sentirse arent en migol

e al ciàr de lunate vedo ti

che coi tò sguardime strùches fiš

sentirse arènt... en migol

Diaolin

poesie in dialetto di Sovér

Diaolin

Sentirse arènt... en migol

Càpita come quando arrivi, in pieno sforzo fisico, in cima ad una ripida salita (“érta” o “pontàra”, tanto per restare nell'ambito della lingua locale): il cuore pulsa a cento e più, i muscoli sono in piena tensione, i polmoni allargano il petto. Così l'aria entra nel corpo con maggiore vigore, la senti, ti accorgi che penetra dentro di te, che ti attraversa da capo a piedi. Leggere le poesie di Giuliano “Diaolin” Natali mi ha fatto un po' lo stesso effetto. Sarà la matrice montanara dell'autore che traspare in innumerevoli passaggi sulla natura del territorio trentino; sarà il ricorso alla lingua madre, al dialetto, che ci fa particolarmente sentire “a casa” quando esprimiamo vocaboli e verbi che ormai non fanno più parte del lessico quotidiano; sarà che i temi sono talmente comuni e cari a molte persone, così come le sensazioni che vengono risvegliate dalle parole o dalle rime.

Per chi, come me, non è “esperto” di poesia, non sa valutare correttamente la tecnica, ovvero la metrica impiegata dall'autore, ma si basa di più sull'impatto immediato delle parole, sulle sensazioni “a pelle” generate dai termini, dalle frasi, dalle espressioni, l'opera di Giuliano appare quantomai interessante. E una vena d'invidia mi pervade (ci pervade) al pensiero che un amico possa trovare con frequenza – di giorno, alla sera nel dopolavoro, durante le pause festive o vacanziere – un momento da dedicare a se stesso ed alla propria passione, allo scrivere per mettere su carta ma soprattutto per trasmettere agli altri i propri pensieri, le speranze, i timori.... per svelare amori ma anche debolezze.

È questo dedicarsi all'arte giorno per giorno che mi appare di particolare rilevanza. Perché indubbiamente lo scrivere poesie, dialettali e non, è un arte appassionante. L'arte che ci serve per star bene noi stessi e con gli altri: dunque per vivere meglio, forse anche per essere o diventare persone e cittadini migliori, perché, come ha scritto qualcuno che almeno a scrivere è stato più bravo di noi, solo la Bellezza potrà salvare il mondo.

Nel lavoro di Giuliano ho potuto rilevare (perché lo si nota con evidenza!) l'amore per le cose essenziali – del resto il ricorso stesso all'uso della lingua dialettale è parte integrante di questa visione del mondo – ed in particolare il frequente riferimento, in molti scritti, alla persona amata: che viene ripetutamente “coccolata” con odi e lodi, tanto e forse ancor più di una musa ispiratrice.

In definitiva, l'aria pura che traspira dalle poesie di Giuliano ci rinfresca e ci rinfranca, ci riavvicina alle nostre montagne, alle cose essenziali ed alle persone amate. Al “chi” ed al “che cosa” che più contano nella vita. Ed è pertanto una fortuna potersi perdere e ritrovare, tra rime e frasi, tra un paesaggio ed un vecchio attrezzo, tra gli amici e l'amore. Lasciandosi così inebriare dall'aria di queste poesie che, allargando i polmoni, ci apre pure le porte alla serenità ed alla pace.

Roberto Bombarda

No desmentegàntene la parlàda de Soér

L’identità di un popolo trova il suo senso di unione in modo particolare nella lingua. Chiunque si trovi lontano da casa nell’udire la lingua madre è toccato dall’emozione, e l’animo ritorna alle proprie radici. Giuliano “Diaolìn” ha trovato il modo più giusto quindi per sentirsi vicino alla sua terra: esprimere i sentimenti nella parlata originaria del paese natale, con poesie che dimostrano, passione, sensibilità, e il permanere di un profondo attaccamento con il territorio.

La parlata, o dialetto, che ancora oggi si parla a Sovér è una ricca eredità linguistica che fa parte del dialetto cembrano. Questo non è uniforme, ma costituito da tre diverse zone linguistiche:

1. la zona “lisignago-giovense” legata alla vicina piana rotaliana con la quale condivide la tipica uscita in –i della prima persona singolare (es. mi faghi = io faccio, mi dighi = io dico);

2. la zona “mediana” che mantiene molte antiche particolarità sulla sponda destra (Cembra-Faver), ma che nella sponda sinistra (Albiano, Lona-Lases, Sevignano, Segonzano) è fortemente influenzata dalla parlata della città di Trento, con forme come l’uso della particella “te” nella seconda singolare (es. te sei/te fai anziché il cembrano ès/fàs);

3. la zona “altocembrana”, più legata all’antica matrice ladina, con varie tipicità come l’uscita in –š della seconda singolare (es. èš = sei, töš = prendi, béveš = bevi, dàš = dai) o la presenza della ladina “ć” (pronuncia “ci”) in parole come ćendro = cenere, pandéć = addobbo, preparazione, lavéć = lavaggio, tróć = sentiero, o ancora particolarità di uscita della terza persona singolare e plurale di alcuni gruppi della seconda coniugazione in –er (es. el molc’/ i molc’ = munge/mungono; el lec’/ i lec’= legge/leggono; el béo/i béo = beve/devono; etc.), o ancora le uscite della prima persona singolare in –ai (es. mì sài= io so; mì ài= io ho), o per finire le uscite in –on (es. mì on = io vado; mì tron = io getto; mi don = io do; mì fon = io faccio). Sono di questa ultima zona i dialetti dei comuni di Grauno, Grumes, Sover e Valda nonché dei villaggi di Gresta e Gaggio.

Fra fine ‘500 e inizio ‘600, che la parlata locale di Sovér viene ad assumere le forme che ancora oggi sussistono. Tali forme sono il risultato di diverse influenze, innanzitutto la fondamentale matrice della lingua ladina, che secondo alcuni studiosi era in antico diffusa non solo attorno alle Dolomiti, ma anche lungo tutta la valle dell’Avisio da Fassa a Cembra, e nelle valli del Noce. Influenza, a seguito dell’immigrazione locale medievale e della vicinanza dei villaggi sudtirolesi, ebbe poi la lingua tedesca, si pensi a verbi della parlata di Sovér come “kizneràr”= sorvegliare i bambini, dal dialetto tedesco ‘Kindserin’, oppure a

“fieteràr”= governare il bestiame, dal tedesco “füttern”, o ancora a “smarlòš”= lucchetto, dal tedesco ‘Malschloss’, o “plindernàr”= spostare/traslocare, dal dialetto tedesco “plindern”. Parziale influenza giunse dalla parlata nonesa e solandra, qui portata da vari nuclei stabilitisi a metà del ‘500. Notevole influenza, che modificò a fondo l’antica parlata ladina di questi luoghi, esercitò la parlata lombarda, con termini ed accenti portati dalle notevoli immigrazioni di famiglie che si stabilirono in alta valle di Cembra alla fine del XVI secolo provenienti dalla Valtellina e dalla Val Camonica. È forse a queste ultime influenze che si deve il turbamento di “ü” e “ö” presente in alcune parole come “öo”=uovo, oppure “löo”=lupo, o ancora “lüm”= luce. Tutte le influenze predette hanno contribuito a formare la parlata dialettale di Sovér ricca nella sua semplicità.

Roberto Bazzanella

Note per la letturać c' ŝ š ž z

la voce qua in dialetto di Sover viene pronunciataqoà le vocali o e a sono legate (sembra una u chiusa)quindi la parola "quande" la troverete scritta "qoànde"

dove non vedete accenti le vocali saranno per lo più sorde

non ho messo tutti gli accenti di dizione ma solo quelli che ritengo sufficienti per una pronuncia corretta.

si pronuncia come cenasi pronuncia come una "k"si pronuncia come la s della parola "casa" (palatale sorda)si pronuncia come la s della parola "sale" (sonora) si pronuncia sonora come "pazzo"si pronuncia sorda come "arzigogolo"


7

la mè mama…

ghè ‘na farfàlache la ŝgóla fior en fiorcon quei coloril’è ‘n bèl prà de primavéra

pò la se pòlsapròpi chi su le mè mancome caréžache par nàšer för dal cör

l’èi cošì tèndrae sì ligéra, come ‘n sófila bàte l’alae la salùda pan pianin

pò la se pòštamoleŝìna sule spàlecome che ‘l fuša la mè mama‘n momentìn

la varda sóra‘ndel silenzio de ‘n sušùrstrengèndo al cöri mè pensieri ‘mpašionadi

e mi de déntde dént a l’anima che sgóciala sento chìveco le man a braciacòl

l’èi pròpi élaquel soléo réfol de vèntal sò pensiermi me se ‘ngrópa tùt, subiènt


9

el sonadór

pašión dal cör‘ndel mànteš che scaìnade dént ‘nla borsa strùc'spetàndo man ligére

strucóni al stómec'entànt che la davèrgeše ‘n sbùf la méte ‘n pažestrengèndotela arènt

‘na serenàda dólciaboidór ‘ndei tò pensierie come a carežàrlate sližega le man

pašión dal cörcanzón che sgóla altesfrižóni come bràsedesmìsia ‘l pèt che bróa

farfala sui botónila parla ànca ‘ndel tàŝerrespiri ‘i par sgrifàdecóme ‘n gomér su ‘n prà

ensèma come amanti‘nden bal che mai fenìšeregàl par chi ve scóltasluŝór che vive dént

Per l’amico Paolone (Paolo Morelli) e per l’emozione lasciata col suo spettacolo con Lucia Maccani “lasciami libere le mani”, a Tenna “Lei, è la fisarmonica del Paolone”.


10

e ŝin e ŝón e ŝan…

l’è come ‘n žifolòtla falć che séga ‘l pràla sùbia a le caréžede préda dùra e möia

quel giovenòt ferùscolel canta al sól che našeen ŝin e ŝon e ŝanche ‘l sà de vita véra

vesìn pàša ‘n boiàra montegàr bestiàme ‘n l’aria fòrt se spandeen sòn lontan de amor

zibòga a spaš ‘ndel vèntpar tut ‘na serenàdae ‘l ŝin e ŝón e ŝanl’è ‘l cör che bàte fiš

con el cozàr en manpar che se mpóntia ‘l bale ‘l sól che ‘l ciùta tébidestèmpra ‘l bósc' che tase

pò ‘n ciciolàr de arzèntcampane gió ‘n la vale ‘l ŝin e ŝon e ŝancaréza ‘l fil già bólš


11

e ŝin e ŝón e ŝan…

l’è come ‘n žifolòtla falć che séga ‘l pràla sùbia a le caréžede préda dùra e möia

quel giovenòt ferùscolel canta al sól che našeen ŝin e ŝon e ŝanche ‘l sà de vita véra

vesìn pàša ‘n boiàra montegàr bestiàme ‘n l’aria fòrt se spandeen sòn lontan de amor

zibòga a spaš ‘ndel vèntpar tut ‘na serenàdae ‘l ŝin e ŝón e ŝanl’è ‘l cör che bàte fiš

con el cozàr en manpar che se mpóntia ‘l bale ‘l sól che ‘l ciùta tébidestèmpra ‘l bósc' che tase

pò ‘n ciciolàr de arzèntcampane gió ‘n la vale ‘l ŝin e ŝon e ŝancaréza ‘l fil già bólš

réfol de vènt…

el gira cóme ‘n vìndol‘l se ‘ngrópa a ‘na cormèlapò tut ‘ndén cólp la föiala bala carnevàl

polšàndo dré ‘n cantónel tira ‘n pöc el fiàe ‘l ciel azùr ŝmanióspar giasegàr spavènt

se stira ‘l snugolàre i fiori i cùcia ‘l cào‘na gàgia ‘nmèž 'le ramela tase al sò sušùr

caréže tébie e mòrbiea volte par s’ciafónie pian le man dei àrboile dà ‘n bufét a l’erba

ma ‘l se desmìšia crùolevando ‘nnànzi 'l pète tèndro 'l se 'ndroménžaninà ‘n ràgio de sól

