Íslömsk myndlist í arabaheiminumÍslömsk myndlist í … · 2008. 5. 23. · morgunblaðið...
TRANSCRIPT
Háskóli Íslands 21.05.2008 Þórdís Ásta Thorlacius
Íslömsk myndlist í arabaheiminumÍslömsk myndlist í arabaheiminumÍslömsk myndlist í arabaheiminumÍslömsk myndlist í arabaheiminum
Frjálst nám í alm. Trúarbragðafræðum: Íslam í fortíð, nútíð og framtíð 01.75.13 Kennari: Magnús Þorkell Bernharðsson
2
Ég valdi mér sem ritgerðarefni Íslamska nútíma myndlist. Það spyrja kannski sumir:
,,hvað hefur þetta efni með námskeiðið að gera?” Jú það hefur nefnilega mikið með
námskeiðið að gera. Það muna allir eftir málinu sem kom upp í Danmörku þegar Danska
morgunblaðið birti skopmyndir af Múhameð spámanni, en það sauð upp úr milli
Danmerkur og múslima vegna þessa. Það er ákveðin myndlistarhefð í íslam, því það má
ekki einu sinni teikna né mála Allah eða Múhameð spámann, hvað þá skopmyndir í
múslimaríkjum. Það má ekki því þá er talið að viðkomandi sé að dýrka skurðgoð.
Mig langaði til að varpa ljósi á þá hefð sem skapast hefur í myndlist og listsköpun
hjá múslimum og reyna að útskýra af hverju þetta er svona viðkvæmt mál hjá þeim. Mig
langar líka til að sýna þá stórkostlegu list sem sýnd var í Listasafni Akureyrar 27. júní –
8. október árið 2002, og mun ég sérstaklega fjalla um þá sýningu, enda var hún
stórkostleg í alla staði og sýndi á mjög skemmtilegan hátt hvernig hvert og eitt land og
ríki getur og hefur skapað sína eigin þjóðlegu, jafnt sem nútímanlegu list.
Konur hafa með myndlistinni einnig barist fyrir bættum kjörum kvenna og langar
mig til þess að sýna fram á baráttuna sem þær koma fram með í verkum sínum, þær eru
þannig að deila á samfélagið.
Upphaflega var ég með ákveðna fordóma gagnvart múslimum þegar ég fór í fyrsta
tímann hjá Magnúsi Þorkeli Bernharðssyni, en með því að kynna mér aðeins hefðina,
trúartexta og myndlist múslima, þá fór ég aðeins að skilja samhengið. Það ættu allir að
tileinka sér það að kynna sér málin áður en fólk fer að vera með fordóma. Áður en ég
skrifaði ritgerðina datt mér ekki í hug að svona margir íslamskir listamenn væru til, og
hvað þá konur. Ég veit ekki af hverju ég hélt það, það er eins og maður haldi að Íslam sé
einhver annar heimur, að þeir séu utan menningar og listar, og séu jafnvell af annarri
plánetu. Það er ekki svo, því eins og sjá má á verkunum á listasýningunni sem
Listasafnið á Akureyri hélt, þá eru margar konur í myndlist, og það eru margskonar stílar
á listaverkunum sem hver og einn skírskotar til fornrar hefðar og fagurfræði. Ég ákvað
að taka fyrir þrenns konar form af myndlistinni svo við náum að skilja betur hvað þeir eru
að fara. Þetta eykur víðsýn okkar og skilning, því þetta hefur í gegnum tíðina skipt miklu
máli í heimi múslima.
Ég vona að þið hafið gagn og fyrst og fremst gaman af því að lesa þessa ritgerð,
því ég hafði svo sannarlega gaman af því að skrifa hana.
3
Efnisyfirlit:
Upphafsorð.......................................................................................2
Hvað er íslömsk myndlist – mismunandi form................................4
Muhsin Fadle frá Egyptalandi..........................................................9
Mounira Nusseibeh.........................................................................11
Nawal Abdullah..............................................................................13
Heimildaskrá...................................................................................15
4
Hvað er íslömsk myndlist – mismunandi form.
