sığırlarda - etkinilac.com · * nervus femoralis hasarı-felci . patella’nın laterale...
TRANSCRIPT
Sığırlarda Spastik Parezis, Patella Çıkığı ve Yaygın Eklem Hastalıkları
Prof. Dr. Sırrı Avki Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi - Veteriner Fakültesi - Cerrahi Kliniği - BURDUR
Neden SPASTİK PAREZİS ?
SPASTİK PAREZİS nedir?
Aşil tendosu ve bu tendoyu oluşturan kaslarda ilerleyici bir kontraksiyon
şekillenmesi sonucunda tarsal eklemin hiperekstensiyon durumunda kalmasıdır
Sığırlarda ayakta durma ve yürüyüşü ciddi düzeyde sekteye uğratan arka bacağın
nöromusküler bir hastalığıdır
SPASTİK PAREZİS nedir?
ELSO Ökçe Hastalığı
Kalıtsal Spastik Parezis
Spastik Paraparezis
Balerin Bacak Hastalığı
?
Hangi ırk sığırlarda görülür?
Aberdeen Angus Hereford
Shorthorn
Holstein Fresian
İsviçre Esmeri Danimarka Kırmızısı
Ayrshire
♀ ♂
Hangi sığırlarda görülür?
Kronolojik özelliği var mıdır?
Konjenital değil ? En erken 2 haftalık buzağılarda En çok 2-9 aylıkken ortaya çıkar Çok nadir 2-6 yaş aralığında
Klinik belirtileri nelerdir?
7 aylık danada tek taraflı spastik parezis
*Arka bacakta belirgin bir
inkoordinasyon ile başlar
*Tarsal eklem açısı giderek düzleşir
*Yürüyüş zor ama bacak yere temas edebilir
*Çoklukla tek taraflı
Klinik belirtileri nelerdir?
*Gastroknemius kontraksiyonu arttıkça tarsal eklemde hiperekstensiyon şiddetlenir *Arka bacak boyu kısalmış gibi, yere temas etmez *Kuyruk dibi dik pozisyondadır
Klinik belirtileri nelerdir?
*Baş kompenzasyonu tipik *Yürüyüş sırasında etkilenen bacak pandül gibidir *Üç bacakla yürür
Klinik belirtileri nelerdir?
*İlgili bacak yürüyüş sırasında bir sütun gibi ileri atılmaya çalışılır
Klinik belirtileri nelerdir?
Klinik belirtileri nelerdir?
*Palpasyonda aşırı gerginlik -aşil tendosu ve -gastroknemius kası *Pasif maniplasyonda fleksiyon mümkün *Ağrı yok
*Ekstensiyon itme ve fleksiyon geri çekme refleksleri + *Deri duyarlılık testi + *Aşil tendosu refleksi ? *Patellar refleks ?
Klinik belirtileri nelerdir? 6 yaşındaki Holstein sığırda tek taraflı spastik
parezis *2-6 yaş (geç formu) *Tarsal ve topuk eklemlerinde hiperekstensiyon *Gastroknemius kası aşırı gergin
*Yürüyüş 3 bacakla *Diğer bacağın tırnağında lezyonlar *Aşım yapamaz *Dekubitus yaraları açılır
Radyolojik belirtileri var mı?
Spesifik değil semptomatiktir Kronik dönemde Tibia epifizi ve kalkaneusta eksostozlar Gençlerde kalkaneus’ta epifizer ayrılma Fizyolojik eklem açısı bozulmuş
SPASTİK PAREZİS’in nedeni?
Tam olarak bilinmiyor Bilinen tek gerçek
kalıtsal otozomal çekinik genler
“Identification of putative genes involved in bovine spastic paresis through microarray analysis” L. Pariset ve ark. ITAL. J. ANIM. SCI. VOL. 6 (SUPPL. 1), 2007
spinal kord – cDNA analizi 14250 genden 127 tanesi
SPASTİK PAREZİS’in nedeni?
kalıtsal
İngiltere’de yetişkinlik döneminde spastik parezis belirtileri göstermeye başlayan bir
boğanın 50 kızı incelenmiş 5 düve (+)
Laura Smith-Maxie “LAMENESS in CATTLE” (edit. Greenough & Weaver) 3. baskı, 1997
Hipotezler …….
