seyahatname 3

8/4/2019 Seyahatname 3

http://slidepdf.com/reader/full/seyahatname-3 1/100

SEYAIIAT1\A.MESt 1('7

Sehid Sultan In vezir i idi Mrsrrr Ispan ya HUn bin pare gerni Nil tujiva-

nrnda Dimyat bojiazmdan giriib Mansuriye istiIa idiib canibi erbaai

nehb garet itrnejie basladi A l i Abbasivan halifeleri ve Mrsirdan Sami

Serife Nureddin Sehid hazretlerine tazalliim idiib N ureddin dahi m er-

hameten Salahuddin Yusufu Misrr a seksen bin askerile serdar idiib MlSI~

ra ge1dikdc ciim le kiiffarr katl idiib Mansurede rnarrsu r ve muzaffer ol-dukdan Mansure didiler Evvela isrni Revh an idi Andan Dimvan ve

Tine kal'asrn kiiffardan halas idiib sal irni n ve gan irn in Misira geld ik-

de ciimle ahalii MISlr guluyyi am Id iib Yusuf Sal ahu dd in bir

ugudu ve nriideb ir ademdir deyu Mrsrra halifc itdiler Nureddin bu

vak'ai Mrsrrr isibiib Salah iddirii Sarna davet idiib Salah uddtn gu n a-

gun oz(iir )ler idiib Sarna gitrne.di Ve sikkei hutbei nc kerrdii ismine

ve ne Samda efendisi isminc itmcyiib Ali Abb as ivan isrnirre tilavet

itdirdi Bu kerre Nureddin Yusufa gayet dilgir oldujim Salah udd in

rniisahcde idiib havfinden Misrr sehrine havale Cebeli Mukattam iiz-

re i~ k alasrn ve a§agl ~ehrin can ib i erbaasrna 29300 ziral mekkei

sur cekdi Ve imaml Safii kurbinde bir rrred r ese irisa itdi Ve Merci

Uvunda vine kiiffarr Firenk ile cengi az im idrib mansur ve m uzaf-

fer olduk Ja Samda Nureddinus Sehid merhum olub Merci Uvun-

dan Sarna ilgarub cern ii hazayin defainin kabz idiib Sarna dahi n1U-

tasarr if olub Mrs ira miistakillen p ad'isa hr ali nijad olub Mlslr(l) imar

evlernejie himmet itdikim Umn1ii Diiriva iken Arusu diinva oldu Ve

vermis rnii'luk dahi ge lub herbiri rnuddeti saltanatlarmda olkadar

imar etdiler kim hala hasretiil miilukdur Arnrn a bu hakir ahvaline

vakrf o ldujiurnuz mertebe evsafrru tahrir ideliim ,j\ ~_t\ .&LJ

Evvelfi evsafr i~ li:al'ai MlSlr

Evvela Misrr m yukaru ic kal'asi Cebeli Muk artarnrn §imali u cu n-

da bir burunda vaki ol m us bir valcrn pii§te iizr e bir kal'ai zibadrr Ve

Cebeli Cuside n kal'aya bit top menzili yerdir Mabe vnelriimasr iki viiz er

zira bir cukur tas h dcredir Ciimle vi lavet k u hk en lcr-i dairna andan

Ferhadvar tas kesiib hendek iderler Ve kal'a He Cebdi Cu si mabevrri

gayet seng istandir Hini muhasarada mcter ise gir mek miimkin dejiilclir

Ve kal'arun dag tarafr gavet metanet lizre rnebnidir Vc bu i~ kal'a Nil

sahilinden canibi §arka kamil 1500 ad im baid bir kal'ai bttlc1dlr Ve

canibi erbaasr calu gavvadan n isan verir valcrn beyaz ka yalardtr Ve

deri divan sengin biinyad 80 zira kaddi semaya sercekrnis bir binayi

SaIahuddini h asru hasin ve seddi m et in kal'ai Zcrabad dirler Zerabad

dinmesinin sebebi tesmiyesi oldur kiln ibtida Salfib udd in esasrn hafir

idiib h iikrnii rniineccimin He ciimle temeline bir kat altun teberi



]68 EVLtYA CELEBi

ve burclart verine miiruessek altun nisar evleviib talii meymundur

deyu esasrn sa'd saatde altun iizre bina oldugivciin kal'ai Zerfibad de-

yu ciirnle miiverrihler tahrir itrnislerdir Zira Misrr altun teberi kant-

dir Ve iImi niicurnda rnahir iistadr kamiflerin talimile ~ekli muham-

rnes bina olrnusdur Sekli mi.iselles bin ada nuhuset vardrr Ve 01 rne-

karida daima fitne va fesaad(d)an hali olmaz devu §ekli muhammesbina etdiler Arnm a (Pa: . .. .!!IJ J•J . : . . . l .~,J\) h ikrneri Huda bina sekli muh arn-

mesdir Amma talii nuhusetde olub icinde her sene birkac kerre cenk

cidaI ve harb krtal ve guluyyi anI eksik degildir Ve mat bah kapusun-

dan ta vcnlceri agasl kullesine gelince cahr gayya kesme kava heride-

g i vardrr Serapa esast kava iizre mebnidir Ve dairen madar on iki

kulledir ~ark kullesi ve garb kullesi ve firenk kullesi ve kapu ku'lle-

si ve vassr kulle ve Selalrudd'in kullesi ve Mimar kullesi Bu mezkur

kulleler gayet musann a ve §irin ve miizeyyen iicer tabaka kullelerdir

Herbirine biner adem slgar burclardrr Ve bu kulle u ( _ ; kat bolme hi-

sardir Bir kattnda Sevh Sari Babrnda veniceri odalarr vardrr Kirk

dart odadrr Gayri sev yokdur Bir kapusi garba nazrrdrr Bu kalanrn

ciirmii dairen madar alti yiiz adrmdir Ve ciirnle iki[ 1] altrms kadem-

dir Ve bun a nruttasrl bit kat kal'a dahi orta hisardrr Sevh Sari

Camii ve Seyh rrrescidi ve Cavu§ zaviyesi ve Kethiida zavivesi ve Aga

kapu si ve baruthane mahzen ive darbhane ve tabhane ve arabactlar,

karhanesi ve kal'a hamrnamr ve sekiz yiiz hurde evier ve vetrn is aded

d'iikk an lar bu orta kal'ndadir Ve u ( _ ; kapusi var Biri canibi garba iki

kulle mabeyninde iki kat demir kapulardir Ve bu kapu larm i(_;vii-

ziinde otuzar karrs uzun derrrir toplar vardtr Bir top dahi arabacrlarkfirhanesi dibindedir Ve darbhaneye muttasil iki kol Gavri cesmesi

var Ciirnle kal'a halkr bu cesrni ve muhracdir Ve bir kapusi dahi

verrcer i agasl mcvdanrna rrieksuf kapudur Garba nazrrdir Ciimle yeo

nicerl divaru bu kapu orriirrde olur Ka§ii Cin He irisa ol urim us bir

asitanedir Ve bir kapu dahi a§agl Salah uddin kapusr sabah sabah k ii-

sade olundukda ciimle kethiidalart ve bevtiilrualcr ve alti nefer ca-

vuslarr ve eiirnle kapucrlarr hazir olub havir duadan sorira kapu vr

kiisade iderler 0< ; kat demir kapudur Ve bu iki kapu mabevniride

kalive girerke sag tarafda divarda dort krt'a mermer iizre selef padi-

sahlarrmn tarihleri var Baladaki tarih

- " : .x : - . v - ' l - - - J 4.~§) \ I \ ) t : _ \ : . . . . , J . c . t i l I J . . . ; » t:>-.) 1u ? - . ) l - \ . ll \r~ .. [2] . L' ··r--l I" " JL _ 0 1 __.>-- L . . . , J~ .J\ . . : . . 1 . \ 1 1 ~ L . _:,lhU 1 ~L . l , '(~_. ..\;-,.0) 1 '\aLl I

[11 Y dO IZ niishasi (bin)

1'1] Yrldrz niishasr Bu kelirne Iazladir



SEY AHATl\A~lESl 169

[1\~ ~rll- I ._~_))t10\hL ~ )G :- :lI) lb \ll_ ! < t~ \- ,..J I :?\~JI_! '\::~L:Jb)\711J ': .;_~ll

"J~JI 4 ~ \._..>-~ _) ~ \ J.~:l\ ~\JI .~ . ; J \ Q : \~_J~ (\~l\\ ../ ~ ../ ~ • V.... ./ .

tahrir ohrn rnusclur Ve bu mer mer iizre dahi Sultan KaYltba( v) tarihidir

Ve bir merrner iizre bu zikrolunan i i \ " ; bolm e kal'a Yusuf Salah uddirrin-

dir Amma Sultan Selirn Han asr rn da ibtida Misrra vezir olub Hayre Bey

sene 923 tarihinde idi Bes sene ve iki ay ve virrni giin lriik umet idiib

Siileyman Han asrrnda mer-hum olub viizer avi] 2] I\1ISIr Palak Musta-

fa pasava ihsan olunub andan hayin Ahmed pasava ihsan olundukda

Siilevrnan Han Enjriir iis seferi ve caniblerine mukayycd olrnajii le be-

ride Ahmed pasa frrsar ganimetdir Mrsira miistakil pad isah ol.maksevdasrna dii§lib bir alay bakrvvetii s siivuf Cerak esi nakesi basma cem

evl.eviib Mrsrrda velvele ad. olub isvan etdi Sii'levruan Hana m iin ak is

olunca berren ve bahren derva misal asked MIStr iizre gonderiib

don anrnavr hiimayun He tnaktul veziri ;lzam ibrahim pasavr l i c : ; vii z

pare k ad rrga ile ~11S1ra gonderdi Hikmeti Huda evvarn rnuvafrk 01.

rnrvub nekadar iht irnam itdiler ise olkadar heva mii sted olub ahir

kara canibine vezir ibrahim pasa ~lkub m iicedded en tedarik g(5riib

adil ada let iderek zalimleri katliderek derva m isal askcr ile Misrr a gel.

mede Bed Misrrda ayanl divan ve esraf kibarr u lcrn a guhlyyi a midiib Selim Han cenginde ~ekdi(gi)miz sadernatrn zahmi onulmadan

bu hain Aluned pasaruri hrvanetile vine cenk cidal mi idelim Elbetde

pasavr istemeziz devu gulgule idiib pasavi hamrnarnda sabivvan ile

safada iken dutub 01 krvafetle Babr Zuvevlcde salb evleviib M1SIr asu-

dehal oldu

Evsafi Narin Kal'a ve gayri

13 kat bolrne h isardrr Amrna vezir ibrahim pasa kat'i menazil

ederek Mrsrra geliib adil adalet itdujiin e Celal zade Mustafa Celebi

tarih dimisdlr

Asu]: sultan! ddil Mistr: cibcid eyledi

Bir sene hiikiim hiikumet idiib Misrra miiteallik bazr umuru muazza-

f l l Y ild rz n iishasr ( I ' : ' _ , l l , , )

[ 2 1 YlldlZ niishasi (vc:zardi)



170 EvLlYA CELEBt

ma olan sevlerden ibtida bu ic; kalive bir kal'a dahi zam evlcdi Ha-

lei §ehre zinet vir iib kal'Ive metanet verdi Daviren madar ciirrnii sekiz

viis adrmdrr Ve garbe nazrr iki kulle mabeyninde iki kat dernir kapusi

Sultan Siilevman ka l'asi dirler Salah uddin kulesinin [1] ta ortasrnd a

§ekli murabba bir kal'ai §irin irisa itclikirn hala [2] var Ve bir ko§e~

sinde Galata kullesi gibi on tabaka bir seramed kulle bina itdikimiistad miihendis bir tisesin urmaga kadir deiHldir Gunagun mukar ..

n ezler ve cumbalar ve sah n isiri ler ve koseleriride mazgal deOi)kleri

var Ve kubbesi evce sercekmis bir seramed resasi nilgfm He mestur

bir kubbesi iizre alemi iki fersah verden niimavarrdrr Bu kulede

mall pad isab ideri gayri bir §ey yokdur Ciirnle ziri zemindir Defterdar

tahsil itdiiiH malt bunda hrfz iderler Aroma kal'adan rasra dizdar ve

kethiida ve~imanl ve mi.iezzin hanesinden gavri bir §ey yokdur ina

bir zavive ve bir anbar ve bir su sarrnci var Dizdar yerli yeniceri ..

van dandrr Sebruz mahbusdur Bu hazine kulesinden tasra Krlavan

Carnii ornirrde bir kat metin kal'a divan bina itdi Ve Krlavan Cami ..

inc n azrr iki kat demir kapu idub iki vanrna seramed kuleler itdi

Ve bir kullei azim dahi mehterhane kulesidir On kat seramed ku ..

ledir ic;inde curn le kaPa mehterleri sakindir Ve bir kullei ba1a dahi

pasa saravrna nazrr ibrahim. pasa kullesi derler gayet b iiviik ve me ..

tin kulledir iki bin adem alur Ve bir kulle dahi anbar kullesidir

Bu dahi sarava nazrrdrr Ve bir kulle dahi Yusuf kapusi iizre sekli

miiseddes bir kullei mevzundur Bu dahi pasa saravfvm}a nazrrdrr

Hasih kelarn ciimle vedi kursuri ortiilii seramed kubbeli kullelerdir

Ve her birinde sagir ve kebir krrkar ve elltser pare toplari var Ciirn lepasa sara vma nazrrdrr kim bit dahi pasa isvan id iib saravi toplar He

berbad iderler Bu hisab iizre Misirrn ii<; kat bolrne ic kal'a hisar tr]

bu mahalde ternarn oldu Andan ic kalive ibrahim pasa sek iz bin

ven iceridoldurub odalarin tamir ve termim itdi Ve Mekke ve Me...

dine urnur larrn goriib ve ciirnl e vakfull ahi vok hvub ve malt pad isahr

yerli yerinde idiib Misrr vezaretin Giizelce Kasim pasava ihsan idiibA

kendi Asitaniye miiteveccih oidu Andan Giizelce Kasrm pasa dahi

Babiilvezirden a§agl iki hisar mabeyni var idi Olmahalle bir kat

divar idtib bit kal'a kapusi insa itdi Anmciin BabiiIvezir dirler An-

dan yiiz adrm vokus vukar{u ] bir kal'a kapusr dahi Aga kapusrnda

dua olan dern ir kapudur Sag kolda bir kat bo lrne hisar kapu sidrr

Yok us vukaru iki hisar divan mabeyninde gidiib iki kat dernir kal'a

[II Y rld iz n iishasi (kal'asrru n]

[2] » (sehr e z in- t veriip kal'aya m et anet verdi D.iir~n rna dar curmu

se s iz yUl. a d nn drr Ve garba nazrr iki kulle rnabeyninde iki kat demir kapusi)



SEYAll\ TEi\Al\1: i 171

kapusr dahi vardrr Andan icer u kal'a carsusr ruevdarudrr Bir vasi

mevdaridir Ciimle er babi d'ivaru n atlari bunda durur Canibi erbaasr

dfikkarrlardrr Bu mahalde bir kat kal'a divan vardrr Alaca rniirrak-

kas divardrr iki kat demit metin kapudur Top atan pasa kap usi

derier Krlavan Camiile mehterhane kullesi mabeyninde vaki olrnus

metin kal'a divarrdrr kim ala sahi roplarr ciirnl e mevdana nazrrdrr

Ve bir kat kal'a dahi pasa agavatlarlnln konaklan oldlgl yirdir kim

gayri kimse anda sakin degi ldir iki sahr ahi vardir Bir(i) kisve ka pu-

81 tarafrnda ve biri Krlavan divanhanesi direkleri mabeynindedir

Gayri vol yokdur Ve iki kat kal'a bolrne si dahi Azablar asitanesi

semtinde ikiser kat clern ir kap ul ar-drr kim Rumeli Mevd an m a n azrr

biivuk kapudur Ciimle bevvaban anda nigehbanhk iderler iki kapu

mabeyni cebe ve cevsen ve alatl silah ile m.iizeyyendit

Sitayi§i kasm Kara l\1eydan ve tul arzrKara Meydan

Ve bit kat bolm e hisar dahi Hayre Bey pasa Misir veziri iken

Kara Mevdanrn canibi er baasm a bir kal'a divan cek iib icirre pasalar a

mahsus bir bag I ire m etrnis Amrna kadim eyyamda Kara Mevdan

Kastl Sultan Kavitbayrndrr Hala giil giilistan ve bag bostan bir

nahlistan yerdir Pasalar her bar anda iniib cirid oynarlar Sekiz viiz

adrm tutan bir mevdaridrr Nihayetinde pasa delileri odalan vardrr

Bu kalanrn dahi dort yerden demir kap ularr vard-r vesselam Istebu mahulde has am iciin i c ; kal'a ciimle ternam olub bu tahr ir irniz

minvali iizr e Mrsirrn i c ; kal'asi bilciirnle on iie; bel me h isarl ar dir Ve

ciirnle bolrnelcrde alelhisab 19 kapudur vesselarn

i~ kal'ada olan trlsrmaflarr beyan ider

Evve la Misirrn kal'asr efl:ike sercek rn is bir biilend kal'adrr Anda

Zugiirdler vavlasi namrnda bir ali yer vardrr Azablar kapusm a rrazrr

bir kullei baia.dlr Hakir yedi sene 0 1 kulle iiar e sakin idirn Bir cih an-

n iim a uzlet hanerniz var idi Revzenimizin altmda bir azirn h alice

ciir miin de bir kitabe vat idi 01 kitabenin ortasmda iist adr kad irn iki

adem kaddi mikdari bir kus tasviri var iki kanath ve iki ayagl

iizre k.an arlarrn acrms Ve iki basr var Bir kerre h ocrern i tamir ter-

termim iderken penccreden tasra crkub iskele iizr e durub ternasa

itdim Ustadl m.ermer bu tasviri sihri icaz bir kus m isal evlerniskim

cihan mermerleri bir vir e gelse bir ti se urrnaga acizlerdir Bin vrlclan



172 EYLiYA (,:ELEllt

beru lren dz iisrad elinden cikrms zan olunur Amma tas dahi bcyaz

sengin tasdrr Ve iistad n akkas buna elvan boy alar ile bir husiin

virmis kim guva ziruhdur ild basi var Bir(i) canibi sarka nazrr biri

eanibi garba nazrr Maali kclam hemcn zolata gurusuridaki kus tasvi ..

ridir Asia farkr yokdur Amma bunda olan san'at sihr imiibindir Ve

iki Iisaru var Kacan §imal ri..izgan §iddet iizre eser Sark eanibindekibasrnrn Iisaru bir savti hazin He sada verir kim ademe deh set hasil

olub kartal kusu sadasi istima olunur Kacan vrldrz riizgan §iddetle

esse 0 1 suretin eanibi gabra nazrr olan basmdaki dilinden bir mehib

sada ile levlek kusu sadasi istirna olunur Amma bu sur et in iki ba-

§lnda olan Iisanlarr birer pirine tenekedendir Biri puladi nahcivani-

dendir Hakir im' aru nazar H e dikkat idiib nazar itdim Ve bu diIlerin

nihaveti vine tas iere bir perci nli Amma bleak gerdanesi gibi riizgar

urdukda l isanlarr hareket idiib iki riizgfird a ovle sada virir Aroma

gayri r iizgarlarda ogu kusu gibi ve saksajian kusu ve ravsancil gibi

sadalar istima olunur Ve iki kanadr alttnda birer delik var dir Adem

parm ajn slgar i~i bosdur Andan dahi acavib mehib sadalar ~lkar

Ve karrn bir sahibi §ikem karrn kadar vardrr Ttivler riaksr yerinde

Oliya ta gobeginde bir delik dahi vardrr Bir adem eli slgar delikdir

Iciride kagld miihreliyecek derya boceklcr ivar Kacan kirn poyraz riiz-

gar! esse bir miihlik sada zah ir olurdu Ban yadin Koma Evliva Ce..

lebinin kusu kudurdu derlerdi Daima bu hal iizre [1] bu kusun basi

ueunda iicer sattr hat vardrr byle bir hat Deryada· mutalsam bir

garib ternasa kusclur Azablar kapusmdan vokus yukaru giderken rrii-

rnav an drr Clim.1e ahalii Misrrrn maluml arrdrr Oormedinl tu s TunaBe.lgrad rnd a kal'anrn hendegi kenarmda Kaaaricrl ar eanibinde bir

muatral cesrne vardrr Bu kus tasviri uzre olan hattt 01 cesmede gor ..

dum. Amma til:ivet idemedim Amma Mrsrrm erbabr marifetlerinin

takriri bovlcdir kim bu tuvur ne gllne safir urursa MlSIr icinde evvel

kus olrn az derler Hakikatiilhal Misirda ebeden levlek olmaz Ve sak-

sajian ve ogii ve kartal ve ravsan crl ve Stglrelk

hikmetdir

olmaz Acib

Trlsrmatr akreb

Yukaru kal'ada akreb vardrr Amma ademe zahmi isabet itse asia tesir

etrnez Bir kac saatden sonra vecai def olur 'Trlsrmr Sultan Kll:ivanln

Divanhanei atiki vard ir KIrk dort amudu miin teh adrr ki rub'u mes-

kfirrda 0 1 amudlar mejier Asvan ~ehrinde ola Akreb trlsrm i 0 1 amud-

[1 J Yildrz niishasinda burn da n (rnutulsam) k e lime sine k adar yoktur.



SEYAIIA 1',';A~lESI ]73

larrn Tatar ko najh canibindeki biivuk kemerin sag taraftndaki amu-

dun ta yukarusmda bir demir ccrrber kusak vardrr 01 dernir cember

ku~akda tucdan bir akreb sureti kuvrujiundan asrlub dururdur $itudi

~imdi hala a~ikardlr Ve

Trlsamarr yIlan

01 akreb trlsrmi olan amudun mukabe lesirtdek iaruudu kusatrnrs

bir alaca vrlan sureti vardtr Yine 01 amudda iki satir hatn vefik

vardrr YIIan trlsrmrdrr Misrrm i< ; kalasr virarnrida olan vil an ~ah~

meran k alasrn da yokdur Amrna biernri llah bir ferde zarar itm ez

Amma mahuf havvandir Ve

Bir amudda dahi puladdan civan trlsrrm var drr Ve iki saur ve-

fiki vardtr Hala civandan zarar yokdur Ve

Trlsrrm humma yani rsrtrna

Hamdi Huda bu ic kal'ada cerm i zernan h'urnrnavi rubu ve

humm avi rnuhr ika asIa yokdur Gayri divardari rsrrrnali bir adem bu

ic kal'ada ii<; giin sak in olsa b iemr illfih halas olur Vefik Hcl vacr

Mehmed Ajiarirn kapusi dib irrde amu da ii<; satrr vefik tahrir oluri-

musdur Ve andan

Trlsrrm kulunc

Bir amudda dahi kulunc vefiki vardrr Ve

Trlsarm fauri

Bir amudda dahi taun vefikt vardrr Ebu Ali Si(n) anmdrr der-

ler MtSlrID i<;kal'asmda bu rahmetdir Bir diyara mahsus degildir

Arnrna ishal ve zatiicce nb ve Ikvc ve §irpe nee gibi ernrazr mu hte-

liteden mer hurn olurlar Arnma bal adak i trlsrmat lar hamdi Huda da-

imdir Lakin bu zikrolunan her birinde birer iistadr zufiirrun geliib

yedi tulalarm avan ve beyan itmek iciin her amuda birer vefik itmis-

ler Evvela san amu da kal'adan kale k acrn rva ve bir amudda hrrsrz

ev acmrva ve bir kdle ve hizrnetkar agaslna hiyanet itrnege kasd iderse

eli kur rva V~ bir amuda avret zaniye olrmva Ve bir amuda Mrsrrd a

ihrak olrnrva Rele hamdi Huda bu nlsrm muatral dejiilclir Zira kat



1 7 - 1 - EvL!YA c:.~t~LEln

cnderkat Misrr gibi bir bilfid iciride ebeden ihrak olmaz Kirrruri

somaki amudda olan vefik odur dirler Ve bir amudda dahi her avda

dorder ker re yagtuur yaga Ve bir amuda dahi sibvarnrun gozii mii-

~evve~ olrnrva Velhasrl bunun emsali nice evfaklar her amudda hala

vardir Alum a bazi Megaribe ve Hindiler ve bazr dahme kfisa define

araV1CI bikavrd melurrlar Bu amudlarda olan hadar define alametidir

deyu recessus idcrek bazr amudlara kemendlerlc cikub 0 nazenin

aSatl vefiklar kim her bid ornrii diinya dejier marifetlere tizab ve

simab siirer ek amudlardan 01 hatlari hak idiib arne lleriri battl idiib

ne define ne malt keruin e pevda idiib hayib hasir cekdikleri bart

mihnet van lar ma kalur Hala 01 zemandan beru Misrr icre pir e ve

kehle ve tahta biti ademi kebab ider (.9'", r~U\ Misrrm sivrisinegi He

tahta birisi bir divar da yokdur kim beyitlerle diyardan d'ivara tahta

bitinden feryadnameler yaz(ar )lar Hatta hakir tahta bitinden bit

feryadname tahrir evlcdlm

Elfasliis Sani vel i~rin

Evsafr Saray I kal'ai vfizerayr Mlslr

Bu kal'a dahi i< ; kal'iye rnutrasrldrr Lakin kapularr baskadrr] 1](Ve

Tdslmatr kelbeyni kuduz Yine Misrr iere Kantarai Errrir Hiiseyin He

Kantaratiil Musfi ortasmda sahrah iizre Hammamiil Kelb nammda

bir kii<;iik hamrnamdrr I\1ezkGr hammarmn ternelinde bir kubbecik

icirrde iki aded tucdan kelb timsalleri vardrr Birbirile sebruz harran

fcharran dalasub bogusmadadrr Anmcrin sehriMrsirda kuduz kopek

olrnaz Haloi Mrsrrda i~idiliib kuduz kelb gor iilmernistir Arun iciin 0 1

hamrnarna Hammamiil Kelb dirler Tevar ihiKahdaf brjtada mastur-

dur ) Miftahlan pasah elindedir Bu kal'a ve saravf i) dahi Yusuf

Salahuddin itrnisdir Ve nice miifi klar dahi zamime binalar iderek

bir saravr ali olrnusdur kim guya saravi Ali Osmandir ibtida divan

kapusr Arzuhalctlar Kapusidrr Andan icerielli adrm gidiib iki canibi

terzi dukkarrlarrdrr Ani ubur idUb Sebil Kapusr andan iceri eUi adrm

gidiib iki kapudur Sag canibinde sehir havalisi yolunda Kiiciik kapu

Sol tarafda biiyiik divan kapust Andan eHi adrm yoku~ a§a~h birkat kabu dahi ubur idiib saray mevdurn na crk ar bir vas] sahradrr

Dairen madar bin adun bir mevdarrdrr Ve bu mevdanrn canibi er..

baasi pa§a agavatlart odalarrdir Ve Diihevsc Camii bu meydandadtr

(1) Ydd lz n iish sin a !rare kerrc icin deki krsirn (Elfasli.i!i San i i~ rin ) den sonra

gelecek.



SEYAHAT.~AMESi 175

Ve kethiida koriajir ve sehir ha valisi konaih ve casrngrr bast ve kilarcr

ba~l koriaklarr bu meydana nazrrdrr Ve Sultan Kavrtbav divanhanesi

ve Gavri divanhanesi ve Mukabeleci Efendi kon ajn ve Barudhane ve

ve kapucilar kctb iidasr ve §attran ve tiifenkciyan konaklari ciimle bu

sarav mevdanrna nazrrdrr Ve bu meydana rncksuf tuatbah kapusi

andan iceri giriib bir kat kal'a dahi marbahr kevkaviisdiir Sara y

mcvdanrndakl kapudan bir goz kerner cisir ile ubur olunur A§aglsl

bir minare boy(u) goniilliiler kon ajhna gider 01 mahal dahi baska

bir kohrie lrisardir Amma bu matbah ii~ yerden kapuh metin hi.

sardtr Sultan Selime bevvablar bu matbah kapusm a<;ub ciirnle asker

ve Selim Sah bu kapudan girdigiyt;iin Babt Selimiyye derler Ve kirk

vrl bir arna Arab Sultan Selim §uvey §uvey sene 922 deyu tarih

diyen ama bu matbah kapusi dibindc medfurrdur Hala ogullannln

midden ulufcler i ve matbahdan tavin arlarr dayimdir Hakkaki acib

rar ihdir Bazrlar bu tarihi cifirdir derler Amma bu Babt Scliln her-bar islemez Meger pasa bir canibe gidc yahud ag.avatdan bir mevvit

ola yahud bir nihani basgrn ve bir gizli maslahat olsa acarlar Az irn

metin demir kapudur Ve bu matbah kal'asrnda viiz eUi aded asci

konaklari ve baska gusiilhaneleri ve zaviyelerinde imam miiezzinarn

vardrr Ve bu Misrrrn matbahr Halilini goremiyen bir diyarda darr

nimet gormeruisclir Ayende ve revendeye §ebruz ii~ kazgan corba

tabh olunur Bid ades ve bid bujidav ve biri pir inc corbasidir Sabah

ve aksam ciimle fukaraya nice bin ulhe ve kas'a nimet mebzuldiir

Amma ancak fukaralar iciirrdiir Ve matbahhane iki yiiz ocak yeridir

Haftada bes kerre 200 sahan taam pi§iib bu rrimeti uzma divanhanei

Gavride has amn'la biimtinan mebzuldiir kim (4~).) ...ul~~\ .j»,;/IJ ~b ..i.l.) )

drr Ve ciimle yiiz aded asbazile rnernlu karhanedir kim adem temasa itse

hayran olur Ve bu matbaha murtasrl tasra Saray mevdanrnda Barudhane

carhlarr vacibiissevirdir kim atlar cevir ir Ciimle tucdan krrk aded

ha(y)vandu Seh ruz kiitiir kiitiir islernededir-ler Mrsir barudu Ingilis

barudundan keskindir Ve sarav mevdarnrnn §ehir havalesi tar afi

dahi baska bir bolrne hisardrr Ve ii~ kapusr varclrr 0c kapusr

sakiveler altrnda bir kapu §attrlar kanagi altrnd adrr Bir kapusi sehir

havalesinin kon agi altrndadir Bu bes kapu miikellef ve miizeyyen

zincir cekilrnis demir kap ulardrr Ve bu kapular mabeyninde vekilharc

ve pazara giden ve masraf katibi kon aklarr ve bir kac terzi ve sarrac

ve berber diikkarrlarr vardrr Andan kethiida kon ajir tarafi kat erider-

kat kon aklarchr Am ma ka1'a bedenleri gibi bedenleri yokdur Arnrna

vine pasa Saravrnrn kal'asr divan iizre vaki olub evce sercekrnis saravi

alidir Baska hammamlan ve havuz ve zazirvarrlarr ve miiteaddid kasit



176 EVL!YA (:ELEBI

Cin odalan ve b arem i vardrr Amma Saray mevdanrna n az rr Carrpu-

lad zade Hiisevin pasa keth iidasi ismail Aganln ka§ii Cinlt kaasi var

Ve frsk rvve ve havuzunun bu Saravda misli yokdur Andan

Evsafr Sar'ayr veziri MlSlr

Nice diivelden arda kalrms rrrih man han cdir Her vezir nasibi

k adar sakin club konub gocer Guya bir a§lyant kebuterdir Amma

b in ast valcrn kava iizre vaki olrrrus zemininden yiiz ar srn ali seddi

rnet in iizre iicer kat takr Kesradan nisan verir birialardrr Esasrnrn

her tasi fi l ciisscsi kadar sengi hara lar drr Bu tas lar t sene tarihinde

Sultan Salahu ddin Yusuf ibni Evvuburi Karakus nammda bir masla-

hatgiizar ademi Cize seh ir tarafmdaki Ehram dajilarrnm taslarrn

Ylkub Misrrzn Saray Kalasi ve Cize sehr! kantaralarrn insa etrnisdir

A nun a Sarav ka l'asi bedenleri ver ine sahn lstnler ve revzenler ve

gunagun maksure ve kaalar vaki olrnusdur Ciimle haneled ve cenubcanibine imam Safiiye ve CebeIi Cusive nazrrdrr kim 01 canibe

Gurafei Kirbra derler Nur berk urur azim mezaristandtr Ve ciimlc

ucviiz altmrs musanna ve rniin akk as miiteaddid hocreler-dir kim

h erbir ibir vezir in ve bir nriiluk padisahlarrnrn asandxr Eger herbir i-

nin evsafrn beyan etsek tatvili kelfim olur Amma ic agalan iciride

bir vasi meydan var drr Ciirnle i~ agaIarl anda cirid ve at ve mrzrak

ve kt lrc ve tirkes ve tiiferik ve kalkan ve m atrakbazlrk talim iderler

Bu meydanm canibi erbaasi ik iser iicer tabaka ic agalarl odalarrdrr

Ciirnl e revzcnleri h avrvva n azrrdir Aldan pasanrn kendiiye mahsus

olan has tavlasr rstabh drr kim kiib evl krsraklar ic agalan icinde durur

Ve ciimle yirmi nefer meratib sahibleri ic agalan bu mahalde olur

Hazinedar ve miib iirdar dahi bu m ahalde olur Bundan iceri pasarirn

arz odasr kcihrie binadir Amma zer enderzer binayi Kavitbavdrr

Pencereleri imaml Safiiye riazrr drr Hazinc odasi bu arz odasma rrrut-

tasrl dir Ve buna karib ic agalan meydanma n azrr kethiida ibrahim

pa§a ild kasrr ibretniima insa etm isdir kim tabir oIunmaz Canihi

erbaasi serapa bif lur ve neeef ve moran camlardrr kim kasrr haver-

nakdan rrisan virir Kiic;iik kasrra hakirin tarihi boyle diismtisdiir

(Tarih)

Evliya bu kasra tarihin didi

Oldu itmam kasrz lcemuobt biilend

Sene 1081 f I J

[1 J Y tld ,z n iisr.as: (lU 83)



SE YAHA TN AMESi 177

Ve kasrr Cihanniimaya Resrni Celebi boyle tarih dimisdir (Tarih)

Goriince Resmf dai didi tarih

Miikemmel kasrt ibrahim pnsa] dir }

Sene 1083

Mezkur Sernti [1] Celeb i ic agalanndan bir necib resid bahri

maarif ve katibi maarif kadirsinas zufiirum zati §erif idi Ve ibrahim

pasa zade Mehemmed Bey efendimiz kendiilere mahsus ders tilavet

itmek i<;iin bir maksurecik insa itdiklerine hakir tarih dcmisdir

Evliya r;elebi bu kciha didi tarihin

Oldu itmam ey begim lcasr t biilend

Sene 7081

Ve bu kasrrn fevkinde cihanni.ima kasrr gazi pasadrr kim cemu

hilad; MlSIr ravegarrdrr Ve arz odasrnd an icer i ic agalartnln taam

tenaviil idecek yeri bir azim kaa imis Canibi erbaasrnda deri divanserapa hurde elvan taslar kaplrdrr Kapusrnrn atebei alisi iizre mermer

kitabeler icre talik Celebi hattf i]He miizehheb tarihi bovledir

0l~ ~~b)L0LhLJl·~)'IJ..:.•I,":",>~ ~J\ ~ L : - - JW\ 0K1\~ ~. ~)

X; j~J_I_;lk;\'\J o?GJ\;~. [2] "::';~J j .)~JT ~;b)LL.'~ 0~0~L . . : : . ; ; ; ; _ : > -

(.:;K1\~;" j~ .)l:-~'6)l:JI2J J I -\bt~1 .<J!1("b\ L:.~ ..\? -I ~\ l:.~

o..,\'{ .(__.