Ég fór að hafa áhuga á íslamskri myndlist þegar ég var í framhaldsskóla árið 2002, en þá
stóð yfir myndlistarsýning í Listasafni Akureyrar sem bar heitið Milli goðsagnar og
veruleika. Þessi sýning var einstök því hún tók á sig mynd múslimasamfélags þar sem
bænir voru spilaðar af hljóðsnældu fimm sinnum á dag líkt og gert er í múslimaríkjum.
Það var mjög spes að hlusta á þetta og ég fylltis löngun til að kanna málið nánar. Ég varð
ekki fyrir vonbrigðum því við mér blasti ótrúlega falleg myndlist sem bar mismunandi
keim af bakgrunni hvers listamanns. Á sýningunni voru verk eftir 46 myndlistarmenn frá
sextán löndum en sá elsti er fæddur 1901, en yngsti listamaðurinn 1972. Tegundir
listaverkanna eru margskonar, meðal annars málverk, ætimyndir, höggmyndir o.fl.
Eins og flestir kannski vita þá eru mörg boð og bönn þegar kemur að íslamskri
myndlist. Menn mega ekki bara teikna og mála það sem þeir vilja, það er allt ritskoðað.
Það má t.d ekki mála myndir af dýrum, mönnum eða Alla, og ekki heldur af Múhameð
spámanni, því það þykir vera skurðgoðadýrkun og er ekki liðið.
Til að skilja myndlist frá arabaheiminum þarf að skoða söguna og fara aftur í
tímann. Tyrkir réðu á 16. öld yfir arabaríkjunum öllum, þ.e.a.s Alsír, Barein, Egyptaland,
Írak, Jórdanía, Kúveit, Líbanon, Líbýa, Marokkó, Óman, Palestína, Katar, Sádi-Arabía,
Súdan, Sýrland, Túnis, Sameinuðu arabísku furstadæmin og Jemen, og hann nær yfir
Miðausturlönd (eða svæðið við austanvert Miðjarðarhaf), Arabíuskaga og Norður-Afríku
en að frátöldu Marokkó, en þar gætir ekki tyrkneskra áhrifa í menningu og myndlist.
Hvert landsvæði er sérstakt, og við þurfum að taka bakgrunn og menningarlega hefð
hvers lands til að geta skilið slíka myndlist. Til að byrja með voru það Líbanon og
Egyptaland sem tileinkuðu sér vestræna myndlist og menningu, en það gerðist vegna
innrás herja Napóleons árið 1798. Þarna þá þegar komust þessi ríki undir vestræn yfirráð
en það var einnig í fyrsta skiptið frá krossferðunum sem vestrænt ríki réðst inn í
arabaland. Með þeim komu einnig menntamenn, listamenn, sagnfræðingar og
rithöfundar, og þessi ríki drukku í sig alla þá menningu sem þeir gátu með tilkomu þeirra.
Napóleon stofnaði síðan Akademíu í Austurlandafræðum og náðu því áhrifin frá
austurlöndum einnig til hinnar vestrænu menningar. Þannig virkaði þetta á báða bóga og
vakti þetta áhuga miðausturlandabúa á vestrænni menningu. Þetta skilaði sér þannig að
5
Evrópubúar fóru að hafa áhuga á vísindum og bókmenntaafrekum araba, og fóru í
framhaldinu að spá í því hvað framtíðin bæri í skauti sér í hernaðarlegu-, félagslegu-,
efnahagslegu- og pólitísku tilliti.
Við skulum nú snúa okkur að myndlistinni. Arabar byrjuðu ekki að mála á trönur
fyrr en mjög seint, miklu seinna en vesturlandabúar, og er því frekar nýlegt fyrirbæri í
myndlist araba. Hinn hefðbundni, skapandi þráður í íslamskri myndlist leystist upp á 19.
öld og með því urðu arabar móttækilegri og opnari fyrir vestrænum stíls- og listaráhrifum
vegna yfirburða í hernaði, efnahagi og pólitík. Vestræn nýlendustefnan tók svo að
breiðast út um miðja 19. öld og með bættum samgöngum áttu áhrifin frá vesturlöndum
greiðari leið inn í arabalöndin. List og mennig voru henni samfara í þróuninni.
