slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
DESCRIPTION
Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie . Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie. 1. Inleiding: slaagcijfers . Algemene slaagcijfers voor eerstejaarstudenten liggen rond - 45% voor Hogescholen - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met
dyslexie
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexieSymposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
Algemene slaagcijfers voor eerstejaarstudenten liggen rond - 45% voor Hogescholen- 50% voor Universiteiten
Studenten met een leerstoornis zijn extra belast- belang lees- en schrijfvaardigheden in HO- geassocieerde problemen (zie vorige)
=> zelf-rapportage van studenten met dyslexie- meer tijd nodig voor lezen en structureren van cursussen- problemen met materiaal in andere talen - problemen bij notities maken tijdens de les (vooral lawaaierige omgeving)- moeite met schrijven van papers (ideeën formuleren en fouten identificeren)- moeite met memoriseren van namen en data- slecht tijdsmanagement
1. Inleiding: slaagcijfers
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
gedeeltelijk opgevangen door faciliteiten- theoretisch kader/ reglementering door Valerie- studentgericht - examengericht
digitale cursussen, meer tijd, apart lokaal, text-to-speech software spreiding examens
steeds meer studenten met dyslexie in het HO
Hoe presteren studenten met dyslexie in het huidige onderwijssysteem?
1. Inleiding: slaagcijfers
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
Slaagcijfers voor studenten met dyslexie vanuit master-apprentice model (UK/US)
• geen verschillen in dropout en studieduur (Wessel, Jones, Markle, & Westfall, 2009)• identieke slaagcijfers (Adelman & Vogel, 1990)• zelfs betere studiecijfers bij LD (Vogel & Adelman, 1992)
MAAR deze data niet generaliseerbaar om volgende redenen
• strikte ingangscriteria: selecte, gemotiveerde groep • verschillen in cut-off scores en in definiëring • hoger onderwijs niet gesubsidieerd (hoge inschrijvingsgelden)
1. Inleiding: slaagcijfers
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
Beïnvloedende factoren (= predictoren) op academische performantie (AP) bij studeren in hoger onderwijs
-> 5% van de factoren zijn vak/cursus gerelateerd-> 95% van de factoren zijn student gerelateerd
• familiale en achtergrondfactoren• SES• geslacht• leeftijd• vooropleiding
• persoonlijkheid• intelligentie• studeervaardigheden• motivationele factoren
1. Inleiding: predictoren
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
Familiale en achtergrondfactoren• SES: financiële situatie, opleidingsniveau ouders, beroep ouders
Bourdieu (1986) opleidingsniveau van ouders => hoger opgeleide ouders meer kans op slagen (gemedieerd door invloed op persoonlijkheid en intelligentie)
• geslacht: vrouwen meer kans op slagen, minder dropout, hogere cijfers, kortere studieduur
• leeftijd• vooropleiding
ASO als vooropleiding meer kans op succes dan TSO, BSO en KSO
1. Inleiding: predictoren
Intelligentierechtstreeks en onrechtstreeks via studievaardighedenwisselende resultaten
-> IQ beste predictor voor AP, correlatie dalend met leeftijd-> IQ geen goede predictor voor AP-> in HO wanneer gecontroleerd voor IQ persoonlijkheid hogere predictieve waarde
PersoonlijkheidBig-Five model (neuroticisme, extraversie, openheid, altruïsme,
conscientieusheid)-> Conscientieusheid een goede predictor doorheen studies (zelfdiscipline, doorzettingsvermogen en prestatiegerichtheid)
1. Inleiding: predictoren
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
Studeervaardigheden“Gedragingen en activiteiten nodig voor het organiseren en vervolledigen van schoolwerk en voor het voorbereiden op en maken van testen en examens”
bv. notities nemen, time management, ...
-> academische motivatie -> academische zelfvertrouwen beste predictoren
LASSI wordt vaak gebruikt als instrument voor evalueren van studeervaardigheden en leerstrategieën in HO.
-> Motivatie (Marrs, Sigler, and Hayes, 2009)-> Attitude en Motivatie (Yip, 2007)
=> Waardevol instrument voor de voorspelling van academische performantie in HO
1. Inleiding: predictoren
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
Predictoren voor studenten met dyslexie vanuit master-apprentice model (UK/US): weinig onderzoek voorhanden
Patrikakou (1996)- ouderlijke verwachtingen cruciaal voor verhogen van AP bij studenten HO met LD- Voorschoolse ervaring en academische verwachtingen correleren hoog met AP
Murray & Wren (2003)- FIQ en uitstelgedrag verklaren klein deel van de variantie in GPA- enkel IQ en studeervaardigheden geïncludeerd
1. Inleiding: predictoren
Heeft het hebben van dyslexie een invloed op academische prestatie van studenten binnen de huidige onderwijscontext?
