1. ANG PROGRAMA SA SOLID WASTEMANAGEMENT SA DAKBAYAN SAMANADAUE

2. The City of Mandaue received the GAWAD PANGULO SAKAPALIGIRAN AWARD for two consecutive years, year 2000-2001 being the MOST CLEANEST ANDGREENEST CITY in the highly urbanize city category.Sulod sa sunod-sunod nga duha ka tuig 2000-2001, ang siyudad sa Mandaue nakadawat og dagkong pasidungogsa Gawad Pangulo sa Kapaligiran isip Most Cleanest andGreenest City sa mga dagkong syudad nga kategorya. 3. OBJECTIVE KATUYOAN To monitor, coordinate, facilitate, and provideassistance in the development and implementationof an improved solid waste management program inthe City of Mandaue. Paghimangno, pagpangabaga, pagpahimutang,pag-abag, pag-abiyo ug tabang para sa kauswagankun kalamboan ug katumanan sa programa sa SolidWaste Management sa dakbayan sa Mandaue. 4. What kind oftransformation do you wantto see in this country, in the face of planetary crisis? Unsang klase nga kausaban ang gusto natong makita saatong kalibutan nganagkakrisis 5. What is Climate Change?Unsay bout ipasabot sa walay hunong nga pag-usab-usab sa klima sapanahon? The GreenhouseEffectAng epekto sa walaykatapusang polusyon 6. Climate Change Ang Kausaban sa Klima sa PanahonMeans (gapasabot) Less harvest (Minos sa ani), Less of catch fish (Minos na ang makuhang isda), Less food on the table. (Minos og pagkaon sa lamesa).More droughts and floods, (Daghang hulaw ug pagbaha),More typhoons and landslides,Daghang bagyo ug dahili sa yuta,More diseases,(Daghang sakit nga mokatap),More properties destroyed,Daghang kabtangan ang mangaguba,MORE LIVES LOST!DAGHANG KINABUHI ANG MAKUTLO! 7. Dakong lunup and nahiaguman sa dakbayan sa Ormoc Grabeng pagdahili sa yuta sa Guinsaugon, Leyteniadtong November 5, 1991-mikutlo og dosentos ka kinabuhi apil na ang mga bata-mikutlo ug walo ka libong kinabuhi. Mga sundalo nagpadayon og kalot ug pangitasa mga natabonang biktima sa trahedya. 8. Bagyong Sendong niadtong December 17, 2012 -mikutlo og dosmil ka kinabuhi.KANIADTONegros OrientalCagayan de Oro City KARONIligan City 9. ANG HINUNGDAN SA KAUSABAN SA KLIMA SA PANAHON 10. Human activities are causing accelerated climate changeAng katawhang aktibidades maoy hinungdan sa pagtaas aning nagkagrabeng kausabang klima sa panahon 11. Concentrations of greenhouse gases in the atmosphere on the riseAng linugdangan sa polusyon sakahanginan nagkataas. 12. The changes are happening at a ratefaster than everAng mga kausaban nga nahitabonagkapaspas na gayud 13. The earth is meltingEARTH IS MELTINGNATUNAW NGA KALIBUTAN 14. PERU GLACIER 15. NORTH POLE 16. KAGASANGAN 17. PAGKAMATAY SA MGA ISDA 18. Bagyo NagkakusogBahaDili matag-anDaghang katawhan ang mahaangol 19. Typhoon Ondoy TYPHOON ONDOY BAGYONG ONDOY 20. SNOW STORMUNUS NGA NYEBE 21. SAND STORMUNUS NGA BALAS 22. TYPHOON BAGYO 23. DROUGHTHULAW O KAMALA 24. TORNADOUNUS-BUHAWI 25. We are in the eye of the perfect storm.Naa kita sa tunga-tungang bahin sa mata sa bagyo. 26. Adaptation is about saving lives and propertyAng pagpahiangay mahitungod sa pagluwas sa mga kinabuhiug kabtanganIKAW ANG MAKAPAKGANGSA KAUSABAN SA KLIMA SA PANAHON 27. Epekto sa Maigang nga KalibutanPositibong kamatauoran sa nagkainit nga kalibutan 28. WHY is this happeningto usNganong nahitabo man kini kanatoWHAT awaits us in the futureUnsay naghulat kanato sa umaabot nga panahon 29. Can we stop the plunder of ourenvironment the very source of our LIFE Makahunong kaha kita sa pagpanamastamas sa atong kalikupan- ang tinubdan sa atong KINABUHI 30. Can we do itMahimo ba nato kini 31. We CAN....!Mahimo Nato.....! 32. The solutions are Ang mga paagi. 