Vestrænir listamenn fóru að setjast að og kynna vestræna myndlist, og með
stofnun Myndlistarskólans í Kaíro, sem stofnaður var af egypska prinsinum Yusuf Kamal
árið 1908 áttu þeir auðvelt með að koma sér og sinni list á framfæri. Fyrstu nemendurnir
þar voru því einskonar frumherjar í þeirri list sem nú tíðkast í arabaheiminum. Á sama
tíma í Sýrlandi og Írak var haldið í hefðbundnar hefðir frá Tyrkjaveldi sem sýndu sig í
myndlistinni þar. Málaralist í Súdan er þó frekar nýtt fyrirbæri, en landið varð ekki
sjálfstætt fyrr en 1951, eftir að Tyrkir og Egyptar stjórnuðu þar í áraraðir. Þó urðu miklar
framfarir nútímalistar í Súdan á árunum 1950 – 1960.
Eftir fyrri heimstyrjöldina voru Tyrkir ekki lengur með yfirhöndina í
arabaheiminum, heldur voru það nýlendukonungarnir Bretar og Frakkar sem tóku sér
bólfestu. Írak, Jórdan og Palestína voru undir stjórn Breta, og Egyptaland varð breskt
verndarríki en undir Frökkum voru það hins vegar Líbanon og Sýrland. Bretar voru ekki
mikið að hugsa um list og menningu heldur lögðu þeir aðallega áherslu á það að þjálfa
upp opinbera starfsmenn til vinnu. Frakkar aftur á móti eins og allir vita eru miklir
fagurkerar og viðhéldu listum og menningu innan sinna landa. Í bresku nýlendunum
mynduðust sjálfstæðir hópar þar sem palestínskir og jórdanskir áhugalistamenn létu ljós
sitt skína, og lærðu sjálfstætt að mála myndir og fleira.
Það var margt sem gerðist á fjórða áratug 20. aldar. Írösk stjórnvöld fóru að
hvetja myndlistarmenn til dáða, og samkvæmt skipun Faisals I konungs árið 1931 voru
gefnir styrkir til myndlistamanna til náms erlendis. 1936 var síðan sett á fót
Tónlistarstofnunin, sem síðar hlaut nafnið Listastofnunin. Með tilkomu nútímalegs
6
menntakerfis, á sjötta áratugnum, og styrkjum til myndlistarnáms erlendis varð mikil
vakning á vestrænni myndlist og fagurfræði við Persaflóan þar sem nú eru ríkin Barein,
Kúveit, Óman, Katar, Sádi-Arabía, Sameinuðu arabísku furstadæmin og Jemen. Í Írak
voru það liðsforingjar, þjálfaðir af Tyrkjum sem voru frumkvöðlar í þróun írakskrar
nútímamyndlistar, en þeir fóru að mála með olíulitum á striga um aldamótin. Þeir komu
þessari vestrænu nútímamyndlist síðan til skila með kennslu, bæði í framhaldsskólum og
með einkakennslu og myndlistarsýningum.
Við endalok seinni heimstyrjaldarinnar og fram á sjötta áratugin fengu flest
arabaríki sjálfstæði frá nýlendustjórn Frakka og Breta. Frá 19. öld og áfram hafði verið
mikil hnignun í listgreinum í arabalöndunum á meðan þau þróuðust félagslega,
efnahagslega og pólitískt. Þó að hnignunin hafi verið slík, þá verður því ekki neitað að
myndlistin skapaði þarna frumskilyrði fyrir nútímalegar myndlistahreyfingar sem nýttu
sér vestræna fagurfræði, ásamt því þó að tileinka sér eða halda í sinn sérstaka stíl með því
að leita aftur í fornar hefðir og gömul gildi og tengja þær alþjóðlegum straumum.
Arabísk nútímamyndlist eins og við þekkjum hana nú ruddi sér rúms um miðja
20. öld, innblásin af bæði vestrænni fagurfræði og fornum hefðum úr heimalandi hvers og
eins. Í lok sömu aldar spruttu upp allskyns nútímalegar myndlistarhreyfingar, sem með
kröftum sínum og listaverkum, stofnuðu listastofnanir sem tengdust alþjóðavettvangi með
starfsemi sinni og sköpun. Sífellt fleiri listamenn komu fram á sjónarsviðið og hafa þeir
verið með sýningar út um allan heim eins og sjá má á sýningunni sem hér er fjallað um,
Milli goðsagnar og veruleika.