Welk individuele factoren dragen bij tot succes in het hoger onderwijs bij studenten met dyslexie?
2. Onderzoeksvragen
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
3. Methode
Participanten
- enkel generatiestudenten: dyslexiegroep (N=99) en controlegroep (N= 89)
- data verzameld na drie jaar HO (studie gestart in september 2009 dus in oktober 2012)- dropout (stop voor behalen van diploma; geen kwantitatieve data meer na dropout)- aantal credits ingeschreven en behaald per academiejaar- behalen van diploma na drie jaar
=> % aantal credits behaald helemaal niet normaal verdeeld (teveel data op extremen)=> Statistisch gezien beter om data in te delen in categorieën dus werken met dropout (0 of 1) en diploma behaald (0 of 1)
0.00
0.05
0.10
0.15
0.20
0 25 50 75 100 total
d ro p o u t ongoing d e g re e o b t a i n e d
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
3. Methode
Statistische technieken
Dropout Diploma behaaldstudenten die stoppen studenten die initiële studie met initiële studie afwerken (-dropout)
=> Vergelijken van de aantallen tussen groepen
=> Opstellen van logistische modellen-> voorspellen van het uitvallen en behalen van diploma aan de hand van een groot aantal variabelen zoals het hebben van dyslexie (0-1)
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
4. Onderzoeksvraag 1: Dropout
Vergelijken van aantallen
Gedurende bachelor programma stoppen meer studenten met dyslexie met eerste studies (34% dyslexie tov 17% controle ; p =0.005)
Verschil zit hoofdzakelijk in het aantal dat stopt gedurende het eerste jaar
In tweede jaar stopt nog 4% van de overgebleven controles en 12% van de overgebleven studenten met dyslexie
Controle groep Dyslexie groep Totaal
Gedurende jaar 1 0 (0%) 5 (5.05%) 5 (2.66%)
Eind jaar 1 12 (13.48%) 20 (20.20%) 32 (17.02%)
Totaal 12 (13.48%) 25 (25.25%) 37 (19.68%)
p= 0.039
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
4. Onderzoeksvraag 1: Dropout
Controle groep Dyslexie groep Totaal
Stop hoger onderwijs 2 (13.3%) 4 (11.8%) 6
Identiek programma in andere instelling 0 (0%) 2 (5.9%) 2
Switch naar andere AcBa 1 (6.7%) 5 (14.7%) 6
Switch van AcBa naar ProBa 7 (46.7%) 10 (29.4%) 17
Switch naar andere ProBa 4 (26.7%) 10 (29.4%) 14
Ander soort onderwijs 0 (0%) 2 (5.9%) 2
Ontbrekende data 1 (6.6%) 1 (2.9%) 2
Totaal 15 34 49
Kwalitatieve bevraging na stoppen met studies
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
4. Onderzoeksvraag 1: Dropout
Logistische modellen voor dropout (0-1)
Variabelen in modelDyslexie (0 of 1)Familiale en achtergrondfactoren
- hoogste opleidingsniveau ouders (lager SO, hoger SO, Hogeschool, Universiteit)- diploma secundair (ASO, KSO, TSO, BSO)- professionele of academische bachelor opleiding - onderwijsinstelling (4)- studiegebied (8 )- geslacht (M of V)
Intelligentie (CIQ en FIQ)Persoonlijkheid (5)Studeervaardigheden (LASSI 3 componenten)
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
4. Onderzoeksvraag 1: Dropout
Logistische modellen voor dropout (0-1)
LASSI => 10 subschalen
Reductie van aantal variabelen: Principale componenten analyse of PCA
Þ3 componenten (zie ook Cano, 2006)
1. Affectieve strategieën: attitude, motivatie, tijdsbeheer en concentratie2. Doelstrategieën: faalangst, hoofdideeën selecteren en teststrategieën3. Begripsmonitoring: informatieverwerking, studietechnieken en zelftesting
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
4. Onderzoeksvraag 1: Dropout
Logistische modellen voor dropout (0-1)
Þ Bij het bivariaat model is het hebben van dyslexie een significant belangrijkepredictor voor uitval
Þ Zelfs in aanwezigheid van alle andere variabelen blijft het hebben van dyslexie een belangrijke predictor voor dropout in alle modellen
Het hebben van dyslexie heeft een negatieve invloed (bovenop andere variabelen die academische prestatie beïnvloeden) op het stoppen met de initiële studies, vooral tijdens het eerste jaar. MAAR: het grootste deel van deze groep stopt niet met studeren, maar kiest voor een ander programma.