33. in our handsnaa sa atong mga kamot 34. Pursue genuine sustainable developmentIpadayon ang matinud-anong pagpangusogsa kausaban. 35. WE MUST PROTECT OUR PEOPLE OUR ENVIRONMENT OUR FUTUREKINAHANGLAN NATONG AMPINGAN ANG KATAWHANANG ATONG KALIKUPANANG ATONG KAUGMAON 36. Protect our seas Ampingan nato atong kadagatan. 37. Protect our forests Ampingan nato atongkalasangan. 38. Promote love for natureMadasigong pag-awhagsa paghigugma sa kalikupan 39. Do you want to seepositive change in thisworld?Gusto ka makakita ug positibongkausaban sa kalibutan? 40. Himo og saadPagtanom og daghang kahoy 41. Plant and GrowPagtanum ug Pagpatubo 42. Our actions today will shape our future.Atong binuhatan karonmohulma sa atong kaugmaon. 43. R.A. 9003, ECO-WASTE MANAGEMENT LAW Principally, RA 9003 mandates the segregation ofwastes at source collection and transfer andprioritizes the wide dissemination and adoption ofmeasures for waste reduction, resourcerecovery, recycling, and re-use. Its salient featuresinclude:1. Phasing out of open dumping in favor of sanitarylandfills and banning of open burning of solidwastes. Non-segregation of wastes is made illegal.2. Phasing out of non-recyclable consumerpackaging materials and non-biodegradablepackaging materials such as plasticbag, styrofoam, and aluminum foil.3. Mandates the establishment of recycling centersat every barangay nationwide.4. Calls for the integration of solid wastemanagement concerns in the school curriculumstarting in the elementary level.5. Requires the preparation of 10-year solid wastemanagement plans by all local government units. 44. Status of Mandaue CityDumpsiteAng Kahimtang sa Dumpsite sa Dakbayan sa Mandaue 45. DUMPSITE PRIOR TO CLOSURE 46. DUMPSITE PARTIAL CLOSURE 47. MANDAUE CITY PROPOSED SANITARY LANDFILL(ANG TANYAG SA SIYUDAD SA MANDAUE PARA SA KASANIHAN LANDFILL) 48. (Kabangonan sa Dumpsite sa Dakbayan sa Mandaue: Susi) 49. Mandaue Dumpsite Rehabilitation: Landfill Excavation (Kabangonan sa Dumpsite sa Siyudad sa Mandaue Ang Pagkubkub sa Landfill) 50. UMAPAD DEVELOPMENT PROJECT1 HECTARE SANITARY LANDFILL(Kalamboan nga Proyekto sa Barangay Umapad: Usa ka ektaryang Kasanihan nga Landfill) 51. CLOSURE OF 2 HECTARES EXISTING DUMPSITE(DUHA KA EKTARYA NGA ANAA SA DUMPSITE) 52. WASHING AREA FOR COMPACTOR(LUGAR SA HINUGASANG KOMPAKTOR) 53. CONSOLACION SANITARY LANDFILL PROPOSEDTEMPORARY DUMPING AREA(Ang kasamtangang tanyag nga labayanang lugarsa Consolacion kasanihan landfill) 54. Consolacion Sanitary Landfill: Entrance 55. CELL 1ADMIN.BUILDING LEACHATE POND WEIGHING SCALE 56. BARANGAY WASTES CATCHMENTANG PAGPANAKOP OG BASURA SA BARANGAYCASUNTINGAN MAGUIKAYLOOCCABANCALAN 57. BARANGAY IN ACTIONBUHAT SA BARANGAYCASUNTINGAN CABANCALANMAGUIKAY LOOC 58. Dumping of Garbage in the Area Barangay Guizo Lugar nga Labayanan og Basura sa Barangay GuizoKANIADTOHUMAN 59. Wastes from Mandaue City Household: 139.54MT DailyPercentage of Household Waste2%28%BiodegradableRecyclableResidualSpecial10%60% 60. Wastes from Mandaue City Non-Household: 188.13 MT Daily Percentage of Non-household Waste16%BiodegradableRecyclableResidual47% 37% 61. THE CITY OF MANDAUE SOLID WASTECONCEPTUAL FRAMEWORK 62. Pagsagup sa tulo ka-R nga baruganan, pag-awhag sa paggamit og tambak sa gahong o abono imbis nga kemikal nga abono pinaagi sa nagkalain-laingpagbansay sa nagkadaiyang programa. 