snabdijevanje energijom i energetska sigurnost u crnoj gori nis 2012 final[1].pdf · snabdevanje...

dr Igor KovačevićSektor energetike

Snabdijevanje energijom i energetska Snabdijevanje energijom i energetska sigurnost u Crnoj Gorisigurnost u Crnoj Gori

TREĆI MEðUNARODNI CEDEF ENERGETSKI FORUMSnabdevanje energijom i energetska sigurnost

u Jugoisto čnoj Evropi

21. septembar 2012, Niš

III MEðUNARODNI CEDEF ENERGETSKI FORUM,Snabdevanje energijom i energetska sigurnost u Jugoistočnoj Evropi 21. septembar 2012, Niš

Sadržaj prezentacije

1. Energetska politika (broj slajdova: 2)2. Energetski sektor Crne Gore (3)3. Proizvodnja energije iz domaćih izvora (4)4. Razvoj energetske infrastukture (3)5. Energetska efikasnost (2)6. Zaključci (1)

Fotonoponski paneli za punjenje vozila, Perast


� Energetski sektor je prepoznat u Crnoj Gori (CG) kao značajna pokretačka snaga nacionalne ekonomije

� Energetska politika Crne Gore do 2030. godine(usvojena 2011. godina) definiše 3 glavna prioriteta: � sigurnost snabdijevanja

� konkurentnost tržišta i

� održivi energetski razvoj

� Strategija razvoja energetike CG do 2025. godine (2007.), u toku 2012. godine pripremljen je Nacrt Strategije do 2030. godine

� Strategija energetske efikasnosti (2005. godine) i Akcioni plan za energetsku efikasnost 2010-2012. godine

� U toku je izrada Programa razvoja i korišćenja OIE

� CG je ugovorna članica Energetske zajedniceKanjon rijeke Tare 1.

Ene

rget

ska

polit

ika

1.1. Strateški i politički okvir


1.2. Zakonodavni okvir� Zakon o energetici (2010.) – transformacija energetskog sektora CG:

� proizvodnja, prenos i distribudija električne energije i gasa

� energetsku efikasnost u proizvodnji i distribuciji/prenosu energije uključujući visokoefikasnu kogeneraciju

� podsticaj za korišćenje domaćih resursa, posebno OIE za električnu energiju i toplotu

� konkurentnost tržišta energijom

� snabdijevanje energijom itd.

� Zakon o energetskoj efikasnosti (2010.) –fokus na energetsku efikasnost u finalnoj potrošnji

� Regulativni okvir za obnovljive izvore energije (OIE) i Indikativni cilj energetske efikasnosti - 9 % do 2018. godine usvojen (2011-2012.)

� Zakonodavni okvir za biogoriva nije uspostavljenCrnogorski Katun 1.

Ene

rget

ska

polit

ika


� Proizvodni instalisani kapacitet električne energije 854 MW, vlasništvo i upravljanje EPCG� dvije hidroelektrane (HE) Peručica i Piva, ~636 MW

� termoelektrana (TE) Pljevlja , ~218 MW

� Saradnja EPCG i Elektroprivrede Srbije o upravljanju HE Piva

� Uvoz ~30 % potrošnje električne energije i

� Kompletan uvoz nafte i naftnih derivata

� Nema infrastrutkure za gasa ili sistema za daljinsko grijanje (izuzetak Opština Pljevlja)

� Neefikasna distribucija energije i finalne potrošnje

2.1. Energetski sektor u Crnoj Gori

Hidroelektrana Piva

� Osnovni prirodni izvori energije : hidropotencijal, ugalj, biomasa, sunčevo zračenje, ostali OIE

2. E

nerg

etsk

i sek

tor

CG


2.2. Energetski subjekti� Regulatorna agencija za energetiku

(ustanovljena 2003. godine)

� Crnogorski operator tržišta električne energije (2011. godine)

� Crnogorski elektroprenosni sistem AD (CGES) – strateški partner Terna (ITA)

� Elektroprivreda Crne Gore AD (EPCG) (distribucija, snabdijevanje i proizvodnja električne energije) – A2A (ITA) � Relativno mali sistem sa oko 350.000

potrošača

� neophodna modernizacija

� izdvajanje distribucije iz EPCG

� Rudnici uglja Pljevlja i Berane

� Dva glavna uvoznika nafte i naftinih derivata

Elektroenergetski sistem Crne Gore 2. E

nerg

etsk

i sek

tor

CG


� Potrošnja finalne energije po sektorima (2010. godine):� Saobraćaj – 39 %� Domaćinstva i usluge – 36 %� Industrija – 24 %

2.3. Energetska potrošnja

� Finalna energetska potrošnja ~ 30 PJ (2010.)

