··ıUUUSLARIR.ASll\SEMPOZfuMff; '-,..-""-,---~'-,.~ A, ~, -~ ~-''

:fir--·-üiJEJ;M_~RKEZ~tiiR YASAM"

1

-80-

Bm Allİ'NİN FİZYOLOJİK PROFİLİ "KALİTE MERKEZLi BİR YAŞAM"

Dr.Bekir Çoksevim153

Özet

İnsanoğlunun bilinen ve bilinerneyen özelliklere sahip olduğu, müspet bilimlerin bu bilinmeyenierin keşfi için yoğun mesai harcadığı günümüzde, sanki bilinenler çokmuş gibi görünse de, bilinmeyen meçhul kavramlar yanında çok küçük bir alanı teşkil ettiği yaygın bir değerlendirınedir. Ademoğlunu meydana getirdiği belirtilen on bölümün aynı zamanda "Örnek insan/ İnsan Kalitesi" niteliklerini işaret ve tarif ediliyor olması bakımından önemlidir. Bu çalışma ile Merhum Aşık Paşa'nın Gadb-Name'sinde bir kitap olarak tanımlanan insanoğlunun temel unsurlarını oluşturan on bölümün fizyolojik izahı amaçlanmıştır.

Aşık Paşa'nın on bölümlük bir kitap olarak \anımladığı insan kalitesi, bedenlerde yer alan morfolojik alt yapının fonksiyonel özellikleri, özel tanım ve anlam yükü ile ifade edilmiştir. insanda kaliteyi ifade eden bu beçlen dilini ve derinliğini anlatan insani kitabın ana bölümleri; cana mana ulaştıran kulak, alemi seyrederek cana güzel gezintiler sağlayan.g_jg, cana güzel, sırlı türlü kokuları ileten burun, dilin söze gelmesiyle güzel sırları açıklayan ağız, su ve toprağa dair ne varsa işleyen el, üzerinde hayat sürüp Allah'a karşı kıyamda durduran ayak, ilmi açıkta ancak manaları gizli olan nefıs, nefsin inceliklerini öğrenen canların, fikir ve düşünce konaklarını inşa eden akıl, çeşit çeşit dert, sıkıntı, eziyet ve yanıp yakılınaya memur gönül ve gönlü tekemmül eden Can'ın, sonuncu bölümü ise canların mihrabı aşk, olarak tavsif edilmiştir.

Sonuç olarak; Aşık Paşa Garib-Name adlı eserinde, insanoğlunun varolan fizyolojik özelliklerinin sahip olduğu limitleri içerisinde, Alısen-i Takvimi tavsife çalışan On Bölümün tamamı, "Adem" olabilmenin yollarını göstermek ve ulaşmayı sağlamak için niyaz edildiği yönünde değerlendirilmiştir.

Anahtar Keliıneler: Garib-Name, Ahilik, İnsan Kalitesi, Gönül Kitabı.

153 Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi, Fizyoloji Anabilim Dalı, 38039, Melikgazi/ Kayseri

-80-

Bm Allİ'NİN FİZYOLOJİK PROFİLİ "KALİTE MERKEZLi BİR YAŞAM"

Dr.Bekir Çoksevim153

Özet

İnsanoğlunun bilinen ve bilinerneyen özelliklere sahip olduğu, müspet bilimlerin bu bilinmeyenierin keşfi için yoğun mesai harcadığı günümüzde, sanki bilinenler çokmuş gibi görünse de, bilinmeyen meçhul kavramlar yanında çok küçük bir alanı teşkil ettiği yaygın bir değerlendirınedir. Ademoğlunu meydana getirdiği belirtilen on bölümün aynı zamanda "Örnek insan/ İnsan Kalitesi" niteliklerini işaret ve tarif ediliyor olması bakımından önemlidir. Bu çalışma ile Merhum Aşık Paşa'nın Gadb-Name'sinde bir kitap olarak tanımlanan insanoğlunun temel unsurlarını oluşturan on bölümün fizyolojik izahı amaçlanmıştır.