63. ENTITIES INVOLVED: SOLID WASTE FLOWSOURCE (tinubdan): Segregation at Source Houses, Industrial &Commercial Areas ( kabalayan, industriya, lugar sa komersiyo)Biodegradable/Residual &Non- biodegradable CompostableHazardous/Recyclable (dili- (malata) (makadaot malata)nga basura) Recyclers/ Barangay:Barangay JunkshopMRFCity / City SanitaryMunicipality Landfill 64. ASSISTANCE OF THE CITY TO SWMPPAGTABANG SA DAKBAYAN SA MANDAUE SA PROGRAMA SA SWMTURN-OVER OF GARBAGE TRUCKSTURN-OVER OF SHREDDERTO 27 BARANGAYS MACHINES TO 27 BARANGAYS 100,000 FOR CONSTRUCTION OF MRFProposed Brgy. Subangdaku MRF 65. BARANGAY MRF CANDUMAN CASILIPAGSABUNAGANJAGOBIAO 66. BARANGAY MRFCUBACUB GUIZOIBABAO-ESTANCIAMANTUYONGTABOKALANG-ALANG 67. Proposed Technology for Barangay and DumpsiteWaste to Energy (Tanyag nga teknolohiya para sa barangay ug dumpsite)GeneratorShredding Machine Plastic To Fuel 68. Proposed Waste to Energy Facility for City Public Marketand City AbattoirDAILY VOLUMEMETHANE 24.81 (kg) LPG16.64 (kg)Electricity168.53 (kwh)Diesel15.84 (l)Carbon Credits 16.57EFFLUENTSSoil Conditioner 1,500 (l)Pest Repellent500 (l)AUXILIARYCompost Fertilizer 400(kg) DAILY VOLUME METHANEElectricity 150(kwh)Heating 150(kgs) Organic Soil 1.5 tons 69. TOTAL DEPUTIZED ECO-WARDENNAME OF BARANGAYSNO. OF ECO-WARDEN 1. Alang-alang 8 2. Bakilid 5 3. Banilad 214. Basak4 5. Cabancalan56. Cambaro4 7. Canduman58. Casili 3 9. Casuntingan 6 10. Centro 411. Cubacub 512. Guizo 6 13. Ibabao-Estancia2 70. NAME OF BARANGAYS NO. OF ECO-WARDEN14. Jagobiao 315. Labogon1116. Looc 1217. Maguikay 10 18. Mantuyong 919. Opao 520. Pagsabungan821. Pakna-an 12 22. Subangdaku9 23. Tabok 1124. Tawason4 25. Tipolo3 26. Tingub027. Umapad 11 71. 1. BIN (Barangay Intelligence Network)122. SWMT Enforcer 20 TOTAL 216TOTAL VIOLATORS APPREHENDED171TOTAL PAYMENT MADE TO THETREASURERS OFFICE 51,ooo pesos 72. Responsibilities of Barangays Identify markets for materials that are diverted from disposalfacilities through re-use, recycling, and composting, and otherenvironment-friendly methods Enact ordinances that will ensure that sound wastemanagement practices are established and sustained in thecommunity and aid in the implementation and enforce theprovisions of RA 9003 such as establishment of Local SolidWaste Management Fund (Local Fund) Strictly impose sanctions for the violation of environmental rules and ordinances Impose Fees, through SWM Boards, for collection and segregation of biodegradable, compostable and reusable wastes from households, commerce, other sources of domestic wastes and for the use of barangay MRFs. Create a Barangay Solid Waste Management Committee Set up a Materials Recovery Facility Collect only biodegradable, recyclable, compostable andreusable wastes. 73. THE MADAUE CITYSWM ORDINANCEANG BALAOD KUN ORDINANSA SASWM SA DAKBAYAN SA MANDAUE 74. SWM CONSULTATIONS AND AWARENESS ANG PAGPANGUNSULTA UG PAGPAKISAYUD PARA SA SWMALL BARANGAY CAPTAINS MEETING WITHMAYOR JONAS CORTESTanang kapitan sa barangay nagpulong kauban ang atongalkalde Jonas CortesMEETING WITH PRESIDENTS OF URBAN POOR ASSOCIATION(Pulong Kauban Ang Mga Presidente Sa Urban Poor Association) MEETING WITH BIN(Pulong Kauban Ang Bin) 75. SEMINAR OF ALL STATION COMMANDERSOF MCPO 76. BARANGAY ASSEMBLYAWARENESSPANAGTIGUM KADA BARANGAY KABAHIN SA PAGHATAG OG KASAYURAN SA PROGRAMA SA SWM 77. BRGY. OPAO ASSEMBLYBRGY. CAMBARO ASSEMBLY BRGY. MANTUYONGBRGY. BANILAD ASSEMBLY ASSEMBLYBRGY. LOOC ASSEMBLY BRGY. PAKNAAN ASSEMBLY 78. BARANGAY COUNCIL SESSIONPANAGTIGUM SA KONSEHO SA KADA BARANGAY