Bundan icer i Canpulad zade Hiiseyin pasa efendimiz

nazrr rrim soffah Rum tarzr bir miinakkas kaa insa itdirdi

Misrrda naziri yokdur Ve Seyh Ahmedi Maliki bir vefik

i<; bag~iye

Insaallah

idiib asla

sivri sinek yokdur Ve mevanrnda bir h avzu hltif icre bir sazirvan , j l ; _ _ , r

He insa olunub hakka ki saravi Misirda bir cayi menas oldu Andan

Iceri Bayram pasa kaasi Bu dahi tarhr acib karl kadim n irn soffalr

bir kaadrr Kapu si iizre talik hattile tarihi budur

Hazreti Bayram pa~a kim odur

2_inet circil.Jisarayi milki din

Az miiddet icre 01 sahib kerem

Yapdt bu kasri Idti]i bl karin

Fethiya iimamma tarih oku

~,::.:I i)l.~ l . t . _,l;.~1

Sene 7037

tI l Yildiz niishasi (Resmi)

[ 2 ] ) } , . ( - = - ~ 1. . )

Evliya <;elebi 10 - 12



178 EvLlYA (:ELEB!

Ve bu rarih m l~ yliziindeki kapu iizre bu (tarih)

Didi bir bendesi bir liosca tarili

Taal dllali zehi tala miiferrih

Sene 7037

Ve bu Bavram pasa odasrnm alti gayet serin rnevdandir i~ aga~Ian silfih talim iderler Andan icer i Sultan Kavrtbav kaasidrr Bir

kubbei filidir kim ef lake sercckrnisdir Ciirnle revzenleri imaml ~afii

eanibine nazrrdrr Arrdan icer isi haremdir Kat enderkat hficreler ve

cile haneler ve hammam ve sazirvanl ar revan olmadadir Ve bu saray

iere iki kat fevkani hamrnam vardrr Biri pasava mahsus Iatif havuzlu

hammamdir Biri ic agalartna mahsusdur Ve iki berber diikkfmlari

vardrr Yine ic agaiarl berber basrdir Ve ic agalan rnevdarurrm ic

viiz iirrde bir baike vardrr Gii] giilistan ile miizeyyendir Ve dirahti

servi ve n abika ve limon ve turune ve kebbat dirahtleri ve guriagfm

engfir fidanlar i kameriyyeler iizre zinet virrnisdir Ve bu bagl irem icre

Sultan Kavitbavm bir havuzu azirni val' Tuli yuz elli avakdir

arzr seksen avakdir Derva misal bir havuzu azimdir Arnrna iistii

mesturdur Ve canibi erbaasr siirunu sengi haralardrr Ve ibrahim

pasa bu havuz kenannda bir maksurecik in sa idi.ib anda istirahat

idiib nazenin i~ agalardan havuza koyub iistlerine altunu avue avue

nisar iderdi Bir hay huy ile zevk safa idiib diinvadan gam alurdu

Ve bir bag~e dahi Bayram pasa odasmrn alrmda minare kaddi bir

aneak mezbelistan yer var idi ibrahiul pasa efendimiz ani tathir

idiib bir senede ovle havabaru Acern misal bir bag~e vetiadir dik im

guva irernzatiil imaddrr Tuli karnili bes viiz adimdir Ve arzr iki viiz

adrmdir Bu bagl giilistan iere bir kameriyyeli bir nesirnen ortasmda

bir havuzu azjrn idiib bfllada zikrolunan bajicenin havuzu kebirinden

suyun acub 0 1 havuzdan bu havuza bir minare kaddi verden su

kiirrkler He pertab idub suyun gurultusundan adenle de hset h asrl

olurdu Ve fevvareler minare kaddi pertab iderdi Ve hala bu bajida

has II olan iizun'} Mrsir icinde o lrnazdrr Ve bir bagc,;e dahi yine hina

itdiiH kasrrdan bir minare kaddi a§agl bir mezbelistan var idi Goz

orriinde durrnasm deyu Misrr icinde nekadar viiz bin zebbal h irnarr

ve h arnmal var ise ve ciimle irgarlar var ise cern idiib haftada iki

kerre yiiz bin deve vc himar yukii m iiaahrefatr crkarub online bir

seddi azim bina idiib bir sahra itdi Badehu Misrr iere yedi bin altr

yiiz bageenin bajibarrlarrna tenbih id iib birer agae getiiriib ue; giinde

bir hrvabam koyah etdikim guva hrvabani Isfaharu rusfi cihandir

Ve gine vukaru havuzlardan sular uc;urub Misir saravrrun canibi



SEYAHATNA.MESi 17

erbaasm bagl irem idiib Bavram pasa odasi altrndan kal'a divarm

deliib viiz elli kademe tas nerdiiban He bag~elere iniib Ramazaru §e~

rifde iftarr 01 hrvabanl arda iderdik Andan bir vol acub Kavak mev-

damna nazrr bag~enin bir kosesiude tahtani bir maksure irisa idiib

ciirnl e ciindileri bu mahalden sevir idiib kursurn ile hiirre uran a ok

He kabak urana ihsanlar iderdi Ve Kavak Mevdaru yedi yiiz adim

tuli bir mevdaridrr Ciimle rimaI doselidir Ortaslnda bir gemi diregi

dik ilmisdir Kaddi semaya ;;ekilmi§dir Ta zirvei alisinde bit altun

valdrzh tob vardrr Ciimle ciindiler 01 topa t irbaran bir remasagahdir

Ve bu meydana nazrr Maksud pasan m bir kasri var drr Hala Caripu-

lad zade Hiiseyin pasa eferrdfmiz 01 mahalle bir kac mimakkas hoc-

releri ve bir hamrnarm latif bina idUb asitane tarafrndan ayende ve

reverrdegaria mihrnanhaue idiib zer enderzer ile do§eyiib bit musa-

firhane oldu Ve buna muttastl

Evsafr Divanhanei Sultan Gavri

Fevkani bit divanhanei alidir kim icin e on bin adem alur Sultan

Gavri Acem ile Iilfet itdikde Sahl bedhah Gavriye bir az im elci gon~

detdigin Gavri ist irna idtib darat azamet gostcrrnek icun Mrsrr m

eiimle iistadlar m cern idiib iicgiiri iicgicede bu divanhanei itmam et~

misler Amma hakka ki makduru beser olrmvub devleri itmama irme-

sine bir alamet Itrrris Cemii deri d ivar larr gunagun ruh arn tasl ar kap ..

lrdir Ve tavanlari serapa naksi bukalemun miizehhebdir Serapa be ..

yaz mermer hemvare doselidir TuB yiiz seksen bes avak dir Ve arzr

elli bes avakdrr Ve eanibi erbaasr otuz U<;tue penciredir Ve yirmi

al n billur carndrr Ve otuz bes aded gemi direkleri kir isdir Ve bu

kir-isler in iistii levha tavandrr Kargir ku bbe degildir Ve ovle zer en ..

derzer nakkas tavan drr kim ademin g o z u hayrelenir Ve ii~ kapusi

vat Bid pasa Icerisine hid a§agl havluya virrni kademe tas terdiiban

ile inilir Ve biri mezkur olan miisafirhaniye gider Andan dahi asa-

ga ta§ nerdiiban ile inilir Ve bir canibi Saray Mevdan ma riazrr etra-

fr dehlizdir Ciimle aklam haIifeleri divan giinleri anda otururlar Ve

bu divanhane kiisad olrnagiciin dort verde bacalar vardrr 01 bacala-

fin yerinde makara He bir kahn ip durur Miriye medyun alan iime ..

na ve miiltezimini celladlar kollarrndan 01 ademi berdar idiib olka-

dar tazi(ya) ne cek.erler kim tazrva dorrdiir iirler l:.~~(',~IMahuf sivaset ..

gahdlr Ve bu divanhanenin rusfrridan ziyade ibr isirn h aliceler iizre

telatiri der iler-i dosel idir AItun gurus bu deriler iizre divan giinled

da~Har gibi Ylgllub sarraf Yahudiler ad iderler Ve bu dosemeleein



180 EVLtYA CELEBt

nihayetinde Sultan Selim makarrurun sol rarafmda MlS1r veziri ciilus

idecek soffasi iisriiride iki adem kaddi balada fatihi Bagdad Sultan

Muradr Rabiin bir levha iizre miizehheb celi hat He tugravi garrasr

vardrr kim mubarek desti hatlarrdrr Ve 9 kat incir agaCl kokiin den

kalkanlan bir h ist ile bir verden bir darb ile deldigi kalkanlar anda-

dir Ve pasan m basi ucunda kahn hat He bu Ayeti ~erife tahrir olun-

rnusdur [Ayet] ( J J . ; a . . ~:1. .1~'".:;....~ . .I . .. ; • .jo ;;' J .: .4- .j .:.!:J:tl,jl) terkim olurimus-

dur Amma divanhanei Gavrinin yemin ve vesar divarlartndaki r u-

hamlar iizre tahtani ve fevkani gfmagfrn hadar vardrr Amma bu eli-

vanhanede pasarun sofasi sagrrida ve solundaki koselerde ~arku§e

~ark{l§e ruhamlar icre iistadr mermer bir ilmi cifrin Sultan Gavriden

pinhan i~iin blr gune kufi. hat rnisal ile Sultan Selimin bu divariha-

niye geleccgin bir rumuz He tahriri ruham itmisdir kim guya sihri

miibindir Nice viiz erbabi maarife 01 hatlarr gosterdim Bir merd fer-

di aferide krr aat itrnege kadir olrnadrlar Zira 01 hat gayet rumuz ile

kn-aat olunur Evvela pasanrn sol tarafmdaki carkuse ruham hatda

vaprlrmsdrr [1] Ve sag taraf kosedeki ruhamda

( ~~ ..l.l;" 0 l:' ~L, )

deyu vaztl rrnsdtr kim acayibdir Andan tasra iskemle odasr Di~'an giin-

leri pasa bunda sakin olub ~akilerin §ikayetin dinler iken revzeni

Saray mevdanrn a nazrrdrr iki revzeni dahi Gavri divanhanesine ria-

zrrdrr

Der medhi Divanhanei Sultan KayItbay

Bu odadan tasra divanhanei kadim Sultan Kavrrbarundrr Safi ruham

do§elidir kim be~ aded mermer miiriakkas siitun iizrc zer enderzer

miin akkas tav(a)ndtr Sarav Mevdanrndan btl divanhaniyc yirmi bes

kademe tas nerdiiban ile cikrlrr Ve bu divanhanede Selim Han ~ok

divan etrnisdir Makamrnda haM ruhamh ruyi divara yesil levha kap-

Irdir Yine ruyi divarda gayet kahn hat ile (Ayet)

( ~r\ ....q ~ ,) \ .J~J tt,;b. ~~ . lU i ~ )

vazrlmisdrr Ve bu hattm mukabelesindeki divarda (Ayet)

( ~~t.-. ; . J\ _ _ : ; _ . . : . . ; IJ ~ 4 L A j ~-: l : . : . . ~ . ~ \ l:.) )

[ l J Yild iz u iishasi (yazrlrm sdrr]



SEYAHATNAMESi 131

mastur dur Amma bu divan hanei Gavriden kiiciikdtir Tuli otuz adrm-

d ir Ve arzr on bes adrrnd ir Ve iic penciresi ve bir kapusi iizre tarihi

tahrir olun musdur Elh asrl pad isah an e bir saravi alidir kim medhindelisan kasrrdrr Ve Kavrtbav divanhanesinin altr kilardrr Malarnal

zahairdir Giimle agavata tayinat andan verilir Bu kilar kapusi Kavrt-

bay asrrnda divanhanesi kapu si imis Hala vine ol divan haniye dahi

kademe tas nerdiiban ile crkrlrr Lakin muzlim yaldur Amma kadim

kapudur Rala Kil.ar kapu sr derler Bu kapunm verrrin vesarrnda

tahrir olunan tarihlerdir

J l.; . L U \ u A ~) ..~; ~ ~ !I}:ll .jKl\1\t:> .,L;~v'\ (.:>-) I u o ? - . . ) ' 4 :U \ r. ). ;. . . .' ... :11) ; . , ; _ C l I ~ _ y \ ; -:,~l_ll < I A)L ~I ~,L \l\ .jLkU\ ~'j4-0 ... IJ. . . \J LU~~ ~?.. ..I J ...;' l ..I \ .-

t.) 1 . : : . , . o : : ~ -l\~ - . s l 7 ' ~ : 9 .r . ; ; : . . : J 1 Y .I ~ f';.,'1 1 - . : l _ \ l \ .jlkLJ 1 _ : , ~ lW\j J-\.-.]J~

(~l 'l:' . ,Jl"q, I . , . . Q <l;;: ~ .._...~_ .. ~ .... -1 .. . . . . . .- ~ . : - . . , . . . . . ,..~ _".. u ~.J\....._; \_" _,II

tahrir olunmusdur Ve bu kapurnri sol tarafrrrd ye§il parmakhk icirrde

SeHm Han makarm vardir kim ibtida Selim Han matbah kapusrudan

iceri giriih hu mab alde oturur iken i~ kal'adan Selim Hana ii~ aded

top giilleleri ururlar Hala yerleri zahirdir kirn 0 1 n isan yanlannda ii~

aded miidevver claire icinde

tahrir olunrnusdur Bedehu Selim Han darabati topdan havf idub

Saray Mevdarurun biiviik kapusi dibindeki satrrlar kon agi kernerler-i

alrrnda oturuh darabatr topdan halas olub iki rikat salatr sukrarre

krlar Badehu 0 1 an 0 1 mahalde divan feth ider Hala cernj i viizeravi

MlSIr bavram nemazma gitmezden mukaddem bu mahalde divan

etrnek kanunu Selim Handir Ve Mrsir veziri ibtida alay ile bu saraya

giriib atIndan indikden sonra ibtida SeHm Harnn nerdiiban ayagmda

top giillesi yedigi makamda oturub dua ide Andan bayram divanlart

olan mahalde dua idiib badehu bismillah ile virm i bes kaderne

nerdiihandan Kavrtbav divanhanesinde dua idiib divan itdikde ibtida

Haremeyn gilallar) ve surrelei defterlerin goriib divan ide Zira

Hadimiil Haremeyndir vesselam 111S1[,venicertsine Mustahftzan dirler

Ve Saray Mevdanrmn canibi erbaasrnd a bes kapudur Biri Mathah



132 EvLlYA (:ELEBi

kapusi biri Biiviik Divan kapust iki kat metin demir kapulardir

Selim Hana mifrahlarr teslim eden Elvah Ogullan k apucrlar bunda

beklerler Biri dahi §ehir Havale kapu si biri dahi Artkhane ziridarn

muabelesinde zincirH Karan hk kapu kethiida kapusidrr Biri dahi

anm kurbinde Kara Mevdana iner bir demir kapudur Andan biri

dahi Kara Meydana inecek Karanlrk kapu vokus a~agl kesme kava

yoldur Andan bir kapu dahi Trlsim kapusu derler Deli H'iisevin pasa

Define vardrr diviip bir kac top giillesi urrnus Alamet etm is Amma

zarar isabet itrneviib feragat etrnis Andan bir demir kapu dahi var drr

Yiiz adrrn vine voku s a§agl vriz adrm gidi..ib sarr ac hane kapusrdrr

kim pasarrm ciirnle i~ agalan sarr aclarr ve yedekcileri bu kapudan

icer! seksen ad ed kargir odalarda sakin olub orta veri bir mevdam

vasidir Bu sarac haneden a~agl viiz adrm giderken mabeyni ahur

ka prsr dibinde bir hindi odasmda bir seramed hurma agaCl varrlrr

Andan eUi adrm a§agl biiviik ahur kapusi pasamn ve i~ agalarln

ciirnle arlarr bu ahur dadrr Andan yiiz adim a§agl gidiib bir bolrne

hisar dahi budur Emirahura miiteall ik kara kollukctlar ve vermis

oda sarraclar ciirnle bu bolrne hisarda dahi olurlar Bu kal'adan tasra

Kara Meydan kalasrdrr kim yahn kat divardir Mukddema vazrlrrusdrr

Amma veriiceri i~ kal'asilc bu pasa saray (I) k alasr ve Kara Meydan

kal'si ile dairen madar 8500 adrrndir Ve caninbi erbaasr gayya rnisal

olmagile asIa hendejii yokdur Ancak Matbah kapusi canibinde kal'iye

tas kesrnejrile 700 adim yerinde kesme kava heridejii vardrr Ve bu

i~ kal'a ve pasa saray (I) cii ml e iistii acik 70 kulledir Amma a§agl

Kara Mevdan Kal'asmda kulleler yokdur Ancak 4 kapusi vardrr

Rumeli Mevdarun a m eksuf bir azirn demir kapudur Herbar zincir

gerilidir Bu kapu vrldiz canibine n azrrdrr Yarnrida bir ko~iik ugrtn

kapu vardrr Atlr giicile gecer Ve bir kapusi dahl Emirahur saray (I)

dibinde ahur kapu srdrr Garba riazrr demir kapudrr Ve bir demir

kapu dahi deliler konagi dibinde Zaviye kapusrdrr Kibl ive nazrrdrr

Bu kapudan 20 adrm bir kapu dahi Kurafe kapusrdir Sarka meksuf

bit demirli kapudur Bu mahalde i~ kal'a ve pasa saray (I) kal'ast

ve Kara Mevdan kal'asi ciimle temam oldu Amma tahrir itdigimiz

hisab ciimle kal'a 18 kat bolrne h isardrr Ve baIada tahrir olundugi

minval iizre sagir ve kebir 70 demir kapudur Her gice mesdud

olub kus ucmaz Yeniceri ic kal'asi kapularrrun miftahlart verriceri

agasmda durur Azablar kapularrmn miftahlart azablar agaslnda

durur Pasav [1] saray (I) kal'asrmn ciirnle miftahlan bevvablarda

[1] Ylidlz niishasi (pa~p)



SEYAHATNA.lHESl 183

ve pasa keth iidasmda durur Ve Mrsrrm ciirnle ic kal'asr beyan olun-

du Aroma bu valcm ku hu ba.Ia iizre olan kal'adaki ibadullahlattn ve

ciirnle devabatlann beyan eder

Evsafr salcryeh.ayi Bi'ri Yusuf ve gayri ~ahlarl

beyan ve ayan ider

ibtidada Salah uddin Yusuf bu ic; kal'ai bina itdikde bunda sakin

olanlara su lazlmdlr deyu cernii miihendisleri ve ciirnle ku hkerrler i

cern idiib bu cebeli rnirn teh a iizre bir su peyda itmek gerek deyu

mesveret idiib re'yi tedbiri anda karar itdirirler Bu kal'Ive su kuvu-

dan gavri ila.;; olmaz 200 kulacda su crk ar deyu haber verirler Yu-

suf Salahu dd in ibram idiib bir vechile elbette bu kal'iye su crkaemak

gereksiz Yohsa ciimleniz sevfi miicz imden gecir ieirn didikdc ciirnle iis-

tad cem olub bir kuyu kazmisfar Yedi senede temarn olar Karrril 150ziral rnekkidir Buna ne ip davarur ve ne de cekrnege taharnm iil ider

Ahir ciimle kuhkeriler i.i~iib bu kuyunun canibi erbaasmdan vokus

a~agl kaza kaza mesela ortada kubur gibi kalub canibi erbaasr yoldur

Ve yolun her tarafmdan pencere ler acub bu yolda kuyudan avdmlik

geliir Mese la islambolda Avasofva Carniinin tabakalarrna crkacak vol

gibi yoldur Ath yayan refahiyyet iizre <;lkarlar ve inerler Ta cah i gay

yaya inince 3000 adlrrnd rr Arnma a~agsl gayet mualim mahuf yerdir

Vehh am adenlin karl oImahalle varrnak degildir Ve andan iistadi

kamil bu kUYUY(l) 3 tabaka irrn is Ve tabakai sefili 60 kulac idiibkuyunun bir canibin magaralar kesiib anda carhlar bina idiib 2 cift

okiiz ta kanndan suvr dollablar ile cekub bu mahalde kayadan ov-

rna bir havuzu azime dolar Andan yukaru orta tabakada dahi kclev-

vel kuyunun bir canibin garlar idiib gu nagun dollablar He vine <;lft

slgIrlar a~ai:hki ha vuz dan suyu cekii b ikinci tabakadaki ha vuza doker

Andan vuk arr vine dort cift slglrlar dollablar ile cekfib ii<;iincii taba-

kadaki havuza dokd'iiciib ~ehire tevzi olub ven icer iocajim a ve Tavasi

Siileyman pasa hammamm a ve cesrnelere ve bazr evlere gider ibret-

niima vacibiisseyir bir kuyudur Hazreti Yusuf kuyusu der ler Amma

galatdir Sultan SaIahuddin Yusufundur Hazreti Yusufun degild ir Te-

m asasrna varan ademler fanuslar ve vel m umlari err (a) gan idiib te~

masa iderler Ta nihayetine bir saatde enilir Anda viiz ruikdarr Stglr

vardir Her tabakasinda baska magara ahur larr vardrr Arnrna ta nth a-

yetinde olan slglrlan kiicukderi a~agl karanhkda biiyiidiirler Gayri slglr

taham miil idemeyiib Bliir Zira cernii zemanda kesbi hava idemez Vii~

cudu muzlim. verde cpr im isdi r Amma bu tahakadaki St2u1ar vine



184 EvLiYA f;ELEBt

sehl kesbi hava iderler Ve sakrvei felLlhlar ciirn le eb il evlatlarr ile

bu kuyunun ii~ tabakasmda sakin olur Ullifeleri sakrve emiriinden-

dir Ta a~agl sakivecilerin ullifeleri baladaki sakrvecilerdcn ziyadedir

Ve anlarm slgulan cokdur Sebruz bu dollablar deveran etmededir

Amma ta allaibdan adem yukaru kuyu agzlna nazr itdikde bit ibret-

n iima carlu felek gibi dollablar Bira beldi ve bir grriv feryad ve birhay huy kim ademi hayret alur HuIasai ke larn bu diinvada seyyahat

idiib bu Bi'ri Yusufu gorrniven cihanda san'at ne Idiigin ve beni

adem ne esrefi mahllik idiigin ve mucize mertebesinde ne ise kadir

icligin bflmez Arifi biflah olan gor iince Jl~.p~ J~)I.:.~ deviib bu asar ke-

ramet mertebesidir Hakikat makduru beser degildir Amma sehl §ur~

cadrr Lakin zaruretde ala i~ilir Ve Gavri muhasarasmda ciimle ic kal-

a halkr bundan n.us iderlerrnis Ve hala bazi ademler hep Yusuf ku-

yusundan icer ler Amma ihtiya~ degildir Ortahisar dibinde bir sebil

var 12000 raviye su alrr Ve aga kuvusu icinde bit sebil var 20000

raviye su alrr Ve Scyh Sari de kezalik ve vine i~ kal'ada ~arsu i~inde

Okiiz Mehmed pasarun bir sarruci var 20000 deve viikii su alrr azim

evkafdir Her sene bu sularr Nilden develer ile getiriib sarruclar leb

berleb olur Ve hammam ile orta kal'a mabeyninde viiz amud iizre

bit sarrnc var kim derva misal bir sarrucdrr Hirri muhasarada

Yusuf Kuyusundan ve Nilden nice kerre viiz bin deve yiikii su ge-

tiiriirler.

Eski Mlslrda Sultan Gavrinin su Icemerfeein ve

adedin beyan ider

Aroma merhum magfur iinleh Sultan Gavri Yusuf Salah udd'i n

kuyusile iktifa evlemeviib sene 900 tarihinde ciimle i~ kal'a halkma

ve a§agl Mrsrr §ehri halkm a su ziyafeti itrnege himmet bed idiib ma-

Imdan hasbeten lillah bin Mrsir kise ifraz evleviib EskiMrsrrda Rav-

za ceziresi (jnunce kal'a misal bir sakrve bina idiib kaddi kami! sek ..

sen zira zeminden zirvesine dolsarak at ile cikrhr Ve bell verden dol ..

lablar He slglrlar Nilden su cekiib havuzlara andan su kemerleri ile

ta i~ kal'a sakrvelerine gelince bir saatlik verde 313 goz karglt kemer

bin alardrr kim ef'lake sercekrnisdir Bazi veri ucuzu m vire gelmek ile

80 kulac baz i viri50 kulac kemerler ve alcak olan yirlerde 100 mik ..

dar kernel' gozleri mesduddur

Pa§a Sarayr kal'aslndaki sakrye dolablarr adedin

beyan ider

Bu kemerler uzre Nil suvu i~ kal'a dibine geliib azirn kuyulara



SEYAHAT~A:\lEst 185

dolar Andan bir kat sakrvcler He cek iib Pasa Saravi dibindeki kuvu-

lara doker Pasa Saravr iciride bir kat sakrveler He cekiib Pasa Sara-

vt icinde bir kat sakrve dahi vardrr Anlar dahi cekiib m atb ah a ve

cesmelere ve i< ; agalarl icin bag<;eye ve havuzlara ve carsu <;e~meleri-

ne bu pasa sakrve ler-irrden gider Ve bu pasa Saravm a dahi iii:; taba-

ka sakive He Nil suyu cik ar Saray kalasrnda sakrvei Nil iki yerdedir

Bid ibrahim pasa koskii altrnda bir sakivedir Biri dahi §ehir havale-

si konajii mukabelesindedir Amma bu dart goz sakivedir Sekiz slglr

ceker Amma orta kubbe[ 1] sakrveler in <;ekdigi azablar asitanesine

ve ahurlara ve bazr cesrnclere gider Ancak sakrve ler act ile mah lut-

dur Bazi yere gidcr Ve Kara Me vdan mda pasa delileri konajn ardm ..

daki ve Ernirahur mah al lesirrdeki ve Orner ibrrul Fariz hazretl er in-

deki bir sakrvedir Amrna ciirnlcdcn derindir Ve bu dahi miridendir

Ve Yusuf kuyusu dahi ve beser goz sakrvevi kebirlerin cumlesi ve

orta tabaka ve azablar mahallesinde bir kuyu sakrve ve azablar aga-Sl saravmda bit goz sakive ta saraydan[2] ber u Sultan Hasan Camii

temelinden beru geliir Ve Eski Mrsrr daki ve pasa kal'asmdaki azim

doll ablardrr Bu hayratlar ciimle Sultan Gavrinindir Senevi 200 ki-

se rnasrufu var'drr 250 Slgltl var drr H'ucldarru var Yen icer ioc;aglndan

sekrve emini corb aci mem urclu r Ve havratr aairndir kim Misir icinde

sudan aziz hayrati yokdur Zira Misir sehrinden Nil bir saatlik vir u-

z.akdir Aruma Gavri kernerleri ve suyunun a~agl Misrr ~ehrine nef'i

yokdur Ciirnle i<; kal'iye gider Arnma a~agl MIS1tln 01 kemer sularrna

ihtiyaclarl yokdur Zira a§agl Misrr alcak ver olmak He her hanede

ve saravr alilerde ve esvaklarda kupular cokdur

A§agl MISlr Icuyulartnm adedlerin beyan ider

Hatra Sultan Murad 'Harn Rabi sene 1037 tarihinde Bayram pasa

Mrsrr Valisi iken Bavrarn pasava ve Circe IiAli Bege ve Ernirlilhac

Rrdvan Bege hattt serif goridcrub M1SItl tahrir idesiz devu Ferman

buvurmuslar Anlar dahi Mrsrrm cemii irna ret in [2] Gazali defteri ve

Kemal pasa zade tahriri iiar e ferden ferda cemii han ve ccvam ive

imaret ve mescid ve medrese velhastl cernii imaratt tahrir idiib arz

eylediklerinden sudan adz gostertib (Ayet) .r ' . _ q ! f,\1\":"J dcviib Misrr

icinde ve Blakda ve Eski Misrrda 2174000 kuyu tahrir idiib ciirnlesi

acrdrr Ve ciirnle harnmamlarrmiz dahi acrd ir iIla a~aih §ehirde Kuyu

[lJ Ytld,z ni:!!Iha~1 (tabah)

[ 2) Y tld ,x niis'ras, (sBraVlndan)

[3). » [iarnratm]



186 EVLlYA (:ELl~Bt

sed [1] harnmarm kuyusu ve yedi kuyu dahl ahl havatdrr deyu arz

itrnisler Hakikatiil hal NiB Mubarek gibi bir leziz su kenarrnda ~ehri

Mtsir' vaki olub ciimle kuvularr §ur ola acib ve garib b ikme rdir

(Avet) ~.J.; ~..:\.. rs:..:J),.1.40. I,!..!l. ..t'J-k A.bl hava cihetinde yukaru ic k.alanrn

havasi ademe hayat verir Zira vavlakdrr Ve gayet sedid riizgarlar eser

Ve sulart harnaslnde gayet sovuk olur Harta bazr hasta ifakat bulsunicun tebdili rnek an itdiriib yukaru kal'iye got iirfirler Biemrj llfih hir ..

kac giinde srb hat bulub halas olur Havasmrn letafetinden evla dzarr-

nm gozlerl miikehhal merali ve gazali gozlii olur Amma a~ai'h MrsrrIr

gozleri cimloz ve koncoloz gazlii olur Acib hikmetullahdir

ElfasHis Salis vel i§rin

A§agl MlsJr Ical'asmm dairen madar ciirmiin ve

cemii ebvubfarm ve ciirnle bure barularmbeyan ayan ider

Evvela bu hakir iki gulamrmla pak mii sellah olub pavlerirnize cizrue ..

Ier-irniz giviib vakti seherde ic; kal''arirn Babi Vezirden tasra cik ub

eanibi ~arka vok us a§aih 500 adim gidiib Babl N iZ ''.1m iyye .....~j,_~ Ca ..

nibi sarka meksuf bir tahta kapudur Andan §ituale vine 500 adim

gidiib Babt <;ukur Garafe ...1)- )J;;~ .,.~ iki kat tahta kapu'lardrr Ve cani-

bi cenuba nazrrdrr Andan kal'arun divan k ararrnca gomiiler iere ka~

mil bin adrm gidiib Babi DerebiLl Ahmeri §Ul [3] ()J'! _ o r ' l l ,_J> . . , . L ) ~arka

nazir iki kat tahta k apu lar drr Bu mahalde kal'a divan iere

gaib olmus Amrna Davud pasa icerden bir kat dahi tula bina kal'a

divarr cekrrrisler Bu mahalleri uhur idub 500 adrm gidiib Baht Hahii

Magrib(":'.J,;11 OJ> ",:,L)Muizziddin asrrnd a Magribilerin [arafesi imis Kib live

n azrr bir kiiciik tahta kapudur Ve hala divarlan yeni bina olunrnus

Bunda olan mezaristan ciirnle eski kal'a divarr icindedir Ve bu ka ..

pudan tasra eski kaI'a divan dibinden gidiib karnil bir adirnda

Kullei Gomii. (u'" '.0') Bu kulIe Mrsrr kal'usrnrn ~arka nazrr bir koscsidir

Andan vrldrz canibine vine kal'a divan ko~esinden karrri] bin adnn

dahi gidiib Babt NaZlT C ~ ~_L ) ikat demir kapudur Kaddi virrni ar~lnbala metin demir kapulardrr Ve atebei alisinde Cafer iHe Salah uddi ..

nin tarihi vardir Ciimle huccac viizera alavr bu kapudan giriib crkar

Canibi §arka nazrr bir ~ahrah kapudur Andan vine kal'a divarr di ..

[1] Yildrz nii shasi (Kaysuni)

[2]" " (Bur)



SEYAIIATNAMESI 187

binden vrldrz riizgarl canibine 500 adim gidiib Babt Fittuh ( c _, ;j . ., ., ~ )

Canibi §arka meksuf iki kat demir kapulardu Ve vir rni arsu n bala

vasi kapudur Bu kapudan tasra bir varusu azim oimagile kesreti

nas olub izcliharm beni adem kapudur Ve andan vine eanibi garba

kal'a divarr evler ve bag ve bag<;e1er iere gaib olub sehr i hakir

sehir kenannca adrmladrm Amma vine sehcin etrafmda mahalle ka-

kulan vardir Ustlerinde kal'a bedenleri ve mazgal deIikleri ve bev-

vablari vardir Miftahlarr mahalle imarnlarrnda durur Ve Babi Bahir-

den bagceler kenarmca 1000 adl~ gidiib Babiil Bahriil L i l l < (";}I_.;,:.II...,L)

Garba nazir bir agae kapudur On iinde haseratr fahise haneleri ve

kahve hane ve boza haneleri vardrr Bab iil Lukdan tasra cenuba 200

adim Bobz ibade (•.)\~c ..,.,~) Garba nazir bir tahta kapudur Dibinde

Camii Valde ibade kirk siitun litre tahran ive bir minareli ve cisri

Iirnarn kebir ve [1] kurbinde Nil halici dibinden bin adrm gidiib

BabUl Bahir ( _. "" .J I '- '~ ) Bu dahi iki kat garba rrazrr demir kapulardrrVe kaddi on ar srn baladu Bu kal'a divan keriarrnda bir teferr iicgah

camidir Hareminde bir azim nab ika agacl vardrr kim misli Misrrda

vokdur Andan vine eenuba halie kenannea 200 adirn gidiib Acem

bagcesin ubur idub Bab~ Kantaratiid Dekke (..(.. A )o ~ . .,. ,~ ) ye varrnca 700

adrmdir Bu kantara dibinde Cam.ii Sevh Saze f i hazretleri anda med-

fundur Ve bu kantara altrndan Ozbekiyye halicinin suyu gecer An-

dan cenuba 1200 adrm gidiib Babt 5akini)'e (....G o .....L) ve Camii Saki.

niyye bu mahalde bir miiferrah camidir Andan bag ve bag<;eler icr e

rula vapdrk larr mahalli ubur idiib eenub canibine bin adim gidiib

Babt T(lbbagin ( ~ ~ ' 7 k . . , . . L ) Garba riazrr bir ajiac kapudur Ustiinde kal'a

bedenleri var Ve kapu on ilride bir goz cisri vardir Aridan hostanlar

icre cenuba bes viiz adirn varub Babe Sakkani)')'e (.;u.. . . , _ l ) Garba na-

zir aga~ kapudur Bu kapudan iceri giriib Inelhlha [2] icirrderi ubur

idiib Carni'i Cebbiyye varrnca 200 ad rm drr Ve yalak yolunda

Babl Ismd ( ._ f . .. l..,.~)e vannca 700 adnn dahi oldu Suku Nasrr ivve

bu mahaldedir Ve Camii Emira hur bu m.ahaldedir Miiferrah fevka-

nidilkii sa cam ilerd ir Andan krhlive 600 adrm gidiib Kantaratiis

5iibu iizre geciib Babi Cedid (~_J .~ ":"~) yani Yeni Kapu bir azirn sah

rah agac kapudur Atebei alisi iizre bedenleri ve mazgal delikleri var

Andan imaml Ali kIZI Sitti R'ukrvve oniinden ubur idiib cenuba 400

adrm gidiib Babi izzeddin ( , )0 _ . > .1 1 , .. $ ' ": " '~ ) Camii Cemaleddin bu mah ald edir

Cenuba nazrr bir kat agac kapudur Andan krblive Gomiildk iizre

ubur idiib 500 adrmda Babt Hartun Nasara(~)\ ....I1~ ... '";") Garba rraztr

[1] Yildiz niishusma jl"O)e Iazla.

[2 ] » , (rnahalle)



188 EVUYA CELEBt

agac kapudur D stiinde bedenleri ve maz(gal) delikleri vardir Bu ka ..

punun i~ viieiinde MISlrIn cirmle meyhaneleri ve rrisvarn sahib isyan ..

Ian ve srbvaru irfarilarr ciimle bu mahalde mevcudlardrr Andan vine

sehir kenannca kal'a divan gibi valm kat divar dibinden 800 adrm

gidiib Babt Sitti Nefise (.. = . i ' . : . . ~ . . , . , L ) Camiiis Sultan hayriiliim bu ma-

half 1] dir Bu babi Nefise krbl ive rneksuf tahta kapudur Andan SittiNefisenin rnahallatrrun tasrasmdan dolasub simal canibine 200 adrm

gidiib Babt Garaiei Vusta (J:.-, ~'IJ-":,,L) Andan iceru kabri tavil on iindcn

guzer idiib canibi krbliye 500 adim gidiib 'Baht Karafei Kiibra

(1/~.\)_,) Bit- ulu tahta kapudur kim canibi ~arka nazrrdrr Ve ima-

rm Safiive ve Orner ibniil Farrza bu kapudan gidiliir Andan 500

adim Kara Mevdan kal'asr d ivarr dibinden gidiib Baht Fanz (,j»'; ~)

Bu dahi §arka nazir tahta kapudur Andan vine canibi §arka 500

adrm gidiib Baht Cammalin (~l:.,...L) Sarka nazrr bir agac kapudur Pasa

Saravfr) dibinde Kavak Mevdaruna karibdir Bu mahalde sehri Mrsirm

canibi erbaasrndaki kapular temam oldu Amma biz dahi bitab bimecal

olrnadan temam olub vine gavret iderek Kavak Mevdarn kalasr

dibinden vok us yukaru Matbah k apusr orriin den gecub kal'a hendejii

icin den adrrulrvarak yeniceri odalari olan id kal'ai dolasub ta vine

Nizamiyye kapusrna gelince 2000 adrm dahi olub vakti gurub karib

olub Babi Nizamiyyeden i~eri giriib konajinmza bimecal diisdiik Bu

hisab iizre Misrrrn a§agt varus kal'ast divarr ol an yerleri ciimle 15500

adirndir Ve yirmi bir kal'a kapusidrr Ve ciimle 340 kulledir 700

bedendir Amma kal'a diva(r)slz olan yerlerdeki kapular ciimle aded

tahta kapudur Ve iiserlertnde bedenleri vc mazgal dc{li)kleri var drrirtesi alessabah vine siIahlanub atlarrrniz He Babi Nasrra varub anda

pivade olub (jl:._JL ' . II .,...l_l\) diyiib vine divit k alerni ele alub Babr Na-

sirdan ve Babr Fiituhdan tasra kal'a haricinde olan varuslarr ta ko ..

yun krnarasi mahalline varrnca andan Tahir Bevbars Cam.iine gelince

andan ta Kantaatiil Ozbekiyye gelince andan Kantaratiil Meymune

gelince bu var ustr az irn kamil 1000 adirndir Hasrli kelam evvelki

gun kal'a divarlt veri He ve kal'a divarsiz varus kapularr ile ve bu

1000 adrm kal'adan haric varus He ciimle §ehri imarati Misrrn etrafr

dairen madar 43000 adrmdir Bir giinde ve irresi vakti zuhurda halas

olub ciimle 17 saatde devr irmis olduk Amma baUda tahrir olunan

ic kal'alar ve pasa kal'asr bolrnelcr! hisabdadrr kim §chri Bulak ve

~ehri Mrsri Atik ve yaylagl Sultan Kavitbav ve mahallei imanll Saf it

ve mahallei imamt Ebiilleys ve mahallei DUleriil Farrz ve mahallei

Ebiissiiudu Car ihi bu zikrolunan mahalhitlar hisabdan haricdir Zira

[IJ y.tdIZ niishasr {rnahalde}



SEYAHATNAlHEst 189

Misirdan birer mesafei baide rnab all atlar drr Dairen madar vekunu

etrafi mahrusei Misrr krrk iic bin adirndrr vesselarn Amma bu var u-

§un cenub taraftnda ve krbf.e ~arklnda ve ~imalinde olan kal'a divarr

hcndejie mezbele dolmusdur Salah uddin asrrnda gavet mamur ve

miizeyyen ve sir in kal'a irnis Amma bazr yerlerde sehr itt etrafmda

hendek veririe Ozbekiyye ve Nasrrivve tur'alarr gibi halicler cereyan

idiib hendek olmu!2dur Bu halicler kenarmda zikri sebkat iden ka-

pulardrr Her gice pasbanlar ve bevvablar ve subasi ve diivevdarr ve

kavvaslarr kol dolasub ciimle kapularr sed iderler Zira Misrr icin de

alan fellahin ve kavvasin ve munsir askrvasi hirsizlarr gibi §aki ha-

rarnzade bir diyarda yokdur

MISlrln a§agl ~ehir i~indekj ciimle dereb kap ula rrn

beyan ider

Ve bu munsrrlarrn derdinden sehr i Mrsir icin de koseden kosevc

hirer ikiser kat kapulardir Ve derebden derebe ve atfeden atfiye ayanl

MISlr sahisinler idi..ib revzenleri tar ik i arna nazu-Iardrr Hin imahalde

pencerelerden askivalara ok ve kursun ururlar Ve her kosesirrdc birer

kapu mukarrerdir Cu rnle kapularrn bevvablart subasi hiikmiindedir

Anrn defteri rnucebince sehri MISlr icre ciirnle rnab al lat tedribe ka-

pularr 26000 kapudur Amma sehri Bulak ve sehr-i Eski Misir ka-

pularr dahi hisabda dahildir Ve bu ciirnle kapular her gice badelrsa

sed olub bir adem kapusmdan tasr a ~lkrnaga kadir degildir Ve bu

kapularrn ciimle miftahlan mahalle irnamlarm da emanet durub bev-

vablarr kapularm ardrnda nabutlarma dayanub nobet beklerler Zira

01 gice 01 mahalde bir sev zavi 018a bevvabdan siial olunub ikab

olurlar Bevvaba bu hizmct tahttnda giinde birer divan iMisrr parasi

ahalii mahalle ulufe verirler

Elfaslur Rabi vel i§rin

Der zikri evaafr rnahedlat ve hanedan aar ayr alive gayri biiyutlarJ beyan ider

Evvela balada tahrir oluridugu iizre 01 ciiriimde olan Dmmii

Diinva Mrsir Gazali tahriri iizre 740 mahallei miislimindir Ve bu

mahallatlar icre ciimle haned (a)nl selatin yani selef padisah larrrun

78 aded saravi alileri var kim her birinin vasfrnda lisan kasrrdrr

Evveld Fil Biirkesi sahilinde Sultan Kavitbav saravi ve Kal'at iilKebsde



190 EVLiYA (:ELEBt

Sultan Cavli saravi ve a§aglslnc a Mehemmed Bey saravr ve ruuka-

belesinde Nezir Aga saravi ve Erniri hac Ridvan Bey saravi ve Emi-

riilhac Ziilfikar Bey saravi ve Emiri hacci sabrk Yusuf Bey saravi

ve Seyh Sara saravi ve Brviklr Mehmed Bey saravi ve Novah Me-

hemmed Bey ve Abbas Aga ve Balraci Mehmed Aga ve Rrdvan Aga

ve Miiteferrika basi Saban Aga vc verricer i efendisi Bekir Efendi

ve Kenan Bey ve Tasvarir ve Yeni kapulr Mehmed Bey ve Seyh

Bekr ive Hact pasa ve Ozbek Bey ve Mesud Aga saravi ve bunlar-

dan maada 22000 biiyutu rrnisf iruirrdir Ve 20 Krbti mahallesi ve

600 biivutu keferedir Ciimle 9000 harac Kibridir Bahreyn ernini

tahsil ider Cernaati Yehudi mahallesidir Ciimlesi bir semtdedir So.

kaklari zrvk kendileri muzrvk Yehudilerdir Tariklerinden at ve deve

gecmek ihtimali yokdur Beser altrsar kat hanelerdir Ve 50 adrmda

bir tedribe kapulari mukarrerdir Ciimle carsuv pazarlarr mahalle-

lerindedir Gavri vire ihtivac degillerdir Ve bir oda ven icerianda

kolluk bekler Ciimle 6060 haracdrr Ve 4 mahalle Urum 2 mahalle

Errneni vardrr Ciimle 3000 haracdrr Ve aln yedi bin miisaf irin

yuva kefere haraet ol ur Rum cinganesl yokdur Amma Misir kavrni

ciimle Firavn kavmidir Ve halie kenarrnda bir mahalle Firenk kefc-

releri vardrr Amma vedi krralrn balvozlarr bu Misirda sakin olrn alarx

sebebile iicer bin Firengi bedrenk kcfere vardrr Biri bir habbe harae

vermezler Hasrli kelam 70 milletdirler Amma 140 lisan sehr iMisrr-

da mevcuddur 20 aded ncsaradan maada Magribi ve Endiiliisi ve

Bornavi ve Afnu ve Duukrlavi ve Berbeei ve Fond ve Kirmamka

ve Begenski ve Habesi ve Biinvarri ve Sudarvi ve Telrnesani ve RaM·ve Mavburi ve Fad ve Racavi ve Nuvivi ve bu makule elsinei mub-

telife bile Misrr icinde rnalfirnalrl'ir kim diller ile tabir ve kalem He

tahrir olunmaz Amma bu hakir insaallah Misirm cemii ahvalat ve

ecnasi mahlUkatt mahallerile tahrir olunur

Sitayi§i Babi Ziiveyle [1 ]

Hala Yeni Mrsirr bina iden Muizziiddinin oglu Hiisevniil Kaid.

billah halife iken sene 481 de mukaddema Ali Abbasiyandan EI~

mustansir bil lahrn veziri Emiriil Ciivus Ebiinnecm Bedriiddin CemaliMuizziiddinin oglu Hiiseyn Kavid billah vezir olub Cevheri Kavidin

yapdlih Misrr kalasm m eenub canibin miinhedim idiib miiceddeden

bir azim kal'ai ustiivar zamime idiib hilla Kavirbav tarafmda 0 1 sur

divarlarr gorniiler altrnda kalrm sdrr Baht Zii vevle 0 1 asirda rnezkur

l 1 J Bu kisrm Yddlz niishasmda yoktur.