� Veliki potrošači kao što jeKAP (kombinat aluminijuma) i Željezara– 20-40 % eneretske potrošnje

16

.22

10

.83

10

.60

10

.34

11

.23

12

.15

13

.05

13

.39

13

.76

14

.47

14

.62

15

.33

14

.43

7.1

6

7.2

0

5.4

8

4.3

1

6.1

8

7.2

0

7.7

4

6.8

6

5.5

7

5.7

3

6.3

6

6.9

9

8.2

5 9.5

7

10

.02

11

.68

11

.65

7.0

2

8.4

2 8.1

7

8.0

3 8.5

2

8.8

5

9.2

7

10

.13

10

.01

9.7

7

9.3

0 10

.80

11

.01

10

.94

11

.04

1990 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

-

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

40.000

Domaćinstva, trgovina,

javna adm. i dr.

Saobraćaj

Industrija

� Bruto domaća potrošnja energije u periodu od 1997-2008. je rasla 3,86 %/god

Potrošnja finalne energije po sektorima, 1990-2010 (PJ)� Poslije dugog niza godina, 2010. godina je bila prva godina u kojoj je bilans

električne energije bio uravnotežen� Povoljne hidrološke prilike � Smanjenje potrošnje KAP 2.

Ene

rget

ski s

ekto

r CG


� TE Pljevlja II, instalisana snaga ~220 MW � TE Maoče

Korišćenje uglja u pljevaljskom basenu

3.1. Planovi za izgradnju elektrana

Kanjon Komarnice – lokacija za izgradnju brane

HE Komarnica� Vlada je usvojila Nacrt detaljnog plana� Akumulaciona HE� Osnovne tehničke karakteristike:

� instalisana snaga 168 MW (2×84 MW)� godišnja proizvodnja 232 GWh

HE Morača� Nacrt detaljnog prostornog plana

� 4 HE, ukupne instalisane snage 242 MW� Godišnja proizvodnja 620-720 GWh

3. P

roiz

vodn

ja e

nerg

ije iz

dom

aćih

izvo

ra

Istraživanje ugljovodonika crnogorskog pomorja


� Podsticajna cijena za električnu energiju proizvedenu u postrojenjima koja koriste OIE važi samo za postrojenja koja:

� su stekla status povlašćenog proizvoñača i

� doprinose ispunjenju nacionalnog cilja u skladu sa Programom korišćenja i razvoja OIE

� Status povlašćenog proizvoñačaje definisan Zakonom o energeticii traje 12 godina

Podsticaji za proizvodnju eletrične energije u Crnoj Gori

Postrojenja [c€/kWh]1 Male hidroelektrane

od 3 GWh 10,44od 3 – 15 GWh 7,44iznad 15 GWh 5,04

2 Vjetroelektrane 9,603 Elektrane na čvrstu biomasu

iz šumarstva i poljoprivrede 13,71iz drvno-prerañivačke industrije 12,31

4 Solarne elektrane 15,00

5 Elektrane na čvrstideponijski otpad 9,00

6 Elektrane na gas iz otpada 8,00

7 Elektrane na biogas 15,00

Podsticajne cijene za električnu energiju proizvedenu u postrojenjima koja koriste OIE

� Podsticaji za proizvodnju toplote

3.2. Stvaranje ambijenta za korišćenje OIE

3. P

roiz

vodn

ja e

nerg

ije iz

dom

aćih

izvo

ra


VE OpštinaPojedinačna snaga

[MW]Broj

vjetrogeneratoraInstalisana snaga

[MW]Proizvodnja [GWh]

MožuraUlcinj

2,0 23 46 ~97Bar

KrnovoNikšić

2,4 30 72 ~160Šavnik

� Dva ugovora o zakupu zemljišta i izgradnjivjetroelektrana su potpisana sredinom 2010. god. (VE Krnovo i VE Možura)

� Studija integracije vjetroelektrana u CGES

� Faza izrade tehničke dokumentacije� Saglasnost za priključenje

� Elaborat o procjeni uticaja za životnu sredinu na vjetroelektranu VE Krnovo je završen

� Grañevinske dozvole u 2012. godini

� Mjerenje i istraživanje vjetropotencijala na moru

Lokacije dvije vjetroelektrane

3. P

roiz

vodn

ja e

nerg

ije iz

dom

aćih

izvo

ra

3.3. Izgradnja elektrana koje koriste OIEVjetroelektrane


3.3. Izgradnja elektrana koje koriste OIE (nast.)

� Ugovorena izgradnja 38 malih hidroelektrana(mHE) na osnovu potpisanih ugovora o koncesiji ( cca 100 MW)

� Grañevinske dozvole za 8 mHE

� Proizvodnja se očekuje u periodu 2012-2014. godine

� Istraživanja i mjerenja vodotoka:� 45 vodotoka za izgradnju mHE (1 god)

