvatanja stvarnosti u nauci. Sezanov koncept je podrazumijevao traženje univerzalne forme prirode kroz geometrijske oblike, kubus, konus i loptu. U traženju nove stvarnosti, umetnici koji se baziraju na Sezanovom konceptu, postepeno preko fovizma, dolaze do likovnog jezika koji će kasnije rezultovati u stil koji dobija ime kubizam.

3.0 P r a v c i u k u b I z m u

Kubizam nema tačno ograničen početak jer na njega literatura nije imala veliki uticaj a nije izašao ni neki manifest po kome bi se on mogao odrediti. Prve impulse možemo pratiti oko 1906. Godine u djelima Pabla Pikasa i Žorža Braka za vreme njihovih zajedničkih studija u Parizu.

Kubizam se dijeli na nekoliko faza :

Pretkubističku (1906. - 1909. godine) i u to doba spadaju Žorž Brak i Pablo Pikaso. U to doba je kubizam bio pod uticajem predhodnih trendova i dolazilo je do otkrivanja kubističke perspektive. Postepeno se predmeti na slikama razlažu na geometrijske forme a kolorit je nenaglašen i upotrebljava se samo paleta sivih i braonskih tonova.

5

,,Kubizam’’

Analitički kubizam (1909. - 1912. godine) predstavlja rani period kubizma, koji karakteriše strukturalna analiza formi. Brak i Pikaso u ovom periodu posmatraju forme predmeta kao geometrijske strukture. Te forme za njih nemaju fiksne karakteristike predmeta, nego ih čine serije ravni i površina koje ukazuju na spoljašnje i unutrašnje granice oblika. Te granice ni u kom slučaju nisu apsolutne budući da se konstatno pretapaju sa granicam drugih ravni. Otvaranje geometrijskih formi ne doprinosi njihovoj čvrstini, nego uzrokuje efekat disperzije volumena preko predstavljenog prostora, čija se skoro nepostojeća dubina artikuliše preko razbijenih planova koji formiraju preklapajuće uglove. Tokom celog perioda obojica umjetnika koriste zagasit tonalitet boje i predstavljaju isti predmet iz više uglova na piktoralnoj površini. Dolazi do djelimične apstrakcije i predmeti su zamjenjivani drugim predmetima koji su im slični i rastavljaju se na jednostavne geometrijske forme koje su predstavljane zanemarujući u potpunosti zakone perspektive.

6

,,Kubizam’’

Pablo Pikaso ,, Djevojka sa mandolinom ‘’ www.wikip.org

Sintetički kubizam (1912. - 1914.) je druga faza kubizma koja proizlazi od nove tehnike kolaža koju započinje Brak 1912. godine. Karakteriše je konstruisanje kompozicije polazeći od apstrahovane figuracije prethodnog perioda. Boja ponovo zauzima svoje mjesto a forme postaju još više dekorativne čemu doprinosi korištenje komada novinskog papira, tapeta, razmontiranih kutija šibica i isječenih štampanih slova. Ti elementi se lijepe na platno i kombinuju sa crtežom u ulju, ispunjavajući tako dvostruku funkciju: postaju sastavni dio piktoralne ravni i dobijaju svoje mesto u prostoru slike. Od 1918. godine, Brak će obratiti veću pažnju na

7

,,Kubizam’’

taktilne i senzualne kvalitete, kao i ekspresivne vrednosti boje, a pokret će se završiti 1920. godine, i njegove ideje će se uklopiti u orfizam.

8

,,Kubizam’’

Pablo Pikaso ,,Posuda sa voćem ‘’ www.picasatic.com

9

Orfizam (1914. - 1923.) je doba u kojem se dospjelo do apstrakcije u pravom smislu riječi i u njoj se iskorištavaju efekti boje. Umjetnici ne imitiraju i ne trude se da rastavljaju predmet i da ga sastave od geometrijskih oblika, i time se dobijaju slikarski elementi koji su sasvim nezavisni od realnosti.