Aşık Paşa'nın on bölümlük bir kitap olarak \anımladığı insan kalitesi, bedenlerde yer alan morfolojik alt yapının fonksiyonel özellikleri, özel tanım ve anlam yükü ile ifade edilmiştir. insanda kaliteyi ifade eden bu beçlen dilini ve derinliğini anlatan insani kitabın ana bölümleri; cana mana ulaştıran kulak, alemi seyrederek cana güzel gezintiler sağlayan.g_jg, cana güzel, sırlı türlü kokuları ileten burun, dilin söze gelmesiyle güzel sırları açıklayan ağız, su ve toprağa dair ne varsa işleyen el, üzerinde hayat sürüp Allah'a karşı kıyamda durduran ayak, ilmi açıkta ancak manaları gizli olan nefıs, nefsin inceliklerini öğrenen canların, fikir ve düşünce konaklarını inşa eden akıl, çeşit çeşit dert, sıkıntı, eziyet ve yanıp yakılınaya memur gönül ve gönlü tekemmül eden Can'ın, sonuncu bölümü ise canların mihrabı aşk, olarak tavsif edilmiştir.

Sonuç olarak; Aşık Paşa Garib-Name adlı eserinde, insanoğlunun varolan fizyolojik özelliklerinin sahip olduğu limitleri içerisinde, Alısen-i Takvimi tavsife çalışan On Bölümün tamamı, "Adem" olabilmenin yollarını göstermek ve ulaşmayı sağlamak için niyaz edildiği yönünde değerlendirilmiştir.

Anahtar Keliıneler: Garib-Name, Ahilik, İnsan Kalitesi, Gönül Kitabı.

153 Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi, Fizyoloji Anabilim Dalı, 38039, Melikgazi/ Kayseri

-81-

Yaşam ve Yaşam Kalitesi

Yaş am; bedenin temel ihtiyaçlarının sağlıklı ya da sağlıksız şartlar altında karşılanması ve yaşamın hal üzere devam etmesidir. Buna normal yaşam kalitesi denir.

Ayrıca, yüksek yaşam standartları diye tanımlanan "temel ihtiyaçların

üzerinde aşırı lüks ve maliyetli tüketim anlayışı'nı" da kaliteli yaşam olarak değerlendirenler vardır.

Dünya Sağlık Örgütü yaşam kalitesini, "hedefleri, beklentileri, standartları, ilgileri ile bağlantılı olarak, kişilerin yaşadıkları kültür ve değer yargılarının bütünü içinde durumlarını algılama biçimi" olarak tanımlar. Bir diğer ifadeyle; yaşam kalitesi, kişinin içinde yaşadığı sosyokültürel ortamda kendi sağlığını bireysel olarak algılayabilme ve değerlendirebilme düzeyidir. Yaşam kalitesi sübjektif olarak yaşatılan bir niteliktir. Yaşam kalitesinde esas amaç; kişilerin, fiziksel, psikolojik ve sosyal fonksiyonlarından, ne kadar memnun oldukları ve ilgili özelliklerin varlığı veya yokluğunun ne ölçüde onları rahatsız ettiğidir.

İnsanoğlu ve.Kalite

İnsanın fizik yapısı ve bu yapıyı iç ve dış dünya ile birleştiren bir tak:ım duysal ve motorik donanımlam sahip hıüthiş bir sistemdir. Bilginin önemli kaynaklarından. "inançlar sistemi" insanın üst düzey kaliteye ulaşmasını(kamil İnsan) olmasını vaaz eder ve ernreder. Ruh ve beden sağlığı vücutta var olan pek çok donanıını kullanarak amaçlanan "hedef insan" ın performans limitlerini belirler. Zihinsel, duygusal ve ruhsal zeka sistemleri de mental performansın limitlerini belirler. Akıl, beş duyumuzun kaydettiği bilgileri değerlendirerek sonuç çıkarmaya çalışır. Akıl kondisyonu, zeka da aklın performansını gösterir. Yaşam kalitesini yakalamış insan huzur katında yaşamını sürdürdüğü düşünülür.

