SPONSORZY GŁÓWNI

JUBILEUSZOWA

XX Ogólnopolska Konferencja Naukowo-Szkoleniowa PSPO

PSPO - XX LAT DLA ROZWOJU

PIELĘGNIARSTWA ONKOLOGICZNEGO

MATERIAŁY KONFERENCYJNE

REDAKCJA

Małgorzata Pasek

WARSZAWA 2016

KOMITET HONOROWY

prof. Irena Wrońska

prof. Maciej Krzakowski

prof. Jan Walewski

dr n. med. Anna Koper

dr n. med. Janusz Meder

dr n. o zdr. Anna Skura Madziała

mgr Zofia Cwalina

mgr Małgorzata Matczuk

mgr Marzena Pyk

mgr piel. Zenona Radwańska

mgr piel. Raisa Sapieżyńska

mgr Beata Szeszko

mgr Barbara Włodarczyk

mgr Maria Białas

mgr Elżbieta Wach

KOMITET NAUKOWY

dr n. med., mgr piel. Małgorzata Pasek – Przewodnicząca

doc. PhDr. Mgr. Helena Kadučáková

dr n. med., mgr piel. Janina Książek

mgr Ewa Szukała

mgr Jolanta Tworowska

mgr Raisa Sapieżyńska

mgr Beata Barańska

mgr Marzanna Milczarek

KOMITET ORGANIZACYJNY

mgr Jolanta Tworowska - Przewodnicząca

mgr Barbara Jobda

mgr Dorota Kowal

mgr Mirosława Jendryczko

mgr Urszula Czyżykowska

mgr Katarzyna Nowak-Rzepko

mgr Alina Flejszer

mgr Marzanna Milczarek

Szanowni Goście

Drogie Koleżanki i Koledzy

Serdecznie witam na XX Jubileuszowej Konferencji Naukowo-Szkoleniowej pt.:

PSPO - XX LAT DLA ROZWOJU PIELĘGNIARSTWA ONKOLOGICZNEGO

Jesteśmy razem z Państwem już dwadzieścia lat, w minionych dwudziestu latach wspólnie

obserwowaliśmy jak zmieniała się onkologia i pielęgniarstwo onkologiczne, zarówno w Polsce jak

i na świecie, jak te zmiany wpływały na pracę pielęgniarek.

Za nami dwie dekady działalności, w imieniu własnym, obecnych a także przyszłych

członków Zarządu PSPO chciałabym zapewnić, że robimy wszystko aby Stowarzyszenie jak

najlepiej służyło rozwojowi naszej specjalności a także wspierało każdą z pielęgniarek - realizującą

się w tej trudnej i zarazem fascynującej dziedzinie jaką jest Pielęgniarstwo Onkologiczne.

Nasz jubileusz jest dla mnie również okazją, aby podziękować wszystkim którzy służyli

Stowarzyszeniu w latach poprzednich i którzy są ze mną obecnie – to dzięki Wam to, co wydawać

by się mogło niemożliwe, staje się możliwe.

Dziękuję za Wasze wsparcie oraz zaangażowanie i życzę Wam wszelkiej pomyślności w życiu

prywatnym i sukcesów zawodowych!

To już XX ogólnopolska konferencja, w tym roku powróciliśmy do dawnej formuły

powierzając organizację i prowadzenie sesji Oddziałom Terenowym. W ten sposób najbardziej

aktywne z nich mają okazję zaprezentować się jako całość. Tegoroczna konferencja wzbudziła

ogromne zainteresowanie, to ogromna dla nas radość, że coroczne spotkania organizowane przez

PSPO postrzegane są jako doskonałe miejsce w którym pielęgniarki onkologiczne mogą

zaprezentować wyniki swoich prac naukowych, badawczych a także podzielić się doświadczeniami

z ich zastosowania w codziennej praktyce zawodowej.

Mam nadzieję, że obecność znakomitych wykładowców oraz interesujący program

naukowy, sprawi, że czas spędzony na konferencji będzie dla wszystkich Państwa ważnym

wydarzeniem, okazją do wymiany pomysłów, do dzielenia się doświadczeniami a także odnowienia

dawnych i nawiązania nowych przyjaźni.

Na zakończenie słowa wdzięczności kieruję do Pań Przewodniczących oraz Członków Komitetów

Naukowego i Organizacyjnego za ogromny wkład pracy bez, którego konferencja nie mogłaby się

odbyć.

Dziękuję także wszystkim Instytucjom i Firmom za okazaną życzliwość i wsparcie bez którego

zrealizowanie tak dużego przedsięwzięcia nie byłoby możliwe.

Barbara Jobda

Prezes Polskiego Stowarzyszenia

Pielęgniarek Onkologicznych

5

SPIS TREŚCI

Kinga Bielska:

Samoleczenie pacjentów leczonych onkologicznie ............................................................................ 11-12

Magdalena Mielech:

Jakość życia pacjentów leczonych chemioterapią podawaną drogą dożylną i po założeniu

portu dożylnego .................................................................................................................................. 13-15

Kinga Bielska:

Subiektywna ocena objawów somatycznych towarzyszących chorobie nowotworowej .................... 16-17

Katarzyna Klaudia Pyra:

Sfera intymna pacjentów z chorobą nowotworową ........................................................................... 18-19

Beata Barańska:

Żywienie dojelitowe i pozajelitowe pacjentów onkologicznych w praktyce pielęgniarskiej .................. 20

Małgorzata Kędra:

Krwioupust- stara/nowa procedura pielęgniarska wspomagająca leczenie czerwienicy prawdziwej

w oddziale hematologii onkologicznej ................................................................................................... 21

Ewa Nycz:

Częstość występowania cukrzycy, nadciśnienia i chorób sercowo – naczyniowych u pacjentów

z chorobą nowotworową hospitalizowanych w Oddziale Radioterapii ............................................. 22-23

Grażyna Maciejczyk:

Czynniki wpływające na ocenę jakości życia pacjentów nowotworami głowy i szyi ......................... 23-24

Irena Kańtoch:

Biologiczne i psychologiczne aspekty leczenia operacyjnego pacjentek z nowotworem piersi poddanej

amputacji z rekonstrukcją wolnym płatem naczyniowym .................................................................. 25-27

Izabela Wierzbicka, Aleksandra Łuczycka:

Brachyterapia w raku prącia ............................................................................................................ 28-29

Grażyna Ścieszka:

Przeszczep twarzy, jako alternatywa nowego życia, jej aspekt psychologiczno-etyczny ................... 29-30

Barbara Owcorz:

Jakość życia pacjentów, onkologicznych” po zabiegach operacyjnych w obrębie głowy i szyi

z jednoczasową rekonstrukcją ubytków poresekcyjnych wolnym płatem tkankowym ....................... 31-33

6

Małgorzata Stola:

Świadomość profilaktyki raka piersi wśród personelu pielęgniarskiego ......................................... 34-35

Witold Kycler:

Czynniki ryzyka i profilaktyka raka jelita grubego ................................................................................ 36

Witold Kycler:

Chirurgia onkologiczna raka jelita grubego .......................................................................................... 37

Maciej Krajewski:

Psychoonkologia jako źródło integracji i wsparcia w psychofizycznej rehabilitacji pacjenta z wyłonioną

stomią jelitową ........................................................................................................................................ 38

Arkadiusz Spychała:

Świadczenia finansowe z ubezpieczenia społecznego (ZUS i KRUS) oraz możliwości pomocowe

instytucji pomocy społecznej dla osób ze zdiagnozowaną chorobą nowotworową ................................ 39

Agnieszka Sobkowiak:

Opieka pielęgniarska nad pacjentem z powikłaniami wokół stomii – studium przypadku ............... 40-41

Lucyna Miara, Krystyna Roszak:

Rola pielęgniarki w uśmierzaniu cierpienia osób chorych onkologiczne ......................................... 42-43

Katarzyna Nowak, Magdalena Bertrandt – Łasińska:

Paliatywna brachyterapia HDR przełyku ............................................................................................. 44

Celina Drozd, Aneta Poteralska, Barbara Susfał:

Powikłania ogólne i miejscowe w przebiegu zabiegów onkologicznych z wykorzystaniem procedury

HIPEC ................................................................................................................................................ 45-46

Małgorzata Pasek:

Wynaczynienia leków przeciwnowotworowych. Profilaktyka – postępowanie terapeutyczne-edukacja

pacjentów. Rekomendacje Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Onkologicznych ............................ 47

Wioletta Miśta, Leszek Miszczyk:

Ocena skutków ubocznych po implantacji złotych znaczników Gold AnchorTM

do gruczołu krokowego

u chorych na raka stercza leczonych promieniami ............................................................................ 48-49

Janina Książek:

Wyzwania w procesie leczenia i pielęgnowania pacjenta operowanego z powodu raka płuca ....... 49-50

Małgorzata Derwis, Marzena Orłowska:

Opieka nad pacjentem z powierzchownym nowotworem pęcherza moczowego .................................... 50

Renata Piotrkowska, Janina Książek:

Procedury przygotowania do operacji chorych z chorobą nowotworową ............................................. 51

7

PROGRAM KONFERENCJI

18.05.2016 r. Środa

Od 12.00 Rejestracja uczestników

GALA JUBILEUSZOWA

Z OKAZJI XX - LECIA

POLSKIEGO STOWARZYSZENIA PIELĘGNIAREK ONKOLOGICZNYCH

15.00 – 15.30 Uroczyste otwarcie konferencji – mgr Barbara Jobda,

Prezes Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Onkologicznych

Wystąpienia zaproszonych Gości

15.30 – 16.15 20 LAT POLSKIEGO STOWARZYSZENIA PIELĘGNIAREK ONKOLOGICZNYCH

mgr Barbara Jobda

16.15 – 16.50 PIELĘGNIARSTWO ONKOLOGICZNE W SYSTEMIE OCHRONY ZDROWIA

mgr Marzena Pyk

16.50 – 17.30 O STAROŚCI

prof. Zbigniew Szawarski

19.05.2016 r. Czwartek

SESJA I

9.00 -10.00 Terenowy Oddział PSPO w Białymstoku

LECZENIE ONKOLOGICZNE - ŻYCIE PACJENTÓW Z CHOROBA NOWOTWOROWĄ

Prowadzący: mgr Maria Puchalska, Katarzyna Marciszewska

Subiektywna ocena objawów somatycznych towarzyszących chorobie nowotworowej – 15 minut

– mgr Kinga Bielska

Sfera intymna pacjentów z chorobą nowotworową – 15 minut – mgr Katarzyna Pyra

Jakość życia pacjentów w trakcie chemioterapii podawanej drogą dożylną po założeniu portu naczyniowego

– 15 minut – mgr Magdalena Mielech

Samoleczenie pacjentów leczonych onkologicznie – 15 min – mgr Kinga Bielska

10.00 – 10.20 Marihuana w leczeniu przeciwbólowym. Prawda i mity – dr n.med. Jerzy Jarosz

Dyskusja – 10 minut

10.30 – 10.40 Prezentacja Firmy EGIS: Problemy intymne u pacjentek leczonych onkologicznie, dr n. med.

