SENETTEKİ KOPUKLUĞA GÖRE ZAYIF

HADİS ÇEŞİTLERİ

MÜRSEL HADİSLER

MUNKATI’ HADİSLER

MU’DAL HADİSLER

MUALLAK HADİSLER

MUDELLES HADİSLER

MÜRSEL HADİSLER

Asıl kaynağını görmeden yapılan rivâyet" mânâsına gelir.

Tabiînin, sahabeyi atlayarak doğrudan Hz. Peygambere isnadla “Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle dedi” veya “şöyle yaptı” gibi ifadelerle rivayet ettikleri hadislerdir.

Mürsel hadisin zayıf olması, isnattan sahabinin atlanarak rivayet zincirinde kopukluk meydana gelmesi sebebiyledir.

MÜRSEL HADİSİN HÜKMÜ:

Mürselin dinde hüccet (delil) olmadığını "hadis hafız ve münekkidleri ittifakla belirtmişlerdir. (farklı görüşler vardır)

şekilde şöyle gösterebiliriz;

Hz. Peygamber Sahabe Tabiin T.Tabiin Müellif (Buharî, Müslim vb.)

MUNKATI' HADÎS Etbâ`ut-tabiînin, tabiîni atlayarak sahabiden

naklettiği hadise munkatı`dendiği gibi, senedin ortasından bir veya ardarda olmamak şartıyla birden fazla râvinin düştüğü hadis diye de tarif edilmiştir. Senedinde müphem (bilinmeyen) bir kişinin bulunduğu hadis de munkatı` olarak değerlendirilmiştir.

Munkatı’ hadis hüküm çıkarmada delil olarak kullanılmaz.

Hz. Peygamber Sahabe Tabiin T.Tabiin Müellif (Buharî, Müslim vb.)

MU'DAL HADÎS

Senet zincirinde peş peşe iki ve daha fazla ravinin düştüğü ve bu sebeple zayıf sayılan hadistir.

Mu'dal hadis, Delil olarak kullanılmaz.(Aşağıdaki şekilde sahabe ve tebii peşpeşe düşmüştür.)

Hz. Peygamber Sahabe Tabiin T.Tabiin Müellif

(Buharî, Müslim vb.)

MUALLAK HADÎSSenedin baş tarafından bir veya

birkaç râvi ya da tamamının ismini zikretmeden rivayet edilen hadistir.Aşağıdaki şemada müellif isnadın tamamını atlayıp direk Hz. peygamberden rivayet ettiği gösterilmiştir.

Hz. Peygamber Sahabe Tabiin T.Tabiin Müellif(Buharî, Müslim vb.)

MÜDELLES HADÎS

Râvisi tarafından bir kusuru gizlenerek ve bu kusurun bulunmadığını vehmettirecek şekilde rivâyet edilmiş hadîstir.

Tedlîs'in sözlükteki manâsı; satıcının sattığı malın ayıbını müşteriden gizlemesi demektir. Muhaddisler de tedlîs tâbirini bu manâdan almışlardır.

Rivâyet kusurlarından biridir. Burada râvi, hadis aldığı gerçek kişiyi gizlemekle hem insanları aldatmış hem de rivayetin kusurunu gizlemiştir.

Bu sebeple delil olarak kullanılmamıştır.

MÜKER HADİSLER

METRUK HADİSLER

MUALLEL HADİSLER

MÜDREC HADİSLER

MEVZU HADİSLER

B- RAVİNİN KUSURU İLE İLGİLİ ZAYIF HADİS ÇEŞTLERİ

MÜNKER HADÎS

Zayıf bir râvinin, güvenilir bir râviye veya râvilere aykırı olarak rivayet ettiği ve bu rivayetiyle tek kaldığı hadise münker hadis denilir. Bu durumda zayıf râvinin rivayeti terk edilerek güvenilir râvinin hadisi tercih edilir.