Á sýningunni voru mörg verk sem voru mjög falleg og önnur mjög sorgleg.
Höfundur sýningarinnar ákvað að taka fyrir þrjá meginflokka eða -stefnur, en stefnurnar
innan myndlistarinnar eru ótalmargar, og það er hvorki pláss né tími til að fara út í þær
allar hér. Þessir þrír flokkar, eða stefnur taka á í fyrsta lagi málum sem snúa að
stjórnmálum, stöðu kynjanna og mannúðarmálum.
Í öðru lagi er það skrautritunarskóli nútímans (kalligrafia) sem á rætur sínar að
rekja í íslamska menningu. Með því að skrifa á slíkan hátt og búa til list úr skriftinni,
uppgötvuðu þeir að hægt væri að tengja saman svo forna, trúarlega og bókmenntalega
skrift við nútímann. Þeir tengdu því sína eigin menningarlegu arfleifð og nútímamyndlist
sem ennþá er lifandi þáttur í samfélaginu í dag. Arabískan varð hið helga tungumál
7
múslima um allan heim þar sem Kóraninn var skrifaður á arabísku. Þannig hefur hin
helga skrift verið miðpunktur í íslamskri myndlist um árabil. Þó að breytingar hafi orðið
á skrifmálinu, þá auðvelduðu þær breytingar við lestur á textum og skrift. Það sem skýrir
þessa litlu þróun í arabískri skrift er það að skriftin var álitin heilög og útheimti að gætt
væri hinstu vandvirkni við notkun á henni. Múslimar uppgötvuðu fyrir tilstilli
skriftarinnar fagurfræði hins guðdómlega sköpunarverks. Þannig ávann hún sér sess
innan listsköpunar múslima, en rúmlega 100 skriftarstíltegundir hafa þróast í
arabaheiminum frá upphafi, hver með sínar reglur um notkun. Þannig gátu múslimar
blandað bæði trú og list í íslamskri skrautskrift, en hún hefur verið notuð í byggingarlist,
handritslýsingu og bókband svo eitthvað sé nefnt.
Í þriðja lagi er það óhlutbundin myndlist sem arabískir myndlistarmenn hafa
iðkað í margar aldir. Þriðja listastefnan er hvað mest notuð í þessum hluta heimsins
ásamt því að vera vinsælust. Þessar þrjár listastefnur eru þær stefnur sem hafa skapað
íslamskri nútímamyndlist mikla sérstöðu.
Palestínumenn sér í lagi hafa notað myndlist sína til að koma á framfæri og vekja
athygli á ástandinu í landinu. Þeir reyna að koma tilfinningum sínum á blað í gegnum
listina og það má sjá á mörgum verkum þeirra og annarra arabaríkja hvernig þessi ríki
deila með sér reiðinni, sorginni og áhyggjum því margir hafa misst hluta af landi sínu,
verið hernumin o.fl. Það eru áhyggjurnar af pólitískum og félagslegum vandamálum sem
þessi ríki hafa átt sameiginlegt og þessi ríki sameinast þannig í myndlist sinni. Þetta
sameiginlega þema hefur átt sinn einstaka sess í sögu íslamskrar myndlistar og hefur
auðvitað haft áhrif útá við í þróunarríkjunum. Palestínumenn nota þessa tilfinningarlegu
og huglægu myndlist til að standa vörð um sína eigin sjálfsmynd ásamt því auðvitað að
reyna að vekja athygli á ástandinu í landinu út um allan heim. Mörg önnur tilfinningarleg
málefni spila inn í og skila sér á striga listamannanna, svosem fátækt, bókstafstrú,
umhverfisspjöll, andúð á íslam og margt fleira. Fræðimennska múslima byggist á hinu
ritaða orði og það er þess vegna sem skrautskriftin hefur skipt svo miklu máli, hún tjáir
helgi trúarbragðanna. Skrautskriftin er hið eina form klassískrar myndlistar fyrir utan
byggingarlist og tónlist sem ekki hefur hnignað eða staðnað, en henni hefur tekist að
tryggja hana sem listform í fimmtán aldir. Hún hefur haldið sínum upphaflega
virðugleika vel, enda er hún og hefur alltaf verið tjáningarform hinnar helgu bókar og
8
byggir hún á uppskriftum Kóransins. Eins og sagði áðan er hún enn iðkuð í
nútímasamfélagi íslamríkja og er hún því eina hefðbundna íslamska listformið sem lifað
hefur af og er eina klassíska myndlistin sem hefur haft áhrif á verk nútímalistamanna í
hinum íslamska heimi.