Agnieszka Jagiełło-Gruszfeld, Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej - Curie,

Warszawa

10.40 – 10.50 Prezentacja Firmy SKAMEX

SESJA II

11.10-11.55 Terenowy Oddział PSPO w Gdańsku

PROCES PIELĘGNOWANIA PACJENTA ONKOLOGICZNEGO

Prowadzący: dr Janina Książek, dr Renata Piotrkowska

Procedury przygotowania do operacji pacjentów z chorobą nowotworową – 15 minut –

dr Renata Piotrkowska

8

Wyzwania w procesie leczenia i pielęgnowania pacjentów operowanych z powodu raka płuca

– 15 minut – dr Janina Książek

Proces pielęgnowania pacjenta z powierzchniowym nowotworem pęcherza moczowego – 15 minut

– mgr Małgorzata Derwis

11.55 – 12.10 Nowotwory złośliwe a cukrzyca. Podobieństwa i różnice w profilaktyce – mgr Jadwiga Zapała,

mgr Marzena Pyk, Świętokrzyskie Centrum Onkologii

12.10 – 12.25 Aktywizacja zawodowa kobiet po zabiegu mastektomii – mgr Marzena Kaczmarek,

Zachodniopomorskie Centrum Onkologii,

Dyskusja – 10 minut

12.35 – 12.45 Prezentacja Firmy BAXTER: Rola pielęgniarki w edukacji chorych otrzymujących chemioterapię

z wykorzystaniem infuzora, mgr Danuta Rojewska-Wierzbicka, Centrum Onkologii w Warszawie

12.45 – 12.55 Prezentacja Firmy ROCHE: Terapie podskórne w leczeniu chłoniaków nieziarniczych

– dr n. med. Witold Tomaszewski

SESJA III

13.55 – 15.10 Terenowy Oddział PSPO w Poznaniu

INTERDYSCYPLINARNA OPIEKA NAD PACJENTEM Z ZAKRESU RAKA JELITA GRUBEGO

Prowadzący: dr Witold Kycler, mgr Zofia Cwalina, Ewa Ceglarska

Profilaktyka i wczesna diagnostyka nowotworów jelita grubego. Leczenie chirurgiczne - rola chirurgii

małoinwazyjnej – 30 minut – dr Witold Kycler

Opieka pielęgniarska nad pacjentem z powikłaniami wokół stomii – studium przypadku – 15 minut

– mgr Agnieszka Sobkowiak

Psychoonkologia, jako źródło integracji i wsparcia w psychofizycznej rehabilitacji pacjenta z wyłonioną stomią

jelitową – 15 minut – mgr Maciej Krajewski

Świadczenia finansowe z ubezpieczenia społecznego (ZUS i KRUS) oraz możliwości pomocowe instytucji

pomocy społecznej dla osób ze zdiagnozowaną chorobą nowotworową – 15 minut – mgr Arkadiusz Spychała

15.10-15.20 Prezentacja Firmy NUTRICIA - Wsparcie żywieniowe jako integralny element terapii

onkologicznej - mgr Agnieszka Ueberhan

15.20 – 15.35 Rola pielęgniarki w uśmierzaniu cierpienia osób chorych onkologiczne, Lucyna Miara, Krystyna

Roszak, Wielkopolskie Centrum Onkologii, Poznań

15.35 – 15.50 Paliatywna brachyterapia HDR przełyku, Katarzyna Nowak, Magdalena Bertrandt – Łasińska,

Wielkopolskie Centrum Onkologii, Poznań

Dyskusja – 10 minut

SESJA IV

16.20 – 17.50 Terenowy Oddział PSPO w Gliwicach

WYZWANIA WSPÓŁCZESNEJ OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ W ONKOLOGII

Prowadzący: Joanna Kiwic-Szmuc; Jolanta Tworowska

Biologiczne i psychologiczne aspekty leczenia operacyjnego pacjentek z nowotworem piersi poddanej amputacji

z rekonstrukcją wolnym płatem naczyniowym – 15 minut – mgr Irena Kańtoch

Brachyterapia w raku prącia - 15 minut – lic. piel. Izabela Wierzbicka, Aleksandra Łuczycka

Przeszczep twarzy jako alternatywa nowego życia, jej aspekt psychologiczno-etyczny – 15 minut

– mgr piel. Grażyna Ścieszka

9

Jakość życia pacjentów „onkologicznych” po zabiegach operacyjnych w obrębie głowy i szyi z jednoczasową

rekonstrukcją ubytków poresekcyjnych wolnym płatem tkankowym – 15 minut – mgr piel. Barbara Owcorz

Świadomość profilaktyki raka piersi wśród personelu pielęgniarskiego – 15 minut – mgr piel. Małgorzata Stola

Ocena skutków ubocznych po implantacji złotych znaczników Gold AnchorTM

do gruczołu krokowego u chorych

na raka stercza leczonych promieniami – 15 minut - Wioletta Miśta, Leszek Miszczyk

Dyskusja – 10 minut

18.00 – 18.10 Prezentacja Firmy LOCK PHARMA - Citra-Lock 4% jako skuteczne zabezpieczenie

przeciwzakrzepowe oraz przeciwbakteryjne u pacjentów onkologicznych z portami

naczyniowymi

- Jan Boroń

18.10 – 18.20 Prezentacja Firmy EUSA PHARMA - Oral mucositis - co robić? Rekomendacje Polskiej Grupy

Specjalistów ds. leczenia i profilaktyki OM – Katarzyna Bogucka

20.05.2016 r. Piątek

9.00 – 10.00 WARSZTATY SZKOLENIOWE

1/ BAXTER: Pozytywna psychologia opieki nad pacjentem onkologicznym – dr Paweł Fortuna

2/ NUTRICIA: Żywienie pacjentów onkologicznych w praktyce pielęgniarskiej

3/ AESCULAP CHIFA: Zamknięte systemy do przygotowania i podaży cytostatyków

SESJA V

10.05 - 11.05 Terenowy Oddział PSPO w Rzeszowie i Podkarpacki Ośrodek Onkologiczny w Brzozowie

WIELOASPEKTOWOŚĆ OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ WŚRÓD PACJENTÓW

ONKOLOGICZNYCH LECZONYCH NA PODKARPACIU

Prowadzący: mgr piel. Zenona Radwańska, mgr piel. Grażyna Miksiewicz

Żywienie dojelitowe i pozajelitowe pacjentów onkologicznych w praktyce pielęgniarskiej – 15 minut

– mgr piel. Beata Barańska

Krwioupust - stara/nowa procedura pielęgniarska – 15 minut – mgr piel. Małgorzata Kędra

Częstość występowania cukrzycy, nadciśnienia i chorób sercowo – naczyniowych u pacjentów z chorobą

nowotworową hospitalizowanych w Oddziale Radioterapii – 15 minut – mgr piel. Ewa Nycz

Czynniki wpływające na ocenę jakości życia pacjentów nowotworami głowy i szyi – 15 minut

– mgr piel. Grażyna Maciejczyk.

11.05 – 11.20 Powikłania ogólne i miejscowe w przebiegu zabiegów onkologicznych z wykorzystaniem

procedury HIPEC – mgr piel. Celina Drozd, mgr piel. Aneta Poteralska, mgr piel. Barbara Susfał,

Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu

11.20 – 11.35 Wynaczynienia leków przeciwnowotworowych. Profilaktyka, postępowanie terapeutyczne,

edukacja pacjentów. Rekomendacje Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Onkologicznych

– dr Małgorzata Pasek, Centrum Onkologii – Instytut Oddział w Krakowie

Dyskusja - 10 minut

SESJA VI

12.00 – 13.30 Terenowy Oddział PSPO w Warszawie

UDZIAŁ PIELĘGNIARKI W LECZENIU FARMAKOLOGICZNYM

Prowadzący: mgr Teresa Janus, mgr Marzanna Mielczarek

Wieloletnie podawanie leków ukierunkowanych molekularnie (przeciwciał monoklonalnych) u pacjentów COI

z rozpoznaniem nowotworów układu chłonnego z perspektywy pracy pielęgniarek – 10 minut

– mgr Katarzyna Nowak-Rzepko

10

Rola pielęgniarki w realizacji procedur z zakresu medycyny nuklearnej – 10 minut – mgr Elżbieta Jakubczak

Wczoraj i dziś w dziedzinie rozpuszczania i podawania cytostatyków – 10 minut – mgr Jolanta Żywczyk

Pembrolizumab – nowy lek stosowany u pacjentów w CO w leczeniu czerniaka – 10 minut