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
4. Onderzoeksvraag 1: Diploma behaald
Controle groep Dyslexie groep Totaal
Diploma behaald 52 (70%) 37 (57%) 89
Diploma niet behaald 22 (30%) 28 (43%) 50
Totaal 74 65 139
p= 0.072, trend is merkbaar
Vergelijken van aantallen
Na drie jaar bachelor opleiding zijn er statistisch gezien niet minder studenten met dyslexie die hun diploma behalen
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
4. Onderzoeksvraag 1: Diploma behaald
Logistische modellen voor diploma behaald (0-1)
Variabelen in modelDyslexie (0 of 1)Familiale en achtergrondfactoren
- hoogste opleidingsniveau ouders (lager SO, hoger SO, Hogeschool, Universiteit)- diploma secundair (ASO, KSO, TSO, BSO)- professionele of academische bachelor opleiding - onderwijsinstelling (4)- studiegebied (8 )- geslacht (M of V)
Intelligentie (CIQ en FIQ)Persoonlijkheid (5)Studeervaardigheden (LASSI 3 componenten)
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
4. Onderzoeksvraag 1: Diploma behaald
Logistische modellen voor diploma behaald (0-1)
Þ Bij het bivariaat model is het hebben van dyslexie geen significant belangrijkepredictor voor het behalen van het diploma (in drie jaar)
Þ In aanwezigheid van alle andere variabelen wordt hebben van dyslexie in alle modellen opgenomen als belangrijke predictor voor behalen van het diploma
Het hebben van dyslexie heeft een negatieve invloed (bovenop andere variabelen die academische prestatie beïnvloeden) op het behalen van eendiploma na een modelduur van drie jaar.
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
4. Onderzoeksvraag 2: Predictoren voor dropout
Logistische modellen in groep dyslexie
Variabelen in modelFamiliale en achtergrondfactoren
- comorbide stoornis (0 of 1)- gebruik faciliteiten (0 of 1; zelfrapportage)- hoogste opleidingsniveau ouders (lager SO, hoger SO, Hogeschool, Universiteit)- diploma secundair (ASO, KSO, TSO, BSO)- professionele of academische bachelor opleiding - onderwijsinstelling (4)- studiegebied (8 )- geslacht (M of V)
Intelligentie (CIQ en FIQ)Persoonlijkheid (5)Studeervaardigheden (LASSI 3 componenten)
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
4. Onderzoeksvraag 2: Predictoren voor dropout
Logistische modellen in groep dyslexie
Belangrijke predictoren:
- opleidingsniveau ouders (vooral vader) , kans op dropout - geslacht: meisjes meer kans op dropout- altruïsme , dropout - extraverte studenten meer kans op dropout- comorbide stoornis, minder kans op dropout- doelstrategieën , kans op dropout - professionele bachelor minder dan academische bachelor- conscientieusheid , kans op dropout - neurotischer, meer kans op dropout
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
4. Onderzoeksvraag 2: Predictoren voor diploma
Logistische modellen in groep dyslexie
Variabelen in modelFamiliale en achtergrondfactoren
- comorbide stoornis (0 of 1)- gebruik faciliteiten (0 of 1; zelfrapportage)- hoogste opleidingsniveau ouders (lager SO, hoger SO, Hogeschool, Universiteit)- diploma secundair (ASO, KSO, TSO, BSO)- professionele of academische bachelor opleiding - onderwijsinstelling (4)- studiegebied (8 )- geslacht (M of V)- SE x dyslexie- Extraversie x dyslexie
Intelligentie (CIQ en FIQ)Persoonlijkheid (5)Studeervaardigheden (LASSI 3 componenten)
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
4. Onderzoeksvraag 2: Predictoren voor diploma
Logistische modellen in groep dyslexie
Belangrijke predictoren:
- opleidingsniveau ouders (vooral vader) , kans op slagen - geslacht: meisjes meer kans op slagen- comorbide stoornis, minder kans op slagen- gebruik faciliteiten heeft positieve invloed op slagen- extraverte studenten meer kans op slagen (dys nog meer dan controles)- doelstrategieën , kans op slagen ( faalangst?)- affectieve strategieën , kans op slagen - begripsmonitoring , kans op slagen - dyslectiche studenten profiteren meer van ASO opleiding
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
4. Conclusies
Dyslexie heeft een negatieve invloed op het academisch traject (vooral dropout) maar
... het beeld is niet volledig negatief. Een substantieel deel (57% van de doorzetters) van de studenten met dyslexie slaagt in HO.