Poslie 1923. godine došlo je do daljeg razvoja u kubizmu, koji više i nije čist kubizam već kubizam koji je pod nekim drugim uticajima kao na primjer imaginativni kubizam koji je pod uticajima nadrealističke umjetnosti.

,,Kubizam’’

10

4.0 A r h i t e k t u r a i s k u l p t u r a

Kubizam je imao značajan uticaj i na arhitekturu i značajna kubistička arhitektura se nalazi u gradu Pragu (Pavel Janak, Josef Gočar )gde se razvija poseban stil kubizma koji polazi od stvaranja plastičnih dekoracija u narodnom slilu - rondokubizam.

Pavel Janak – palata Adrija ( Prag ) www.wikip.org

,,Kubizam’’

11

Kada je riječ o skulpturi slično kao I kod slikarstva , ljudski portret I dijelovi tijela se svode na geometrijske oblike ( kocka , valjak itd.)

Alexander Archipenko ,, Porodičan život ‘’ www.x100.com

5.0 I s t a k n u t i p r e d s t a v n i c i i nj i h o v z n a č a j z a k u b i z a m

Pablo Picasso i Georges BraquePablo Picasso (Malaga, 25. oktobar 1881. - Mougins, 8. april 1973.), španski slikar.Jedan od najaktivnijih mladih umjetnika fovističkog pokreta u Parizu od 1903. do 1906. godine Vjerovatno zbog svog divljenja prema

,,Kubizam’’

12

Sezanovom djelu ili zbog želje da preuzme vođstvo Matisa u fovističkom pokretu, Pikaso počinje da istražuje nove mogućnosti u načinu izražavanja u svom slikarstvu. Svoja istraživanja bazira na analizi volumena i prostorne strukture. Sa skoro istim pristupom kao i Sezan, Pikaso je ipak nezadovoljan naglašavanjem spoljašnjih karakteristika predmeta i traga za metodom izražavanja njihove unutrašnje strukture. U tom traženju novog izraza konačno dolazi do rješenja i počinje da stvara slike prikazujući više strana istog objekta. Za tu ideju se inspiriše ne samo u Sezanu, nego i u djelima arhaične grčke kao i afričke skulpture.

www.blogspot.com

Najuočljiviji aspekt kubističke forme koju su razvili Pikaso, Brak i njihovi sljedbenici je geometrijska kristalizacija površina objekata. Na taj način su pokušavali da stignu do postojanijeg poretka forme od onoga koji se na prvi pogled javlja u prirodi. Istovremeno, tradicionalno iluzionističko

,,Kubizam’’

13

predstavljanje prostora bilo je dato drugačije, odnosno na način koji je umjetnik smatrao da je postojanija forma prostornih odnosa, nezavisna od promjena svetlosti i distorzije površina koju stvaraju perspektivni zakoni.Radeći na novoj strukturi materije, posmatrane sa estetske tačke gledišta i sa primarnim interesovanjem za globalnu strukturu slike, Pikaso je često stvarao svoja djela sužavajući izbor sredstava izražavanja, na primjer bogastvo boje. U tom procesu redukcije, nastaje novi likovni jezik koji ne poštuje površinski izgled predmeta, od primarne važnosti u likovnoj umetnosti još od vremena Renesanse. Slike se sada stvaraju sa namjerom da se naglasi njihova likovna struktura, a likovna sredstva prestaju da budu u službi imitacije prirode. Kubizam je odigrao veoma važnu ulogu za kasniji razvoj apstraktne umjetnosti. Prvi put biva predstavljen svijetu u djelima Pikasa i Braka.