– mgr Urszula Czyżykowska

Lipotransfer i przeszczep komórek macierzystych po zabiegach operacyjnych u pacjentek z nowotworem

gruczołu piersiowego – 10 minut – mgr Grażyna Dawidziuk

Rola pielęgniarki w opiece nad pacjentem z rakiem piersi leczonych TRASTUZUMAB – 10 minut – mgr Alina

Flejszer

Opieka pielęgniarska nad pacjentem z ostrą białaczką – 10 minut – mgr Wioletta Sobieszek

Zastosowanie aferez w immunoterapii – 10 minut – mgr Beata Wiśniewska

Dyskusja - 10 minut

13.30-14.00 PODSUMOWANIE I ZAKOŃCZENIE KONFERENCJI

11

Kinga Bielska

mgr pielęgniarstwa

Oddział Onkologia Kliniczna, Białostockie Centrum Onkologii

Samoleczenie pacjentów leczonych onkologicznie

Podczas leczenia lekami cytostatycznymi pacjenci sięgają równolegle po domowe sposoby leczenia

wspomagającego. Samoleczenie jest zjawiskiem niemalże tak starym jak ludzkość. Z pokolenia na

pokolenie przekazywano sobie różne metody zwalczania różnorodnych dolegliwości - gorączki, bólu,

wymiotów – typowych dolegliwości pacjentów onkologicznych. Kiedyś zbierano zioła i sporządzano

z nich preparaty, dziś wystarczy pójść do apteki i kupić potrzebne medykamenty. Choć niegdyś ludzie

nie kojarzyli leków z tabletkami, pigułkami i syropami w kolorowych opakowaniach, to w każdej

kulturze istniały „domowe sposoby” na różnorakie dolegliwości. Dziś część leków jest dostępnych

wyłącznie na receptę, jednak wiele preparatów można nabyć bez recepty, a niektóre z nich można

znaleźć nie tylko w aptece, ale też na stacjach benzynowych, półkach w supermarkecie, kioskach, jak

i w internecie.

Warto słuchać własnego organizmu, który zawsze daje sygnały, gdy dzieje się z nim coś złego. Jeśli

pacjent onkologiczny dodatkowo prowadzi nieodpowiedni tryb życia i nieprawidłowo się odżywia, jego

organizm na pewno szybko da o tym znać w postaci dyskomfortu psychicznego lub fizycznego, a nawet

innej choroby. Warto również wiedzieć, co je powoduje, aby w razie konieczności zastosować środki

zaradcze.

W Polsce samoleczenie niemalże każdej jednostki chorobowej rozwinęło się gwałtownie w latach 90-

tych, wraz ze zmianami społeczno-politycznymi, powstaniem szybko rozwijającego się wolnego rynku

i pojawieniem się wielu nowych, ogólnodostępnych wyrobów farmaceutycznych.

Medycyna naturalna i samoleczenie powróciły w naszym kraju do łask. Ponadto pacjent, który już leczy

się onkologicznie szuka zawsze dodatkowego „źródła pomocy”. Dzieje się tak prawdopodobnie, dlatego,

że medycyna konwencjonalna, coraz skuteczniej leczy poważne choroby, ale do końca nie spełnia

oczekiwań osób cierpiących na przewlekłe dolegliwości.

Leczenie, które wykorzystuje naturalne środki, zmianę trybu życia, domowe środki, jest dużo

łagodniejsze niż takie, które polega na zażywaniu silnych środków farmaceutycznych. Lecząc się

samemu, przyjmuje się odpowiedzialność za własne samopoczucie, ale w razie potrzeby można zwrócić

się do lekarza. Medycyna naturalna zajmuje się człowiekiem i jego zdrowiem jako całością.

W ostatnim czasie wśród pacjentów onkologicznych obserwuje się rosnącą tendencję do samoleczenia,

czyli podejmowania na własną rękę terapii za pomocą różnego rodzaju leków dostępnych bez recepty

(OCT) różnych dolegliwości (trwających zazwyczaj dłużej niż jedną dobę) będących skutkiem leczenia

cytostatykami, aczkolwiek nie zawsze tak jest. Przyczyną samoleczenia są różne dolegliwości,

12

zaczynając od kaszlu, bólu (stawów, kości, głowy), poprzez zaparcia, zgagę, na trudnościach

z zasypianiem kończąc. Stosowanie samoleczenia jest możliwe także w przewlekłych chorobach po

początkowym postawieniu rozpoznania przez lekarza, który zachowuje rolę prowadzącego leczenie.

Wśród głównych metod niekonwencjonalnego leczenia, które również stosują pacjenci leczeni

onkologicznie, można wyróżnić: terapię Gersona (opierającą się na specjalnie dobranej diecie

antyrakowej i oczyszczaniu organizmu oraz podawaniu wysokich dawek witaminy C i witaminy D);

homeopatię (polegającą na stosowaniu leków, które są przepisywane na podstawie określonej

farmakologii homeopatycznej); metodę B.S.M.; (polegającą na przykładaniu dłoni do głowy

w określonych miejscach - nad ośrodkami kory mózgowej, które zawiadują chorymi częściami

organizmu. Promieniowanie, które wysyła żywa tkanka komórkowa dłoni człowieka pobudza te ośrodki

do rozpoczęcia procesów samowyleczenia); jogę (starożytny system praktyk pochodzący z Indii, których

celem jest integracja w sferę umysłu, ciała i ducha, aby zachować lub poprawić zdrowie i dobrą formę);

akupunkturę (służącą do przywracania równowagi energii qi organizmu, będącej warunkiem jego

sprawnego funkcjonowania, co w efekcie ma dawać poprawę u pacjenta objawową taką, jak np.

redukcja bólu); akupresurę (bezigłową akupunkturę, czyli nieinwazyjną metodę leczenia wielu chorób

i dolegliwości, stosowaną od 5000 lat zalecana do samodzielnego wykonania dla każdego, kto dba

o swoje zdrowie i chce walczyć z bólem), a także ziołolecznictwo.

Współczesna cywilizacja, szybki rozwój techniki, a także powszechny w dzisiejszym świecie

materializm zapewniają człowiekowi z jednej strony łatwiejsze życie, ale z drugiej narażają go na

niebezpieczeństwo utraty zdrowia. Także współczesna medycyna często okazuje się bezradna.

Celem pracy było zbadania zjawiska samo leczenia w domu przez pacjentów onkologicznych leczonych

jednocześnie w Oddziale Onkologii w Łomży. Badania przeprowadzono w okresie styczeń-marzec 2015

r. na grupie 60 osób - 20 kobiet i 40 mężczyzn.

W badaniu posłużono się anonimowym kwestionariuszem ankiety skonstruowanym na potrzeby

niniejszej pracy, oraz standaryzowanymi skalami: Skalą Akceptacji Z Życia AIS oraz Skalą Dinnera.

Jak pokazują wyniki powyższych badań ponad 90% ankietowanych stwierdziło, że oprócz

ukierunkowanego leczenia onkologicznego w szpitalu, stosują niekonwencjonalne metody leczenia,

głównie leki dostępne bez recepty i ziołolecznictwo, ponad połowa respondentów stosowało także

leczenie homeopatyczne i terapię Gersona.

Wnioski z badań są następujące: co trzeci ankietowany przed zażyciem leków OCT kontaktował się

z lekarzem prowadzącym leczenie onkologiczne lub lekarzem POZ, natomiast respondenci wiedzę

czerpali głównie z internetu lub literatury. Chorzy byli jednak osobami w różnym stopniu

niezadowolonymi z jakości swojego życia. Ponadto respondenci, mieli niski stopień akceptacji choroby.

13

Magdalena Mielech

magister

Oddział Chirurgii, Białostockie Centrum Onkologii

Jakość życia pacjentów leczonych chemioterapią podawaną drogą dożylną i po założeniu

portu dożylnego

Światowa Organizacja Zdrowia jakość życia definiuje jako „postrzeganie przez jednostkę swojej pozycji

w życiu, w kontekście systemów wartości i kultury, w których żyje, oraz w odniesieniu do jej celów,

oczekiwań i zainteresowań”.

Choroba nowotworowa niesie ze sobą wiele reakcji negatywnych oddziałujących na jakość życia

pacjentów zarówno w sferze fizycznej, psychicznej oraz behawioralnej. Ważnym elementem w leczeniu

pacjenta onkologicznego jest objęcie go terapią psychologiczną. Nie należy również pomijać bliskich,

rodziny a w szczególności dzieci i współmałżonków, którzy towarzyszą w procesie chorobowym.

Wyróżnić można cztery elementy jakości życia, dzięki którym pacjent jest w stanie określić stopień

funkcjonowania, są to: funkcjonowanie fizyczne i sprawność ruchowa, funkcjonowanie emocjonalne,

funkcjonowanie społeczne oraz objawy choroby i skutki leczenia. Jakość życia jest odczuciem

subiektywnym, zdeterminowanym przez indywidualne potrzeby, przekonania, wartości i postawy.

Zaburzenia emocjonalne wywołane diagnozą raka i związanym z tym leczeniem, które nie są leczone

utrzymują się u pacjenta latami, utrudniając adaptację do zmienionej sytuacji zdrowotnej, małżeńskiej

i rodzinnej. Lękowi towarzyszy interpretowanie choroby jako zagrożenia dla własnego życia, związku

partnerskiego, pozycji społeczno-zawodowej, zaś depresji towarzyszy przekonanie o utracie

dotychczasowej roli społecznej, bycie ciężarem dla rodziny oraz niemożności bycia rodzicem w sytuacji

kobiet z nowotworem narządu rodnego.

