senaryonun temel ogeleri

T.C.MİLLİEĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP(MESLEKİEĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN

GÜÇLENDİRİLMESİPROJESİ)

RADYO-TELEVİZYON

SENARYONUN TEMEL ÖGELERİ

ANKARA 2007

Milli Eğitim Bakanlığıtarafından geliştirilen modüller;

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılıKararıileonaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarakyaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarındaamaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmişöğretimmateryalleridir (Ders Notlarıdır).

Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeyerehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek vegeliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarındauygulanmaya başlanmıştır.

Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliğikazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılmasıönerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlikkazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler.

Basılmışmodüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.

Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığındasatılamaz.

i

İÇİNDEKİLERİÇİNDEKİLER..............................................................................................................iAÇIKLAMALAR .......................................................................................................iiiGİRİŞ...........................................................................................................................1ÖĞRENME FAALİYETİ–1 ........................................................................................31. SENARYO ...............................................................................................................3

1.1. Senaryo Kavramı...............................................................................................31.1.1. Senaryonun Tanımı....................................................................................31.1.2. Senaryo- Edebiyatİlişkisi ..........................................................................41.1.3. Senaryonun Tarihçesi .................................................................................41.1.4. Senaryonun Evreleri ...................................................................................6

1.2. Senaryonun Bölümleri .......................................................................................91.2.1. Çekim (Shot) ..............................................................................................91.2.2. Sahne (Scene) .............................................................................................91.2.3. Ayrım (Sequence) ....................................................................................101.2.4. Bölüm (Part) .............................................................................................10

UYGULAMA FAALİYETİ...................................................................................11ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME.........................................................................12

ÖĞRENME FAALİYETİ–2 ......................................................................................132. SENARYO YAZARININ ÖZELLİKLERİ...........................................................13

2.1. Senaryo YazarıOlmaİsteği ............................................................................132.2. Öykü Anlatma İsteği .......................................................................................132.3. Öğrenim ve Kültür Düzeyi ..............................................................................142.4. Dünya Görüşü .................................................................................................142.5. Hayat Deneyimi...............................................................................................142.6. Araştırma ve Gözlem ......................................................................................152.7. YaratıcıHayal Gücü ........................................................................................152.8. Görsel Düşünme ve Yazma.............................................................................162.9. Ana Dili Bilme ve Kullanma...........................................................................162.10. Sinema Teknolojisini Bilme ..........................................................................162.11. Zaman Kullanımı(Etkili Bir Sınırlılık).........................................................162.12. Ekip Çalışmasına Yatkınlık...........................................................................172.13. Seyirci Merkezli Çalışma ..............................................................................17UYGULAMA FAALİYETİ...................................................................................18ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME.........................................................................19

ÖĞRENME FAALİYETİ–3 ......................................................................................203. SENARYONUN KULLANIM ALANLARI.........................................................20

3.1. Sinema .............................................................................................................203.1.1. Konulu Filmler .........................................................................................203.1.2. Belgesel Sinemalar ...................................................................................21

İÇİNDEKİLER

ii

3.2. Televizyon .......................................................................................................233.2.1. Dizi Film ..................................................................................................233.2.2. TV Filmleri ...............................................................................................243.2.3. Skeçler ......................................................................................................243.2.4. Canlandırmalar .........................................................................................253.2.5. Klip ...........................................................................................................25

3.3. Radyo ..............................................................................................................253.3.1. ArkasıYarın .............................................................................................253.3.2. Radyo Tiyatrosu .......................................................................................25

UYGULAMA FAALİYETİ...................................................................................27ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME.........................................................................28

MODÜL DEĞERLENDİRME ..................................................................................29CEVAP ANAHTARLARI .........................................................................................30ÖNERİLEN KAYNAKLAR......................................................................................31KAYNAKÇA .............................................................................................................32

iii

AÇIKLAMALARKOD 321GM0001

ALAN Radyo-Televizyon

DAL/MESLEK Alan Ortak

MODÜLÜN ADI Seneryonun Temel Ögeleri

MODÜLÜN TANIMISenaryo yazımıyla ilgili temel bilgi ve becerilerinkazandırıldığıöğrenme materyalidir.

SÜRE 40/24

ÖN KOŞUL Ön koşul yoktur.

YETERLİK Senaryonun temel ögelerini incelemek.

MODÜLÜN AMACI

Genel Amaç Gerekli ortam sağlandığında senaryonun ve senaryo

yazarının temel özelliklerini analiz edebileceksiniz.

AmaçlarUygun ortam sağlandığında;

1. Senaryo kavramını, senaryonun evrelerini vesenaryonun bölümlerini analiz edebileceksiniz.

2. İyi bir senaryo yazarıolmanın koşullarınıinceleyeceksiniz.

3. Senaryonun kullanım alanlarıile farklıtürdesenaryoların özelliklerini karşılaştırabileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Ortam: Bilgisayar ve projeksiyon cihazıbulunan tamdonanımlıatölye ve laboratuvar ortamı, radyo, TVstüdyoları, çekim platoları.Donanım: Radyo ve TV stüdyo temel donanımlarıilediğer yardımcıaraç ve gereçler, kitle iletişim araçları,kaynak yayınlar, DVD ve VCD filmler, örnekprogramlar, tepegöz, projeksiyon, bilgisayar vedonanımları, senaryo metin örnekleri vb. sağlanmalıdır.

ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

Her faaliyet sonrasında o faliyetle ilgilideğerlendirmesorularıile kendi kendinizi değerlendire-ceksiniz.Öğretmen modül sonunda size ölçme aracı(uygulama,soru-cevap) uygulayarak modül uygulamaları ilekazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlen-direcektir.

AÇIKLAMALAR

1

GİRİŞSevgili Öğrenci,

Bazımeslekler vardır ki biraz sıra dışıdır. İşte senaryo yazımıda veya diğer bir deyişlesenaristlik de bu sıra dışımesleklerden biridir. Komşumuzun bir avukat, bir şoför, bir doktorolmasısıradandır da bir senarist olmasıpek sıradan sayılmaz. Gizliden gizliye bir dehayranlık duyulur bu meslek erbablarına.

Öyle ya nerden bulurlar o konuları, nasıl yazarlar insanıekranın başına çivileyen ogüzelim eserlerini. Hep şöyle düşünürüz; senaristlik çok yaratıcılık isteyen bir meslek.Oysaki senaristlikte yaratıcılığın ve yeteneğin rolü düşünülenin aksine pek de fazla değildir.Dahasıbizi ekran başına çakan eserler ortalama yeteneğe sahip fakat gerekli eğitimi almışkişilerin disiplinli çalşmalarının sonucu oluşmaktadır. Elbette ki yeteneğin ve yaratıcılığınrolünü inkâr etmiyoruz. Ancak başarıda asıl rolün eğitimin ve disiplinli çalışmanın ürünüolduğunun altınıçizmeye çalışıyoruz.

Bir büyük senariste sormuşlar: “Nasıl bu kadar güzel eserler üretebiliyorsunuz?” diye.O da şu cevabıvermiş“Eserim bitene kadar pantolonumun sandalyeye gelen kısmınıordanayırmıyorum.” Yani kısaca, oturup çalışıyorum, demek istemiş. İşte biz de bu modüldeoturup çalışıp bir şeyler üretmek isteyenlerin ürünlerinin kalitelerini arttırmak için gereklibilgiyi vermeye çalıştık.

Bu modülü aldıktan sonra senaryonun ve senaryo yazarının temel özelliklerini analizedebilecek, senaryonun kullanım alanları ile farklı türde senaryoların özelliklerinikarşılaştırabileceksiniz.

GİRİŞ

3

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

Senaryo kavramını, bölümlerini, senaryo yazarının özelliklerini ve senaryonunkullanım alanlarınıöğrenebileceksiniz.

Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır:

TV’de izlediğiniz dizi ve sinema filmlerinin içinden, beğendiklerinizinsenaryolarını, inceleyiniz.

İzlediğiniz dizi ve filmlerin kimler tarafından, hangi şartlarda üretildiğiniaraştırınız.

Araştırma işlemleri için internet ortamı, DVD ve VCD’lerin satıldığımağazalarıgezmeniz gerekmektedir. Beğendiniz filmlerin senaristlerinin biyografilerini ve senaryoyazımıyla ilgili kaynak kitaplarınıinceleyerek ön bilgi edininiz.

1. SENARYO1.1. Senaryo Kavramı

1.1.1. Senaryonun Tanımı

Yapım süreci içinde yazılıbir metni olmayan bir film çekmek pek mümkün değildir.Bu yüzden film çekimleri bir senaryo dâhilinde gerçekleştirilir. En basit tanımıyla senaryo,kelimelerle resim yaratma sanatıdır diyebiliriz. Daha kapsamlıbir senaryo tanımıyapacakolursak; belli bir teknik ve yeteneğe dayanan, sinema sanatıkurallarınıve çağın tekniğinidikkate alan, ilk satırından son satırına dek sinema ve televizyona uygun olarak hazırlananmetindir, diye tanımlayabiliriz. Diğer bir tanımlamaysa senaryoyu, görüntü ve sesedönüşecek bir düşüncenin, bir olayın yazıya dökülmüşhâlidir, diye anlatır.

