sistema endokrinoa eta lokomozio aparatua
TRANSCRIPT
SISTEMA ENDOKRINOA
1. Sistema endokrinoa
1.1. Osagaiak:
Guruin endokrinoak Zelula multzoak dira, zenbait substantzia kimiko sortzen dituztenak (hormonak)
Hormonak Mezulari kimikoak, prozesu ugaritan parte hartu
Itu-zelulak Errezeptore espezifikoak dituzten zelulak (hormona jakinak hartuko dituzte)
a) Guruin endokrinoak- Hipotalamoa
Zer? NS eta SE lotzen dituen zentro nagusiaNon? Garun enborreanFuntzioak? NSko seinaleak hartu
Faktore askatzaile eta inhibitzaileak
(hipofisira, hango hormona jariaketa kontrolatzeko)
- HipofisiaZer? Guruin endokrino garrantzitsuaNon? Hipotalamoaren azpianFuntzioa? Hormonak jariatu odolera,
beste guruin batzuetan eragiteko
b) HormonakOrgano eta ehunetako prozesuak abiarazi edo
geldiarazi.Adibidez, metabolismoa, hazkuntza, ioien eta
uraren arteko oreka, garapena, ugalketa, portaera…
d) Itu-zelulakHormonak zelulahorietan eragingo du (mintzeko errezeptoreespezifikoengatik)
1.2. Prozesua1. Guruin endokrinoek estimulua hauteman
Hormona jariaketa2. Hormonak odolera, eta itu-zeluletara (horiek
errezeptoreak dituzte hormona jakina hartzeko)Giltza-sarraila
3. Informazioa erreakzio kimiko bihurtu, eta erantzuna abiarazi.
4. Hormona bat = funtzio bat (bete ostean, desagertu)
1.3. Hormona-jariaketaren kontrolaAtzeraelikadura negatiboa deritzon
mekanismoari esker.Odoleko hormona kantitatea maila jakinera
iristean, seinaleak hormona jariaketa gelditu.
2. Guruin endokrino eta hormona nagusiak
4. Lokomozio-aparatua
Eskeleto-sistemaLokomozio-aparatua
Gihar-sistema (muskuluak)
* Gogoratu aginduak nerbio-sistemakprestatzen dituela
Bete ezazu hurrengo taulaEskeleto-sistema Gihar-sistema
Osagaiak
Funtzioa
Eskeleto-sistema Gihar-sistemaOsagaiak Hezurrak
Giltzadurak (artikulazioak, bi hezur elkarrekin lotzen
dituzte)
Lotailuak (ligamentuak, ehun konjuntibo fibrotsu eta elastikoak, hezurrak
lotzen dituzte giltzaduretan)
Eskeleto-giharrak
Tendoiak (giharrak eta hezurrak lotzen dituzten ehun
konjuntibozko zuntzak)
Funtzioa - Mugimendua- Gorputzari forma, pisuari
eustea- Kaltzioa eta fosforoa
pilatzea- Odol-zelulak sortzea
- Mugimendua
Palanka-sistema gorputza mugitzek:giharrek (osagai aktiboak) indarra eragin hezurretan (osagai pasiboa)
NS Giharrak Tendoiak Hezurrak
6. Hezurrak
Hezur luzeen atalak
Epifisia (ertzetan, zabalak, artikulazioak bertan)
Metafisia (hazkuntza-kartilagoa han)
Diafisia (erdiko atala)
Hezur luzeen ehunak1. Hezur-ehun arola (esponjotsua)
- Hezur luzeetako epifisietan, hezur txikien barnealdean- Hezur muin gorria bertan (eritrozito edo globulu gorriak sortzen…)
2. Hezur-ehun trinkoa - Hezur luzeen diafisiaren zati bat, hezur guztien
kanpoko aldea- Hezur-muin horia bertan (ehun adipotsua, odolaren eraketa)
3. Hazkuntza-kartilagoa - Metafisiaren barruan- Hezurren hazkuntza (gero hezur-ehuna sortu)
7. Giltzadurak
Bi hezur elkarrekin lotzen dituzten egiturak
3 motatakoak:1. Mugikorrak2. Erdi mugikorrak3. Finkoak
1. Mugikorrak
Atala Azalpena Funtzioa
Giltzadura-barrunbea
Likido sinobiala
Kapsula sinobiala
Giltzadura-kartilagoa
Meniskoak
Lotailua
2. Erdimugikorrak
Kartilago eta lotailuak (ligamentuak) mugikortasunamugatuz
3. Finkoak (suturak)
Hezurrak bakarrik (lotura sendoak, puzzle bezala)
8. Eskeleto-giharrak
Eskeleto-giharrak daude gihar-sisteman, tendoiekin lotzen direlarik hezurretara.
Gihar-ehun ildaskatua
Gihar bakoitza organo askea, faszikuluen elkarketak osatua.
Bibliografia
http://highered.mheducation.com/sites/0072495855/student_view0/chapter6/animation__bone_growth_in_width.html