Huzur; kişinin gönül dünyası ve dış dünya ile barışık olmasını gerektiren mutluluktan ileri bir duygudur. İnsanın iç ve dış dünyası, yaşam kalitesini tekemmül eder ve çevre faktörlerinin de belli bir kaliteye sahip olması gerekir.

Garib-Name ve Ahilik"Kalite Merkezli Bir Yaşam"

İnsanoğlunun "Bir Numara" olmasını sağlamak kurumsallaşmış temel öğretiler Müslüman toplumlarda çok önemlidir. Kurumlar farklı gibi görünse de hepsinde ortak amaç " kaliteli insan" (İnsan-ı Kamil) olı.ışumunu sağlamaktır. İnsan-ı Kamil eldesi için kültürnınüzde önemli yer tutan ,;\ııilik'in Fikir Babası

{

-82-

durumunda yer alan Aşık Paşa(l3.yy-Baş Ağa) Kayseri'den Kırşehir' e götürülmüş olan Garib-Name adlı 12 bin beyW.ik eserinde İnsanoğlunu 10 Bölümlük bir kitaba benzetmektedir.

Garib-Name' de İnsan

Yine buldum kendüzilmde bir kitab,

Ol kitabta yazludur on dürlü bab,

Değme bir bab üzre kıldım can fıdi

Değmesinden aldı canum bin gidi (s:707)

+ ı-Kulak + 2- Göz + 3-Burun + 4-Ağız + 5-El + 6-Ayak + 7-Nefıs • 8-Akıl

+ 9-Gönül + 10-Aşk

\

"Halbuki sizin için o kulağı, o gözleri ve o gönülleri yaratan O'dur. Ne de az şükrediyorsunuz"(Mü'minun-78)

l.Bölüm: Kulak

Bab-ı evvel uş kulak kim işüdür Bu işitmek cümle anun işidür, Bu kulak babında yazlu harfharf Harfiçinde ma'ni olur cana sarf.(s.713)

işitme fonksiyonu sadece ses dalgalarının oluşabildiği ortamlarda meydana gelebilir ve seslerin kaynağı ve onların tamnınalanın sağlar. İnsan kulağı bütün

1

sesleri duyamaz ve bununla birlikte atmosfer havasının olmadığı bir yerde işitme söz konusu değildir. En keskin işitme yeteneği yeni doğan bebeklerde olup yaşla birlikte işitme keskinliği azalmaktadır. İnsan kulağının ses dalgalarına karşı olan duyarlılığı Şekill 'de sunulmuştur.

-83-

·10

o

26dB NORMAL

:: ~~~ .. ~-,~~~işi~~:~~:-:J,:=:=~~~ ,n ' ' ' ' ' ' : u..

50 -FISILTI'DASORUN -~

80 J i

' 90 BAGIRMA---DUYULUR;-ANLAŞILMAZ -- -· ·

] : j ' j

110

120 125 250 500 1 000 2000 4000

'\...'llıcıllliiiiiiB-111' lııııııy.t:Piiiiiiii-.P/ iŞiTMEDE ÖIIEMLi FREKAIIS ARALIKLARI

Şekil 1. işitme duyusunun fonksiyonel sınırları

2.Bölüm:Göz

Bu kitabuii göz ikinci babıdur

Gördügi cümle anun esbabıdır

8000

" l'

f

ciHAZ KULLAIIILABiLiR

ciHAZ KULLAIIMA ZORUllL

ciHAZLA BiRLiKTE, KOIIUŞI\ DUDAK OKUMA EGiTiMi

-84-

Gördüt:ı aydan günden arı görldüler

Tanrıdan hil'at dutagelmiş Bnlar

Herbirinde bunça dürlü rna'ni var

Gözden olur canuma her dem nişar (s:715)