SEYAHATNA~IESl 191

Emiriil Ciivus bjn asrdrr kim bu hakir tarihi kitaba dek eUi bir vi ldrr

seyyahatde ovle bir babr m.usanna ali bab gormedim Amma bu ka-

puvi Emiriil Ciivus Bedriil Cernal ibina itdikde bir trlsrmi aZlm idiib

asia kapuya kanatlar etrneviib daima acrk dururdu Amma 01 kapun m

e§igindeki siyah tasdan hir adem Mrsir iciri e hainlik ve hunharhk

ve yagtllk icirn eger at ile ve eger piyade Misrra girmek dilese b i-hiikmii mutalsam harami herif in atl avaklarr siirciib depesi iizre

dfisiib helak olurdu Yahud atr irkiliib Zii vevle Babmdan icer ivagi

ve hagi ve dagi ve harami adem girmek ihtimali vo kdur Zira mural-

samdan maada hu m.ahalde Hazreti Musa ile H'rzrr nebi bulusub haJa

Krrk lar makarru deyu ziyaretgahdlr Badehu Elmelikiil Kamil NasI-

riiddin Mehemmed h ilafetirie gelince hu Babi Ziiveylenin mutal sarm

amelde idi Bit giin Melikiil Karrril Mrsrr icirrde Camii Ezh erde

zorbahk ile kapanan askrvalarr kirmak kasdrna Babr Ziiveyleden iceri

girirken ati irkiliib mahmiz itdikde at depesi iizre vikrlub Melik

kamil payimali rimal oldukda gazab allid olub Babr Ziivevle e§iginde

viiz aded koyun kurban kanlarr dok iliib mutalsam bozrlub kapunun

e§iginden 01 siyah tasi crkarub kapuya iki kanatlar koyub sair

kapular gibi acrlrr kaparur oldu Hala azim demir kanath kapudur

Andan iiciiricil defada sene 566 Sultan Sala hudd'in Yusuf yukaru

ic kal'ai bina itdi Badehu sene 566 Bahaiiddin Kara Miiliyiil Esedi

bir tavasi ulu Bey idi Sam padisahlarrndan korkub dordimcii kerrede

Misrrrn kal'asm dahi buviik idiib Ziral ha sim iHe 393000 ziradrr

Elfasliil Hamis vel i§rin

Mahrusei Mlslrda miistecabiiddave olan cevamii

selatinleri ve gayri cevamii kebirleri

alelumum beyan ider

Sehr-i Misir iere 156 aded selatirri selef camileri var kim Rum

ve Arab ve Aeemde velh asrl cemii memaliki islamivvede bu kadar

camii melikii selatin bina olunmarmsdrr Ve her hiri cennet abad

eamilerdir Insaallah alettertib ziyaret itdiiginliz gibi tahrir olunur

Aroma cilmleden Camii kadirn ve mabedi azim ve dua miistecabii d-

dave olaeak kabei fukara ve meskeni zuafa MlSIrI Atikde

Evsafr Camii Amr ibniil A s

ki fatihi Mrsirdrr Bu camiin sebebi b inasi oldur kim kacan Hazreti



192 EVLlYA CELEBI

Arnr ve Eski Mrsir ki sehr i Fustatdrr ant muh asara itdikde askeri

islarnr derva misal ile bu cami ver irre cerrrii hayem atlarr He meks

idiib canibi erbaalarrna hendek idiib ruzmerre cengi azim idiib ciimle

~iihedalann bu maha lle defn iderlerdi Hikmeti Huda kal'a feth olub

ciimle haymeleri bozup sehre nakl irmek iktiza idince gardiler kim

bir giivercin Amr ibniil L'\sln h avrneain in iistiirrde asiyan itrnis Arnr

bu kebuteri goriib 01 haymei bozman 01 giivercin bizim korrugurnuz ..

dur ikrarn Iazrmdrr Yavrulann hasrl idiib ucursun Bizim davire ..

mize gelen hus tuvur ve insan ve hayvan emindirler Cadirr bozman

buvururlar 01 vavri hasil idiib peceleri a§iyandan pervaz idiib herbar

Amr in omine geliib konrnaga ba~hyub iins ulfet itdiler Arnr dahi

cadirr bozub bu rnahalde iki devri kebir var idi Biri Krbtilerin biri

Rumilerin idi ikisin dahi miinhedim idiib mukaddcma hendek kazr ..

Ian verden temel blragub bir cami irisa idiib vine 01 giivercinler 01

camide a§iyan erdikler ivciin bu camie Krtas ( U " \ J . , . ; ) didiler Vechi

resrnivesi oldur 40000 asker ile bu camii itmam idub daima bundaibadet iderlerdi Anm iciin ibadethanei kadimdir Menakrbi cokdur

Lakin biz ihtisar iizre tahrir idelim. Hal&. ~arku§c kal'a misal beden

bedene bir azim camidir Tulen ve arzan 180 germe adrmdrr Krble

tarafi iki giru kapu tarafr 280 bevaz mermer amudu miiritehalardrr

Ve haremin yemin ve yesarmda dahi 240 beyaz siirunu balalardlr

Ve ibtida bina oldukda canibi erb aasrnd a divarlan yoginli§ Ciirnle

amudlar line bina olurrm us Hala cabeca amudlann baslarr ve ban

verde numavandir 300 amud dahi anda vardir Ve rniierzin mahfili

dahi siitun iizredir Bu hisab uzre ciimle 820 amudu miirrteha iizre

kavsi kuzah misal taklardrr Ve kemerler Iistii tavaru rniinakkasdrr

Kubbeler degildir Badehu vine Amr ibniil As Camii metanet irzre

olsun deyu canibi erbaasma tula bin a kal'a divarr gibi divar itrnisd ir

Minberi ve mihr abr tarzr kadirndir Minberi bir rnusanria hurde mii ..

nakkas agac minberdir Mihrabrnda Rarnazaru §erifin ahir Cum'aslnda

iki rildit nernaz krlan diinvevi havrr muradati e1betde hasil olur Ve

sahra m.isal haremi bevaz kiifegi tas do§elidir Haremin ta ortasmda

fevkani hocreler vardrr Matekaddern kutb ii] aktab hazreti Sevvid Ala-

iicldfn Tavi sakin irnis Hala vine iciride sahib siiluk ~eyh Yusuf

Senriavi sak indir Hala bu camiin canibi erbaasinda nice viiz muzlim

gnc1er var drr Her birinde birer arifi billah gencleri sakindir Haftada

bir iftar iderler Ciirnleren Sevh Ali Farzi ve Ramazan Harifei Kayseri

kesif keramet sahibleridir Sevh Ali Farzive Ilmi musiki okusalar

haz [1] ulu sultanlardlr Veher sene Ramazam serifin Shir Cum'asmda

[II YJldJZ niisnasi (rder]



SE)'j\HATl' AMESi 193

bu carm rcre nice kcrre viiz bin adem cern olub camiin enderun

birununda adem dervasi olub ibadet id erler Elbette olgiin ervah r

evliya ve enbiya bu caru ide hazrrclrr derler Ve bu cami ciimle yedi

kapudur 4 minaredir Carn iiri her kosesinde birer minaredir Aruma

ancak m.inarei karl kadimlerdir Ve bu camiin sag k osesi tarafinda

bir kafes icre vii zeralar m nernasgahr vardrr Anda Hazr eri Omerin ve

Hazr eti Osm anrn mubarek hatlarr ile ciran derisi iizre kilfi Kel arm

izzetler vardrr Ve ana karib makarm ~iihedada 7000 sahabei kiram

medfun idiiH miisbetdir Ve bu camiin sol canibindeki ko~ede carkuse

bir ziyaretgah vardrr Makarm evtad dirlcr Arun bask a m ihr abr vardrr

Mihraba karib verden iicer karrs balada car ku se b ir beyaz merrner

iizre celi hat ile tahrir olunan tarihdir

U : \ [ " : ~ I . ) " , 1 J l ~ ~ ~ U jJ\ ~~1 ~.J \_ : . . F A , ( " -c., ._d~..r:J\_)K 1 \

dJ \ jl J ~ J L 4 t 1 . - ~ < \ . u \ \ _ ; _ ~ 4~?! if",J_\..:~L .],151, _ L _,~l:J J~I

~~Ll \ ~ * J < t : . . : . \ J J < \ I J Jl....' ,t~\_ ; , z . · \ . U - t . : - J ~:.J:\. . , < > 1 ,L.0j__; J \ -G:- . J J I~ .J

( . ,..,..;-1 <~ l¢1 ~ < \ 1 \ J ; ; _ 0 .;$ ~....,... ~ ;:. 0 ~ _k .0.\1 IAo

~.;, ,--' _,/ _ l> J H u---

tektib olunmusdur Ve bu carni Bavrarn pasa valii 11:lSIr iken tamir

ve termim itdigine miuber in sag tarafmda bir kulac bir levha iizr e

celi hat He kirk elli bevit tahrir olurimusdur Mrsrar tarih budur

Seyr iderken iki eksikli didiler tarih

Eserin euledi esliabi giizfnin ihya

Sene 1032

Der vasfr acayibi Camii Amr ibniil A s

Ve bu cami icre bir acib ve gar ib rernasa vardrr Giru krhle kapusr

orriinde 2 mermer direk bir yire vaki olrnus Halk 01 zuum iizrelerdir

kim asi ve napak olan 0 1 amudlarrn Inabeyninden gecemez Eger

masum ise .gecer dprler Bazr ciissedar adem vrldrrrm gibi gecer Ban

zaif ve nahif adem gecerncviib hicap ider Batra MISlr Beglerinin bir

rniirntaz ~atln gecevim dirken kisrlub gecerncvln ce ciimIe huzzarr rnecl is

hay huy ile satirm kollanndan vaprsub vine beri crk mce hicabmdan

rm ne hali acib oldu kimse] bilmedi Camiden tasra cik ub ruh teslim

idiib tarfatiilayn icre gasl idlib: bade salariic Cum'a bu kadar kerre

viiz bin ibadullah cenazesi u emazrna hazrr oldrl ar Acib hikmetdir Bu

Cami sair cevam iler gibi miizevven degildir iki viizclen miitecaviz

Evliya <;:elebi 10 - 13



194 EVLlYA CELEBl

huddamlari vardir Ve canibi erbaasrnda vermis seksen fukara haneleri

vardrr Yohsa canibi erbaasi Eski Mrsrrrn harabistanrdrr Andan ibadet-

gahl sani

Evsafr Camii Ezheri Kaid

.Sene 358 tarihinde Ali Fatrmivvuridan Sultan Muizzfiddin iMagribib inasrdir Bedesti ruernl uk Ezher nam bir kul idi Magribden nice bin kise

mal He gelub Misrr halifesi Ahsidivvun izn ile bu camiin temeline sa'd

saatde m ubascrct idiib on binden miitecaviz huddamlar ve ciimle kavmi

Mejiaribe idi Cami temeline karib oIunca Muizziiddin Magr ibden rlgar ile

hurue ediib alelgafle Misrra dahil olub Mrsrrda Cami iEzhere hizmet

ider behanesinde olan Mejiaribeler silaha vapisub Ahgidivvun elin-

den Muizziiddin Misrrr feth idiib miistakil padisah olub Camii

Ezheri ovle mamur eyledikim cemiidiiriva ulemasin Camii E(z)here

cern idiib mekulat mesr ubutlarrn §iri hurma ve kutru nebat verirdi

ilahazelan MlSIr icinde Byle bir evkafi kavi yokdur Ezher Miibasir

nam abdi mernluk mubasir olmagile hila 01 ismiIe milscmmadir

Amma Muizziiddin rnal ie bina olunub olsebeb He Mrsira malik oldu

Amma Mrsrr icinde ovle bir camaati kesir ive malik bir cami vokdur

Zira Mrsrr m ta ayniilfiilinde vaki o'lm ugdur kiln ~eb r uz bir an secde

idecek bir vir vokdur Zira Ievlcn ve neharen icinde 12000 talibi

ilim mevcud(d)dur Kovan arrsr gibi bir sadadir kim ademi dehser

alur Ciim.1e mubahasei irn e mesgu'llerclir Bir kerr e bu carnid e iistat

orriirrde bi srrri llfih diven elbette mahrum kalmamrsdir Gayet mubarek

camidir Ve van kapudan van kapuya tuli 170 germe adimdrr VeMiiccllid kapusrridan icer i giriib kiiciik harcmi geciib biiviik harem

kapusmdan icer! giriib ta mihraba varrn ca arzi 150 gerrne adrmdrr

Ve cami ici cilrnle 120 bevaz amudlardir Yirrnisi ameli payelerdir

kim anlar harem He carni mabevrrine vaki olmusdur Aroma siiturrlari

kii<;iikdur Ve ciirnle 400 kemerler iizre ves il ve rengfimiz tahta

tavarrdrr Kubbcler dejiilclir Ve kaddi u<; adem viiksekligidir Sair

camiler gibi kargir binayi {Hiler degildir Amma ruhaniyeyt var it;ine

giren cikmak istemez Ve mezahibi erbaa iciin 4 rni hrabr var Amma

m ihrabr hanefi iizre (Ayet)

Ayeti tahrir oulunrnusdur Ve ilaahiri Ve minberi munakkas agac

minberdir Ve minberin sag canibinde bir tahta m ihrab uzre sHu

laciverd iizre beyaz isfidac celi hat ile (AVet)



195

Ayeti tastir ol unruusdur Ve bu ciirule cami iere 200 d oll abdrr

birinin kaddi iki ser adInl akddr altrsar vediser kat dollablardir

hisab iizre curnle 9000 dollabchr Ve malarnal k itabdrr Ve talibi

Her

Bu

Ilim-

lerin havavicatlari ve mekfilat mesru batlarr dutur Ve bu eami iere

da ima iki ii~ bin anla hafrzr Kur'an eksik dcgildir Ve kesakesi m u-

hahasei ilim sadasmdan adenl huzu husu ile tadili erk an idiib edav i

salat idemez Ve tasra haremi bir beyaz balat doseli sah radrr Tulen

ve arzen 150 adrmdrr Amrna canibi erbaasrnda van sofalarr vardir

Anlar ile 170 germe adrrndrr Ve haremi beyaz ve gavr i musavkal

ve miicella senkler He doselldir Bararn rahmetden nazil alan ernrar

bu haremin altrnda sarru clar'{a] gider Ve camiinn evkafr tarafmdan

bu sarruca 40000 cleve viiku Nil suyu doldururlar Mah i Temmuzda

-ciirn le taliblere tevzi iderler Harem icre 3 yerden kuyu aglzlart vard irBu sarrnc guva bir dervavi ziilalclir Ve van sofalar i icre dershanelere

revak tabir iderler Camiin can ibi erbaasrrrda eHi revakdrr Yani elli

diyar kavminin mekan larrdrr Hakikatde vine her birinde hirer islam

divan ulernast il e m alarualdrr k irn bir revak m halki bir revak <ide-

minin ne Iisan m ve ne hal ahvalin b ilrnezler Herkes kendi isgallerin e

rnesgu ller dir Vakti salar oldukda . . . t1.: . . .~&H guya vevrn ihasirden bir gun

olub esbab lar m ve kirablar m kaldrrub tecdidi vuzu id iib edavi salat

idiib ilm e m esgul olulalar Hele hakir bu Camii Ezherde cir kefi d iin va

kelarrun istima itmemisdir Ve hakir her bar anda vardrkca avlavrki

diinyaY(I) ferarnus idiib baska bir kevfivvete nail olub safa idcrdirn

Evvela eami i~i ulemayi Misrr ile m alarnal dir 170 verde miiderrisin

ders takrir iderler Andan ravakr Rurni bask a bir ko§edir Ci.imle

Ervam kavmi anda sakinlerdir Ve gayet pakdir Ciim le revak halkr

-evakrna mayillerdir Ve evkaflan m et irid ir Ve re vak i Arabi ve re vak i

Magribi napaklerdir Ve revakr Endiiliisl ve rcvaki Fonci vc revaki

Ekrad ve revaki Belhi ve reva kt Tatar ve revaki Dajnstan ve revakr

Belhi ve revaki Acern velh asrl cii mle elli gune kavim revaklarda

talibi ilim vardrr Ve cemii uhrrnu garibe ve acibe rucmerr e rilavet

ol urim akdadrr Ve bu harem in canibi er baasrrrd a i-evak tabir itd ikler i

mahallerde ciirnl e 250 beyaz rner rner arn ucll ardrr Anuna ellisi arn eli

payelerdir Bu hisab iizre ciirnle amudlar iizr e 400 kemerlerdir V e

camiin enderun birununda ciimle 12000 kanadillerdir Her seb crragan

olub talebeler §etu'a muhrac degildir Ve bu Camii Ezheri KaYIJ bina

ltdikde bir trlsim etrnisdir kim halci bu cami iere leylek kusu ve serce

ku§u ve kir langrc ve giigercin ve cavlak rnisil'li kuslar gir iib vatan



196 EVLIYA CELEBl

idemezler Ve derunu carnie giremez Acib trlsimdir Ve giru mihrab

kapusr irzr e iki minaresi vardrr Beller tabaka Ve ciimle 7 kapusi var

Ciimlesi musanna sarr pirinc kapulardtr Ve haremin sol canibinde

bir §af it havuz var kim rA?1 f!'C. drr Ve bu camiin canibi erbaasrrrda

muttasrl verde medrese ve dariilhadis ve dariilkuralar vardrr Ciimlesi

haremi kebirin etrafmdadrr Anlarrn dahi dersarnlarr ve talebelerirualfirnald ir Ve revaklardan maada carnie muttasrl kat ender(kat)

rablar vardir kim adem 0 1 hocreler e girse gayib olur Anda dahi

rskarca ayan ulema ve suleha memlUdur Vel hasrl Camii Ezherde

12000 adenl mevcuddur Guliiv itse hemen Camii Ezherde ulernavi

ilmi cikar l~~1.::(,~I Guliivleri gayet fenadir Hatta bir kanh ve bir hrrstz.

Camii Ezhere giriib tayib ve tahir olsa artrk hakim ana vaz'rved

itmege kadir olrnaz Ve ruzmerre binden miitecaviz hatmi serif rilavet

olunur Herkes valideyni ve iistadr ve vel'ivvi n iarm r-uhivciin bit

hatmi serif tiIa.vet etdirmek murad idince 30 pare nergi vardr vardir

Dahi zivade verirsen kesesile gasben altrlar 7 saatde bir adem b ir

hatmi §erif tihivet ider Cari hafizlar vardir Ve subhu mesa matbahr

Hudadan rrirneti cern.ii fuk arava bir I,;anak pirinc ve mercimek cor-

basil hirer nan pare mukarrerleri vardtr Ve her levlei Cum'ada pilav

zerde ve yahni verirler Scb ruz beni adetn sadasmdan cami ici saika

gibi giirler Ve mezah ibi erbaadan icler inde hakimleri vardrr Rurni'lere

Rum revakmda Mustafa Efendi hakirudir Ve nice kanh ve miicrim

dersam olrnusdur Misir h alkrn m bu Camii Ezheriye itikadlarr sebe-

bile cok tasadduk ve nezaret ve zekat vir(ir) ler Ve gayri diyarlardan

dahi surre ve atrvve gonderirler Evkaft azimdir Medhinde lisankazrrdir

Evsafr Camii Sultan Ahmed ibni Tulun

Sene tarihindc Magrib Zeminden Ali Ahsidivvundan Sultan Ahmed

ibni Tulun geliib Hazreti Resaletperiah i rfivasrnda goriib bu camii

bina etmisdir Amma ani goren kal'a zan ider Zira ku~ebendleri ve

canibi erbaasirida bedcnleri ve iki kat divarlann metaneti bir kal'ada

yokdur Seklimurabba bir camii azirndir Divarrnm kaddi karnil kirk

arsun alidir Guya Ka'bei ~erif ciirrniinde bina olunrnusdur Ve mih ..

rabi Hazreti Resuf iin talimile olmagin ciimle krhlelerden sahihdir

Ve ciimle mikatlara vc krblen iimalara miisavidir Hazreti Resaletin

riazarga hr oImagile ruhaniyyet vardrr Ve fukaralar kabesidir Zira bu

cami mabedgfihr kadimdir Krbti tarihlerinde bile bu camiin evsafm

tahrir itrnisdir Ve bu cami zeminine tevarihi kadimlerde Arzr Ham-

ravi Kusva dirlerdi Ve dai:bna Ccbcliil Kebs derler Amma Hazrcti



197

'"Amr ibrriil As Fustat sehr in muhasara itdikde Beni Lesker (j:!J~.)

kavmin bu mahalle Fustat narn haymelerin kurrnajiile bu mahlle Ce-

beli Lesker didiler Amm a ibtida ismi CebeliiI Keb s idi Ahmed Tulun

bir kal'a bina etrnejiile KaI'atiil Keb s didiler Zira Kababita asrrrida bu

mah alde tuedan bir koc trhsrrm var idi Yiizii Cize taraftndaki Ehram

daglarrna nazrr idi Kacank iru 01 tue kae ayaklarile esiruib girgrrsa 0 1

sene Misrrda kovun cok olub ohnahalde kovun pazarr oldujiundan

Cebeliil Kebs derlerdi Ve vine h5.1a kovun pazarr anda olur Hazreti

Musa coban iken koyunlann bu mahalde otladub ibadet itdiigi mahal

ha1a Ahrned Tulun Camiin mi hrabr Hazreti Musa ve Hazreti Hizrr

m akarmdir kim Hazreti Resul Ahmed Tuluna vakrasmda Ya Ahrned

kar irrdasrti Musa nebi makarmrida bir carni bina evle deyu ferrnan ile

Cebeli Ycsker [1] m iirracati Musa nebi yerinde ve resrni krderui [2 ]

paki iizre Camii Tulun bina olub m abedgahr kadirndir Mihr abm da

bir vakit nemaz krlanrn diinyevi ve uhrevi havir muradatl makb ul iidergahdlr Amma bu eamiin krble kapusrridan Majirtb kapusrna var mca

tuli 120 germe adrrridrr Am rna arzeri 220 gerrne adrrnd ir Ve klble

rarafmdan eami ici ciirnle 90 am elisiitunlar iizre serapa kargir toloz

kemer kubbe1erdir Ve harerni azimin eanibi erbasmdaki sofalar iizr e

dairen madar viiz aded arnel isiirurrlardrr Ve kemerler mabevniride

160 camlardir Ve ciim le alti kap usi vardrr Biivuk krble kapusmdan

18 ayak ta§ nerdiiban ile cikrlrr 01 canibi ucurumdur Zeman He Fil

Biirkesi bu nerdiibaniartn dibinde akub cerna at andan abdest alurlar

imi§ H~Ua asarlart zahirdir Ve harerni azirnirt ta orrasmdaki kubbe-g(iya Ka'be misaldir 01 kubbenin altrndaa bir §afii havzu vardrr Bu

havuzun sol eanibinde bir azim hurrna agael vardrr k im Mistr ik li-

m{in)de naziri yokdur Desturu Resulullah He Medine hurmasi hast!

oddugu hurmasmdan miisahede olunur Ve haremi serapa bevaz 111er~

med ham doselidir Ve harerninde iki maksure dahi vardrr Ve bir

aeayib minaresi camiin §imalinde yol a§lrt cam idcn baid ~arku§e ve

ii<; tabaka He bir mirrare i rnusanria bfladr islamivvede bir divarrn ca-

miinde yokdur Mesela cem iiminareler icinden ~lklhr Aruma iistad

miihendis bu minareye bir san'at hare idiib miiezzinleri tasradan

.cikarlar - o ~ tabaka ve iki viiz kedeme bir rninaredir Hatra Emirihac

Ridvan Begin bir eiindisi atile bu minareye crkrrusdir Yine olkadar

kahn minare degildir Aneak iistadi karnil bir san'at hare etrnis kim

(Mtsra)

( o~) -\~~ ) y.S . J . . \ ~ )- - - - - - - - - - - - - - - - - - -[1] Y rld rz n iisnas) (iizre)

{2) Boyle hare kel enrnis



198 EVLiYA Ct~LEBt

Tabir ve tavsif ile olmaz Gormege rnu ht acdrr Ve ciimle rrrinarelerderr

alidir Ve ta zirvei alaslnda alem verine bir gfme bakrrdan gemi gibi

alemi vardrr Trlsirndir derler Ve bazr erbabi maarif ler Nil ta 0 1 mi-

nare zirvesinedek tasub MISlr gark olrnasr alameridir derier Hele garib

temasadrr Ve harem clivarrrrm sol tarafmda bir besmelei ser if var

Sultan Siilevman asrrnda Karahisari hazretleri Ka'bei ~erife giderken

Mrsrra ugrayub bu camii §erifde bir aSarlffilZ olsun deyu bir besmele

tahrir evlernis kim tuIi kamil 40 adrmdrr Vaoib iissevjr bir hatti azim

dir kim her elifi sekizer arsun tavildir Ve besmelenin kestdesi bir

seramed kcside sihri miibindir Ve ruyi divar He musavkal ve miicel-

ladu kim gfiva siinbiilei besmele bismi ilah He heniiz vazrlmrs zan

olunur Ketebesi

tahrir olurimusdur Rum ve Arab ve Acem sevva hanfr] mabeyninde

Camii Tulun ve besmelei Karahisari mesh uru afakdtr Ve bu besmele

canibindeki divarda bir Vav ve Allah tahri olunmusdur D~karrskalemdir Ve haremin krble kapusi sagmda bir besmele dahi vardrr

Homen evvelki besmele resmindedir Amma beyaz kalemdir Bu dahi

40 adrm tavil seramed besmelei miimteddir Lakin Karahisari Hasan

Celebisirrin ketebesiledir Ve bu camiin krble divarm da Megaribe

carsusma acrlrr iki kapust var Sag tarafrndak ikapu kosesinde iki ta ..

baka bir minarei pes pavesi var Ve sol tarafda mahkeme kapusi ko ..

sesinde yine iki tabaka bir minaresi var Mezkfir musanna olan minareHe ciimle ii~ minaredir Ve bir ibr et rriima dahi haseb minberi rna ..

nend sihri hilal ovrnadir kim gor en iri akh perisan olur Mihr-abt ke..

zalik ruharm sadefkar idir kim sihri icazdrr

Evsafr Camii Hakim Biemrfllah

Ali Abbasiyandan bir ~ehzade idi Helagu Han hfidisesinde Bag-

daddan Misrra geliib Kal'atiil Kcbsde sakin idi Sene 931 halife na-

mrn a muamrncr olub bu cami(i) insa itdi Babr Nasir ile Babi Fiituh

mabevin dutrnus bir kal'ai aaim rnisal bir carui dir Tulen ve arzenkarnil ikiser yiiz adrrndrr Ve ciimle 150 bevaz ameli: pavcler viize

naksi bukalemun ravaridrr Toloz kargir bina kubbeler dejiilclir Ve

sahra misal haremi aziminin ta ortasmda ~arku~e hir divar icinde

bir hag~esi var Gii! giilistan ve revh an ve nabrkadrr Hatra ovle nah ..

Iistandrr Ve minberi oyma musanna agacdlr Vc mihr abr karl kadim ..

dir Ovle musanna degildir Ve 3 kapusi var Bid kubbe divannda



SEYAHATl\A~IEst 199

Babr Nasir tarafrna biri Babr Fiituh tarafrna biri sag canibine n azir-

dir 3 minaresi var Amma mihrab iistiinedek minareye adem crkamaz

Bir kriciik minaredir Belki bir mas urn ciksa olur Amma iki miriaresi

kal'a kuleLeri gibi metin minareIerdir A,agl tabakasma 500 adem

sigar Beden bedendir Andan yukaru tabaka bir musanna ~erifedir

kim tabir olunmaz Andan bir tabaka dahi kiiciikdilr Bu dahi rnu-san nadir Andan kiilahl bektasivan krilahr gibi dilim dilimdir Hasrli

ke lam gayet musanna minarelerdir Bu camii Hakim Biemr illah bina

idiib cemaatine imaretinde ~iri hurrna ve kutru nebat tayin ider Yine

boyle iken camiine cerna at gelmez Bilahare Camii Ezheri mezbele ile

doldurub ciimle cemaatin kendii carn iin e doldurur Ciimle ulemaya

nisyan geliib Camii Ezherdeki melikei bulamazlar Ahir hirer birer

Hakim camiinden f irar idiib Camii Ezherde zebil iizr e tilaveti ulu m

iderler Ve Camii Ezherden mezbelei arkalarr ile tasrvub mesken ider ..

ler Ahir bu hal iizre nice miiddet geciniib bir gun Hakim Biemr+llab r

ernruflah ile sene 71 7 katI idiib ahalii MlSIr §uru serrrnden halas

oldular Hakirnin cok sefahetin tahrir etrnislerdir Zira mezhebinde

mutezli ravih asi vardir derler Am ma ban miiverrihin asIa bit mezheb

kabul etmernisdi dirler Arun ciin bu camide cok luk nemaz krlmazlar

Ancak haremiride mahke me olmagile bu camiin ortasr yol olub Babr

N asirdan Babr Fiituha giderler

Evaafr Camii Tahir Beybars

Ali .Abbas ivarrm halifesindendir Mrsrrm canibi §inlaIinde

sehir kenarmda vaki olrnus Bu dahi kal'a m isal bir camidir Zernaru

hilafetinde Kudiisii Serifde ciimle kiiffan dendaru tigden gecirub Ku ..

diisii Serifi feth itdikde bu camii bu gaza malile insa evlemisdir Amma

vasfmda lisan kasrrdrr Huda alin'ldir kim Misrr icre boyle bir musanna

camii seril yokdur Tulen ve arzen 180 beser adrrudir Ve mib rab tar aft

ciimle 170 krrmrzt somaki ve yerekani ve zenburi beyaz mermer

amudlardrr kim herbiri birer Rum haracr dejier Ve mihrab iistiinde

kubbei ali 12 somaki cesim amudlar iizr e mebnidir kim 01 kubbei

niihtak eflake set cekrnisrir ki serapa nakgi bukalernun miizehheb

ve hurde miin akkas camlar ile miizevvcndir Ve bu kubbenin etrafrn-

daki divat serapa somaki ve gunagun mcrrner iham He kap lrdrr Ve

bu merruerlerden vukarrsi hurde min ast He gunagun ~iikufe ve secerei

tuba ve beharisten naks olu nruusdur kim <;e§n'li insan temasasrnda

ha yrelenir Hareminde bir kac nabika dirahtleri var Ve 3 minarei

muhtasarr var Allahii a'lem natemam minarelerdir Ve bu carnj in [1I

(!] YlldlZ niishasi (ii<;).

(



200 EVljYA CELEBt

kupust var Amma cern aatiazdrr Mihrab kubbesi kursuri ortiiliidiir

MISlr icinde bunun iIe [1] kursun ortiilii kubbeler vardrr Anlardan

gavri yokdur Ve bu cami icinden vol gecer Taeikr am olmusdur Ve

ciirnle amudlar iizre sHu ve Hlciverd He rrriirrakkas tavandrr Kubbe

kargir degiIdir Ve canibi er-baasr rniirrakkas carrrlardrr Amma mihrab

minberinde ve muezzin mahfilinde olan tasannu bir camide yokdur

Ve haremin krble kapusmdaki san'ati mirnari bir diyarda yokdur

Hakka ki vacibiitteferriic camidir Andan demir kapu dibinde

Evsafr Camihayi Ata Beg

Sultan Hasan viizeralar m (dan) dir Yinc Sultan Hasan Carniine karib

Defterdar hammamt srrasmda ias Bey hanesi oniiride sekizer kademe

tarafeynden nerdiiban ile crk rlrr Ciirrrle divar larrmn taslarr krrrmzr ve

bevaz m iinakkas camidir Ve derunu camide asIa siitunlarr yokdur

Hem en kemerler iicr e miizehheb tavarrdir Ve mihrab minberi gayet

rnusan rradrr Ve iki kapusi var Biri sag tarafda abdesthane kapusrdir

Amma rar ikr £lIn iizre vaki olrnagile haremi yokdur Ve kible k.ap'ust

sahraha acrlur Bu kapunrn yemin ve vasarrridaki celi hadar budur

(_ ,,;_ IIi - '~ \ ) .w l~ ifl rJ " .ill1 ~L . _ }....~ \.c ~ 1:.~ ) 10?- )I~\r~)

Ayetindcn sonra kapunun sol tarafrnda

~JI_.~\ JI _,II is_}}\ J L . J \ ..j_ r : ,: 1 \ . . . .;11 :~-G~ll ~-.)..u\ L\~I~ .:l:.!~v-'I)

(vvt -G t - . _ ) ~ .I.-..:i .u\\~\ j.l~:I\ ~~U.\o)y-a:ll)l.-ll . . 1 : L I LSl:>-_j\

deyu tahrir ol'unrnusdur

Evsafr Camii Sultan Miieyyed

01 bir padisahr alitebar irnis kim boyle bir camii bimisale malik

olrnusdur kirn midhatinde diller kasrrdrr Ve bu cami fevkanidir

Serapa alrr ziri zeminler ve dckfik irrlerdir O~ taraf kapulardan on

beser kademe tas nerdiiban ile uruc olunur iki canibinde 70 pence ..

releri ciirnle esvakt sultaniyyeye nazrrdrr Ve izdiham yerde olmagile

Cami Ezherden sonra cemaati kesir eve malik olan cami budur Ga-

yet havadar d ilkiisa camii ruseridir Ve tulen ve arzen orta ayak mest

He 320 avakdrr Adrm degilclir Am.ma adrm hisabrna bu dahi 160

r adrrn olur Mihrab tarafr semti 34 amudu seramedler iizre takr kes ..