... dit is een onderschatting want een deel van de doorzetters die nog niet afstudeerden en van de studenten die veranderd zijn van studie, zal in de komende jaren afstuderen.
... de cijfers geven aan dat faciliteitengebruik een positieve invloed heeft op studieduur
... er zijn punten waar nog kan aan gewerkt worden -begeleiding bij studiekeuze en overgang secundair naar HO- ontwikkeling van studievaardigheden- sensibilisering van studenten (gebruik faciliteiten, belang persoonlijkheid en motivatie in HO)
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
4. Conclusies
Vervolgideeën:
- opvolgen van de studenten die nog niet afstudeerden
- onderzoek naar oorzaken van het verschil in dropout kan richting geven aan de begeleiding
Bij bevraging: - verkeerde studiekeuze (inhoudelijk)- te weinig voorkennis- moeite met planning: tijdsgebrek- niveau te hoog
- onderzoek naar verloop faciliteitengebruik
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
Diagnostisch protocol voor studenten met een
vermoeden van dyslexie
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Inleiding
Verschillende deelnemers = Verschillende verwachtingen
Verschillende aanmeldingsredenen voor en verwachtingenvan een diagnostisch onderzoek.
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Handelingsgerichte diagnostiek
Systematische analyse van de problemen/moeilijkheden (= hulpvraag)1. Onderkennend: wat is er aan de hand? Om welk type probleem of
stoornis gaat het?2. Verklarend: Waarom zijn deze problemen er? Welke factoren van
de cliënt en omgeving houden ze in stand?3. Adviserend: Hoe kunnen we de cliënt/patiënt zo goed mogelijk
ondersteunen? Welke vorm van begeleiding of behandeling is gewenst?
Gericht zich op relevante risico- en protectieve factoren van kind en zijn omgeving (onderwijs, opvoeding, …)
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Handelingsgerichte diagnostiek
Model van Pameijer en van Beukering (2004) omvat 5 fasen: 1. Intake2. Strategie3. Onderzoek4. Indicering 5. Advisering
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Casus: intake
Jeroen heeft zich ingeschreven in eerste academische bachelor informatica. Van het tweede tot het vierde leerjaar heeft hij logopedie gevolgd voor lees- en spellingmoeilijkheden die hardnekkig bleven bestaan. Op de lagere school kreeg Jeroen maatregelen. Ook in het middelbaar werd er rekening gehouden met zijn probleem.
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Casus: intake
Jeroen deed een aanvraag voor een bijzonder statuur. Hij kon echter enkel de verslagen van de logopedist voorleggen. Dit werd onvoldoende geacht en men verwees hem voor bijkomend diagnostisch onderzoek.
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Casus: intake
Jeroen is altijd een goede student geweest. Hij volgde wetenschappen-wiskunde. Hij was hier erg sterk in. Zijn taalvakken waren altijd opvallend minder. In het derde en vierde middelbaar had hij een vakantietaak voor Frans. Ook zaakvakken als geschiedenis gaan hem minder goed af.
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Casus: intake
Hoewel Jeroen altijd goede punten had, is hij niet zo’n goede student. Hij heeft nooit veel moeten doen en is inzichtelijk erg sterk. Teksten verwerken of van buiten leren gaan hem niet goed af. Hij vindt van zichzelf dat hij een zwak geheugen heeft. Hij is ook snel afgeleid als hij studeert, zegt hij zelf.
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Casus: intake
Jeroen leest helemaal niet graag en nog steeds erg traag. Hij moet vaak teksten meermaals lezen om te weten wat er instaat. Ook met spelling heeft hij nog veel moeite. Hij gebruikt meestal zijn computer en spellingcontrole hiervoor.
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Casus: strategie
Hulpvragen?
1. Heeft Jeroen dyslexie?
2. Hoe kan Jeroen zijn studies efficiënter aanpakken?
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Casus: strategie
Heeft Jeroen dyslexie?
Ja/Nee
Attest/Geen attest
Maatregelen/geen maatregelen
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Casus: strategie
Hoe pakt Jeroen zijn studies efficiënter aan met zijn dyslexie?