Kendine özgü bir yazım tekniği olan senaryo dediğimiz metin, iki yönlü bir çalışmayıkapsar. Birinci yönünde, sinemanın kurallarıve koşullarıdikkate alınarak doğaçlama olarakya da başka sanat dallarından uygulanarak, ele alınan konudan dramatik yapıkurulur. Buyapıiçinde düşünceler, entrikalar verilerek bir olay anlatılır, olayıyaratan kişiler arasındailişkiler düzenlenir ve olay bir sonuca ulaştırılır. Senaryo ikinci yönüyle teknik birçalışmadır: Görüntü, ses ve sahneleme yöntemleri gibi ögelerin ayrıntılarınıkapsayan; kısacayapımın içeriğini, biçimini, önemli bilgilerini kapsayacak şekilde düzenlenmesidir. Senaryoyazımında kullanılan bazıkurallar, öncelikle senaryonun bu şekil yanıyla ilgili olanlardır.Senaryo yazımıaraştırma, gözlem, genel kültür, yaratıcıhayal gücü ve yazma yeteneğiyledoğrudan ilgili bir olaydır. Kişilerin özelliklerinin farklıolmasınedeniyle bu konuda başarıiçin kesin bir formül vermek mümkün değildir. Bu konuda söylenebilecek en gerçekci söz,senaryonun nasıl yazılacağıbiçim olarak öğrenilebilir; ancak yaratıcıçalışma zamanla olur.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

4

1.1.2. Senaryo- Edebiyat İlişkisi

Sinema dramaturjisi kavramlarını, dolayısıyla terminolojisini büyük ölçüdeedebiyattan almış, deyim yerindeyse transfer etmişbulunmaktadır. Doğal olarak edebiyatalanında kendini yetiştirmemişbir kişinin aydın, başarılıve üretken bir senarist olmasıimkânsızdır. Önce edebi eserler ve edebî bilgilerle üretkenliği sağlayacak donanımoluşturulmalıdır. Bu üretme gücünü sağlayan donanım, sinema kurallarınında öğrenilmesiylesenaryo alanında sistemli ve başarılıbir üretimi beraberinde getirecektir. Edebiyatıtemelindeepik, lirik ve dramatik olmak üzere üç ayrıtüre ayırmak artık gelenek hâline gelmiştir.Bunların yanısıra edebiyatın bu üç türü arasında, birbiriyle kaynaşarak sinema dramaturjisialanında yeni oluşumlar meydana gelerek karşılıklıgeçişlerde bulunmaktadır.

Resim 1.1: Edebî eserler sinema ve televizyon dünyasına her zaman ilham kaynağıolmuştur

1.1.3. Senaryonun Tarihçesi

1.1.3.1. Sessiz Sinema Döneminde Senaryo

Günümüzde yalnızca insan sesleriyle yetinmeyip seyirci üzerindeki etkisini arttırmakiçin ses efektlerini bilen, son teknoloji sistemleriyle veren sinema endüstrisi, ikinci dünyasavaşının başladığıyıllara kadar filmlerini sessiz çekmek zorundaydı. Çünkü filmleri sesliolarak çekme teknolojisinden yoksundu. Sinema filmlerini sesli olarak çekme konusunda enönemli adımlarıThomas Edison’ın firmasıattı. Ancak onlar da yaptıklarıişin öneminikavrayamamış, sesli film çekmeyi geçeci bir heves olarak görmüşlerdi.

Sessiz sinema döneminde yazılan film senaryolarında, oyuncuların diyaloglarıfazlaönem göstermiyordu; çünkü film gösterimi sırasında projeksiyon makinesinden çıkan sesindışında hiçbir ses yoktu. Bu yüzden oyuncular anlaşılır olmak için, daha ziyade mimik ve

5

beden dillerini kullanıyorlardı. Ancak çok gerektiği durumlarda sahneler arasına diyalogsahneleri eklenerek seyirciye gerekli açıklama yapılmaya çalışılıyordu. Filmde diyalog vediğer ses unsurlarının olmaması, anlaşılır olmak adına hem senaristin, hem de oyuncununişini zorlaştırıyor; abartılıoyunculuk ve sahnelerin çekimine zemin hazırlıyordu. Ancakilginçtir ki, sesli film çekimlerinin başlamasıyla da bazısanatçılar gerçek sesleriyleizleyiciye hitap edince şöhretlerini yitirmişlerdir.

Resim 1.2: Sessiz sinema döneminin unutulmaz kahramanıŞarlo ‘yumurcak’ filminin birsahnesinde

1.1.3.2. Sesli Sinema Döneminde Senaryo

Sessiz sinema, kendi başına bir sanat, kendine özgü kurallarıolan, belli ilkeleredayanan bir anlatım olmuştu ki, birdenbire ortaya ses öğesi çıktı. Ses öğesinin sinemada herşeyden önce sözlendirme için kullanılacağı, filmlere ara yazılar konulmaya başlandığındanberi anlaşılmıştı. İlk sessiz filmlerde ara yazıyoktu; daha sonralarıbir çekimden öbürünegeçerken zaman bakımından ilerlemeyi göstermek, bulunulan yeri belirtmek, kişilerinkimliğini ortaya koymak için ara yazılar kullanılmaya başlandı. Giderek bunlar yerini''konuşma”yıgösteren yazılara bıraktı. 1920 yıllarına doğru senaryonun gelişmesi, görüntülerkadar ara yazılar, çekimler arasında açık kapatmak ihtiyacınıduyan kurgucunun isteğinegöre değil, senaryocunun isteğine göre hazırlanıyordu. Sessiz sinemanın son birkaç yılıiçinde ''konuşma''yla ilgili sözler o kadar önem kazandıki, herhangi bir oyuncu ağzınıaçıpsöz söylemeye başlarken çekimi kesip bir arayazıyla bu sözü vermek alışkanlık hâline geldi.Sinemada sesin, daha doğrusu sözün saltanatıbaşlamıştı.

Sesli film ortaya birtakım önemli meseleler çıkardı: Sesleri elverişli olmayan sessizfilm çağının birçok önemli ünlü oyuncusu, birden kendilerini endüstrinin dışındabuluverdiler. Yaklaşan iktisadi bunalım, sesli filmin çıkışısayesinde, sinema endüstrsini busarsıntının dışında bıraktı. Sinemanın büyük ustalarısesli film karşısında kararsızlığadüştüler. Sesli filmin ilk yıllarısanat bakımından oldukça başarısız geçti. Halk sesli filmebüyük ilgi gösterirken, Chaplin, Clair, Pudovkin, Eisenstein, Murnau gibi büyük sanatçılarsesli filme cephe aldılar. Öbürlerinden ayrıolarak Eisenstein, Pudovkin ve Aleksandrov,

6

sessiz film çağının artık geçtiğini, ses öğesinin filmde destekleyici bir rol oynayabiliceğinikabul ediyorlar, fakat bir film sahnesine eklenecek konuşmanın sahnenin bütün değerini,özellikle bir çekimden öbürüne geçişteki özelliği yok edeceğini öne sürüyorlardı.

Sesin filmlere eklenmesi, sinemayısessiz bir hareketli resimler dizisinden çıkarıphayatın bire bir kendisine dönüşmesini sağladı. Seslerinin duyulmasıyla gerçek, canlıkişileredönüşen karakterler, karmaşık ses efektleri ve görsel aksiyonlar sayesinde yapboztamamlanmışoldu. Sinemaya yepyeni bir boyut getiren ve görüntüyü zenginleştiren ses herne kadar mümkün olduğunca iyi kullanılmaya ve geliştirilmeye çalışılıyorsa da hakkındadaha öğrenilecek çok şey var.

Yazarların, eski sisteme göre uyguladıklarıyaratıcılıklarınıartık çok daha genişlemişolan bu yeni sahada sürdürmeleri ve sinema dünyasına yepyeni ufuklar açan, görselliğizenginleştiren sesi görsellikle en mükemmel şekilde birleştirebilicekleri çalışmalarıortayakoymalarıgerekiyordu. Yazarlar, ses eklenmeden önce filmlerde ortaya çıkan eksikliğinbaşka yollardan giderilmeğe çalışılmasısonucu ortaya çıkan ve filmin akıcılığını, doğallığınıbozan eksik ve kusurlu ara yazılar yerine yeni alana en uygun şekilde anlamlıve güzeldiyaloglar yazmak zorundalardı.

1.1.4. Senaryonun Evreleri

1.1.4.1. Taslak Öykü (Sinopsis)

Taslak öykü, tema seçilip konu belirlendikten sonra geliştirerek, yazmaya kararverdiğiniz film öyküsünün en kısa yoldan 1-2 sayfa içinde özetlenmesidir.

Taslak öykü, eserin konusu üzerinde ilgilileri (yapımcı/yönetmen) aydınlatanmetindir.

Ticari sinemada ya da televizyonda bir filmin yapılıp yapılmamasına çoğu kez,senaryo taslağıda denilen taslak öykü okunduktan sonra karar verilir. Bu nedenletaslak öykü zaman ekonomisi açıdan önemlidir.

Taslak öyküyü kısa yazmak önemlidir. Öyküyü bir iki paragrafta ya da bir–iki sayfadaanlatabilmek, aynıöyküyü fazla sayfada anlatabilmekten daha zordur.

Taslak öykü yazımında dikkat edilecek nokta, ilk aşamada verilen aşırıayrıntının,sonradan öykünün önünde engel oluşturabileceğidir.