Í þessari umfjöllun mun ég taka fyrir þrjá myndlistarmenn sérstaklega, þau
Muhsin Fadle frá Egyptalandi, Mounira Nusseibeh frá Palestínu og Nawal Abdullah sem
hvert og eitt túlka mismunandi listastefnur sem útskýrðar hafa verið hér að ofan.
Hroki – eftir Abdul Jabbar Ghadban
9
Muhsin Fadle
Mushin Fadle kemur frá Egyptalandi. Hann er innanhúsarkitekt að mennt og nam við
Hulwan-háskóla í Kaíró, en hann kennir einmitt í þeim skóla nú. Hann leggur aðallega
áherslu á abstrakt myndlist þar sem hann leikur sér með einlita og samtengda fleti. Hann
notar, eins og gefur að skilja, arabíska stafi og tákn á grafískan hátt og setur þá í
nútímalegt form skrifleturs, en hann hefur notað þá tækni frá því að hann hóf feril sinn
sem myndlistarmaður. Verk hans eru margbrotin, og hann notast við einlita og
samtengda fleti sem flæða áfram og mynda stórkostlega samsetningu trúarexta og
myndlistar. Hér fyrir neðan má sjá eitt af verkum hans, gert á gvass á pappa. Þetta er
arabísk skrautskrift, sem hann málaði árið 1996. Málverkið er án titils sem vill oft segja
meira um verkið heldur en ef hún hefði titil. Með því að hafa engan titil er
myndlistarmaðurinn að leyfa áhorfandanum að lifa sig inn í myndina, að koma með sína
eigin skoðun á því hvað er á myndinni. Með því að gefa henni titil er listamaðurinn að
takmarka túlkun annarra á verkinu.
10
Hér má sjá hversu abstrakt myndlist hans er en á sama tíma svo einföld og falleg. Þetta
minnir einna helst á víkingaskip að mínu mati, það er eitthvað svo þjóðlegt við hana.
Þetta er hins vegar skrautskrift, ein af þeim 100 tegundum sem til eru, og það hlýtur að
vera erfitt að muna allar reglurnar sem fylgja hverjum og einum stíl. Myndin er svört og
hvít og það er auðvelt að sjá munstrið, eins og blóm, laufblöð, og margt fleira. Þetta er
eins og að horfa í skýin, maður getur séð út úr þessu alls kyns mynstur eftir því hveru vel
þú rýnir í myndina.
Þótt að Kóraninn hafi opinberast á arabísku, þá var það ekki tungumálið sem varð
hið helga tákn íslam, heldur var það skrifletrið. Skriftin hefur mikinn og fallegan
helgiblæ sem hægt er að njóta í gegnum eitt af okkar mikilvægustu skynfærum, augunum.
Helgiblærinn er mjög íslamskur og nátengdur hinni íslömsku umræðu um hugtakið ,,Orð
Guðs.” Eins og flestir vita, nota múslimar Kóraninn mjög mikið í sínu daglega lífi, og sú
helga bók er notuð mun meira sem í þeim trúarbrögðum heldur en í nokkrum öðrum
trúarbrögðum eins og í kristni t.d., þó svo að bókstafstrúarmenn noti Biblíuna mikið,
stundum of mikið. Þeir bera mjög mikla virðingu fyrir Kóraninum, og þeir taka mark á
nánast, ef ekki öllu sem segir í honum. Þetta eru þau trúarbrögð þar sem greint er á milli
þeirra sem aðhyllast skriflega opinberun og annarra.