Gören göz için ışık çok önemlidir. Karanlıkta görme insanda yoktur. İnnervasyon oranı en yüksek organ gözdür. Reaksiyon zamanı en hızlıdır. En yakın görme ve ufuk çizgisi görme reaksiyon süresi çok kısadır. Eğitim bilimleri açısından görme çok önemlidir ve öğrenmeden büyük oranda sorumludur. Öğrenme renkli görme ile zenginleşir. Öğrenme renkli görme ile zenginleşir. Vizüel spektruın genel olarak 380-780nm arasındadır ve Vizüel spektruın aralığı herkeste aynı değildii:---

Ayrıca baka diğer hiçbir organda bulmayan, hüzün ve mutluluğun son noktası göz yaşı fonksiyonu, gözün sağlığı, insanın duygusal derinliği ve ruhi rehabilitasyon bakırnından görev soruınluluğuna sahiptir .. Sadece gözyaşının imkan ve kabiliyederi çok bilgi yükü taşımaktadır.

İnsanoğlu ıçın luıninisite özellik gösteren görme fonksiyonunun elektroınagnetik spektruın içerisindeki yeri Şekil2'de sunulmuştur.

-85-

İnsanoğlunun kullanabildiği vizüel spektrumun görsel alanının dışında kalan infrared ve ultraviole sahalara doğru kimi seçilmiş zevatın görebilme kabiliyetinde olabilme ihtimali çok yüksektir.

3.Bölüm:Burun

Bu burundur bu üçinci bab

Ma'ni uş anda dahı açdı nikab

Dürlü dürlü hoş yiyiler geldi uş

Bu burundan canuma uş kıldı nuş.

Hoş yiyiler çokdur illa eyüsü

Şoldur ol kim ola Allah İyisi ... (s.71 7)

Dünyada mevcut olan 10.000 koku çeşidine duyardır ve kaleunun vasfını, yoğunluğunu, farkını vb. niteliklerini belirler. Kimyasal bir laboratuar gibi faaliyet göstererek fiziksel karakterlerin nitelikleri hakkında bilgi sunar. Kimi canlıların varlığı koku duyusuna bağlıdır ve koku kimlik tespitinde, koku kaynaklarının karakter ve özellikleri hakkında malumat oluşturur. Sosyal yaşamda koku duyumu ile sunulan çift yönlü etkileşim meydana getirir. Koku duyusu, merkezi sinir sistemi içerisinde yer alan ve insanoğlunun duysal istek ve arzularının kontrol edildiği bir merkez olan limbik sistem ile ilgilidir. Ayrıca koku beyni (rinensefalon) kaleunun değerlendirilmesinde önemli görevler yürütüyor olmasına rağmen kimi caniıların koku değerlendirebilme kabiliyetlerine göre insanlarda bu fonksiyon iyi gelişmemiştir.

Hoş yiyiler çokdur illa eyüsü

Şoldur ol kim ola Allah İyisi ...

Aşık Paşa'nın bu beytinde ifade ettiği "Allah Kokusu" kavramı, bunu açıklamayabilmeye muktedir çok özellikli ve bilgili zevatın ilgilerine muhtaç bir alan olduğu yönünde değerlendirilmiştir.

4.Bölüm:Ağız(Dil-Lisan)

Zira kim dördinçi bab ağız-durur

-86-

-· Ma'nisin bilmek anun cayiz-durur

Ya'ni ağızdanalur cümle gıdi

Her gıdiden ma'lum olur bir nidi ... (s.719)

Ağız; hava, gıda vb giriş-çıkış yeridir ve hayatın devamını sağlayan sistemin başlangıcıdır. Fiziksel tat ve lezzet duyusu sahibidir ve fenatip'in şekillenmesinde önemli rolü vardır. Düşüncelerin şekillendiği mekandır ve farklı lisan ve aksanları yapabilme becerisi vardır. Ağız fonksiyonlarının önemli bir kısmı insanoğlunun beyin üst merkezlerinden gelen emirlerle fonksiyonlarını yürüttüğünden dolayı isteğe bağlı işlevselliği sürdürülür. El ve ayak gibi organların fonksiyonları isteğe bağlı ve istenilen davranışları gösterdiği gibi, ağzın fonksiyonları insanoğlunun tercih ettiği davranış ve faaliyetleri yerine getirir.