Leki cytostatyczne posiadają ogromne działanie toksyczne nie tylko działające na komórkę

nowotworową, lecz przede wszystkim na naczynia żylne, przez które podawane są owe leki. Implantacja

podskórnego stałego dostępu naczyniowego pozwoliła na poprawę bezpieczeństwa pacjenta podczas

przyjmowania chemioterapii. Powoduje to zmniejszenie odsetka wynaczynienia leków do przestrzeni

okołonaczyniowej oraz do zapewnienia szybkiego dostępu do naczynia żylnego. Założony port dożylny

spełnia nie tylko funkcję podczas podawania cytostatyków. Może być wykorzystywany do podawania

płynów infuzyjnych i preparatów krwi, w sytuacji niemożności przyjmowania pokarmów służy do

żywienia pozajelitowego oraz jest wykorzystywany do pobierania krwi do badań laboratoryjnych.

Zmniejsza to problemy ze znalezieniem dostępu do żył obwodowych oraz łagodzi dolegliwości bólowe

zadawane pacjentowi.

14

Celem pracy jest porównanie komfortu pacjenta podczas przetaczania cytostatyków podawanych droga

dożylną i po założeniu portu oraz ocena jakości pacjenta w trakcie choroby nowotworowej.

Grupę badaną przeprowadzonych badań stanowiło 100 pacjentów Białostockiego Centrum Onkologii

poddanych leczeniu chemioterapią podawaną drogą dożylną oraz po implantacji portu dożylnego.

Badania zostały przeprowadzone w oparciu o autorki kwestionariusz ankiety i wystandaryzowane skale

Akceptacji Choroby AIS, Skalę Nasilenia Bezsenności oraz Jednowymiarową Skalę Jakości Życia.

Wśród badanych najbardziej reprezentatywną grupą byli pacjenci w wieku 46-59 i powyżej 60 roku

życia, najwięcej 67% kobiet. Ankietowani zamieszkiwali głównie obszary miejskie (59%) i posiadali

wykształcenie średnie (45%) lub wyższe (36%).

Wyróżnia się trzy sfery funkcjonowania pacjenta w trakcie trwania choroby nowotworowej leczonego

chemioterapią: psychiczną (odnoszącą się do emocji i procesów poznawczych), fizyczną (dolegliwości

związane z chorobą), oraz behawioralną (dotyczącą sposobów raczenia sobie z chorobą i jej akceptacją).

Dokonując oceny akceptacji choroby przez pacjenta onkologicznego posłużono się skalą AIS, zgodnie,

z którą akceptację choroby należy rozumieć jako „brak kłopotów z adaptacją do ograniczeń narzucanych

przez chorobę, poczucie niezależności i samowystarczalności mimo choroby, zachowane i nieobniżone

poczucie własnej wartości oraz brak przeświadczenia, że własna choroba może negatywnie wpływać na

otoczenie. Ponadto akceptacja choroby przejawia się w małym nasileniu reakcji i emocji negatywnych

powiązanych z chorobą oraz w mniejszym poczuciu dyskomfortu psychicznego”.

Przeprowadzono szczegółową analizę jakości życia w zależności do płci, wieku, rodzaju trwania

choroby nowotworowej.

Tab. I. Zależność pomiędzy jakością życia a płcią ankietowanych

Płeć

Jakość życia

Razem

Niska (1-3 pkt) Średnia (4-7 pkt) Wysoka (8-10pkt)

Kobieta N 13 47 7 67

% 19% 70% 10% 100%

Mężczyzna N 4 28 1 33

% 12% 85% 3% 100%

15

Tab. II. Zależność między jakością życia a wiekiem pacjentów

Tab. III. Zależność między jakością życia, a rodzajem choroby nowotworowej

Rodzaj nowotworu Jakość życia

Razem

Niska (1-3 pkt) Średnia (4-7 pkt) Wysoka (8-10pkt)

Rak piersi N 2 29 4 35

% 6% 83% 11% 100%

Rak jelita N 8 15 0 23

% 35% 65% 0% 100%

Rak płuc N 1 11 0 12

% 8% 92% 0% 100%

Rak trzustki N 1 3 1 5

% 20% 60% 20% 100%

Rak narządów

rodnych

N 4 12 3 19

% 21% 63% 16% 100%

Inne N 1 5 0 6

% 17% 83% 0% 100%

Wnioski

Badani pacjenci objęci chorobą nowotworową oceniają jakość swojego życia na poziomie średnim.

Oceniając poziom akceptacji choroby za pomocą skali AIS wykazano, że osoby młode do 45 roku życia

wykazują niski poziom akceptacji choroby.

Pacjenci oceniają, że podawanie cytostatyków przez implantowany port dożylny sprawiło, iż odczuwali

oni mniejsze obawy z powodu wynaczynienia się leku poza naczynie.

Komfort pacjentów w trakcie podawania chemioterapii uległ poprawie po implantacji portu dożylnego.

Z analizy przeprowadzonych badań nie można jednoznacznie określić wpływu sposobu podawania

chemioterapii na jakość życia. Badania wymagają dalszej kontynuacji i rozwinięcia.

Wiek Jakość życia

Razem

Niska (1-3 pkt) Średnia (4-7 pkt) Wysoka (8-10pkt)

20 - 35 lat N 1 9 3 13

% 8% 69% 23% 100%

36 - 45 lat N 0 18 3 21

% 0% 86% 14% 100%

46 - 59 lat N 3 25 2 30

% 10% 83% 7% 100%

>60 lat N 13 23 0 36

% 36% 64% 0% 100%

16

Kinga Bielska

magister pielęgniarstwa

Oddział Onkologia Kliniczna, Białostockie Centrum Onkologii

Subiektywna ocena objawów somatycznych towarzyszących chorobie nowotworowej

Nowotwory budzą najczęściej skojarzenie z umieraniem i powodują bezpośrednie odniesienie

myśleniowe do śmierci. Osłabnąć może ufność jednostki w jej dalszy rozwój, powstaje uczucie

rezygnacji i braku nadziei, pojawia się lęk przed śmiercią.

Chorobom nowotworowym najczęściej towarzyszą różnego rodzaju objawy somatyczne. Do objawów

wegetatywnych należą m.in. przyspieszenie akcji serca, wzrost ciśnienia tętniczego, hipermetabolizm,

potliwość. Związane są one ze wzmożonym wydzielaniem niektórych hormonów, głównie adrenaliny

i noradrenaliny w rdzeniu nadnerczy (bezpośrednio odpowiedzialnej za aktywację współczulną) oraz

hormonów kory nadnercza - kortyzolu (zwłaszcza w sytuacji stresu). Głównym objawem somatycznym

jest ból. Ból jest to odczucie subiektywne, może być jednak inaczej definiowany przez każdego

człowieka. Różne są progi odczuwania bólu przez każdego człowieka. Emocje towarzyszące bólowi

potęgują go lub wyciszają oraz mają wpływ na stopień przeżywania bólu. Na niektórych pacjentów ból

ma wpływ motywujący - uruchamia mechanizmy obronne pomagające prowadzić aktywną walkę

z chorobą, na innych działa odwrotnie: osłabia zdolność radzenia sobie w sytuacjach zagrożenia.

Aktualnie dostępne metody postępowania i leczenia, przy dobrej współpracy lekarza, pielęgniarki

z pacjentem, dogłębnej i szerokiej analizie zgłaszanych dolegliwości, znajomości metod postępowania,

jak również rozpoznania bólów przebijających i skrupulatnym stosowaniu się do zaleceń lekarskich,

pozwalają skutecznie radzić sobie z bólem większości chorych.

Kolejnym objawem somatycznym są nudności i wymioty. Nudności to nieprzyjemne uczucie potrzeby

zwymiotowania, często z towarzyszącymi objawami zmian wywołanych przez układ nerwowy

autonomiczny: bladość powłok skórnych, zimny pot, ślinotok, tachykardia i biegunka. U ponad połowy

chorych z zaawansowaną chorobą nowotworową występują takie objawy. Stanowią one ważny problem

terapeutyczny, nie tylko ze względu na wiążące się z nimi bardzo duże ryzyko rozwoju groźnych dla

życia powikłań, ale także dlatego, że niewystarczające ich opanowanie może w znaczący sposób

obniżyć jakość życia pacjentów. Złożony mechanizm powstawania nudności i wymiotów powoduje, iż

ich prawidłowe leczenie jest sporym wyzwaniem dla personelu opiekującego się pacjentem, zarówno

w warunkach lecznictwa stacjonarnego i niestacjonarnego.

Depresja i przygnębienie jest kolejnym objawem choroby nowotworowej. Choroba nowotworowa jest

sytuacją dużego stresu psychologicznego. Burzy dotychczasowy porządek zarówno zewnętrznego jak

i wewnętrznego świata stawiając pacjenta w obliczu zupełnie nowych przeżyć. Przyczyny takich stanów

psychicznych mogą wynikać z nieprawidłowego funkcjonowania OUN, jak również z indywidualnej

17

reakcji na stres związany z zaistniałą sytuacją życiową. Najczęściej przygnębienie objawia się płaczem,

pesymistycznymi myślami, ogólnym, a także smutnym wyrazem twarzy i drżeniem rąk.

Kolejnym, bardzo często występującym objawem somatycznym jest lęk- lęk przed chorobą, przed

leczeniem, powikłaniami, ale też lęk przed reakcją otoczenia. Pacjent odczuwa lęk przed śmiercią

i cierpieniem z tym związanym. Chory potrzebuje wtedy przede wszystkim wsparcia i pomocnej dłoni

od rodziny i najbliższych, często nie obejdzie się bez pomocy psychologia i terapeuty, a także grup

wsparcia. Strach przed rakiem jest czasem tak duży, że pacjenci i ich rodziny nie chcą przyjąć złych

informacji do wiadomości.

Celem niniejszej pracy jest ocena stopnia występowania głównych objawów somatycznych u pacjentów

leczonych onkologicznie.