Fræðimennska múslima byggðist á hinu ritaða orði og þess vegna er skrautskriftin
eins mikilvæg og hún er. ,,Í augum múslima er hið skrifaða orð eiginleiki sem
takmarkast við mannkynið; það greinir menn frá öðrum dýrum, felur í sér „mál
handarinnar, tjáningarmáta hugans, fulltrúa vitsmunanna, vörslumann hugsunarinnar,
vopn þekkingarinnar og félaga bræðra á tíma aðskilnaðar“.”1 Hið talaða orð öðlaðist
varanleika þegar það fyrst komst á blað. Slík skrautskrift hefur í gegnum tíðina og er enn
mjög mikilvægur þáttur í menningarlífi arabaríkja, því hún tjáir helgi trúarbragðanna svo
vel. Hún er þannig miðill til listrænnar tjáningar í samfélagi þar sem margar strangar
reglur gilda.
1 http://www.listasafn.akureyri.is/ , 6. málsgrein
11
Mounira Nusseibeh
Mounira Nusseibeh fæddist árið 1943 í Palestínu. Hún er málari og myndhöggvari að
mennt og lærði í París, Frakklandi. Verurnar á myndum hennar hafa sterka
beinabyggingu og þær eru tígurlegar að sjá. Hún vinnur á bæði striga og í brons, og hvort
sem hún gerir, gerir hún með glæsibrag og aga, þ.e tilfinningalegum aga. Hún bjó í
Sameinuðu arabísku furstadæmunum á sínum tíma, en þar hætti hún alveg að nota liti og
fór að nota tjöru og gullmálun. Hún fjallaði þannig á dramatískan hátt um málefni
kynjanna að hluta til með því að neita að nota liti. Túlkunin er sett fram með agaðri
myndbyggingu og stórum dramatískum málverkum, en hún er einmitt þekkt fyrir þann
stíl.
Myndin hér að neðan heitir Fjórar arabakonur og er málað með tjöru, sandi, olíu
og gulli á pappa, árið 1980. Þessi listastefna er hluti af þeim stefnum sem til sýnis voru á
listaverkasýningunni, en þetta verk tilheyrir fystu listastefnunni um mismun kynjanna,
pólitík og mannúðarmál.
12
Það má sjá mikla dramatíska ádeilu þegar horft er á þetta listaverk, en eins og áður kom
fram þá mótar Mounira verk sín á mjög agaðan hátt. Verkið er mjög fallegt og stílhreint,
og það er eins og það hafi verið málað, svo vel gert er það. Myndin sýnir fjórar
arabakonur í skugganum ef svo má segja líkt og þær eru í samfélaginu, þá sérstaklega á
þessum tíma. Veggurinn að mínu mati táknar hinar luktu dyr sem konur standa frammi
fyrir, og þær fela sig af ótta við að brjóta hefðir og heiður fjölskyldunnar. Þær eru huldar
frá toppi til táar, og þær sýna miklar tilfinningar með augunum. Það er mjög erfitt að
geta málað tilfinningar þegar maður getur einungis notað augnsvipinn.
Eitt sem mér fannst athugaavert við þessa mynd er það að það virðist eins og
fimmta konan snúi baki í áhorfandann, fremst á verkinu. Ég veit ekki hvað það á að
tákna en mér finnst að Mounira hafi skýrt myndina viljandi Fjórar arabakonur, til að
athuga hvort áhorfandinn gæti séð þá fimmtu, í svona einföldum og litlausum klæðum.
Það eina sem konurnar horfa á er veggurinn, nema þessi eina falda vera. Þær eru
útskúfaðar úr samfélaginu og því sem býr handan veggsins, en þar er ljósið í þessari
siðferðislegu túlkun. Þær hafa engann munn til að geta tjáð sig, og þó þær vilji tjá sig þá
hafa þær ekki rétt á því. Þær hafa leitandi augu, einungis til að fylgjast með, en þarna
sjáum við þessa ádeilu á mismunun kynjanna sem kemur einmitt svo vel fram í verkum
hennar og annarra Palestínumanna.
Þó svo að íslömsk myndlist sé sögð vera anti-iconic, þá eru myndirnar málaðar
með slíkum icon-um til að deila á samfélagið. Það hefur verið ádeila um það hvort
skrifuð orð, eins og tákn, séu icon-ísk, en þetta er allt spurning um túlkun. Orð og tákn
tengjast innbyrðis og hafa oft verið tekin fyrir það sama. En það má deila um það.
