somatische screening in de kinder- en jeugdpsychiatrie ... · lichamelijk onderzoek en standaard...

Somatische screening in de

Kinder- en Jeugdpsychiatrie:

een pilotstudie

NVVP Voorjaarscongres 2 april 2015

J.B.Muskens

(potentiële) belangenverstrengeling

Geen

Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven

Geen

Sponsoring of onderzoeksgeld

Honorarium of andere (financiële) vergoeding

Aandeelhouder Andere relatie, namelijk …

Geen

Disclosure belangen spreker

Inhoud

• Introductie

• Achtergrond:

- Onderzoek in de volwassen psychiatrie

- Onderzoek in de KJP

• Pilotstudie

• Onderzoeksvraag

• Methode

• Resultaten

• Discussie

3/17/2015www.karakter.com 3

Introductie: Verwijzingpsychiatrie, somatiek, allebei?


Verwonderen en afvragen

Geen lichamelijk onderzoek bij poli intake Karakter?

Medisch contact mei 2013: uitspraak tuchtzaak


Transitie Jeugdzorg:

Wordt de kinderen jeugdpsychiater nog als medisch specialist gezien?


Achtergrond

Onderzoek in de volwassen psychiatrie 2011:

De meerwaarde van een somatische screening op een polikliniek

psychiatrie.

Swolfs, Boerkoel, Rijnders

tijdschrift voor psychiatrie 53 (2011)4, 201-210


Achtergrond: Onderzoek bij volwassenen

Methode:

Patiënten (N=97) 18-65 jr somatisch gescreend:

Lichamelijk onderzoek en standaard bloedonderzoek.

Meerwaarde:

Wanneer de uitkomst het beleid op somatisch en/of psychiatrisch

gebied beïnvloedde.


Achtergrond:Onderzoek bij volwassenen

Resultaten:

Bij 62% van de onderzochte patiënten werden lichamelijke aandoeningen gevonden.

Hoe zit dit bij kinderen en adolescenten?


Achtergrond:

Onderzoek in de kinderen jeugdpsychiatrie 1993

Somatische screening bij klinisch opgenomen adolescenten.

Westerman, Hartman-Faber

tijdschrift voor psychiatrie 15-3-1993


Achtergrond: Onderzoek in de KJP

Methode:

N=60

Anamnese, lichamelijk onderzoek en neurologisch onderzoek.

Bloedonderzoek, urine onderzoek, ECG, X-thorax.

op indicatie EEG.



Resultaten:

Nieuwe somatische aandoening: 20%

Anamnese 68% bijdragend voor diagnose

Anamnese+LO 92%

Lab onderzoek 5%

X-thorax 3%

ECG en EEG zonder klinische betekenis



Aanbeveling voor opgenomen adolescenten:

Anamnese, LO en NO

Bloed alleen Hb, urine

ECG, EEG, X-thorax op indicatie

Bij starten psychofarmaca: uitgebreid bloedonderzoek



Antipsychotica en metabole afwijkingen bij kinderen en

adolescenten: een overzichtsartikel.

Overbeek et al. 2010

Tijdschrift voor psychiatrie 52(2010)5, 311-320



Literatuur onderzoek (2000-2009) naar de relatie tussen psychiatrische

stoornissen op kinderleeftijd en metabole afwijkingen en het gebruik van

antipsychotica.

Metabole screening:

• Lengte en gewicht (BMI)

• buik omtrek

• Bloeddruk

• Bloed: glucose, cholesterol en lipidenspectrum



Conclusie:

Geen adequaat onderzoek gedaan naar de relatie tussen psychiatrische

stoornissen en metabole afwijkingen bij kinderen.

Significant verhoogd risico op gewichtstoename bij gebruik van atypische

antipsychotica, risico is groter naarmate de kinderen jonger zijn.Overbeek et al. 2010


Pilotstudie

Onderzoeksvraag:

In welk percentage van de aangemelde kinderen en adolescenten

worden klinische afwijkingen gevonden?

Subvragen:

• Is er verschil tussen de diagnoses voor de uitkomsten?

• Is er verschil tussen klinische en poliklinische patiënten?

• In welk percentage komt gewichtstoename voor bij antipsychotica gebruik?


Pilotstudie

Doelen:

1) Screenen op bijkomende en verklarende somatiek

2) Aanbeveling ten aanzien van screenen en monitoren bij instellen

medicatie

3) Zorg van patiënten in de KJP optimaliseren


Pilotstudie

Periode: 01-10-2013 en 01-03-2014

Duur: 5 maanden

Locatie: Poli en kliniek Nijmegen en Zetten

Leeftijd: 6 - 18 jaar

Minimale inclusie: N=40

Uitvoer: Alle intakes door KJP, A(N)IOS, HAIO, VS

Lichamelijk, neurologisch en bloedonderzoek

Informed consent ouders; vanaf 12 jr ook jongere zelf.