Per l’amico Lele Gaifas


12

mìgole che slùŝe

‘na luce tèndra e tébia dré ‘n tamìšl’è lùciole che sbrìgola de amórcoltrìna su ‘nden lum scondù e petìžŝdindòna dólcia e ‘ndòra i nòši sogni

lì ‘n mèž ‘na stéla pàlida che slùŝela végia sóra chìche stà vardàre ‘n fónt la val palésa berechìnaciutàndo drè dal mónt ‘na luna ciàra

pò ‘mprèša le se scònde ‘n pöc spavèntecome che ‘l ból ghe méta sudižiónma sùbit come mama che capìšeel gira ‘l paš par scònderse de nöo

mi spèto con el sguardo fiš su ‘n mèžquel àlbor de Nadàl che ancór se ‘mpìžiae prima che se sèntia ‘l cant del galcome ‘n minòt fà cife ‘n lumesìn

el cìmega pan pian cóme ‘n sušùrpò ‘n tèndro azùr del ciel lo manda a cùcioe quel bruŝór che mi me sento déntme slìmega rosàda sule gàlte


14

te lašo…

te lašo i mè pensieripar compagnàrte ‘l pašte lašo ‘l vènt che ridee ‘l bùŝna mòrbi e tébi

te lašo ‘l ciel pù azùrquel spègio dei tò sguardite lašo ‘l vért dei pradia ‘mbarlumàrte ‘l cör

te lašo ‘n fior che ŝbòciacompàgn de mìli díte lašo ‘n bèl sorisoa ‘ndormenzàrte arènt

te lašo ‘na parolache diš tut el strangóšte lašo ‘n bel tramontostrucàda chi con mi

te lašo ‘n oŝelétche ‘l žìfola contèntte lašo ‘n cant lontanarmàr sgiónf de pašión


15

sera…sera

‘ncantàda 'l campanòsoléva, mòrbiacèta

la tàŝe al dì che möresušùr de dént‘ngremì

sul bói dei mè pensierigió ‘n mèž ‘la vallumìni

sbrìgoi pù tébi e caldie i grii sul pràcanzón

la nòt la bàte ‘l bòt

sera

pašión strengiùda ‘l vènten ghìrlo ‘l tóndaföie

‘nden bal come farfàlele sgóla vìalontàn

ninàde šóra l’ondae ‘n ram le cùnadolć

la luna ‘n ból de òrosul mónt la ŝlišatèndra

végia sul dì che nàše

nòt


16

nòt…

nòt encantàda e ciàrabotón de òro che nìna i sognicaréža dólcia ‘na serenàda’sta luna sgiónfa de ‘n dì pù bèl

senza sušùri la capìnasula Marzòla ‘ntrà le coltrìnee ‘n fil de bàva che ‘l sófia tébiónge de raŝa ‘l saór de bósc'

e tut entórn nùgole grìŝelibera ‘l paš de stó lumìngh'è ‘l sòn che naše ‘ndei òci strachie 'l la compàgna méterse a qoèrt

sòna ‘l batòcio la mezanòtgh’è ‘n cagn che piange lontàn, scondùpò šèro i òci con en strangósma ancora ‘n mìgol la ciùta för

pan pian le cime le se scurìšeen gat el ŝgnáola pò ‘l córe vìae ades capìšo 'ndóve che ‘l dòrmequel bòžol giàlt che me stranìše


17

nòt…

nòt encantàda e ciàrabotón de òro che nìna i sognicaréža dólcia ‘na serenàda’sta luna sgiónfa de ‘n dì pù bèl

senza sušùri la capìnasula Marzòla ‘ntrà le coltrìnee ‘n fil de bàva che ‘l sófia tébiónge de raŝa ‘l saór de bósc'

e tut entórn nùgole grìŝelibera ‘l paš de stó lumìngh'è ‘l sòn che naše ‘ndei òci strachie 'l la compàgna méterse a qoèrt

sòna ‘l batòcio la mezanòtgh’è ‘n cagn che piange lontàn, scondùpò šèro i òci con en strangósma ancora ‘n mìgol la ciùta för

pan pian le cime le se scurìšeen gat el ŝgnáola pò ‘l córe vìae ades capìšo 'ndóve che ‘l dòrmequel bòžol giàlt che me stranìše

en mèž al möi…

en mèž al möi del bosc'‘na dàsa scavežàdapalésa drè ‘na ràma‘n schiràt enamorà

el sgrìfa ‘n ram de pećpò ‘l ràmpega su ‘n cima‘na ciórciola ‘n la bocaen slinc', e pò ‘l sparìš

en réfol fòrt de vèntme ‘ngremenìs veŝíne ‘n sgiànz de sól l’endòra‘l campìgol tut en fiór

‘na rama, ‘n crèp pu fìšg’ò ’n ŝgriŝolón de dénte ciùta för drè ‘n àonspavènt en capriöl

en tèndro baticörde dént quei òci mòrie con en sàlt pù ‘mprèša ‘l salùda a modo sò

odór de raŝa, fioriprofumo dolć de vitae ‘n oŝelét che cantame cùna ‘n ‘na canzón

védo vargòt su ‘n cimaroŝàda che ‘mbarlùmae ‘l sól pètena i pràdicome caréža al cör

l’è ‘n dì pu bèl de aéricon dént dólci sorìsicon tì a vardàr la val‘nde sto ciarór de mél

e ‘l schiratèl el tornaa scorioŝàr pensieripò se deŝmìšia ‘l bósc' par svežinàrše al ciel

l’è vért, l’è azùr, pù giàltcolor de ‘n bòzol ròŝaen quadro che se möveninàndome par man


18

co la cóa ‘ntrà le gambe…

ghè sèmpro valgùnche ‘l gà la pašiónde méter sul fòliparòle che ‘mpìza

en dì gh’è lo Statoe ‘n altro 'na guèrama giùst stamatinamergènza mondìžia

l’è àni che i tàŝesentàdi sul mòrbil’è àni che i màgnasui pìži pù lindi

e för dala pòrta‘na córt dala gràšama ‘l föc del camìnfà sèmpro Nadàl

adès che col nasi sènte la spùžasén noi che no séntaliàni dalbòn

e tante resónpar dìrne de tùtde vàca e de bòciapàdi col s’ciòp

ma tuti savénla fin de stà storiacol cör ‘nmèž le mana piànger marènda

e stà pöra gèntche ‘n grazia la spètala gà sèmpro tòrtse no la se ‘ncùcia

e alora ridendode quel che i né sgiónfala cóa ‘ntrà le gambesalvàn sté caréghe

avén dit de nòma nò a le mondiziema a chìche del galno scólta ‘l cantàr

i völ farne créderpù duri de réciama àni de odórvalgùn se à ŝnaŝà

sentàdi lì al tébi…


19

la mè canzón…

‘na serenàda dólcial’è ‘l sól che nàše déntqoàn che me pénšeš fìšae mi te g'ài vesìna

e ‘l cör che ‘l par pù matel bàla sule póntesentèndo al ciar de luna‘na vóze che la canta

stanžéle, lum, pù bèle ti chi arènt strucàdacon quela pèl si mòrbiache par en nínol tèndro

la vóze pò la pòlšarespònde ‘na chitàraco ‘n carezàr de còrdeche fà ‘ncantàr le stéle

e i òci tòi, che slúser‘nde st’aria berechìnae strénti a braciacòlla canta nìna i sògni

pan pian lontàn la sfùmala žìfola ‘nla nòtlašando ‘n mèž al cörquel sfalivàr serén


20

e tante resónpar dìrne de tùtde vàca e de bòciapàdi col s’ciòp

ma tuti savénla fin de stà storiacol cör ‘nmèž le mana piànger marènda

e stà pöra gèntche ‘n grazia la spètala gà sèmpro tòrtse no la se ‘ncùcia

e alora ridendode quel che i né sgiónfala cóa ‘ntrà le gambesalvàn sté caréghe

avén dit de nòma nò a le mondiziema a chìche del galno scólta ‘l cantàr

i völ farne créderpù duri de réciama àni de odórvalgùn se à ŝnaŝà

sentàdi lì al tébi…

la magnadóra

diŝéva la mè mamade ‘n bambinèl spavèntcucià ‘ngremì ‘n la pàiascaldà li sóta ‘l fén

‘l gavén en méntpensiér de paže‘l gavén ‘ndel cörfiàma che àrde

e tùt che slùsede festa grandamagnàde sgiónfedolci e sorisi

ma l’è ‘ncor lìdént en la stàlael bò ‘l ló scàldala gènt la pàša

no la ghè pùla cùna sgropolóŝaquel cùcio mòrbiche i ne à contà

l’è deventà ‘n tacuìnl’è tut ‘na magnadóral’è deventà ‘n mištérsto palesàr dolcéža

ma ‘l bambinèl l’è lìscondù dedrè a quel’àŝenco le sò réce spìžea scónderghe 'n brut véder

no l’è cošì ‘l Nadàlno l’è cošì l’amórdedrè quel’animàlgh’è quél che sén dalvér

svöida stà magnadórada sto mercà de sòldialmén par en moméntpar véder quel che às dént


21

el ciél smamì…

l’è nùgol, crùo, pù grišel ciel, capèl ŝmamìe tut entórn coloride autùn che pòrta ‘l sòn

le föie che le cròdale fà ‘n rumor soméše gh’è ‘n schiràt ferùscolche ‘l ciùta för dal nìo

profùmi snièchi e fìšidel bósc' che và ‘polšàre ancor ‘na ràma sécascavéža ‘l dì che tàŝe

e pò tut cèt 'ndel cielcalùma ‘n ràgio mòrbicaréža ciàra e tèndrade luna ‘mpašionàda

mi ‘l sài che tide dént ‘ndél cörte néghes ‘ndei colóride stó respìro tébi

e ‘l sòn che ‘mbràga ‘l bósc'‘l te slùse 'nmèž ‘ndei òcilašàndo a chi te vàrdaquel dólć che sèš de dént


22

paréva ‘n fior…

empiturà de cielcaréža dale manel cant našù ‘nden sbrìgolche stormenìs pašión

la géŝia piena, sgiónfacunàda a ’stó sušùre i cöri che broàvategnèndose par man

paréva ‘n fior sbocià‘nden dì de primavéraquel bèl cantar ensèmapar ŝlanegàr pensiéri

en zaterér che vòga‘na létra ‘la sò mama‘na nina nana dólciae ‘l vöit drè ‘n ùs de casa

gh’era dent tùt mišiàel bèl e ‘l brut ricòrdoma för da quei portónine portàn drè ‘l ciarór

valgùn che no desméntega‘l ne l’à desqoèrti al sólcon voze tèndra e fòrtacantandoli ‘nden fiór

quel fiór dei nòsi móntipitùra sui campìgoi‘na bela Genzianèlaen nòm che parla al cör

Per il coro Genzianella di Roncogno con profonda stima


23

sušùri…sušùri de ti‘ndén vènt sùt che sùbiae néo che sfalìvadrè ‘n ràgio de luna

sušùri de ‘n cörche sènto pù arèntlašando ‘n la lénguasaór de ciarése

te vedo ‘n quel spègiode dént pù veŝìnacoi làori che slùsee i òci ‘mbarlùma

pò i ŝlìžega dólcisfioràndo la pèle i slànega tèndri‘l mè stómec' ŝgaùš

l’è vöit come lórache bràma ‘n bòn vinma pien sól de ‘n slùserche sàs darme ti

me mànches dalbòncoi tò bèi sorìsicon quel sentiméntche sèntes par mi

ŝvežìnete ‘n pöce scólta pù atèntache gh’è ‘n oŝelétche ‘l cìciola dolć


24

el nèno…

a véder quel nènoche ‘l pòlsa ‘n la bàtaserén cóme ‘l cielche ancöi l’è pù azùr

se s’ciàra ‘l pensiérdré ‘n ràgio pù caltse spiana la vitasu ‘n tèndro sintér

l’è ‘n fior che ‘mbarlùmaquel dólć poiatèle tut el sò mondol’è ‘l cör vòš par élo

e qoànde che ‘l sgnìnfaciamàndo marèndal’è dìrve ‘l sò amórstrengiù ‘nden strangóš

l’è ‘n bòzol de röŝache ‘l vènt nol ŝmarìšel’è ‘n gróp che 'rveŝìnasentirse ‘l sól dént

per Alfonso, un cuccioletto nato stamattina alle 9.20 e per Valentina… la bimba di un amico