5.Bölüm:El

-Bu kitabun el beşinci'babıdur

Elde oynar her ki haki abidur

Canum el babında okır ma'niler

Anlayana elde ulu ma'ni var ... (s.721)

Bir çift el, insanoğlunun genel olarak günlük yaşam aktivitesi ve beceri düzeyini önemli derecede etkileyen çok fonksiyonel organlarıdır. El, vücudun tutma, kavrama, çok hassas ve kaba görevlerin sahibi, maharetleri geliştirilmeye uygun, çok özel fonksiyonları yerine getiren, insanoğlunun benzersiz bir uzvudur. Beyinde eller geniş bir korteks alanı (Homunkulus) tarafından kontrol edilir. İnsanoğlunun yaşam kalitesini şekillendiren el, aynı zamanda tefekkür ürünlerinin metinler haline getirilerek akıl performansını da bir biçime koymaktadır.

6.Bölüm:Ayak

Zira kim altıncı bab ayak-durur

!Ifem bu babda gizlü ma'ni çok-durur,

Okıdı çün a'zalar babın bu can

Her birinün ma'nisin bildi 'ayan ...

-87-

Bedenin hareketten sorumlu orgamdır ve canlılığın devamını sağlar. El kadar beceriye ulaştırılabilir. El ve ayak insanoğlunun hayati fonksiyonlarının temininde görevli kıldığı iki temel orgamdır. Diğer izahı yapılmaya çalışılan duysal fonksiyonlar gibi, isteğe bağlı olarak faaliyet gösteren, insan iradesini yerine getirmek üzere görev yapan organlardandır. Bedensel performansın çok önemli bir üyesidir ve istemli kontrole sahiptir.

7 .Bölüm:N efıs

Bu kitabda nefs-durur yidinci bab

Yazludur anda sevab u hem 'ikab

İki harfdür nefs içinde küfr ü din

Harfini dinle vü anla ma'nisin ...

Kim de Rabbinin divanında durmaktan korkmuş, nefsini boş heveslerden menetmiş ise, Kuşkusuz onun varacağı yer cennettir. (Nazi'at/40-41)

Nefis; ruh, bir şeyin kendisi, akıl, insan bedeni, ceset, kan, azamet, arzu ve kötü istekler gibi manalar içermektedir.

Tasavvufi olarak da, "kendisinde· iradi hareket, his ve hayat kuvveti bulunan latifbuharlı bir cevherdir." ve kötülüğü emretme, şeklinde de kullamlmıştır.

Her şeyin muhtaç olduğu gibi, nefsin iyi yönetilmesi de çok ciddi gayret, emek ve çaba gerektirmektedir. Terbiye eden ve edilen nefis, uzun bir eğitim öğretim sürecine muhtaçtır. Meşakkatli ve uzun bir süreci gerektiren nefsin terbiye edilmesi, ancak ve ancak insanoğlunun toplam kaliteye ulaşahilmesi ile mümkündür. Bir ömür devam eden bu eğitim haddeden geçen Alısen-i takvim saf insanoğlunu olması gereken makama yüceltmektedir.Nefis için verilen emeğin karşılığı net olarak belirlenmiştir ve şu nefis skalası insanoglunun nefis eğitimi sürecinde ulaştığı diplama derecesini göstermektedir.

1. Nefs-i emınare (emreden nefis). 2. Nefs-i levvame (kınayan nefis). 3. Nefs-i rn.ülhime (ilham eden nefis). 4. Nefs-imutmaine (tatmin olan nefis). 5. Nefs-i raziyye (razı olan nefis).

t' f

-88-

.. 6. Nefıs-i merziyye (razı olunan nefıs). 7. Nefs~i safiye (annmış nefıs).

~

Arzu edilir ki; her nefıs, mezuniyet diplomasını tam puan ile almış olsun!

