song of theflying horses

Programma

J.S. Bach (1685-1750)Aria ‘Vergnügte Ruh, beliebte Seelenlust (uit: Cantate BWV 170; 1726)

I. Fischer (1951)Eine Deutsch-Jiddische Kantate (die Stimmen der Geister) Voor sopraan, trompet en strijkorkest (2005)I Dreistimmiges PreludiumII WiegenliedIII Deutsche ArieIV Jiddische ArieV Grabschrift

J. Woolrich (1954)Ulysses Awakes voor altviool en strijkers (1989; Nederlandse première)

O. Golijov (1960)Uit ‘Three Songs’ voor sopraan en strijkers (2002/arr. 2009)(Nederlandse première)Night of the Flying Horses How Slow the Wind

•••

J. Brahms (1833-1897)Strijkkwintet nr. 2 in G, op. 111 (1890)(versie voor strijkorkest)I Allegro non troppo ma con brioII AdagioIII Un poco allegrettoIV Vivace ma non troppo presto•

Amsterdam SinfoniettaCandida Thompson, leiding & vioolChristianne Stotijn, mezzosopraanDaniel Bard, altviool Gertjan Loot, trompet

Woensdag 2 mei, 20.15 uurAmsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ(inleiding door Thea Derks met Daniel Bard en Willem de Bordes, 19.15 uur)

Dit concert wordt live uitgezonden door de NTR op NPO Radio 4.

Na afloop van het concert zal Candida Thompson de nieuwe cd ‘Bartók Brahms’ signeren.•

de musici

viool 1Candida ThompsonNicoline van SantenKaren SegalIngrid van DingsteePieter van LoenenSaskia Otto

viool 2 Jacobien RozemondDiet TilanusPetra GriffioenInki VargaFrances ThéJudith van Driel

altvioolDaniel Bard Roeland JagersAnne-Bartje FonteinEls GoossensErnst GrapperhausFloor Le Coultre

celloKaori YamagamiÖrs KöszeghyMaarten MostertWillem Stam

contrabasBen GriffithsServaas Jessen

lichtontwerpHendrik Walther •

stafJoost Westerveld zakelijk leiderWillem de Bordes artistiek coördinator/programmeurChris Meeuwissen marketingNoortje Zanen communicatieJoseline de Koning manager fondsenwervingWillemijn de Graaff medewerker relatiebeheerJantine Postma productieleiderMarieke de Groot officemanagerAnnemiek de Bruin bibliothecarisGerard Boltje boekhouderChris Dessing vrijwilliger

bestuurGert-Jan Kramer voorzitterAstrid Helstone secretarisMariëtte Doornekamp penningmeesterErnst Veen lidRick van ’t Hullenaar lidHans Langeveld lidJan Sinoo lid•

biografie

Christianne Stotijnmezzosopraan

Christianne Stotijn studeerde viool en zang aan het Conservatorium van Amsterdam. Haar zang-docenten waren onder anderen Udo Reinemann, Jard van Nes, Noelle Barker en Janet Baker. Ze kreeg een Borletti-Buitoni Trust Award 2005 en de Nederlandse Muziekprijs 2008, was BBC New Generation Artist en nam deel aan de Rising Stars-serie van seizoen 2005/06.

Met haar vaste pianisten Joseph Breinl en Julius Drake geeft ze recitals in belangrijke zalen wereldwijd. Dirigent Bernard Haitink had een grote invloed op de loopbaan van de mezzo-sopraan; onder diens leiding soleerde ze voor het eerst in 2005 bij het Orchestre National de France en in latere jaren ook bij gezelschappen als het London Symphony Orchestra, het Boston Symphony Orchestra en het Koninklijk Concertgebouworkest.

Bij diverse andere orkesten musiceerde de zangeres met dirigenten als Claudio Abbado, Jaap van Zweden en Yannick Nézet-Séguin. Christianne Stotijn is ook regelmatig actief op het operapodium en werd uitgenodigd door bijvoorbeeld De Nationale Opera, de Royal Opera Covent Garden in Londen en de Oper Stuttgart. Ook zong ze diverse wereldpremières van hedendaagse componisten als Michel van der Aa en Thomas Adès.