KABAHIN SA PAGHATAG OGKASAYURAN SA PROGRAMA SA SWM 79. BRGY. CABANCALAN SESSION SK FEDERATION SESSIONBRGY. TINGUB SESSION BRGY. UMAPAD SESSION BRGY. ALANG-ALANG SESSION 80. SWMP SCHOOL AWARENESSPAGHATAG KASAYURAN SA PROGRAMASA SWM NGADTO SA KADA TUNGHAAN 81. CITY CENTRAL SCHOOL CASILI ELEMENTARYSCHOOLBAKILID ELEMENTARYSCHOOLCABANCALAN ELEMENTARY SCHOOL 82. Most social, political, economic, and wastes problemsare human behavioral issues. Kadaghanan sa mga politiko sa katilingban, sanagkalisod natong ekonomiya ug problema sa basura kini linugdangan nga mga isyu sa mga tawhanonggawi o pamatasan. 83. Solving the solid waste problem crisisstarts within ourselves from ourvalues.Ang pagsulbad sa nagkagrabeng problema sabasura magsugod sa atong kaugalingon gikansa atong pamatasan. 84. VALUES (PAMATASAN) C- COOPERATION (PANAGBULIG)A- ATTITUDE (KINAIYA)R- RESPONSIBILITY(RESPONSIBILIDAD)E-ENVIRONMENTAL DISCIPLINE (PAGMATUTO SA KALIKUPAN) 85. Remember(Hinumduman)OUR ENVIRONMENT AMPINGAN NATOATONG KALUKIPAN 86. If our current generation of leaders do not respond to the problem, future leaders would find it very very agonizing and it would be close to impossible for themto confront the solid waste problem.Kung ang atong kasamtangang mga lider dili moresponde sa problema karon, ang umaabot nga mga lider maghiwaos sapagsulbad sa sulosyon og imposible ngadto kanila sa pagharong opag-atubang sa problema sa basura. 87. We did not inherit the Earth from ourancestors we borrowed it from our childrenand our childrens children.- Native American PhilosophyWala nato nasunod ang kalibutan gikan sa atong mgakatigulangan kun dili ato kining hinulaman gikan sa atong mga anak ug mga apo. 88. A PROBLEM CANNOT BE SOLVED WITH THE SAME MINDSET THAT CREATED THE PROBLEM IN THE FIRSTPLACE.- ALBERT EINSTEINAng problema dili masulbad sa parehongpanghunahuna nga nagbuhat pud og problema sa unang bahin 89. Walay makabasol nimo sa madilaabon ngakalibutan gawas sa imong mga anak. 90. When trying to convince peopleto go green and live green, it is important to tell a story.Sa pagtinguha og dani sa mga tawo parasa palunhaw ug magpuyo sa kalimpyo, importante nga moasoy ogsugilanon. 91. Ang Maglalabay og BituonMugna sa wala mailhi Arte ni Liza Flores 92. Usa ka adlaw, liboan ka isdang bituon angnabanlas sa baybayon kung diin adunay lalakinga naglakaw. 93. Sa dihang nagtan-aw siya sababayon, nakakita siya ogpigura sa tawo nga muragmagsasayaw.Sa iyang pagduol, nakit-an niyanga usa kini kabatang babayeug kini wala magsayaw imbisnamunit kini og isdang bituonug mahinayon kining naglabayngadto sa kalawuran.Iya kining gitawag, Maayongbuntag! Unsay imong gibuhat?Ang gamayng batang babayemihunong, mihangad kaniya ugmitubag Galabay og isdangbituon ngadto sa kalawuranaron dili sila mangamatay. 94. Ayaw kabalaka dai! ang lalaki miingon, Daghan rakaayong isdang bituon.Wala natay mabuhat niana.Ang gamayng batang babaye matinahurong naminaw dayonmiduko, mipunit siya pag-usab og laing isdang bituon uggilabay ngadto sa kadagatan nga milabay sa maboakong balod.Mitan-aw siya sa lalaki, mipahiyum ug miingon, Nan,katongusa makahimo og kalainan! 95. The people who are crazy enough to change the world are the ones who do. - Apple advertisementAng mga tawo nga nagkaboang pag-ayo sa pag-usab sa kalibutan mao kadtong mga tawo nga mobuhat. 96. Thank you!Presented by:Engr. Ricardo MendozaSOLID WASTE MANAGEMENTDIRECTOR Mandaue City gaga1mendoza@yahoo.comhttp://www.climate.gov.ph climatechangecommissioner.blogspot.com