S.Bölüm:Akıl

Bunda uş sekizinci bab aldı 'akıl

Eydeyüm andan dahı birkaç nakil

Çünki fıkrüm irdi gökde yılduza

Akl um eydür uşbu işi kim düze

Pes bu şun'un san'i v~r Hak'dur ol

Cümle işde Hakim-i Mutlaktır o ...

Akıl, çok değerli bir varlıktır ve İlahi hitap aklı muhatap alır. A:ıa1 güçtür ve insanı insan kılan özelliklerdendir. ilimle insanı koruyan, maddeden şekilleri

soyutlayarak anlamlı kavramlar haline getiren ve kavramlar arasında ilişki kurarak önermelerde bulunan, kıyas yapabilir kaabileyette insanoğlunun yüce bir değeridir.

Yaşam kalitesinde akıl-beden ilişkisi çok önemlidir ve akıl, insanoğluna çok büyük ve ağır sorumluluklar yükler.

Fizyolojik temelleri bakımından akıl-hafıza-bellek-zeka gibi kavramlar MSS 'nin yüksek fonksiyonları olup, büyük oranda beyin elemanları tarafından yönetilir ve kontrol edilir.

Aklın en verimli bir biçimde kullanılabilmesi için, çok ciddi bir ralıle-i tedristen geçerek iyi bir eğitime tabi tutulması gerekir.

9.Kitap: Gönül-Kalp 1

" Sonra onu düzenli bir şekle sokup, içine kendi ruhundan üfurdü. Ve sizin için kulaklar, gözler ve gönüller var etti. Siz pek az şükrediyorsunuz"( Secde:9)

Bunda tokzıncı bab aldı gönül

-89-

İmdi gel bu kez bu babda ma'ni bul,

Bunça dürlü arzu-y-ıla derd-ü ah

Kim bu gönülde komış ol padişah,

Çün gönül mülki bana oldı makam

Ma'lum oldı ol gönül ilmi tamam.(s.73 1)

Literatürde gönül ve kalp birbirlerinin yerine dönüşümlü olarak kullanıldığı görülmektedir. Ancak kalbe anlam kazandıran ve değerli kılan ruh ve yüklenilen anlam derinliğidir.

Gönül insanı; aydınlanmış bir kalbe sahip, davranışlarını kalp ve gönül yörüngesinde yöneten, empati yapmasını bilen insanı tanımladığı şeklinde ifade edilebilir.

Gönül-Kalp bir sevgi ve merhamet merkezidir. İnsanoğlu nezaket ve letafetin kaynağını ve gücünü buradan almaktadır. Bu nedenle Ralıman tecellisine mazhar olmuş çok kıymetli bir varlıktır.

Tasavvufta ise; namütenahi sırların taşıyıcısı ve ilah! namenin nüshası insan gönlüdür" şeklinde tanımlanmaktadır. Bu tanımın gerçekleşebilmesi için mükemmel bir eğitimci, çok çalışkan ve tüm özellikleri bakımından limitleri zorlayan bir kabiliyedi öğrenciye ihtiyaç vardır. Üst düzey bir kalite eldesinin kolay ulaşılabilir bir mertebe olmadığı ortadadır.

lO.Kitap:Aşk

Bu kitabun 'ışk onıncı babıdur

Şol aşıklar canınun mihrabıdur

Varlığum sarf oldı cümle ol Hak'a

Gitti benlik kaldı ol Hayy u Beka,

Çünki uşbu 'ilmi 'ışk babında can

Okıdı bi-harf u savt u bi-zeban ... (s.735)