Christianne Stotijn bracht verschillende veel geprezen cd’s uit; haar vijfde album If the Owl Calls again was Editor’s Choice van het tijdschrift Gramophone. Sinds 2014 leidt Christianne

Stotijn de Udo Reinemann Inter national Master classes, een initiatief gesteund door het Koninklijk Conservatorium en De Koninklijke Muntschouwburg te Brussel.

In 2013 heeft Christianne Stotijn de Stichting Orplid opgericht voor het bedenken en uit voeren van vernieuwende muziekprojecten, zowel voor het bestaande en nieuwe concert publiek, als voor kinderen. Hierbij streeft ze naar een vorm van overdracht en vertellen die breder is dan het zingen van liedteksten in de traditionele recital-vorm. Twee succesvolle voorbeelden zijn de muziektheatrale voorstelling over het leven van de Joodse dagboekschrijfster Etty Hillesum Die Weise von Liebe und Tod en de kindervoor-stelling De Uilenpriesteres van Orplid dat eind vorig jaar ook in boekvorm verscheen.•

Vorige tournees van Sinfonietta & Stotijn:- Bach & Händel (april 2008)- Der Cornet van Frank Martin i.s.m.

Nieuw Ensemble (mei 2010)- Moesorgski liederen, arr. Theo Verbey

(april 2012)•

Gertjan Loottrompet

Eenmaal naar Friesland verhuisd, begint de dan 11-jarige Gertjan Loot met trompetspelen. Na een periode op (es)cornet in diverse brass-bands neemt hij uiteindelijk de trompet weer ter hand. Hij besluit trompet te gaan studeren aan het Conservatorium in Leeuwarden. Later vervolgt Loot aan het Sweelinck Conservatorium van Amsterdam zijn studies en krijgt hij les van Peter Masseurs (trompettist bij het Koninklijk Concertgebouworkest).

Na zijn studie in 1990 speelt hij in diverse orkes-ten en ensembles. Zo speelt hij onder andere in het orkest van de Hoofdstad Operette en bij orkest ‘De Volharding’. Naast moderne trompet speelt Gertjan Loot ook baroktrompet, piccolo en bugel. Op dit moment is Loot werkzaam als baroktrompettist in verschillende barokorkesten in binnen- en buitenland. Vanaf 2004 is hij ver-bonden als solotrompettist aan het Residentie Orkest in Den Haag en sinds 2006 is hij betrok-ken bij het ensemble Nieuw Amsterdams Peil.•

Daniel Bardaltviool

De Israëlisch-Canadese violist en altviolist Daniel Bard studeerde bij onder anderen Peter Oundjian en David Takeno. In 2007 was hij een van de oprichters van het Mondriaan Trio, dat datzelfde jaar nog meervoudig prijswinnaar werd van hetInternationale Kamermuziek Concours van Triëst. Het trio kreeg in 2009 een beurs van de Borletti-Buitoni Trust. Voor het geven van kamermuziek-concerten is Daniel Bard een regelmatige gast op de belangrijke concertpodia in Europa, Israël en Noord-Amerika.

Daniel Bard speelde bij de Tel Aviv Soloists en het Strathfield Symphony Orchestra in Australië; hij maakt deel uit van Camerata Nordica, het Norwegian Chamber Orchestra en de Canadese formatie Seiler Strings en was als concert-meester meerdere keren te gast bij Camerata Bern. Daarnaast was hij sinds 2009 altaanvoer-der bij Amsterdam Sinfonietta. Recentelijk is hij benoemd als concertmeester van het Kamer-orkest van Basel. Daniel Bard keert regelmatig terug bij Sinfonietta als gastaanvoerder van de altviolen en eind oktober 2018 is hij gast-concertmeester tijdens de tournee ‘Andriessen & Moore’.•