Taslak öykü şu bilgileri kapsar: İşlenecek tema kesin olarak ortaya çıkar. Olaylar dizisinin geçtiği zaman ve çevre (mekânlar) belirlenir. Olaylar dizisini oluşturan ana ve diğer önemli kişiler ortaya konulur. Ana ve diğer

kişilerin tanımlamasıilk adımda yaşve kişiye ilişkin bilgileri içerir. İkinci adım, taslak yapıyısomutlaştırmaktır; somutlaştırma öyküyü birleştiren,

bütünleştiren omurganın biçimlendirilmesiyle olur. Bu çalışma, daha sonra bir senaryoya dönüşecek olan öykünün gelişimini açıklar. Taslak öykü, genişzaman kipiyle yazılır.

7

Bir taslak (synopsis) öykü

1.1.4.2. Geliştirim Senaryosu (Treatment)

Taslak öyküye kısa öykü denilirse, geliştirim, bu kısa öykünün daha ayrıntılıolarakkırk, elli sayfa genişletilip işlenmesiyle elde edilir. Bu evrede, senaryo yazarından, sanatdeğeri büyük bir uzun öykü ya da roman değil, yalnızca başarılıbir film metni hazırlanmasıbeklenir. Geliştirim bir sinema öyküsüdür, bu nedenle, her şeyden önce sinemanınkoşullarına uygun olarak hazırlanmasıgerekir. Öykü geliştirilirken, sonuçta çekilecek filminakışı, her görüntüsü bu evrede tasarlanır. Öyküdeki her çekim içeriği ve bunun ayrımiçindeki yeri tam olarak belirtilerek tıpkıperdede görüntüleneceği biçimde yazılır. Filmöyküsünün çatısıolan öyküleme (dramatik yapı) geliştirim senaryosunda tamamen kurulur.Ortaya çıkan metin, tamamlanan bir filmde yer alacak görüntülerin, sözcüklerle kâğıtüzerinde anlatımıve bu anlatımın sinemanın gerektirdiği koşullara uygunluğudur.

Senaryo yazarı, bu çalışmasınıyaparken, sinema özelliği olmayan durumlarda, diğersanatlar için geçerli olan kurallardan, tekniklerden yararlanır. Geliştirim, aşağıyukarıkendine özgü teknikle yazılan uzun bir öykü olduğuna göre, uzun öykü tekniği ve genelolarak roman / öykü türünün tekniği burada senaryo yazarının işine yarar.

Geliştirimde dikkat edilecek noktalar şunlardır:

Kişilerin özelliklerinin belirtilmesi (kişileştirme), Çevre özelliklerinin ortaya konulması, Hareketlerin düzenlenmesi.

Kısaca: Geliştirimde dramatik yapıbelirlenir. Olgular sıralanır. Olayların bağlantıları

sağlanır. Konunun gelişme ve çatışma noktalarıbelli olur. Kişiler özellikleriyle tanıtılır, kişiler ve onların ortaya koyduğu olaylar irdelenir. Konuşma örgüsünün (diyalog) en önemlileri yazılır. Ele alınan öykünün özetteki gibi yalnızca ana hatlarıdeğil, ikincil derecedeki

gelişmeleri de belli olur. Her anlatım, her cümle, filmdeki görüntülere uygun olacak biçimde yazılır. Genişzaman kipiyle yazılır. Edebî süslemeler yapılmaz.

Orta yaşıgeçkin, yalnız ve evcimen bir erkek, kendisinden küçük birkadınla tanışır ve arkadaşolurlar. Ancak arkadaşlarının dalga geçmesisonucu ne yapacağınıbilemez duruma gelince kızdan ayrılır. Daha sonraerkek hayatında kızın yerinin çok önemli olduğunu anlar ve onu arar…

8

Bir geliştirim (tretmand) örneği

1.1.4.3. Ayrımlama Senaryosu

Ayrımlama senaryosu, senaryo yazarının bireysel çalışmasıbittiği, her şeyinsonuçlandığıüçüncü aşamadır. Ayrımlama senaryosu, geliştirim evresinde genişletilenöykünün, birçokşekil öğesinin birleşmesiyle, sinema tekniğine ve gereklerine göre, dışyapısının (biçim) oluşturularak, çekim senaryosu olmaya hazır metin durumunagetirilmesidir. Yazarın öngördüğü, belli bir sonuca giden olaylar dizisinin en küçükayrıntıları, tüm kişiler, kişilerin kişilik özelliklerini gösteren iç ve dışhareketleri, kişileribirbirleriyle ilişkileri, konuşma örgüsü ve sesler (doğal sesler/müzik) ile, kısaca her şeyi ileiçerik ortaya konarak, geliştirilen metin ayrımlar (sequence) sahnelere, sahneler de çeşitliaçılardan, çeşitli ölçeklerden, çeşitli kamera hareketleri ile alınacak bir dizi çekimden oluşanbirimlere bölünür.

1.1.4.4. Çekim Senaryosu

Çekim senaryosu (Shoting Script), senaryo çalışmasının son evresidir. Ayrımlamanınhazırlanmasından sonra, yazar ile yönetmen ya da yalnızca yönetmen çekim senaryosunuoluşturmaya başlar. Filme dönüşecek metnin çekilmesine temel olacak tüm bilgiler buevrede, çekim senaryosunda yer alır.

Çekim senaryosunun en kısa tanımı: Henüz çekilmeyen filmin, bittiği zaman alacağıbiçimin, önceden en küçük ayrıntılarına dek kâğıt üzerinde belirttiği metindir. Diğer birtanıma göre, çekimlere bölünen çevrim için gerekli tüm uygulama açıklamalarınıtaşıyan,konuşmalarıve sesle ilgili tüm bilgileri veren senaryo; senaryonun çevrime hazır durumdakien son aşamasıve biçimidir.

Çekim senaryosu, geliştirimde genişletilen, ayrımlama evresinde bölüm, ayrım,sahnelere -ve hatta çekimlere- ayrılan metnin; sinemanın tekniğine göre (değişik kamerakonumları, çeşitli açılardan, ölçeklenen çekimler) düzenlenmesidir. Tüm hareketler (oyuncu,kamera: kameranın çerçevelendiği görüntü, kamera hareketleri), kullanılan sesler

Ahmet Bey,İstanbul’un orta hâlli bir semtinde yalnız başınaoturmaktadır. Yaşı48 olup bir devlet dairesinde memur olarakçalışmaktadır. Evcimen bir yapısıolup etliye sütlüye karışmaz.Daha sonra bir arkadaşının düğününde Pelin ile tanıştırılır. Pelin30 yaşında çağdaşaklıbaşında ekonomik durumu iyi olmayanbir ailenin kızıdır. Özgüveni fazla olan, işinde başarılı, fazla güzelolmayan ama sempatik bir kızdır. Sanki ikisi de birbirleri içinyaratılmıştır. Aralarındaki tek engel yaş farkıdır. Düğünsonrasında sık sık buluşmaya başlarlar. Durumun farkına varanAhmet’in arkadaşıİsmail, Ahmet’i uyarmak gereği hisseder.

9

(konuşmalar ve doğal sesler/müzik), görüntü efektleri vb. Bu metinde ayrımlar (sequence),sahne, çekim durumunda verilir.

Biçim özelliği olan çekim senaryosunun değişik sunum biçimleri vardır. Amahepsinde ortak olan, görüntülerin içeriği, oyuncuların hareketleri, konuşmaların diğerseslerin yazılmasıdır. Bunlar arasında da kamera devinim ve çekim ölçeklerinin yer almasıgerekir. Senaryo sayfasında yer alan görsel bildirimler, yönetmeni ilgilendiren tüm bilgilerikapsar. Bu bilgiler aynızamanda çekimde görevli olanların, çekim anında yapacaklarıherşeyi içerir.

Herhangi bir çekim senaryosuna bakıldığında, önce kimi yatay çizgiler dikkati çeker.Bu çizgilerin üstünde sırayla bir rakam, bazıyer adlarıyer alır. Senaryoda görülen her yatayçizginin üstünde yer alan rakamlar ve yazılar, ilgili olduğu çekimlerle ilgili derli toplu veözet bilgileri verir. Özellikle yapım aşamasında hazırlanacak çalışma programıiçin bubilgiler büyük kolaylık sağlar.

1.2. Senaryonun Bölümleri

1.2.1. Çekim (Shot)

Çekim, filmi oluşturan dramatik yapının en küçük birimidir. İki noktalama imi(kesme, zincirleme vb.) arasında kalan görüntü dizisine çekim adıverilir. Diğer bir tanımla,“çekim” , kameranın hiç ara vermeksizin, durduruluncaya değin, sürekli olarak bir görüntüyüfilme kaydetmesidir. Çekim, bir sahne içindeki belirli kişi ya da nesneye odağın değiştiğinigösteren bildirimdir. Çekimlerin, kurguyla bir araya getirilmesiyle sahne oluşur.