Sterktezwakteanalyse
Advies op maat
Meer zelfregulatie/zelfcontrole?Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Casus: onderzoek
Onderkennende diagnose• Achterstandscriterium• Hardnekkigheidscriterium• Exclusiecriterium
Verklarende diagnose• Fonologisch bewustzijn• Werkgeheugen
Handelingsgerichte diagnose
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Casus: onderkennende diagnose
Nieuw diagnostisch protocol voor het achterstandscriterium• Op basis van de 10 variabelen met grootste EF (Callens,
Tops, & Brysbaert, 2012)• Tienvoudige crossvalidering• Predictie naar toekomstige groepen van studenten met
dyslexie
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Top tien variabelen
Attitude en motivatie Concentratie en faalangst Tijdbeheer Informatieverwerking Hoofdideeën selecteren Studietechnieken Teststrategieën
Extraversie Neuroticisme Openheid Altruïsme Conscientieusheid
Persoonlijkheid
Totaal IQ Vloeiend IQ Gekristalliseerd IQ Woordenschat Probleemoplossend denken
Kortetermijngeheugen
Langetermijngeheugen
Fonologische verwerking Verwerkingssnelheid
Hoofdrekenen
Cognitie
Lezen Tekstbegrip Woorden lezen Pseudowoorden lezen Engelse woorden lezen Tekst lezen Stillezen
Spelling Woordspelling Spellingregels Engelse woordspelling Zinnendictee Morfologie en syntaxis Schrijven
Metacognitie
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Totaal IQ
Vloeiend IQ
Gekristalliseerd IQ
Woordenschat Probleemoplossend denken
Kortetermijngeheugen Langetermijngeheugen
Fonologische verwerking Verwerkingssnelheid
Hoofdrekenen
Cognitie
Top tien variabelen
Attitude en motivatie Concentratie en faalangst Tijdbeheer Informatieverwerking Hoofdideeën selecteren Studietechnieken Teststrategieën
Extraversie Neuroticisme Openheid Altruïsme Conscientieusheid
Persoonlijkheid
Lezen Tekstbegrip Woorden lezen Pseudowoorden lezen Engelse woorden lezen Tekst lezen Stillezen
Spelling Woordspelling Spellingregels Engelse woordspelling Zinnendictee Morfologie en syntaxis Schrijven
Metacognitie
91 % Woordspelling
Woorden lezen
Fonologische verwerking
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Casus: onderkennende diagnose
1. Een Minuut Test (Brus & Voeten, 1999)• Aantal correct gelezen woorden op 1 minuut
2. Woordspelling GL&SCHR (De Pessemier & Andries, 2009)• Gewogen score• Metacognitieve component
3. Omkeringen Tijd GL&SCHR (De Pessemier & Andries, 2009)• Fonologische verwerking• Snelheid
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Casus: onderkennende diagnose
Formule (= kans dat iemand dyslexie heeft)
P(dys) = exp (18,63 – 0,14* WS – 0,09* EMT + 0,04* OT) / (1 + exp (18,63 – 0,14* WS – 0,09* EMT + 0,04* OT))
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Casus: onderkennende diagnose
crr.ugent.be/archives/1116
Test 1 Test 2 Test 3
FormuleSpelling Technisch lezen Fonologische verwerking
Naam
Gewogen score Woordspelling (GL&SCHR; De Pessemier & Andries, 2009)
Aantal juist gelezen woorden Eén Minuut Test (EMT; Brus & Voeten, 1991)
Omkeringen tijd in seconden (GL&SCHR; De Pessemier & Andries, 2009)
Log odds
Probabiliteit dyslexie
Jeroen 100 71 86 2,36 0,91
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Casus: indicering
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Achterstandscriterium • 91% kans op dyslexie
Hardnekkigheidscriterium• Jeroen volgde 2 jaar logopedie• Jeroen heeft nog steeds lees- en spellingproblemen
Exclusiecriterium• Geen andere contextfactoren (SES, onderwijs, …)• Gemiddelde intelligentie (FIQ = 109; CIQ = 80)
Nieuwe tests voor dyslexie
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Tot 2009 was er een lacune aan diagnostisch materiaal voor jongvolwassenen
• GL&SCHR (2009)• IDAA (2012)
GL&SCHR (De Pessemier & Andries, 2009)
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
3 hoofdtests• Woordspelling• Overige spellingregels• Voorleestekst
9 deeltests• Spoonerims• Omkeringen• Automatiseringssnelheid• Uitspraaksnelheid• Snel benoemen• Leesluistertekst• Kortetermijn- en werkgeheugen• Morfologie en syntaxis• Woordenschat
IDAA (Universiteit van Amsterdam – Code Thomas More)
VragenlijstBommetjes (reactiesnelheid)WoordomkeringenFlitslezen woordenFlitstypen pseudowoordenFlitstypen woorden (Nederlands én Engels)
IDAA-Q (IDAA-Quotiënt)
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Diagnostisch protocol met IDAA
IDAA-Q alleen = 87%IDAA-Q en omkeringen:= 88,5%
Woordspelling + EMT + Omkeringen (tijd) + TTR (mix) + IDAA-Q = 93%
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Casus
Hulpvraag?