Verkin eru hávær hróp frá kúguðum, biðjandi um jafnan rétt kynjanna og útrýmingu
mismunar í samfélaginu. Slíkar myndir eru mjög óhugnarlegar sumar, og vekja hjá
manni sorg og reiði. Listamennirnir geta ekki sett allan sinn samfélagslega arf að baki sér
einungis til þess að skapa nútímalega myndlist. Þeir reyna að blanda þessu tvennu
saman.
13
Nawal Abdallah
Nawal Abdallah fæddist í Jórdaníu árið 1951. Nawal lét fyrst til sín taka á vinnustofunni
Muhanna Durra í Amman. Hún lærði myndlist í Flórens og útskrifaðist þaðan árið 1979.
Hún málar aðallega abstrakt myndir og þar ráða miklu litir og áferð. Myndir hennar
minna á yfirnáttúrulegt landslag og eru þau full af sterkum penslastrokum og fallegum
litasamsetningum. Efnisáferð og línuteikning hafa einnig mjög miklu hlutverki að gegna
í verkum hennar og myndmótun.
Það má segja að verk hennar tilheyri þriðju listastefnunni en það er óhlutbundin
list, málverk sem ekki innihalda hluti eins og persónur, eða dýr. Þetta er eins og áður
sagði vinsælasta stefnan í íslamskri myndlist þar sem icon eru ekki notuð af virðingu við
trúna og Múhameð spámann. Menn og dýr eru þarna ekki hyllt, en þrátt fyrir það má sjá
gullfalleg verk sem innihalda mikla og oft flókna litasamsetningu. Einnig má greina
tilfinningar í verkum hennar, en þær má upplifa með því að rýna í pensilstrokurnar, eða
litina. Rauður getur til að mynda táknað reiði, svartur sorg, hvítur hreinleika o.s.frv.
Myndir hennar tvær sem voru á myndlistasýningunni á Akureyri eru báðar án
titils, en það er ákveðin merking í því. Áhorfandinn hefur meira svigrúm til þess að túlka
myndirnar og hvað hann sér á þeim og hvernig honum líður. Myndirnar sem hún gerði
eru málaðar árin 1995 (fyrri) og 1996 (seinni). Aðferðirnar eru báðar gvass á tré.
14
Allt eru þetta myndlistarmenn með mismunandi bakgrunn, og það má sjá á verkum þeirra
hvort um sé að ræða ádeilu á samfélagið, kúgun, eða einfaldlega litasamsetningu. Þó svo
að á sýningunni hafi verið teknar þessar þrjár aðalstefnur eins og sagði hér að ofan, þá má
ekki gleyma því að þessar stefnur geta blandast saman í eitt. Skrautskift og abstrakt getur
verið notuð á eitt verk á meðan ádeila og skrautskrift geta líka verið saman á verki. Aðrir
vilja bara fylgja ákveðnum hefðum og þá eru það aðallega skrautskriftarlistamennirnir, en
þeir þurfa að fylgja ýmsum reglum þegar kemur að sköpun skrautskriftar.
Ef þið skoðið sýninguna og verkin sem á henni eru, þá getið þið betur komist inn í
hugarheim araba með því að túlka og rýna í verkin þeirra, því það er hægt að lesa svo
margt úr þeim, tilfinningarnar eru svo sjáanlegar.
Ég lét nokkrar aðrar myndir fylgja með inn á milli, án þess þó að taka þá
listamenn sértstaklega fyrir. Ég vona að þið njótið fegurðinnar eins og ég hef gert.
Grímuklæddu konurnar – eftir Nars Abdul Aziz
15
Heimildaskrá:
Bishop John Bayton, 2007
http://www.interfaithcentre.org.au/Bishop_Bayton_Floor_Talk.doc
Listasafnið á Akureyri, sýning árið 2002
http://www.listasafn.akureyri.is/
Islam online, 1999 - 2008
http://www.islamonline.net/servlet/Satellite?c=Article_C&cid=1203758673512&pagename=Zone-English-ArtCulture%2FACELayout#