*Miyotaktik hiperrefleksi *Dopamin & dopaminerjik reseptör *Magnezyum *Manganez *Lityum *Triptofan *BSE
Histopatolojik veriler …….
Beyin, omurilik, perifer sinir veya kaslarda hastalıkla ilişkili primer lezyon yok Sekonder kas-iskelet ve sinir hasarları Bölgesel kas ağrıları hiperrefleksinin tetikleyicisi olabilir Gamma motor sinirlerin aşırı aktivasyonu: dilüe prokain ile gamma blokaj semptomları ortadan kaldırıyor
Ne sıklıkta karşılaşılır ?
Sporadik Çekoslovakya (1986-2001): 11 vaka Ülkemiz için yayınlanmış bir veri yok
Karıştırıldığı hastalıklar ?
Patella çıkığı Septik veya aseptik tarsitis ve gonitis Periyodik spastik sendrom Kalkaneus’ta avülsiyon kırıkları İnterdigital vejetasyonlar
Spastik Parezis AYIRICI TANI
Patella çıkığı
Spastik Parezis AYIRICI TANI
Patella çıkığı
Spastik Parezis AYIRICI TANI
Tarsitis & Gonitis
Tarsitis & Gonitis
Spastik Parezis AYIRICI TANI
Periyodik spastik sendrom
Spastik Parezis AYIRICI TANI
Kalkaneus’un ayrılma kırıkları
Spastik Parezis AYIRICI TANI
İnterdigital vejetasyonlar
Spastik Parezis TEDAVİ
*Etkinliği kanıtlanmış medikal tedavisi yok *Lityum, triptofan ve dopamin tedavisinin etkinliği henüz araştırılıyor *İnsanlarda botoks deneniyor, veteriner literatür yok *Operatif tedavi (%100 mü?) *Operatif tedavi yapılsa da KESİNLİKLE DAMIZLIKTA KULLANILMAMALIDIR
Spastik Parezis TEDAVİ
Operatif tedavi alternatifleri
Tam tenotomi
Gastroknemius tenektomisi
N. tibialis nörektomisi
Spastik Parezis TEDAVİ
Operatif tedavi alternatifleri
Spastik parezis’in tedavisine yönelik tenetomi / tenektomi ve nörotomi işlemlerinin yapılış yerleri. 1: tibial nörektomi için ensizyon hattı 2: gastrokinemius tenektomisi için kaudalden giriş 3: gastrokinemius tenektomisi için lateralden giriş A: siyatik sinir B: tibial sinir C: peroneal sinir D: popliteal lenf yumrusu
Spastik Parezis TEDAVİ
Tam tenotomi
Spastik Parezis TEDAVİ
Tam tenotomi
Fleksor tendolarda tam bir ruptur ile komplike olabilir
Spastik Parezis TEDAVİ
Gastrokinemius tenektomisi
Spastik Parezis TEDAVİ
Gastrokinemius tenektomisi
*Bilateral ise aynı seansta yapılmaz (4-10 gün sonra) *Postoperatif 7 gün bandaj ve hareketsizlik *Kolay teknik *Etkisi 1 hafta sonra
Spastik Parezis TEDAVİ
N. tibialis’in nörektomisi
Spastik Parezis TEDAVİ
N. tibialis’in nörektomisi
Spastik Parezis TEDAVİ
N. tibialis’in nörektomisi
*Etkisi hemen izlenir *Kilo artışı neticesinde tendo rupturu, kalkaneus kırığı *Komplike bir operasyon
Spastik Parezis SONSÖZ
Buzağılarda ve başlangıç aşamalarında başarı şansı
Tedavi uygulanan hayvan gebe kalmamalı !