1.2.2. Sahne (Scene)

Tiyatrodan sinemaya aktarılan sahnenin iki tanımıvar. Birincisi, oyun alanına biroyuncunun her bir girişi yeni bir sahnenin başlangıcıve her bir çıkışıo sahnenin sonudur.Buna “Fransız Sahnesi” denilir. İkincisi olayların gerçekleşeceği yeri (mekânı) ya da dekorutanımlar. Bu nedenle tiyatro oyunları; günlük hayattan farklıolay akışı, seçilmişveayıklanmışolaylar, bölünmüşçeşitli sahneler, değişik ortam ve zamanlardan oluşur.Sinemada sahne, film içinde, dekorun ve kamera açılarının değiştiği yerlerdeki tamamlananbir durumu belirtir. Buna “Çekim Sahnesi” denir. Başka bir deyişle sahne, aynıkişiler veaynıdekor (mekân) içinde geçen, sürekli bir olayıgösteren bir ya da daha çok çekimdenoluşan görüntüler dizisidir. Kısaca sahne, aynıkişilerin aynıdekor (mekân) içinde, aynıandayer aldıklarıçekimler bütünüdür ve tamamlanan bir durumu belirtir. Sinemada sahne, yazarırahatlatan “vurgu” olarak adlandırılır. Sahne ya da vurgunun ölçüsü ne kadar olacak? Belki20 saniye, belki 4 dakika (iki senaryo sayfası), ama ender olarak, daha uzun da olabilir.Sahne içinde olay örgüsünü ortaya koyan devinimin, birbirini izleyen çekimler boyuncauyumlu olmasıgerekir. Öyle ki, olay / olgu, gerçek hayatdaki olgusal bir zaman akışiçindeanlatılır.

Tüm senaryo aşamaları, daktilo ya da bilgisayarla yazılır. Sayfa üzerinde gördüğünüz,ayrımlama senaryosunun olamazsa olmaz biçimsel öğeleri nelerdir, nasıl, ne zaman kullanılırve nasıl gösterilir? Şimdi, sırayla bu öğeleri görelim:

10

Sahne başlığı Görsel anlatım (oyuncu hareketleri) Kişi adı Ayraç Konuşma örgüsü (diyalog); ikili konuşma örgüsü (ikili diyalog) Genişleme Çekim Geçişler

1.2.3. Ayrım (Sequence)

Bölümler içinde yer alan ayrım, öykülemeyi (dramatik yapı) oluşturan, olayın içindegelişip sonuçlandığıkendi içinde bir bütünlüğü olan sahneler dizisidir. Ayrım tek ya dadeğişik yerlerde geçebilir. Örneğin, dışsahne ile başlayıp iç sahne ile sürebilir. Olağanuzunluktaki filmde ortalama 25-30 ayrım bulunur. Kesinlikle sessiz ve durgun olmayanayrımlar, tıpkıteleferiklerin yükseğe tırmanmalarınısağlayan dişli çarklar gibi, hareketleriileri taşır.

1.2.4. Bölüm (Part)

Bölüm, öykünün dramatik gelişiminin başıve sonu olan bölümlerin birleşmesiyleöykünün tümü ortaya çıkar. Olağan uzunluktaki (90 dakika) bir filmde ortalama 7-8 bölümbulunur. Filmdeki her bir bölüm, bir romanın, bir tiyatro oyununun bir bölümüne(perdesine) eşdeğerdir.

11

UYGULAMA FAALİYETİ

İşlem Basamakları Öneriler

Senaryo kavramınıanaliz ediniz

Senaryo-edebiyat ilişkisini inceleyiniz

Senaryonun tarihçesini inceleyiniz

Senaryo evrelerini karşılaştırınız

Senaryonun bölümlerini inceleyiniz

Araştırmalarınız için izleyeceğinizfilmlerin aile ortamında izlenebilecek,yaşınıza uygun filmler olmasına dikkatediniz.

Senaryo edebiyat ilişkisini daha iyianlayabilmeniz için mümkünse edebieserlerinden iyi tanıdığınız bir yazarınyazmış olduğu film senaryosunuinceleyiniz.

İzleyeceğiniz filmlerin kaliteli, güncel,türlerinin en iyi örnekleri arasındanseçilmişolmasına dikkat ediniz.

Senaryonun meydana geldiği bölümleriizlediğiniz bir film üzerinde saptamayaçalışınız.

Özellikle edebî eserlerden uyarlanmışfilmleri izleyerek, edebiyat-sinemailişkisini inceleyiniz.

Televizyonda ve sinemada izlediğinizfilmlere dikkat ederek, bir senaryonunfilm için ne olduğunun analizini yapınız.


12

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

A- OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI)Aşağıdakicümleleri doğru veya yanlışolarak değerlendiriniz.

1. Bir sinema filminin çekimi için yazılıbir senaryo metninin gereği yoktur.

2. Edebiyat alanında kendini yetiştirmişkişi lerin yazdıklarısenaryoların başarıoranlarıoldukça yüksektir.

3. Sesli filmler, ilk yıllarında, geçici bir heves olarak görülmüşlerdir.

4. Sesli filmlerin ortaya çıkışı, sesleri elverişli olmayan birçok şöhretin yok oluşunazemin hazırlamıştır.

5. Taslak öykü (sinopsis) film öyküsünün ayrıntılıbir anlatımıdır.

6. Senaryoda kişilerin özellikleri geliştirim (tretman) aşamasında gerçekleştirilir.

7. Ayrımlama senaryosu yazarın bireysel çalışmasının bittiği üçüncü aşamadır.

8. Sahne, filmi oluşturan dramatik yapının en küçük birimidir.

9. Ayrımlar (sekanslar) tek bir yerde geçmelidir.

10. Olağan uzunluktaki bir filmde (90 dakika) en az 20 bölüm vardır.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızıcevap anahtarıile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızıbelirleyerekkendinizi değerlendiriniz. Yanlışcevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınızsorularla ilgili konularıfaaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz

Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz.


13


İyi bir senaryo yazarıolmanın koşullarınıinceleyerek buna uygun birikim ve tutumsahibi olacaksınız.


Başarılısinema televizyon senaristlerinin biyografilerini araştırınız. İyi bir senaryo yazmak için gerekenlerin neler olduğunu araştırınız. İyi yazılmışsenaryo örnekleri sınıf ortamında değerlendiriniz.

Araştırma işlemleri için internet ortamı, kitap evleri, sinema salonlarıve CD satılanortamlarıaraştırmanız gerekmektedir. Vizyona yeni giren filmlerin ve başarılıyazarlarıntanıtıldığıkültür yayınlarınıgörsel, sesli ve yazılımedyadan takip ederek konular hakkındabilgi edininiz.

2. SENARYO YAZARININ ÖZELLİKLERİ2.1. Senaryo YazarıOlma İsteği

Bir senaryo yazarıöncelikle bu mesleği yapmaya hevesli olmalıdır. Her ne kadarkimileri bunun dışında olsa da, ün ya da saygınlık kazanmak için senaryo yazarıolunmaz.Filmin tanıtım yazılarında (jenerik) yazarın adıolsa da, filmin yönetmeni, oyuncularıilebirlikte anılmaz çoğu kez. Öncelikle bunu kulağa küpe yapmak gerek.

İstekli ve yaratıcıözelliği olan deneyimsiz yazarın önündeki tuzak, güçlü dramatikdeneyim gerektiren senaryolar yazma adına, ortaya koyduklarıöykülerinde duygularındakiyanılma ihtimalleridir. Uygun olan, çalışmanın en başından en sonuna dek yazılan metninsinema için hazırlandığınıunutmadan, özenli bir çalışma yürütmektir.

Kuşkusuz, yazdığınız senaryoyu belki çok, belki az bir para karşılığısatacaksınız.Ama satamayabilirsiniz de. Niye satılmadı? Başarısızlığıdışarıda değil, önce kendinizdearayınız. Gerçekten istekle, yukarıda sıralanan özelliklere uygun, özgün bir şey yazmışmısınız?

2.2. Öykü Anlatma İsteği

Bu isteğiniz olsa bile, yalnızca istek tek başına yeterli değildir. Öykü anlatımında veyazımında gerekli şeyleri de bilmek zorundasınız. Öykü anlatma isteği, sözcüklerle bir olayıanlatmayıöğrenme anlamına gelir. Nasıl ki, nitelikli tamirci ya da marangoz olmak,belirtilen işte yararlanılan araç-gerecin kullanımında ustalaşmayıgerektiriyorsa, senaryoyazarıolmak da, sözcüklerle ilgi çekici görüntü tasvirleri ve güçlü konuşmalar (diyaloglar)yazmak için dil sanatınıöğrenmeyi gerektirir.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

14

Kişinin, yazım sanatındaki bir yazarın özelliklerine, temel becerilerine, yeteneklerinesahip olduğu kabul edilse de, sinemanın özelliklerine ve gereklerine uyumlu mesleki bilgialması, bir kısım yetenek ve becerileri örgün eğitim yoluyla geliştirmesi ya dayönlendirmesi, başarılısenaryo yazımıiçin temeldir.

2.3. Öğrenim ve Kültür Düzeyi

İşbölümünün artmasıyla, birçok uzmanlık alanıdoğdu günümüzde, dünya artık biruzmanlaşma dünyası. Herkesin her şeyi bilmesine, öğrenmesine ihtiyaç yoktur.

Kişi kendini ne kadar iyi yetiştirirse yetiştirsin, örgün eğitim verdiğine, kendiliğindenulaşmasımümkün değildir. Bu açıdan senaryo yazarının kendisini geliştirecek eğitim –öğretimi görmesi birinci şarttır. Öngörülen, beyni ansiklopedik bilgi deposu durumunagetiren ezberci eğitim – öğretim değil. Bir eylem ve deney olarak bilgileri işleme / kullanmayollarınıöğreten ve özendiren, düşünme sistemini çalıştırıcı, yeni bilgiler üreten yaratıcıbeyinler oluşturacak eğitim – öğretimdir. Okul dışında sürdürüldüğünde daha da değerkazanacak bir eğitim ve öğretim… Senaryo yazarının eğileceği ya da eğilmesi istenenkonular ayrımlar göstereceğinden, özellikle toplum bilimlerinin çeşitli konularında eğitimgörmesi, en azından değişik konularda nasıl bilgi sahibi olacağınıbilmesine yol açar.