SEYAHATNAMESI 201

radan ni§an verir kemerler iizre miinakkas tavarrli kubbele dcgildir

Vc hareminin etrafmda olan soffalar iizre dairen madar 95 merrner

arrrudlardrr Bu hisab iizre ciirn le siitun lar 130 rncr mer arnud iizre

serapa tavarrdrr Ve mihrab rarafr divan serapa iicer ad rrn kaddi ba.1a

iri ve mevvae ve sornaki guriagun merm er kaplrdir Ve sahra misaI

haremi ovle musanna ruhamlar ve ovle ruusavkal beyaz mermerler He

mebsutdur kim Ummii Diinya carnilerinde rnisliyokdur Dairna mil-

cellfidir Zira bu cami fevkani olrnajiile zemini viibuset iiaredir Ve

deri divarda olan mermerler ovle miicel ladir k im ademin rengi ruv-

leri ve cemaatin riiku siicudlan niinavarrdrr Ve evk afr gayet <;ok 0 1-

mak ile huddamlarr dahi cok olub camii daima tathir iderlcr Ve

harem in in ortasm da bir havuzu azirni var 8 musanna mermer su-

tunlar iizre bir ku bbe ialidir Daim.a §a:irvanlan cereyan idiib cernaat

tecdidi vuzu iderler Ve rrrinaresi vardir Ve kapurnri iki canibinde

ii<;er tabaka minarei alilerdir Amrua birbirIerine gayet vakrndrr Vegayet musanna mevzun minarelerdir Ve bir m inar esi dahi mihra brn sol

tarafr k5sesi tarafrna vaki olrnusdur Ve mihrabi gavct musarm adrr Ve

minberi gerci agaedlr Anuna Hind pusus karisi misaI hurde mtin akkas

minberdir Ve bir maksure gibi bir musanna rmiezairrler mahfili hurde

siitunu mcvzun iizre bina olun musdur Ve ciirn le 70 peneeresi tue kafes

pencerelerdir Ve ciim le 120 aded kemer carnlardrr Elh asrl gayet mu-

sanna camii ferahfezadir Ve bunda olan maslubat avizel er bir cam ide

yokdur Mihrab kubbesinde bir pirinc fanus vardrr Ciimle 2000 kanadili

vardrr Guya bir fanus miinevverdir Ve bu carnikal'a misal bir rnetinbina olrnak ile sene 1072 de Oiner pasa Mistr vali si iken kul isyan

idiib gu luvvi anl ile bu carnive kapanub 3 gun 3 gice cengi azim

iderler OUler pasa hazretleri bunlara istim alerler veriib ciir iirnler in af

idiib eman virir Yine mutt olnuyub cenge ahenk idiib cabeca ~ehri

garet iderler Hernert Orner pasa hazretleri Hazreti Resaletin sancagr

§erifin cikarub Padisaha rnuri olan alerni Resulullah dibine gelsiin

01 asilerin katilleri helaldir MalIan yagma baslari padisahmdir deviib

dellallar nida itdikde Orner pasa Hazreti Orner krlrcm kemerine bend

krlub be~ altr balyemez toplarr cekub Subasi harnrnarm tarafrndan

meterisler kurub pencerelerinden ve sutuhlanndan bunlar dahi tasrade

~arsu pazar icinden germagerm cenkde iken toplara ares idiib Camii

Miievvede bir kac tob urunea hikmeti Hilda ibtida giille zorb abasirnn

ba~]n kelle bir bas nirana getiriib ciimle askrva biseriisaman kalub

kararlarr firara miibeddel olub sokak sokak bunlara tiih abdarden

bunlara ecel carnm rrus itdiriib pasa Iriisnii tedbir rnarisur ve muzaffer

kal'iye ~lkub bakrvvetiis sevf leri bulub anlarr dahi adem iklimine



202 EVLlYA (:ELEBt

yollayub Misrri asudehal itdi Hakkaki ~ecaati adli GUlerdir Hal§, ca·

mnn bazr yerlerindc top girllesi alametler irnimavarrdrr Andan

Evsafr Camii Sultan Hasan ibni Mehemmed

ibni Sultan Krlfivzm

Ali Etrakden bir azim iissan padisah idi Ahir kullarr Sultan Hasan

iizre guliiv idiib Yelbojra nam bir fedeyi Hasan §ahl sehid itdi Sonra

Yelb ojiavi dahi Sultan Mehemmed Krlavan neslinden ElmelikiiI Esref

katl idii b vucudun pare pare idiib Yelbojia cezasrrn buldu Badehu

Yelbogrmn Barkuk nammda bir Cerkez kulu var idi Ana Barkuku

Osman] derIerdi Zira Ali Osman dan Gazi Hudavcridigara hizmet

itrnisd! Efendisi Yelbojia kanrm almak iciin Melik Esref cemii Cerkez

ve Abaza He guliiv idiib rrrii nh ezim oldular Ahir Barkuku ve ciirnle

Abaza ve Cerkez iMisrrdan siir iib Samda Sultan Tahir Seyfeddin Ebu

Saide varub anda vezir olub efendisi Yelboga ruh ivciin ve Sultan Ha ..

san Cam ii imaretivciin bir MISIr hazinesi altun gonderdi i§te Carnii

Sultan. Hasan gibi az imiissanm §anlna gore Misirm Ru mej i Meyda ..

nmda bir binayi zl§an cami etrnis kim kubbei minanrn alrmda bit

camidir Ciirnle dairesi He baska bir ~eddadi sengin biinyad kal'ai

mamur abaddlr Asla agac bin a yokdur Ve bu carnie m uttasrl bir §ey

yokdur Canibi selasr tar ikr amdlr Ve esas divan serapa fil ciissesi

kadar azim sengi har alardrr Dairen madar etrafmdan 2000 adrmdrr

Hatta fatihi Misrr Sultan Selirn Adiliyyeden bu camii gordiikde Sol

iki minare kal'a nedir dern isl er Padisahrm Sultan Hasan Camiidir

derler Acaba Gavri anda mr murahassm olub cenk ider ki buyururlar

Yani ta bu m ertebe bir rnerin ve hasim kal'adrr kim Misrr kal'asm-

dan metindir Hatta sene tarihinde kul isyan idiib bu carnie kaparur-

lar Azablar kullesinden nice bal yernez top vurrnuslardrr Asla zarar

isabet itrncmisdir Hala rahne yerIeri n iirnavaridrr Ve bu caminin

canibi erbaasrndaki divarlarmda on ar tabaka rnedrese pencereleri

var dir kim kat enderkat medrese hocreler idir Ve canibi erbaasmda

divarrrrm kaddi karn il viizcr arsuridrr kim evci semaya sercekrnij di ..

vardrr Takr kesradan 11 ar sun ali bina olunrnusdur Ve canib ierb aast

kerpi sacakdir Ve iki kUPUSl var Bir canibi sarka Sipah pazarma

m eksufdur Bu carni fevkani olmajiile iki taraftndaki kapulardan vir ..

miser kaderne tas n erd iiba m He carnle cikrl rr Bu kapunm irsriirrde

mihrab tarn kernerleri vardrr Eder [1] enderkat burma zt hlar' ve

kebirler He iistadr kamil mermerde ovle sa~'atlar icra itmis kim guva

(1] Yi l drz n iishasi (kat)



203

sihri icaz gosterrnis Semaya roiinkalib olrnus seksen arsun kaddi bir

kapu kemeridir Ve kapunun kanatlan musanna san pirincdir Kaddi

20 arsun kanarlardir Ve bu kapunun varurrd a ii~er adem kaddi ba-

lada c;argu§e tasd a kahn kufi hat He ~ehadet kelimesi tahrir oltm-

m usd ur kim siyah ve beyaz roerrner ruhma tahrir o lurrmusdur Bu

kadar zemandan ber(u} fena bulunmaml§dtr Ve bu kapudan iceri bir

ince yoldur 01dahi ruhami ham do§elidir Bu yol ile yiiz adrm gidiib

harem kapusma varrr Ve harem kapusr dahi ikidir Biri dahi Rumeli

mevddaruna acihr viiz adirn ruham iizre buna dahi yo1 He gider Bu

dahi hemen sipah pazarr canibine acilan kapu gibi ovl e hala ve ali

musanna kapudur Aroma icer i harem kapusr iizre tahrir olunan

budur

ir:",.1\ 0lkJ _ l' L 'J _ 'A ~ l : l l ~ _ , ~ _\1U ,~ ~L :.i ~ V '" \ (:.='-.) I u~.)\ ' ; 1 . 1 1r)01,i)\! ;_,: ;.:f _,.., < : 7 l : J \ iy- .) 1 Y' . j l k L l l ~''Jr: 0 . r . : ~ : > - _ . . - , < : 7 U \ ..:.-llll~~I

( V - d . ~ .J 5r~ j cU ~

tahrir olunmusdur Ve bu camiin tuli ve arzi 180 avakdir Adrm

degildir Ve haremi ae irnirrin canibi erbaasrnda birer azim soffalarl

vardir Herbiri birer cami kadar var drr Bu cami iere gayri camiler

gibi direkler yokdur Heruen ciirnle toloz kerner bin alar ve iistleri ve

canibi erbaasi 700 rnedrese hocreler idir H:ilen miiteehhil carni hud-

darnlarr sakindir Ve bu haremi azimin ta vasatrrida §ekli miisemmen

bir havuzu Iatif var Canibi siimniinde 8 ince rnermer siitun iizre bir

kubbei :ilidir Aruma kirec srvalrdrr Ve gavet musanna kubbedir

Amma Tarihi Fazaili Misirda ovle tahrir iderler kim kacan Yezidi

bimezid ibni Muavive MISlr kavrnirie ragmen imam Hiisynin seri

saadetin hade Hicretiin ncbevi sene tarihinde Mrsrra goridcrdikde bu

Sultan Hasan Caroii yerine blragub nice bin yezidiler re'si §erifi

imaml avaklar ile deperken nicesinin avaklarr tulum gibi §i§er Hal:i

0 1 ziirriyyetden nice bin tuluru ayakh adem vardir Bad eh u 0 1 sed

saadeti Ceriabr Kibirya hifz iciin re'si secif etrafmda hir fi:;ola§ikare

olub yezidiler re'si serif idepmejie kadir olroazlar Badehu bir rnuhihbihanedan evladrn bojiazlrvub imam Hiisynin basmi alub verin e evladi

basrni kovub imamln basrru hala mesh edi inlam yerinde h rfz idiib

badehu A l i Abbasiyanda Mesh edi imam imar o lurrmusclur Badehu

sene 764 miirurunda Sultan Hasan bu Camii irisa idiib imam Hiisev-

nin sed saadeti yerinde zahir olan goliin yerinde teberriiken bu ha ..

vuzu azimi yapar Hikmeti Huda Sultan Hasarn askeri askrvalari

imam Hiiseynin basr durdujiu havuz kenar mda Hiiseyin gibi Hasan!



204 EVL1YA (:ELEBt

~ehid idiib hunu Hasan Hiisevn ver irre rizan olub 0 1 an havzun

suyu kurur Badehu evladl Sultan Hasan ve vezir Sevhun rnezkdr ha-

vuza bir sakive idiib hilla eamii piirenvarm havuzu saki ye kuvusile

dolar Ve hala havuzu Sultan Hasan rnakami re's iimam) Hiisevndir

deyu tecdidi vuzu idiib ruhu Hasan Hiisevnf vad iderlcr Vc bu camiin

miiezzinan mahf ili mihrab soffasmda 8 ince arnud iizre gavet [1] nii ..

rna in sa olurimusdur kim Mrsirda rnisli yokdur Ve mihrabmda olan

Hind pusu s karis! hurde kus gozii sadef kari san'ati makduru beser

degildir Ve minberi vacibiissevir bir minberi ibretrriimadir kim bir

camiin minberine miisabchcti yak mermeri ham bir tarzr ahar min-

berdir Ciimle Fahri ovrnasr gibi cirn endercim burma zih lar ve

Rumi ve mihribani giiller ve islimi gllnagun fuller ile usradi

mermer bu m in areve bir kalem vurrnus kim eemii ku hken ve mer-

m.erkarlar bir tise vurrnajia acizdir Guya bir muailak minberdir

Altrndan adernler geliib gecer ler Ve bu minber soffasrnrn iicertaraf divan iicer adeln kaddi beyaz mermer vc krrrmzi somaki ve iri

ve yerekani tahta mermer kap'lrd ir Ve Sultan Hasan bizzat mihrab

oruinde eflakc sercekrnis bir beyaz kubbe icinde medfundur Kirllarr

seh id itrnislcrdir Amma Huda alimdir rub'u meskunda ovle bir mii ..

zeyyen kubbei piirnuru illiyyin yokdur Zer ederzer naks! bukalemun-

dan maada anda olan lciiriib'ii nefise ve kelarm izzetler ve zikrvmet

maslub avizeler ve giranbeha zerduz h aliceler ve nice yi.iz miicevher

kanadil ve sem'idan ve buhurdan ve giilabdanlar mejier Hazreti Resa-

letpen ahm kubbei §erifinde ola Ve m ih rabrn bid saihnda ve biri

solunda iki pencere vardrr Sultan Hasan riirbesine nazrrdrr Tuc kafes ..

leri vardrr Biri turbiye girrncjie kapu gibi a~I11r Bu pencerelerin

kanatlarr vardrr Her biri iicer adem kaddi baladu Ve enn iligi ikiser

ku lacpir Serapa altun ve giirniis iizre silu ve lajiverd rummani ve

sirnavi ve la'li minalar He miin akkas kanadlardrr Herbiri birer Misrr

hazinesi oldu derler Ve hakikatdir Hala bir iistad zerger ana bir mat ..

raka ve suhan urrnaga kadir degitler dir (MIsra Bevit)

~... e

l...~~ l:- U \L: - - l~_)

Li.~ J~ t '_ J .J ~ 0 - C i J

rntsr ai bu camii piirenvar hakkrn dadrr Ve mihrab divan iizre iki

miuarei alisi var dir Sol rarafmdaki Defterdar ibrahim pasa asrrnda

miinhedim olu b esasmdan bir minarei cedid insa itmisler Amma iki

tabaka alcak rninare olrn usclur Aruma sag tarafIndald eflake sercek-

IIJ Y ild iz niishasi (ibret)



SEYAHATNAMESI 205

mrs minarei alidir Be§ tabaka kanadil ~tragan olur MISlr icinde bu

minareden ali minare yokdur Cami icind e carni in sutuhuna cikrnca

90 kademe He crkrlub kapusrna crkrlrr Anden min are iere ta zirvei

alaSIna dahi 90 kademe ile ~lktlub ciimle 180 kademe olur Amma

her kademesi rusif mimar arsrrudir Hakir cikub u ~ g u n dizlerimde

tab rnecal vojiidi Boyle bir minarei alidir kim ilmi hendese uzre

minarei mezburun orta tabakasi ic kal'a kapusm m e~igi ile beraber-

dir Ana gore krvas oluna kim i~ kal'a dahi ne kadar ali havadar

yerdir Ve bu eamiin alrrrrda yol gecirb iki canibde kargir bina clli

diikkandir Ve abdeshane ve §afii havuzlari ve rnihmanhane ve kubbe

leri vardir Az im binayi metin ve evkafi kavidir Nanrlan Mrsrr vez ir

lerinin h azin edarlarrd rr Senevi ii~ kise halvani olur vessel am Ve bu

Sultan Hasan Camiinin mihr abi onuride vol asrr;

Esvafr Camii Mahmud pasa

Sultan Siileyman viizeralarrndandrr MISlr valisi iken bu camu

insa icliib olgice vakrasrn da Mab mud pasa gorur kim Sultan Hasan

ser iriIrilafere geciib bir divaru ali idiib cemii u lernav: Mrsrra emir

idiib der kim Benim Mahmud pasa ile §er'i davam var Nicrin benim

hududumda cami yapub cemaatirn serika evledi Ser'an buna ne lazrm

olur diyince cern iiulema iderler Ser'an buna hil'at lazlm Zira Allahrn

rahmetine mazhar olmak iimrrivvesi le cami bina idiib rahmet ugur.

larms derler Hernen Sultan Hasan gazeb ahrd olub Ben bu Mahmudu

katl iderim deyu cellfid getiriib beni cokerub katl evledi deyu bu

vakiai Mahmud pasa irnamrna nakl idiib tabir itdirir imam dabi

h iisn ii libas ile tabir idub havrrdrr derler irtesi gun Mah m ud pasa alay

ile Sultan Hasan Camii oruindcn gecerk en bir ciindi Mahmud pasava

bir kurusun urub za lim her if firar iderken Mahrnud pc§a askeri herifi

atmdan endiriib Mahmud pasarun cesedi iistrin e hcrifi vikub krlrc

ile boynun ururken hikmcti Huda krlrc Mahmud pasarnn n asm a rast

geliib Mahmud pasarnn kellesin teninden elida iderler Katil herifi

dahi Mahrnud pasan m vam rrda kat! iderlcr Hala Mahmud pasarn n

m ihr abr oniinde bir kubbei ali icinde medfundur Sebebi sebadetiriebu mrsra tarih djisrn iisdfir

Akibei Mahmud ~iid

Sene 975

Amma camii bir fevkani Rum tarzr camii zibadrr 12 kademe

tas merdiiban ile <;lklhr bir kiiciik ~irin camidir Ve islambol tar zt

hir minacesi vardir Ve bu Mahmud pasa Cam iirrin soluncia vol asirr



"206 EVLty A (:ELEnt

Evsafs Camii Emirahuru Kebir,

Bu dahi fevkani bir musarma kiil.;lik camidir Ve ciirnle deri divan

miinakkasdir Ve sag tarafirrdaki kapuya iki tarafmdan on altisar kade-

me rrtas erdiiban ile I,;tkdlr Ve bu kapunun kemeri uzre beyaz rrrer-

merde celi hat iIe bu Ayet tahrir olun musd ur

J . . \ . . . ; > r:~ ~ .);'1) J-\~ J;'-\", ~;'~I ._).J j;J ("::> j10?- jl<\'~lr~ )

( \ . - : : . . . . : . i t lkL" d' -0 c~~~ I J

nassi serifi masturdur Ve vine bu kapunun yemin vesarrnda mermer

uzre gayet kahn ceIi hat ile boyle tahrir olurimusdur

~...:Ijl)ll J}I jl_,-:}l1 ~..\ ~lvLa; o: :t(,l:l' ~_ . .~ . . u1..A~~1 "L:.j \ )

(J l.J " .U I /I . - r ; [ ~);'1~1 J L ~

deyu merrk usdur Ve kapusi 4 tabaka ve car ku§e bir minarei mevzunu

var Bu iki cami Sdlatln carnieri degillcrdir Amma Sultan Hasaria

muttasrl olmak He 0 1 takrib ite tahrir olundu Andan

Evsafr Camii Sultan Gavri [1]

Sene 916 tarihinde bina olunmak ile karibiilahd olub ciimleden

camilerdensonra bina olun majiile iistad miihendisi her camiden birer

sanat serika idiib bu Gavri camiinde icravi marifet iden iistad mimar

yedi tulasmr avan ve bcyan evlernis Deri divarrnda olan surr'u Huda

gunagun ebri rner mer let-i ve somakileri tertib iizre ovle hemvar idiibbirbirlerine ovle imtizac Itdirrniskim bir pay puse Ilisecek veri vok-

dur Ve zeminde olan ruhamlarr olkadar miimtezic irdirrniskim im'am

nazar He nazar oIunsa yek pare zan olunur Misli mejier bu cami sahibi

saravmdaki Icaasr ruhamlarr ola Ve bu cami Mrsrrrn ayniilfiilinde

Gavri carsusmda olmak He gayet cemaati kesiriye malikdir Amma

edayi salat olub kapulan mesduddur Zira C31Uii Mrsrr fellahrndan

halas etmek miimkin dejiil.dir Zira bu cami bir havadar ferah fezay

dilk iisa kasra man end bir carnii arzr behistdir Heran kusade olsa m ih-

man saraya diin dur iirler Ve bu cami fevkanidir Suku sultani iere iki

tarafdan dokuzar ayak ta§ nerdiiban ile ~lkIllt Ve bir kapusi dahi

giru krble kapusrdrr Takyeciler icine meks'ufdtrr Buna dahi on kademe

tas nerd iiban He urue oIunur Ve bir mih rabr musanna malikdir kim

[lJ Buradan (TUl bei Sultan Gavr i) ) e kardar olan kisun Bt!?ir Aga niishasm da

YGkdur. Yrl diz uiisb asmdan almrmsdrr.



SEYAHATNAMESi 207

Hind iistadlan ovle purruskar inaks ermejie acizlerdir Aruma minberin

m iifid muhtasar ctrnislerclirnk irn Od agaClndan bina oinlagly<;iin sade

bir minber kalrrus Ve bu cam iin canibi erbaasi ciimle toloz kerner

kubbelerdir Asla amudlar yokdur Ve gunagun zirnrvrnet avizeler He

rniizevven du- Ve suku sultaniye nazrr pencereleri iizre sihri icaz hurde

kus goyii carnl arr var k im giin es pertev urdukca camiin ici nurun

ala nur olur Bu camlarrn misli islanlboida Siileymaniyye camiinde

ola Lakin bu carn i tenk mahalde vaki olrnagile asla harem i yokdur

Guva bir kasrr aUdir Ve mihrab iizre kubbesi eflilke ser'cekrnis bir

kubbei n il gfirtd ur Serapa laciverd ka§i He mesturdur Ve bir minaresi

var Dort tabakadir Ta zirvei alasl cataldir Ve bu camiin mtrkab ele-

sinde vol asrrr

Tiirbei SultanGavri

Evci asumana sercekmis iistiikur sun ver ine lacivercl ika§i ort iiri-

dur Hala zaviyedir Cemaatle namaz krh nir Hu ddarul ar r varclrr Bu-

dahi fevkanidir 10 kadcme tas nerdiiban ile crkrhr bir zavive dir

Amma guva bir kasrr sehrnsahdrr Canibi erb aasm da revzenleri esvakr

sultun ive nazrrdrr Ve bu kubbe zer enderzer rrak si buk alern un olrn'us

Guya sun'u Hudadir Bir san'ati azim ile mebnidir kim irem kasrr-

lartndan bir kasirdrr kim diller ile tabir ve tavsif ol u nrn az Hatta

merhum Sultan Gavri bu kubbei kendiilerine tii rb e olmak iizre can

iizediib boyle sun'diizediib itrnarn etmis Aruma _ ) " ) ' A : , ~~IJ /.~ .l:-l, Selim Han

cenginde gaib olmak He hala zavive olmusdur Ve bunda bir dollab

rcre Hazreti Resalet peri ah rn abdest makremesi ve siirmedam ve

m ildaru ve risi ser ifinden bir hac krllarr bir m iicevh er kutu iere

rnahfuz dollabda mahfuldiir Bazr ayana [1] teberr iiken gosteriib ziva-

ret iderier Hatta hakir Fancistan vildverinden geldikde §iddeti hard an

didelerim hayreleniib siir-medaru Rerulden kiistahane bir kerre dide-

Ierim miikekhal itdim Kuvvei basarrrn ve baide tiri rrazarrrn ziyade

olub nef'in miisahcde itdim Ve bu tiirbede ve karsu cam ide bir ttl-

trlsrm var drr kim acib hassadrr Sivrisinek ve kar a sinek ve tahta biti

olmaz Ve bir bitti garib adem bir kac gun gelrnege rnii da verner etse

piresi ve kehlesi k alrruvub ciirnle miird olur Garib ve acib trlsim

He!e hakir vakrf oldum Asla sivri sinek ve kara sinek yokdur Ekse-

riva hakir riazrrr ile and a varub esh abr kehf nevrnine nriidavemer

iderdik Zira b ir havadar serdab ve sinekden biazab yer olmagile isri-

[ IJ Y ildrz n iishasi (naz.rr)



208 EVLIYA CELEB.

rahat iderdik Ekseriya zurefayi erbabr MISlr anda can olur Hasrlr

k elfirn vacib iissevir catnidir vesselfirn Andan ote [1]

Evsafr Camii Sultan Barkuk

A l i Cerakezeu iu giizidesi bir tniicahidi fisebilullahpadisah idi Bu Sultan Barkukun ihtida rul uu Ali Etrakden cami sahibi

Sultan Hasaru ~ehid iden Yelbojranrn bu Barkuk abdi rniisterasi

Tebeni Cerkczi kabilesinden bir §eci feta idi Bir giin Melik Esref bu

Barkukun efendisi Yelbajiavr Sultan Hasam katl itdii.~iy<;un katl evle-

diklcrinden hemen bu Barkuk basrna kirk eHi bin Cerkez ve Abaza

cern idiib efendisi kanm taleb itmegivciin guIiiv idiib ahir miinhezim

olub ciirnle Ccrk ez ve Abaza kavmi ile bu Barkuku Sarna siirdiler

Anda aairnussan hakim olub Akka ve Sevda ve Berut ve Sam Trab-

lusda azim fctih fiituhatlar idiib andan derya misal asker ile Mrsira

padisah olub hutbesinde (u·~c J~J \ 0'. . . : ; > ; - > : ~~_, . . I 0'.~\~ ..... ,-A 'l b ll .!a ll ) deyu hutbe-

sin rilavet iderlerdi Sene 800 ibtida Cerakizden bu padisah olub bu

eamii gaza malile suku sultanide insa idiib cemaati kesireye malikdir

ve fevkanidir 8 kademc ta~ nerdiiban ile urue olunur kan k adirn ve

binayi azirn eamidir Tulen ve arz an 170 avakdrr Hareminin canibi

erbaasrnda car soffa toloz binalardtr Ve hareminde bir havzu azimi:

var Ve mib rab minberi tarzr kadimdir Ve minaresi var Biri birine

asIa mii sabe heti yokdur Ustadl karnil kasden herbirine birer himmet

sarf idiib sihri icaz minarei zibalar itrnis Ve iicer tabaka minarelerdir

Vc carsu va nazrr kapusi bir camide yokdur Eger taklarr ve zrh lar rve eger p ir iru; kanath k apu sr tavsif ve tahrirden miiberra bir kapu-

drr kim cemii cilrankest sevvah an mabeyninde Babr Barkuka mes-

huru afakdlr kim diller ile tabir olunmaz Ve bu camiin nrihrabi iizre

(Avet )

(.w\~r; . ) L I J I \J);j~)

Aycti masturdur Ve bu Ayctin alrrnda tarih

terk irn olurrm us.dur Ve bu cami iere asIa siitun yokdur Hemen ciimle

toloz b inachr Ve hareminde olan r ub amr gfmagun bir carrride yokdur

Sene 631 ve bu camie muttasrl

II] Yrl diz niisnasi [an dan o te sene 777 bina olundu )



SEYAHA TNAMESt 209

Evsafi Camii Sultan Elmelikiil Kamil Mehemmed

Ali Eyyubiyanln giizide padisah larrndan bir seci namdar dindar

kamil padjsah imi§ Amma carn iitahtani vaki o lrnu sdu r Ve asIa tarif

ve tavsife hacet vokdur Sultan Barkuk Camii ne tarz iizre ise bu dahi

J..:J~ J-.:l\J!l1 ikisi bir binadrr Asia farklarr yokdur Ancak farkr bunun

minaresi bir gayri tarn ahardir Ve kubbesi evce sercek m is bir kub-

bei alidir Amma aga<;dan m iidevver kubbedir Ve ku(r}§un ile mes-

tur alan kubbenin biri dahi budur Ancak Iarki minare ve kubbedir

vesselarn Andan Camii Bark ukrvve bunun bir eanibindedir Yine 0 1

sirada

Evsafi Camii Sultan NaslriiddinA

Ali Evvublvarun miimtazr bir hasibiinnesib gazi padisahr Cernakr arrdrr kim asarIndan bellidir Bir carnj i azirne malikdir kim guva

Sultan Hasan Camiidir Ve derunu olhendese iizre tarh olrnus cavi

soffadir Ve toloz kcmerli binalardir Icinde asla siitun yokdur Tulen

ve arzan yiiz elli§er avakdir Ve minaresi kulle misal bir gfme rnu-

sanna ve miinakka§ minaredir kim tabir olunmaz Ve hareminde

'.r!.al ' _ _ . . . . ! . " " bir havzu §afii var Ve harem kapusr uzre vazrlan tarih

budur

; . .hW\ __:..)lb.UI ~~ll ~_,_).Jjl_'L~11j_~ "l_;_j~ -?\ j:»\ ,j?-)I .wI r-~)

( ~ ld \ 01..,~G 0~.k.l_ U ' . I ~ . . u \ ~ ; - ' : . ,l.kL U : \ . . 1 . . ' 1 - ~ : 1 0'~u I .r" L '

devu tahrir olunrnusdur Ve bu camiin sokak a~trl mukabelesinde

Evaafr Camii Sultan Melikiit Tahir

Bu Ali dandrr Bu carni dahi fevkanidir Bir kac kaderne

tas nerdiiban ile <;lklhr bir camii atikd(ir) Tulen ve arzan viiz vetrnis

avakdrr Ve hareminin eanibi erbaasrnda 4 sofa iizre toloz kargir

kemer b inalar dir Ve hareminde bir havuzu var Ve mihrab minberitarzr kadimdir Ve minaresi 3 tabakadtr Haremi ruharn larr olkadar

musanna dejiildir Am ma bu camide ruhanivvet varclrr Ve bu eamiin

mukabelesinde vol a§lrt

Evsafr Camii Sultan Kilavanus Salihi

A l bir azimiissan padisahdrr Carsu iere eamii fevkanidir

Evliya Celebi 10 - 14



210 EVLtYA CELEBl

Kapusrndan ta§ nerdiiban ilc ~lklhr musanna kapudur Bu kapu uzre

tarihi boyle terkib olrmrrrusdur

Jr: \ c.\ll! rt.~)l1 0lh l. . . J \ ~)IJ~ t~1 j ~.Jl:l' Ll~1 I.).~<!L.. . : . i ~ V"" I )

( -c., J~ ) 1 1 t : ' ..Jj c.~~~ _ A ~

1 - \ : " . 10'C) JUI 01)~ W ' " . . J

1 ) ~_J\ ~ _...,

merkumdur Bunun dahi haremi azim'irrin etrafmda 4 van soffalarr

var dir U<;ii kargir kemer hina tolozdur Aruma mihrab tarafi soffa-

smda siitun mermeri miinteha uzre zer enderzer rniiriakkas tavaridrr

Ve mihrabi gayet hurde sadefkari m ihr abr musarmadrr Amma

minberi hurde siikufe ile rn iirrakkas levha minberdir Ve harcrnin iu

mevanrnda hurde neeef mermer siitun iizre tavanh bir kehbei

ali tahtmda ' .r.!a~ '.r'!':- bir saf i] havuzu var Fcvvareleri selsebil asa

cereyan ider Ve yol iizre camiden haid kal'a kullesi gibi biribiri icinde

u<;er kat minaresi var Eflake sercekm isdfr Ve gayet cemaati kesiresivardrr Zira bimarhane ve imareti sultan! ciirnle bundadrr Ve evkaft

kavidir Ruzmerre bes on bin garayib adcme riimeti mcbzuldiir in§a.

allah bimarhane ve imarctin mahaIIinde tahrir ideriz Andan beru

yolun mukabelesinde bu Sultan Krlavarun pederidir kim

Evsafr Camii Sultan Salih

A l i Ekradfd Iandir Misira nizam iritizam viriib Mansure ve Re§id(d)e

ktiffarr miinhezim idiib gaza mali Ie bu camii bina etrnisdir kim Sa..

Iahuhhin Yusuf ibni Evvub Sadiviil Kiirclidlr Tarzr kadim camidir

Amma gayet ruhaniyyet vardir Mihrabi tarafi kapusi toloz kemer

bin alar He soffalardir Amma haremin 2 van tarafr sekizer aded

hurde mermer siitunlar iizre medrese hocreleridir Pencereleri cami

haremine nazrrdir Ve m ihrabr ve minberi sadece tarn kadim iizre

mebnidir Ve hareminin orrasmda bunun dahi bir §afii hvuzu var

Ve bir kapusi ve bir minaresi var Ve hareminin solunda sebilhanesi

ardrnda bir kubbei alide Sultan Salih medfundur Gaver ulu padi-

sahdrr 7 nefer evladlarr padisah olub dahi evladi evladl halife 01. .muslardrr Hala evkafi mamurdur Bu camiin tamir ve termimine

mihrab iizre vazrlan tarihdir

. : :. . J Y . ~..I-aA . c u 1 ._ A .? 1

r : _ , . C J IJ~~I .t.-~d--i.;.;



SEYAHATNAMEst 211

t:)L _\....,-~ _\~ f: '

~Y,11..v-I JI _,...:r~

[1] .(._.

Bu cami bir kdhrie abad iken bir cedid ahad olub drirr ii beveasa

nuru mahz bir carni inur iken nurun ala nu r piirnur olrnus bir

camn kadimdir Ve hir camii selarirri rnazrvve dahi bu tar ikr amln

karsu tarafmda

Evsafr Camii Sultan E~ref

Ali Eyyubun aharidir kim bu camii fevkanidir [2] kaderne ta§ ner-

diiban He urue olunur bir camii rrriirie vverd'ir Ve hcn iiz iistad benna

elinden crkmis gibidir Bir musanna ve ferah feza camidir Bu dahiSultan Salih cam iimisal mihrab rarafr soffalart toloz kemerlerdir

Amma vanlarrnda soffalar yokdur Hernen divardu Ve bu carniin

ortasi acikdrr Ve haremi yokdur Ve ciimle rniiriakkasdrr Ve canibi

erbaasi hirer adem kaddi ba.Ia guriagftn rnermer kaplrdir Bu dahi

suku sultanide vaki olrnajiile cemaati kesiriye ve 3 tabaka bir min a-

resi vardrr Ve bu balada tahrir olunan padisah camii birbirlerine

divar divara ve minare minareye karibdir Ekser M1SIrIn camileri

ovle vaki olrnusdur Andan Babr N asirda

Evsafr Camii Sultan Canpulad

Al 10 kademe tas nerdiiban ile crkrhr bir fevkani camii

ibret niimadrr :Bu camiin nerdiibam kal'adan tasr adrr Ve cami kal'a

divannda bina olurirnusdur Hemen Babi N astra muttasildrr Haremsiz

bir kiiciik camidir Amma Mrsrr icinde deg il sair islam diyannda

seyyahat etdigfrniz yerlerde nazirin gormedim Evci asiimana sercek-

rnis 2 kuhbei alidir ikisi dahi ~arku§e sivri kubbelerdir Serapa arsrn

tasdan bina olunrnusdur Bir diyarda tasdan kuhbe goriilmemi§dir

Ve asIa iitii k irec ve kursuri ile mestur degildir Hemen tasdrr Butasdan kubbe marifeti Misrra mahsusdur Bir kac verde dahi boyle

tasdan kubbeler varclrr Arnrna anlar gayri miikerrer resimdedir Ve

Misrr bermalarr zernaru kadimde hirbirlerine arzi marifet itmek iciin

iki §eyi iltizam Idinrnisler Biri cemii camilerin kubbcleri birer gune

Tl] Yrldiz niishasi (1063)

l2[" ,. (Alt])



212 EVLtYA CELEB1

bin a olurrmusdur Asia ve kat'a birbirlerine rrriisabeheri yokdur Ve

biri dahi Misrr §ehrinin cemii minareleri biri birinden musanna ve

her bid bir tarz iizre tarh ofurrmusdur kim §ehri Misir icre zinet

virrnisdir Ve bu Canpuladiyye camiinin [1] tabaka bir minarei

mevz(u)nu var Bu dahi gayet musanna minaredir Ve bu cam ide

Emiriilhacl Misrr mahr Safertllhavrm altrnci giinii Ka'beden Misirageldikde mahmeli serif He bir gice bu camide ciirnle ulemayi mesa-

yih He ihya idiib ta sabahedek Mevludu Nebi tiblvet olunub tevhid

tezkirler olur irtesi alessabah alavi azirn He rnah meli §erifi Emir irl-

hac pasava getiiriib teslim iderler CanpuIadiyye Camii boyle bir mu-

barek camidir Andan Babi Nasrrdari i~eri giriib Cafer Aga vekalesi

civannda

Evsafr Camii Sultan Beybars, . .