Georges Braque (Argenteuil, 13. svibnja 1882. - Pariz, 31. kolovoza 1963.), francuski slikar. Braqueove slike iz perioda od 1908. do 1913. počele su reflektirati njegov novi interest u geometriju i istodobne perspektive. Obavio je intenzivnu studiju efekata svjetlosti i perspektive i tehničkih sredstava koje slikari koriste da prikažu te efekte, time dovodeći u pitanje najstandardnije umjetničke konvencije. U seoskim krajolicima, na primjer, Brak je redovno smanjivao arhitektonsku strukturu do geometrijske forme slične kocki, ali predvidio je njezinu sjenu tako da ona izgleda i ravna i trodimenzionalna. Na taj način Brak je skrenuo pozornost na samu prirodu vizualne iluzije i umjetničke reprezentacije.

,,Kubizam’’

14

Sa početkom 1909., Brak je počeo pobliže raditi sa Pablom Picassom koji je takođe razvijao sličan pristup umjetnosti. . Dva umetnika su radili niz godina u istom ateljeu, istražujući i eksperimentišući sa novim stilom, što se može smatrati prvom svesnom saradnjom na razvoju novog umetničkog stila u modernoj i u istoriji umetnosti uopšte. Oba umjetnika stvarala su djela neutralizirane boje i kompleksnih nijansi, a ujedno i nejsanog oblika. Taj umjetnički stil danas se naziva analitički kubizam. Godine 1912. započeli su eksperimentirati sa kolažom .. Uobičajenom kubističkom prilazu objektu, Žorž Brak je dodao jedinstven ekspresivni kvalitet time što je počeo da ugrađuje različite teksturirane materijale na površinu platna. Ta tehnika se zove -{papier colle}- . Uopšte gledano Brak je ostao vjeran francuskoj likovnoj tradiciji sa smirenim izrazom, uprkos korišćenju novih formi. Njegovo delo i temperament, su u direktnom kontrastu sa kvalitetima i temperamentom koje srećemo u delima Pikasa, a to su snaga i eksplozivnost. U svim Brakovim delima u vreme kubističkog izraza (od 1911. do 1914.), oseća se rafiniranost kroz odmereno manipulisanje koloritom i valerom. Uzorci koje je na taj način postizao, su razvijani u smislu ograničenog prostornog volumena, jednog od glavnih svojstava kubizma. Njihova produktivna suradnja trajala je sve do 1914., kada je Braque pozvan u Francusku vojsku kako bi služio u Prvom svjetskom ratu.

,,Kubizam’’

15

Georges Braque ,,Košara voća , Flaša I čaša ‘’ 1912. www.500px.com

Fernand Léger i Huan Gris Obojica su prepoznatljiva po strogom izrazu koji često nalazimo kod Pikasa, ali ne i žestinu koja se prožima kroz njegovo djelo. Fernan Leže i Huan Gris su u okviru kubističkog izraza, razvili individualne forme koje ih izdvajaju iz te grupe kao izuzetne stvaraoce. Stilistički motiv kubističke forme Fernana Ležea su mašine, kao direktni uticaj industrijalizacije

16

društva. Huan Gris se nije udaljavao od prirode, nego se bavio problemima volumena i dekorativnim šemama koje su sugerisale prepoznatljive objekte. Razvijao je svoje površine u pravcu prepoznavanja objekta, ali je svesno uspijevao izbjeći imitiranje njegovog površinskog izgleda.

,,Mrtva priroda sa stolnjakom’’ Huan Gris www.wikiart.org

17

,,Kubizam’’

6.0 Z A K LJ U Č A K

Kubizam je zauzeo bitno mjesto u istoriji umjetnosti jer je medju prvima pokazao bunt i slobodu kada je u pitanju izražavanje lične iluzije i mašte , te ga kao takvog trebamo posmatrati i doživljavati sa oduševljenjem.

7.0 L I T E R A T U R A I I Z V O R I

www.wikipedia.org

www.wikiart.org

www.500px.com

,,Istorija moderne umetnosti’’ H.H. Arnason

,,Umjetnost 20. Stoljeća’’ R.F.Honnet

,,Pablo Picasso 1881-1973 ‘’ Ingo F. Wather

18

19