Intake met onderzoek


anamnese en hetero-anamnese

met Gz-psycholoog en kinderen jeugdpsychiater (KJP)

Uitleg onderzoek, informed consent

Ouders: ontwikkelingsanamnese met gz-psycholoog

Kind: kinderpsychiatrisch onderzoek door KJP

Kind: lichamelijk en neurologisch onderzoek door KJP

Overleg gz-psycholoog en KJP

Advies aan kind en ouders

Lab formulier mee

Methode

Algemene indruk, bloeddruk,

pols, lengte, gewicht, hart,

longen, buik.

Motoriek, coördinatie,

oogvolgbeweging, reflexen

Hb,Ht, mcv, bloedbeeld, glucose, vit

B12, vit D, cholesterol, lipiden,

thyreoïdstimulerendhormone (tsh),

kalium, natrium


http://www.gettyimages.nl/detail/illustratie/stethescope-royalty-free-illustraties/187499451

http://www.gettyimages.nl/detail/illustratie/stethescope-royalty-free-illustraties/187499451

Methode: Dysmorfieёn

Neusbrug

Ruimte tussen oogleden

Oorstand

Binnenhoek oog: interne canthus

Plooitjes tussen mond en neus: philtrum

Vorm bovenlip


Resultaten:Flow-chart

Intakes: 196

poli 148 kliniek 41

Gevraagd voor deelname: 51

Proefpersonen: N=43

poli 31 kliniek 12

LO en NO: N=43

Bloed onderzoek: N=39

3 angst; 1 wilde niet


Resultaten:demografische gegevens


Proefpersonen N=43

Gemiddelde leeftijd 11.7 (sd3.1)

Geslacht j 31 : m 12

Familie anamnese + 48.8% (21/43)

Psychofarmaca 55.8% (24/43)

Geen diagnose 2

Autisme 11

ADHD 9

Stemmingsstoornis 4

Psychose 3

Autisme en ADHD 10

Autisme en psychose 3

Autisme en depressie 1


Resultaten

1. Zijn er klinische afwijkingen gevonden?

A. Geen

B. Wel

Resultaten

Antwoord

1. B. Wel

Vraag

2. Waar tussen ligt het percentage klinische afwijkingen?

A. 0-25%

B. 25-50%

C. 50-75%

D. 74-100%


Resultaten

Antwoord

2. C. 50-75%

In 55.8% werden een of meer nieuwe afwijkingen gevonden.


Resultaten

Vraag

3. Zijn er afwijkingen bij zowel lichamelijk onderzoek als bloed

onderzoek gevonden?

A. Alleen bij lichamelijk onderzoek

B. Alleen bij bloed onderzoek

C. Bij allebei


Resultaten

Antwoord

3. C.

Er zijn zowel bij lichamelijk onderzoek als bloedonderzoek klinische

afwijkingen gevonden.


ResultatenTabel afwijkingen

22-4-2014www.karakter.com 30

% afwijkingen N=43 55.8% (24/43)

% afwijkingen LO N=43 46.5% (20/43)

Dysmorfieёn 18.6% (8/43)

G>2SDG>2SD zonder AP

25.6% (11/43)20.6% (9/43)

G<2SD 4.7% (2/43)

L>2SD 4.7% (2/43)

% afwijkingen lab N=39 33.3% (13/39)

TSH>4 10.3% (4/39)

Hb i.c.m. vit B12 ↓ 5.1% (2/39)

vit D↓ 12.8% (4/39)

Dyslipidemie 5.1% (2/39)

infectie 2.3% (1/39)

Resultaten

Subvragen

Bij welke diagnose is het percentage klinische afwijkingen het grootst?

A. Bij autisme

B. Bij ADHD

C. Er is geen verschil


Resultaten

4. Antwoord A.

% klinische afwijkingen:

Autisme: 63.6%

ADHD: 44.4%

Autisme en ADHD: 60.0%

Bij autisme komt het hoogste % klinische afwijkingen, echter dit verschil

is niet significant vanwege de kleine patiënten groep.


Resultaten

Subvraag

2. Waar komen de meeste de klinische afwijkingen voor?

A. Poli

B. Kliniek


Resultaten

2. Antwoord A.

% klinische afwijkingen

Poli: 58.1%

Kliniek: 50%

Het percentage klinische afwijkingen is het grootste op de poli, echter

ook hierbij is er geen significant verschil vanwege de kleine groepen (poli

31 kliniek 12).


Resultaten

Gewichtstoename bij antipsychotica gebruik

Psychofarma: n=24

Antipsychotica gebruik: n=21

Gewichtstoename na 3m 10/ 21

2-10kg (BMI 0.5 tot 2 kg/m2)

Meest bij kinderen ≤12 jr


Resultaten

Bij 23/ 24 kinderen vervolgbeleid o.b.v. somatische screening:

• Aanscherpen leefstijladviezen: 44.2%

• Medicatie switch: 25%

• Vervolg via huisarts: 16.3%

• Verwijzing kinderarts: 18.6%


Bevindingen lichamelijk onderzoek

Overgewicht: totaal groep 25.6%

14.0% zonder AP

Kinderen in NL: 14% m 13%j

Ondergewicht: 1 kind

schizofrenie en slechte voedingstoestand met verlaagd Hb, vit D en vit

B12 tekort.