25

vàrda…

cielazùr che te ‘mbarlùmae ‘l strània i tò pensieri‘l pešéga a snugolàr

vàrdache bèl chi ‘ntórnarènt al cör broèntvesìn a mì, pù sgiónf

scólta’sta nùgola che pàšae tut che par rinàšerdedré a quel ràgio tébi

pòlšasui sogni tòi pù bèininàndotei arèntstrengèndotei par man

šàgialì ‘n lònga i tò sorìsiquel bòn saór de raŝache ‘l te caréža dént

cantaquel che sèš ti par mi‘ndei tò colori s’cètiche ‘nlùmina i bèi òci

vàrdala luna che la ciùtapar darne de scondónen momentìn enšèma

veŝini a ‘n fiórche naše dént


26

aimišiù…

parole ‘nde ‘na léngua ‘n pöc forèstache ‘i dìš le dàghia ‘n dólćpensier da l'anima

ma ‘mi me vèn för sól‘n trentìn, pù crùo e machégnen sentimént che sbròca de pašión

se ti no sèš veŝìnaal pèt che smàcaen sbrìgol dént de mi broènt me ‘mpìža

pensando ai òci tòi, sèš la caréžache me ‘mpienìše ‘l dìtegnèndome par man, ligà ‘l tò cör

e ancora stà parola stramba e tèndrala nàše ‘ndel tò sognoe la me sbòcia för dai làori sùti

aimišiù, bela matèlaaimišiù, bèl fiorelìnaimišiù, bèl sól sluŝènt


27

menùdole…

strùche ‘ntórn a ‘n àrbol vìole se ‘ntòrtola rabiósecome ‘l fus en moment sólquel strucón che no fenìše

e le créše fòrte e dólciedando fiori che scantìnabianchi, azùri e color pèli stralùna stó bel véder

pò le slarga i braci al cielstrangošàndo ‘n ràgio tébirampegàndoše su ‘n cimapar vardàr el sól che nàše

e se ‘l ciùta ‘ncor drè al móntel ghe dà caréže mòrbiecome ‘l fuša 'l cör che bàteqoàn che ‘l vede amór che vèn

e sti fiori par sìa raŝache se tàca fìša 'l pètcome qoànde che me stréngešpar cantarme ‘l tò pensier


28

el mandolìn…entànt che ‘l sól el žédeli sóta ‘l pontesèlal sòn de ‘n mandolìnse sènte ‘n cant che strània

me par ‘na serenàdache stébia ‘n cìn stà séra’sto profumàr de fiorisbociàdi ‘mprèša, bèi

e ‘l sòn devènta làgrimeche rùga ‘l viso cètlašando ‘n sólc' ‘ndel cörsavèndo che ès lontana

quel sguažaòrt che spandeno l’è pašión che stréngel’è sól che se ti ès chigh’è ‘n sól che mai smarìše

gh’è ‘n ciel che è sèmpro azùrche ‘l slùŝe dént ‘ndei òcigh’è ‘n mandolìn pù bèlstrangóš dei mè pensieri


29

séo ‘l nòs sól calt…

rabióse, dólcierevèrse, tèndreveŝìne sèmprostrucàde al cör

savéo far bèlcol vòs ninàrlostrengèndo fòrtchi gavé dént

ve nàše ‘ndòsla primavéracome fùs fioriche sbòcia ‘ntórn

séo ‘l nòs sól caltqoàn che tùt scàmpae resta sólvòse caréže

saór de mél‘ntacolà ‘l’animacompagne al pàšsgéve de amór


30

l’è nòt… ‘ndel cör

nòt carugenósache scònde pensieride luna spavèntascondùda dré al mónt

e ‘l ciel che tàŝe cètsilenžiós endén cantónpitùra ‘n pù bel ràgiosu ‘n mèž ‘le cime spìže

pò tùt entórn sfalìvade fiori róši e giàldime pàr sìa ‘n nìo de bàtapar destempràrte dént

e mòrbi ‘l paš se pòlsa‘nden tàŝer che ‘nšordìseal ciciolàr ferùscoldel cant de chi è veŝìn

téi vàrdeš sóra acòrtquei bòžoi tèndri, carigiardin de la tò vitacrešudi arènt al cör

g'às dat caréže mòrbietegnèndotei par mane ‘l tò soriso dolćl’è ‘l sò ricordo, fiš

sèš sèmpro chi, volèstvesìn al fior del vìvere mi ghe l’ò vist déntquel sól che rege ‘l paš

camìna pan pianìnsu stó linzöl de fiorie volta l’òcio ‘n cìnche gh’è ‘n pensier par ti

par sèmpro chiarènt a chìche ès ti

E’ il ricordo del viso di una persona importante un pomeriggio sui monti ai Pradi dale Fior a Valfloriana… quest’estate


31

aùžeme ‘l cör

aùžeme ‘l cörstrengèndote fìšaarènt ai pensieriche slànega dólcimomenti pù tèndri

aùžeme ‘l cördiŝèndo coi làoriche sfióra la pèlquel tò dindonàrtesul cant dei mè sguardi

aùžeme ‘l cörŝlišàndome ‘l pašcon quei tò bei òcicastègne broènteche ‘ncànta i mè sògni

aùžeme ‘l cörsintér del mè vìvercaréža che nìnade dólcie ciaréŝesaór de domàn

aùžeme ‘l cörche ‘l rèštia par sèmprosluŝènt cóme 'ncöiche sèš chi de déntcunàda sul bói


32

el cör che sgóla…(S.Valentino)

l’è cóme ‘n gardelìnel cör soléo, che sbògiasgionfàndo ‘n pöc el pètstrengèndote lì arènt

el vent ‘llo nina piansu ‘n ram de pin che slùŝea la rosàda frescade ‘n dì che par de istà

e ‘l žìfola contèntvedèndote serenache ‘l spètes braciavèrtepar darghe ‘n basetìn

par fàrghe sentir dolćquel tébi amor che nàšelì ‘n mèž ai òci mòriche i lo scolóbia dént

e ‘n sbrìgol, ‘na caréžapò ‘l sùbia ‘n pöc pù fòrtpar dirte che l’è chiveŝìn al cör, veŝìn a ti


33

i nìnoi…col sól cóme ‘n cestóne ‘l vènt sbriŝegolìnvardàndo la Marànzael ciel par nìnoi griŝi

se sente odór de néopan pian i dì i se slòngae tut entórn el bósc'par desmišiàrse rùgiol

calùma ‘n fior ‘ntrà l’erbadrè a ‘l scampanàr del tèmpghe par sia méša primama ‘n vél l’è lì che’l vèn

quel ciel l’è ‘l nöo paiažoche scherza e ride fišma ‘l fior che vàrda e spérael tórna al sò paión

la se svizina grìŝala primavéra tébiapar dàrghe al fior che nàšeen migenìn de amor

e noi ‘l gaterén lìveŝìn al ciareŝàrdove te ho vist de déntl’ištà che sèš par mi


34

el ciel maródec'…el ciel tut griše ‘l sól ‘n pöc màoc'che ‘l ciùta föra tébia ‘mpituràr le föie pàše

come na bàta biancafarfala en gàida al vèntse sente odor de néo‘ndel nùgol ciar pù spéš

i làreŝi ‘nrosàdiel par che i dòrmia cètientànt che ‘l ciel maródec'fà sveŝinàr l’invèrn

vardàndo ‘l ciel azùr‘ncastrà ‘ndé lana mòrbiag'ò ‘n bel pensier de ticon ‘na strožàta ‘n man

e rudolóni e rìderlì ‘n mèž ‘la néo pù biancagiugàndo, matelòticome che ‘l tèmp ne spètia

le guance róše e ŝgiónfee i òci che se vardastrengèndone ‘n pò arèntpar destempràrne ‘n pöc


35

en lumìn a òio…

tut taŝe ‘nde sta nòte ‘l ciar de lunache ciùta för dedrè al Bondoncompagna i sogni, dolć

dale coltrìne a pižidelicàt come ‘n pitórdisegna sóra ‘l lèt‘na terlaìna a fiori

arènt, sul cašabànc'en lumesìn ‘mpižàla fiama fiša e amicame tèn pù calt de dént

a vòlte ‘l par che ‘l zédiae tut entórn scurìšeghé manca ‘n pöc de òiopar dar sfiamàde al cör

mel tègno struc' a l’animaquel lum che è mè compàgnmel vàrdo come ‘n fiorportàndomel par man

ma ‘nde sta not pù scurala fiama la ŝmarišese l’òio del tò cörnol la mantèn pù viva

e ‘nden momént el sbrigolalašandome speranzeninàndome ‘l polsàrche a l'alba 'ncor sìa lì


36

en mèž al vent…

sèš cóme ‘na farfàlache ŝgóla sóra ‘l vèntninàda come föiastrengiùda arènt al cör

te pògeš berechìnapar carežàr le manma ‘n sófi moleŝìnte fà levàrte al ciél

sèš el colór de vitache me ‘mpitùra déntcantando serenàdeche i sògni pàr pù bèi

ma ti te sènteš strùcapogiàndote pan piane ‘n réfol tébi e mòrbil’aída ‘l tò fogàr

voría tegnìrte arènt‘nde le mè man broèntediŝèndote ‘n soriŝoche a mòdo mè se pànde

ma ‘n momentin veŝìnate par de star pù bène ‘n migenìn felizete slàneghes de dént

te strùco fiša al cördiŝèndote i mè sognima dént a quei bei òciti no te sènteš mèa


37

el lac' de arzènt…pareva ‘na canzónel lac' de arzènt sì cètche te ninàva ‘l cörstrucàndote ‘n pò arènt

e véder quei bèi òcisluŝènti al ciar de luname à fat sentìr broèntquel sgriŝolón de ti

mél sènto ‘n mèž a l’animae mél sdindòno ‘n pöccóme ‘na nina nanasóta ‘n bel ciel sluŝènt

l’è ‘l tò sentirte dólciapar chìche g'às veŝìnl’è quel volérme benquel ciciolàr felìze

l’é ‘n bal a ‘n fior che nàšescaldà ‘nle man pù tébie


38

‘na partìda a dóbelón…

denànži a 'n bicérde žàibel da Cembrane fén sù na ghèbae ‘ntant cala ‘l sól

la val tuta róšacol ciél che par vìoe ‘l sguardo lontanpò ‘l Négro che l'érge

tiran för le cartelavagna, gešétsta séra l’è vèndroghe fén véder noi

‘na deŝa chi a miti cala quel rema sèš 'mbriac'?calarte gió ‘n re

no farte ‘ntortàri è primi de manpar mal che la vàgal’è pónti a balón

e ‘l sèguta a érger‘na bira, ‘n quartìne sta calivèrnafà sempro pù nòt

e ‘l gès dapartùtle braghe pažòldee tuti che i cigadai chi, mòla lì

e pò ‘nde dói mani vénce quei altricapòt, dóbelónno tègno pu ‘l cònt

l’onór, te l’ài ditdoŝéves tegnìrloquel sète de spadel’è sta ‘na pelàda

enveži, žucónti giùghes da sólentànt lì dré ‘l bancogh’è l’òste che ride

ricordi pù bèide ‘n giöc pù difižilpensieri che strùcache ‘l par che sia ‘ncöi


39

el cör de légn…

se ‘l fùs stá ‘n tòc de tíaquel cör che às empizála fiàma che 'l darìanó la saría sí fòrta

no só quel che é sužèstde dént ‘ndé stó mis-masma ‘l bèl che me destèmpral’é ‘n sól che me caréža

e ‘l vènt che a volte ‘l sófiala fiama ‘n pöc' el cùciama ‘l cör de legn che l’ardenol žéde nànca ‘n pél

de dént el g'á stà storiache ‘l lo mantègne víopaziènt, el brùsa dénte ‘n pöc' sfalìva pian

se céndro ti no 'n vössveŝìneghe ogni tanten rametìn de dàŝache ‘l dàghia ancor pú calt

veràs che ‘n primavéradrè a ‘n sól che slìga l’animaquel cör che scalda piansará ‘ncor lí, broènt


40

te l’ai gatàda dént…

te l’ai gatàda déntsentèndo la tó voževedèndola ‘ndei òciche g’à ‘n pensiér si vío

l’è stà ‘n ricordo fišde quei che strùca ‘l cörsentìr en fil de vóžeche ‘l se la cùna arènt

m’às paleŝà i sorisie ‘l sò volérve bènqoànde ho sentì: la mamal’è stà ‘l pù bel pensier

m’à töt el fià de bócatrovarla ‘ndei tò sguardie ‘l sò parlar me spóngesi dolć e ‘mpašionà

l’è ‘n àngiol che te végiache ‘l cùna ‘l matelòtquel fior sbregà si ‘mprèšache ‘l me soméa ’ncor lì

dént al to cör

(per Claudio e il ricordo di Silvana che ho sentito nelle sue parole stamattina)