METRUK HADÎS

Vazgeçilmiş, terkedilmiş, kullanılmaz, yalancılıkla itham edilen râvilerin bilinen kurallara muhalif olarak rivayet ettikleri ve bu rivayetlerinde münferid (yalnız) kaldıkları hadis. Râvinin hadiste yalanı görülmemiş olsa bile, diğer konuşmalarında yalancılıkla tanınan, fasıklığı açık olan veya vehim ve gaflet sahibi bir kimse olması, rivayet ettiği hadisin metruk sayılması için yeterlidir. Metruk hadisler çok zayıftır; hiçbir şekilde itibar edilmez.

MUALLEL HADÎSLER

Hatalı olarak ma'lul da denir. Hadîs, zâhiren sıhhatli gözüktüğü halde, herkes tarafından görülemeyen, ancak ihtisas, hıfz, keskin nüfuz ve sezgi sâhibi otoriteler tarafından keşfedilebilen sıhhati bozan bir kusur taşıyorsa buna muallel hadîs denir.

Muallel hadis, hüküm çıkarmakta kullanılamaz.

MÜDREC HADÎS

Müdrec kelimesi, bir şeyi bir şeye eklemek, yerleştirmek demektir.

Hadisteki bir kelimeyi açıklamak ve hüküm çıkarmak gibi bir amaçla yada

yanılarak başka kimselerin sözlerinin karıştığı hadislere müdrec hadisler denir. Bir râvinin rivayet ettiği hadisin metnine veya senedine ne maksatla olursa olsun yaptığı ilaveye ise idrac denir.

MEVZU HADİS

Hz. Peygamber adına yalan uydurmakla cerh edilmiş bir râvinin rivayetleridir.

Buna hadis değil, uydurulmuş söz demek daha doğru olur. Uyduran şahıslar hadis dediği için burada zikredilmiştir

1-Hadis Uyduranların İtirafları

2-Hadis Âlimlerinin Yalancılıklarını Tespit Ettikleri Râviler

3-Kur’an-ı Kerim’e Aykırı Olması

4-Sünnete Aykırı Olması

5-Akla, Sağduyuya ve Tecrübe ile Kazanılmış Bilgilere Aykırı Olması

MEVZU HADİSİ TANIMA YOLLARI

6-Tarihî Olaylara Aykırı Olması

7-Güvenilir Hadis Kitaplarında Bulunmaması

8-Birçok Kimsenin Görmesi Gereken Bir Olayı Bir Kişinin Rivayet Etmesi

9.Lafzında ve Manasında Bozukluk Olması

AÇIKLANANLARDAN BAŞKA ZAYIF HADİSELER DE VARDIR;

Maklûb Hadîs:. Alt-üst olarak demektir. İsnadında bir veya birkaç râvinin isim veya nesebleri veya metninde bazı kelimeleri, bilerek veya bilmeyerek takdîm-tehire uğramış veya senet ve metinleri değiştirilmiş hadîslere maklûb hadîs denir.

Muzdarib Hadîs: Bir ravinin veya güvenirlikleri birbirine eşit birden fazla ravinin bir hadisin senedinde veya metninde birbirine muhalif değişik rivayetlerde bulunması ve rivayetlerden birinin diğerine tercih edilme imkânının olmaması durumunda ortaya çıkan zayıf hadis türü.

Şâz Hadis: Hadis ilmindeki ıstılâhî anlamı şöyledir: "Makbûl olan ravînin kendisinden daha makbul olana muhalif olarak rivayet ettiği hadis." Bu durumda daha makbul olanın rivayet ettiğine mahfûz denir.

Musahhaf Ve Muharref Hadîsler: Tashîf, bir kelimenin harflerini kavuşturmak suretiyle sahife üzerinde yapılan hata mânasına gelir.

Metin veya isnadında bir kelime veya ravilerden birinin ismi hatalı olarak söylenmiş ve bu hata ile rivayet edilmiş hadise Musahhaf Hadis denir.