" " (

-90-

İnsanoğlunun tanımlamada zorlandığı, aşk ve muhabbet deryasının erlerinin çok farklı tanımlamalada ifade ettiği, birazda subjektif nitelikler taşıyan çok önemli bir kavramdır. Mana 1lleminin topografyasını, on bölümlük insanlık kitabının çok iyi hazınedilmesiyle anlaşılabilmesi mümkündür. Aşkın fizyolojik temelleri, sinir sistemi içinde duygu-durum kontrolünü sağlayan ve entellektüel özelikleri belirleyen frontal lob ile subkortikal alanda yer alan ve duysal fonksiyonların oluşmasında bir merkez olarak görev yapan lirnbik sistem'den oluşmaktadır. Aşk ve muhabbet ile ilgili olarak iradenin kullanımı ve iradenin işleyişinde gerekli lojistik destek limbik sistem tarafından sağlanmaktadır. Limbik sistem kısaca; Bir uyarıya karşı gösterilen duygusal tepkiyi kontrol eder.

Duygulan hafızada depolama ve Davranışlan emosyonel cevaplar ile geri çağırma işlemlerini denetler. Bunlarla birlikte;çalışkanlık veya tembellik, merhametli veya merhametsizlik, vicdanlı veya vicdansızlık, cömertlik veya cimrilik, alınganlık, \-d uygusallık veya vurdumduymazlık, kıskançlık, ahlaka düşkünlük, bir dini inanışta olına veya olmama gibi kişilik özellikleri bu sistem tarafından düzenlenir. Aynı zamanda duygu-dumm yüceliğinin oluşmasında,

beynin sağ hemisfer dominantlığı da çok önemlidir. Aşk ve muhabbetin derinliğinin oluşmasında hibe edilmiş bir takım özel niteliklerin bulunabileceği de akıldan uzak tutulmamalıdır. -

Sonuç Olarak;

• İnsan-ı kamil olmak için mükemmel bir eğiticiye sahip olunmalıdır, • Akıl ve mh sağlığı müsbet algı ve anlayışın etkisini yaşamalıdır, • insanda var olan dinamik potansiyelin büyüklüğü fark edilebilmelidir, • Aşk ve muhabbetin derinliği, insanoğlunun fizyolojik özelliklerine göre

artmaktadır,

• Erdemli insan olmanın akış şeması tüm safalıatı ile çok iyi öğrenilmelidir, • İnsanın toplam kaliteye ulaşahilmesi tüm sistemlerin yek ahengi ile

mümkündür, • İnsanoğlunun sahip olduğu bu devasa gücün yönetHebilmesi için, çok ciddi

bir ralıle-i tedris gerektirdiği göz ardı edilmemelidir . ... Eğitim ... eğitim .... eğitim

', Teşekkür: Perfonnans, ölçme değerlendirme ve insanoğlunun limitleri konusunda birkaç cümle söyleyebilmeme katkısİ olan tüm büyüklerim, hocalanın ve alanın bilim insanianna teşekkürlerimle saygılar sunarım.

-91-

Kaynaklar

1- Aşık Paşa-yı Veli: Garib-name. Ardıç Yayınlan, II.Cilt.Aııkara1998,

s:650-750.

2- Beme R, Levy M.W. Principles of Neurophysiology. Wolfe Publishing Ltd. Mosby Company, USA, 1990, pp:56-145

3- Buzan T: Yaratıcı Zekanın Gücü. Çeviri: Beyhan Kurt. Şahinkaya

Matbaası.2003, İstanbul.

4- Çavuşoğlu A: Yusuf Hakiki Baba, Sevgi Yolu. Erek matbaacılık. Aııkara 2010.

5- Greger R., Windhorst U: Comprehensive Human Physiology, Springer1996, Germany, pp:628-l 154

6- Gülen F: Garib Name Üzerine. Ağustos 2007.

7- Lezak M.D. Nuerophysiological Assesment, Third Edition. Newyork, 1995,pp:l 7-95

8- Smith L.H., Thier S: Pathophysiology, The Biological Principles of Disease. W.B.Saunders Com. Philadelphia, ı 985, pp: ı 004- ı ı 65

9- Uludağ S: İbn-i Haldun Mukaddimesi, Dergah Yayınlan, 2004 İstanbul

ıO-Windhorst U: Sensory System and Functions. Springerı996, Germany, pp:623-86ı

" " 1..' J