1. Heeft Jeroen dyslexie?
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Casus: indicering
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Achterstandscriterium • 91% kans op dyslexie
Hardnekkigheidscriterium• Jeroen volgde 2 jaar logopedie• Jeroen heeft nog steeds lees- en spellingproblemen
Exclusiecriterium• Geen andere contextfactoren (SES, onderwijs, …)• Gemiddelde intelligentie (FIQ = 109; CIQ = 80)
Casus
Hulpvraag?
2. Hoe kan Jeroen zijn studies efficiënter aanpakken ondanks zijn dyslexie ?
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Casus: verklarende diagnose
Geheugenproblemen?
Auditief kortetermijngeheugenBv. KAIT
Visueel kortetermijngeheugenBv. KAIT
WerkgeheugenBv. WAIS – TTR – BNT
LangetermijngeheugenBv. KAIT
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Casus: handelingsgerichte diagnostiek
Attitude en motivatie Concentratie en faalangst Tijdbeheer Informatieverwerking Hoofdideeën selecteren Studietechnieken Teststrategieën
Extraversie Neuroticisme Openheid Altruïsme Conscientieusheid
Persoonlijkheid
Totaal IQ Vloeiend IQ Gekristalliseerd IQ
Woordenschat Probleemoplossend denken
Kortetermijngeheugen
Langetermijngeheugen Visueel geheugen Fonologische verwerking Verwerkingssnelheid
Hoofdrekenen
Cognitie
Lezen Tekstbegrip Woorden lezen Pseudowoorden lezen Engelse woorden lezen Tekst lezen Stillezen
Spelling Woordspelling Spellingregels Engelse woordspelling Zinnendictee Morfologie en syntaxis Samenvatting schrijven
Metacognitie
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Casus: handelingsgerichte diagnostiek
Cognitieve sterktezwakteanalyse• Probleemoplossend vermogen• Vloeiend IQ (bv. KAIT)• (Visueel geheugen)• …
Zie ook CHC-model!
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Casus: cognitief profiel
Gemiddeld vloeiend IQ > zwak gekristalliseerd IQ
Gemiddelde verwerkingssnelheid
Uitval voor woordenschat o.w.v. Woordvindingsproblemen
Zwak geheugen, voornamelijk werkgeheugendeficit
Visuele > verbale informatieverwerking
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Casus: metacognitief profiel
Metacognitieve sterktezwakteanalyseBv. LASSI
Attitude goed Motivatie zwak Concentratie zwak Faalangst gemiddeld Tijdbeheer zwak Informatieverwerking gemiddeld Hoofdideeën selecteren zwak Studietechnieken zwak Teststrategieën zwak
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Casus: persoonlijkheidsprofiel
PersoonlijkheidsonderzoekBv. NEO-PI-R
Extraversie Pc 67Neuroticisme Pc 39Openheid Pc 46Altruïsme Pc 47Conscientieusheid Pc 17
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Casus: advies
• Diagnose dyslexie kan worden gesteld• Aandacht- en concentratieproblemen zijn secundair• Zwak werkgeheugen• Voorbeelden van maatregelen
o Meer tijdo Geheugenondersteunende maatregeleno …
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Besluit
Aanzet voor gestandaardiseerd protocol voor achterstandscriterium bij jongvolwassenen
Geen pleidooi voor beperking van diagnostische protocollen, maar voor meer aandacht voor de hulpvraag
• Bv. hogescholen en universiteiten hertesten jaarlijks veel studenten op dyslexie
• Bv. uitgebreid diagnostisch protocol omwille van studieproblemen waarbij dyslexie één van de beïnvloedende factoren is
Correcte beeldvorming over wat dyslexie inhoudt bij jongvolwassenen
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs“ – Diagnostisch protocol
Implicaties- aandachtspunten- onderwijsbeleid en onderwijspraktijk
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk
een dyslexiebeleid dient aan te sluiten op
- de regelgeving en het curriculum- het profiel van de studenten: hun noden
De realiseerbaarheid is ook afhankelijk van factoren als financiële middelen, omgevingsanalyse, expertise van personeel, …
Dit maakt dat er op verschillende niveaus ingezet moet worden
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk
Regelgeving als uitgangspunt
Participatiedecreet
Gelijkheidsbeginsel
Besturen nemen maatregelen om de toegankelijkheid van het hoger onderwijs in materiële en immateriële zin te waarborgen.