41

la sgéva…

la s’é ‘nfrižàda fiša‘ndel cör che pàr madùrsgionfá dala pašiónche s’é scondùda dént

paréva ‘n föc de tíache sfalivàva ‘n pöc'ma la g'ó dént ancorae ‘l temp ‘l la fá pú méa

la s’é scavada pianquel nío de dént al pètfaŝèndose cunàrcome ‘nden giòm de bàta

e me la strùco arèntveŝìn ai desidèrie ‘l me pensier domànlé ‘n pöc de calt solío

par destempràrla pianpar carežàrla tèndrapar dàrghe amór broèntche spónge cóme ‘n fior


42

‘na làgrima de mél…restarte arènt en pöc'veŝìn, strengiú ŝmanióše véder dént quei òciquel sbrigolàr de mi

sentir le tò caréžeche mé se ŝlìša adòse ‘l dólć saór de mélche te ‘mprofùma i làori

l’é ‘n quela lagrimòtache scàmpa de scondónla rógia beŝevìdache me ‘ndolcìše ‘l cör

e man che pàr sorìŝiche sento strùchi al pètme fá sentìrte chicoi tò sorìŝi véri

sèš sól de primavérache s’ciàres dí pú grévico’n sgiànz de calt che ‘ndóradal tó bèl viso avèrt

me fàš volérme bènse sèš ‘ndei mé pensierie ‘l vél che ‘l pàr ‘na rösam’à fat gatàr el bèl


43

en fior spavènt…gh’è ‘n fior tùt róš, selvàdec'enmèž a ‘n prá, scondú dal vènt

le föie séche a braciacòlle se lo nìna ‘nden strucón

vedèndol vío ŝluŝènt, pašàndoghe veŝìnme vèn de carežàrlo ‘n pöc', pan pian

ma gh’é ‘n sušúr ‘nden vènt ferùscolche ‘l ferma fiš la man pàr aria

e ‘nden momént dré al ciélciùta för dólć, en sgiànz broént de vita

l’ombría la lo caréža, tèndraquel fior spavént che créše

lašàndo ‘n pàže ‘l viverde chìche völ star sól

restando arènt pàr sèmproqoànde che ‘l ciàma fòrt


44

augùri…

gh’è quel tò bèl soriŝoche te ris’ciàra i òcie fà star bèn, feliže,quel fior che g'às lì arènt

e i ani che è pašàstrengèndola pàr mante à fàt polšàrte ‘n pöcveŝìn a chìche bràmeš

ma ‘l pàr che ‘l tèmp già nà‘l sìa sól ‘ndéi tòi cavèie nò ‘n la vóze dólciache sgóla för dal cör

g'às sempro 'n dólć pensierpar chìche te è compagna‘ndé quel sentìrte gióvencol tò parlàr sinžéro

augùri cari e dólciche ‘l tèmp nó 'l finìš maie ‘l pòrtia arènt a noiquel tò sorìder bèl

augùri dìti ‘mprèšapar nó robàrte ‘l vìverche arènt a ‘n sól che slùsenoi te angoràn ancór

setantaùn i è tantipar chìche è 'ncor lontànma noi savén che déntgh’è ‘n gióven cör che bróa


45

picàde al ciél…(la soreghìna)

en cròž alt e belìšempicà su ‘n ciél che spóngeempiturà, e sì bèlche ‘l pàr che ‘l sìa ‘l tò vél

spegià ‘n mèž a ‘na póžache ‘l par ‘n smeraldo verten sbrìgol ‘ncolorìda ‘n fòrt sušùr de vènt

e i òci töi che slùseen de stó paradìšfaŝèndome sentìrche sèš lì sól par mi

ma pan pianin 'ndel vènt‘na vóze mai scoltàdala pòrta al cör ‘na storiade fàde e de caréže

gh’è ‘n bèl anèl de mùghiche strùca ‘l róš che bóiee ‘l fà sentìrne nòšilì sóta ‘l sól che ciùta

m’às dàt en bèl moméntlì dént quel pèt che bróam’às dit rèsteme arèntfintànt che ‘l sól el žéde

lasù ‘ndéla sò caŝate ho ritrovàda dólciae ‘ndei tò sguardi gh’eraquel sògno che g’ò dént


46

en boschér enamorà…

‘na camìŝa a qoàdri róšicoi botóni denžolàdisota ‘n sól che ‘l bàte fišgh’é ‘n boschér enamorà

dént en mèž a ‘n fàš de ramiche ‘l desbrìga par far ciàrbàte fòrt en cör che bróacome bóra par tambúr

pó la slìžega pú ‘mprèša‘nden boál che pìca fòrte ‘l žapìn che ‘lla strašìnaghe soméa pensier de ti

nó ‘l la sènte la fadìgael nós òm selvàdec' dólćel g'á ‘n mént sól quei tói ociche i ghe diš che sèš lí arènt

ma ‘ndel mùcio che se sgràndaresta sèmpro ‘n fil de ciàrche a vardàrghe ‘n méz atèntoel ghe tróva dént quel bèl

che ghe dàš qoànche l'arìvastrac' da ‘n dí che mai ruàvache ghe dàš col tó soriŝoche ‘l lo fá sentìrse bèn

gh’é ‘n boschér enamoráche ‘l te sènte ‘n ogni pàšche ‘l te véde ‘n mèž 'le bóreche ogni ànda l’èi par ti


47

sentirme sò…vardando ‘l ciel azùrche žede a nòt che nàšede drè a quel mónt che slùŝeghe ‘l mè pensier pù dolć

e ‘l sól che và ‘ndel cùciose strénge arènt pašiónche par rosàda frescacaréže a ‘n cör che bróa

quel bèl colór dei cròžiche par el sò vél ŝlišpitùra stó polšàrtegnèndomela arènt

se léva ‘n òra frescache vis’cia i péci strachistrušiàndošei bèi nìnoirobando ‘n fum de rasa

‘ndel pèt en sbrìgol tèndrobocàda de aria dólciacon éla par profumocome ‘n bel sògno, adèš


48

‘na tónda ai pòrtei…

en sól che ŝlùsee ‘n calt che tàca‘na tónda ‘nsèma‘nden bèl paés

dedrè ‘n cantónvia par na fràunagh’é ‘n cògn de sàšche rége ‘l ciél

e la ragiérala scònde nìvide röse róšede umori dólci

gh’è drè ‘n bèl vìverpašá via ‘l pòrtec'endéi soriŝide ’sté putèle

e ‘l dindonàrde festa grandafá sentìr fišicöri che bróa

me gàto ciàcereche sá de casae snaŝo odoride ‘n magnàr san

e ‘l dólć profumoche tira ‘l pàšne avèrge ‘n bòmbopien de dolcéže

e arènt a mile man ‘nle manme pòrto ‘n fiorche slùse al sól

l’é ‘n fior selvàdec'che sá de mélma ‘l laša ‘n bóca‘n saór serén

no sài se ‘l cògnl’aba ‘utàma ‘l viać a Dénl’é ‘n pàš dré al cör


49

destràni…

destràni de quei òciche mé se strénge adòše par caréže mòrbieche stébia ‘n pöc el cör

destràni del soriŝoche ‘l pàr en sól de istárumór fiš de farfàlecunàde pian dal vènt

destràni de ‘na vózeche me compàgna i díde qoànche sèš veŝìnaarènt a ‘n sól che bróa

destràni de quel vélche pàr de séda ŝlìšae ‘l tèn cóme ‘n linzölscondùdi bèi pensieri

destràni del tò viŝosi dólć che ‘l pàr de mélche ‘l mé sá sèmpro dìren migenìn de amór


50

la sósta…

en méz al cörsento na sóštaennànzi e ‘ndréla canta tèndra

la strénge strùcala pòlša cétama l’èi si fòrtache nó la žéde

l’è ‘n amór bèlche nàše dénte ‘l vive arèntpensando a ti


51

en fior de néo…su ‘n ram de lárešche pàr secà dal sólò vist sí delicàten fior de néoche mé paréveš ti

poštà ‘ntrà i ramispetàndo ‘l sól che lévialáša a chi vàrdacon ti ‘ndé l’animaen pöc de bèl par él

e sí ligér che ‘l pàrno ‘l duráš gnèntslàrga ‘n soriŝosu odór de ràŝache fòrt te stébia 'l cör

quel fior paréveš tisì bianc, sì puro e bèlche ‘n frét pitórautá dal sól che žédedisegna a mòdo sò

e ‘nden moméntel sól che rége ‘l pàšlo stèmpra arèntcon ‘na caréžache pàr portarlo vìa

pò gió dal ram‘na làgrima de fiorche ‘nden sfiantứgemmostra ‘l tò viŝocóme ‘nden spègio tónt

e 'l fior che se delévadal ràgio calt del sóldevènta ‘l sanc' del bósc'che ‘l tèmp sbocerá 'ncórdal cör scaldá pù pian


52

en botón de òro…sentà su ‘n ponteŝèla l’ombra de la serade röse ‘n ciel ŝmarìme ‘ndriža al tò pensier

lì dré a quel nùgol scurciùta taŝèndo en bòžolde òro ‘l pàr che ‘l slùsiaentànt che ‘l cör strangóša

ma arènt ‘na stéla brìlache ‘l pàr che fùsti tiche vàrdes da lašùcóme mé sènto adèš

te vedo ‘ndé quel sbrìgolche ‘l fà stà sera sgiónfade bèi pensieri a titegnèndo compagnìa

e pian el ciél se ‘mpižacome ‘n crivèl su ‘n lummostrando amór broènt‘ndel slúŝer arzentà

e ti che pàreš chiarènt al desidèriti me somées sèmproquel bèl che g'ò chi ‘ntórn


53

sèš el mè sogno bèl…

ligér,cunà da ‘n réfol de profumispavènt, che ‘l pàr 'n scoanìol’è ‘l pètalo de ‘n fiorde acàž, madùr

e ‘l bàla,enmèž al vènt che ‘l sà de ràŝapogiàndoše pan piancome caréža mòrbiasul viŝo tò sì bèl

sorìdeš,cóme la mél pù dólciacon quel tò vél sì mòrbiche mi me pàr nà röŝafarfàla mpiturà de arcobalén

e sèš par mi,con quei bèi òci fóndicastègne che pàr bràŝeche me rebàlta ‘n tèra‘nden nùgol de colóri

e ‘l bàla,ancor pù ‘mprèša al vèntche ‘l lo fà splindernàrcontènt, d’èšerghe chicon el piažér de viver

sorìdeš,na vòlta 'ncór en pùe ‘l sguardo tò si carome fà sentirte déntel ben che g'às par mi


54

ma gh’è valgùn…

ma gh’è valgùn arèntànca ‘ndei dí pù tórboiqoànche te pàr en sgrèbenànca ‘l sintér pú còmot

ma gh’è valgùn che bròapar farme sentir fòrten calt che ‘mpìža l’animache ‘l fá sentirme vío

ma gh’è valgùn si caroche ‘l me stá arènt empóànca se són lontànveŝìn sól cól mè èšer

ma gh’è valgùn ‘nden fiorche sbòcia al sól pan pianche slarga ‘n pöc le föiepar destebiàrše cèt

ma gh’è valgùn ‘ndel spìžec'de st’aria sbrigolìnache me desmìsia i sògnima ‘l pàr caréže mòrbie

ma gh’è valgùn ‘ndel ŝlúŝerdei òci töi si dólciche slànega i pensierininàndoli ‘ndel mòrbi

ma gh’è valgùn arèntl’è ‘n fior de primavérache me se strùca al pètdiŝèndome ‘l só amór

ma gh’è valgùn che ès tie me caréžes dólciae i làori sùti i tàŝeparlandome col cör


55

en fior de ciareŝàr…

‘nden nùgol de cavèistrengiù che ‘l pàr en giòmveŝìn al tò soriŝogh’è ‘n fior de ciareŝàr

tut bèl davèrt al sóll’ilùmina ‘l tò viŝoe ‘l s’ciàra i tò bèi òciche vàrda ‘l ciél azùr

e ‘l te ‘mpitùra dólćquei sguardi che me sbrìgolacolór che avèrge l’animal'è fior de primavèra

e ‘l sól che te caréžate fà sluŝènt el vélche ‘l trema a ‘n vènt ferùscol‘nden spižec' de pašión

te sènto ‘mprofumàdada ‘n vènt de ràŝa frescache al cör che tàŝe cètghe nìna pian el pàš

te šlànzes lì sul pràe ‘n dindonàr lontànme fà sentìrme arèntstó fior che stréngio al pèt

quel ŝlùŝer dei töi òciche parla s’cèt da déntme fà polšàr tramontivesin a 'n bòžol bèl