Senaryo yazacak kişinin gelişen bilim ve teknolojiye bağlıolarak yeni bilgilerlekendini sürekli yenilemesi ya da bu bilgilere nasıl ulaşacağınıbilmesi, içinde yaşadığıevrenive toplumu öğrenmesi, derinliğine boyut kazandırarak kafa yormasıgerekir. Kafa yormakterimi çok okumak, çok çalışmak, yüzeysel olmamak, göstermelikten kaçınmak, bilimde vesanatta yaratıcıolmak, gözlemci olmak, bildiğini söylemek anlamındadır.

2.4. Dünya Görüşü

Bir dünya görüşünüz ve buna bağlıolarak siyasal görüşünüz ve inançlarınız olabilir.Fakat, “Ben yazarım, hayat hakkında her şeyi söyleyebilirim.” ama, “her şeyisöyleyebilirim” diyerek seyircinin sahip olduğu dinî, ahlakî, toplumsal ya da herhangi birgörüşve inanç noktasına doğrudan saldırmak olmamalıdır. Bir yanda geçmişi, toplumsal–kültürel değerleri ile izleyicinin düşündüğü, hissettiği dünya görüşü ve diğer yanda yazarolarak sizin inandığınız dünya görüşü… Bu durumda seyircilerle yazar arasında kültürçatışmasımeydana gelir. Bu da filmin amacınaulaşamamasıdemektir. Yazar kendi görüşünüyansıtmak yerine, yazılacak eğlendirici, ilgi çekici bir öykü çerçevesinde, tüm boyutlarıyansıtmalıdır.

2.5. Hayat Deneyimi

Başarılısenaryolar yazabilmek için, kişinin, genel kültürünü ve hayat deneyimleriniartırmasının ilk yolu, sürekli bilgisini yenilemesini; günlük gazete, dergi, roman, öykü, şiir…okumasını; toplumsal çalışmalara katılmasını; radyo, tiyatro, televizyon, sinema yayınlarınısürekli izlemesini gerektirir. Yapılacak çalışmanın sonucu, entelektüel bir eylemdir çünkü.Ülke ve dünya şiirlerinde, edebiyatından, tarihinden, en son buluşlara dek merak duyan,araştıran, gözlemleyen, içinde yaşadığıçağıanlayıp çözümlemeye çabalayan; toplumu ve

15

ülkenin koşullarınıbilen kişinin üstesinden gelebileceği bir iştir senaryo yazmak. Bilinen birsöyleyişle, senaryo yazarının bilgisini genişletmesi için antenleri dışa dönük, günlükhayattan kopuk olmamalıdır. Bu, bilim adamıkadar, genelde sanatçıyı, özelde senaryoyazarınıdeğerlendirmede bir ölçüttür.

2.6. Araştırma ve Gözlem

Yazılacak senaryo için ilk adım, araştırma ve gözlem yapmaktır. Araştırmanın nasılyapılacağınıbilmeyen, bilgi sahibi olmayan kişi, doğal olarak konuya nasıl yaklaşacağını,neresinden ele alacağınıda bilemez. Araştırmaya nasıl, hangi kaynaklardan başlanacağınıbilirseniz, herhangi bir zorlukla karşılaşmazsınız.

Sözgelimi, senaryo içinde herhangi bir yerin tanıtımızorunluysa, o yöreye ilişkinaraştırma yapmak, yerel sanatçılarıyla, çeşitli kesimden insanlarla konuşmak, ilginç anıveöyküleri derlemek yazılacak senaryonun yararına olur.

İyi bir gözlemci de olmalıyazar. Çevrenize bakan gözlerle değil, gören gözlerlebakmayı; duyan kulaklarla dinlemeyi öğrenmelisiniz. Diğer bir anlatımla, çevrenizde olupbitenleri, ileride kullanabileceğiniz bir/birkaç film konusu ya da bir parçasıolarak görmeli,duymalısınız. Beklenmedik bir olay, bir durum sizin için ilginç bir öykü oluşturabilir ya dasize herhangi bir tema verildiğinde yol gösterici olabilir.

Araştırmayıbilmeyen, çevreye gözlemci olarak bakmayan kişinin, senaryo yazarıolabileceğini söylemek mümkün değildir.

2.7. YaratıcıHayal Gücü

Hayal gücünden yoksun, sınırlıbir bilgi ile senaryo yazmak pek parlak sonuç vermez.Oysa ki sanat hayal gücünden gerçeğe gider. Film senaryosunda da durum böyledir.

Günlük hayattaki yalın ve sıradan izlenimler sanat eserinde, otantiklik adına sonderece tutucu, yapay izlenimlere dönüşür. Bunun yanında filmde amaçsız görüntü bolluğuizleyicinin hayal gücüne ulaşılmasınıengeller. Görüntülerin, kimi zaman hayal gücünüöldürdüğü gibi paradoksal bir durum ortaya çıkar. Hayatın temel güzelliklerinin başka türlühiçbir biçimde algılanmayacağıgerçeği ortadayken, yine de sinemanın hayata olabildiğinceyakın olmasınıistemekten vazgeçmek gerekir. İşte yaratıcıhayal gücünün devreye girişiburadadır. Kimi eserler, hayata öykünmekten başka bir şey yapabildikleri, doğanın /toplumun ikinci kopyasıolmaktan uzaklaşabildikleri için izleyicinin yaratıcıhayal gücünübiraz harekete geçirebildiklerinden bu işlevi yerine getirir. Bellekte yeni, taze bir hayatyaratmak, ona taze bir hız vermek, eski değerleri yenileştirmek, hayal gücünün doğası,görevi ve hatta kaderidir.

Teknik araçların sayısı, gelişimi ne olursa olsun, bunlar yaratıcıhayal gücünüzü ortayakoymaktan alıkoymamalısizi. Gelişen teknolojiye ayak uydurduğunuz sürece yaratmagücünüzde o denli artar.

16

2.8. Görsel Düşünme ve Yazma

Senaryonun özelliklerinden biri, sözlü anlatıma çok fazla yer vermemesidir. “…sinema için yaz. Çok göster, az şey söyle…” senaryo yazarlığının ana ilkesidir. Nedeni çokaçık, çünkü sinema görsel iletişim ve anlatım aracı. Senaryo yazarı, sözcükler kadar,görüntüleri de düşünmek zorunda. Film öyküsü yazmanın anahtarı, işte bu yaklaşımdadır..

Öyleyse yazar, başından sonuna değin söyleyeceği sözü anlatmak ve duyurmak yerineöncelikle göstermeyi ön planda tutmalı; anlatımdaki ağırlık, imkânlar ölçüsünde sözden çok,görüntüde olmalı, yazar adayından beklenen yazarken “ simgelerle, yüzen renklerle, gölgelibiçimlerle ” düşünmesidir. Görüntüler, iletiyi tek başlarına veya uygun ses efektleriyle ya damüzikle birleşerek kendini daha etkili anlatmakta yeterli duruma gelebilir. Unutmayınız ki,kamera, kişinin duygularının önemli ayrıntılarınıyakından görüntülemede; bir üretimişleminde çalışmakta olan makinenin hareketlerini izlemede, önemli yerlere ve vurgularadikkati yoğunlaştırmada, önemsiz ayrıntılardan kaçınmada önemli bir yeteneğe sahiptir.

Gösterilen varlığıve nesneyi, sözle tekrarlamak gibi bir anlatımdan kaçınmak gerekir.Burada yapılacak en iyi şey sahnenin içeriğine uygun doğal sesler ya da fona verilecekuygun bir müziktir.

2.9. Ana Dili Bilme ve Kullanma

Her ülkenin, gelişen teknolojiye paralel olarak kendisini sürekli yenileyen bir ana dilivardır. Bu hareketliliğin ötesinde, ülkemizde bir dil karmaşasının yaşandığıda bir gerçektir.Aynıanlamıveren, eski ya da yeni sözcüklerin hangisinin kullanılacağıyazara zorlukyaratır. Anlaşılır olmak ya da olamamak… Bu nedenle en iyisi – titiz bir seçimle – kitleninbilgi dağarcığına uygun sözcüklerin kullanılmasıdır. Yeni sözcük kullanma durumunda, yinekitlenin bilgi dağarcığındaki sözcüklerle açıklanmasıgerekir.

2.10. Sinema Teknolojisini Bilme

Sinemanın özelliklerinden biri, teknikle sürekli olarak içli – dışlıolması. Bu ilişki,yazara bir yandan büyük imkânlar sağlarken, diğer yandan teknikle bağımlıkılar. Sinemadaki bu bağımlılık diğer sanat dallarında olmayan bir özelliktir. Senaryo yazarı, sinemanınbütün teknik özelliklerini, gelişen teknolojisini izleyen biri olmak zorundadır. Sinemada, odenli karmaşık ve ilginç görüntü var ki senaryo yazarıkendini bir başka teknik ayrımındabulur. Kişi, yazım yeteneği yanında, sinema teknolojisi ve bu teknoloji kullanımınıyönlendiren tekniklerin temel bilgilerine de sahip olmalıdır. Önemli olan düşüncenin /öykünün aracın teknolojisine uygun olarak nasıl verileceğinin bilinmesidir.