PATELLA ÇIKIĞI nedir ?
Patella’nın femoral trochlea’nın lateral, medial veya dorsaline
yer değiştirmesi ya da takılması
PATELLA ÇIKIĞI nedir ?
Morfolojik fark var mı ?
*Sığırlarda ve atlarda bu nedenle sporadik izlenir *Mediale çıkık oldukça zordur
Patella neden çıkar ?
Travma (barınak koşulları) Hızlı kilo artışı Gebelik (son dönemleri) Doğum travması, göreceli yavru büyüklüğü (konjenital lukzasyon ???)
Sığırlarda en çok hangi yöne çıkık şekillenir ?
Patellanın dorsale çıkığı Patellanın laterale çıkığı (konjenital ?)
Patella’nın dorsale çıkığı (takılması)
*Özellikle besi hayvanlarında (hızlı canlı ağırlık artışı) *Sütçü ırklarda postpartum Ca/P yetersizliği *İş gücü amacıyla kullanım *Hindistan ve Mısır’da çok yaygın
Patella’nın dorsale çıkığı (takılması)
M
L
Patella’nın dorsale çıkığı
*Diz ve tarsal eklem ekstensiyon pozisyonunda * Bacağın yerle teması kesilmiş *Palpasyon (takılmış patella ve medial ligament) *Ağrı
KLİNİK BELİRTİLER: Kalıcı mı, Yineleyici mi ?
Kalıcı
Patella’nın dorsale çıkığı
*Adımın başlangıç fazında bacak geride ve yere sürünür *Diz ve tarsal eklem ekstensiyon pozisyonunda *Adım yayı yukarı doğru kalkarken patella aniden yerine oturur (SES ?) *Bu aşamada tarsal eklemde abartılı bir fleksiyon
Yineleyici
Patella’nın dorsale çıkığı Yineleyici
Patella’nın dorsale çıkığı KLİNİK BELİRTİLER
Yineleyici Kalıcı
Patella’nın dorsale çıkığı TEDAVİ
*İntraartiküler lügol enjeksiyonu (%2.5 ve 8 ml- otoklavize edilmiş) ???
*Spontan iyileşme???
K.S. Dhillon ve ark “PATELLAR LUXATION IN BUFFALO AND ITS TREATMENT” Buffalo Bulletin (December 2009) Vol.28 No.4
*Radikal tedavi: medial patellar ligamentin kesilmesi (desmotomi)
Patella’nın dorsale çıkığı
MEDİAL PATELLAR LİG. DESMOTOMİSİ
Açık desmotomi tekniği
Kör desmotomi tekniği
Açık desmotomi tekniği
Kör desmotomi tekniği
Patella’nın dorsale çıkığı
8-10 ml lokal anestezik derialtı ve medial ligament üstüne
Medial ligamentin ½ cm lateralinde ve tub. tibiaya yakın deri ensizyonu
(3cm)
Açık desmotomi tekniği
Açık desmotomi tekniği
Kör desmotomi tekniği
Kör desmotomi tekniği
Kör desmotomi tekniği
Patella’nın dorsale takılması tek taraflı da olsa
DESMOTOMİ işlemi MUTLAKA sağlam ekstremitede de
yapılmalıdır (aynı seansta yapılabilir)
Patella’nın dorsale çıkığı
Genç sığırlarda operatif tedavi kemik gelişimi
tamamlanıncaya kadar ERTELENMELİDİR
Patella’nın dorsale çıkığı
Patella’nın laterale çıkığı *Buzağılarda (konjenital ???) *%80 tek taraflı (sağda) *Güç doğum, göreceli yavru büyüklüğü (önden presentasyon) * Nervus femoralis hasarı-felci
Patella’nın laterale çıkığı
*Nervus femoralis hasarı-felci
(+)
1. Uyluğun lateralinde deri hissi yok 2. Quadriceps kası belirgin derecede gevşek
1 2
Gerçekten doğmasal mı?