Song of the flying horses De alom geprezen Nederlandse mezzosopraan Christianne Stotijn heeft al ruim tien jaar een nauwe band met Amsterdam Sinfonietta. Niet alleen dankzij haar eigen indrukwekkende op-tredens als solist, maar ook omdat haar broer Rick Stotijn jarenlang solobassist van het orkest was. Vanavond presenteert ze samen met Sinfonietta ‘Song of the flying horses’, een uniek programma waarin veel muzikale tradities samenkomen. Van barokmuziek tot hedendaag-se muziek en van Hongaarse zigeunermuziek tot Joodse aria’s en klezmerdans. Christianne zingt dezelfde prachtige aria van Bach die ze samen met Sinfonietta ook heeft uitgevoerd toen ze de Nederlandse Muziekprijs ontving in 2008. Daarnaast zal ze voor het eerst muziek van Iván Fischer en Osvaldo Golijov uitvoeren. Met alt-violist Daniel Bard speelt Amsterdam Sinfonietta ook nog een solostuk voor altviool en orkest van de hedendaagse componist John Woolrich, die zich voor Ulysses Awakes net als Fischer liet inspireren door barokmuziek. Na de pauze klinkt de strijkorkestversie van Brahms’ Tweede Strijkkwintet, dat vol zit met Hongaarse zigeunermuziek.

J.S. Bach: Vergnügte Ruh, beliebte SeelenlustChristianne Stotijn zingt Bachs aria ‘Vergnügte Ruh’ voor de tweede keer en daar ziet ze enorm naar uit. ‘Het voelt voor mij als een soort tweede kans. Toen ik deze prachtige aria voor de eerste keer zong tijdens de uitreiking van de Nederlandse Muziekprijs stond ik natuurlijk wel een beetje onder druk. Bovendien heb ik me in

de jaren daarna enorm ontwikkeld. Ik zing nu tegelijkertijd met meer beheersing én vrijer.’

Deze aria - afkomstig uit Bachs solocantate Vergnügte Ruh, beliebte Seelenlust, BWV 170 - bezingt de genoeglijke rust van een gelovige die met vertrouwen het leven na de dood tegemoet ziet. In de muziek overheerst dan ook een serene rust. Maar de zoete strijkersklanken worden af en toe verstoord door verontrustende akkoor-den, bijvoorbeeld op het woord ‘Höllensünden’ (de zonden van de hel), en de talrijke zestiende noten zorgen ook voor enige onrust. Bach laat in deze muziek horen hoe de hemelse rust eerder een streven is dan een verworvenheid. De gelo-vige mens moet altijd op zijn hoede zijn, want het leven zit vol met zondige verleidingen.

Fischer: Eine Deutsch-Jiddische Kantate Eine Deutsch-Jiddische Kantate van de Hongaarse dirigent en componist Iván Fischer is duidelijk geïnspireerd op het muzikale idioom van Bach, maar zit ook vol met Jiddische muziek. Fischer geeft in het voorwoord van de partituur een verklaring voor deze verschillende muzikale inspiratiebronnen die te maken hebben met de altijd aanwezige paradox in zijn leven: de discre-pantie tussen de gruwelijke daden van de Duitsers tijdens de oorlog versus zijn culturele opvoeding in een geassimileerde Joods-Hongaarse familie waarin de Duitse cultuur werd bewonderd. Als kind vond hij het al verwarrend dat er uitgerekend een Duitse dichter werd geciteerd op het graf van zijn legendarische oom Károly Baracs. Beide elementen keren terug

toelichting

in deze compositie: voor de teksten van Rilke en Goethe kiest Fischer bewust een muzikaal idioom dat het meest doet denken aan de barokmuziek van Bach. Het wonderschone ‘Wiegenlied’ voor zang en trompet is duidelijk geïnspireerd op Joodse volksmuziek, terwijl Fischer zich voor de ‘Jiddische Aria’ juist heeft laten inspireren door de ‘Entartete Musik’ van de twintigste eeuw. Deze heftige muzikale stijl geeft het aangrijpende gedicht van Abraham Sutzkever, die als enige van zijn familie de oorlog overleefde, een extra emotionele lading. Fischer: ‘Ik wilde mijn eigen paradoxale gevoel spiegelen in deze drie muzikale stijlen, die met elkaar bot-sen en die elkaar niet makkelijk vinden. Maar als je naar het hele stuk luistert, dan vind je, net zoals in mijn eigen gevoelens, een soort harmo-nische eenheid. De contrasterende elementen maken op de een of andere manier vrede met elkaar.’