Bevindingen lichamelijk onderzoek

Dysmorfieёn: 8 (18.6%)

Autisme spectrum: 6

ADHD: 2

Verwezen medisch specialist nader onderzoek.


Bevindingen bloeduitslagen

• TSH>4 normaal Ft4: 4 (10.3%) 3 ADHD en 1 ADHD + autisme

Onrustig, spanning, slaapproblemen

Subklinische hypothyreoïdie: overleg kinderendocrinoloog

B/ na 3 m herhalen

Indien na 3m TSH>4 verwijzen kinderendocrinoloog

• Dyslipidemie: 2 kinderen met autisme zonder medicatie wel

overgewicht

Bij kinderen en adolescenten geen onderzoek over bekend.


Bevindingen bloeduitslagen

• Vitamine tekort

Vit D tekort: 2 kinderen 1 schizofrenie en 1 autisme en depressie

Vit B12 tekort: 2 kinderen 1 schizofrenie en 1 stemmingsprobleem

Ook verlaagd Hb

B/ suppletie

• Infectie: 1 kind viraal infect


Conclusie

In 55.8% van de onderzochte patiënten (6-18 jaar) werden één of meer

klinische afwijkingen gevonden.

Afwijkingen bestonden uit:

• Bij LO: dysmorfieёn, gewicht en lengte.

• Bij algemeen bloedonderzoek: schildklier, Hb, vitamine en

dyslipidemie.

Dit leidde bij 23 / 24 kinderen tot vervolgbeleid.


Reacties op de studie

Kinderen en adolescenten:

“Het bloedprikken was helemaal niet eng.”

“Mag ik ook naar uw hart en longen luisteren?”

“Ik wist helemaal niet dat u arts was, iedere arts doet dit toch?”

Ouders:

“Goed dat dit meegenomen wordt.”

“Ik vind het belangrijk dat er goede controles zijn van de medicatie die

mijn kind krijgt’


Reactie van artsen:

“Het onderzoek van dysmorfieёn is moeilijk, kunnen we hier scholing in

krijgen?”

“Er zijn nergens meetlinten te vinden om de buikomtrek te meten.”

“15 minuten voor uitleg over het onderzoek, LO, NO en invullen lab

formulier is te weinig.”


Discussie

Beperkingen

- Kleine populatie; kleine groepen.

- Selectie van populatie 2e /3e lijns zorg.

- Moeilijk om blindering van diagnose toe te passen.


Discussie

Beperkingen

- Prolactine niet meegenomen (advies Overbeek alleen bij seksuele

functiestoornissen, menstruatieproblemen, tepelvloed of

gynaecomastie).

- Geen buikomtrek meegenomen omdat er te weinig meetlinten waren.

- Slaapstoornissen en melatonine gebruik niet meegenomen.


Discussie

Aanbeveling

1. Bij intake lengte, gewicht, buikomtrek, bloeddruk en pols

(uitgangswaarde)

2. Bloedonderzoek schildklier, Hb, vitamines, lipidenspectrum

3. Onderwijs dysmorfieёn voor KJP en KJP i.o.


Discussie

4. Richtlijn voor controle bij antipsychotica gebruik (werkgroep)

5. Opzetten module gezonde leefstijl en beweging (PMT) voor jongeren

met risicoprofiel voor metabole stoornissen: preventie

6. Meer onderzoek met meer patiënten over Karakter met blindering van

behandelaar.

7. Slaapstoornissen, buikomtrek en prolactine meenemen.3/17/2015www.karakter.com 47

Uitvoer

• Intake en monitoring door verpleegkundig specialist en KJP

• Signaalfunctie in user wanneer pt voor monitoring opgeroepen moet

worden.

Medicatie voorschrijfsysteem (Farmex):

• Standaard lijst voor bloeddruk en buikomtrek waarden t.o.v. leeftijd en

geslacht opnemen


Discussie

Kinder- en jeugdpsychiater als medisch specialist!

Hoort deze somatische screening bij de kinderen jeugdpsychiater?

A. Ja

B. Nee


Vragen?



Met dank aan:

Dr. W. Staal

Dr. P. van Deurzen

Dr. Draaisma, kinderarts

Prof. dr. J.K. Buitelaar

Prof. dr. R-J van der Gaag

als mentor

COC

En alle artsen en

verpleegkundig

specialisten!

Hartelijk

Dank voor uw

aandacht


somatische screening in de kinder- en jeugdpsychiatrie ... · lichamelijk onderzoek en standaard...

Documents