2.11. Zaman Kullanımı(Etkili Bir Sınırlılık)

Sinema filmi olsun, televizyon izlencesi olsun, her ikisinde de zaman çok önemlidir.Zaman kullanımıkonusunda senaryo yazarıiçin iki sınırlılık var. Birinci sınırlama –özellikletelevizyonda– senaryo yazımıiçin yazara verilen belirli zaman. Zaman baskısıaltındaçalışmak etkili ve nitelikli bir senaryo yazmak gerçek bir profesyonelin işidir. Belirlenensüre içinde yazılamayan senaryo, işlerin aksamasına, hem de, en önemlisi para kaybına sebepolur. Bu sebeple, yazarının yazım için verilen zamana kesin olarak uymasıgerekir.

17

Zaman kullanımında, yazarın dikkat etmesi geren ikinci sınırlılık, yazılacaksenaryonun süresi ile ilgili. Bir sinema filmi ortalama 80–120 dakikadır. Televizyonda budurum daha kesindir. Bu nedenle yazar, senaryosunu yazarken, anlatacağını, göstereceğinitavanıve tabanıbelirlenen bir süre içinde vermelidir.

2.12. Ekip Çalışmasına Yatkınlık

Senaryo genellikle bir kişi tarafından yazılır gibi görünse de, filmin ortayaçıkmasında, senaryo yazarının bir başına bilgi ve becerisi yeterli değildir. Diğer biranlatımla, düşünce aşamasından yapım aşamasına, senaryo yazarı, ortak bir çizgide birleşen(yönetmen, görüntü yönetmeni, oyuncular, kurgucu, ışıkçılar, laboratuvar çalışanlarıgibi)çok sayıda kişiyle doğrudan ya da dolaylıolarak ilişki içindedir. Birinin başarısızlığı,kolektif ürün olan filmin başarısızlığıdır. Senaryo yazarının anılan kişilerle ilişkilerinin iyi veuyumlu bir biçimde sürdürmesi, filmin en iyi biçimde gerçekleşmesi için zorunludur. Takımçalışmasına yatkın olmayan, her şeyi zorla kabul ettirmeye çalışan bir yazarın bu sanatdalında başarılıolacağınısöylemek çok güçtür.

2.13. Seyirci Merkezli Çalışma

Filmler çocuk, yetişkin, eğitimli, temel eğitimden yoksun… ülkenin tüm köşelerindekikişilerce izlenir. Verilmek istenen iletinin daha etkili olmasıiçin, izleyici kitlesini gelenek –görenek, kültür kalıplarıyla olabildiğince tanımak, sorunlarınıgörmek, bunlara nasılyaklaşacağınıçok iyi bilmek gerekir.

İyi bir yazar vermek istediği iletide “kültür, eğitim, haber, eğlence” dörtlü uyumunuve her şeyi ile birliktelik göstermeyen izleyici kitlesinin gereksinimlerini göz önüne alarakbir denge kurar. Ayrıca film izleyicisi, bütün içinde –tiyatro izleyicisi gibi– belli öğeleriseçemez, ancak kendisine gösterileni tüm olarak görür. Bu nedenle senaryodaki her sözcük,yapımdaki her görüntü ve hareket, dikkati dağıtmama ve ilgiyi kopartmama amacınayöneliktir.

Amaca olumlu bir sonuçla varabilmek için, gerçek hedef izleyicidir. Öykü, kişiler,öykü içinde yer alacak bilgiler ve bunların düzeyinin ne olacağı, izleyicinin yaşı, bilgidüzeyi, ilgi deneyim alanları… kısaca, izleyicinin özelliklerine uygun nelerin verileceği,nelerin verilmeyeceğinin saptanması, yazımda önemli ipuçlarınıoluşturur. Belirli bir izleyicikitlesi için hazırlanan film bile, aynıözellikteki izleyiciler tarafından aynıbiçimdealgılanmayabilir.

18


İşlem Basamakları Öneriler

Senaryo yazarıolma isteğini analiz ediniz

Öykü anlatma isteğini analiz ediniz

Öğrenim ve kültür düzeyini analiz ediniz

Dünya görüşünü analiz ediniz

Hayat deneyimini analiz ediniz

Araştırma ve gözlemi analiz ediniz

Yaratıcıhayâl gücünü analiz ediniz

Görsel düşünme ve yazmayıanaliz ediniz

Anadili bilme ve kullanmayıanaliz ediniz

10-Sinema teknolojisini bilmeyi analizediniz

Zaman kullanımınıanaliz ediniz

Ekip çalışmasına yatkınlığıanaliz ediniz

Seyirci merkezli çalışmayıanaliz ediniz

Araştıracağınız senaryo yazarlarınınbaşarılıve incelemeye değer kişilerdenoluşmasına dikkat ediniz.

Başarılıfilmlerin senaristlerinin ortakyanlarınısaptamaya çalışınız.

Saptadığınız bu ortak yönlerinbaşarıdaki katkısınıtartışınız.

Yakın çevrenizdeki insanlarıinceleyerekbu vasıflara sahip olanların, başarılıbirsenaryo yazarıolup olamayacaklarınıtartışınız.

İyi bir senaryo yazarı olmak içingereken bu niteliklerin nasılkazanılabileceğini araştırınız.


19


A- OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI)Aşağıdaki cümleleri doğru veya yanlışolarak değerlendiriniz.

1. Günümüzde birçok meslek dalında olduğu gibi senaryo yazarlığında da başarınıntemel şartlarından biri eğitimdir.

2. İyi bir senaryo yazarıizleyicinin kafasındaki dünya görüşüne saldırarak onu yerle biretmelidir.

3. İyi senaryolar yazabilmek için yazarın sürekli olarak günlük, gazete, dergi, roman veöyküleri okuması, radyo, TV, sinema yayınlarınıizlemesi gerekir.

4. Yazılacak senaryo için ilk adım araştırma ve gözlem yapmaktır.

5. Sanat hayal gücünden gerçeğe giden yoldur.

6. Özellikle sinema senaryolarında sözlü anlatıma çok yer verilmelidir.

7. Yazarlar senaryolarında genişkitlelerin anlayacağıbir dil yerine üst düzey kültüreyönelik bir dili tercih etmelidirler.

8. Bir senaristin gelişen sinema teknolojisini bilme sorumluluğu yoktur.

9. TV senaryolarında süre kısıtlamasıdaha kesindir.

10. Senaryo yazarının film ekibine karşıbir sorumluluğu yoktur, onlardan tamamenbağımsız çalışır.

DEĞERLENDİRME




20


Uygun ortam sağlandığında senaryonun kullanım alanlarıile farklıtürde senaryolarınözelliklerini karşılaştırabileceksiniz.


Senaryonun kullanım alanlarınıaraştırınız. Bulduğunuz alanlarda senaryonun görevini tartışınız.

Araştırma işlemleri için televizyon ve radyo kanalları, prodiksiyon şirketleri ve reklamşirketlerini gezmeniz, internet ortamına girmeniz gerekmektedir. Sözü edilen yerlerde çalışankişilerden konuyla ilgili yazılıdokümanlar toplayarak ön bilgi edininiz.

3. SENARYONUN KULLANIM ALANLARI

3.1. Sinema

3.1.1. Konulu Filmler

Yetenek ve tekniğin en gerektiği senaryo türü konulu film senaryolarıdır. Çünkü artıkbaşta ABD olmak üzere gelişmişülkelerde sinema çok genişlemişve adeta dev bir sektörolmuştur. Bu yüzden sinema sanayisinin en önemli hammaddesi olan senaryo da giderekönem kazanmıştır.

Sinemada senaryo konusunun önemini kavratmak adına söylenecek en güzel sözşudur; iyi bir senaryo yeteneksiz ellerde belki kötü bir film olabilir, ama kötü bir senaryo neyaparsanız yapın hiçbir zaman iyi bir film olamaz.

Genellikle doksan dakikalık bir süreyi kapsayan konulu film senaryolarıortalama yüzyirmi sayfa civarında olurlar. Günümüzde konulu film senaryolarında tam sayfa format,yarım sayfa format veya Amerikan format şeklinde bazışekil farklılıklarıolabilir. Bunlartamamen sayfanın kullanımıyla ilgili önemsiz ayrıntılar olup ileriki konularımızda sözedilecektir.

Konulu film senaryolarıyla ilgili unutulmamasıgereken gerçek, bir filmin başarılıolabilmesinin temel koşulu içeriğiyle, biçimiyle iyi bir senaryosunun olmasıdır. İyi birsenaryo, iyi bir film için temel olacaktır.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

21

Resim 3.1: Halk edebiyatıeserleri sinema sektörü için her dönem önemli bir senaryo kaynağıolmuştur.

3.1.2. Belgesel Sinemalar

İlk belgesel film denemeleri sessiz sinema döneminde gerçekleştirilmiştir. Konusunuve malzemesini hayattan alan, oyuncularınıotantik hayattan seçen belgesel film türününortaya çıkmasıyla sinema gerçeğe yakınlaşmıştır. Günümüzde gerçek olaylardanderinlemesine bilgi edinilmesi belgesel filmler aracılığıyla olmaktadır. Belgesel filmlerinçekiciliği hayata çok yakın olmasından, kameranın gerçek hayat hikâyelerinin önünekonulmasından kaynaklanmaktadır. Kitle iletişim araçlarından sinema ile başlayan bu türdaha sonraki yıllarda etkinliğini televizyona kaptırmıştır.