Woolrich: Ulysses AwakesDe hedendaagse Engelse componist John Woolrich liet zich voor Ulysess Awakes inspireren door het muzikale idioom van Claudio Monteverdi, één van de eerste operacompo-nisten in de Westerse muziekgeschiedenis. De eerste akte van Monteverdi’s opera Il ritorno d’Ulisse in Patria bevat één belangrijke solo voor de hoofdpersoon van het verhaal: de Griekse held Odysseus, die na de Trojaanse oorlog na lange omzwervingen net is ontwaakt aan de oever van zijn vaderland. Al weet Odysseus zelf nog niet waar hij zich bevindt en twijfelt hij nog of hij droomt of wakker is. Woolrich schreef een

moderne versie van deze beroemde aria, waarbij de zangpartij is vervangen door een solo voor altviool. Hij deed dat in opdracht van de Dartington International Summer School in Devon en de wereldpremière vond plaats in de zomer van 1989, uitgevoerd door altvioliste Clare Finnimore en het Guildhall String Ensemble. Ulysess Awakes is een ingetogen en lyrisch werk dat de verwarrende gevoelens van Odysseus prachtig verklankt.

Golijov: twee liederenOp initiatief van Amsterdam Sinfonietta zingt Christianne Stotijn ook nog twee liederen van Osvaldo Golijov. Een flinke uitdaging voor de mezzosopraan, omdat deze liederen voor so-praan veel hoge passages bevatten. Maar tege-lijkertijd vindt ze het een geweldige ontdekking: ‘Ik heb nog nooit eerder muziek van deze componist gezongen, maar meteen bij het bestuderen van de partituur ben ik betoverd geraakt. Ik vind de ritmische variaties in deze Joods georiënteerde muziek prachtig en ik hou van de verstilde lullaby waarmee Night of the Flying Horses begint. Dat lied eindigt met ren-nende paarden, een mooi contrast met het zoet klagende begin.’

In het voorwoord van de partituur geeft de com-ponist zelf een korte samenvatting van het lied Night of the Flying Horses: ‘Het begint met een Jiddisch slaapliedje dat ik heb gecomponeerd voor Sally Potters film “The Man Who Cried”, over het lot van Joden en zigeuners in de tragische jaren twintig van de vorige eeuw.

Het is een liefdesverhaal tussen een Joodse jonge vrouw en een jonge zigeuner. Het slaap-liedje verandert in een donkere “doina” (een klagend, Roemeens zigeunerlied) geschreven voor het laagste register van de altviolen. Het stuk eindigt in een snelle galop, met een thema dat ik heb gestolen van mijn vrienden van de wil-de zigeunerband Taraf de Haïdouks. Het thema wordt hier gepresenteerd in een canonieke achtervolging tussen twee orkestgroepen.’ Golijov schreef How Slow the Wind als reactie op het verongelukken van zijn vriend Mariel Stubrin. In de woorden van de componist zelf: ‘Ik dacht aan één van die seconden in het leven die voor altijd in het geheugen gegrift staan. Een plotselinge dood, een enkel moment dat het leven totaal op zijn kop zet, anders dan de ervaring van de dood na een lange lijdensweg.’

Brahms - Tweede strijkkwintetBrahms componeerde het Tweede strijkkwintet in G in de zomer van 1890 in zijn inspirerende zomerhuis in het Oostenrijkse Bad Ischl, kort nadat hij een tot de verbeelding sprekende reis door Italië had gemaakt. Het strijkkwintet is voor Brahms ongekend optimistisch van kleur en vooral het eerste deel klinkt als een zonnig land-schap. Ondanks het overheersende optimisme weerklinkt op sommige momenten ook Brahms’ worsteling met het leven, met name in het melancholische Adagio en het dromerige en betoverende derde deel. Het strijkkwintet eindigt met een meeslepend slotdeel, duidelijk geïnspireerd door Hongaarse zigeunermuziek. Zoals Brahms veel vaker deed als hij iets had

geschreven voor strijkers, stuurde hij schetsen van de partituur naar zijn beroemde vriend de violist Joseph Joachim en die reageerde enthousiast: ‘Ik ben enorm getroffen door de vrijmoedigheid, de kracht en de vernieuwende harmonieën, vooral in het begrijpelijke en diep-gaande Adagio.’