Celem identyfikacji stopnia natężenia objawów somatycznych zastosowano ocenę według skali ESAS

(skala 10-stopniowa, od 0 – dana dolegliwość nie występuje, do 10 – dolegliwość występuje bardzo

dużym stopniu) w kwestionariuszu ankiety własnego autorstwa. W przypadku, kiedy chory był zbyt

osłabiony by dokonać samodzielnej oceny stanu swoich dolegliwości, dokonano tego przy pomocy

personelu medycznego lub rodziny. Badaniem objęto grupę 30 pacjentów Oddziału Onkologii

Klinicznej Wojewódzkiego Szpitala w Łomży w okresie listopad-grudzień 2015r.

Uśrednione wyniki w badanej grupie pacjentów świadczą o wysokim nasileniu bólu. Jak wynika

z przeprowadzonych badań chorzy odczuwali ból umiarkowany i wyższy na poziomie średnio 5-6.

Ponadto istnieje silny związek między odczuwaniem bólu a innymi dolegliwościami somatycznymi.

W grupie badanych osób, chorzy określili poziom dotykających ich nudności na 3 punkty (w skali od 0

- brak nudności do 10 - bardzo nasilone). Przygnębienie pacjenci ocenili na poziomie niskim. Żaden

chory nie stwierdził, że ma depresję, podobnie było z odczuwaniem lęku.

Wyniki badań wskazują, że zasadne jest poszerzenie opieki pielęgniarskiej duchownej (wszyscy

pacjenci wierzący) nad pacjentem z bólem nowotworowym o opiekę psychologiczną i socjalną w celu

poprawy jakości życia chorych z chorobą nowotworową oraz pośrednio w celu obniżenia postrzeganego

nasilenia bólu nowotworowego i innych dolegliwości somatycznych.

Należy jeszcze dodać, że u pacjentów onkologicznych występuje również nadzieja. Chęć wiary, ze

cierpienie ma sens, że warto jeszcze trochę wytrzymać, że jest jeszcze szansa na wyzdrowienia która

pozwala zachować spokój, znieść uciążliwe zabiegi terapeutyczne i zabiegi medyczne. Nawet ci chorzy

pogodzeni z losem i realistycznie nastawieni do swojej choroby pielęgnują okruchy nadziei pozwalające

przetrwać kolejne dni, miesiące, czasem i lata. Nadzieja w cud. Wiara w Boga.

18

Katarzyna Klaudia Pyra

mgr pielęgniarstwa i położnictwa

Oddział Onkologii Klinicznej, Białostockie Centrum Onkologii

Sfera intymna pacjentów z chorobą nowotworową

Celem pracy jest poznanie zjawiska sfery intymnej pacjentów leczonych onkologicznie.

Sfera intymna stanowi jeden z istotnych aspektów życia człowieka. Pojęcie to nie ogranicza się jedynie

do kontaktu seksualnego, ale przede wszystkim wiąże się z identyfikacją i tożsamością płciową,

orientacją seksualną, intymnością, erotyzmem i reprodukcją. Seksualność stanowi czynnik motywujący

do podejmowania więzi i kontaktów interpersonalnych, wypływa z potrzeby bliskości, dotyku, czułości

i przyjemności. Seksualny potencjał człowieka ulega kształtowaniu poprzez doświadczenia życiowe.

Wystąpienie choroby nowotworowej, stwarza nową, nieznaną sytuację, która stanowi dla pacjentów

źródło stresu. Obawa o własne życie i zdrowie oddala na drugi plan potrzeby seksualne. Zaburzenia

psychoseksualne stwierdza się u ok. 50% pacjentów leczonych onkologicznie, zarówno w okresie

progresji, jak i remisji choroby.

Do zaburzeń seksualnych wg klasyfikacji Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (DSM-IV)

zaliczamy: zaburzenia lub brak pożądania seksualnego, zaburzenia podniecenia seksualnego, zaburzenia

orgazmu oraz zaburzenia seksualne związane z bólem. Wyróżnia się następujące przyczyny zaburzeń

seksualnych: medyczne, psychologiczne i społeczne. Zaburzenia sfery seksualnej u chorych leczonych

onkologicznie, mają związek z wyborem metody leczenia nowotworu i jej następstwami. Operacje

chirurgiczne powodują trwałe okaleczenia, zaburzając obraz własnego ciała i poczucie wartości, co nie

pozostaje bez wpływu na relacje intymne. U pacjentów, poddanym zabiegom chirurgicznym, pojawiają

się obawy o utratę cech kobiecości, męskości i atrakcyjności dla partnera, trudności z podjęciem

współżycia płciowego oraz kłopoty z prokreacją. Co trzecia kobieta po operacji usunięcia sromu

zaprzestaje kontaktów seksualnych. Zmiany seksualności po operacji usunięcia macicy wiążą się

głównie z zaburzeniami lubrykacji, spadkiem libido oraz dyspareunią, spowodowaną skróceniem

długości pochwy. Powyższe zaburzenia mogą nasilać się, jeśli histerektomii towarzyszy wycięcie

jajników. Zdarza się, że kobiety po zabiegu histerektomii czują się mniej kobiece i postrzegają siebie

jako „pustą muszlę”. Usunięcie gonad wyklucza lub ogranicza prokreację, odbierając przy tym

pacjentom poczucie kobiecości i męskości. U mężczyzn po prostatektomii i cystektomii radykalnej

dochodzi do zaburzenia ejakulacji. Badania donoszą, że od 65% do 90% pacjentów po radykalnej

prostatektomii, stanie się w zależności od wieku, impotentami. Pacjenci po amputacji penisa maja niską

samoocenę i zazwyczaj wycofują się z życia erotycznego. Natomiast leczenie radioterapeutyczne może

spowodować u mężczyzn zaburzenia erekcji na skutek uszkodzenia mięśni i naczyń krwionośnych lub

też zaburzenia gospodarki hormonalnej. U pacjentek z rakiem szyjki macicy, po leczeniu

19

radioterapeutycznym, najczęściej stwierdza się następujące powikłania: brak lub zaburzenia nawilżenia

pochwy przed stosunkiem, krótka nieelastyczna pochwa, zaburzenia wrażliwości warg sromowych,

dyspareunia, brak seksualnej satysfakcji. Badania dowodzą, iż kobiety leczone chirurgicznie z powodu

raka szyjki macicy, mają mniej dysfunkcji seksualnych niż leczone radioterapią. Leczenie onkologiczne

w znaczącym stopniu wpływa na gospodarkę hormonalną organizmu, przyczyniając się do zaburzeń

w życiu intymnym. U kobiet może wystąpić przedwczesna menopauza, w czasie której dochodzi do

obniżenia poziomu estrogenu oraz zmniejszenia stężenia androgenów, co negatywnie wpływa na

odczuwanie pożądania i przyjemności seksualnej. U mężczyzn dochodzi do zmniejszonego wydzielania

testosteronu, przyczyniając się do zaburzeń erekcji i spadku libido. Sam pobyt w szpitalu jest dla

pacjenta źródłem zmian emocjonalnych, gdyż hospitalizacja wymaga wyłączenia na pewien czas

z pełnienia ról w rodzinie, życiu społecznym i zawodowym, przyczyniając się do obniżonego poczucia

własnej wartości, co znajduje swoje odbicie w sferze intymnej.

Zdrowie seksualne pacjentów, leczonych onkologicznie wciąż stanowi temat tabu, dlatego tak ważne

jest przygotowanie personelu medycznego do udzielania pomocy pacjentom i ich partnerom w tej sferze

życia. Pielęgniarki oprócz realizowania funkcji zawodowych w zakresie terapii oraz czynności

opiekuńczych, podejmowanych w celu zaspokojenia potrzeb biologicznych, powinny dostarczać

wsparcia emocjonalnego, które pozwoli pacjentom na odkrycie na nowo swojej seksualności, a tym

samym przywróci pełnię zdrowia bio-psycho-społecznego. Znajomość sposobów rozwiązywania

problemów natury seksualnej, przyczyni się do poprawy zdrowia psychoseksualnego pacjentów,

leczonych onkologicznie.

20

Beata Barańska

mgr pielęgniarstwa, specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa chirurgicznego i onkologicznego

pielęgniarka oddziałowa Oddziału Ortopedii Onkologicznej Szpitala Specjalistycznego Podkarpackiego

Ośrodka Onkologicznego w Brzozowie

Żywienie dojelitowe i pozajelitowe pacjentów onkologicznych w praktyce pielęgniarskiej

Enteral feeding and parenteral of cancer patients in the nursing internship

Słowa kluczowe: stan odżywienia, wyniszczenie nowotworowe, leczenie żywieniowe

Key words: nutritional status, cancer cachexia, nutritional treatment

Stan odżywienia większości pacjentów z chorobą nowotworową jest nieprawidłowy już w momencie jej

rozpoznania, a postępująca utrata masy ciała stanowi jeden z najczęstszych przejawów obecności

nowotworu złośliwego. Zaburzenia w stanie odżywienia są jedną z przyczyn słabszej odpowiedzi na

zastosowane leczenie przeciwnowotworowe, częstszego występowania jego skutków niepożądanych

i poważnych powikłań oraz gorszej jakości życia chorych.

Postępowanie w zakresie interwencji żywieniowych rozpoczyna się od oceny stanu odżywienia, której

powinno się dokonywać odpowiednio często, aby w razie potrzeby podjąć właściwe działania.

Leczenie żywieniowe polega na planowanym dostarczaniu ściśle określonych i prawidłowo

zbilansowanych składników odżywczych, odpowiednio dobranych i dostosowanych do indywidualnych

potrzeb pacjenta. Może być ono prowadzone poprzez przewód pokarmowy i/lub drogą pozajelitową

i niekiedy wymaga wsparcia farmakologicznego, ponieważ samo zwiększenie podaży składników

odżywczych jest często niewystarczające do odpowiedniej redukcji procesów katabolicznych,

niezbędnej do uzyskania przyrostu masy ciała. Leczenie żywieniowe jest nieodłącznym elementem

kompleksowej opieki nad pacjentami onkologicznymi.