56

entórn al làc'…ti che me tègnes strùc'e mi me càrgo ‘l cànchene pó te vàrdo fiša‘ndei òci töi de braŝa

e ‘n fior de peršegàrte ilùmina ‘n pó ‘l sguardofelìže cóme ‘n mìnchi arènt al làc' che tàŝe

le man endele mane ‘n baŝo e na caréžae ‘l pèt che ‘l bàte, fóntvardando ‘l tò soriŝo

gh’è ‘l sól che vá giò ‘mprèšama cóme ‘n brào pitórne làša ‘n ciél colóriche scalda amór broènt

e ti che sèš lí carasintér del mé domànme diš con en strucóncaréžeme ‘n pó ‘l cör


57

en sògno pròpi arènt…

savér che ès chiveŝìna 'l cörche me caréžes mòrbiacon quei töi òci dólcie me ‘mbarlùmes l’animaqoànche te sènto arènt

l’é ‘n réfol calt de vèntche mé se strùšia 'ndòšle tò man bèle ŝlìšeche me travèrsa ‘l vélfaŝèndome star cètcome ‘nden nío de bàta

sèš ti ‘l mé polšár strac'su ‘n cìma ‘n sgrèben értsèš ti quel sól che ŝlùŝe‘ndel cant de primavéra‘ndel žifolàr contèntde ‘n ciciolàr de oŝèi

e ‘l cör che bàte ‘l pàš‘l se nìna ‘ndei tó sguardiche mé fá sentir tòche fá sentirte mèacóme che adèš el sògnosia ‘l nòš volérse bèn


58

‘na luna che ‘mbarlùma…gh’è ‘n ciél ‘na lunache mé ‘mbarlùma i òcistrucàda ‘n mèž ai ràgide ‘n sól che slùse fòrt

me pàr che fùsti tiquel migenìn de ombríache griš, caréža ‘l sgiànzpar farse dar calór

‘nden atimo sèš chiveŝìna a mi, lì arènt al sólciarór che avèrge ‘n animascaldada dal tò amór

e torna ‘l sól pù bèlvedendote si carache rìdes fòrt col cördoman sinžéro e ciar


59

‘na róndola che sgóla…l’ò vista ‘n mèž al ciél‘nden dí de primavérasgolàr lìbera e scùraportar ramét de fiori

e ‘ntrá le ciasche nudeche spèta ‘n fìl de vitaquel ciciolàr contèntme pàr ‘na serenàda

e fiori vèrs el sólnel vènt saorì de ràŝal’é làgrime del bósc'che smòrbia i sò colóri

e tùt chi ‘ntórn l’é ‘n sbrìgolde cöri che sobàtesoménze vérde al vìverde ‘n schiratèl ferùscol

l’è ‘l tò soriŝo dólćche me soméa stó ciéll’è ‘l tò strucàrte arèntche me fá ‘l viver bel


60

8 marzol’è ‘l nòs saór de vitasti cöri sconošùdiche ne compagna ‘l pašpar desligàrne l’anima

le fén patìr, a voltema se nó le ghe fìšano ghe sarìa ‘l nòs èšerche ‘n dói devènta vío

le ne caréža ‘l viverstrengèndone lí arèntfaŝèndone sentirl’amór che le g'à dént

e ‘l òto marž l’è festapar sté compagne s’cètema ghe aoguro dal cörche ‘l viver sia ‘n bel fior

arènt, veŝìne a noiche a vòlte nó savénle sò pašión che slánegael sò volerne bèn

e par en dí de púmi te vöi star veŝìnpar farte sentir vivasentirte ti de dént

par darte tut el cörche no són bòn de scònderpar darte tut l’amórche ‘l te sìa aút, sinžéro


61

el matelòt…l’é ‘n nèno picenìnte 'l strùches fòrt al pètel pàr si molesìnche ‘l fá sgionfàrse ‘l cör

veŝìn a la sò mamache la lo nìna arèntte pàr che ‘l mondo ‘ntórnnol fùšia mai stá gnènt

gavèr en oŝelétstrengiú ‘nden nío de bàtafá ‘l viver pù segùrche ‘l sól sia ‘l vòs doman

l’è na caréža mòrbiache ‘l cerca de avér sòapar rènderve coi òciel bèn che savréo darghe

e man endela manninàndovelo ‘n pöcgavréo ‘l colór del ciélche ve compagna tébi

Dedicato a Luca Maranzano e alla sua compagna Barbara per la nascita del piccolo Pietro.


62

ŝgrèbenho vist en prápoštá su par la còstacome ‘n sluŝèrt su ‘n sàšŝlanzá lí al sól

paréva ‘n ŝgrèbentut séc' e spinie ‘n mèž en paradìsdói fiori azùri, sói

e ‘n dí veràsse arènt te ŝlònghesche bel colór, nasú da ‘n rovoscondú da làgrime del ciél

l’é ‘n prá che sgólade viòle tèndrede röse biancheche ‘l sól le s’ciàra

pareva ‘n ŝgrèbentut séc' e spinima ‘l sgiànz de fiorig'à ‘mpiturà ‘n pó ‘l cör


63

e ‘l cör el tase, sút

e ‘l scólta da lontànna vóze sí spavèntache tàŝe quel só amórstrucá de dént a l’anima

e ‘l pàr en fior smaríde ‘n colór vío,paší dal vènt che spìzega, ferùscollašàndo ‘ndrè pašión

e 'l ciel l’é líche ‘l vàrda sóra tórbole ‘l strénge fiš ‘nle manl’amor che nó vös dir

e ‘nden cantón scondúgh’è ‘n nèno dré 'n pensiercó ‘n sgrisolon che slànegae ‘l cör el tàŝe, sút

e ti ghe vàrdes déntse ‘l sò sentirte arèntl’é istéš al tò destrànima ‘l cör el te pàr nút


64

vardarte i oci töi…e sfalivàva pianentànt che té ‘nscrosàvo ‘l sguardosu ‘n mèž a ‘n bósc'che te sentìves tò

parole vére för dai tò láoridenànzi a ‘n bèlche stormenìva l’animaveŝìn a mi

caréže al cörstrucóni fišie amarse fòrtlì sóta ‘n ciél che sbrìgola

l’é sól con tiche ‘l pèt el bàte fòrtme pàr en màiche ‘ndriža ‘l fèr en fiori

sèš ti con misón mi con tie dentro i òci töigh’è ‘n sól che stébia l’anima


65

che bèl sentirte arènt…che bèl sentirte arèntqoànche léva sú ‘l sóle desmišiàrse piancunà dal tò soriŝo

che bèl sentirte chivizìna al cörche me caréžes dólciacoi láori sula pèl

che bèl sentirte mèaqoànche coi òci sgiónfime diš parole véreche nìna al calt pensieri

che bèl la vóze tòache cara me sdindònapar dirme för dai òciel bèn che g'às par mi

che bèl sentirte arèntde dént a l’animae me scolóbies pianpar dàrme ‘n vìver dólć


66

el pitór…

sgualìva ‘n pò i pensierivardàr quel fil de giàltche avérge ‘n dói la tela

e nùgole de azùrmišiàde ‘n mèž a l’erbaconfonde ‘l prá col ciél

gh’è dént,en quel colórla vöia che às de vìver

e ‘l quadro, fermo, ‘l mostraquel rider tò contèntde ti veŝìna al cör

e i òci töi che slùsepar l’ùltim sgiànz de amorde ‘n brào pitór che sògna

lí dént, t’ò vista tiarènt a l’animae mi, te sènto dólcia


67

tí sèš quel ciel azùr…

tí sèš quel ciel azùrsi pien de sól che slùsee ilùmina i mé dí

tí sèš quel ciél che sbrìgolade vènti de pašióne scalda ‘n pöc el vìver

tí sèš quel ciél sí belche vedo ‘ndei töi òciqoànche me penšes tò

tí sèš quel ciel de nùgoleche córe ‘nnànzi al vèntse sènto la tò vóže

tí sèš quel ciel serenqoànde me diž dal cörel bèn che g'às par mi

tí sèš quel ciel roŝáche al sól de la matina‘mbarlùma i mè pensieri

tí sèš quel ciel che cercoqoànde lontana tisèš dentro al cör che bróa

tí sèš quel ciel che ‘n dísará la primavérade ‘n tèmp che porta al sól

tí sèš quel ciel che ‘nšèmaghe sgolerén domansu ‘n lèt che pàr de bàta

tí sèš quel ciel che calmome strénge fòrt al pètninàndome ‘n pò al cör


69

sèš come ‘n oŝelét

sèš come ‘n oŝelétcucià su le mè manqoànche me vardés fišae parles sól coi òci

te sento sèmpro pùninàrte dént al cörpar farte voler bendiŝèndote 'l mè amór

e qoànche vàgo ‘n vòltate làšo sèmpro arènten pochetìn de mipar farte star pù bèn

parchè ‘l strucasti al pètpar farghe sentir calte ‘l batìa fòrt par tiveŝìn a ‘n cör, par mi


70

par ‘n amica…

mel caréžavo come ‘n fiore mel strengevo arèntcome ‘n popét che sgninfa

m’é sempro parest nínoii mè dolci pensieriche ‘l vent s’à portá via

e dentro ‘n mèž al cör‘na nina nana tristala me cunava ‘n pöc

e ‘l ciel desferenziavasté nùgole da ‘n sólche nol naseva pu’

e come ‘na vis’ciadaen brac de rovi spizime ha desmisià dal sòn

l’è ‘n bus che par ‘na lorade sota ‘i péi davèrtma ‘l sól, corege ‘l pas

e pian, con ragi déboie man che strenge l’animame tiro ‘n mèž a ‘n prá

che è propi chi vesindedré dal veder torbole ‘l speta sól che mi

'sto cör, che par na grágolase calma ‘n pochetinpar farme ‘n pöc polsar

par farme veder giustnel fior sbociá su ‘n ramancora ‘n pöc de bel

e vozi de campanelontan, su da la valme segna ‘l temp che ariva

che ariva par chi scampache core dré a chi è sórtche speta, chiche ama

l’è ‘n temp che vivras dolcse sas volerte bense sèš chiche g'às dent

per una cara amica, Vally, che in questo momento si sente tradita…


71

quel linzöl bianc'…quel linzöl bianc'che sqoèrge ‘n pò taŝèndoquel cör si gròš che dòrmese porta via ‘l pensier

sgolàndo sóra i fiòchi de néo che cròda bianca par sveŝinàr ‘n pöc l’anima a ‘n pašeròt 'nghiaciá

che cóme ‘n primavéral’è saltá för dal níocercando ‘n fil de sóldrè ‘n sfalivàr che tàŝe

e tut entórn pàr bàta ninàda arènt ‘la vita che sóta sta flanèla la pòlša ‘n pochetìn

arènt a 'n fior che spètaveŝìn a ‘n amór cètche ‘nde sto tàŝer mòrbise ‘nsògna ‘l sò domàn

e pian la cala bianca sta qoèrta fréda e tèndra par i òci paradìs dei fiori cùna tébia

e me somées tisto delicàt concertode fiàchi a ‘n bal portàdida ‘n vènt che 'mbrùma ‘l cör


72

l’azùr del ciél…stó ciél azùrnetá da ‘n fil de vèntme fá sentirte i òciveŝìni e ‘n pöc par mi

e ‘l ciàr che ‘ndòra cìmede bianca néo smalžàdeme dìš várdete ‘l cörse nó la g'às lí arènt

cérca de dént quel fiorpar nó sentirte tórćcerca ‘n quel pöc de amćrde farte viver bèn

lontan da ‘n sól che slùsegavràs bèl calt l’istéše quel azùr che ‘mbrùmafará 'sto dí seren

e i dí che nó la gh’èveŝìna a ti, par manla sentiràš de dént‘ndel sól, che 'l scalda pian


73

na luna che sèš tí

lí sóra la Marànzapostàda ‘ndéna cùnagh’è ‘n fil de luna pàlidaen sbrìgol de pašión