Besturen beschikken over de mogelijkheid om maatregelen van corrigerende ongelijkheid te nemen of te handhaven
Bepaling is een verplichting voor de instellingen (niet nader omschreven)minimale aanpassing aan de noden van deze studenten is een recht
Doordat deze verplichting geen concrete inhoud heeft is de student sterk afhankelijk van de maatregelen die de instelling al dan niet neemt.
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk
Gelijkekansendecreet
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk
Het weigeren van redelijke aanpassingen voor studenten met handicap = vorm van discriminatie
Een aanpassing is redelijk als ze geen onevenredige belasting voor de instelling meebrengt
Een student kan aanpassingen afdwingen, maar ze moeten redelijk zijn
VN-verdrag
Recht op onderwijs en inclusief onderwijs wordt vooropgesteld waarbij instellingen hun leeromgeving meer geschikt moeten maken
Redelijke aanpassingen naar gelang de behoeften van de persoon, is een Concrete maatregel, van materiële of immateriële aard, die de beperkende invloed van een onaangepaste omgeving op de participatie van een persoon met een functiebeperking neutraliseert. Als een redelijke aanpassing wordt beschouwd, de aanpassing die geen disproportionele belasting betekent.
Geen disproportionele of onevenredige of onnodige last opleggen
Morele verbintenis - rechtsbescherming
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk
Onderwijsdecreet XXIII
Recht op redelijke aanpassingen decretaal verankeren
Het instellingsbestuur stelt een onderwijsregeling op, met o.a. daarin hoe studenten met een functiebeperking redelijke aanpassingen moeten aanvragen (op vlak van onderwijs en examen) en in beroep kunnen gaan tegen een weigering.
De interne beroepsprocedure moet: - Gebeuren door onafhankelijke personen die niet betrokken waren bij de
beslissing tot weigering van de aanpassingen. - Binnen een redelijke termijn zorgen voor een bindende beslissing voor
iedereen in de onderwijsinstelling
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk
Onderwijsdecreet XXIII
Een beslissing tot weigering van de gevraagde aanpassingen kan gemotiveerd zijn op grond van een door de instelling gemaakte afweging dat de gevraagde aanpassing afbreuk doet aan de mogelijkheid de essentiële leerresultaten van de opleiding te bereiken.
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk
Flexibiliseringdecreet
Creditstelsel in plaats van jaarsysteem
Contracttypes: examen-, diploma- en creditcontract
Studietrajecten : modeltrajecten en geïndividualiseerde trajecten
Vrijstellingen op grond van EVC en EVK
Biedt meer gedifferentieerde mogelijkheden voor studenten met een functiebeperking
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk
Financieringsdecreet en aanmoedigingsfonds
Financieringsdecreet: studenten met een VAPH
AMF: 3 kansengroep: intentie studenten met een functiebeperking ruimer omschreven (ICF)
Advies van de VLOR registratie functiebeperkingen
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk
Profiel van de student als uitgangspunt
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk
Profiel van de studenten
Problemen met technisch lezen• zowel woordlezen als tekstlezen • vooral probleem van snelheid• meer bij luidop lezen• tekstbegrip licht verschillend • ook in vreemde talenProblemen met spelling • spelling grootste effect grootte in hele studie• woordniveau ≈ zinsniveau• zeer veel fouten in verschillende categorieën• foutenpatronen zijn zeer vergelijkbaar• moeite met woordtekens, leestekens• ook in vreemde talen
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk
Problemen schrijfvaardigheid• lagere algemene scores • slechtere structuur• minder aangenaam om te lezen • meer spellingsfouten• fouten op hoofdlettergebruik en interpunctie, en woordordefouten• vermijden lange woorden in tekst
Problemen met fonologisch bewustzijn • snelheid
Problemen met eenvoudige rekenfeiten• alle bewerkingen
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk
Profiel van de studenten
Goede intellectuele mogelijkheden• geen verschil in vloeiende intelligentie• lagere gekristalliseerde intelligentie (door problemen met lexicale ophaling)• tragere verwerkingssnelheid
Geheugenspans • problemen werkgeheugen• rapid naming kleine uitval
Persoonlijkheid niet afwijkend
Studievaardigheden LASSI• zwakkere score teststrategieën, informatieverwerking, faalangst en attitude