Przygotowanie pacjenta zarówno do żywienia dojelitowego czy pozajelitowego należy rozpocząć

możliwie jak najwcześniej. Należy zawsze liczyć się z dezaprobatą i niechęcią pacjenta związaną ze

zmianą sposobu i częstości odżywiania, lecz w większości przypadków są to obawy, które mijają wraz

z rozpoczęciem pierwszych cykli karmienia. Pacjent wyniszczony chorobą po przebytej głodówce

niezależnej od własnej woli a wynikającej z progresji choroby jest wymagającym podopiecznym,

potrzebującym i oczekującym wsparcia psychicznego jak i edukacji oraz pomocy w samopielęgnacji.

Przestrzeganie zasad aseptyki, profesjonalna opieka pielęgniarska zminimalizuje występowanie

powikłań powstających najczęściej na skutek braku lub niedostatecznej wiedzy, co z pewnością

przyczyni się do poprawy jakości życia ocenianej przez samych pacjentów, znacznego ograniczenia

wydatków związanych na potencjalne leczenie, skrócenie czasu pobytu w szpitalu.

21

Małgorzata Kędra

magister pielęgniarstwa, specjalista pielęgniarstwa onkologicznego, pielęgniarka oddziałowa oddziału

hematologii onkologicznej

Szpital Specjalistyczny Podkarpacki Ośrodek Onkologiczny w Brzozowie

Krwioupust- stara/nowa procedura pielęgniarska wspomagająca leczenie czerwienicy

prawdziwej w oddziale hematologii onkologicznej

Phlebotomy - the old /new procedure nursing auxiliary treatment of polycythemia vera in department of

hematology oncology

Słowa kluczowe: krwioupust, czerwienica prawdziwa, istota opieki nad chorym.

Celem pracy jest omówienie procedury krwioupustu wykonywanej w oddziałach hematologii

onkologicznej. Jest to jedna z najstarszych procedur medycznych. Wcześniej wykonywanych przez

„medyków” obecnie przez pielęgniarki. Na przełomie wieków technika wykonania jak i wskazania oraz

sam przebieg flebotomii znacznie zmieniły się, chociaż istota zabiegu pozostała ta sama. Zmianie uległa

również istota opieki nad chorym poddawanym temu zabiegowi. Jest to pacjent onkologiczny, który

oprócz wykonywania krwioupustów poddawany jest również leczeniu cytostatykami.

Krwioupust (flebotomia) jest często wykonywany u pacjentów z czerwienicą prawdziwą w celu

zmniejszenia liczby krwinek czerwonych, obniżenia lepkości krwi i utrzymania prawidłowego poziomu

hematokrytu stosownie do wieku i płci.

Czerwienica prawdziwa jest rzadką chorobą komórek krwiotwórczych w szpiku kostnym, wynikającą

głównie z przewlekłej nadmiernej produkcji komórek krwi głównie krwinek czerwonych (erytrocytów),

ale również krwinek białych (leukocytów) i płytek krwi, dochodzi do zwiększenia stężenia hemoglobiny

(HGB) i hematokrytu (HCT) a co za tym idzie zmniejszenia płynności krwi. W konsekwencji może

dojść do zaburzeń krążenia, takich jak zakrzepica i zatorowość. Czerwienica prawdziwa jest chorobą

z którą spotkać możemy się już u bardzo młodych osób- doświadczenia własne z badań

przeprowadzonych na grupie maturzystów. Kompleksowa opieka nad pacjentami polega również na

edukacji zdrowotnej i zapobieganiu powikłaniom czerwienicy.

Według kryteriów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) nadkrwistość określa się jako stężenie

hemoglobiny (HGB) większe niż 18,5 g/dl u mężczyzn oraz 16,5 g/dl u kobiet. Według wytycznych

Brytyjskiego Komitetu do spraw Standaryzacji w Hematologii (BCSH) należy podejrzewać

nadkrwistość, gdy HCT jest większy niż 52% u mężczyzn i 48% u kobiet w czasie dłuższym niż

2 miesiące. Flebotomia nie wpływa jednak na trwałe ustępowanie objawów oraz nie skutkuje efektywną

kontrolą nadprodukcji krwinek czerwonych, nie może więc stanowić długoterminowej opcji

terapeutycznej.

22

Ewa Nycz

mgr pielęgniarstwa

Klinika Radioterapii, Kliniczny Szpital Wojewódzki nr 1 im. Fryderyka Chopina

Podkarpackie Centrum Onkologii w Rzeszowie

Częstość występowania cukrzycy, nadciśnienia i chorób sercowo – naczyniowych

u pacjentów z chorobą nowotworową hospitalizowanych w Oddziale Radioterapii

The prevalence of diabetes, hypertension and cardiovascular disease in patient with cancer hospitalized

in the Ward of Radiotherapy.

Słowa kluczowe: choroba nowotworowa, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, choroby sercowo-naczyniowe.

Key words: cancer, diabetes, hypertension, cardiovascular disease.

Cukrzyca została uznana za epidemię XXI wieku i jest najczęstszą obok nadciśnienia tętniczego chorobą

przewlekłą. Zaburzenia gospodarki węglowodanowej i lipidowej oraz otyłość stanowią istotny czynnik

ryzyka chorób sercowo-naczyniowych o podłożu miażdżycowym i sprzyjają rozwojowi powikłań

mikro-i makronaczyniowych. W cukrzycy zaobserwowano większy odsetek nowotworów, zwłaszcza po

wielu latach trwania choroby i u pacjentów leczonych insuliną. Cukrzyca zwiększa o 25% ryzyko

śmierci z powodu nowotworów. Choroby nowotworowe w ostatnich latach wysunęły się na pierwsze

miejsce wśród przyczyn zgonów w krajach Unii Europejskiej, a częstość ich występowania ciągle się

zwiększa. Cukrzyca, nadciśnienie, choroby sercowo- naczyniowe i nowotwory to choroby

współistniejące ze sobą.

Cel

Badania przeprowadzono celem oceny częstości występowania cukrzycy, nadciśnienia i chorób

sercowo- naczyniowych u pacjentów z chorobą nowotworową hospitalizowanych w Oddziale

Radioterapii w Podkarpackim Centrum Onkologii w Rzeszowie.

Materiał i metody

Część badawczą pracy stanowi analiza dokumentacji medycznej głównie historii choroby pacjentów

leczonych w Oddziale Radioterapii w okresie od 01.01.2013 r. do 31.12.2013 r. Liczebność całej grupy

badanej wynosiła 918 pacjentów, a po odrzuceniu chorujących na nowotwory skóry, z wyjątkiem

czerniaka, w analizie uwzględniono 830 pacjentów, a grupę kontrolną stanowiła populacja ogólna.

Wykorzystano technikę klasyczną polegającą na próbie jakościowej interpretacji danych zawartych

w dokumentach z wykorzystaniem analizy wewnętrznej i zewnętrznej. Zastosowano również technikę

nowoczesną – ilościową analizę dokumentów.

23

Wyniki

Wykazano znamiennie częstsze występowanie raka płuc u osób z cukrzycą. Najczęstszymi schorzeniami

współistniejącymi z nowotworem było nadciśnienie tętnicze i choroba wieńcowa.

Wnioski

Uzyskane wyniki wskazują na związek cukrzycy, nadciśnienia i chorób sercowo-naczyniowych

z ryzykiem rozwoju nowotworów różnych narządów, a częstość ich występowania jest istotnie większa

niż w populacji ogólnej.

Grażyna Maciejczyk

mgr pielęgniarstwa

Kliniczny Szpital Wojewódzki Nr 1 w Rzeszowie

Podkarpackie Centrum Onkologii – Klinika Radioterapii

Czynniki wpływające na ocenę jakości życia pacjentów nowotworami głowy i szyi

Factors affecting the quality assesment of life of patients with head and neck cancer

Słowa kluczowe: nowotwory głowy i szyi, jakość życia, działania niepożądane

Nowotwory głowy i szyi stanowią poważny problem kliniczny, epidemiologiczny i społeczny.

Nowotwory te w ok. 70% są wykrywane w zaawansowanym III i IV stopniu, co powoduje konieczność

wdrożenia złożonego, niekiedy agresywnego leczenia z wysokim ryzykiem nasilonych objawów

ubocznych. Wiążą się z koniecznością długiego przebywania chorego w szpitalu, wyłączając go

z pełnionych funkcji społecznych, rodzinnych i zawodowych.

Nowotwory głowy i szyi związane są nieodzownie z bólem i cierpieniem zarówno fizycznym jak

i psychicznym, znacząco obniżając jakość życia chorych. Leczenie powoduje często oszpecenia,

okaleczenia, zaburzenia podstawowych funkcji życiowych jak mowa, odżywianie, oddychanie,

upośledzenie zmysłów węchu, smaku, wzroku. Chorzy znacząco odczuwają spadek atrakcyjności

fizycznej oraz zaniżają samoocenę, która jest bardzo niepożądana w aspekcie jakości życia.

Cel pracy

Ocena czynników wpływających na jakość życia chorych z nowotworem

w obrębie głowy i szyi.

24

Materiał i metody

Badaniem objęto grupę 100 chorych leczonych radykalnie w Podkarpackim Centrum Onkologii

Klinicznego Szpitala Wojewódzkiego nr 1 w Rzeszowie z powodu nowotworów głowy i szyi.

Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego, w postaci autorskiego kwestionariusza ankiety oraz

dwóch kwestionariuszy standaryzowanych EORTC QLQ C30 i EORTC QLQ H&N35.