Ali Abbasiyan kullarrndandrr Olkadar biiyiik degiIdir Amma gazarnal ile bina olunrnajiln ruhaniyyet vardrr Icinde asIa siitunlan vok-

dur Canibi erbaasi car soffa iizre toloz kemerlerdir Ve hareminin

etrafmda olan divara kaph gfmagfin sun'u Huda iri tasl ar kaplrdir

kim her bid birer seccade ciirmiinde gayet musaykal ve rniicella ru-

harnlar drr Ve rnihrabr ve minberi tarzr kad irndfr Olkadar san'ati

mimarisi yokdur Ve minaresi ii~er tabaka tarzr ahar musanna mrna-

naredir Ve Subasi kapusi dibinde ve Demir kapu omi nde

Evsafr Camii Sultan Salih HaciA li

Bahriyyeninahiridir

Allahii a'iem bu dahi Salahucldin Yusufun ola Zira camii atikdir•

Lakin olkadar buviik cami degildir Ciirnle 40 siitun iizre mebnidir

Mihrabl ve minberi olkadar musanna degildir Hareminde bir aaim

nabrka agacl ve camiin iicer demir kapusl var Subasi saravrndan tara-

fa kapusr mesduddur Ve bu cami favkanidir Alti ziri zeminlerdir

Rala subasmm devliim tabir itdikleri cahr cahim misal zirrdanlardrr

Cernii kanlr ve miicrim vacibiilkatil anda mahbusdur Ve bir rnirrarei

atikr var iki tabakadrr Ve bu camiin krble babmda mahkemei ser'I

Resulii miibini vardrr Ve Nizanliyye Camii kurbinde

Evsafr Camii Sultan Kan Bayiil c;.erkezi

Ali Tiirkmandan yedi pad isab r bir giinde azil idiib bazrsirun gozlerin

[1] Yrldrz niishasi (uy)



SEYAHATNAMESl 213

oyub ko§e baslarrnda saillik itdiler Yedisi dahi bu caroiin rnihrabr

orriiride medfundurlar Anrn ictin bu camie Seb'i Selarin Caroii derler

Ve Sultan Cakmak dahi yedi aded padisahlar mabeyninde rrredfuri-

dur Ve krblive rrazrr ancak bir kapusi var Bu kapurun iki tarafmda

mermer iizre celi hat ile tarihi budur

( 4 . . t ) ~ ~ ~ \ 2 4.UI_\~~ -'.....t.~ ~.\ f - > - )10?-)\ .JJ\~)

Ayeti ita ahiri tahrir olunub badehu

(AAt .(_. _,y;' 6 _ ; C )tahrir o lrmmusclur Amma bu cami gayet kiiciik fevkani cam idir

Bir alcak minaresi var iki tabakadir Ve camiin kubbeleri tasdan

mebnidir Cernaati azdrr Amma havadar yirde vakidir Andan ic kal'a ..

da ve Babiil Vezirden a§agl imanliil [1] Hasan Carniclen [2] iceri

garafei miicavirinden icer ibattal gdrniiler kapusrn rn ic yiiziinde

Arslan Kay Camii

Altr ayak nerdiiban He fevkani bir musanna camidir Amma kiiciik ..

dur Ve haremi yokdur iki tabaka bir ibretniim.a musanna minaresi

vardir Kible kapusi mevdarurida Bug-day pazarrdir Bu cami kal'a

divarrna muttasrldrr Aroma gornirler toprajh kal'a divarm gark idiib

bu cami ahalileri MISJr har arrrileeirrden havf iderler

Evaafs Camii Sultan Krlavan

Ali Evvubivanda ndir Bu dahi i~ kal'a icinde bir kat dahi kal'a

misal beden beden bir carmi azimdir Tulen ve arzan viiz elliser avak-

dir Ve mihrab tarafi 38 amudu rniintehalari iizre tavandir Amma

mihrab iizre olan kubbei ali eflake sercekrnis beyaz kirec ile pusi de

bir nuru mahz kubbedir i~i serapa miizehheb halkdri naksi Behzad-

dir Ve bu kubbe on aded somaki krrrruzrve amudu alHer iizre bina

olurimusdur Ve mihr abr hurde ta§ oturtroa rousanna rrrihrabdrr Ve

minberi bir alcak beyaz mermer minberdir Ve minberin kapusrj J]

[4] (:\.G~t4J~UI0\)

Ayeti tahrir olunrnusdur Ve minberin sag tarafrnda ~arku§e bir de-

[1] YJldJ7. niishasi (Ummii l )

l2] ~ »(camiiDdeo)

[3];. » [iizr e}

[ 4 J : o » (~\J~ ~~)



214 EVL1YA CELEBt

mir kafes icre pasalara mahsus nernazgahdrr Bu §ebeke ovle musan-

na kafesdir kim guva Fahri ovmasi misal sihri icaz demir kafesdir

kim guya karl Hazreti Davuddur Bu kafesin misli Medinei Miinev ..

verede §ebekei Resu lull ahdrr Ve bu camiin mihrabr] 1] etrafrndaki

soffalar iizre ciirnle 21 beyaz mermer siitunlar iizre olan kemerler

iistfi serapa miinakkas tavaridrr Ve ciirnle sHu ve Liciverd ve hl'li el-

van boyalar ile h alkari mina tavandir Amma serapa sekiz ko§e cu-

kur cukur m iin akkas tavarrdrr Ve kase kase tarh ol unrnasrruri ash

oidur kim Sultan Krlavanrn ruzmerr e srmrnatr Muhammedisinde

ii~er[2] bin mertebani taam tenaviil olunur imis 01 mertebanilere

ala met olrnasrvciin bu cami tavanmda u < ; bin sahan misali miinak ..

kas cukurlardir kim her birine birer adem slgar Ve bu camiin serapa

divan beser adem kaddi naksi Cin misal sadefkari divarchr Bazr veri

hurde r uhamdrr kim sihri hilaldir Mrsirda boyle ciirnle deri divan mii ..

riakkas mermeri ham kabh carni yokdur Ve iki yan k.ap'ust var krb-

Ie kapusm top atan pasa mesdud etrni s Amma van kapulari musan-

na pirinc van kapulardrr Ve muezzin mahfili hude on altr mermer

siitunn rakik iizre yine beyaz mermer bina bir muezzin mahfili var

kim guya bir maksurei iremdir Ve camiin bir kapusr dahi mihrabm

sol kosesinde abdesthane kapusrdir Vc bir miriare bu havut tarafm-

da iki tabaka ye§il ka§l minarei mevzundur Ve haremi serapa beyaz

rnerrner'i ham dosel idir Ve evkafi metindir Yen iceri ocagr bascavus-

lari riazn-drr Ve hunda olan mtiezz inaru huh :IVaZ bir camide yokdur

Her §eb tem.eidlerin pasa istima eder Ve ekseriya pasalar Cuma ne·

mazrn hunda eda iderler Ve bir iitadr kamil bu camiin hareminde

evkati selasc bilinmek iciin bir giin es mikatt etmis Guva kim mika-

ti Ali Ku scidir Ve bir eami dahi pasa saravi mevdanrrida

Evsafi Camii Sultan Elmelikiin Nasir Ferec

dir Amma Diihevse Camrnii derler Kakabita asnnda Dii hcvse (~~l)

n armrrda bit Krbt] krzmm deyri imis Anrn ciin Duhevse derler Am-

rna Cami Sultan Ferec hinasidir Alti kademe nerdiiban He urue olu-

nur fevkani bir camidir iki van kapusi var Krhle kapusr yokdur De-

runu camide ciirnle aded carkuse ameli pave direkler litre vesil tah-ta tavan drr Bii viik kapunun yernin yesarmda Sultan Feree tarihi var

Saray mevdanrnm simalinde revzenleri meydana nazrr haremiz bir

kiiciik carnidir Bir tabaka alcak bir minaresi vardir Ve mihrab

[I] Y rldrz niishasi (h are m i)

l2 ] » » (ii<;)



SEYAHATi\'AMESt 215

bir ko§e m.uharref diismiisdiir Hakkaki zernaru kadimde devr imi§

Aroma iki hos avaz miiezzirri ve sulehayi iirnmetden Sevh Salim ha-

tibi var kim bi akran ve hi bedeldir Andan Biirkei Ozbekivve

kurhinde

••

Evsafi Camii Sultan OzbekA l i dendir Altr kademe fevkanidir Tulen ve arzan vuzer,.

ayakdtr Ve ciimle otuz sekizer mermer siitiin iizre nilgun miinakkas

tavaridrr Minberi ve mihrabi tarzt kadimdir Ve iki van kapusi ve bir

kible kapusi var Ve bir minarei mevzunu var Gayet musarrn adrr Ve

ii~ tabakadir Ve Derebiil Ahmerde

Evs'afr Camii Ummii Sultan Hasan

fevkanidir kim yol iizre olan kapusmdan carnie sekiz kaderne ta§

nerdiiban ile crk rhr Ve dorr tabaka bir minarei mevzun musanna

var Gayet musanna camidir Amma haremsizdir Revzenleri tar iki ama

rrazrrdrr kinde amudlan yokdur Serapa kemerler iizre m iiriakkas

tavaridrr Mihrabr ve minberi sadedir Andan vine bu tarik iizre

Evsafi Camii Sultan Merdan

A l i Ekradrn tiiccar larrndandrr Zernaru kadimde bu kimesne kas-

sab imis Ruzmerre bir hutun geliib bu Merdandan birer koyun alur-

lar rrus Bir giin bu rnerdan bu avretin ardma dii sub A y a bu (koyunubu avret neriye gotiir iir diyiib akabince gozedub ~.Cll§i daiimda bir

magarava bu avret koyun He giri.ib mejier 01 garda bir mehib avr var

imis Koyunu avret avirun orriine kovub tenaviilden sonra avi avrete

cima eder Kassab Merdan bu ahvali gorub alemi hayretde kalur Gor~

seki01 garrn ici bir kencine kim guya bir dahmei Efrasivabdir An-

dan Kassab Merdan arifa(ne) diikkana geliib vine alessabah avret bir

koyun dahi alub vine azrni garr varr'gar ayu deviib gider Merdan ka-

sab saturu Comerdin merdane kemerine bend krlub gara varub ayu

avret He mahalli fasrlda iken bir narei Allah reha huldurub cler cen-

gi evvel vasrlrn hasrlfrn} Merdan kat idiib avreti sovledir Vallahi bu

kenze bu avi mtiekktl idi Babam beni bu vasrla getirUb vaslima iri.ib

bu maldan mal alub giinde birer koyun alub getirir yedirirdirn Ve

bana cima iderdi i§te senin sebebinle ben dahi halfis oldum Simdcn

sorrr a bu malt karun sana kaldt Ne dilersen evlc der Merdan havl i

mal alub avreti padisaha getiriib krssai macerayi bir bir takrir ider

Padisah ider Ya Merdan osriin bize viriib keyfemavesa 01 mala mu-



216 EVL1YA CELEBl

tasarrf 0 1 deyu Merdana izin virir Merdan tasrmadan bizar olub dim-

Ie fukarayi Misira bezli mal ider Andan bu carnii 0 1 kenzi giinc-

averden bina iderken pah isah fevt olub Merdan ~ahl miistakil padi >

§ah iderler Amma bir §irin ve musanna ve miizeyyen carniifevkani-

dir Altmis mermer siitun iizre mirnakkas tavandrr Bir vasi haremi

vardrr Ve iki yan kapusi ve bir krble kapusi ve ii~ tabaka bir min a-resi vardrr Ve minberi miinakkas hasebdendir Amma gayet musan-

nadir Ve mihrabr sadefkaridir Ve zikrvmet avizeler ile miizejwendir

Ve pir inc fariuslarmda biner aded ken ad iller ~lr(a)gan olur fanus ..

lar vardir Bunda olan ibrisim haliceler gayri eamilerde yokdur Zira

bu camiin cemaati eiimle Ervam kavmi oldujiundan carni huddamlarr

pak doserler Ve huddamlari ~okdur Evkafr vardir Ve Sitti N efise kur-

binde

••Evsafi Camii Sultan Hayriil Um

Yedi padisahrn validesi oldujiundan Hayriil Urn derler Camii

atikdir Lakin eemaati azdrr Amma bu eamide kan kadim sanatlar var

kim diller He tahrir ve kalemler He tahrir olurimaz Minaresi fena

bu lrnu s Efkaft berbad olrnus Ve buna karib

Evaafr Camii Sultan Abdiil Aziz

Ali Abbasivarrdandrr Bir kiiciiciik camidir On iki merrner siitun

iizre ibret niima tavan drr Mihrabi sadedir Ve minberi hasebi miinak ..

kasdir Ve gayet musanna minarei mevzunu vardrr Sitti Nefise hazretleri

bu caminin rnihrabr orriiride medfun olrnajiile Sitti Nefise Camii derlerEvsafrn mahallinde tahrir ederiz Ve a§agl §ehirde Kavuk.crlar iciride

Evsafr Peykhane Camii

Tahtanidir Amma gayet ceruaati kesiriye malikdir Ve Vezneciler icinde

Evaafr Usamiiddin Camii

Gayet kiiciik camidir Ve Rrdvan Bey saravi orriinde vol asrrr

Evaafr Mahmud Bay CamiiHaffaflar basmda haremsiz bir kiiciik Camidir Aruma gayet pak ve

musanna camidir Ve mflrrabr hurde tas ile miinakka s bir tarzr ahar

m ihrabdrr iki canibinde kol kalrnhjn sengi yerekani siiturrlar var kim

guya kehrubadrr Sanbga m iibtel a olan k irnesrieler iic Cuma irtesi

miidavemet idiib bu siitunlarr dilile yalasa biemrfllfih yerekan mara-



SEYAHATNAMESt 217

zrndan halas olur Bu Camiin bir hos musan na minaresi vardrr Ve

yine bu sukda Sarrachane iciride

Evsafr Camii Carum Pehlivan

Fevkanidir Altr kademe tas nerdiiban ile urue olunur Gayet §irincamidir Ciiru le minarelerden miiscllem lie tabaka bir minarei rnev-

zunu var kim ibret rriirnadrr Ve buna karib

Evsafr Camii

Bu dahi fevkanidir Ve cemaati kesire He rnalamaldrr Bir minarei

seramedi var U~ tabaka m inarei mevzundur Ve Cadrrcrlar basrnda

Evaafr Camii Canbekiyye

Kapusi vanlarrnda (Ayer)

( I);\i }II ;_(})UIr-cl~J~- lyl;:_1;. ~\ \':","'I)\; )

Ayetinden sonra

( ~ ~ < \ J 'k~J -:; I -c., )

tahrir ol'unrnusdur Ve tarafeynden beser kademe nerdiiban ile crkilrr

camidir Fevkanidir Lakin kii~iik camii rusendir Ve Suku Salibe

kurhinde

Evsafr Camii Emir Elmas Hacibi sultani

Bir kticiik camii tahtanidir Amma gayet pakdir Ve ruhaniyyat vardrr

Ve daima cemaati eksik dejiildir Zekan verilrnis mal ile bina olun-

musdur Amn iciin icinde hal sahibi kimesneler sakindir Ve bir adem

miiteellim olsa anda bir vakit ibadet itse taze can bulub dilsad olur

Ve vir mi sekiz amudu miicel la iizre miizehheb halkari tavandir Ve

hareminde bir nabika dirahti vardrr Ceviz kadar meyve hasrl olur Ve

car nahif mermer siitunlar iizre girec srvalr bir kii~iik kubbecigi altmda

hanefi musluklarr vardrr Ve m ihrabr tarzi kadimdir Ve minberi heyaz

ruerrner derid ir Kapusi iizrc tarih

( < \ J ~~JI ~)7:)\ ; ..:~~]I ":r' ~ )~ -t:.....J . l ~ j ~~ j j__;~ J

tahrir olurrmusdur Bir rniriarelf camidir Ve rniriares i babayane bir

musanna makarm bankdir Adan Salibe carsusmda karsu karsuva



218 EVLtYA CELEBl

Evsafr Camii ~eyhuniyye

Ve Sultan Hasan veziri Ekradiil asil oldugundan gayet §eci olub

Orner siret idi Ve isrni Serif i dahi Omer idi Ve aSarl binalart bir-

birine rmisab ih iki Irnarerdir Amma tar ikr alllin sol canibindeki bir

ali camii r-usendir ikisi de vecliser ayak fevkanidir Tulen ve arzan

viiz altrnisar avakdrr Ve ciirnle kirk bes bevaz mermer siitunlar iizre

rniin akkas tavaridrr Ve bir kapusr var Ve haremi serapa ruham do-

§elidir Ve evkaft kavi olmagile bu camiin huddamlari cokdur Ve

gavet pak dutarlar Gllya diirr ii beyzdir Bir musanna agac minberi

var-drr Ve mihrabr elvan hurde taslar ile miizeyyen bir mihr abdrr Ve

sol taraftnda divarda bit levhai azim iiere bir iistadi kamil kemalin

gostermegiy~iin bir Ka'bet §erif resm itmisdir kim gfiva J*:l~ .y.:.lIJ!1.I.

Mekkei Miikerremedir Ve karsusrndaki imaret Tckvet Seyhuniyye

hemen bunun trbkrdrr Amma tekvei Kadiridir Tekveler evsafmda

tahrir olunur Ve bu Seyhuniyyeden yukaru Rumeli Mevdanrna gi~derken sag tarafda

Evsafr Camii Muhammedi

Bir fevkani kiictik carnidir Ve bir miinteha kad seramed miria-

resi vard ir Amrna icirie giriib ibadet itmedim Andan

Evsafr Camii Albparmak Efendi

Alti kademe tas nerdiiban Heuruc olunur bir camii zibadrr ValZl

ve riasrhr ve ciim le cernaari Ervam kavmidir Bir lcapusr var Amud-

lar iizre sade miinakkas tavan drr Amrna haremi yokdur Fevkani ol-

majiile altr aded diikka.nlardlr Ve bir alcak min aresi vardir Siyeri

Nebi sahibi Altrparrnak Efendi rrrihrabrnm orriinde medfundur Ve

bu camiin mukabelesinden sehl a§ai:b

Evsafr Camii Merzbaniyye

Bes kademe nerdiiban He uruc olunur bir d ilkii sa camii §irindir

Ciimle yirmi amudu ran a iizre halkari tavaridrr Mihrabi ve minberi

gayet musannadir Ve hareminde bit azim nahli hurrnasi vardrr

Evsafr Camii Sultan Davudiyye

Siileyman Han viizeralarrndan Tavasi Siilevman pasadan sonr a

valii Misrr olub bu camii bina itdi Amma hakka ki §anl viizeravi

icra idiib bir cami in§a etrnis kim viizera camilerinde nazir iyokdur

D~taraf kapusrndan virmiser kaderne tas nerdiiban ile urue olunur



SEYAHATNAlUEst 219

bir camii alidir Ciimle altmis amudu musanna uzre irisa ojrm musclur

Mihrab tarafi ve hareminin etrafi ciirnle altrms aded kargir miidcvver

kubbelerdir Ve Ciimle beyaz kirec He mcsturdur Her kubbe iizre

mermerden hurde alemleri var drr Ve haremi b ir vasi mermeri ham

doseli mermerdir [1] Ve mihr abr ve minberi ve bir tabaka minaresi

ciimle Rum tarzrdrr Ve fevkani hareminden gayri tahtani bir vasi

haremi vardrr Cami bu haremin ta vasatrn a vaki olrnus beden beden

bir kiiciik kal'a misal bir camii pur mealdir Bir vire ittisali yokdur

Ve cemaati gayet ~okdur Andan

Evaafr Camii iskender pa§a

Dukakin Mehmed pasadan sonra valii MISlr olrnusdur Bu dahi

Siilevman Han viiaerasrrrdandrr Amma hakka ki yerinde bibedcl bir

ru§ina giizel ru§en camidir kim islambolda guya Riistem pasa gibi

cemaati levlcn ve neharen daimdir Ve fevkani bir camidir Bir ka-

pusmdan sekiz kademe bir kapusmdan on bes kademe nerdiiban ile

~lklhr Camii miinevverdir Icinde sekiz aded siitunu var Revzenleri

sahraha nazrrdir Mihrab minberi sade giizelidir Amma haremi yokdur

Tenk mahalle vaki olrnusdur Giru tarafrndan halici Misrr cereyan

ider Ve m.inaresi Rum minaresi gibi bir tabaka §e§hane m.inarei

zibadrr

Evsafr Camii Mencikiil Yusiifi

Sultan Hasan viieeral arrrrdan drr kim Sarm Serifde Gok Mevdari-daki Mencik ko§kii bunundur Bu cami Nizamiyye Camiinin altinda

bir alcak kava iizre bir minare1i camii atikdir

Evsafr Camii Fethi Nizamii Isfahani

Babiilvezir haricinde baska bir piiste iizre cihanniima bir camii

rusen binadir Ciirnlc §chri Misir pay mal ni.imayan berkcmaldir kinde

siirurrlari yok bir latif miina kkas tavanh ve iicer tabaka bir mevzun

minarei alisi var Ve bu camii Seyh Nizamii Isfahani Sultan Mehmed

ibni Sultan Kilavanu s Salihi h ilafetiride helal malile bina itdi Sene

736. tarihinde itmam buldu Ve Seyh Nizami Isfaharri hazretleri bu

cami icinde medfundur ::j.JI 0r'" ,J'.>.! Amma bu cam.i tarikr hal vetide bir

tekevl alidir Tekveler mabeyninde evsafi tahrir olunur Ve Azablar

k.apusrnd an iceri

[11 Yildrz niishasi [harern dir},



220 EVLtYA CELEBi

Evsafr Camii Azablar

Bir kiiciik cam id ir Amma Azablar asitanesinin oniinde olrnajila

cemaati cokdur Lakin harcmi yokdur Ve ibrahim Kethiida Rum tarn

bir m inarei mevzun itd'ik iru tabir olunmaz Ve bu carniden yukaru

yine kal'a divan iizre bir atfe iere

Evsafr Camii Sultan Miieyyed

Matekaddem Babi Vezir bu carni dibinde imis Hala mesduddur

Yari zahirdir Fevkan i bir camii alidir Babi Vezir tarrki iizre olan

kal'a divarr i.izre pencereleri vardrr kinde siitunlan yok bir kiiciik

carnidir Ve haremi dahi yokdur Miifid muhtasar bir minaresi vardir

Ve yukaru ii,; kal'ada

Evsafr Camii Siileyman pa§a

Siileyman pasa [1] viizeralanndan Tavasi beyaz Siilevman pasa

derler iki kerre Mrsrra vezir olub iki yii: pare gemi He Siiveysden

Hindistana varub sehrt Bend(er)i Div ve §ehri Bended Sarti ve yedi

pare §ehri feth idiib ciimle Portakal firenklerin deridaru tig:den geci ..

r iib bu kalalarr Hind padisahrna hibe idiib bu kadar mali ganayimle

Yemeni feth idiib Ozdemir Begi Habese serdar idiib Habesi feth idiib

gaza malile bu camii bina etdirmek icin kal'arnn earn derurudir Asla

ahsabardan bir §ey yokdur Kargir biriadrr Ve camii vekpare miidev-

ver bir kubbei rrilguridur kinde asIa amud siitun yokdur Camiin

deri divarr serapa r u'harm gunagun tahta mermerler kaphdir Vemihrab gayet musanna hur de taslar ile insa olunrnusdur Ve rrrihrabm

iki tarafmda adem kaddi altun valdrzlr §em'idanlarda ikiser adem kaddi

§em'i aseller her seb ~lragan olur Mrsrrda bir carnie mahsus dejiildir

Ve minberi merrnerden musanna §irin kariI minberdir Ve cami iere

nice bin' maslub avize1cr vardrr Ve mihrab orriinde krrk kit'a Kelami

izzetler var kim her biri birer gene averdir Ve halice1eri diller He

tabir olunrnaz Camiin iki van kapusi ve bir krble kapusi var Tulen

arzan viiz vir miser ayak kiiciik eamidir Amma djirrii vetirrrdir Tasra

haremi dahi tulen ve arzan viizer kanIil avakdrr Yan soffalari iizre

ciimle on siituriu mermer iizre ciimle hurde miidevver kubbeciklerdir

Biiviik kubbe ve hurde kubbeler ciirnle laciverdt hl§i He mesturdur [2]

Ve mihrab k apusr ovl musannadir kim guya sihri icaz sihri miibinciir

Ve bu harem soffalarmrn divaclarr birer adem kaddi dairen madar

[1] Yddl7. niishasi (Han)

12J"

(ve mihrab kapusi i1e rne stur dur]



SEYAHATNA~IESJ 221

tahta mermerier ve gunagun somakiler kaplrdrr Ve bu mermerier

iizr e kDfi hat ile iisradi mermerberi zeminii zeman bir Ayetiilkiirsi

tahrir etmis kim bir ham kuf ive miisabeheti yokdur Sevvaham

erbabi marifet geliib ternasa iderler Ve harem ser apa beyaz m.ermeri

ham doseli ve ovle pak miicelladir kim ademin rengi ruvleri rnirna-

(yan) olur Bu haremin i i I , ; kapusr vardrr iki van kapu biri krble ka-

pusidrr Sahabei kiramdan Sevh Sari hazretleri anda bir kubbei ali

icinde medfundur 01 Sariyedir kim hazret h ilafetiride bu Sari hazret-

lerini Acem divarmda Nchavend sehrine serdar idiib anlar Acemde

cenkde iken Medinei Miinevverede Hazreti Orner Curn'a giinii hutbe

okurken kalb gozile goriirler kim Acernde Sari hazretleri bozuluyor

Hazreti Orner hemen hutbei okurken (J,.~I JJ-IJI "'...IL. ~) deyu na're ider

Ciimle cemaat alemi hayretde kalub N ehavend cenkde [1] ani askeri

islam icinde n ice adrm ve Sari hazretleri Hazreti Ornerin na'resin

istirna idiib daga ark a ver iib b iernr-Hlfih Acemi miinhezim idiib

mansur muzaffer Mediniye geldiiklerinde Cum'a giinii Hazreti Omerin

(J~I ~)\~ ~) naresin istirna idenler ve Medinede istima idiib tarih ko ..

vanlar Hazrcti Omere can goniilden ben de olub ziyade muhabbet

iderler Iste bu cami iciride medfun olan sahabe ikirarndan Seyh Sari

hazretleridir Kendi.iler bir garda medfundur Uzerinde kubbe ve tekve

ve tiirbedari ve h ocrcsi vardrr Ve carnin krble kapusi uzre tahrir

olunan tarihleridirI

J T < . J " ..)b. ( -1_ ~I ~b. . .)~L 0 lk . l_1\ lJ}.: Jl..J1 ~t~\ 0 l~~LJ \ "~J-.;.. . . I . ; )~r~1 J . . . . . : : - ~ ~ .)~.l., ~/"l;J\ __,~\ ,,\/)lI~ ...~~-' ~-Uli _,:..~14.J..P . J J \ ib1 .)~~

" "4 .~b L . c < i . ~ ; ..w . . . : _ . , \ H A . l ( _ , . ; i .S G .J Llb)~~\cL~l\q j J \ 4.;-J \ I..I./:.~ J j \ . . i . I l ~yO. . . . . . . . ... " . -

( o . . ~ o -c., ~~,s\~_.JIL.UI~~ ~ _ ; L 0~J . :_~WI

tahrir ohrnruusdur Ve bu krble kapusmrn murakka' ve MlSIr kap usr-

run sag kariadr iizre bir kitabe ic;inde rniizeh heb celi hat ile

(\/j ~ J,._ \ J\w",.1,..) ~:; \ U ~ J\ ;.. ._- ' _ . , .. . ;> - . ) I , . . r ) \ . J J \ ~ ). II. -' _¥- \_...... (.•

ve sol kanachnda

( (.:hl\ < i . U 1 JJ.~ 'r:\Y . 1 ..:..>-..:;) b j l : - - \ ~ \ ~;>- )

Ayetleri tahrir olunrnus bir babi mualladir Ve bu camiin bir hare rn

[1] Yildiz niisbas: (cenginde)



222 svr.rv A CELEBI

dahi krblerrin sarkmdadir Anda bir havuz ve saeirvan revan olub

havuzun musluklarrndan eemaati kesire tecdidi vuzu iderler Ve bu

cami Misirrn gayri camileri gibi iistleri kirec srvalr degildir Serapa

Iaciverdi ka§ii Cin He orriiltidur Baidden goren kur sun zan ider Ve

iki tabaka bir minaresi vardrr Misirda cemii minarelerden alidir Ve

ashnda zemini dahi alidir 01 ecilden Misrrda bundan ali minare vok-

dur Ve islambol tarzr bina olunmusdur Ve bu camiin mihrabi bir

n im kubbe iere vaki olrnusdur Mihrabm peneerelerinden tasra bir

giil giilistan baih;esi var kim eamide ibadet iden cemaatin dlmaglan

siikufei guriagun ravihasrndan muattar olur Bu eamii rusenabfidrn

nazrrr Misrr venicer i agalarl oldugundan metin evkafr vardrr Ve

evkati hamsei vcniceri agasl bunda eda itdH!inden gayet pak ve ma-

murdur Jt.r ...lI .!.l~i..... Ve Babi Lukdan iceri

Evsafr Camii BermesiBir mamur ve miizeyyen camidir Ve cemaati gayet cokdur Ve

minaresi mevzunu ii<;tabaka serarned minarei musannadir Ve Derebiil

Ahmerde iki yol basrnda

Evsafr Camiiilkl§as yani Kacmazryye [1

Fevkanidir Altrnda serapa diikkanlar sekiz kaderne tas nerdiiban

ile urue olunur bir kiiciik camidir Amma gayet latif ve rusen ve

musanna eemaati kesireye rnalik camidir Amma haremi yokdur

Canibi erbaasmdan yol gecer Bir tenk verde vaki olmusdur Ve bu

camiden yukaru Habesli Mehemmed Kethiida vckalcsi dibinde

Evsafr mescidi Mihmandar Sene 953

Bes kademe nerdiiban ile urue olunur karl kadim cami gibi

mesciddir Amma olkadar mi.izeyyen degildir Amma suku sultani icre

cldugundan eemaati eokdur Revzenleri tacikr anla rrazrrdrr Bir mina-

rei balasl iki tabakadir Ve vine Derebiil Ahmerde

Evsafr Camii ibrahim Aga

Mrsir verriceri agalanndan karibiil'ahd olmagile heniiz iistad elin ..

den crkrnrs bir camii mahbub ve Iniizeyyen cedid ve rana ve fevka ..

nidir Mihrab ve minberin tarif etsek diner ile tabir ve tavsifi miimk in

L I J Yildiz niishasi (Camiiil Ka~mas)



SEYAHATNAMEst 223

degildir Ve minarei zibasr kezalik ii<; tabaka serfiraz minarei alidir

Ve ana karib

Evsafr Camii Hayre Bayiil Mehemmedi pa§a

Sultan Gavri vezirlerindc:n idi Gavriden rugerdan olub Sultan

Selime tabi olub bunun re'yi tedbirile Se lirn Han Misrrr feth idiib

sene ibtida MlSIr vezaretin bu Hayre Beye ihsan idii b bes bucuk se~

ne Misrr Valisi oldukda bu cami(i) in sa etmisdir Havre Baydansonra

Misrr veziri Lala Mustafa pasa olub bir vrldan sonra deri devletde

vezir iazam olub yerine Kasrm pasa andan Hayin Ahrncd pasavr kul

salb etdiler Amma nuru mahzardrr Cii mle deri divan vesirn harkarri

ve somaki ve mermeri ebriler He kaplrdir Mihrabr ve minberi si h-

ri miibindir lakin kargir toloz bina dejiildir Ciirnle tavaridrr Ve

hareminde hanefi Iiileleri ve bir kac nahli hurrnasr vardrr Ve kendiileri

tariki am iizre bir kubbei alide asudedirler Ve bir minarei §irin ka~

riHe miinakkasdir Cemii minarelerden birer semme marifet bu mi-

narede mevcud ii<; tabaka bir seramed minarei ranadir Amma MlS~

rrn Cerakese kavmi bu carni orriinden ubur etdiklerinde carniirre ve

tiirbei piirenvarrn a nazar itmeyii b ubur iderler Zira Mrsrr li bu Hav-'"re Beye harirmande olrnuslardir kim rriciin Ali Osnama vesile olub

Misrra getiriib Cerakese elinden bu devleti aldrrdr deyu carn ii e bak-

rnrvub uhur iderler Amma camiin huddarnlarl ve evk af lar rn m meta-

neti ve pak ve pakizelijii Mrsrr camilerinin birinde yokdur Andan

Babi N asrr yolunda

Evsafi Camii Merzuku Kefafi

Fevkanidir Car siitun iizr e miiriakkas tavarrlr bir kticiik camidir

Ve Seyh Merzuku Kefafi hazretlerinin tekiyesidir kim tar iki Bedevi-

dir Bir musanna minaresi var Andan yine Babt Misrr tar ikr ami iizre

bu carnie karib

Evsafr Camii Camaleddin

Fevkani: bir rninareli kii<;iik bir camidir Lakin haremi yokdur

Andan vine buna karib Ziilfikar Kethiida ham kurbinde vol asrrr

Evsafr Camii Sultan Sunkur

Fevkani bir karl kadim camii ruseridir Arnn bir minaresi §ekli

murabba bina olunub biri biri icirrde maksure misal minarei gayri



224 EVLlYA CELEBt

miikerrerdir Hareminin fers! azim mermerlerdir Ve gayat miicella

ve musaykal haremi zibadrr Ve bu camiin yol asrrr mukabelesinde

Evsafr Camii Hankah

Tahtarridir Ve otuz dort ameli siitun iizre serapa miiriakkas ta-

vanh hir camii atikdir Mihrabi ve minberi tarn kadimdir Ve bir va-

S I haremi ve bir tabaka sade rnirraresi var Hayh vasi camidir Ve Ba-

br Lfikdan tasra

Evsafi Camii Veledi ibade

Halic kenarmda tahtani bir camidir Hareminde bir azim nabrka

dirahti var Ve ana karib

Evsafr Camii

Tahtanidir Yirmi siitunu rncr mer iizre havli vasi camidir Ve bir

alcak tabaka minaresi var Ve hareminde bir koh ne nabika agaci var

Lakin gayet mevvedardir Ve buna karib

Evsafr Camii iSmli

Tahtanidir Ve gayet rrrusarma camii atikdir Hareminde azim cern-

miz aga~larl vardir Lakin bu camiin cemaati azdir Kapusi daima mes-

dud durur Ve buna karib

Evsafr Camii Emirahur

Fevkanidir Alttnda diikkanlari vardir Bir rusen abad camidir La.

kin haremi yokdur Ve Kantaratiil Bekridcn iceri

Evsafr Camiul Ebyaz

Fevkanidir Halic kenarma vaki olmu s yirmi beyaz mermer siitun

iizre miin akkas tavanh ve haremIi ve bir minareli camidir Canibi er ..

baastnda bagl irem misal bagcelerdir Halic kenarrnda olmagile tefer ..

riicgah camidir Andan

Evs afa Camii Han Bay

Mahbub camii rusendir Andan bir kiiciik minaresi var-dtr Amma

cernaati cokdur Ciimle cemaati hrzir idir Ve bu camide kuscrrij in bir

kac hal sah ibi kimesneler vardrr Andan



SEYAHAT~AMESt 225

Evsafr Camii Abdiilkadiri Tarfusf

Ortasi kiisade bir eamidir Haremi yokdur Ve ii~ tabaka bir mi-

naresi var-drr Ve mezahihi erbaa icrin dort mf hrabr vardrr Ve min-

beri hascbderrdir Andan Babi Hadidin it; viiziinde

Evsafr Camiiil Megarib

Yirmi altr ameli si.itun iizre ortasi acik bir camidir Tulen ve ar-

zane ell iser avakdir Ve Babi Sa'riden icer isuku sultani icre

Evsafr Camiiil Amri

Otuz bir sutun iizre miinakkas tavanh harern siz ve bir minare

ve i.it; tabakah camidir Andan

Evsafr Camii Abidin Bey

Fevkani yirmi kademe nerdiiban ile urue olunur Altr s;")rapa drik-

karrlardrr Ve cami ici ciimle virrni dort aded bevaz mermer amudlar

i.izre tavandir kim Mani ve Hassan ve Behzad kalcmin cekmede a ~cizdir Ve bir islambol rarzi bir scramed minaresi var kim Misrrda

degil ruyi arzda cernii islam d.ivarrnda boyle bir minarei sihri naksi

bukalemun minarei mevzun yokdur On alti ko§e tarh olurimusdur

Her kosesi mabeyninde esasrndan serifesine varrnca iicer pay tabir

iderler bir gu ne zrhdrr Her tarh m da ant cekiib icra etrrrisdir Miizeh-heb hatavi kaihd iizr e cedval ile cekmede acizdir Ve her Kosesin

ibtidadan intihayedek gunagun islimiler ve baglamalar ve kerhler ve

rumilcr icra evlernisdir kim guva bu miriare suru h iimavund a bir

nahli sultarrive benzer Ve tabakasmda ovle mukarnez ve medine ve

keviler etrnisdir kim guva bir kadehi car lu felekdir Ve olkadar ra-

kik bina olurrmusdur ...tlo~1 Ve Yeni Kupu dihinde

Evaafr Camii Merde Bey inali

Fevkani halic kenartnda §e§ siitunu ali iizre safi m iin akk as tavan ..drr Amma haremi yokdur Pencereler isahraha ve haliee n azrrdrr Cami

icinde mahkeme vardrr Ve bir kirhe kirhe furu ska fur usk a bin a oluri-

mus i.it; tabaka bir minarei cihan m iimadir Hatta Seyh Ali Siirniir-

lesi darn adr Kadr Mansur Efendi bu camiin nazrrr iken tamir ve rer-

mim idiib bu camii nuru mahz eylcdi Hakka ki §irin carrridir Ve bu

eamiin ikikapusi var Sol rar afrndaki kapuda ha lic iizre bir h aseb

Evliya Cele bi 10 - 15



226 EvLlYA (:ELEBI

cisrr vardrr Ve bu camiin halic karsusun da mahallei Sukul Dellfdiv-

ve icinde

Evaafr Camiiil Ciindi

Alcak minareli bir kU<;iik camidir Ve vine bu <;aqu iere

Evsafr Camii Davudiyyei Kebir

Fevkanidir Dokuz kademe tas nerdiiban He ur uc olun ur bir ca..

mii miizeyyendir Ve ii<; tabaka bir minarei mevzunu vat Mihr abi

hurde sadefkaridir Mermer minberi kapusi iizre

(IS:JIJ~ 0j.a~ 4.:..0)~--'~\01)A

Aveti tahrir olurimusdur Ve cami kapusi iizre eeli hat He bu eb ..

vat tarihidir

J ~ _ ; ' ~ ~J)b ( ....J~o l . . .~

\ "'- ..I..> . . I . i '.S _ \ ~ U \ J...., . . . . 0 j•~ ~ J

~ ~ ~

\ . ..- ';;_ 4 .~ I_:~ \_I.r [1] l , l ; . -

Ve Babr Fiituhdan tasra

Evsafr Camii Mutahhar

Cemaati kesir ive malik bir kar i kadim ve b inavi az im bir minareli

eamidir Arnrna dahil olmak miivesser olrnadi Fevkani bir camidir

Andan

Evsafr Camii Bundukani

Bir ziba fevkani eamidir Iceri girmek miivesser olmadi Amma bir

musanna kapusi ve bir miiriakkas UI;; tabaka minaresi var Ve ana

karib vine Bundukani rab.i icre

Evsafr Camii Habesli Mehemmed Kethiida

Bes kaderne nerdiiban He urue olur [2] bir eamii cediddir Icinde

[1] Yildrz niishasi (I"..)

[2 J » , ,(olunur)



SEYAHATNAMESl 2')...- ,

Ictrk amud iizre rmin akkas tavandrr Krblive nazrr bir kapusr ve bir

Rum rarzt minaresi var Andan [1]

Evsafi Camii hakim Kaysuni

Ve Davudiyyei Kebir kurbinde verricri efendisi merhum Mustafa

Efendi hanesi orriirrde

Camii E§§eyh Kerimiiddiniil Debbusezi ve

Camiiil I-lindi

Babiil Hark yolu iizr e halie kenarrnda sehl fevkani kii~iik eamidir

'Tarikr a m iizre kapu srn a sekiz kademe nerdiiban ile ~lInhr fevkani

camii sagirdir Altrnda ii~ aded dii kkaru ve bir minarei musannar

var Pencereleri burke iicre n azrr m iinakkas tavanh carsu iere cem aati

kesireli m abedgahdrr Fil Biirkesine karib tahtani bir cam iiaz irn d irHaremile cami i~i tulen ve arzan yiiz altrnrs adrmdir Ve enderun

hirununda ve mahfil altrnda on aded beyaz mermer siiturilar ile

ciimle yiiz aded aroudu miintehalar iizr e ciim le m iin ak kas tavandir

Mrhr abt hurde tas He r uh arndrr Ve m inber igerci hasebdir Aroma

:gayet musann adir Ve ii~ kap usi vardrr Atebei siiflilerinde sengi zen-

hurl taslarda gunagfin tasvirlcr vardrr Ve bu caroiin sahra misaI

hareminin orrasrnda carkuse aleak divar iere bir bagcesi var kim

r ~§iiki'tfe ravihasmdan aderoin drmajn muattar olur V c azim nahli

Irurmal arr var Ve krjrle kapusi cenbinde bir ziimurriidvar vesil ka§i

Ile roebni ii~ tabaka roinaresi var Gayet alidir Ve kible kapusmm

:sag taraf'mda

A

Aveti ve sol tarafmda

[2] (jl}\~~ J L . u " ~~\J\ -,~~1 ~l\ ;~~\ c:l~\ ~ "l.:j~ 1 / " ' \ )

Vu bu caroiin canibi erbaasrn da cernaati ciimle ;ivan esrafr Rum

-olmagile carnii huddamlan gayet tahir dutarlar Ve bir rrrahd umu.miikerr em hatibi var kim Kur'anr az irni ve furkaru mecidi rilaver

erdikde istima iden taz e can bulur Sulehavi iimmetden celebi adem-

-dir Ustadtmlz Seyh Ali Siiroi.irlesi hazretlerinin tel arnialer iriden 01..

magile bu hakirin ser ikfi Idir Mrsir hakinde boyle halim selim ve

[1] YJldlZ niishasi (JI.:-H.)_'4 J; ~ i l ll .. l. • • I I)

J2}) ~ (J~ 1,)_ , . . ) ; tahrir o lunm us dur)



228

suzinak rnuhrik savn hazinli sehiikruh celebi yokdur Yevmi Cum' ..

ada hutbesin istima etrnejie olkadar cem aati kesire geliir kim carrride

hir saat mukaddem bir yer bulunmak ihtimali yokdur Andan vine

Fil Biirkesi kenarrrida ve Kantaratiil Sunkur kurbinde halic kena ..

r m da

Camii Katib E§§eyh ibrahim

Tarikr am iizre ancak bir kapusrrun tarafeyninden altrsar kademe

nerdiiban He uruc olunub mezkur kapurun yernin vesarmda mermer

iizre celi hat He

~

Ayeti tahrir olunrnusdur Amma tarihi yokdur Ancak ii~ tabaka

minareli bir sir in kiiciik camidir Kible pencereleri §ah raha ve smralpencereleri halice rrazrr bir tuhfe bina carnii ranadir

Evaafr Camii Habbaniyye

Yirmi sjit rrn iixre bir camii ruse ndir Altt kademe nerdiiban He urue

olunur bir kiiciik carnidir Amma gayet m etin birradrr Ve kapust

iizre ii~ tabaka bir minaresi var Selirn Cavus bu carnie nazrr olub

diirrii beyz asa bir cami etdi Andan Babi Sa'riyyede

Evsafr Camii ~eyh ~a'ravi

On bir kademe nerdiiban ile uruc olunur fevkani camidir Aln ciim ..