Als Brahms zich aan zijn eigen voornemen had gehouden dan was het Tweede strijkkwintet zijn laatste compositie geweest. Toen hij namelijk in de nazomer van 1890 het zojuist voltooide manuscript naar zijn uitgever stuurde, schreef hij in een begeleidende brief dat het zijn laatste werk zou zijn. Gelukkig maakte hij niet lang daar-na kennis met de klarinettist Richard Mühlfeld, wiens fabelachtige spel Brahms inspireerde om nog een aantal prachtige klarinetwerken te schrijven.

Noortje Zanen•

...

Johann Sebastian Bach Vergnügte Ruh, beliebte Seelenlust

Vergnügte Ruh, beliebte Seelenlust,dich kann man nicht bei Höllensünden,wohl aber Himmelseintracht finden;du stärkst allein die schwache Brust.Drum sollen lauter Tugendgabenin meinem Herzen Wohnung haben. (G.C. Lehms)

Zalige vrede, het verlangen van de ziel,jou vind ik niet bij de zonden van de hel,maar wel bij de eendracht van de hemel;jij geeft de zwakke borst kracht.Daarom moeten alleen gaven van de deugdin mijn hart wonen.

Deutsche Arie Mich hat nicht Eine Mutter geboren.Tausend Mütter habenan den kränklichen Knabendie tausend Leben verloren,die sie ihm gaben. (R.M. Rilke)

Deutsche Arie A single mother did not give birth to me.Thousand mothers lost thousand livesfor the sickley boyswhom they gave birth to.

Jiddische Arie Tsimblt, ir tsimblen, derfreyt a gelekhter, fartoybt a geshrey. Durkh felder itst yogt menmayn naketer mamen, ir layb iz a shtral in di shpiglen fun shney.

Kh‘gefin anshtot dikh a tserisns dayn hemd, nem ikh tsum hartsn un drik es farshemt. Es vern di lekher fun hemd mayne teg un der zoym funem hemdvert in harts mir a zeg.

Tserays ikh fun layb mayne kleyder un krikh in dayn ofenem naketn hemd vi in zikh. S‘iz mer nit keyn hemd, s‘iz dayn likhtike hoyt,s‘iz dayn kalter,dayn ibergeblibener toyt.

Redst du zu mir,azoy vorhaftikh echt:- Nite, meyn kind,s‘iz a zind, s‘iz a zind,un unse Zeteilungnem on far gerecht.

Az du bist faran,bin ikh da sayvisay.vi der yoder in floym farmacht shon den boymun di nest un den foyglun las vos derbey. (A. Sutzkever)

Iván Fischer Eine Deutsch-Jiddische Kantate

Teksten:Een Jiddisch volkslied, Rilkes gedicht ‘Ich Weiss es im Traum, und der Traum hat recht’, Sutzkevers gedicht ‘Mayn Mame’ en Goethes ‘Symbolum’.

Wiegenlied Shlof main feygeleMach tzu dain eygeleAi lu lu lu;

Shlof un zai gezundShlof geshmak main kindAi lu lu lu;

Shlof un cholem zisFun der velt genisAi lu lu lu. (Jiddisch volkslied)

Wiegenlied Sleep my little bird,close your eyes.Ai lu lu lu;

Sleep and be healthy,sleep deliciously my child.Ai lu lu lu;

Sleep and dream sweetlysavor the worldAi lu lu lu.

liedteksten

Jiddische Arie Crash, cymbals! Turn into laughter, muffle the screams!Through fields they are chasing after my naked mother.Her body is like a ray of light in the mirrors of the snow.

Instead of you, I find your torn shirt. I clutch it to my heart in shame.The holes in the shirt become my daysAnd the seam of the shirt is like a saw in my heart.