Wyniki

Jakość życia pacjentów leczonych z powodu nowotworów głowy i szyi jest na niskim poziomie. Wraz

ze wzrostem stopnia zaawansowania choroby, liczby dni terapii, stosowaniem leczenia skojarzonego

nasilały działania niepożądane i obniżała się jakość życia. Również nasilający się odczyn popromienny

oraz starszy wiek skutkował pogorszeniem stanu zdrowia. Uzyskana wiedza na temat choroby i leczenia

oraz otrzymane wsparcie społeczne wpłynęły na lepsze poznanie istoty choroby, obniżyły poziom lęku,

oraz przyczyniły się do poprawy jakości życia chorych. Duże znaczenie w zmniejszeniu negatywnych

emocji związanych z chorobą miała też opieka pielęgniarska.

Wnioski

Leczenie nowotworów głowy i szyi powoduje szereg niekorzystnych dolegliwości, znacznie

obniżających jakość życia pacjentów. Wraz z wiekiem, zwiększały sie problemy chorych, co skutkowało

pogorszeniem funkcjonowania fizycznego pacjentów. Pacjenci, którzy byli poddani zabiegom

operacyjnym oraz radiochemioterapii wykazywali istotnie niższą jakość życia. Wraz ze wzrostem

stopnia zaawansowania choroby, dni radioterapii oraz odczynów na skórze i błonie śluzowej, nasilały się

działania niepożądane obniżające istotnie jakość życia. Uzyskana wiedza na temat choroby, leczenia,

działań ubocznych raz otrzymane wsparcie społeczne wpłynęły na obniżenie lęku i przyczyniły się do

poprawy jakości życia pacjentów.

25

Irena Kańtoch

mgr pielęgniarstwa, specjalista pielęgniarstwa operacyjnego

pielęgniarka instrumentariuszka - Blok Operacyjny

Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie Oddział w Gliwicach

Biologiczne i psychologiczne aspekty leczenia operacyjnego pacjentek z nowotworem piersi

poddanej amputacji z rekonstrukcją wolnym płatem naczyniowym

Biological and psychological aspects of surgical treatment of patients with breast cancer treated with

amputation reconstruction of vascular free flap.

Słowa kluczowe: rak piersi, rekonstrukcja, tkanki własne.

Key words: breast cancer, reconstruction, autogenous tissues.

Wstęp

W świetle wieloletnich doświadczeń nie budzi wątpliwości bezpieczeństwo onkologiczne

wykonywanych dzisiaj procedur rekonstrukcyjnych, jak również ich pozytywny wpływ na jakość życia.

Jeśli konieczny jest zabieg mastektomii- to alternatywą jest chirurgia rekonstrukcyjna zapewniająca

lepszy efekt kosmetyczny. Odtworzenie gruczołu piersiowego pozwala pacjentkom uporać się

z problemami psychicznymi i fizycznymi, a idąc dalej pacjentki lepiej radzą sobie z dalszym, szerokim

i wieloaspektowym leczeniem.

Rekonstrukcje sutka przy użyciu wolnych płatów wymagają umiejętności mikrochirurgicznych,

stwarzają możliwość przeniesienia dużej objętości tkanki tłuszczowej i skóry przy równoczesnym

ograniczeniu powikłań i deformacji miejsca dawczego.

Do rekonstrukcji piersi używa się następujących wolnych płatów: TRAM, MS TRAM, DIEP, GAP.

Najważniejszym wskaźnikiem skuteczności zabiegów odtwórczych jest samoocena chorej.

Cel

Celem pracy była ocena jakości życia pacjentek pod względem psychologicznym i fizycznym

bezpośrednio po zabiegu operacyjnym i w przyszłości po odtworzeniu gruczołu piersiowego. W pracy

zwrócono uwagę na wyjaśnienie istoty choroby, przedstawienie profilaktyki, sposobów leczenia

z wykorzystaniem najnowocześniejszych technik operacyjnych w tym rekonstrukcji wolnymi płatami,

uwzględniając utrzymanie pomimo radykalności zabiegu atrybutu kobiecości, jakim jest gruczoł

piersiowy.

Materiały i metody

Badaniem objęto 100 osobową grupę pacjentek leczonych w Instytucie Onkologii w Gliwicach,

u których zdiagnozowano nowotwór piersi oraz przeprowadzono zabieg amputacji gruczołu

piersiowego z jednoczesną bądź odroczoną rekonstrukcją piersi.

26

W celu przeprowadzenia badań wykorzystano kwestionariusz ankiety. Uwagę skupiono na

zagadnieniach tj. wiedza na temat profilaktyki, diagnostyki, zabiegu rekonstrukcyjnego,

rekonwalescencji, stanu psychicznego i stylu życia po przeprowadzonym zabiegu.

Wyniki

Na nowotwory piersi najczęściej zapadają kobiety między 51 a 60 rokiem życia- 44%, w następnej

kolejności plasuje się wiek okołomenopauzalny między 41 a 50 r. ż. -38 %, 10 % badanych stanowiły

kobiety w młodszym wieku tj. 31-40 lat. Mężatki stanowiły 86% badanej grupy. Wśród respondentów

dominowały pacjentki ze średnim wykształceniem- 44 %, następnie kolejno z wykształceniem wyższym

36 % oraz zawodowym 20 %. Ponad połowa kobiet do momentu zabiegu operacyjnego była aktywna

zawodowo.

Analizując dalsze dane wynika, iż 59 % badanych nie przeprowadzało samokontroli badania piersi jako

działania profilaktycznego. Wizyty u ginekologa raz w roku zadeklarowało 46 kobiet, raz na 3 lata - 30,

pozostałe 24 jeszcze rzadziej konsultowane były przez specjalistę. 71 % kobiet podczas wizyty

u ginekologa nie miała przeprowadzanego badania piersi. Prawie 90 % badanej grupy miała

wykonywane badanie mammograficzne, badanie USG gruczołu sutkowego wykonano u 98 % pacjentek,

które miały podejrzenie zmiany nowotworowej. Długość trwania choroby nowotworowej kształtuje się

następująco: 37 % respondentek choruje powyżej 5 lat, 20 %- 4-5 lat, 9%- 2-3 lat, 34 %-1-2 lat.

Pacjentki oceniają swoją wiedzę na temat zachorowania na nowotwór gruczołu piersiowego za bardzo

dobrą i dobrą. Analizując czas zgłoszenia się do lekarza od stwierdzenia niepokojących objawów

uzyskano w 100% odpowiedź- natychmiast. Prawie połowa badanej grupy pacjentek z nowotworem

piersi zetknęła się wcześniej w swojej rodzinie. Sposobem wykrycia zmiany chorobowej były: w 10%

badania profilaktyczne, wizyta lekarska- 22% oraz najwięcej przypadków pacjentki wykryły same.

W zdecydowanej większości reakcją na postawioną diagnozę było załamanie i obawa o przyszłość. Co

ciekawe- wszystkie badane osoby okaleczającą amputację gruczołu kojarzą z bezkompromisową walką

o swoje życie. Również cała badana grupa jest zgodna co do decyzji na temat operacji z jednoczasową

rekonstrukcją, podając, iż zrobiły to dla własnego dobrego samopoczucia. Psychiczne odczucia po

zabiegu prezentowały się następująco: ból (45%), strach przed efektem zabiegu (27%), zadowolenie

(24,7%). 76% ankietowanych jest zadowolona z efektu odtwórczego, 19% nie jest w pełni zadowolona,

z reguły ta grupa pacjentek poddawana jest zabiegom korekcyjnym, a 5% nie jest zadowolona z efektu

po zabiegu. Ponad 80% kobiet poleciłaby swojej znajomej z podobnym problemem- zabieg

z rekonstrukcją piersi. 61% ankietowanych przynależy do różnych grup wsparcia związanych

z rozpoznaną jednostką chorobową. Ponad połowa badanych przyznaje, że korzystała lub korzysta ze

wsparcia psychologicznego. Po przebytym leczeniu powróciło do pracy 26 % kobiet.

27

Wnioski

1. Nie stwierdzono istotności statystycznej pomiędzy stanem cywilnych ankietowanych, a reakcją

emocjonalną związaną z chorobą, stwierdzono jednak, że wykształcenie ma wpływ na reakcję

emocjonalną.

2. Wykazano istnie statystyczny związek pomiędzy wykształceniem ankietowanych, a ich wiedzą na

temat badań profilaktycznych (np. kobiety z wyższym wykształceniem poddają się częściej badaniu

piersi u ginekologa).

3. Zadowolenie pacjentek po zabiegu rekonstrukcyjnym było wyższe u pacjentek z wykształceniem

zawodowym.

4. U pacjentek z wyższym wykształceniem nie wzrosło poczucie własnej kobiecości. Ta grupa

pacjentek jest bardziej wymagająca, częściej wykonywane są u nich korekty płata.

5. Mężatki poddane rekonstrukcji piersi znamiennie częściej odczuwały wzrost poczucia własnej

kobiecości, niż kobiety żyjące w związku nieformalnym.

6. Mężatki, kobiety z wyższym wykształceniem i kobiety do 30 roku życia znacznie częściej nie

należą do żadnych grup wsparcia.

7. Rekonstrukcje piersi powodują, że pacjentki dzięki utrzymaniu swojego atrybutu kobiecości,

macierzyństwa lepiej znoszą leczenie i w rezultacie powrót do zdrowia i normalnego trybu życia

jakie prowadziła przed chorobą. Odtworzony gruczoł piersiowy spowodował wzrost poczucia

własnej wartości.

8. Jakość życia pacjentek w znacznym stopniu uległa poprawie dzięki przeprowadzonemu zabiegowi

z rekonstrukcją sutka. Fakt ten przyczynił się do szybszego powrotu do normalnego i szczęśliwego

życia.

28

Izabela Wierzbicka Aleksandra Łuczycka

licencjat pielęgniarstwa pielęgniarka

Zakład Brachyterapii, Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej – Curie Oddział w

Gliwicach

Brachyterapia w raku prącia

Brachytherapy in cancer of the penis

Słowa kluczowe: rak prącia, brachyterapia, opieka pielęgniarska, dyskomfort

Key words: penile cancer, brachytherapy, nursing care, discomfort.