'na luna che sèš tí che ciùtes för dal stròf ti fior de primavéra a destempràr sta nòt

su dré quel cròz la calaportando arènt saóriche me recòrda ‘n vélbaŝá coi láori miži

sta luna che l’è ‘n sògno dré ‘l pàš la né compagna disèndone dal cör che ‘l scur l’è ‘n strac' pensier

e ‘l ràgio che ‘l la strenge‘nde ‘na coltrìna ciàra‘l la fá parér ‘n anèlche voría darte al dé

par dirte a tí che bràmeš che són serén con tí pò ‘l mónt el mé la scònde ma mi la sènto dént


74

el ciél…

vardàr ‘ntrá le coltrìne‘n azùr che càva ‘l fiásbuŝá da ‘n òcio pàlidoche žéde dré al Bondón

seréni i se palésaquei òci töi che slùŝepar dàrghe a sto moménten migenìn de calt

tegnèndo al cör arèntle mé pašión rebúfeche slànega i mé díche fá spetarte, ti

e nàse su dré al mónten sól de primavérache pètena quei pecicome ‘n bèl vél de séda

e sbrìgola ‘n pò ‘l vèntsu ‘ntrá quel fum de ràŝae ‘l žìfola pù pianman man che ‘l sól el dá

stò dí che slarga l’anima‘l me parla sól de tide ti, ‘l me sól che slùŝede ti, ‘l me cör che bàte

e tùt chi arènt se ‘ndòra‘l savér che ti sèš líe ‘n sól pensier par mime fá sentirte chi


75

e vá gió ‘l sól

e vá gió ‘l sól, pan piansu dré a quel cròz, pan pianportando arèntpensieri a ‘n bèl amór

e vá gió ‘l sól, pan piane brila ‘n pöc le stélestrengendo ‘l cör, pan piande amór che g'ò par ti

ven su taŝendo,’na luna ciara e limpidache ‘ndòra ‘l ciel, la fá pensar a tie ‘ndel ciarór che slùse sul pensierte struco arènt, come che fùsti chi

e vá gió ‘l sól, pan piansu dré a quel cròz, pan pianportando drépensieri a ‘n bel amór

e vá gió ‘l sól, pan piane brìla ‘n pöc le stélestrengendo ‘l cör, pan piande amór che g'ò par ti

ma ‘l mé cantar, el pòlsa ‘n pochetìnel ciel che córe, che sbrìgola pašióne tut entórn, i grili 'namoràditàŝe ‘n moment, par carežàrne ‘n pöc

e vá gió ‘l sól, pan piansu dré a quel cròz, pan pianportando drépensieri a ‘n bel amór

e vá gió ‘l sól, pan piane brìla ‘n pöc le stélestrengendo ‘l cör, pan piande amór che g'ò par ti

e sùbia ‘n oŝelét, par dirne tut el bèlde ‘n ciel serén, che ne compagna pianfaŝèndone star bèn, le man endéle manensèma ‘ncór na volta, con ‘na caréža al cör

e ven su ‘l sól, pan piansu dré a le zime, pan pianportando ‘l caltde amór che nàše ‘n mi

e vèn su ‘l sól, pan piane slùŝe sul tò visoscaldàndo ‘l cör a ti, pan pianche sèš chi arènt a mi


76

s’ciaràr la nòt…

vardàr lontàn 'ndel vèntel ciàr de stá giornada'ndel ciél cói sò colóriche te scolpìše ‘l cör

veŝìn a chìche vàrdaquel che vèn för dai láoripar farghe sentir fòrtcolóri che smarìše

par farghe sentir dénttut quel che avén arèntdisegni entortolàdidal vènt che sófia pian

lašandoghe pù fišquel che me sènto mivardando sól có l’anima‘l regàl de stó momént

l’è sensažion sí fòrteche me fá sentir giustche ‘l bèl che pödo veder‘l ghè sól se ‘l sènto vío

l’è fàžile vardàrcoi òci mìži e sgiónfima ‘l dár colór col cörme fà s’ciaràr la nòt

per Danilo e per una sua passione… accompagna alcuni amici ipovedenti a sciare… bravo


78

néol’è ‘n rumór gréoche ‘l la compagnaentànt che ‘l fiòcel cala bàš

e ‘l sfióra i cöripar dar caréžecoi sò disegnisu 'n mèž al ciél

la bàla ‘n pöcsu ‘n valzer pégrotirà dal vèntche sófia pian

e tùt la squèrgepar dar al bèlmenùti ‘n pàžepar sé polsàr

che i fà spetàren dì pù víoqoàndo che ‘l sóls’ciarerà ‘l ciel

e tùt lì arèntpar pien de bàtadeventà ‘n nìoche cùna i cöri

che strénge a l’animaamóri strachiche spèta ‘n vòltaen fior che nàše


79

che stéle stasera…

en ciél pròpi ciarsbusà cóme ‘n cólda lumi che slùsee sbrìgola pian

lontan drè a quel mónten mèž a la val'na nùgola grisache sfrégola ‘l bósc'

e ‘l ciel che me vàrdacoi òci de tie làgrime sgóciadal bèn che me vös

pan pian el sušùrate fàgo da qoèrtpar tuti i pensieriche i sògni ‘mpitúra

la nòt sì serénae dšlcia con tiche ‘ndrìžes el cör‘nden sògno pù dólć

e stéle che brìlalašando ‘na strìŝache dùra par pöc…el tèmp de speràr

i diš che a vardàrlebisòn penšàr bèna quel desidèriche g'às 'ndé scaršèla

e sùbit se ŝmòrzala bràŝa pù caldae l’anima sèntode éla, che arìva


80

col soriŝo ‘ndei oci…sóra ‘l campìgol érten slàrc' de prà fà pòlsastropaie ‘ncarolàdeprofumi ‘nmèž al vènt

lì ‘nmèž en bàit de legnla stala ‘n qoèrt de scàndolesnaŝàr l’odór selvàdec'e i campanàci i sòna

en cagn sbàia pù fòrtspavènt, scàmpa ‘n caorétde dént de sera al stròf‘n putèl el mólge ‘n pàže

l’azùr del ciel ‘mbarlùmapogià sui peci stràchilontan la Brènta röŝa‘nde l’aria ‘n baticör

la pìgna pàr ‘n orlòiche cònta ‘n tèmp perdùe me ‘rvežìno ‘mprèšasentìr canzón che spónge

subiènt el cólp se fermaquel bàter fiš se ‘mpóntae ‘l cùco sóra i àrboiel canta sò pašión

‘na sióra ‘nden soriŝoche ‘l sà de ràŝa frescala ‘vèrge l’ùs del cör‘nvidàndone a nàr dént

saór de dólcie ampómole‘ndé qoela torta tébiavardarghe dént quei òcite pàr che ‘l ciel sia sò

l’è ‘n posto ‘nmèž al ciélsel sènte ‘ndei respirie tuti i nòsi amóri’se slàrga fén al sól

po’ la ne nìna, dólciacontàndone pašiónl’èi tèndra la sò storiapàr ‘na caréža al sól

per Raffaella della Malga Vernera, una persona speciale in un posto incredibile


81

Castelìr

postà su 'n cròzgió al Castelìremparmalós en castegnàrten d'òcio 'l rìocome 'na strìa

el vàrda l'àqoache a cólpi sgrìfasližegàr dólciavia 'n mèž ai sàšipolšàr 'n le möie

sùbit lì 'n lòngatèndra 'na miölaa le caréže del vènt che sùbiase fa ŝlišàr al sól che s'ciòca

ma élo cètel pàr che 'l pòlšiascoltàndo 'n pàžecon 'nìo 'n la gàidacant de maršóni

no se paléŝa li 'n mèž le föiele sò pašiónpatìde mutocome piovèste da 'n ciel carùgen

la serenàdal'Avìs 'lla tàŝecome a cunàrla'nden ciùf de bàtanegùn pù scólta

tegnìr su 'l màšelìna créšee 'ntórn ceŝónistófega i vòltiresta sól làgrime de 'n dì che möre


82

spetàr… el sól

a l’ombra de na nùgolache sqoèrge ‘l sól che ŝlùŝe‘l se nìna ‘nden cantónspetàndo na paròla

l’e’ lí ‘n pöc malšaorìdal vènt che ‘l lo caréžafasèndoghe sentìren frét che càva 'l fià

e ‘l spèta, quel bèl fiorsu’n pra’ mordù dal vènt'na man che ‘l se lo bíniapar stréngerselo a l’anima

par darghe a modo sóquel migenìn de caltche ‘l lo fá viver sanstrucàndoselo fiš

ma ‘l dí che ‘l se fá nòtl’enghiàcia la roŝàdadel fior che ha lagrimàspetàndo ‘n ràgio tébi

e l’ultim sgiànz de sólche scàmpa för dal ciél‘l lo scàlda en menùt sóle al fior ghe pàr matìna

col soriŝo ‘ndei oci…sóra ‘l campìgol érten slàrc' de prà fà pòlsastropaie ‘ncarolàdeprofumi ‘nmèž al vènt

lì ‘nmèž en bàit de legnla stala ‘n qoèrt de scàndolesnaŝàr l’odór selvàdec'e i campanàci i sòna

en cagn sbàia pù fòrtspavènt, scàmpa ‘n caorétde dént de sera al stròf‘n putèl el mólge ‘n pàže

l’azùr del ciel ‘mbarlùmapogià sui peci stràchilontan la Brènta röŝa‘nde l’aria ‘n baticör

la pìgna pàr ‘n orlòiche cònta ‘n tèmp perdùe me ‘rvežìno ‘mprèšasentìr canzón che spónge


83

la casa…

dedré a ‘n porteghétscondù da ‘n portónghè ‘n mondo che giradavèrt vers al ciel

sù per nà scaletache sà de poesiastrucà su ‘nden fianc'te speta ‘n soriso

che 'nlùmina fòrtde bel e de caltstropaie de legnche ferma la not

e i oci sì beide chiche lì vivete ‘ndriza ‘l pensierpar farte polsàr

pan pian davergèndola porta sul nìoprofumi de casache ‘ndòra la vita

per la Francy, un amica

e i calma pasiónche lases deförsentandote giòpar far pöc rumor

e ‘l sò bel sorisostrengiù ‘ntrà quei muril’ilumina i cöripar farli star ben

e gates lì dentsaóri de casacoltrine de fioriche scalda la not

e qoànde la vàrdessentarse lì arèntla sentes star bencol sól sluser dent


84

te canto nà canzonte canto nà canzónpar dìrte tut l’amórche creše dentro ‘l cördiŝèndo, te vöi bèn

te scrivo pan pianinel bèn che te vöi darche sèntes fòrt da minó sò se ‘l pöl bastàr

e tute quele volte che te vardo dentro 'i ocimi gàto ‘n fónt al cör, pensieri sól par mime gàto ‘n mèž al pèt en gróp da deŝligàrche ‘l ferma come ‘n mur l’amór che g'ò da dar

te canto nà canzónpar starte pù veŝìnpar dirte cói mè sguardiel bèn che vöi par ti

te scrivo dó parolepar farte compagniache dàghia ‘n pöc de calta ‘n cör, che è perdù via

ma tute le altre volte che nó sèš chi arènt a mien l’anima te cerco, par autàrme mie gàto ‘n oŝelét che ‘l sgóla via lontànche ‘l cerca a mòdo sò, en nìo su le me man


85

te canto 'ncór dói notepar dirte te vöi bènpar carežàrte ‘l cörpar darte tut l’amór

par darte ‘n pöc de caltche no ès uŝàda tima che par star ensèmate strengerò 'l cör mi

e fòrsi l’è la volta che sèntes dént de tile ròbe bèle che me faš sentìr a mie torna l’oŝelét sgolà su ‘n ram lontàne ‘l troverà par sèmpro, en nìo su le me man