Belgesel sinemada senaryo yazımına, film için yapılacak ön araştırma tamamlandıktansonra geçilmelidir. Bazıbelgeselciler, özellikle gözleme dayalıbelgesel yapanlar genelliklesenaryosuz çalışmaktadırlar. Günümüz belgesellerinin bazılarıbaşından sonuna kadar tek birkonuşma, anlatım ve yazılıbir senaryo olmaksızın çekilmektedir. Çünkü dışdünyadaolanlar, bir senaryo yazarının kapalıbir mekânda yazacaklarından çok daha ilginç, dahaheyecanlı, daha büyüleyicidir. Bütün bunlara rağmen belgesel çekiminden önce veya sonrabir senaryo beraberinde çalışmanın pek çok yararıbulunmaktadır. Burada akla gelen soruşudur; belgesel için ne yazılacaktır?

22

Resim 3.2: Vahşi doğa belgeselleri türlerinin en beğenilen örnekleridir.

Belgesel sinema için yazma; çekim öncesi aşamadan çekim sonrasıaşamalara kadaryayılabilir. Belgesel senaryo yazma eylemi bazıdurumlarda yönetmen tarafından bazıhâllerde de özel metin yazarlarıtarafından hatta bazen de yapımcıtarafından gerçekleştirilir.Buna göre senaryo yazarıbelgeselde ne yapar? Cevap belgeselin türüne göre değişir. Eğertarihî, biyografik ya da dramatize edilmişbir belgesel ise yazarın işi klasik sinema içinyazmaya benzer. Yazar bilgileri toplar, arşivlerden yararlanır çekilmişgörüntüleri izler vebuna göre bir senaryo metni oluşturur. Ancak belgesel sık rastlanmayacak eşsiz bir olay yada davranışbiçimlerine dayalıolacaksa, olayların nasıl gelişeceğini önceden kimsekestiremez. Bu tür anında gelişen olaylara bağlıbelgesellerde diyaloglara ve dışseslianlatımlara değil, görselliğin düzenlenmesine ağırlık verilmelidir. Bu türe “sözcüklerolmaksızın görüntüyle yazma” adıda verilmektedir.

Klasik belgesel senaryosunun işlevini başta yönetmen ve kameraman olmak üzereyapımda çalışan herkese yön gösteren, sponsorlara film hakkında bilgi veren bir araç olaraktanımlayabiliriz.

Tüm sanat dallarında olduğu gibi belgesel senaryolarda da yaratıcılık sonucu olumluanlamda etkileyecektir. Müzikle, renkle, ışıkla desteklenen daha sanatsal bir anlatım belgeselfilmleri daha genişkitlelere ulaştıracaktır.

23

3.2. Televizyon

3.2.1. Dizi Film

Televizyon dizi senaryolarıiçin söylenebilecek en önemli şeylerden birisi dizikarakterlerinin sempatik, sevecen, içimizden biri olmasıgereğidir. Gerçekten de bu noktatelevizyon ile sinema kahramanlarıarasındaki farklılıkların belki de en önemlilerindenbirisidir. Çünkü televizyon dizisi kahramanlarıneredeyse hemen her gün evimizi ziyaretetmekte, aileden biri olma durumundadırlar. İtici, sıkıcı, asık yüzlü birini de hiç bir aileevinde görmek istemeyecektir.

Televizyon dizileri ortalama kırbeş-elli dakika civarında bir süreyi kapsar. Bu herbölümün senaryosunun yaklaşık altmış-yetmişsayfa civarında olmasıdemektir. Yazarsenaryosunun tretmanınıoluşturduktan sonra eserinin yaklaşık kaç bölüm olacağınınhesabınıyapmalıdır. Kaç bölüm olacağıbelli olduktan sonra her bölümün senaryosu teslimtarihlerine aksatılmadan yetiştirilmelidir.

Ülkemizde televizyon dizilerinin en az onüç bölüm olmasıgeleneği benimsenmiştir.Beğenilen diziler, tabii ki bu sayının çok üstünde olabilirler. Burada dikkat edilmesi gerekenönemli bir diğer noktada ekonomik kaygılardan dolayı, dramaturji tekniğine göre bitmesigereken bir diziyi sırf para kazanmak amacıyla gereksiz yere uzatılmamasıgereğidir.Özellikle beğenilen dizilerde başvurulan bu yöntem izleyicinin diziye olan sempatisiniyitirmesine yol açmaktadır.

Dizi senaryolarında yazarlar bireysel olduğu kadar ekip hâlinde de çalışabilirler.Özellikle teknik, bilimsel konuların ve yöresel ağızların işlenmişolduğu dramalarda ekibebir alan uzmanının alınmasıda yerinde olacaktır.

Özellikle ülkemizde dizi patlamasının yaşandığıdönemlerde senaryoların teslimtarihinde teslim edilmişolmasıda oldukça önemlidir. Televizyon dizi senaryolarıperiyodikolarak yayına girdiği için mümkünse stoklu çalışmak ekibi rahatlatacaktır.

Özellikle sitcom tarzıdiziler başta olmak üzere tüm dizilerde çekim mekânlarımümkün olduğu kadar az olmalı, tüm dizi çekimleri bir kaç mekânda gerçekleştirilmelidir.

Resim 3.3: Televizyon dizileri ve kahramanlarısevimli, sempatik ve içimizden biri olmalıdır.Çünkü sık sık evimize konuk olmaktadırlar.

24

3.2.2. TV Filmleri

Televizyon filmleri tek bölüm hâlinde yayınlanan drama eserlerdir. Süre olaraksinema filmlerinden kısa ancak dizi filmlerin bir bölümünden daha uzundurlar. Ortalama birtelevizyon filmi altmış-yetmişdakika civarındadır.

Ekonomik anlamda fazla bir şey ifade etmediği için yapımcışirketler tarafından pekde tercih edilmeyen bir yöntemdir. Bu yüzden gerek TRT kanallarında, gerekse özelkanallarda televizyon filmi örneklerine pek sık rastlayamamaktayız.

Bu tarz ile ilgili söylenebilecek en önemli şey konusunun toplumun büyük kısmınıilgilendiren sosyal bir olaydan alınarak eğlendirdiği kadar aydınlatıcıve eğitici olmasıgereğidir.

Yine karakter seçiminde de sinemadan farklıolarak fazla iddialı, gösterişli karakterleryerine daha sıradan, daha içimizden tiplerin tercih edilmesi gereğidir.

3.2.3. Skeçler

Olaylarıuzun uzun geliştirmeden en can alıcıcizgiler içinde veren, çoğu kez günlükolaylara ve aile sorunlarına değinen, komik kısa süreli dramalardır.

Komik senaryo yazmak yazım türleri içinde en zor olan tarzdır. Dolayısıyla herkesinyapabileceği bir işdeğildir. En büyük sakıncasıgüldüreceğim derken, gülünç durumadüşmektir. Bu yüzden komedi yazarlarının gerçekten işin ustasıolmalarıve yazdıklarının dagerçekten komik olmasıgereklidir.

Star komedyenler için yazılan skeçlerin özel olarak yazılmasıgereklidir. Buradadikkat edilmesi gereken nokta bir sanatçıiçin uygun olan malzemenin bir başkasıiçinbütünüyle uygunsuz olabileceğidir. Yazılan skeçler sanatçının güçlü yanlarınıortaya çıkartıpzayıf yönlerini gözden saklayacak türde olmalıdır. Bunun için de sanatçıların öncekiçalışmalarıyakından takip edilmelidir.

Skeç yazarken dikkat edilecek önemli noktalarışöyle sıralayabiliriz:

Skeçlerin gelişim çizgisindeki gerilim yumuşak olmalıdır. Skeçler seyirciyi heyecanlandırmaktan çok meraklandırmalıdır. Skeçler çoğu kez toplumsal ölçütlere, çarpıklıklara törelere ve eğilimlere bir tepki

olduğundan içinde bulunduğu çağa ve topluma göre değişmelidir. Yani belli birdönemde gülünç olan bir skeç çağın ve toplumun değişmesiyle hiç de gülünçolmayabilir. Yazar buna özellikle dikkat etmelidir.

Skeçler istenildiği kadar uzatılıp kısaltılabilir ancak bu, konu bütünlüğübozulmadan yapılmalıdır.

25

3.2.4. Canlandırmalar

Elde fazla görüntünün olmadığıtelevizyon programlarında izleyicinin olaylarıdaha iyianlayabilmesi için yapılan temsili hareketlerdir.

Görgü tanıklarının veya olayıyaşayan kişilerin verdikleri bilgiler doğrultusundayazılan basit senaryoların olaydaki insanların benzerleri tarafından canlandırılmasıylagerçekleştirilirler.

Yapılarıgereği süre olarak kısa ve tahmini şeyler olduklarıiçin fazla kapsamlıbirsenaryoya ihtiyaç duyulmaz.

3.2.5. Klip

Klipler müzik parçalarıiçin yapılan canlandırmalardır. Burada senaryonun parçadaanlatılan olaylara uygun biçimde yazılmasıgereklidir.

Televizyon ve sinema için senaryo yazmanın temel kurallarından belki de enönemlilerinden biri, sesin görüntüyü desteklemesi, gerekmiyorsa sesin kullanılmamasıilkesidir. Ancak bu ilke doğasıgereği müzik klipleri için geçerli değildir. Tıpkısessiz sinemadöneminde olduğu gibi müzik kliplerinde parça ve sözleri ön planda olduğu içincanlandırmayla yapılacak görüntülerin şarkıda anlatılanlarıdesteklemesi ve ona uyumluolmasışarttır. Yani neyi görselleştireceğimizin belirleyicisi parçanın türü, sözleri ve içeriğiolmalıdır.