Ie diikkaniardir Olkadar vasi cami degildir Ve haremi yokdur Zira

bir tarafi §ehir icinde cereyan iden halicdir On iki amud Iizre ta..

vandir Mihrabr ve minberi rniifid mubtasardrr Ve bir tnusanna lie

tabaka minaresi var Sevh Sa'ravi hazrctleri bu carrride medfundur

U < ; yiiz miicelled kitab teltfarlarr vardrr Andan halicin karsu tarafm ..

da hemen kenarrnda

Evsafr Camii ~eyh Halveti

Tahtani bir carn icljr Yirmi amud iizre m iinakkas tavandir Kargir

kubbe degildir Mihrab minberi sadedir Pencereleri halice nazrrdrr

Hareminde bir kiiciik bag<;esi iciride bir azim nabrka dirahti vardrr

Gayet leziz nabikasi olur Ve$eyhin kosesiride hemen meydanda~

yek pare ves'il somakiden bir mihrab var MlSIr icinde misli yokdur.



SEYAHATi\A~IESi 229

Aroma Kudiisii §crifde vardrr Ve ii~ tabaka bir miinteha minarei

mevzunu var Bu asitani Halvetinin canibi erbaasmda vetrnis seksen

aded fukara hocrelert vardrr Mahallinde tahrir olunur Andan Derhi

Cemmarniz kurbinde (Ccrakeeeden dir Sene 813 de Samda Timurlenge

firar etdi) [1]

Evsafr Camii Bese.k

'Tarikr am iizre tahtani: hir latif ve §irin ve mlizeyyen camii kadirn-

air Ciimle enderun birununda on alti siitun iizre tavandir Harernin-

cle nahli hur Irnaj larr var Gayet musanna camidir Ve bir minarei

mevzunu iic tabakadrr Andan

Camii Naktbitlceys

Kara Koca Carnii ne karibdir Amma gayet musanna camidir Ve ka-dimdir Andan vine Kantaratiil Cemarnizde

Evsafr Camii Kara Koca

Kii~iik camidir Aroma ceroaati cokdur Andan vine Derbi Cernrna-

mizde Kantaratiil Orner mukabelesinde

Evsafr Camii( ~ ) - < : : . J )

'Tarfkr anl iizre hir k iiciik caruidir Aroma bir ihretnlima minaresi-vardrr Ve gayet musanna ve miizeyyen camilerin biri dahi budur

Andan Babiil Cedid yolunda Kal'attil Keps dibinde

Evsafr Camii Emir La~in

Bes kademe nerdiiban ile cikrlrr bir ~irin camii rusendir Minaresi

gayet nahif ve seramed [2] on dort mermer siitun iizre ibretniima

rnilnakkas tavanlr camidir Sultan Melikiit Tahirin veziridir Ve Kal' ~

ariil Kepsde kal'a divan iizre zivareti

Evsaf. Camiiis Sultaniil Cavli

Hakir girmek miivesser oldu Bir zavivei alidir Ve ii',; tabaka carkuse

bir minaresi var Andan Cam iiTavlundan a§ath mahalle icinde

[1] Bu ciimeler (tarikr am) IU evvelin e g~lecek.

[2] llldlZ niishasi (ve miizeyyen minaredir Revzenleri tariki ama nazrr bir camidir)



230 EvLtyA. CELEBt

• •

Evsafr Camii Emir Yusuf Ozbek

Bir ko~e basrrida fevkani bir ~irin ve latif binayi ziba eamidir

Car kemer iizre rniinakkas tavanh ve murassa mihrabh ve mukarnez:

ha§eb minberli ve ibretniima rmizevven mahfilli eanibi erbaa divarl

elvan hacerler He kaph ii~ tabaka minareli bir camii dilk iisadrrAmma haremi yokdur Eger bu Misrr icre olan bin cevamilerin ciim-

lesin .. . . . L S ~ r tahrir evlesek bir miicelled kitab olur Amma gayri ceva-

milerin esmalarrn beyan imam Hilseyn Camii Ve imaml Safii yolunda

Mesih pa§a Camii ve ana karih Kaysuni Camii ve cenbinde Sultan

Husen validesi Camii Kabri Tavil kurbinde Camii Seyyid Bedred-

diniil Vesai ve ana karib Camii HatuniY)'e ve ana muttasrl Camii

E§refiyye ve buna karib Sirkeciler mahallesi icin de Camii $eceriiddiir

Kirbei §erifi siyah harir ile orren Seccruddiir Melike Hatunun camif

kadirnidir Ve Kantaratiil Musiki oriiinde Camii Zeyniyye bir minareli

bir kiiciik camidir Ve Babiil Vezir dibinde tar ikr am iizre A)ltmu~

Camii Tahir Bevbars vezirinindir Amma bir minareli ve kubbeli

metin eamidir Ve Camiii§ $eyh $emsedclini Hane/i Mamur bir eami

ve hankah ibadetgahi kadimdir Cemaati kesiresi vardrr Ve Irare-

minde bit §eeerei kebiri meyvadar nabrkasi ve bir minaresi var Bu

camilerden maada mahrusei Mrsrr icre nckadar bin vakfullah var ise

Kadiasker Efendinin der defterindedir Zira ibtida Misira dahil oldukda

akalli her vakifdan birer altun ve beser ve onar ve elli ve viizez

altun aldugl evkafi azimler vardir kim Kadiasker Efendi eiimliye

nazrrr nuzza(r )dlr Ve teftislerine memur ciimle evkaf an larrn der-defterinde masturdur kim evkafdrr

Elfasltis Sadis vel i,rin

ltlahrusei MlSlrda olan mehur Mescidi kebirleri beyan ider

Kim hakkrnda Ayeti ~erif vard(u) (i.l........U lt_ " I_ '''~ Y.; " JII,.I.~ W I~ I,,) Ve seeder

gahl miislimin imar iden miiminin hakkrnda Cenabi Kibriya Kur'aru

Aziminde ve furkaru mecidinde buyurur (.r'iIU~IJ " \ u ~ Ii:i,j" ",UIJ.-!"I_. J ."llil),

iHihiri ihvanl zevilfehuma malum olakim divan Mrsrrrn zemaru ka ..dimde kavmi olkadar majirur ve rrrudernrnajj ve sahibi unf imi§ler

kim bir adem on :1deme malik olsa gayri ademin camiine varub

ibadet etmege tenezziil etmeyiib elbette hanesinin bir ko§esinde bir-

zavive veyahud bir gayri verde eami ve mesacid yapub ciimle teva- J

biile anda ibadet iderrnis 01 eeilden Mrsrr icinde A l i Evvub ivancla i lve A l i Tiirkmanide Misrr iere yiiz vermis yedi bin mihrab var imi~;



.sEYAHATNA~lI S I 231

Hala Kavitbav ve garafelerde divar divara min are minareye muttasrl

oldugu zahir ve bahirdir Amma h:ila evka Ifr) daim ve eemaati ka-

vim kirk alb bin mihrab mesacid mamur abadandlr Bazrsrnm rniria-

resi var Baz isrnm minaresi yokdur Ma lurnurnuz oldugu mertebe

mesacidleri beyan ider EvveIa i~ kal'ada Ascibasr mescidi Krlfivan

mescidi ve Car§l mescidi i~kat kal'ada Cavu~ Aga mescidi Kapumescidi Narin kulle mescidi Ve Azablar odalarr mescidi ve Sarrae ..

hane mescidi ve Kara Meydan mescidi ve Kavaflar mescidi ve Giil-

seni mescidi ve Harratin mescidi ve S:idat meseidi ve Megar ibe mes ..

cidi ve Sevh Bekri meseidi ve DerbiiI Ahmer meseidi ve ibrahim

Aga mescidi ve Kantaratiillitnon mescidi ve Hasan Sazeli mescidi ve

Babi Hark mescidi ve Cemmamiz mescidi ve Tabbagr n mescidi ve

Seyh Ken'an mescidi ve Siicauddin mescidi ve Resul Efendi mescidi

ve Zulfikar Kethiida mescidi ve Revhan Aga mescidi ve Seyyid Ali

mescidi ve $eyh Abbari mescidi velh asrl Gazali tahr iratrna n azar

idiib cerui i mesacidleri tahrir evlesek makduru beser de~Hldir Bir

miieelled kitab olur Ve Kacmaz ivve Camii kurbinde mihmandar

mescidi

Elfasliis Sabi vel i§rin

~ehri MIslr iere olan medreseleri beyan ider

Evvela Hazreti Orner fethinden sonra A l i Osmana gelinee Misrra

mutasarrrf olanlardan Erneviyyun ve A l i Abbasiyan ve Evvu biyan

ve Ahsidivvun ve Fatrrnivvun ve Ekrad ve Tiirkmaniyan ve Cerakeseve Ali Osmana gelinee on yedi devleti sel atirrde ii<; yiiz k irk n efer-

padisah Misrra rrrutasarr-rf olub herbiri birer medrese bina etrnialer ..

dir Ve arrlarm nice yiiz viizera ve viik elalarr ve ayan kibarIan Mrsrri

imar idiib U<; bin aln viiz medresesi abadan var idi Amma miiruru

eyyam He evkaflan harab olub medreseleri dahi harab olrnusdur

Lakin haia imarlardan Sultan Hasan ve Sultan Kilavan ve Sultan

Salih ve Sultan Barkuk ve Sultan Feree ve Sultan Kavitbav ve Sul-

tan Cakrnak ve Sultan inal ve Sultan Esref ve Sultan Seyfeddin ve

Sultan Aybegiit Tiirkmani velb asrl MISlr icirrde viiz eHi alti selarinve ibniis Sultan eamileri vardir Ciimlesinin hirer medresesi holla rna..

murdur Ve baska minareleri var Anlarl goren cami zan ider Amma

degildir Ciimle medresedir Ve Babr Hark kurbinde iskender pasa med ..

resesi Rum tarzt hocreler ive hareminde havuz ve sazirvaru revan ol-

mada [1] Dersaml ve talebeleri meveuddur Ve Medresei Davudiyye

[1 J YJldJ 'Z niishasi (drr)



232 EvLlYA (:ELEC~

ve Salibeden a§agl Medresei Sultan Sargrtmis Cami gibi ii~ tabaka

rrrirraresi var Mevleviyyet pavesi He dersami var N azirr ve mi.iteaddid

hocreleri ve hareminde havuzu azimi ve mihrabi vardrr Ve Sevh

Merzuku Kefafi kurbinde Medresei Karafi),ye fevkani medresei ka-

dimdir Ve Medresei Siileyman pa§a Sarrchane icinde Rum tarn

eiimle hocrel erikargir kubbedir Hareminde abdesthane ile rriarnur

miizeyyen medresedir i~ kal'ada Sevh Saride camii olan Tavasi Sii-

levm an pasadrr Yeniceri Agalarl rrazrrrdrr Ve Medresei Basltlyye ii\;

aded sahane medarisierdir Ve Orner ibniil Farrza giderken Medresei

Meymuniyye tahtani azim bina medrese [1] Dord ve i.i~ tabaka bir

minaresi var Ani gore:n bir camii azim sanur iki canibinde

"' -

Aveti tahrir olu arnusdur Dahi altmda (tarih)

( 4 J : _'~I~ _.,=:--~ \~ ~ ~ J < \ a : - - ~,:~)I < \ . : - )

Ve Medresei Hisabi)")e rnarn trr rncdrcsodir Ve lvfedresei Elmelikii.l

Karn il Mrsir icindedir ibtida Misrr iere dariilhadis bu rnedrese bina

olunmusdur Ve imaml Safiide Medresei Elmelikiil Kamil ve vine

imaml 5afH tiirbesi kapusi oniinde bir §afii havuzu ve bir azim se-

bilhane suyun kariyei Besatiri kurbinde Biirketiil Habesden su ke-

rnerleri ile Nil suyunu getiriib havran azim iden bu Elmeliki.il K a·mildir Ve §ehri Dimvatda dahi binihaye havrarlarr vardrr Ahir kar

Kamilm devleti karnil olub sene 635 de ogiu Eimelikii Adit Ebubekir

halife oldu Ve Medresei Sultan Salah uddin sene 575 de imaml Safi!

kurbindedir Ve sene 572 de Mrsrrm i\; kal'asm bina iden Yusuf

Salab uddiridir

Elfasliis Samin vel i,rin

Mlslr i~inde seliltini selefin bina etdiigi dariilhadisleri

beyan ider

~ehri MISlr iere ciirnle sekiz viiz altrrus mahsus dariilhadis vardir

ilmi hadisden gayri bir fiiriun goriilmez Hemen Camii Ezher etrafmdakirk dariilhadis vardir Cemii Miieyyedde Miislimi Buharl: tilavet olu-

nur Dariilhadisi Ezheride dahi Bubari goriliir Hasrh kelam ci.imle

dariilhadisieri bir bir takrir eylesek bir miidevven olur Hern hulasai

kelam seb ri Mrsir hadis kamldlr Elli binden rniitecaviz muhaddis

[11 YddlZ nushasi (did



233

kimesneIer vardir Her birinin derununda ravisile virrniser otuzar bin

hadis vardrr Ve Kurarri azim lruffazr gibi meshur hafrzr hadis a'malar

'varclrr kim gayri ulema varilarrnda bir hadis okunmajia kadir olamaz ..

lar Ve Misirda ulemavi muhaddisin sayir ulemadan mureberdir kim

izaz ikram iderler Amma ne h ikrrietdir Her kim ilmi hadise malik ..

air Yiiziinden nur dam (Ia) r Ve bu ciim.le darlilhadislerde dahi birer

mihrab ve fukaralarr ve hocreler i ve dersarnlarr var drr Haftada uc

kerre azim cem'iyyet olub muhaddisin giiruh giiruh derse giderler

Elfasliil tasi vel i§rin

Mlsln Kahire i~re darfitkur'alara beyan ider

Evvela Mrsrr icinde iicviiz vermis dariilkura vardrr Ekseriya canriler de

selef padisahlarr eim me ve hutabasi ve miiezzinan ecza ham iciin

herhir camide birer scvhi kura tavin etdiiklerinden maada ayan kihlar

-dahigavr iyerlerde mahsus kubbeler He darikura in sa ermislerd ir

Ciimle mesavilri kurralar talebelerine vasrvvet idiib Kitabi Cezeriden

bu ebvan okur (Bezit)

cliviib temam ilrni tecvid iizre maharici hurufu ....... '.I>I? icra etdikden

sonra (Bevit}

r " ~ ; ~ ~ ~ I J~ 1

'".~ -:.,\ ';/J\ ~ oS . - : J I \ . < w\ K ...._-.

kavli ternam olub hrfzr tekmildensonra ibni Kesiri rekrn il idiib Ceze ..

riyye ve Satrbide tahrir oldugu iizre cemii mahazleri zabt idiip krraati

ilmi Kesire ve Kiraari Seb'Ive andan Krraati Aserive and an Kiraati

Takribi tekmil fiiniin iderler Amma Misrrda bazr imamlar on yedi

kavil iizre mihrabda muktedavi nas olub imamet iderler Amma ciim-

leden Mrsrrda kavli Kalun ve kavli Ebu Amru kavli iizre okumakmakbuldiir Amma Rumda Hafas kiraati makbuldiir Bu kiraarler Haz ..

reti Orner lrilaferirrde men olub kendlilerindensonra kerirneleri Hafasa

Hazreti Osman ile CamiiiI Kur'an olub Hafasa kizdan ahiz olundu ..

gly~iin Krraari Hafas derler Amma Ruruda asrrmrada Hafas krraatin-

den gayri ibni Kesir ve Seb'a kiraatleri isrihar bulmarms idi Amma

ustadimra Evliva Efendi Misrrdan iistadlarr Sevh Ahmed hazretlerile



EVLtYA (:ELEGJ

islanlbola gelub ciimle ulemayi Rum ilmi hafasa mukayyed olub ilmi

Krraat dahi ~ayi olub Sevh Ahmed merhum olub iistadirruz Evliva

Efendi sevb iilkur a olub Krraati ilmi kesir ve Seb'a ve Asere vs Takrib

krraaetler-i i§ (ri) har bulub amma sair diyarda Rum kadar icravi hu-

ruf iderler Rum halkr necib ve resicl mukalliddirler (Beyit)

0))\:11~ " 'La~\ .}fJ:J)

l~~::-_;J}-I ~l1~)t:. J

l~~;>:;:..._~J l~\ . . ; . ; > 0"' "

kavIi iizre maharici hurufa riayct Ruma mahsusdur Amma Misirda

cok lahni eeli ve lahui hafi iderler Ekseriya huruflart tesh il ve terkiki

imaleile iera iderler Amma sed hafizlarr cokdur Hususan Mrsirdaki

asrrrruzda Sevh Selarne ve Sevh Abdi.ilhak ve Sevh Mehemrned Gam.

zavi ve Sevh Hamdullahi Isbuti bunlar fasihiillisan ve bediiilbeyan

Asere ve Takr ib sahibleri Ve' bunlann ernsali yedi yiiz sevhi kura

var idi Hakir tilavet etdiikde yemin iderlerdikim Siz Samiden tilaveti

Kur'an etrrrissjz derlerdi Ve Misirrn ciirnle hamelei Kuran ulernasi

gayet muteberdir

Elfasliis SeHisin

MlSlrl Ummii Diinya i~re ciimle mektebi ssbyam

ebcedhanl beyan ider

Evvela §ehri MlSIr icre ciirnle iki hin on bes evkafr daim mektebi

sibvan trflan piiseram ebcedhan vardrr Ve iki bin dahi evkafr muattaI

mektebi hasbi vardrr Ve viiz elli aln selfitin camilerinin sebilleri us..

riinde elbette b irer mekteb mukarrerdir Ve savir viizera ve viikela

ve agniya sahibi hayratjar rn sebilleri ciimle dort bin aded sebildir

Elbette her sebili ali iizre miinakkas mukarnez revzenli kasrr Yusuf

misal mcktebler mukarrcrdir Ayant Mrsrrrn deb'Ieri bovledir kim.

ciimle mektebler sebiller iizrc mebnidir Ve etrafmda gunagun perdeizenburiler ile setr idiib icin de cemii srbvan rilaverl Kur'an iderler Bu

hisab iizre Misrr iere ciimle 61 76 aded mekteb olur Amma ciimleden

Selatin carniIerinin mektebleri miikellefdir Evvela Sultan Gavri mek ...

tebi ve Sultan Hasan mektebi ve Sultan Krlavan mektebi ve Sultan

Esref mektebi ve Sultan Miieyyed mektebi velhasrl cemii selarin



SE"fA 11,-\Ti'i AMES i 235,

mektebleri ve viizera ve ayan mekteb ler irrin haceleri n rsfr Ramazanda

cii mle fakir fukara ve yetimi b irievalar m korpe kuzularm haceler ba-

§lna cem evleviib bogazlarmda kitabi Kelarru izzetleri ile alay alav

el ele veriib halifcleri vesile olub ciirnle srbvan in ru sfr i>1~> ~ r~'" dcr

ve nrsfr 0l:£ ~ t'~ deyu savtr ala ile ~aquy bazar icr e ubur idiib mual-

litnleri akiblerince mekteb n aarrt hanesine varub ciimle srbvan vak-

fullahdan birer kat MISlr alacasi ve harir hil'atler ve har ir arakrvve-

ler basdan ayaga geyiniib krrkar ell iser MlSIr parasi rn iir-ette.bjer iri

alub vine azrn irah idiib siirur sadrnan He ,ji:M ~ 0\:~~ diyerek ubur ider-

Ier Bu hal iizre sehri Mrsrrda rnsif Ramazandan yevmi Arefive gelince

mektebi srbvan guva tugyan idiib giiruh giiruh n azrrlarrna gel iib git-

mededirler Hakka ki azim evkaflar dir Vakti zuhur ve vakti asir oldukda

ciimle selatin camilerinin ll1inarelerinden Bilal iler edayi ezarn Muharn-

mediye agaze etdiklerinde . J J ' . :. . . . i.;" Mrsrrrn her ko§e basrnda vaki olrnus

sebiller iizre her m.ektebde ku·kar el Iiser tiz biilend avaz.h piiseran

masumlar ciimle bir ahenkde banki Muhammediye reha b uldu kla-

Iarmda kamil bir suati niicumi Misrr icirid e makarru hicaz ve segah

v e h iise vin iezan fasrllarr olur Boyle m.ekteblerde ezan virmek bir

diyara mahsus dejiildtr Ve badesselat cii mle sibvan bir yire cem olub

a lel urnu m Surei Miilkii tilavet idiib andan selah taviliye m iidaverner

idiib sahibiilhayarata sevabm hibe idiib ve havrr dua iderler Bu ayin

dahi bir divara mahsus dejiild ir Amma ekseriya mekrebler de m iice.lla

tiz nefesli sibvanlar birbirlerine hasmane m iise lsel ezanlar rilavet

etdiklerinde istima idenler havatr can bulur Bazr a V a n t devlet

ve ban viizeralar alay He ubur idiib sebil (1) erinden abl safr rrusetseler yukaru mektebden ciim le sibvan C.:\yet) ( l..i.:'\' ~I.J'; ('"1":) ~~-J )

deyu feryad iderler Ban ehli kerem an lara kerem iderler Iste Misrrrn

cemii mektebleri bu ii~lub ve tertib iizeredir Malumu izzet ola vesse-

lam Amma mektebi Ervam vetm is yerdedir Ovle sebiller iizr e kasrr

ali misal mukellef mektebler de~ildir Mahalle icler inde ekseri va

Giilseni hazretleri tekivesi kurbinde iitadi kam il hattatlar haceler

dirkkan larda vermis seksener Rum hafki pecesi trfrllarr vardrr ilmi

hisab ve ilmi kitab ve ilmi krraat okurlar Bunlarda fel lah in ve

hrzrri sibvanlari yokdur Rum haceleri bu mahallerde sakinlerdir.

Elfasliil Hadi ve Selasin

Mlslrl Kahirei Muizziyye iere olan tekyegah asitanei

dervi§aol beyan ider

Evvela §ehri MIslr icre iicviiz alrrnis tarik mesavrhler-i kim var drr



236 EvLiYA (:ELEllt

Ciirnle tariklerin sertaci tar ikr ulema ve sulehavi ehli ser iat ve ehli

tarikat ve eh li marifet ve ehli hakikat Muhammedidir Andan tar ikr

sani Hazreti Ebabekriis Siddrk ve 01 garalar refikdir [1] kim ibtida

Hazreti Resalet den cihazr fakn kabul idiib Hazretden biat idiib tariki

Naksiberrdivve olrnusdur kim anlara Tarikr Hacegan derler Velvele-

leri Belh Buhara ve Horasana ve Ruma ve Kiirdistana dii§mii§diirBu tarikden on iki tarik miiteferrik olrnuslardrr Ciimlesi Nasibcnde

miintehidir Andan tar ikr sani Hazreti Imami Alidir kim Hazretden

cih azr fakn kr-bu] idiib Halved tar ikr o'lmusdur Ve tar ikr Halved gibi

ii~yiiz tarik bu Alinin Halved rar ikrridan miitefcrrik olub ciirnlesi

tar ikr H?l.veti:ye miintehidir Andan tariki imaml Azarn ciirule tar ik-

Iere sirac olruusdur Andan tariki Safii andan tarikr Maliki andan

tarikr Hanbcli ve Kadiri ve Sa'di ve Bedevl ve Rufai: ve Rai ve

Dessuk ive Burhani ve Vahidi ve Yesevi ve KembilH ve Abbasi ve

Edhemi ve Bekri ve Sa dati ve Vevsi ve Alevi: ve Hayderi ve Semsi

ve Mevlevi ve Veledi ve U§§aki ve Feriavi ve Yemeni ve Bekrasi ve

Kalerideri ve Samudi ve Bavr arni vc Hamzavi ve idrisi ve Orner Ru-

serri ve Ibrahim Giil§eni: ve Sinani ve Zeyniye ve Nimetullahi ve

Nurbah§l ve Mutavi ve Sen avi ve Siiudi ve Levsi ve Farzi ve Harnusi

vel hasrl ciimle ircviiz alrmrs tarikden maada nice bin tarik rnesavib.ler l

vardrr kim sertaci Resuliis Sakaleyn hadisi §erifinde buyururlar

kim (Hadis) J ~ ) .8 .1 1 ,) " 1" :\ . ). )." 1 ..t l J \ "; )011 mazmunu iizre nice bin tarik var-

drr Amma dideduzu sahayifi asan iber clan erbabi basara hafi dci'W#

dir kim silsilei alivve mesavihi kiram bihasb elarnesar-ib bir kac subiye

miinsaib olub herbiri birer diyara §ahai sayedar berk barh kol salrrus-Iardrr Arnrna iicer binden miitecaviz tar ikr fukara Misrrda mevcud

olub ayini Muhammedi iderler Ciimle ehli Misir ehli tevhiddir Ha-

len bu tariklcr iciin §ehri Mrsirda bin altml~ tekyc vardlr Amma

mamur abadan olanlarr beyan ider Evvela ciimleden evvel iki viiz

asitanei Seyyid Ahmediil Bedevi vardir Ve eyaleti Misrrda halifelerin

defteri mucebince iki bin altmis tekyei Bedevidir Her sene halifeleri

Mevludu kebir ive geliib tecdid ve biat iderler Zira Mrsir halkr ciimle

Seyyid Ahmediil Bedevive mutekidlerdir Hatta bir ise mustarib olsa ..

lar LS'.l:".1.2-1 .t:-"~ ~\~ derler Vc mahkemede yemin icab etse .r~ J LS'~ r.

~.l:ll,.,\ deyu yemin iderler Misir icinde azim asitaneleri ve metin ev..

kaftan ve ii~ kerre viiz bin beyaz krrrmzr rrdah ve gozlcri siirmeli

fukaralan varclrr Baska asitanelcri Mrsirdan iki menzil §imal canibinde

haki Garbivvede kasabai Tantanrn vasatrnda bir azim asitanedir in#

(1] Yrldiz niishasi (g aru r re fikd ir)



SEYAJlATI\AMESi 237'

§aallah mahallinde tahrir olunur ~r" U"'-'; Amma Misrr icinde ulu asi*

tanesi Kadrasker Saravi kurbinde tar iki am i.izre

Tekyei ~eyh Merzuku Kefafi

Halifei Bedevidir Sclim Haru Evvelde hayatda olub Ebiissiiudu

Carihi He rd.1 .._...l~1 ,J.i (.1_~ diyen sevh in bid dahi burrlar dir Tekvesi

cami icindedir Kirk elli h ocr e fukarasi var Nimetleri mebzuldiir Sevh-

leri Ahmed halifedir ve

Tekyei ~eyh Rufai

Sultan Hasan Camii dibinde bir ulu asitanedir Tar ikr Biirhanidir

Yiiz bin fukarasi vard rr MISlt icinde bu tarik halkr dahi cok dur Mah-

meli serif alavfr ) giin ler ibes yiiz aded beyaz alernlcr le vo'llar r tezyin

iderler Sercesmcler irideri ibrahinl Dessuk iBiir-harriderid ir Sevvid Ah-mediil Bedevl He m uasrr olup Bedevinin ibrahirn Desuki kar mdasr

oghdu Buna dahi Misrr halki gayet rnutekidlerdir Hatta birbirleri

mabevninde vem in etseler L.J"kJ \ J _ , • .r-l derler Yani Bakrr alemini don-

derici ibrahim Dessuki derler Hakikat bir uIu alamet zahir olarak

olsa ibrahim Dessukinin kabri sc rifi iizre ol an bakrr alern bir k ac

gun evvcl dorriib hareket etrnege baslarlar Andan malumlarr olnr

kim bir alamet zahir olur Bu ibrahinl Dessukinin dahi iki kerre viiz'

bin Burhani fukarasi vardir ASItancsi Reside karib Nil keriar mdadrr

Mahallinde tahrir olunur Ve vine Mrsir icin de

Tekyei Iruarm ~afii

Caver ulu asitanedir Her sebt gicesi bes alti bin fukara ve zuafa

cern olub sabahadak ih va idiib iki viiz iiC;yiiz hatmi sertf tilavet ol u-

nur Baska bir rnahalledir Ciirnle fukarayi Saf il erdir Vakful lahrnd an

fukaralanna nimetleri mebzuldiir Ve MevlUdu Serif in de on bin adem

rn eku lat mesrubatlarr He varup ihva iderler kim 0 1 gice ervahi Resu lu

Ekrem and a h azrrclrr derler Ve ana karib

Tekyei imanl Ebiilleys

Bu dahi bir ulu asinanedir Bask a bir mahalledir Mrsrrrn cenubu

canibinde schir haricinde bir ulu zivarergah drr Bunlar dahi Selim Han

asr mda hayatda olub ./"""i.1JI V"'~\ J.i {..l-~ diyen burilardrr Nice bin kesif

kerametleri zahir ve bahirdir Fukar asrna Sii udi derler Bir halim selim

adcmlerdir Ve u lu asitanedir Andan



233 EVLlyA (:ELEBi

Tekyei Scidcit

Bunlara Mrsirm rusfi vakf olunmusdur Bunlar Magr ib Zemininden

geldiklerinde ii~ sene Mrsrrda Nil tasmrvub kaht gala olur Ehli Mrsir

reca iderler kim Nili Mubarek tasa Anlar Nile emir idiib derhal Nil

ovl e cu§u huru sa geliip ii~ sene gelmedtijii bir anda gelir Ciirnle Mrsir

hal ki (':'bl. ~ . .t l ~ ) derler Aziru asitane ve fukarularr cokdur Ve CebeliCusi dibinde

Tekyei Omer ibrahim Earrz

Her Curn'a n ernazrrrdan sonra bes altr bin adem cern olub Surd

Kehfi tilavet idiip evrad czkar larmdansorira tevhidi sultani olup a~n

serif ler tilavet olunrnajia baslar kim cemii hoselhan hafrzr Kur'an

imtihanen murad idindikleri a§rt ~erifden tilavet ic l iip cana safa

verirler Andan cem ii hos avaz biilend savtr hazine He Sevh Omerin

Taivve kasidesin agazei hicaz ussak He tilavet etdiklerinde ciirnleussak mesr me dhus bihu§ olurlar Zira 0 1 gun anda ciirnle a~lkan

sadrkan budaIa ve iimena vc evtad ve niiceba ve nukaba ve meca-

zibun melfimivvrin andadir Ve nice kerre Hazreti Resaletin cemali

bakemalin mi.isahede etmis aSlkl serbaz miimraz serfirazlar vardrr Ve

her Cuma bizzat Hazred Resulii Kibr iva haau-dir devu boyle izdiham

olur kim adem adem in omuzunda otursa bir adem rencide hatir ol-

rnivu p ciim le mahzuz olurIar Acib hikmetdir Ve bu asitanede bay ve

geda dimek yokdur Ciimle balrk gibi bid biri dizine meks iderler

Alti viiz m iktarr fukarasr vardrr Nim etler iades corbasrdir Ciirnle ha-

zlr olan ihvana mebzuldiir Andan yukaru

Tekyei ~eyh ~ahin

Hakka ki Sahin kavasi misal bir kava iizr e ~ehri Mrsir tahti pav-

de niirnayan bir ali asitanedir Cam i! ve m irraresi var Bunda dahi

bade salat ii Curn'a a~lkan cern olub tevhid tezkir olur iki viiz rn ik-

-dar fukarasi vardrr Andan

Tekyei ~eyh Cus!

Cebeli Mukattarn ki Misrr m ic kaf'nsm a havale bir cebeli ali

iizre bir asitanei ciharmii madrr kim ciimle Misir ziri vavde niima-

vandrr Ve gavet havadar tekyedir Bir camii ve krrk elli dervisanlarr

var dtr Abl hayat sulan a~aih Mrsir-dan develer He pasa keth iiclast dol,

.dur ur Andan deyre gider Andan a§agl garafede



SEY AI lATNAlUES t 239

Tekyei ~eyh Akabei A.miriil Ciiheyni

Sahabei kiramdandu Sene 1063 tarihinde Haseki Mehmed pasa

miiceddeden cami He ve minaresile ve tekyesile kal'a misal bir asi~

tane bina evlernisdir kim tabir olunmaz Yetrnis seksen fuk arasi var-

.dir Andan

Tekyei Besdfin

Nile karib bir beled iciride havuz ve saz irvanh bir bag! irern rek-

yedir Nakibulesraf hiikm.iindedir Fukaralart Siirefalardrr Miiteaddid

maksure ve matbahlan vardrr Andan

Tekyei Tirendezan

Kademiin Nebiye muttasrl bir tekyedir C'iirn le kemandaran vetirendazan anda geliib kesbi hava iderler Baska matba hlari ve mute-

addid haneleri ve sakiveleri vardrr Ve her peb livanm hirer n isan

raslarr vardir Ve buna mattasrl

Kademiin Nebi

vardir Ciimle bu havratlar defterdar ibrahim pasaru ndir Insaallah

rnesirekahlar rnahall'inde tahrir ideriz Zira havrati azimdir Andan se-

hir kenarrnda

Tekyei Hazreti Sitti Nefise

Bir ulu asitanedir iki yiizden m iitecaviz fukarasi ve turbcdarr ve

tekvenigini ve nazrrr var drr Ayende ve revende(ye) n imeti mebzul

dor Andan Kabri Tavil kurbinde

Tekyei ~eyh Nurullahiil Bedevi

iki viiz mikdarr fukarasr vardir Andan Gavri Kemerleri kurbinde

gomiilUk icinde

Tekyei Hazreti Zeynelabidin

Kal'a misal beden beden bir ulu asitanedir Iciride krrk eHi fuka-

rasi var Amrna nimetleri yokdur Madekaddem azim evkaf irnis An-

dan ~ehir icinde ve vine MISlr icinde Babi Bartus Sakka yin kur-

binde



2tO EVLlvA CELEBt

Tek.yeftls ~eyh

Bir minare1i bir karl kadim kohne cami(i) var Mevdarrrnda fu ..

karavi mii slimin gll:H satarlar Ve vine Mrsir icinde Kantaratiis Sun ..

kur karbinde halic kenarrnda

Tekyei Esseyh Halveti

Uiu asitanedir Fukara savmaalan var Ve bunda vekpare bir ve ..