Patella’nın laterale çıkığı
Gerçekten doğmasal mı?
Buzağılarda lateral femoral kondilus’un gelişim eksikliği
hakkında veri yok
Patella’nın laterale çıkığı KLİNİK BELİRTİLER
*Diz ve tarsal eklem fleksion konumunda *Üzerine yüklendiğinde bacak kollabe olur *Palpasyon (patella lateralde) * Pasif redüksiyon olası
Patella’nın laterale çıkığı TEDAVİ
Femoral paraliz (+)
*Glikokortikosteroit *Mega doz vitamin E *Vitamin B 1-12 *Quadricipital bölgeye friksiyon * Fizik tedavi
Patella’nın laterale çıkığı TEDAVİ
*Eklem kapsülünü daraltma operasyonu *Emilmeyen monoflament ip (naylon)
Patella’nın laterale çıkığı TEDAVİ
Femoral paraliz (+)
Kapsül daraltma operasyonu NAFİLE
SIĞIRLARDA EKLEM HASTALIKLARI
GELİŞİMSEL (nadir)
SEPTİK (yaygın)
TRAVMATİK (yaygın)
OCD Kalça Displazisi
Arthritis Poliartritis Faset arthritis
Arthritis Distorsiyon Lukzasyon
GELİŞİMSEL EKLEM HASTALIKLARI
Osteokondritis dissekans (eklem faresi)
Çok nadir ve teşhisi zor
Konjenital kalça (displazisi) çıkığı
Çok nadir ve teşhisi zor
GELİŞİMSEL EKLEM HASTALIKLARI
SEPTİK EKLEM HASTALIKLARI
Arthritis Poliartritis Faset arthritis
SEPTİK EKLEM HASTALIKLARI
Penetran yaralar Hematojen (metastazik enfeksiyonlar)
-Göbek enfeksiyonları -Mikoplazmal pneumoniler -Klamidiyozis (Chlamydophila abortus) -Brusellozis -Actinomyces pyogenes -Tüberkülozis
SEPTİK EKLEM HASTALIKLARI
SEPTİK EKLEM HASTALIKLARI
Göbek enfeksiyonları
SEPTİK EKLEM HASTALIKLARI
Akciğer enfeksiyonları (Mycoplasma bovis)
SEPTİK EKLEM HASTALIKLARI
Brusellozis (Brucella abortus)
SEPTİK EKLEM HASTALIKLARI
Yavaş salınımlı antibiyotik teknolojisi: Seftriakson içeren laktik-glikolik asit mikrokürecikleri
•İntraartiküler tedavi üstün •Sakınca: sık enjeksiyona bağlı kontaminasyon •Etken izolasyonu (kan ve synovial sıvıda % 25-75) •Primer kaynağın tespiti ve tedavisi
SEPTİK EKLEM HASTALIKLARI
Prognoz ?
TRAVMATİK EKLEM HASTALIKLARI
*Sert ve kaygan barınak zemini *Durak kullanılmıyor ya da kalitesiz *Sıkışık barınma ve hatalı tasarım *Bilinçsiz besleme
öncü lezyonlar
TRAVMATİK EKLEM HASTALIKLARI
Sert ahır zemini
TRAVMATİK EKLEM HASTALIKLARI
Ahır veya durak zemini sertliğinin derecelendirilmesi
Şişlik ve kıl kaybı yok Şişlik yok ama bölge kel Bölge şiş veya yara var
TRAVMATİK EKLEM HASTALIKLARI
İneklerin kaçı yatıyor ?
TRAVMATİK EKLEM HASTALIKLARI
Sentetik matlar
TRAVMATİK EKLEM HASTALIKLARI
Ahır veya durak zemini kaygan mı?
TRAVMATİK EKLEM HASTALIKLARI
Sıkışık barınma
TRAVMATİK EKLEM HASTALIKLARI
Hatalı tasarım
TRAVMATİK EKLEM HASTALIKLARI
Bilinçsiz besleme