86

en bel paéšgh’è ‘n bèl paéšsu ‘n mèž ai móntiendó che às lašà ‘l cör

dove che ‘n tèmpen pöc lontanno m’as dit gnènt

te l’ès tegnù par tistrucà ‘nde l'animaligà al pensier

ligà ‘l pensierche ‘n dìme avrìsti vist

magari maiperò l’è adèsche tut fiorise vìo

ma ti nó vösbinàr quel fiorcome ‘l sia tò

ti vös che ‘l tèmpte aùtia ‘n pöca carežàrlo pian

a darghe amórche nàše tébida ‘n cör contènt


87

par i spósi…

adès dedré ‘quel ùš‘mpižà gh’è ‘n föc che sfògae dént ‘ndei àci dólcigh’è ‘n fior che ‘l pàr en sól

se scalda ‘l cör seréntegnèndove par mane i sguardi tèndri e fišil’è ‘na caréža mòrbia

pò tut par molesìnse g'às veŝìn ‘na stélache slùse e se smamìšepar stàrte arènt domàn

per Elisabetta e Tatu, con un sorriso


88

l’è nòt senza stéle…

calìva che crešelinzöl de coltrìnel’è nòt senza stélepan pian smorza ‘l dì

la tàŝe la val‘ngremìda lì al stròfe ciùta spavèntel brìgol de ‘n lùm

pò tut enten cólpse sfànta ‘n pò ‘l ciélcalùma la lunasgionfàndo i pensieri

i ŝlànega fišiŝbrusór ‘nmèž al pètl’è sògni che córesul còl babilòn

se smòrza la nòta ‘n spižec' bèl tébila scònde quel bòžolfioriše ‘n bèl dì


89

ti…

ti, fior sì bèlarlevà sù dal sólemprofumà de vitaacarežà dal vènt

ti, anima me dólcia caréža strangošàda ŝgualìveš i mè crùži parlàndome pan pian

ti, ‘n bel ramét de pinche sà de ràŝa frescae avèrge i mè pensierininàndoli sul cör

ti, mè sintér gualìo che régeš i mè dì lagió dedrè ‘n cantón par farme nàr lontàn

ti, bel pensier par miche gràmoleš quel cròzche gràgola 'ndel pètse nó te sènto chi

ti, dólcia luna pàlida che 'nlùmineš la sera par dirme ‘nmèž al scur te vardo sóra mi

ti, sól de la matinadeléva ‘n pöc de brùmapar dar na destempràdache tèn desmišià amori

ti, man che me segùra se ‘l ért 'l me tira ‘n giò faŝèndome trovar en pàš desmentegà

ti, röŝa senza spinimišiada ‘nden ceŝónpitùres de bèl l’animapažiènta de pašión

ti, stéla ‘n mèž ‘la nòt che me ‘mbarlùma i ci vardando dent ai töi sentèndoli ‘n pöc mèi

ti, roŝàda fresca e ciarache ‘n pöc ŝlìšeš le föiesgionfàde de reŝónpar nàr dré al sò domàn

ti, mè caréža sola me fas sentirme mi da dént fin al tò bèl colór che s’ciàra l’anima

ti, amor lontan che nàšelì ‘n mèž a ‘n prà de fioriche a véderte chi arèntme làša ‘l cör solío

l’è nòt senza stéle…

calìva che crešelinzöl de coltrìnel’è nòt senza stélepan pian smorza ‘l dì

la tàŝe la val‘ngremìda lì al stròfe ciùta spavèntel brìgol de ‘n lùm

pò tut enten cólpse sfànta ‘n pò ‘l ciélcalùma la lunasgionfàndo i pensieri

i ŝlànega fišiŝbrusór ‘nmèž al pètl’è sògni che córesul còl babilòn

se smòrza la nòta ‘n spižec' bèl tébila scònde quel bòžolfioriše ‘n bèl dì


90

e và giò ‘l sól

l’è ‘n dì de aotùne ‘l sól che me ‘mbarlùmame diš che ‘ncöi l’è lònc'spetàr l’amor che arivia

‘nde stà giornada bèlagh’é sèmpro ‘n momentìnche penso ai tò bèi òciche me sbalégia ‘l cör

ma dentro i mè pensierisò già che arìveš ticon tuti i tò soriŝiche i sbòcia dai tò láori

e penso ancor ‘na voltaa qoànde en vél de néofarà da qoèrt ligéra tuta la natura

e ‘l fum che ŝnébia i qoèrtisaór de calt el pòrtapar sgiaranzàr giornadeche caminavo sól

ma fòrsi l’ei fenìdastà storia che nó gh'erada qoànde te ò 'ncontradal’ho tràta ‘nden lambìc'

e ‘l bói che scalda i sògniel tira för dal fumsól quei pensieri bèiche mé fa star con ti

ma adèso sento l’animade chìche và dré al pède chìche al cör smanióšghe fà réger el car

e và giò ‘l sólde 'n dì de aotune ‘l ciel che ŝlùŝeme fà trovar l’amór


91

vàrda stà luna splendida

vàrda stà lunache slarga ‘l cörnel ciel seren che ŝlùŝega

le stéle pàlidele br^la pan pianinpar darne moleŝìnen vél che pàr caréže

che méte caltcon i pensieride chìche tase ‘n pochetìn

de chìche, caro,ghe làša a l'animapašión ŝmarìdepù spéše e vére

no l’è menùtiscondùdi al scurdedrè a 'n cantón respiri e amóri

e ‘nnanzi al bèlde stà seradano ghè ‘l bisognde star lì sqoèrti

pò tuti i segnide ‘n ciel sì bèlfà che doman se ‘l pödia viver

cosi che ‘l cördesferenziànol spètia ‘n vòltapar se polšàr

ma ‘l vardia förda la finestrapar veder sól colór de pàže

pàže par l’anima,vöia de rìdercon tut l’amorche fà star vivi

con el pensierche ghè valgùnche da lontan ne pensa, fiori


92

vorìa èšer mivorìa baŝàrte ‘n cìnfaŝèndote sentirvargót al cörche scàldia stó momént

vorìa restar par sèmproveŝìn a tia far dói pàŝi arèntle man endéle man

vorìa che ‘l bel ŝluŝórche fàš sentìr de déntel sìa ‘l nòs cùcio caltpar star ensèma strùchi

vorìa che ‘l tèmpel se fermàša ‘n pöc'spetar pažièntcon en soriso tébi

vorìa farte star bènarènt a 'n cörche ‘l bàte 'n gólasól se ghe sèš

vorìa farte sentìrquel che ti sèšpar stó testónche nól capiš resón

vorìa spetartededré a quel ùsqoànche ti tórnesstraca e sfinìda

vorìa darte na mane far che ‘l snöldrè quela portaavèrgïa 'l ciél

vorìa èšer miquel che spetàvešcošì da 'n pèžsenza cercarlo

vorìa ‘n regalpar tide quei regáiche dura sèmpro

vorìa èšer mi


93

volerte bènno l’è sèmpro si fàžilevolerghe bèn a 'n fiorche ‘l vènt el scórla pianma nó se 'l pöl binàr

se pöl sentirne ‘l dólćdel sò profumo intensoma mai tegnìrlo strúc'ché ‘l poderìa morìr

ma qoànde ‘l vàrdes bènche ‘l védes lì veŝìnte basta 'nca ‘l pensierche 'l stàga lì a spetàrte

spetar chìche ‘l lo aìdaa créšer san e bèlprotegerlo dal vèntche ‘l völ portàršel drè

e qoànde 'l sól el dà‘l lo aúta con l’ombrìae al ból ghe ròba i ràgipar nó ferirghe ‘l cör

pò scólta ‘l sò tremàrqoànde che ‘l sól el žédee con na man ligéra‘l lo sqoèrge par scaldàr

scaldàr quel fior si dólćche ‘l fà che tut quel ŝgrèbenel pária ‘n pìciol nìodove che créše amór


94

l’è sèmpro ‘l cörl’è sèmpro ‘l cörche ‘l fà sentìr strucóniche ‘ngrùma ‘ndei pensieriche s’ciara sògni strachi

l’è sèmpro ‘l cörche aúta a nàr ennànzie cosìse con pašiènzai sbrèghi pù catìvi

l’è sèmpro ‘l cörche dà sodisfažiónde véder che drè 'l nùgolritorna sempro 'l bel

l’è sempro ‘l cörel cör de élache ‘mpìža la mè séche ‘ndrìža la mè strada

l’è sèmpro ‘l cörbasta scoltàrlo ‘n pöcsentir rumór de föieche ghé völ fàr farlèt

l’è sèmpro ‘l cörche scalda el nòs brigàrpar fàr che ‘n vèrs la nòtsel pödia ‘ncór scoltàr

l’è sèmpro ‘l cörche ‘l fà che la giornadala sìa sól pestolàrverš sere de pašión

l’è sèmpro ‘l cörche avèrges ti par miche sènto ‘ndé respiriche parla sól de amór

l’è sèmpro ‘l cörche ‘l dóna a quei tòi òcisoriŝi cošì bèiche mé fà viver bèn


95

son pròpi contentson pròpi contentche ti sèš veŝìnaa tute le smànieche sènto ‘ndel cör

compàgnes giornades’ciaràde dal sólcon quel tò soriŝoche 'nlùmina i òci

quei òci sì sgiónfiche parla de tutde tut quel che sèntesde dentro, par mi

e dopo me pàrlešde quel che às pašà‘ndei àni che ‘l cörparéva ‘n pöc sórt

te pàndeš depùman man che capìšešche adèšo stà stradal’èi ciàra par ti

da ti l’èi davèrtadal bèl che me dàšdal bal che na sera‘mbastìven pan pian

canzón endel vèntche slarga pensieripar fàrne sgolárensèma sul ciél

e ‘n giro de valzermagari ‘l strucónme féva sentirteveŝìna al mè cör

la pèl de velùsfioràrme ‘n pò i láorisušúr de pašiónche ‘l tàŝer 'mbombìse

e dentro ‘ndei cöricampana a martèlscolóbia ‘l saórde 'n viver pù nòŝ


96

ciao, màmali ‘n lònga a ‘na frutàraenluminàda 'l sólghè ‘na putèla splendida‘ngropàda a far fagòt

la s’è gatàda ‘n nìopar viver la sò storiaa ‘n cólp de vent lontànada la sò màma cara

che col pensiér en manse racomànda al ciélche quéla növa stradala pödia far del bèn

a quéla bèla fiölache ‘l cör sò, se spetàvache prima o dopo fàghiaquel pàš che ‘l péŝa ‘n pöc

dedicato al trasloco di un amica, la Francy , anzi, a quello che penso lei lasci nella casa dove ha vissuto finora, o, forse alla sua mamma.

ma con na lagrimòtache ŝlùŝega 'ndei òcila fiöla cara e bònala ghé caréža 'l cör

e la ghé dis: ti màmanó farte ‘na pašiónse ‘ndrìžo la mè stradadré a quel che ‘l dìš el cör

de dént 'i mè pensierigiò ‘n fónt veŝìn a l’animarèsta par sèmpro ‘l bènche ti mé fàš sentìr

ànca se són lontànachi a 'n colpetìn de vènten pöc del cör sinžérote stará sèmpro arènt


97

qoànde la vóže…

girando ‘ndei pensieriche pàša par la testase tróva sèmpro ‘l cáode 'n gióm che l'è 'ngartiáche ‘l par che ‘ngrópia l’animaenvéži 'l cör deŝlìgae ancora la reŝónla voría dir la sòa

ma co’ ‘n bel calt gualíoche ŝlìša ‘n pöc la pèlcó le tò man sí mòrbieme tìreš för sól bènquel pöc che te sài darpan pian, a mòdo méma sènto ‘ndel tò sguardoche l’è quel che vös ti

e qoànche no ghe sèšla vóže 'riva sèmproendél momént pú giùstpar dìrme pensà a mia mi che son lontanache g'ó el mé cör contèntcontènt che ancor sta stradacaminerén, arènt

da ti l’èi davèrtadal bèl che me dàšdal bal che na sera‘mbastìven pan pian

canzón endel vèntche slarga pensieripar fàrne sgolárensèma sul ciél

e ‘n giro de valzermagari ‘l strucónme féva sentirteveŝìna al mè cör

la pèl de velùsfioràrme ‘n pò i láorisušúr de pašiónche ‘l tàŝer 'mbombìse

e dentro ‘ndei cöricampana a martèlscolóbia ‘l saórde 'n viver pù nòŝ


98

en bal con tí…

me piasería ‘na voltastrucàndote sul cörbalàr ensèma tí

vardàr i tó cavèifarfàle sóra ‘l vènte i òci che te ŝlùŝe

pašàr ‘na sera al lùmde quela luna pàlidache né compagna ‘l pàš

entànt che ‘l sonadórel méte la só animapar dìrne 'ncór vargót

pò dirte sotovóžeparole dolci e ancórel fiá che se conšùma

ma ‘l bal che voría farensèma a tí par sèmpronól scólta ‘l sonadór

podrá fermarse ‘l cantoche ne compagna adèše che ‘l ne fá sofiàr

ma ‘l bal che voría miel resterá par sèmproa darne ‘n pöc de bòn

l’é quela lònga stradache vedo ‘n fónt al ciélche voría far con ti

doi tónde ‘nsèma, ancorapar farne sentir nòsstó bel momént de amór

la musica la tàŝema ràsta 'l tó soriŝoche me ‘ncadéna 'l cör


99

regàleme ti…parole stofegàdepensieri nèni e ciarirumori en pöc smoržàdi

e i oci töi sì bèiche da ‘n moment a l’altrome é saltà för da ‘n bósc'