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk
Profiel van de studenten
Studie-uitkomst en predictoren• meer kans op uitval• studeervaardigheden belangrijke invloed• faciliteiten positief effect
BESLUIT
Dyslexie = ernstig en hardnekkig probleem met lezen en spellen + randfactorenwaarbij onderzoek objectief de moeilijkheden/struikelblokken aan
Belang neutraliseren van de moeilijkheden om intellectuele mogelijkheden te ontplooien, want ook verhaal van sterktes
VRAAG: op welke wijze? Onderzoek biedt duidelijke kapstokken
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk
Profiel van de studenten
Het dyslexiebeleid dat verder bouwt op de • noden van de studenten• regelgeving
Mondt best uit in een dual track policy• UDL voorop stellen• categoriale aanpak (redelijke aanpassingen) waar nodig
Zet in functie van realiseerbaarheid ook in op het professionaliseren en sensibiliseren van betrokkenen op verschillende niveau
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk
Universal Design for learning
3 UDL-principes: • informatie op verschillende manieren aanbieden cf.Herkenningsnetwerk• studenten kunnen op verschillende manieren met materiaal omgaan en op • verschillende manieren aantonen wat ze geleerd hebben cf. Strategisch
netwerk• studenten op verschillende manieren betrokken laten voelen cf. Affectief
netwerkDUS aanbieden• toegankelijk cursusmateriaal• gebruik gevarieerde werkvormen (cfr. Leerstijlen)• geef voldoende tijd voor opdrachten en examens• trajectcoaching – leercoaching – zorgcoaching
concreet voorbeeld
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" Slaagkansen en predictoren van succes bij studenten met dyslexie
Taalworkshops NederlandsSpellingCursussen lezen, begrijpen en samenvattenZakelijk schrijvenUitspraak en articulatie Taalworkshops Engels Taalworkshops Frans
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk
Redelijke aanpassingen
Het toekennen van redelijke aanpassingen is een PROCES waarbij
de student zich kenbaar maakt een gemotiveerd verslag voorlegt
- 3 criteria: achterstand, hardnekkigheid, mild exclusie - snelle en efficiënte hertesting indien nodig
een adviesgesprek plaatsvindt waarin sterktes en zwaktes in kaart gebracht worden en de leerresultaten duidelijk besproken worden.
dit vormt de vertrekbasis voor selecteren redelijke aanpassing, maar ook voor studie-oriëntering student, en stimuleert ook de student in gerichte aanpak van studies (psycho-educatie)
waarbij redelijke aanpassingen op maat geselecteerd voor onderwijs en examens worden die de drempels neutraliseert
- Begrip redelijkheid – leerresultaten - Toekennen van faciliteiten = maatwerk- Faciliteiten jaarlijks/semester herbekijken
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk
Onderwijsfaciliteiten
- ter beschikking stellen van digitaal studiemateriaal- gebruik van compenserende software- meer tijd voor het afwerken van een schriftelijke taak
Belang: studiebegeleiding (bv studiestrategieën), vakinhoudelijke begeleiding (bv frans),schrijfvaardigheid (bv academisch nederlands)
Examenfaciliteiten
- meer tijd voor een schriftelijk examen- gebruik van computer (met compenserende software)- gebruik van zakrekenmachine- zal niet beoordeeld worden op spellingfouten tenzij het een expliciet beoordelingscriterium is- spreiding van de examens binnen de voorziene examenperiode- (een mondelinge toelichting)
BELANG van maatwerk én overleg en afbakening (refertes van faciliteiten)Illustratie concreet voorbeeld
Redelijke aanpassingen
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk
Professionalisering en sensibiliseren
Zorgt in functie van realiseerbaarheid ook in het professionalisering en sensibiliseren van
- studenten met dyslexie (psycho-educatie)- aanspreekpunt- lesgevers - begeleiders- beroepsinstanties- medestudenten
Illustratie concreet voorbeeld
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Implicatie beleid en praktijk
Meer info
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs”
[email protected]@[email protected]@[email protected]
DoctoratenTops, W. (2012). Dyslexia in Higher Education: Assessment, writing skills, and metacognition. Proefschrift ingediend tot het behalen van de graad van doctor in de psychologie. Gent, België: Universiteit Gent.
Callens, M. (2013). Dyslexia in higher education. Proefschrift ingediend tot het behalen van de graad van doctor in de psychologie. Gent, België: Universiteit Gent.