I tear my clothes from my body and crawl into your open, naked shirt. It is no longer a shirt, it is your bright skin,your cold, remaining death.

You talk to me,As if you were alive:“No, my child,It‘s a sin, it‘s a sin.And our separation,Accept it as just.

So long you exist,I am here, too:As the stone in the plumHas within it the tree,And the nest, and the bird,And everything around it.

Grabschrift Stille ruhn oben die Sterne und unten die Gräber. Doch rufen von drüben die Stimmen der Geister,die Stimmen der Meister;Versäumt nicht, zu üben die Kräfte des Guten. Hier winden sich Kronen in ewiger Stille, die sollen mit Fülle die Tätigen lohnen! Wir heißen euch hoffen. (J.W. von Goethe)

Grabschrift Silently rest up there the stars and down here the graves,They call you from afar the voices of the spririts,the voices of the masters.“Do not fail to practice the power of good.Here crowns entwine in endless quiet,To reward you in abundance.We wish you hope.”

Osvaldo Golijov Night of the Flying Horses

LullabyMach tsu di eigelechUn du vest koomenTsu yenem zissn landFun baley-khloymess

Avoo milch oon honikFlissn tomidUn dayn mamehHit dir op.

Farshpray dein fligelechFaygele meinsMein tochter sertsehMein klayn zingfaygele

Hayb oyf dein ponimAroyf tsoom himmelIch vel dich onkooknVee doo fleegst.

Gedenkshe (teirinke)Az koomt der morgnvet zein der tatteAhaym gefloygn

Dos land foon chloymessmooztoo avekloznDein eign zisser haymvaystoo iz doh. (Jiddische tekst: Barry Davis)

LullabyClose your eyesAnd you shall goTo that sweet landAll dreamers know

Where milk and honeyAlways flowAnd mamawatches over you.

Spread your wingsMy FegeleMy darling girlMy singing bird

Lift your faceTowards the skyI will be watchingAs you fly.

Remember dearWhen morning comesYour mama’s here:Fly home to me.

The land of dreamsMust let you goYour own sweet homeIs here, you know. (Sally Potter)

Osvaldo GolijovHow Slow the Wind

How slow the wind How slow the sea How late their feathers be.

Is it too late to touch you, dear?We this moment knew:Love marine and love terrene,Love celestial too. (Emily Dickinson)

...

Word Vriend van Amsterdam Sinfonietta en profiteer direct van de extra korting tijdens de voorverkoop van seizoen 2018-2019.Meld u aan bij de Vriendenbalie of via www.sinfonietta.nl

Cd-presentatieOnze nieuwe cd is uit! Het Divertimento van Bartók wordt gecombineerd met het zonnige Strijkkwintet van Brahms dat vanavond ook op het programma staat. Na afloop van het concert zal artistiek leider Candida Thompson de nieuwe cd signeren.

De nieuwe cd is te koop bij de Vriendenbalie voor € 18,- (Vrienden betalen € 13,50) •

Kom langs bij de Vriendenbalie!U vindt de meeste cd’s van Amsterdam Sinfonietta bij de Vriendenbalie. Wordt uVriend van het orkest dan neemt u een cd van Amsterdam Sinfonietta naar keuze gratismee naar huis. Wist u dat u voor € 40,- al Vriend bent van Amsterdam Sinfonietta? U krijgt dan niet alleen een cd naar keuze cadeau, maar ontvangt ook:- 25% korting op cd’s van Amsterdam

Sinfonietta;- korting op abonnementen van de concerten

in Amsterdam, Enschede, Leiden, Tilburg, Arnhem en Utrecht;

- uitnodigingen voor speciale activiteiten voor Vrienden, zoals het bijwonen van repetities.

Kijk voor het volledige cd-overzicht op www.sinfonietta.nlHier kunt u ook de cd’s bestellen.•

amsterdamsinfoniettaop cd

Kij k en bestel op sinfonietta.nl

subsidiënten en begunstigers

design & branding partner

sponsors, fondsen en bedrij fsvrienden

sponsors

Maurice Amado Foundation