en bósc' che conošévosì scur e pien de dàŝanó 'l traveršàvo pú

e ti, che dentro a l’animada l’altra man del mondotegnìveš en ricordo

ma a chìche t’à fat malg'às volèst dar la manparché, fòrsi nó 'l sàš

ma qoànche às vist dalvéren cör al ciél davèrtte s’é ‘ngropá la vóže

e chìche l’èra stáno ‘nterešàva pùe t’é našú 'n bel fior

e ‘l vènt che refólavale föie för dal bósc'el s’é tirá lí ‘n lònga

e gió par en bochérstrucàndose veŝìnile man endéle man

avén prová a tegnìrnepar autàrne ‘l pàše nó sližégar pú

e qoànde la segùral'èi stàda sót 'i pèite m'ai doná quel bàŝo

e quei nó èren pù noiquei bòci endromenžàdiche nó capiva gnènt

penšàven de èšer fòrtiche ‘l mondo el fùs tut nòšma ‘l tèmp el spèta 'n pàže

e qoànche ‘l vènt el žéderitorna quela vóžeche nó ne làša pú

veŝìn al cör gh'è ‘n postopar fàrse en pöc scaldàrcognén sól èšer noi lašàrnelo dopràr

e se vardàn gió ‘n fóntla strada che è pašáel tèmp l’à spetá 'l cör


100

ròbe de na vòlta…en mèž a 'n gróp de casetiràde sù a la bònaghé 'n ùs che nó se sèrai g'á spacá ‘l ŝmarlòš

ma se cól cör davèrtvàš sù dré a quela scalaveràs che dré a quel ùs de bèl ghé 'ncór vargót

te gìres da ‘na bandae ‘n piöo con el fiavèlripòrta ‘nde quel tèmpche meŝuràva ‘l sól

e se na sera pàšešda quéle man en lòngae sènteš na sonàdache fa scaldàr el cör

davèrgi quela portae ‘n mèž te gateràsa ‘n grùpo de putèiche nó ha deŝmentegá

le ròbe de na vòltache féva l’òm contènte ancora adès quel balel rènde ‘l cör serén


101

el lugherìn

postá su ‘nté ná cùnael canta 'l lugherìnel nìna la só bèlapan pian, en migenìn

ma qoànde ‘l sól el prövaa carežàrghe ‘l vélel žìfola pù fòrtpar dirghe te vöi bèn

lunavàrda la lunache cìmega mutae scólta serénacanti dal cör

el pàr che la dòrmiama ‘ntel sò silenziola dìš ai pensierivé sèrve pašión

e fòrši a reŝóndesméntega tuta la vita paŝadapar dirne, domanl’è ‘n altra giornada

che porta ‘n bel sólche ‘l scalda la föiael spénge la vitane slargherá 'l cör


102

Scalzer Höf (cúcalar)

su ‘ncima a la valal sól de la seraho vist na casòtasì bèla e serena

la me à conquistáe su par i pradime són rampegáensèma 'l so cör

e man ne la manscoltando 'l sušùr del rìo che cantavacercàven la pàže spetàndo la luna

e come ‘nden sògnoche no finìs pútrovan, tut ensèma,el tèmp de pensar

per ricordare a chi passa in quei luoghi che lì troverete il posto giusto per chi cerca di dare al cuore il tempo di capire che la vita vera è un momento con i sogni. Allo Scalzer Höf con un tramonto indimenticabile come quello del 15 ottobre e una notte di luna da sogno.La semplicità e la bellezza, con una compagnia squisita, la compagnia di persone che sanno quali sono le cose importanti. Al fianco di un cuore grande.Questo posto stupendo si trova in Val dei Mocheni, se ci andate in una bella giornata d’autunno saliteci a piedi, dal prato ripido, non dopo le 17:00.Osservate il tramonto di fuoco e dormite in questo posto incredibile con chi amate, e prima di coricarvi guardate la luna che alimenta la poesia di questi luoghi. Sono sicuro che non potrete non ritornarci, almeno col pensiero, un altra volta.Non sapete cosa sia il “cucalàr”? Scopritelo da voi.L’accento vero è cúcalar ma per ragioni di rima lo ho cambiato, penso che Andrea non se la prenderà, sono convinto che farà lo stesso effetto anche a voi.

e ‘l sól che tramonta'mpitùra de aotunen ciél che rimbombade vita e de amór

vardando lontànse gàta scondúen fior, lí denànzipensier mai perdú

e par che la lunache ciùta dal bósc'la pàrlia a chi scóltastrucàndoghe 'l cör

el tèmp che volévenol gh'èra mai stáma adèš che séo chivél fàgo gatàr, endén cucalàr


103

el lugherìn

postá su ‘nté ná cùnael canta 'l lugherìnel nìna la só bèlapan pian, en migenìn

ma qoànde ‘l sól el prövaa carežàrghe ‘l vélel žìfola pù fòrtpar dirghe te vöi bèn

l’orlòi…

deför sul ponteŝélco ‘n frét che ‘nghiàcia 'l cörme fàgo sù na ghèbae i sogni i sgóla alti

me stréngio ‘nden maiónche come ‘n bèl pensierme pàr el sò strucónche ‘l scalda e mé völ bèn

son chi da sól coi lumiche mé völ star veŝìnma i ŝlùŝega lontàns'ciaràndo tut el ciél

e ‘nden momént tut cambiase sente 'na canzóne subito ‘na vóžespetàda con pašión

la rìde e l'èi contèntade èšerme lí arènten pochetìn lontanada l’altra man del ciél

el bàte ‘ndéla vóžeel sènto ‘ndei respirie qoàndà che la scóltome sènto lí veŝìn

e dói parole 'n crósle basta par capirche ànca da lontanl’orlòi el ségna amór


104

enšèma

el vènt che spìža i òcie ‘l brùsa 'n pochetìnel dà 'n colpét a l’animagatìciole sul cör

ne desmišiàn contentien mèž al teržarölche ‘na donéta gòbala svòltola pan pian

e có le sò man rùstegheche pàr na stèla durala stróžega quel fénpar l’ultima voltàda

e noi che la vedéncon stò profumo fòrtdal vért de l’erba frescastrengén al cör l’amór

che ‘l spèta lí su l’ùsel sól che ‘l bàtia 'l cólpe che 'l ne scàldia 'ncórdrè a st’ultima roŝàda

pan pian na vóže ciàmae cóme 'n 'na poesìane sentàn gió famàdidenànzi a 'n ciel azùr

e cói profumi veride 'n cúcalar broèntne soridén felicidel dí che ‘l pàr contènt

pò con la strangošàdade chìche vòlta viasu ‘n posto coší bèllašàn chi ‘n pöc de noi

ma ‘ndel tornar dal móntcon el soriŝo ìn fàciane tolén dré ‘ndel cörl’amór che avén gatá

e resta ‘na promeša,mai fàta, ma ‘l savénche 'ndela nòsa stradastó prá sará el nòs fén


105

bòn Nadàl al tò bèl cörànca se nó són chicon ti strengiùda al cörme sènto dent a l’animal’augurio che te dàgo

a ti e ai tòi pù cariche te caréža ‘n pöcve dàgo tut el bènche al calt ve stréngïa pian

e mi lontàn sul móntme ‘nšògno i tò bèi òciche töl för da le mancaréže al tò bèl vél

se ‘n pöc me pénšeš tiquel dì veràš lì arènta ‘l sól che me ‘mbarlùmaen tòc de cör de mi

che ‘l végia, su de ti

pan pian na vóže ciàmae cóme 'n 'na poesìane sentàn gió famàdidenànzi a 'n ciel azùr

e cói profumi veride 'n cúcalar broèntne soridén felicidel dí che ‘l pàr contènt

pò con la strangošàdade chìche vòlta viasu ‘n posto coší bèllašàn chi ‘n pöc de noi

ma ‘ndel tornar dal móntcon el soriŝo ìn fàciane tolén dré ‘ndel cörl’amór che avén gatá

e resta ‘na promeša,mai fàta, ma ‘l savénche 'ndela nòsa stradastó prá sará el nòs fén


106

la litorina…

‘na banchéta ‘mpituradasóta ‘n àrbol, rugiolìdafà da pòlsa a chìche viàgiavèrs al sò, domàn segùr

pò lontàn, en sbuf de céndrosghigognàndo ‘l pàr en màntešquela vècia litorìnasùbia fòrta cóme ‘n ghìrlo

tuti arènt, veŝìn ‘le sìnespèta ‘n viać par star sentàdima la ferma sól par chìchenó g’à gnènt da dir de pù

e quei altri che ‘i spintónatrabatàndo dì par dìi pažienta ‘ncór en mìgolaisimpòneri mai stràchi

fòrsi ‘l ferma ànca domànno ‘l se pànde su chi ‘l càrgama ‘ntrà ‘n sófi e na campanaogni tant el pòlša cèt

ale vòlte ‘l par che ‘l vàrdiase valgùn l’è restà ‘ndrée se nó ‘l lo sente arfiàrcon en fìs’cio ‘l lo töl sù

mi mé ‘l vardo tuti i dìcon quei sò vagoni lùstrino desmónta mai negùnsól fažöi, gènt che salùda

par che ‘l vòltia ‘n paradìš

la fine della nostra vita è un treno sul quale riusciamo solo a salire

Questo libro è stato scritto riprendendo le poesie scritte da Diaolin (Giuliano Natali) nel corso di vari anni, sono le stesse pubblicate sul suo sito: www.diaolin.com .

Il dialetto che viene utilizzato è quello di Sovér, paese nel quale è nato nel lontano agosto del 1962, in alta Valle di Cembra.

C'è una natura incontaminata e selvaggia in quel posto, lì si riesce a cogliere il profumo del mattino che si fonde in un giorno che muore nelle ali di una sera stellata.

Lo dedico a tutti quelli che vogliono astrarsi dal pensiero quotidiano per un momento e guardarsi dentro, da qui il titolo "Sentirse arènt... en migol" che, tradotto non letteralmente, significa "guardarsi dentro, per un momento".

Cercare dentro sè stessi la propria via è un buon inizio per far sì che la stessa sia meno ripida.

Hanno collaborato:

Lorena Colme sempre paziente per la parte graficaRoberto Bombarda per la prefazione aulicaRoberto Bazzanella, raffinato studioso di dialetto Soverìno, con le sue interessanti considerazioni sul dialetto.

I disegni sono dell'amico Rudy Patauner di Trento, bravissimo disegnatore, nonchè delicato pittore di scorci quotidiani nelle sue spiritose vignette sul giornale.

Ringrazio tutti per la collaborazione e per lo spirito messo in quest'opera.

Diaolin

Pubblicato da Diaolin e Lorena settembre 2008

Quest'opera è rilasciata sotto licenza Creative Commons 2.5 Italia.

Tu sei libero:

di riprodurre, distribuire, comunicare al pubblico, esporre in pubblico, rappresentare, eseguire e recitare quest'operadi modificare quest'opera

Alle seguenti condizioni:

Attribuzione. Devi attribuire la paternità dell'opera nei modi indicati dall'autore o da chi ti ha dato l'opera in licenza e in modo tale da non suggerire che essi avallino te o il modo in cui tu usi l'opera.

Non commerciale. Non puoi usare quest'opera per fini commerciali.

Condividi allo stesso modo. Se alteri o trasformi quest'opera, o se la usi per crearne un'altra, puoi distribuire l'opera risultante solo con una licenza identica o equivalente a questa.

Ogni volta che usi o distribuisci quest'opera, devi farlo secondo i termini di questa licenza, che va comunicata con chiarezza.In ogni caso, puoi concordare col titolare dei diritti utilizzi di quest'opera non consentiti da questa licenza.Questa licenza lascia impregiudicati i diritti morali.

par tuti quei che i g'à 'ndel cören sentiment par el sò amorpar tuti quei che no sà viversenza momenti de pašion

Diaolin

sentirse arent en migol

Spiritual