~il somaki mihrab vardrr kim diller He tabir olunmaz Aziz Abdur ..

rahman Efendi hazretleri seri saadatine sivah destarr Ali sarub nice

bin fukarsaile mezkur vesil mihrab dibinde tevhid tezkir iderler Ve

bu asitanede Curn'a krlunrr Hos camii var Halved Cam.ii namile

~ehre ~ohre olmus bir carnii tahtanidir Ve haremindeki bag<;iye mut ..

tasrl bir abl hayat k uvusu var drr Ve matbahrnda sebr uz nimeti fuka ..

rava mebzuldiir Ve yine Mrsir icinde Babus Sa'rjvve kurbinde

Tekyei Esseyh Hazreti ~a'ravi

Hal.en havatdaj l]Seyh drr Celebi Efendi nice vuz aded

fukarasile sebruz tevhidi Rabbiilizzete mesgulfer dir Ve matbahi Ita-

mrnda ~ebruz fukarava nimeti mebzuldiir Andan ~ehir icin de

Tekyei Semseddiniil Hanefi

Halice karib ulu asitanedir Camii ve tckvesi ve yuz elli fukara ..

si daima tevhid tezkir id iip rn uteacld id hoccreler ivardrr Ve ayendeve revendeye nimeti mebzuldur Andan Salibe sukunda

Tekyei ~eyhuniyye

Sultan Hasanrn veziridir Bir azim asitanei Seyh Abdiilkadiriil

CeyIani tekvesidir On alrr sUtun iizre mebni tavaru miinakkas bir

asitanedir Hareminin vasatrnda bir havuzu azimi sekiz siitun iizre bir

beyaz kubbei alidir Haremi serapa beyaz mer mer! ham dosel idir Ve

bu asitanenin sag kosesinde bir kapudan iceri iistii mestur bir mev-

dandir Etrafr kat enderkat fukarayi Kadiri hocreleridir Vc 0 1 rnev ..danda ciimle fukara sima tevhid safa iderler iki viizden miitecaviz

fukaralan vardrr Fakrr fakada riyazat rnlicahede sahibi kim seIer var-

drr kim viizler inclen nur darn (l Iar Ve rnecmar fukara ve ulema kar

nr bir asitanei Kadiridir Ve evkafr gavet kavidir i\yende ve revende-



SEYAJlATNAMESl 241

ye nirneri mebzuldiir Nazrrr Misrr valilerinin imamlarrdir Senevl dok-

san bin para imam a helvani hasrl olur Ve bu tckyenin sahrahdaki

kapusi iizre ii(c;) tabaka bir minarei seramedi var Ve bu rekveve na-

zire tariki amln karsrrsrncla Camii Seyhuniyye var Tekye ile cami

ikisi bir tarz iizre bina olm usdur Pencereleri sahrah a nazn-dir Ve bu

tekyenin sevh iEmir Celebidir Hal im seHm sahibi tab sadatI kiram-

dan mahdumu miikerrem Celebidir Ve sehri Misrr icre dort verde

tekvei Kadiri var drr Amma bu ciimleden miikellefdir Ve huna karih

vine Salibe carsusi icr e

Tekyei ~eyh Abbar

Halen hayatda mazannai kirame bir hiiyiik kimesnedir Ze-

viyesinde sakindir Banesinden tasra asla cikmaz Miinzevi ve

perh izkar savrm Davud He gecinir bir zati serifdir iftarda yirmi

dirhem arpa etrnegi viviib bir kase siid icer Gidalarr oldur Alim

ve amil ve fazrl ve karrril miistecabiiddave bir azizi miiteverri

ve ehli perhiz ve sahibi rrvazat kimesnedir Menaklbl $eyh Abbar

( . . . t , . . . . t . . . ) Hatta hakir Defterdar Ahrned pasa ni.izulinden i . i e ; gun m u-

kaddem Seyh Abbari hazretlerinde idim Esnayi kelamda Pasa ne kar.

dadrr buvu'rdrlar Hakir idiib Mekk e ve Mcdine hizmetinc tckayyiid

idiip duai havrrrnaa mqguldi.ir didim Hemen kesfidub buyurdular

kim Acaba iie; giinden sonra bizim zaviye on iiride n geciib bizi siial

iderrrriki buyurup hir rumuz isaret etdiler Huzzarr meclis oianiar

sevhin isaretindcn naks a1ub Pasa fukara muhibbi dejiilclir deyu bazr

seh arm ta'ri ve tesrri He pasava zebandiraehk etdiler Herne n sevh

La la Ne olursa min indilIah olursuz Beddua etmen Bie mr-Hlfih bu

Misu-da ziyankar cckirge durmaz Belak olur Ve beni adem in de zi-

vankarr durmaz Ve seb ruz fitne fesad iden dahi rnuarnrner almaz

deyu isaret amiz kelimatlar buvurdrlar Hikmeti Huda iicuricu gun

Rumeli Mevdanrnda ciimle asker piirsilah olub bir guliiyyi am oldu-

kim adem derya gibi ternevviic idiib Azablar kapusi oniinde Abdul-

fettah nam Anbarr Yusuf katib'in atmdan vrkub pare pare etdiler

Ve pasarnn u§agI enmesin taleb etdiler Bilahar e pasavi bilase beb azilIdiib a§agl endirdiler Pasa tevabii levah iki He Salibe carsusr icinden

uhur idiib Seyh Gahbari:nin huddamlan pasav a selarna durub pasa

§eyhin hal hanrrn siial idiib alay ile Haci pasa saravrnda rneks idiib

anda mihman oldu Hasrh meram sevhin i.ie; gun mukaddem Pasa

buradan alay ile geciib hal hatrrrrnrz siial ider mi isar eti iicii ncii giin

viicud buldu Boyle kesif keramet sahibi aziz kimesnedir Cern iize-

ruanda kendii eline ne ehi! evladi destine haramdan ve helalden dir-

Evliya C;elebi 10 - 16



242 nvr.tv A ~E LEnt

hem dinar girmemi~dir Arnma alatar-ik iilhcdave prrrnc ve hal ve

yai4 ve kamh makulesi hedavalarr alir Kis~eleri vine hedava bogas}

hil'atlerdir Boyle bir azizi CenIcenab sultarn Fukaradir Tekvesinde

ciirnl e fukara rrza lokmasile kefaflarurlur vesselam Ve Rumeli Mev-

danrmn sark i nihayetinde

Tekyei Hocegfm

Bir kant fukara tekvedir Ciirnle Ozbekiler ve Belh Buhara fukaralan

and a sakinlerdir Evkaf lari zaif olrnagivle nezerat He geciniirler Harra

Selim Han islanlboldan azrni Misir deyiib gelirken bir fukarayi Nak-

sib endi dort yiiz vakrvve bir krrrmzr sengin amudu somak i paresin

ketfine urub Selim Hanrn rrazarmda bu tasr ta Misrradak getiriip

badelfetih Selim bu tekyei kendiiye bina idiib hala kendiisi rekvenin

cenbinde medfundur 01 amud pare tekyenin kapusi iizre demir zin~

cirler He maslubdur kim ayendc ve revendenin manzurrdir kim bir

cleve ban parcei somakidir Hakka kim kerametdir Ve ana karib

Sultan Miieyyed Han bimarhanesinde

Tekyei Ozbekyan

Bir kii~iik tekvedir Evkafr yokdur Hemen rrza lokmalarr He gccrrur

Ozbeki ve Hindi ve Belhi ve Bengali ve Selmani ve Mogol ve Bogoli

bit alay fukaralardrr Bir zaviyeleri var Ve sevhleri mazannai kirame

bir kimesne oldugundan ci..imle fukara sem'Ine pervane olub cern

olurlar Andan

(Sir satir acik blrakzlml~)

Tekyei Nizamiyye

Sene 733 tarihinde Sevh Nizamuddin hazrerleri rarikr Halvetide bir

ulu sultan imis Kendii mallarile tekvegahr fukara olrnagivciin Sultan

Mehemrned bin Sultan Krlavandan mezun olub Babiil Vezir haricinde

bir piiste iizre cihan niima bir asitane biinyad etrnisdir kim Mrsir

icinde naziri yokdur Bir camii latifi ve iki yi.iz rnikdarr fukara hoc ..releri ve miiteehhil fukara hocreleri baska miicerred baska ve bir

mevdarn alide tevhid olunur Beyaz mcrrner He doselidir Ve marbahi

alisinde ayende ve revendeye nimeti mebzuldiir Hatta hakir Canpu ..

ladzade Hiisevin pasa efcndimiz asrmda bu hakir bir sene rrazrrr

olub canibi vakftn favrairiden bir MISrl kise hare idiip cami ve tekve

diirr ii beyzasa oldu Ve iki vakit raami mebzul oldu Senevi yedi kise



SEYAHATNAMESI 243

Iradr dorr kise masrufu vardir Gayet miiremevvin [1] evkafdrr Hatta

Islambolda rnerhum olan Misr iOrner Efendi kirk sene bu Nizarniyye

tekyesinde sakin olup fiinunu §ettaya malik olrrrus Bir ruhaniyyetli

tekvedir Seyh Nizanliiddini Isfahani hazretleri bu asitanede asude~

dirler Ve Sultan Hasan Camii dibinde

Tekyei Vahidi

Ciimle Hindiler bunda sakinlerdir Yaz meydanlan ve kl§ mevdanlarr

ve birkac hocreler ivardrr Evkaflan yok idi Canpuladzadenin haz ine-

dan ibrahim Celebi iki ciraye ve tekve sakfrnda on di.ikkan akarar

etdi Kirk sene diinya kelamrnr sovlemcrnis Hindi vardrr Hemen ~ r"

olup ruz seb ibadete mesguldiir Bazrsr ii~ ay ayag iizre durur ibadet

idiip vine kayim olur Boyle fukaralar vardrr Andan

Tekyei imam Hiiseyin

Sene tarihinde A l i Abbasivanda ndir Bin asi bir ulu carnidir Camiin

Icinde olan amudlar Ka'bei ser-if cirrninde olmak ile Ka'bei serifin

sivah ortusiin pasa sevr etdiikden sonra bu carnie getiriib mezkflr

direklere kusadub her sene ka'be ort iisiin bunda dikerier Bu tekve-

nin baska fukaralarr ve tiirbedarlarr vardrr Nirnetleri kendiilere an-

cak kifayet ider Uiu asitane oldugundan canibi erbaadan nezerat ve

rnekfiljit mesrubat cok gelir Ve Demir kapu kurbinde

Tekyei Hazreti ~eyh ibrahimi Giil§eni

Sene 940 tarihinde SiiIeyman Han asrrnda kendi.i mallarile bina er-

rnisler Sah rahr Muhamrnedi iizre bir ulu asitanesi var Hareminin

kapusrndan yirmi kademe tas nerdiiban ile crkrlir Bid biri Icre ii<;

kat kapudur Tariki ama meksuf evvelki hiiviik kapunrn sag tarafi

cercivesinde

'"'} _; 0""'>\ C Y ' J (..>- )1~)\ ~Ir~)

Ayeti tahrir olurrrnusdur Ve bu kapu ile orta kapu mabeyninde bu

ebvatlar bir levha iizre celi talik hat He tahrir olurrmusdur [Krta )

Dcrgdlu Giil$eni kim pur zevk pur sajadir

icra olan hep anda riyini Mustaladlr

Dergdhi Gul§eniden dar olma ey Gedaqi

An kim gedasl halka hadii rehniimadir

{1} Yildu niishasi [rne tin]



244

deyu terkim olun musdur Ve bu kapudan iceri gir erk en sebilhanei

fukaradir Sebilci dede ciirnle koze ler iod amber He abl rakik ile rneb-

zul ider Andan geciib yedi kademe nerdiiban ile biiviik haremi §eri ..

fe cikar kim bir bevaz rrriicel la mermeri ham doscli ak sahradrr Ve

bu mevdanrn bir mihr abi rnusann ar var Ostiinde beyaz mermer iizreceli hat ile ( . A .yet Surei Bakara)

Ayeti terkib olunmusdur Bu haremin canibi erb aasr kat enderkat

fukara h ocrele ridir Ve her hocrerrin altmda fiskrvvelerdir Hocre sa..

hibleri merhum oldukda 0 1 ftsklyye ziri zeminine dcfn iderler Ne

muhallefatl kalursa beyi idiib malrna gore eczai ~erif ve h atrni serif

vakf idiib ci.imle fukara ruhu ~erifiy<;iin rilfivet Idiib Duacr dede

mcrhu mun ismin yad iderler Bir tekvcde boyle hayrat yokdur Ve

her h ocre altr mezar lrk olmak bir tekveve mahsus degild'ir Acib

tarz iizre tarh olunrnus bir asitanedir Ve halen bu dergahda ii<; viiz-

den rrriitecaviz fukarayi Giilscni vardir kim pak vc pakize canlardrr-

kim herbiri kusei vahdetde ibadetle mcsgul olub rrvasat mucahede

He mel uflardrr Ve bu hareme her levlei Curn'cla ibr'isim zjkrvrner

hal iceler doseniib salatr l~a eda olunub Surd Miilk t ilaver olun-

dukdan sonra ciimle ussak hazir olup evrad ezk ar lar ternarrundan

sonra tevhidi sultaniye baslrvub ciirnle ussak el ele koI kola olub

deveran iderek sirnai safa idiip tevhidi eriyye mesgul olurlar kiln

asitanei Giilseni giilserri baih irem olur iki koldan zakir ve ~akir an ..

delib asa n evasazlrk ve n ajimeper daz lrk id iib makanu ussakda ciirnle

u§§akl mest m edhu s idiip rasti karar iderler Ve Haki dede ban fu-

karalar ile micmerler ile oclii rn iileb besler yakub ciirnle zuvvarrn

yiiziine giilab nisar idiib ciim.le ussakarra siikker §erbeti bezl iclcrler

Yedi sekiz saat bu tert ib iizre tevhidi sultan! olurken ciimle zakiran

sak irarrlar hos avaz ile kol edvar iizre on iki makam ve vir mi dorr

§u'be ve kirk sekiz terkibi vc virrni dor t usul iizr e icra idiip savtr

hazin ile zakirlcr birbirlerine h asmarve m iiselsel kar vc n aks ve zikr

ve arne! ve zic1i dii beyt ve taksim ve savt ve haznegir sekil'li tasrii-

fatlar okuyarak dervisaru a§lkant sermest ider ler Zakirin b iri tevhide

fasrla olup fukara sehl rahat olsun iciin savtr Davud He Fuzuli ve

Ruhi ve Orfi ve Hayyam cbvatlarrndan bir diibevt yahud penc bevt

taksim idiip ciimle fukara kendiiden geciib bir gayri makamde tevhid

tezkire ahenk idi.ib ilamasaal lah btl iishfb iizre tevhid iderler Vu bu

asitaniye gelen ciimle erbabi mar ifet ve avant devlet Ervam halkrdrr



SEYAHATNAMESI 245

Bunda evladr Arab giremez Ve bu asitane haremi muhterernirrin

ta orrasrnda eflake sercekrn is bir hubbei ali iciride ibrahimi Gdlseni

hazretleri aded evlfidt evladlari He asudedirler Bu dergahln canibi

§imale bir musanna ve murassa misal simi halis He yollar ve gullet

ve kitabc1cr He mebni bir babr rrrua llfidrr Atcbci alisi iizre (Ayet)

( Iv" j 4.: .~IJ\ riJ1 ); ;' U : _ :0 I j:.wJ )

Ayeti terkim olunmusdur Ve bu hattrn fevkrnda bir kitabe icre celi

talik hat ile miizehheb ve laciverd ile iistadr kamil bir asar etmiskirn

bu kadar miiruru eyyam ile §iddeti hardan ve matardan zerre kadar

rahnedar olmrvub bir abl hayat hattt latifdir Tastir olunan tarih

budur

t:)L JI -"~\ t:)C .:...;_J

r:~I..,~ 0L.,) I ~; .::~C i. '. •"""\... . " \ . . . . . , . . . .

tahrir olunrnusdur Ve bu kapudan iceri zuvvar girdikde dembeste

ve hayran olur Olkadar zer ii ziver He miizeyyen olkadar zikrvmer

maslUbat avizei musannalar vard ir kim beni -adem irrr'am nazar ile

n azar etseler adem hayran kalur Binden m iitecaviz sim kanadil ve

billur neeef ve moran kanadiller He miizeyyendir Ve sandukai §crif-

lerinin canibi erbaasrnda gunagun sebcrrag ve kandilden ve sern'L

darn gunagfm ve buhurdan ve gi.ilabdan var kim biri birinden ali.il~a l musanna esvalar var Teberriiken Horasan padisahlarrridan Sevfed ..

din Sultan iki '!;tragdan ve sem' idan gondermi§ Goren anlan altun

zan ider Amma sarr pir incdir Ve ovle musarmadir kim zemanlmlZ

iistadlarr ant icad etrnejle kadir dejiillerdir Herbiri birer adem kaddi-

dir Ve nice bin sern'I kafur-i ile her §eb pragan iderler Zerduz hal i-

celer ile mefrusdur Bu kubbenin ta vasatrn da bizzat kendiileri san-

duka icre asudedir Canibi erbaasrnda Siileyman Han ve Selim Han

ihsaru Yakutu Mustasami ve Seyb ve Karah isarive Dervis Mehern-

med ve Abdullaht Kn-irni hatlan He Kelarm izzetler var kim berbiri

birer MlStr bazine [1 J deger Ve hususan kendiilerinin telifatlanndan

nice viiz miicelledler ve k irabi manevileri ve divanl arr desti harlarr

He kiittibii mutebereleri h azrrdrr Ve kendiileri kubbenin kible divan

tarafrrida vesi! imarne1eri ile asudedirler Gaver mehabet vardrr Ve

kabri ibrahimi Giilserri zadelerden E§§e)'h ibrahim Efendi ve ibnii§

[I] Yildiz niishasr (hazjne~i) •



EVLty A CEJ~EBt

~eyh Alii Safveri ibni Ahmedi Hayali ibni Hasan ibni Haval iibni

hazreti ibrahimi Giilseni J:j.ll Or" ... , . l . ; Ve alt vanrnda Essevh Ahmedi

Hayali Mate sene 977 Ve alr vanrnda Essevh Alii Safveti Sevh Ah ..

medi Hayalinin ogludur Nebirei Giil~enidir Mate sene 1005 Ve

anrn alt van mda Essevh Hasan ibni Seyyid Haval i Mare sene 1012

Bunlann ver irie darnadr E§~eyh Mehemmedi Efendi halife olub

mate sene 1014 Aroma bu kubbe icre sand(u)kasl yokdur Lakin

yine bu dergahda medfundur Zira bu kubbenin aln ve tasra simahane

haremi altr serapa ziri zemin fiskrvvedir Ci.imle rnesavih iGiil senive

aVant Giilseni ve Ruseni anda medfundurlar Ve bu ibrahimi Giil§eni

Horasana ve Belh~. varub Omer Ruseni hazretlerinden cihazr fakn

kabul etrn islerd ir Orner dahi Seyyid Yahvavi Sirvaniden izin almislar

Silsileleri "Hazr eti Alii Kerrara miintehi olur tarikdir Ve uiu dergah ..

drr kim Rum ve Arab Acerncle ve Belhde boyle bir evkafr merin

tekve yokdur Ve ayende ve revendeye nimeri nefisesi mebzuldtir

Misrrda naziri yok bir ruhaniyyetli tekvedir Ve bunda olan erb abr

marifet dervisam zisan bir tekvede yokdur Herbiri tekmili fiinunu

tarik errrris arifi billab dilr isler var Ve ilmi edvar gayib olsa cihanda

bir agaze kalmasa icadrna kadir nefes sahibleri fukaralar var kim

g fi va herbiri Abdul lahr Farvabi ve Gulam Nasiri ve Gulam Sadive

Fisagorsu Tevh idi mertebesi iisradi kamiller vardrr Ve vaktft esrar

oldujiumuz mertebe bu tekyenin evsafm tahrir eyiesek tatvili kelam

olur Ve bundan sonra §ehri mrsrrda

Tekyei Kasrr Ayn yani Asitanei Haci Bektasi Veli

Sehri Misirm garb canibinde sahili NiH sevlde bir hrvabaru koyah

icinde bagl irem misal bir mesiregah verde Kasrr Bul Avn dimek

He miisemm a bir tcfcrriicgah yerdir Nice rrriiluk ii selatirri selefin na ..

zargahrdrr Amma ibtida banisi Sultan Melikiit Tahirdir Ve her sahibi

hayrat birer asar ilhak etmek ile kat enderkat kaa ve soffa ve kahlar

ve miiteaddid hocreler ve havuz ve sazirvan sahnistnler insa etrrrisler

kim cemii ayanl Mrsir gelup 0 1 hocrelerde avs isret iderler Amma

bu bath iremin ta ortasmda evce sercekrnis bir bevaz kirec ile

mestur bir kubbei azirn asitanei Bekrasivaridrr Derunu kubbe bin

adem alur hir rnevdaru azim dir Serapa beyaz mermer He doselidir-

Bu dergahrn canibi erbaasmda kurban postlari doselidir Mihrabi

dibinde Seyh Mehmed dede alt vanrnda bas halife andan rmarn

andan muezzin andan duacr andan seriarci andan tarikatci andan



SEYAHATl\"AMESl 247

asadar andan alemdar andan mevdan cr andan mihmandar

andan ascrbasi andan ekm ekcibasr hasrh kel arn ciimle fukara

posrlarr uzre yollu yollannca berkarar olup taclann gee krlup

her biri kendi.i isga ller+nde olup kimi ders ile mukayyed kimi

tilaveri Kur'an kimi kesbi irfan idiip bir alay ehli siirrnet velcemaat

abdalandir kim aycnde ve revendiye h izrnet idiip Safa geldin Candeviip 0 1 miisafir can m yoluna can bas iizre kulluk idrip canlar feda

iderler Ve bu kubbei alinin canibi erb aasrrrda alan tuc kafes pence,

relerden tasrast gtlya iremzatii limad bagldlr Anda bazr rnesavib arn

Bektasivan medfurrlar dir Ve bu kubbenin iciu de dairen madar nice

bin koyun kurbarn asiklarr tesbih gibi bir ipe diziliip kubbei ihata

ctmisdir Bazr miisafirine reca id iip derler kim ASlk Sen in de bu

dergahda bir kurban a§lihn olsun deyu kurban reca iderler Ve bu

tckve icre selefde gelen nice bin abdalanm zerdeste ve perdestesinden

ve palh enk ve kabak ve kcskirlii ve saparn ve teberi ve urnmarukiramesi maslubdur Ve nice alernler ve tabl kudiim nefir ziller ile

ilrastedir Ve mihrabin tarafeyninde alernler ve miizehheb §em'idanlar

ve gllnagun zikrvmet <;lragdanlar ve kanadiller ile tezyin olunmusdur

Ve Sclim Han alemi seyyahatde Misira geldiikde bir kac gice bu

tekyede mihman olup badelfetih ahde vefa idiib ci.imle has odalrlar

ile geli.ip yedi gice bunda mihrnan olup Kasrr Bill Avrurn dernisler

(Bevit Giiftei Evliya)

Denildi Han Selimin mantila ndan KasTl Biil Aynzm

Mecazf ger halcilci ciln ani n tesbih idir evld

Hakka ki cavi safagfih padisaharie bir rnakarndrr Hala bu kub-

ben in sag kosesiride Selim Harun vardugu mah alde hala bir maksu-

recikdir Kimse anda orurrnaz Tekyenin vakrf kitablan and a dur [1]

Ve bu dergahin matbahi Hayderisinde pabiirehne ve serbiirehne

mutarras cardarb canlar vardrr kim her biri f ilan ibni f ilandrr Amma

tecrid olup masevadan el cekii p giincii uzletde giincin ei d.ze malik olup

herhiri bir i~e rnemurlardrr Ve habbazin fur umrida kal olup krl avib

dan rniiberra hassulhas olmu scanlar has beyaz nan puhte idiip <l§lkana

bezl iderler Ve matbahr Hali liude sofrai biirntinam subhu mesaaYlnde ve revendiye ve ciimle dervis ana herese ve piLivl bi:min~et

daim baki ihsanrndan dairndir Ve bu asitane icre bazr zeman kiban

ayan geliip dede efendiden bazi dervisarun ebvat es'ar m tila vet etmesin

reca iderler Sercesrne dede dahi erbabr marifetden Sevda dedei ve

Tahir dedei ve A~lk dedei ve Kurban dedei ve Talebkar dedei ve

[l] Yildiz niishasi (durur )



243 EVLtYA (:ELEBt

Ric'] dedei ve Gavvas dedei ve Civanmest dedei ve Medh us dedei

nazargaha klglrub Baka Canlar Miisafirlerimiz sizlderden birer ebvat

es'ar okumamz reca iderler Kerem idersiz didikde Evvall a Bas iistiine

omrum d'iviip ikiser ikiser hasmane rnevdarn muhabbete crk up elle-

rinde zerdesteleri ve bellerinde mecmualart He mevdarn nazma giriib

seragaze bed' idi nce koseden Seyh Ber cemali kemali MuhammedMustafara salevat diyince §uaralar dahi Ev dost

.~~'.i. ~.)b ..;y = ; u~ t c J~ J.

~\~ ;:;. J..~ c-) rSJ~ J.

diviip miifredat ve diibeyit ve rniiselfes ve murabba ve muhammes

ve miiseddes ve miisebba ve miisemrnen ve muasser ve kasayidi tercii

bend ve mersive ve car enderear ve miistezat reddiil aczi alessadir

gazellera ve hahri taviller ve nice mi.i§kilat §eyleri birbirlerine hasmane

ovle okurlar kim guva herbiri Hassan ve imriiiil KaysdirIer Andan

dervisanlarm ablak ve sablak ve aktoplak koccklcrinden Can giilii

kocek Ten bah kocek ve Sir Ali ve Can Veli ve Sahrne Memi nam

ko~ekler afitabelerin gee krlup pabiirehne ve serbiirehne telfit in

tennurelerin giv iip ve nefirlerin ve teberler in ve zerdestelerin ellerine

alup anlar birbirlerine hasmane olub Misir giili.i gibi seramed beyaz

gerdanlar arz idiip kafuru sem'f asel misal pazularm slgayup mev-

dam muhabbetde marekegirlik idiip letayife miiteallik Kavgrsiz Abdal

ve Musa Abdal giiftelerinden ekil §iirbe miiteallik Iarifeamiz teker-

lemeler OklYUP gfmagfm sakalar idiip herbiri bir gune arzt marifct

idiip miisafirine tazeler raze can verirler Ve Bengilerin esrarrna rniite-

allik olkadar lctayifatlarl vardrr Adem hande etmeden Bengi gibi

mehhut olur (Bevti Bengi)

)1 rS~ ..:.._\~ »> ~;'-~.)J;" 5 : " ' , ~..l.

r . . L o jy~ 0J::.jl ~~0 ~\ .P~

\~:-J~0b-) 01 ) . ) ( _ j _ " . . .. ;. , j\ .:_,~ ...~~ ~.. . . . . . . _ , \ .". \ . , . . . . - - ':

rb J-;.....j b~ &)~ )1 ..,~~ c .Bu gfin e nice ebvatlar terenniim iderler Ve her gelen erbabr

maarif bu dergaha bir asar idirp tahrir iderIer Hatta bin seksen birinci

tarihinde valii Misrr olan ibrahim pasa bu Kasrr Avrun bir kosesinde

Cirid Mevdanrna nasir bir kasri ali insa erdiikde hakiri piirtaksir



SEYAHATNAMESI 249

kiistahane bu ebvatlarr tahrir etdik Ciimle levha ve Iaciverd He hatti

talik kirk aded kitabei miinakkasdir

Tarihi K'asm Ayn

Taaldllah zehi zaliilbiiruci kasn nev bdlti

Bu Nilin ciloegdhirida yapzldz kiirsii oalti

Tarila Hact Bektasi Velinin dsitarun da

AClb menzilgeh etdin oldu gr1ya Cenneiiilmeua

Yedi iklimi kest etdim nazirin gormedim her gez

Meger tarh nda iisiadi Ezel mislin ide peyda

irem Kasrile KasTl Yusii/un ancak: adz kal di

Yapaldan bu havernak kasri gazi ibrahim pasa

Menem seyyahl dlem kim ciharu serteser gezdim

Zeminde misli yok varise bu kasn ..saadetca

o denlii nimeiin mebzul olubdur Ummii DiinyadaNe Cern gordrl bu daraiz ne hod iskenderi D a r aildhi bu makamt giil$en iibcidm mebanisin

Emin eyle kederler aen ki oldu menbat ita

Dua hengdmiru hatm it durdukca sag olsun

Soziim dinler meal anlar ider bir himmeti a laDua idiip aidim ey Evliya bu kasra tarihin

Zemin durdukca dursun bu mekdnt dsiiman a s aSene 1082

Bu kasrr dahi bir sahane kasir oIup Kasri Avn a hiisiin verdi

Andan bir rekvei Bektasivan dahi Azablar odalarrnm ta ortasrnda

Tekyei Bekta§iyanl Hasan Baba

Alerndari Resulullahdtr Amma bir kiiciik kubbe bina idiip tekyei

Bekta§iyan olrnus Yirmi mikdarr erbabr marifetden hal sahibi fuka-

ar larr var Nimetleri Azablar asitanesi metbahrndan tavmdir Andan

Tekyei Bclctastyam Kaygrsiz BabaKadrask er kapusi kurbinde beynelkasreyne karib bir atfe i(_;inde

bir karanlrk derbde bir kii sade dergab drr Aroma 01 kadar vasi dejiil-

dir Evkaft yokdur Parsa He gecinir virrni mikdarr ihtiyar ehli irz

dervisleri vardir Bir kuciik rnevdarn ve bir ti.irbei piirenvari var Her

Cum'a edavi salatdan sonra hak vetisdiriib ayende ve revendiye el-

bette bir koyunu ve yogurdlu pilavlarr mukarrerdir Amnla ~ohret



250 EvLlY A CELEBl

bulrnu stardrr Cenabi Bari hazayini gavbden verir Ve yukaru i~ kal' ..

ada Mukabeleci konagr ic:;inde

Tekyei Abdullah) Ensari

Sah abei kir arndandrr Amma Bekrasivan dan bir kac fukaralar

(mutasarrlflardlr Bir havh evkaflari vardrr Ve Kethiida saravr kur hin-de Melik Tahir zaviyesi dibinde

Tekyei Hazreti Abdiilkadir CeyHini

Eba Evvubu Ensari hazretlerinin biraderi ve Sevh Sari hazretlerinin

biraderi anda medfundur Bir kiiciik tekyedir On mikdarr fukara sa-

kindirier Lahrn nanlari pasa tarafm dan ihsan olunur Her levlei

Cum'ada Sevhurrivve fukaralari geliip azim tevhid tezkir iderler i c : ;kal'ada korragrmrza karib olmajiile levlei Cum'ada varup zikrul1ah

safasi iderdik Andan Kara Mcvdarida

Kara Kaya Tekyesi

Emirahurun konajii orriiride bir daracik Abdulkadir Tekvesidir

Yedi sekiz fuk ar alarr eksik degildir Taviriatl arr Sevhurrivve Irnarctiri-

den gelir Ve Rumeli Mevdanrnda

Tekyei MusalHlyi Sebiliil Miiminin

Sene 912 tarihinde Sultan Kansul Gavri binasrdrr On iki kademe

nerdiiban ile urue olunur bir dergahdrr Kubbe kemerleri iizre beyaz

ham mermer iizre celi hat ile tarihi budur

~ ~ l 2 : " t~_)L~" ' ;._ ~_ )yJlj ..ai~ .tu\_\~ ~\.f.1 i~jr102"- )\.w\r~ )

( < t J : ~ \ ; _ ; : : : ~ IuA < t : . l ~ . . . . . . . r (J .r~ ~ I c., j JJ)II

deyu tahrir olurirnusdur Ve Rumeli Mevdanrrida ser'Ile nekadar

adem katl olunursa ve Mrsir icirrde nekadar ayanl kibar merhum

olursa bu tek vci mii (mi) ninde nice bin adem ile nemazlarr kilrmr

bir tekvei rnu sal lavr miislimindir Etrafmda hoc erelei ve sebili varAmma m.atbah yokdur Ancak dort siitun iizre kargir kubbe bin a bir

asitanedir Her Cum'a tar ikr mutavaa fukaralan cern olub bade sala ..

tiil Cum'a bir tcvhid ide(r)ler kin'! ii~yiiz altrnis tarikm bid boyle

tevhid etruege kadir degildir Meseta bunIar rf1!l esrnasr He nefeslerinde

meddi eezm halinde iken yani soluk alub verirken ~,lll sadasr istirna



SEYAHATl\A.MESI 251

olunur Amma bunlar haleti vecde geldiikde bazrst kiib evlan at iizre

siivar olur gibi bir elinde cida ve bir elinde krlrc calar gibi hirhirler

rine hamle iderler Ve bazrlarr ok yay kullantr gibi tir kernan atarak

01 arun okundan h alas olur sekl'inde bazrsr urulub agzl kopririib zir

zeber diiser Bazrsr piyade elinde hist atar gibi diismerrin urup §ikar

olur gihi gozler i tasi piirhuna dorriib agzlndan 10k deve gibi krip iik-ler sacarak na're havkrrarak birbirlerine hamle ider ler BaZI zeman

olur kim ikisin birbirinden §eyhleri giicile halas ider Bazrsr birbirle-

rine kagan arslan gibi giirleyiip hamle idii p van verir BaZISl gur levup

na'reler ururken kedi vc kopek gibi terncll uk idiip yire yuv(ar) Ian-

maga baslar BaZISl ejderi heftser gibi gialark en biri dahi ana grrgrrub

gelirken bu grrgrran hemen agzlnln kopiiihi kcsihi p beti benzi berki

hazana doruib gonlle~Hnin venin yiizine ort iib mahcub avret gibi bir

kosede oturur Bid dahi bu avret gibi ot urarrm iistiine geliip na're

urdukda gor iir sekirn bu avret evzar ideni gu va sar'a turup gozleri

tasi piirhuna doniip ovle na'reler reha buldurur k im istima idenin

zehresi ~ak olur Hemen iistiine krgtr an adcIn ya sevb in yahud bir

gayri fukararun ardrna gizleniip hamus olur Hasilr kelam Kur'ant

azirn hakkrvciin bu asitanede bir halet vc bir csrarr H ud a var kirn

ternasa iden mest rued hus olur Gor mejie rnuhtac bir tar iki Muta viid ir

kim ilmelvakin ve avnclvakin hasrl etrncvince mez avasm a vast! olun-

rnaz Zira (MIsra)

dem isler dir Ve Hakim Biernr illfih Carni iride dahi yevmi Cum'ada

bu Mutavii tarikrnrn on ver-de tevh id leri olur kim diller ile tabir ve

kalemlcr ilc tahrir ve tavsif olunm.az And an sehri Bulakda

Tekyei Giil§eni

Sahili Nilde fevkani tahtani bir sahane tekyedir Amrna 01 kadar

vasi degildir Erbabr maarifden otuz mikdarr pak ve pakize sahibi

siillik dervisleri vardrr Evkafl arr rnetin oldugundan ayende ve reven-

deve nirnetleri mebzuldiir Ve senede bir kerre Sevvid Ahrncdiil Be-devi gemileri avm (avd ) idecegi giinlerde Mrsrrm nekadar ulema ve

suleha ve esr aft var ise bu tek veve geliip azim Mevl ud olur Andan

vine sehri Bulakda

Tekyei E§§eyh Ferecullah

Bu dahi sahili Nilde bir kiiciik tekvedir Amma sevh imazannei



252 EVLiyA. CELEBt

kirame ve aizaei izam e bii yi.ik kimesnedir Etrafi erbaadan havli neze-

rat gcliip krrk eHi fukarasile ovle gecinurler Tarikleri Yemenidir Ve

tekve leribir kii~iik binadrr Ciimle asarlan dirahti cernmiz ve dirahti

nabrka sayesindedir AsIa giirres tesir itrnez Guya bir luvabam Acern-

dir Ayende ve revendeye bir mutantan fincan kahvei Yemeni:si meb-

zuldiir Amma bu kahve Guya cellabl ziiIlabdlr Bir avant devlet hane-

danrnda pisirrnek ihtimali yokdur Ve bu kadar kahve bir devletmend

hanesinde bezl olunmak ihtimali yokdur Bir acib berekati Sazelidir

Ve tekyede bizzat E§$eyh Fer ec hazretleri medfundur An larm rub ani-

yetleridir kim boyle berekati Halil var Ve Bulak §ehrinde nice tek-

yeler var Amma bunlar He iktifa etdik Ciimle kirk bes tekve vardrr

Andan Sultan Kavitbav vavlagmda

Tekyei Sultan Esref

Yekpare bir azirn beyaz kirec He puside kubbei alidir Guva Kasri

Avn tekyesinin kubbesidir Malfikelarn icinde bin adem slgar sahane

bir rniidevver kargir bina bir kubbei minadir Tar'ikr Halved i~iin

bina olunrnus evkafi merin viizden miitecaviz fukaralarr ve her biri-

nin baska hocreleri ve kifayet ruikdarr taamlan vardrr

Tekyei Sultan Kayrtb ay

Bedevi tar ikrrrda bir ulu asitanedir Kavrtbav Camiinin karsusmdadir

Yilda bir kerre Mevludu azimi olur Tekyesinde miiteehhil iicviiz

fukaralan vardir Nimetleri Kavrtbav imaretindendir Ve bu Kavirbav-da on bir tek ve vardrr Andan Adilivyede

Tekyei Sultan Tumanbay

Tekyeleri tahtanidir Miisafiein kasrrnrn altrnda bir havh vast

tekyedir Tarikr Halvetide yirmi mikdari fukarasi vardir Andan sehri

MlSIr iciride Suku Salibe kurbinde

Tekyei Mevlevihane

Bir ulu asitanedir Kat enderkat hocreleri ve ziba simahanesi ve

mesnevihan fukaralan var Hatta Hasan zade Efendi Mrsrr mollalrgrn

terk idiib fakn fahr ile kanaat idiib kuserrisin oIdu Harta islambolda

Kulle kapusi mevlevihancsinin §eyhi Adem Efendi Ka'beden Misrra

geliib bu tekyede medfundur Mevtine tarih



SEYAHATNAMEst 253

Adem diyemez [1 ] iderek gitdi Cinane

Sene

V e Mrsirda Camii Tavlfmivve tekvesi oldujii vire K al'atdl K eps ve

Cebeli Lesker dahi der ler Hazreti Musfi Cen abi Bari He 01 mahalde

cok kelimat etmislerdir 01 cebelden kayalar tecellii cemale taharnmii lidemeviib [2] haM anda dua rniistecabdrr Tekyesinde fukaralan ek-

seriva Magrib ilerdir Seyhleri Aziz Nasrullahdu Ve miisrecabiidd ave

kimesnedir Daima hiisnii hali savrm Davud He mukayyeddir

04 ,m..L V e

Evsafr Tekyei Tophane

Mrsrrm canibi sarkr haricinde schirden rubu baid Sultan Kavir-

bavm b avratrdrr On bes kademe nerdiiban ile cikrlrr bir kubbei

rniinakkasi bukalernuudur kim bunda olan naksi Mani ve Veli CaniYemani: bir diyarda yokdur Kubbei n ilguri icre sil u ve laciverd ve

la'li ve cengar! boyalar ile gfinagftn §iikl1fe ve islimi ve baiHanlalar

var kim didei beni adem gord iikde hayrelenir Boyle sihri icaz kub-

bedir Amma beyaz kircc He mesturdur Resasi n ilgfin deiHldir Ve

mihrabmda olan san'att sadefkar i ve car divarrnda kaoli olan ves irn

harkani taslar Iizr« miizehheb MlSIr bajilamalarr bir aSarl binada vok-

dur Tarikr Ahmedi icii n bina olunrnusdur U~ yiiz(i.i) rniitecaviz

fukaralart vardir Nimetleri kifayet mikdar evkaflarrndaridtr Kal'a

misal bir tekvedir Ciimle fukara auda sakin olur Vc sen ede bir kerreazim Mevlfidu olub ii~ gun iic gice sohbeti hassulhas olur Ve bu

dergah m krble tarafi bir htyabanvar nahlistan giil giilisran dir

Andan

Sitayi§i Tekyei Timurta§

Bu dahi Toph anive karib tar iki Halved icirn bina itrn isdir Amma

bir asitanei kubbei azim dergahi Im arm Alidir Her levlei Cum'ada

nice bin ussak geliib ayini Hayderi iderler

Yerinde camii ali esast bihemtaSene 7075 [3]

Bajih ve bajiceli ve fukara hocre.Ii ve sim.ahane mcvdanlr ruarnur

mekam dervisandir

[1] Yddlz niishasi (dedemiz)

[2J" ,,(pare pare olrnusdur Ve)

[3] BlIraya faz la yazrlrmstir. Yeri a~a~lda ~air Zekinin soyledig-i tarih ~;tabes;ndedir.