� Katastar malih vodotoka – mHE do 1 MW

Lokacije vodotoka na kojima sudodjeljene koncesije

za izgradnju mHE

Male hidroelektrane

Bioenergija� Potencijal za daljinsko grijanje i drvna goriva

� Izrada Akcionog plana za korišćenje biomase

� Poboljšanje statističkih podataka potrošnje www.oie-cg.me 3. P

roiz

vodn

ja e

nerg

ije iz

dom

aćih

izvo

ra


� Veza izmeñu tržišta Jugoistočne Evrope i Zapadne Evrope

� Tehničke karakteristike:� 375 km podmornog kabla

� 1000 MW kapaciteta

� HVDC bipolarni kabal, 2x500 MW

� Investicija 700 M€

� Projekat se razvija u saradnji saTERNA (Italija) i CGES, Ugovor o projektu potpisan u novembru 2010

� Početak korišćenja - 2015

Podmorski kabal Italija – Crna Gora

4.1. Prenosni sistem

� Saradnja u oblasti razvoja projekta/ata regionalnog/ih gasovoda 4. R

azvo

j ene

rget

ske

infr

astr

uktu

re


� Crna Gora kao energetsko čvorište Jugoistočne Evrope

� Vod 400 kV Podgorica-Tirana je završen 2011. godine

� Vod 400 kV crnogorska obala - Pljevlja

� 90 M€ investicija

� Detaljni prostorni plan završen 2011. godine

� Trafostanica Brezna 400/110 kV za priključenje VE Krnovo i HE Komarnica

� Interkonekcije sa Srbijom i/ili BiH

Interkonekcije i prenosni vodovi u Crnoj Gori

4.1. Prenosni sistem (nast.)

Prenosni sistem 2015. godine

4. R

azvo

j ene

rget

ske

infr

astr

uktu

re


� Studija priključenja i rada distribuiranih izvora na elektroenergetski sistem CG

� Metodologija i preporuke za priključenje distribuiranih izvora na elektroenergetski sistem

� Razvoj elektroenergetskog sistema u ruralnim područjima sa značajnim potencijalom OIE

� Primjer: Bistrica (BE)� Planirano 8 mHE

� Instalisana snaga 10,2 MW

� Priključak na postojeću mrežu, investicija 1,7 M€

Priključenje mHE na vodotoku Bistrica na EES

Distribuirani proizvoñači

4.2. Distributivni sistemi energije

� Izgradnja mikro sistema daljinskog grijanja na bioenergiju (biomasu i biogas) 4. R

azvo

j ene

rget

ske

infr

astr

uktu

re


5.1. Energetska efikasnost u proizvodnji, prenosu i distribuciji

� Projekat ugradnje novih elektronskih brojila, “Pametna” brojila: � ukupne vrijednosti 43,5 miliona eura

� Od početka 2011. godine ugrañeno je 25.000 novih brojila

� plan ugradnje je 175.000 brojila

� Rekonstrukcija i modernizacije TE Pljevlja:� Podignuta pogonska spremnost i sigurnost snabdijevanja

� Povećanje instalisane snage na 218,5 MW i ekološka sanacija...

� Modernizacija HE Piva i

� II faza modernizacije HE Perućica

5. E

nerg

etsk

a ef

ikas

nost

� Smanjenje/gašenje potrošnje velikih potrošača

TE Pljevlja


Primjer Osnovna škola “Bosko Buha”, Pljevlja

� Glavni grad Podgorica: � 50 % subvencija za instalaciju termoizolacionih fasada � Smanjuje komunalne nnaknade za objekte koji koriste solarne sisteme

5.2. Mjere energetske efikasnosti u zgradama� Vlada Crne Gore korsiti kredit Svjetske banke za implementaciju mjera energetske

efikasnoti u javnim zgradama (2009-2012)

5. E

nerg

etsk

a ef

ikas

nost


� Energetski sektor je prepoznat kao razvojna šansa za ekonomiju CrneGore

� Povećanje sigurnosti snabdijevanja i energetske sigurnosti je nužno kroz:� Povećanje proizvodnih kapaciteta, izgradnjom elektrana � Korišćenjem domaćih i različitih primarnih, obnovljivih, izvora

energije� Razvojem energetske instrastrukture, a prije svega razvojem

prenosne elektroenergetske mreže� Povećanjem energetske efikasnosti u

o proizvodnji, o prenosu i distribuciji i o finalnom korišćenju energije

� Predstavljene su aktivnosti koje Crna Gora čini da bi povećala povećala svoju i doprinjela energetskoj sigurnosti Jugoistočne Evrope

Zaključci

6. Z

aklju

čci


Igor Kova čevićMinistarstvo ekonomije

+382 20 482 [email protected]

www.oie-cg.me

snabdijevanje energijom i energetska sigurnost u crnoj gori nis 2012 final[1].pdf · snabdevanje...

Documents