3.3. Radyo

3.3.1. ArkasıYarın

Radyo yayınlarının devlet tekelinde olduğu ve televizyonun gelişmemişolduğuyıllarda özellikle ev kadınlarının en büyük eğlencelerinden birisi arkasıyarın dizileriydi.Genellikle bir veya iki hafta cumartesi pazar hariç, sabah saatlerinde yaklaşık yirmi dakikasüreyle yayına girerlerdi. Önce bir anlatan tarafından önceki bölümlerin kısa bir özeti verilirve yine yirmi dakikanın sonunda program heyecanlıbir yerinden kesilirdi. Programseslendirmeleri radyo stüdyolarında devlet tiyatrosu ve radyo tiyatrosu sanatçılarınca bandayapılırdı. Daha sonra yayına giren bu bant daha etkileyici olmasıiçin efekt ve müzikledesteklenirdi.

Arkasıyarın dizilerindeki oyunlar genellikle tanınmışyazarların edebî eserlerindenyapılan uyarlamalar olduğu kadar, özgün eserler de olurdu.

3.3.2. Radyo Tiyatrosu

Arkasıyarın programlarına benzer yönleri olduğu kadar farklıyönleri de olan birradyo programıdır. Benzer taraflarıyine yayınlandığıve popüler olduğu dönem itibariyleradyo yayıncılığının devlet tekelinde, televizyonun gelişmemişolduğu yıllara ait bir programtürü olmasıdır. Bir başka benzer tarafıda yine radyo sanatçılarıve devlet tiyatrosu çalışanlarıtarafından radyo stüdyolarında seslendirilip bant olarak yayına girmeleriydi.

Farklıtarafıise yayın günü ve saatiydi. Genellikle pazar günleri gece saatlerindeyayına girer ve altmışdakika kadar sürerdi.

26

Yayınlanan eserler özgün olduğu kadar sevilen edebî eserlerden yapılanuyarlamalardan da olurdu. Senaryo yazarısöz, efekt ve müzik gibi radyo unsurlarınıgözönüne alarak oyununu yazar ve karşılığında günün şartlarına göre belirli bir telif ücreti alırdı.

3.4. Reklamcılık Sektörü

Reklam yazarının etkili, orjinal, çarpıcıbir senaryo ortaya çıkarabilmesi için hemyaratıcı, hem film dilini bilen, hem de kullandığıdile egemen olan psikoloji, sosyolojibilgileri olan bir yapıda olmasıgereklidir. Çünkü reklam yazarıçok kısa bir zaman dilimiiçinde hem insanlarıetkilemeyi, hem tasarlanan mesajlarıverebilmeyi ve bunlarısıkıcıolmadan gerçekleştirmeyi başarmak durumundadır.

Reklam film senaryosu, reklamda yer alan tüm görsel ve sesli malzemenin yazılıolduğu bir dokümandır. Bu doküman çekimden önce ve çekim sırasında prodüksiyon ekibineve yönetmene kılavuzluk görevi görür.

Televizyon için reklam yazan bir kişinin mutlaka göz önünde bulundurmasıgerekennoktalar şunlardır;

Reklam metnindeki mesaj tek yönlüdür, yani üreticiden tüketiciye dönüktür.

Kişilerden ziyade gruplara yöneliktir.

Reklam mesajının iletilmesinde hem sözel hem de görsel sembollerkullanılmalıdır.

Her reklam tüketicisi için en gerekli olan bilgileri içermelidir.

Reklam film senaryosunda kullanılan dil günlük konuşma dili olmalıdır.

Reklam senaryosu yazılırken binlerce kişiye değil de sadece tek bir kişiylekonuşuyormuşcasına yazılmalıdır.

Reklam film senaryosunun başlangıç kısmıçok ilginç olmalıdır, hedef kitleninilgisi hemen reklama çekilmelidir.

27


İşlemler İşlemler Öneriler Konulu bir sinema filmini izleyiniz ve

senaryonun bu film için ne ölçüdegerektiğini saptamaya çalışınız.

Belgesel bir film izledikten sonrasenaryonun bu film için ne ölçüdegerektiğini saptamaya çalışınız.

Konulu bir sinema filmi senaryosu ilebelgesel bir filmin senaryosunukarşılaştırarak ortak ve farklıyönlerinikarşılaştırınız.

Çekilmiştelevizyon dizi senaryolarındantemin ederek nasıl olduklarınıinceleyiniz.

Tek bölümlük televizyon filmleriyletelevizyon dizilerini senaryolarıaçısındankarşılaştırınız.

Başarılı skeçlerdeki komik unsurunsenaryodan mı yoksa sanatçınınbaşarısından mıolduğunu tartışınız.

Bir klip için senaryonun ne anlamageldiğini saptamaya çalışınız.

Çevrenizdeki yetişkinlerden “ArkasıYarın” ve “Radyo Tiyatrosu” yayınlarıhakkında bilgi alınız.

Başarılıbir reklamda senaryonun katkısınısaptamaya çalışınız.

Bu işlemler sırasında izleyeceğiniz tümmateryallerin kaliteli, konumunuza,yaşınıza uygun ayrıca aile ortamındaizlenebilecek türden olmasına dikkatediniz.

Söz konusu materyalleri birkaç kezizlemeniz gerekebilir, bu yüzdenseçimlerinizi CD ortamında sahipolduğunuz materyallerden yapmanızdaha doğru olacaktır.

Konuların daha anlaşılır olmasıve dahakapsamlıtartışmalara zemin hazırlamasıaçısından mümkünse ürünlerin yerliyapımlardan oluşmasına dikkat ediniz.


28


A- OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI)

Aşağıdaki cümleleri doğru veya yanlışolarak değerlendiriniz.

1. Konulu sinema filmi senaryolarında birbirinden farklıformatlar vardır.

2. Belgesel sinemada senaryo yazımına filmin çekiminden önce başlanılmalıdır.

3. Televizyon dizi senaryolarında dikkat edilecek en önemli noktalardan birisikahramanların sempatik ve içimizden birisi olmasıgereğidir.

4. Televizyon dizilerinde mümkün olduğunca çok mekân ve karakter kullanılmalıdır.

5. Televizyon dizi senaryolarında yazarlar tek başlarına çalışırlar.

6. Komik skeçler izleyiciyi heyecanlandırmaktan çok meraklandırır.

7. Klipler müzik parçalarına dramatik boyut katmak amacıyla oluşturulmuşcanlandırmalardır.

8. Radyolarda yayınlanan ArkasıYarın programlarıgenellikle otuz dakikalık süreyikapsar.

9. Radyo Tiyatrolarıgenellikle radyo spikerleri tarafından seslendirilen programlardır.

10. Reklam senaryolarından mümkün olduğunca akademik düzeyde dil kullanılmalıdır.

DEĞERLENDİRME




29

MODÜL DEĞERLENDİRMEPERFORMANS TESTİ(YETERLİK ÖLÇME)

Modül ile kazandığınız yeterliği aşağıdaki kriterlere göre değerlendiriniz

Değerlendirme Ölçütleri Evet HayırSenaryoyu kavramakA)Senaryo- edebiyat ilişkisini kurabildiniz mi?B)Senaryonun evrelerini anlayabildiniz mi?

Senaryonun bölümleriA)Senaryonun bölümlerini kavrayabildiniz mi?B)Senaryoyu bölümlere ayırmanın gereğini kavrayabildiniz mi?

Senaryo yazarının özellikleriA)İyi bir senaryo yazarı olabilmek için gereken özelliklerikavrayabildiniz mi?

Senaryonun kullanım alanlarıA)Sinema filmleri için senaryonun önemini anladınız mı?B)Televizyon dizilerinin senaryolarında dikkat edilecek noktalarıkavradınız mı?

DEĞERLENDİRME

Yaptığınız değerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa öğrenme faaliyetlerinitekrarlayınız.

Modülü tamamladınız, tebrik ederiz. Öğretmeniniz size çeşitli ölçme araçlarıuygulayacaktır. Öğretmeninizle iletişime geçiniz.

MODÜL DEĞERLENDİRME

30

CEVAP ANAHTARLARIÖĞRENME FAALİYETİ-1'İN CEVAP ANAHTARI

1 Y2 D3 D4 D5 Y6 D7 D8 Y9 Y

10- Y

ÖĞRENME FAALİYETİ-2'NİN CEVAP ANAHTARI

1 D2 Y3 D4 D5 D6 Y7 Y8 Y9 D

10 Y

ÖĞRENME FAALİYETİ-3'ÜN CEVAP ANAHTARI

1 D2 Y3 D4 Y5 Y6 D7 D8 Y9 Y

10 Y

Cevaplarınızıcevap anahtarlarıile karşılaştırarak kendinizi değerlendiriniz.

CEVAP ANAHTARLARI

31

ÖNERİLEN KAYNAKLAR AKYÜREK Feridun, Senaryo YazarıOlmak, İstanbul, 2004.

ÖNERİLEN KAYNAKLAR

32

KAYNAKÇA AKYÜREK Feridun, Senaryo YazarıOlmak, İstanbul, 2004.

EGRİLajos, Piyes Yazma Sanatı, Ankara, 1970.

GÜNEYSU Abdullah, YayınlanmamışDers Notları, Ankara, 2006.

KAYNAKÇA

senaryonun temel ogeleri

Documents