254 EVLlYA CELEBl

Tekyei Sultan Gavri

Mrsrrm §arktnda bir saat baid bir asitanei Tarikr Bedevi it;iin bina

olunmusdur Bu dahi Tophane tekyesi gibi nigarhanei naksi Cin gfiva

naksi mihri n igin gibi hurde bahar He muriakkasdrr Ve fersi ovle

hurde ruhamdtr kim tabir ve tavsif rniimkin de~ildir Ve bu asita~

nede rnihrab rninber dahi vardir Cum'a eda olunur Ve bu Gavri

baska esvakt muhrasarr He bir mahalledir Ciimle bin mikdarr fuka-

ravi Bcdevidir Evkafi zaif olmagile nimetleri yokdur Kendiler kefaf-

lanrrlar Aruma sulehayi iimmetden bir salih kimesne tarik sevhi

vardrr Bunda dahi vrlda bir kerre Mevlli.du azirn olub tevhidi sul-

tani olur

Evsafr Tekyei Kademiin Nebi Aleyhisselam

Sene 1074 tarihinde defterdar ibrahim pasa hazretlerinin mu-

habbeti Resulii Huda Muhammed Mustafa iciin kendii malinden

eUi Misr ikise ifraz idiib Hazreti Resulii Miibinin kademi serifine

cfl ake sercckrnis bir kubbei ali ve ana muttasrl bir eamii kebir insa

etrnisdir kim vasfmd a lisan kasirdrr Ve lebi Nilde fevkani tahtani

ehli teferr iic iciin kaa ve maksureler ve miiteaddid nim sofalr divan-

haneler ve Cirid Mevdanrna nazrr bir kasrr ali insa idi.ib tahranisin

ciirnle ehB teferriiee sofalar He araste olurimus bir asitanei kiibradrr

Ve eamii zibasr altt beyaz siitunu merrner irzre §ekli murabba rnii-

rrakkas tav(a)nh ibadctgahdrr Ve m ihrabr sade giizclidir Ve minberi

miirrakkas hasebi harnradir Ve cami i<;i zikrvrnet ibrisim hal icelerHe mefr usdur Ve gunagun avizeler ile cami ici rniizeyyendir Ve mih-

rab onti bir §iikufezar bag<;edir Tulen ve arzan viiz ayak eamidir

Kible kapusr iizre altun levha ve laciverd He rniinakkas talik hat He

tahrir olunan tarihdir

Camii Cennelrnisale dii$du tarihl temam

Oldu ibrahim pasa camu dan seldm

Sene 1078

Ve bu camiin icinde sag tarafmda kapu icre kubbei Kademiin Ne-

bidir Bir giirniis kapakh dolab icre Hazeti Resuluri mubarek kademiset-ifler idir i < ; i giihlb ile lebberlebdir Ciimle ziivvar payi serifin hacere

tesir etdi.iiH vire viizler in aiirer-ler (Bevit)

Giili giilzan niibiiouei 0 kadem sahibidir

Ahmeda durma yiiziin sur kademine 0 gilliin

Ve bu kubbe iere serapa ka§ii Cindir Ve guriagfin hiisniihat ketebe



SEYAHATNAMEst 255

sahibi kimesnelerin asarlan vardir Hakirin dahi vardir Ve ibrahim

pasa bir levhai miizehheb iizre bit tujirai garra cekmisdir kim sihri

miibindir Ve dolablarda giranbeha zikivmet esvalar vardrr Ve bu

kubbe kapusl iizre terkim olunan tarih budur

Bu makamz dilkiisada resmi payi Mustafa

Kciinatm cesmine oldu guban tuiiqa

Bu kadem resmine ihl ds ile her kim yiiz siirer

Batim olur miinevver zcihiri hem rusina

Hati] i gagbl pesend idiib didi tariliini

Oldu hakka kim miiferrih resmi payi A1ustafa

Sene 1077

Mthabrn sol tarafmdaki levha iizre ~eyh tarihidir

Babi resmi kademi paki Nebiye tarih

itdi ibrahim pa$ayi cihandad dbdd

Bu tarih kubbe kapusi iizre talik ile merkumdur (Dijier tarih)

Ciin iemama iricelc hati] didi tarihini

Boyle imale muuajf a]: aldu Firdevsi irem

Sene 1074

Ve dahi ta tasra kible kapusi irzre Vine talik hat He levha ve l:iciverd

ile tarih vazrlrrusdir

Cenaln Hazreti Sultan Mehemmedi Gazi

Viicudu pakini hayrata mazhar etdi HudaDua idiib didi itmamzna Zeki tarili

[1]

Ve dollablar iizre tahrir olunan tarihdir

Bu binayz eyledi resmi kadem iizre cedid

Kzlsun ibrahim pa$anzn Huda iimriin mezid

Ve lebi Nilde olan kasrr alinin kitabeleri iere talik hat He tahrir

olunan tarihdir

Didi Naksi bu bina iarihiniKasn eyvan iizre ol du ...

Sene 7083

Ve bu camiin Rum tarzr bir tabaka bir m inarei mevzunu var kim

guva bir servdir Ve bu tekyenin bir matbahr kevkavrisii var Ve Sevh

Mehemmed Celebi tariki Halvetide salih kimesnedir Ve bu asitane~

l l J Yudiz niishasi (Yerinde carnii al i esasi bi hemta Sene 1074)



256 EVLtYA (:ELEllI

den baid baska bir baih iremi var Gfirragfin limon ve turunc He mii-

zeyyendir Ve vedi nevi iizfirnii olur Ve bu mahalde bir sakrve ve

ve bir havuz §azirvanl revan olmadadtr Ve bir zaviyesi var Mihrabl

iizr e miizehheb ve laciverd iizr e Kar ab isaritarzr eeli hat He kitabet

olunan tarihdir

Vaz olundu sakiue Sultan Mehemmd namtna

Bir sebil dahi uapil d: sakujenin yantna

Ciin temama iricek hatif didi tarihini

Bu sevab oldu reuan Sultan Mehemmed adtna

Sene 1077

Hasrli kelam bir zivarergahr has am tekyei ben arndrr Ve mahal-

Iinde bina olurirnus bir hayratI azimdir vesselam Sehr iM1Str iere nice

yiiz tek veler dahi vardrr Amrn a meshur olanlarr ve binayi kebideri

bunlardlr Ve bu derga hlarda bir zaviye ve cevam iler olrn asr hasebile

cami ve mektebi srhvan tertibinde tahrir olundu Amma kadim ey ..

yamda hemen Garafei Kiibrada mamur ahfidan evkafi cari iicviiz'

altrnrs alrr tekye var imi§ Misrra bir fukara miisafir geliib mihman

olrnak murad idinse her gece bir tekyede mihman olub ......,...;]1 i/"'j feb-

vas Inca 01 mi.isafirc ikram idiib sabah olunea tekve §eyhi 01 rniisafire

bir Mrsr ipara hammam akcesi ihsan iderm is Dilerse 01 mi.isafir bir

sene sakin olsun Yevmiyye birer para eanibi vakifdan iri'am oluriur-

mus Ve sene basmda bulunan sevvahana bir hrrka dahi ihsan olu-

n urrnus Bazi fukara her gice bir rekvede mihman olub bir parei mu-

avverie alub bir gavri tekvcve gidtib bu min val iizre Misrr n Garafetekyelerinin iicviiz altmrs aln tekvei devir iderrrris Ve sehir iciride olan

lavuad ve lavuhsa rekvclerden balada tahrir ve tavsif etdiklerimiz kal-

misdrr Ni:metleri hemise daim ola

Elvasliis Sani ve Selasin

MlSlr iciude bay gedaya nimeti Inebzul olan

dariilimaretleri beyan [1]

Evve la bu Ummii Diinya MlSIr iclude bu kadar tekyelerin irna-

retlerinden gavri vedi vii z selat in.i selef cevamilerinde birer dariinni'me

irnarctleri var idi Miiruru eyyarn ile evkaf lari harab olub rezeka ve

feddanlann ve belideLerin mirive m uzaf ide [2] nieesi muattal olub

Cerakese asrmda viiz eHi aln camiin marbahr dariinnimeleri kaldi

[I] Yildiz niishasi (ider)

[2J ~ » (ide ide)



SEY AHATN AMES t 257

Anlarda dahi islambol imaretleri gibi ruzmerre kerreteyn taamlan

mebzul degildir Cum'a giceleri ve aziz giinlerde nice bin sahan taam-

larr rnebzuldiir Ve MlSIr icinde nimeti daim alan imaretlerin ciimle-

sinden Pasa saravmda olan marbahr kevkaviisde ruzmerre iic kazgaru

aZlID sabah ve ii<; kazgaru kebir badelasir bay gedaya ve p ir civana

~orba mebzuldiir Andan

imarati Sultan Krlfivan

Subhu mesa has ama zuafa ve mesakine mah sal Jl,...';IIJ J . 1 . . o O l ~ sofrai

bi irntiriaru mebzuldiir kim ( l!~j) ...~IY. '1 \ J> J'J1j ~I.>0"\"'J ) drr Cemii m iir-

tezikaya bin sahan taarm muavveneleri virildikden sonra ciimle fuka~

raya nice bin kas'a ve ulbe ve sefal ve miicver corbavi ades ve hrnta

bezl olunur Amrna her leylei Curn'ada fukraya dahi lahrn ve ruz

verirler Cerci fukrarun taamlari eimme ve huteba ve mesavihin taam-

lari gibi dejiildir Aroma daimdir Zira rnatbahirun kapusr iizre (Ayet)

( ~:l\ ; ~ I J ~ J\j)ly. 4 . . \J I , J I )

vazrlrmsdir Bu karhanen in krrk a§ baz i ve kirk kilarcisi var Ayandan

bazr kimesneler imareri temasa iderken bir sofra taami mah azar

getirirler Karr kadim Krlavan sahanlan ve miinakkas sini ve tl§t ve

ibrikler getiriib miisafirine riayet iderler Azim havratdrr ",:1. ",UI.:..~) Bun-

lardan gayri sayir seljit inler in n imetleri da im degildir Zalirnl er cvkaf-

lann harab etdiklerinde vrlda bir kerre her carnii selatirrde Mevlud

oldukda nimetleri mebzuldiir Amma nazu-Iarr vine cami huddarnlarrna

mah bemah lahmiyye ve ~ero'iyye ve haberiyye behalann vazifei mu-

ayyeneleri ile beraber veriib evkaf namesine mahsub ider

Elfasliil Salis ve Selasin

MlSlr Nadiretiil asrr olan rusina menzil tahir

hamrnamtarr beyan ider

Balada tahrir olunan nice bin vakfullah cami ve mesacidlere ve

savir vakfullahlara akar at seb ri Misrm abl ruyi olan hamrnamlardan

ibtida yukaru ie; kal'ada Tava~i Siileyman pa~a ham manu lie; halvetli

ve bir safii havuzlu bir kiiciik harnm amdrr Amma binasr larifdir Suyu

Yusuf kuvusundandir Sehl surcadrr Amma ciimle asked tayifesi gir-

dii~inden cemii esvabl arr ve h arnrnarm ve dell akleri pakdir Lakin

badezzuhur bizim valideler ve hernsireler girer Nrsfullevldc havuzun

tathir idiib pak su doldururlar Ve Sultan Hasan Camii kurbinde

Evliya <;e leb i 10 - 17



253 EVLIYA CELEBt

Sipahi bazarmda Mustafa pa§Q hammaml Biiviik h arnmamdrr Mrsir

icind e bundan biiyiik ve miiferrih ve germab ve &bl havasi ve havuz

ve §azirvanl daima revan oimada boyle bir hammam yokdur Ve

bes halvetinde birer hancfisi mukarrerdir Ve zemini serapa elvan

ruham ile m efru sdur Ve carnlarr rerigarenk bilhlr ve necef ve

moran camlar He miizevvendir kim herbiri ahreraru sema gibi §ule

verir Ve §azirvanl germab He pertab idi.ib ta kubbeye miintehidir

Ve tasrada ve carnekarnrrda bir havuz icre mahiler §inaverlik idi.ib

fevvaresi kubbeye pertab ider Ve ciiml e del lak leri pencei afitab

giilce hre mahbub ve merali ve gazali Hoten ahusu goz'i.i ve §irin

siizlii ve mi.inevver yiizlii dellakler irrilgun futrva bedeni urvanrn sarub

hizmet iderler Ve ei.imle esbablarr pak harir ve kuskusi pestemal hav-

Irlardrr Gayet pak havasi hos hamrnamlardir Ve ciftedir Nisvanlar

harnrnarru baskadrr Andan Besek Hammaml dahi cifredir Ve gayet

pak hamrnarndrr Ve Altrparmak Camii kurbinde Kayseriyeli ibrahim

Kethi.ida h amrnarm Andan Derbiil Ahmer hammanu cifted ir Amma

kiiciikdiir Suhasi hamrnamr dahi cifte mi.iferrih hamrnamdir Ve Se-

kereiler hammami ciimle hammamlardan pakdir Zira Yehudi ve Krbri

ve Urumlar girrnez Sahibiilhayrat ovle sart etmisdir Arun iciiri nice

sulehalar bu hammama girerler Gayet Iatif havadar harnmamdrr An-

dan Harabe harnrnarm kiiciik olrnagile gayet izdiham harnmamdrr

Aneak erler girer Yekt adrr Cifte degildir Andan Bakrrci pasa ham-

mami hubhavay germa hamrnam dir Andan Saka hamrnami erlere

i§ler Ve Kadrasker hamrnarm ciftedir Mer cis hammarm Merds car-

§uSt icinde bir loltif ha mmamdir Ve Babi Nam hammarm andan

Babr Sa'rivve hammarm cifredir Andan Sa'ravi hazretleri harnrnarm

ciftedir Ve Kantaratiil Musiki: hammarm ciftcdir Ve Cici Ali Bey

hammarm Yahudiler mahallesine karib olrnajiile ciimle Yahudiler an-

da girer Ve ciftedir Ve Hammamiil Kelb bir cukur yerde kesif ham-

mamdir Erlere vc avretlcrc ravegfin hamrnamdir Zemam Kadimde

bina olunurken temelinden iki kelb sureti rucdan birbirile dalasir

gor irriir Meger kuduz kelb tasviri irnis Sahibiilhayrat 0 1 suretleri in-

citmeviib hammarmn teme lin bir gavri virden iderler Hala 01 kelb

suretleri dur dujirvciin Mrsrrda kuduz kelb olmaz Ve ademe zarar isa-

bet itmez Arurriciin Hammamiil Kelb derIer Ve Huzu Nef is ham map

mr vine Huzu Nefis mahallesi iciridcdir Yalnrz hammamdtr Amma

havasi hubdur Ve Bundukani hammamt valmzdrr Amma gayet

izdiham hammamdir Mehdiyye Sultan hammami r:;iftedir Ve Babii l

Hark hammdmt valrnzdrr Ve Emir se [1] kantarasi harnrnarm ve

[ 1] Y ild rz n iishas i (Huseyn )



SEYAHATNAMEst 259

Ozbekiyyede Sevh Bekri hamrnarm ve Kapudan hamrnarru ciftedir

Amma gayet latif hammamdir Ve gayet musanna ve rusen camlarr

vardir Ve Ta hti Rab hammami valrnzdir Ve Abidin Bey mah al lesi nde

Abidin h ammarru ciftedir Ve Kantarai Sunkur hammarm valrnzdrr

Ve Habbaniyye harnrn arm ve Derbi Cernarniz hammamt valruzdrr

Ve Mustafa Bey h ammarm ve Sukud Dellal h arnrnarru ve Yen ika-

punun i~ ylizunde Merzuk hammami valmzdrr Vc Hazretiil Hindi

kurbinde Avretler hamrnami Ve Sultan Hrzrr kurbinde Kiiciik ham-

mam andan Tavlun hamrnamr birbirine karih ii~ miiferrih hamrnam-

lardrr Ciirnle Mejiaribe buniara girerler Ve Salibe hamrnarm cifte

harnmaml kadimdir Ve havasi asIa basa u rrn az Ve Dud hamrnamr

ve Kaysuniyye hamrnarm ciftedir Hakim Kaysunun hikmet ile bina

etdiii~i abl havasi Iatif hammarm rusendir Bab iil Vezir hamrnarm

valmzdir Ve itnanl Hiisevn kurbinde Salihiyye mahkemesi hamrna-

nu kadim harnmamdrr Kantaratiillimon harnrnarru valmzdrr Bu tah-

rir olunan kirk bir hammama kerratile girmek vaki olrnusdur Amma

girmedigimiz on dorr hammaln dahi vardir Bu hisab iizre nefsi MI-

srrda elli bes harnrnarru has am vardrr Buniardan rnaada selef selarin-

lerin saravlarrnda ve miri miraniar ve sadatlar ve rnesavi h vc ulema

ve karaagalar ve anka baairganlarm saravlarrnda birer harnrnami has

mukarrerdir Ve bazrsmda ikiser hamrnam vardrr Amma Emirihac

Ridvan Beyin ve Kaytas Begin ve Circeli Ali Begin [1] ve Ziilfikar

Begin ve Ebu ~evar Begin ve nice musahib agal arrn saravlarrrida dor-

der beser hammamh saray ~okdur Bu hisab iizre §chri Misir icre

tahrir olunan sarav hammarmari dokuz bin alrrms hamrnarndrr Sultan

Murada boyle arz olurrmusdur Amma h ikrn cti Huda ciimlenin sulari

§urcadlr M~ger Nil tuihan etdiikde seh ir icirrde haliclerden cereyan

iderken halice karib olan harnmarnlarrn sularr lezizdir Mescla Kay.

sun hammami gibi Ieziedir Amma bikavli hukema acr su germa ola

gayet nafi olup ademi tenduriist ider Ve her hammarnda frskrvve ve

selsebi] ve havuz elbette mukarrerdir Zira Misir halki ciimle Ervarn-

dan gayri ~afiiyyiilmezheblerdir ~afii havuza girrnese pak olmazlar

Ve Misirm abl havasma ~afii kulleteyni nafidir Ve Misrrrn ciimleharnmafm Ilarrnrn alrmda cehennemligi yokdur Ve canibi erbaasmdaki

divarlarrmn ardr dahi bos degild ir Hernen kuru divardrr Hamrnam-

Iarrnm isicakhgi hemen suyunun gayet isrcak oldugun.dan isrmr Ve

ciimle §azirvanlan dahi isrcak sudur Ku§e ku§e kulletevnlere ma i

germ a ile leb berleb ve havuzlar dahi leb berleb ve cereyan iden

cirkabm yolu yokdur Hemen hammamin ruh amlarr iizre ~aghyub

(1 ) 0 tarihte Circeli Ali Beyin serveti hakkmda Nairnada tafsilat vardir (c v, s 448)



260 EVLIYA CELEBt

gider Anlar m siclderi hannda hammam ovle siddeti har iizre olur

kim adem vire basamaz Ve asla bir hammam basa urruaz Zira alti

acuk degildir Ve su'larr asia sovumak bilmez Sebruz germab durur

Zira her hammarmn biri biri iizre dcirder beser kat kur'sun kazarrlarr

vardrr Birbirinden tasub hammam icme cereyan ider Arrm i~iin

daima issidir Amma kumda isicak su hazinesi ve sovuk su hazinesi

baskadir Ve anlarin kazaru bakrrdrr Arnrna Mrsrrm beser alrrsar ka-

zam ciimle kursundur Acib temasadir Bir divara mahsus degild'ir

Vacibiissevir akla muhalif bir sarr'atdrr Ve ciimle hammamlarda asla

odun yakmazlar Cille tabir etdiikleri nebatat kivahatdan hasil olan

slibr tezegi didikleri §eyi yakarlar Ve hammarncmm iicretile tutulmus

dort bes dane zebballeri yani siipiiriindicileri vardrr Ciimle §ahrahlan

geziib ByIe pak siipiiriirler kim bir zerre har hasak komazlar Ciimle

kiilhana getiriib daglar gibi Ylgarlar ve ani yakarlar Hammamcrlarm

re'si malleri zebildir Seb ruz zebballer zenbil zenbil zebili tasivupyakarlar Ve Mrsrrrn ciimle hammamlarirun zabitleri Mrsir valisinin

sadlr mehterbasisrmn tahti hukurnetler-indedir Harnrnarncrlar ve

dellak srbvarrlarr ve sahib isvanlari birbirlerine inciniib gavga et-

diiklerinde mabeynlerin mehterbasi islah ider Ve bu hammamlardan

hast! olan mali hazayini ciimle vakfullahlara masruf iderler vesselarn

Elfaslur Rabi ve Selasin

Selef padisahfarmm ve viizera ve viikelanln veka-

lelerin yani hanlarm beyao iderEvvela sehri Misrr icre ciimle handir Ciimleden metin ve mamur

ve kavi kal'a misal Ham, Halil Tulen ve arzan viiz adim bir hani

azimdir Canibi erbaasi iki vtiz kargir bina diikkanlardlr Ve fevkanlleri

dorder kat odalardrr Herkes haremile sakin olurlar Ve orrasinda

bir abdesr havuzu iizre fevkani bir camii var Alti ciimle diikkanlardir

Camii ciimle ahsabatdaridrr Kargir degildir Ve ciimle cemaati Rum

bazirganlarrdrr Ve bunda nice bin kiseye malik anka bazirgfinlar

vardir Misilleri mejier Bulakda ola Ciimle Mrsrrrn malt karun u

bu Haru Halildedir Ve kal'a kapusi misal iki kat demir kapularivardir Ve bu harirn tasrasirrda canibi erbaasi kargir diikkarilardrr

Misrrrn bezazistaru olmamak He bu Ham Halilde ciimle akalimi seb' ..

arun zikrvrnet esvalarr bikrvrnet firavandrr Andan ana muttasrl Kma

Han! Rum ve Arap Aceme hrnrra bu handan gider Havlisinde nice

viiz cuval hrnna daiHar gibi Yl~blml§dIr Bu dahi vasi handrr kat en-

derkat ii~ yiiz hocre Ve ciimle esir bunda bevi oIunur Ve buna karib



SEYAHATNAMEst 26l

Biiyiik Diivevdar Harn hakka ki biiyiik handrr Kiicuk Djivevdar- Ham

mamur handrr Ve Hafiz carsusunda Ham iki azim harilardrr

Andan Kasim Kethiida haru ve Cevali ham azirn handir Ve Bundu-

kani han I ve Kibrrsh Ahmed Aga h arn ve Akk as ham ve Murteza

Aga haru ve Ebutakiye haru ve Mehmed Aga Iraru ve Cafer Aga

ham ve Esir haru ve Cellabe ham ve Receb Aga ham ve ZiilfikarKethiida ham nevbina kal'a misal bir ham azirn oldu Canibi erb aasi

diikkfirilar ve iicer kat hanelerdir Her birinde eh il ivalile sakin olma-

givciin tarh olunrnusdur Tuli yiiz elli adrmdir Arzr seksen adrmdrr

Ortasrnda bir zavivesi var (~';";ll ~j..\:l)

Evliya gordiigiinde etdi pesend

Didi tarihini Binayi Azim

Sene 1083

Ve buna karib Habesli Meh emmed Kethiida ham Bu dahi nevbinabir haru zibadrr Ve Babi Nasrrdan icer iNaslngye ham ve mukabelesinde

Zeyt vek alesi Ciirnle Sam ve Kudi.is ve Gazzeden zeytun ve zeytun

yagl bunda gelir bit yagh handir Anda sakin olan larm dahi esbablarr

ve yiirekleri yaiHldlr Ve buna karib Bekarivve ham ve buna karib

Sabuniyye haru ve buna karib Kiirdivve ham ve kurbinde Caferiyye

harn ve Behar Vekalesi Pasanrn seh ir havalesi Hind ve Yemenden

Habes ve Adenden gelen merai beharm giimriigii bunda aldlgly~iin

Behar Vekalesi derler Bu giimriik pasarun iistiine 2000 kiseye

iltizarndrr Zarrr nefi kendiiniindiir Ve Habesli Camii kurbinde

Habeali Kethiida ham ve Sah Merdaniyye Camii kurbinde vine

Hahesli haru kat enderkat yeni h andir Ve Davudivve Camii

kurbinde Mesud Aga ham ve Babiil Vezirden a§a~h HafIZ pasa

haru Bu vekalelerden maada nice vekal eler var Amma herbiri atfe

icinde kalmis miiteaddid hanlardan degildir Amma bu zikri sebkat

iden hanlarm herbiri birer kal'a misal iicer viiz hocrelt kat enderkat

hanlardrr kim her birinin kapular rnda onar bevvaban pasban dide-

banlari var Bunlardan maada Misrr icinde sekiz yiiz eUi rab vardir

vani evli han larrdrr Miicerred adem komazlar Avret ve eglan ve

merd zenan bir yerdedir Mahrem namahrem yokdur Bir turfa kar-

hanedirkim

(Bir scrrrr a(;lk b[rakllnH~)

rcrne grenin burnunun orta dirgei dii~iip adem Sam cinnine dorier

Neuziibi llfih ciirnl fellahin ve Hadarr kavimleri sakindir Gayri kavmi

dahi komazlar Kat enderkat mukassi hocrelerdir



262 EVLly A (:ELEBt

Elfasliil Hamis ve Selasin

FustatI MISlrdaolan bimarhane ve darii§§ifaYl

beyan ider

EvveIa kadim a'sarda Misrr icre dart rnecazibun ve dar iissifa var

imis Haloi eseri binalarr hazrrdir [1] Evkaflari mir ive muzaf olmagilehoila muattaldir Lakin elhaletiihazihi zeman 1 sevvahatimizde dort

timarhane vardir Biri Beynelkasreyn kurbinde

Bimarhanei Makaml Musa

Evkafi yok bimarhanei hasbidir Sahibi havir olan kimesneler

hastalara her bar taam gorider irlcr Ve bazr fukaralar bimarhanelere

hasbi hizmet idiib herkes an lara malrnrn zekahn ihsan iderler Andan

Timarhanei Camii Ezher

Bu dahi hasbidir Amma avkafi metin olandan zivade nezerat

ihsan in'am it'am geliip huddamlarr miin'am kimesneler olmusdur

Amma Camii Ezher evkaflndan degildir Seyh Mehemrned Matvisi

zaviyesindedir Andan Babi Vezirden a§3ih Ozbekiler tekvesi oldugu

rnahalde

Bimarhanei Sultan Miieyyed

Bir havadar verde bir binayi alidir Ve ciirnle kargir banayi sul-tani:dir Miiteaddid kaalart ve hocreleri vardir Ozbekiler tekivesi icinde

eflake sercekrnis bir kapusi vardir Ve hastalar kesbi hava etmegivciin

gfmagfin maksureleri var Gaver musanna binadrr Lakin bunun dahi

evkafr yokdur 01 ecilden huddamlarr Ozbeki tekvesirrin fukaralaridir

Ve dervisaru Ozbekiyan sakinleridir Andan sehr iMrsrrrn ayniilfiilinde

Evaafr bimarhanei abadan Darii§,ifayi Sultan Kllivan

Balada cami ve imareti tavsif olunan Krlavan camii hareminin

bir kiisesinde bir binayi azim bimarhanedir kim Rum Arab ve

Acemde misli yok bir binayi Ibretrriirnadrr kim tarhr tarzmda akrl

perisan olub hukemalar i!ac idiib adem ziakrl olur ibtida tulen ve

arzan bir miicella ve musaykal mermer ile dosenrnis viiz elfiser

adrm bir haremi azimin ta ortasmda bir havuzu azimi var Fevvare ..

(1] Yaldiz niishasi (zahirdir)



SEYAHATNAMESl 263

leri iki adem kaddi pertab ider Ve bu havuz ken arrnda bir musallasi

var 01 havuzu az.im iiare on iki siirunu mevzuun iizre miinakkas

tavanh bir kubbcsi var Ve bu haremin canibi erbaasmda birer kaai

azirn var drr kim her birine biner adem slgar iki canibi soffalardir

Ve kargir kemerler iizre mii nakk as tavanlardrr Ve bu kaalarrn fersl

ser apa gunag{'m ruham ile do~cnrni~dir kim guva nak si Erjenkdir

Ve bu kaalann ta n ihaverinde ik iser adem kaddi baLl sebiller vardrr

Silabvar revan olur Bu soffalann ortasrnd a cereyan idiip haremin

orrasm dek ihavuza m unsab olur Ve dor t kaa dahi bu tertib titre

billa olunup soffalar iixre bim arr gam.harlanll cam.ehablar ve harir

varka n lar iere yatarlar Ban bimar ifakate karib olunea 0 1 eereyan

iden selsebillerin k enarrnda istirahat iderler Ve hudd arnl arr pervane

var h izrnet iderier Amma deli biraderlcrimizin bazrsi ruuzl im gi.inede

ve bazrsi kiisade hocr elerde havuz ve §azirvanh hocreler icre sir gibi

dergerden halkai zendr ile mukavved olup bakisr ra'd asa glirlerBaztsi asudehal durur Amrna bu Mrsrrrn .lbl havasi viibuset iizre

oldugundan ciimle halk i sevdavidir Vc mejier zernam cok olrnajiile

ekser iva halki meshur vc m ernk ur dur Hemen 01 ademi ahalii mahalle

pasava arz ediib buvurdri ser if ile bimarhaneye koyub tirnar iderler

Bu vurdr olrnasa bimarhanive komazlar Zira ruzrnerr e bir gurus

rnasrafi vardrr 01 ecilden asrrrmzda Kilavan bimarhanesinde ii<;yiiz

alti bimar ve meenun kimesneler var idi imarctden taam cikacak

mahalde ciirnle on iki etrbba telamizleri ile herkesin tabiatine gore

taam ve rnaacin edviyeler verirler Ve hukemalann. ciir'et sahibieellad mesreb hucldarnl art var Anlar deli biraderlerin bazrsrna krzrlcrk

degnegi hosabi yedirirler Aklr basrna gelir Bu asitaniye iic vrll ik

sahib firas ve meenun gelse hiernrillfih krrk giinde ifakat bulub

rengi ruyi verdi hamrava dorier Zira bu bini sifada Bokrat ve Sokrad

ve Eflatun ve Fisagorsu Tevhidi ve Ebu Ali Sina misilli hukemalar

her bid Mesih asa miir'de dili ihva iderler Amma bu sehir h alkrn.da

hukema hasrl olmaz Ciirnle gartbiiddivardrr Yine kavrni Ar abdrr Zira

ilmi Tib evladr Araba vcr ilrnisdir Ciimleden elzem levarrm mdan ilim

ilmi Trbdrr Zira Hazreti Resalet buyururlar (Hadis) .)'~'i'fc Jtil ~UC F~~~1Ifc.J\!lIJ nutk ermislerdir Bu hadisi serif mazmunu iizr e Ilmi Trh

arabdan §ayi oidu Gerci A.derni Sani Nuh Neci asrmda ve iskenderi

Kiibra asrrnda ihni Trb Filosof [I] ve Filikos ve Calinos asrrnda

var idi Amma Resaletpenahdan sonra kiban evlivaullahlarrn kerameti

bah ireleri sebebile ilmi Trb ile hukema i§tihar buldtlar Andan Yuna-

niyan ve Firenk dakikrna vasrl olub hukemayi Yunaniyan Firenk

[1] YlldlZ niishasi (filosok)



2(:4 EVL1YA (:ELEBt

istihar buldrlar Aruma vine Araba rrruhtaclardrr Zira bu kavmi

Arabin ziihdii takvasi vc ilmi kuvvetile bir hasnva can ve gorriilden

vapisub hizmct etse biemr illah §ifa bulur Hususan bu Kilavan bimar-

hanesinde cemii iistadr karrril ve fassadi amil ve hazik ve adil bu

Krlavan bimarhanesindedir Bir hastenin nabzma e1 urup tabiatine

rniiriasib mualeccler ider Biemrillah §ifa brrlur Zira bu Misrr divarm-

da iklimi evveldc Said ve Elvahat ve Habes ve Foncistanda ve Ce-

bel iil Karnerde gfmagfm nebatat kiyahat hayvanlart vardrr kim belki

Hindistanda olmaz 01 edviyeler Misrra geliib hukemalar ile marizlere

rnualece idiib sifa bulurIar Arnnciin Arab ve Acem Rumda Mtsirm

Krlavan bimarhanesi meshur vc bu dar iissifarun bir taraftnda nisvan

bimarhanesi vardir Bu dahi azim teke1Hiflii binadir Ciimle huddam-

larr vine avretlerdir Ancak hukema mahremdir Anlar bibak biperva

giriip emr azi muhtelifesine gore deva iderler Amma [1] hikmetdeyim

ban havat ini marize ve mecnune bu bimarhanede evlad hasil iderler

Acib hikm.etdir Hatta ibrahim pasa asrmda bir gulam tevelliid idiip

ismirri Sifa~i kodilar Hulasai kelam boyle bir binayi azim dariissifa

kesti giizar etdigimiz divarlardr manzurumuz olmarmsdir

. . .Evsafr ameli maacini tiryakl Faruku Azam

Seyyahant zufiinuna malfim ola kim nitekim edimi arzda hu-

kema vardrr Her diyarda Tirvaki Faruk yaparlar Amma Misrr Faruku

kadar olmak ihtimali yokdur Zira Faruk kursu Mrsrra mahsusdur

Evvela kurs tabir etdiklerin beyan [2] Evvela bu kurs vrlarun viicu ..

dundan hasil olur Bu Sultan Kilavan evkafindan vazifeharan kirknefer kimesnelerdir kim vilda bir kerre hizmet iderler Cize nahive-

sinde Habir Oglu kuralarmda sakin olurlar bir ocakdir Yilda bir

kerre. mahr Temmuzda tiryaki Faruk vilaru sayd iderler Amma

kacarikim vrla'[rr] savd idecekleri mahal oldukda ciimlesi bir vire

cern olup serapa kahn geceden esbabrar giyerler Ancak gozlerf gorliniir

Yi.izlerin dahi setr iderler Uzun sirrklar iizre beyaz kece pareleri

baglivup Behnisa ve Fayum ve Cebeli Ahzar caniblerine varub

Faruk vrlanlari oldujiu mahalle sabah sovujiunda vartrlar kim §iddeti

har olmadan vilanlar bicandir Yine boyle iken Faruk vilanlarr Hecengi azim iderek nice binini savd idiip Faruk He mulemma olrnus

zenbillere koyup mest medhus olurlar Yine boyle iken zenbillerin

agtzlarm dikerler BaZI zeman vaki olmuskim sayyadlar vrlanlar ile

ccnk iderken Yllan savvadm viiziine atilup goztinden urursa halas

II} Y!ldiZ niish asi (bu)

[2J Yrldrz n iishasi [itdikleri nice seydir beyan oluna 1



SEYAHATf"AMESl 265

olrmvup sayyad sehid olurmus Zira gayet semrni hel ab il vrlanlardir

kim devei kulajhridan katrrr nrriaiirndan sokup ant vahidde h elak

ider Boyle bir kattal vrlanlardrr Bunlan savd etrnek bu mezkur he-

riflere mahsusdur Yohsa gayri beni adelll bu kar a rahammii l idernez

Bierneil lah an larrn ocajima mah sus bir alay tar iki Sa'di adenllerdir

Aruma gayet salihlerdir Bu tayife bu kadar vrlarrlari

savd idlip zen-biller ile h'irnarlara viik led iip se hire gotiir(lir)ken Be satin nam bir

bagl irem kurbine geldi.ikde vrlanrn biri reha bulup zenbili getiiren

b imarr sokup fakir himar tepesi iizre vrkilup tarfatii lavn iere hirnar m

viicudu ~i~iip fil ciissesi kadar olup can teslim etdiikde her payleri

siitunu azime dorriip sayyadlar bazr yakinde olan ademlcri baide

kovarlar Simdi hirnann la~esi catlayup ravihasi size tesir ider deyu

halkr kuvarlar 01 himarm yiikii olan zenbiller ile vilanlarr alup bir

gayri himara yiiklediken me(s)mum olan him arm lasesi catl avup

cemii iistiihanlan bile su olup cereyan ider Hamdi Huda bir kimes-nive zararr isabet itrneviip 01 mahalde olan kimesneler filhal hirnarrn

cifesi iistiine toprak YlgUp setr idiip defn iderler Gayri hirnarlari vii-

kile Krlavan bimarhanesine gerir-iip h ekiru basrva ve nazrra teslim

iderler Hakir mukaddema ternasasi iciin hekimbasrva reca etmisdim

01 saat hakire haber etdiler Derhal ata siivar olup Kilava n birnar-

hanesine vardrkda Farukhanenin kapusm acup hakiri icer ive alup

vine kapuvi sed etdiler Zira ( . ; > - ~.ll.)\) deyiip marifetleri a~ikare olrna-

mak iciin ve nice bin vrlarn bieman ile m alarnal bir m uh atara yer

oldugrvciin ecnebiden kimse kornaz ler Arnrna bu Farukhane bir aaim

medresedir Ciimle deri divan ve zernrnr serapa gu nagu n mermeri

ham ile kaplrdrr Ve oyle medr esed ir kim ilmi nbdan gayri bir Him

gor iilrnez Bu meclresenin haremi etrafrnda soffIar vardrr Olgiin soffa-

Ian doseviib basda hekirnbasr ve nazrr aga ve evkaf karibi ve evkaf

milrsidi ve hekirnb asrrrrn on aded halifesi ve duaci ve on iki nefer

sayyadlar ve pisir iciler ve kassablar hulasai kclam ciimlemiz otuz

nefer kim.esne idik Tasradan kapuvt dak idiib iceri girrnck murad

idi Nenin haddi pavant vok idi Aroma kapuvr gayet sed idiib hakire

Saki havf etrnivesiz deyu bir kandil yakacak alcak sepa iizre crkub

ternasava aUladc oldum Ci.imle otuz nefer kimesneler kalkub pak

abdest alub ik iser rkfit kaza rrern azt krlub ciimle alat besatlann

mevdam muhabbete getirdiler EvveIa yiiz m ikdar i kiitiik parcleri ki

her bid iic karrs olmak iizr e ve her kiitiiiHin ortasmda birer karrs

kaddi gevele ekserisi mahalli romruklardir Ve viiz mikdarr tiib

Dahhakden n isan verir kassab satrrlarile arkasi kahn Frengi dern ir-

den keskin satrrIardrr Ve viiz mikdan sircali biiviik topr lk n: i. cv erle r



266 EVLty A CELEBt

kirn herbirine birer adem sigar i<;leri abl nabile memlu BaZISl bos ve'

nice kalayh Krlavan zeman arnridan kalmrs siniler ve bir -erdeb rnik-

dan ince elerrm is tuz ve elli mikdan enderun birunu srrcah azirn

su kupleri gibi Amma dibleri vasi Aglzlanna bir adem kellesi sigar

Ciirnle bu gune nuhas ve tiirab evani esvalarr hazrr icliib duaci ki-

yama gelince ciimle huzzan meclis dahi ayaga kalkub ibtida besmele

ve hamdelc ve tarz ive ve tasliyeden sonra ibtida Ali Osmana ve

sahibiilhayrat velhasanat Sultan Kilavana ve Lokman Hekime ve

Fisagorsu Tevhidiye ve Sultaru hukema Ebu Ali Sinaya ve savir hu-

kema ervahlann alettertib yad idub hazrrun selametligivciin ve he-

kimbasr ve nazrr aga ve katib ascrbasi ve ctimle halifeler ve sayir

huddamlarm selfimetler in yad idiib badeddua tekbir idiib fatihai

serif tilavet olub el viize siirfildukden sonr a koea savvad basi ve i . i < ;

vrlan kassablan haremin orrasrnda duran on iki zenbilin birinin

agzln sokiirrca ...UI.:_.b-lI nice bin vrlarn bieman semmi helah il nisi can

reha bulunca hakir kerci m iirtefi mahalden temasa iderim Amma

akhm basimdan gitdi Yilanlarrn kimi saga kimi sola adem bovu

pertab idtib girgrrarak safir urarak kendulerin divara urarak hevlile

srcr-arken hekirnba§l huddamlan ve savvadlarr eiirnlesin bir yire cern

idup Faruk ile mi.ilemma sari ihramlar vardrr Anlarrn icin e koyunca

ciimle vilanlar harek ardarr kalup sakin oldilar Andan mczk ur tornr uk

tabir ctdijfimiz direk parcalarrrnn varuna koca sayyad ve ii~ kassab

oturub ellerine satur larrn alub ihramlar icinden birer birer vrlarrlarr

crkarup bir nevi kiiciik beyaz vrlanlarr sayyadlar kovrnalarrna kor-

korlardi Anlarda olan misk ravihasr hakiri ruest etdi Hekimbasrva

siial etdim Misk vilarudrr Bunlar Faruk olmaz Gayri edviye ideriz

Simdi gor iir siiri didi Ani gordiim Ne kadar kiiciik beyaz yrlancrklar

var ise ci.imle bir yire cern idiip bu Faruk vaprlanmedresenin bir

kiisnlik bir muzlim yani golge yere bir uzun ibrisim kirmrri gay tan

ip baglayup ciimle 01 beyaz k iiciik misk vrlanciklarrn 01 kay tan ipe

seyahatname 3

Documents