Celem pracy jest przedstawienie wybranych aspektów opieki nad chorym z rakiem prącia w trakcie

leczenia promieniowaniem jonizującym odnoszących się do sfery fizycznej, psychicznej i społecznej.

Rak prącia jest dość rzadkim nowotworem. W większości przypadków rozpoznaje się go

w zaawansowanym stadium, gdyż wstyd i strach przed wizytą u lekarza bywa silniejszy niż zadbanie

zawczasu o własne zdrowie. Niejednokrotnie przyczyną zaawansowanego stadium jest też brak wiedzy

na temat choroby. Głównymi przyczynami raka prącia są: brak higieny intymnej, stulejka, nikotynizm,

przewlekłe stany zapalne, zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego. W diagnostyce, poza wywiadem

i badaniem lekarskim, wykonuje się biopsję, ocenia się węzły chłonne i przeprowadza się badania

obrazowe. Do głównych form terapii należy: leczenie chirurgiczne, radioterapia i chemioterapia.

Brachyterapia we wczesnych stopniach zaawansowania stanowi alternatywną do zabiegu operacyjnego

metodę postępowania, ponieważ pozwala uzyskać trwałe wyleczenie przy satysfakcjonujących efektach

kosmetycznych i czynnościowych. Do powikłań brachyterapii w nowotworze prącia można zaliczyć:

martwicę tkanki miękkiej, zwężenie cewki moczowej, zaburzenia potencji. Lokalizacja nowotworu

wywołuje przeróżne reakcje psychiczne. Niewątpliwie rak prącia wzbudza zażenowanie oraz obniża

poczucie własnej wartości i akceptacji. Tym samym obniża się jakość życia, która jest pojęciem

dynamicznym, jako że przeistacza się w czasie i przestrzeni jednocześnie z modyfikacją standardów,

przymiotów i oczekiwań jednostki. W sferze fizycznej zwraca się uwagę na aktywność i możliwość

samoobsługi. W sferze psychicznej skupia się zainteresowanie na etapie zaadaptowania do choroby,

występowaniu konstruktywnych i destrukcyjnych emocji, jak również potencjalnych zaburzeń

psychicznych. Natomiast sferę socjalną analizuje się na podstawie chęci podtrzymywania kontaktów

społecznych i rodzaju zależności międzyludzkich. W sferze somatycznej uwzględnia się dolegliwości

fizyczne towarzyszące choremu, zaś szczególnego znaczenia nabiera dla pacjenta sfera seksualna. Zatem

ocena jakości życia pozwala skonkretyzować możliwości ulepszania formy opieki nad chorym

człowiekiem. Pacjentom onkologicznym towarzyszy ogromny stres, a jego redukcja jest jednym

z najważniejszych kryteriów w postępowaniu psychoonkologicznym. Newralgicznym momentem

u progu choroby jest diagnoza, która przynosi zazwyczaj kryzys egzystencjonalny. Po nim następuje

29

proces przystosowania do choroby o charakterze wieloetapowym, którego zwieńczeniem jest

zaakceptowanie danych okoliczności i przywrócenie równowagi psychicznej. W tak trudnej sytuacji

nieocenione jest wsparcie z zewnątrz, zwiększające odporność na stres i umożliwiające zachowanie

satysfakcji z życia.

Grażyna Ścieszka

mgr pielęgniarstwa pielęgniarka koordynująca

Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej- Curie Oddział w Gliwicach

Przychodnia Przykliniczna

Przeszczep twarzy jako alternatywa nowego życia, jej aspekt psychologiczno-etyczny

Face transplant as an alternative to a new life of psychological and ethical aspects.

Słowa kluczowe: przeszczep twarzy, psychologiczne aspekty, religia, etyka

Key words: face transplant, psychologicalaspects, religion, ethics

Sam temat transplantacji budzi wiele kontrowersji, zarówno w wymiarze etycznym, medycznym jak

i społecznym. Moralność stanowi tu niezwykle istotny aspekt. Ludzie poddający się procedurom

transplantacyjnym, stają wobec konieczności podejmowania trudnych, życiowych decyzji.

Niejednokrotnie osoby te nie posiadają odpowiedniej wiedzy medycznej, a przede wszystkim wyboru

terapeutycznego. Dlatego też bardzo często odwołują się do uznawanego przez nich autorytetu, jakim

jest wspólnota wyznaniowa. W zasadzie wszystkie wiodące religie świata wykazują przychylny

stosunek do przeszczepiania narządów. Definicja śmierci mózgu przyjęta przez większość krajów budzi

jednak wątpliwości diagnostyczne z powodu zachowanych niektórych funkcji układu nerwowego.

Problem dawstwa organów i tkanek wywołuje szerokie dyskusje w gronach etyków i teologów świata.

Złożoność problemu polega na wielu aspektach takich jak kryteria pierwszeństwa w transplantologii,

prawne aspekty, naruszanie integralności organizmu dawcy, wykorzystywanie narządów zwierzęcych

w transplantologii, pobieranie narządów od więźniów i skazanych na śmierć czy wreszcie handel

przeszczepionymi narządami. W transplantologii człowiek poddany jest nie tylko prawom

biologicznym, ale również prawom etycznym, których nie wolno lekceważyć. Do nich należy bez

wątpienia przeszczep twarzy. Na świecie wykonano 30 zabiegów rekonstrukcyjnych twarzy. Pierwszego

przeszczepu 80 % twarzy dokonano w USA. Operację przeprowadzono w Klinice w Cleveland pod

kierunkiem prof. Marii Siemionow. W Polsce pierwszego, całkowitego przeszczepu twarzy dokonano

w Centrum Onkologii w Gliwicach. Na podstawie tego przypadku podjęłam się zbadania problematyki

przeszczepu twarzy w jej aspekcie psychologiczno-etycznym. Materiał badawczy zgromadzono

30

w oparciu o analizę dokumentacji medycznej pacjenta przyjętego w trybie pilnym do Zakładu

Anestezjologii i Intensywnej Terapii Centrum Onkologii w Gliwicach celem przeprowadzenia

ratującego życie zabiegu przeszczepu twarzy. Analizę dokumentacji rozpoczęto od pierwszego dnia

pobytu pacjenta tj. 15.05.2013 do 24.02.2015. Analiza dokumentacji medycznej pacjenta oraz

przeprowadzony wywiad z pacjentem wykazuje jak istotne są cechy charakteru samego biorcy, wsparcie

rodziny, przyjaciół- w tak wielkim przedsięwzięciu jakim jest przeszczep twarzy. Wsparcie udzielone

biorcy przez bliskich, przyjaciół w momencie konfrontacji z nowym wizerunkiem jest jednym

z najważniejszych czynników, które wpływają na proces samoakceptacji i efekt leczenia.

Co tak naprawdę daje człowiekowi siłę do dalszej walki o swoje życie?

Osobowość…charakter…wiara…wola walki… religia … A może po prostu ludzka siła, która jest

niepowtarzalna i jednostkowa. Nauka wspiera ludzkie wybory i na odwrót. Bez nauki nie istnieje

człowiek jak i bez człowieka nie istnieje nauka. To, co mieści się w kanonach dzisiejszej wiedzy nie

zawsze idzie w parze z jednostkową istotą ludzką i jej wyborami. W stanie zagrożenia życia żadna teoria

naukowa nie jest w stanie przewidzieć zachowania człowieka. Człowiek jako jednostka zawsze

pozostanie indywidualny w swoich decyzjach i zawsze będzie zaskakiwał najpotężniejsze nawet umysły

tego świata.

Cel

Głównym celem pracy było wykazanie różnorodności problemów związanych z przeszczepem twarzy

dokonanego po raz pierwszy w Polsce w Centrum Onkologii w Gliwicach.

Materiały i metody

Badanie przeprowadzono na podstawie analizy dokumentacji medycznej pacjenta oraz

przeprowadzonego wywiadu z pacjentem.

Wyniki

Na podstawie przeprowadzonej zebranego materiału można wywnioskować, iż osobowość pomogła

zaakceptować pacjentowi nową twarz. Cechy charakteru takie jak upór, buta nie zanikły wraz z nowym

wizerunkiem, a wręcz przeciwnie, nabrały jeszcze większej mocy. Pacjent podejmuje nowe wyzwania

i konsekwentnie je realizuje.

Wnioski

Przeszczep twarzy jest skomplikowaną procedurą medyczną o wyjątkowej złożoności problemów.

Wiąże się niewątpliwie z ogromną wiedzą personelu medycznego, popartą żmudnymi

i długoterminowymi przygotowaniami do każdego tego typu zabiegu. Każdy najdrobniejszy zabieg

operacyjny powiązany jest ze stresem pacjenta. W przypadku przeszczepu twarzy powiązany jest

zarówno ze stresem jak i ogromną determinacją samego biorcy. Osobiste cechy charakteru biorcy mają

niezaprzeczalnie istotny wpływ na przejście trudnej drogi po wypadku urazowym, samego zabiegu

operacyjnego i procesu zdrowienia. Cechami szczególnymi biorcy są: upór, zawziętość, hart ducha

i ogromna wola życia, nabyte przez doświadczenia przeżytego do tej pory życia.

31

Barbara Owcorz

mgr pielęgniarstwa

pielęgniarka instrumentariuszka- Blok Operacyjny

Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej – Curie Oddział w Gliwicach

Jakość życia pacjentów „onkologicznych” po zabiegach operacyjnych w obrębie

głowy i szyi z jednoczasową rekonstrukcją ubytków poresekcyjnych

wolnym płatem tkankowym

Quality of life of cancer patients after surgery in the head and neck with simultaneous reconstruction of

defects poresekcyjnych free flap tissue

Słowa kluczowe: rak okolicy głowy szyi, zabiegi operacyjne, rekonstrukcja, jakość życia.

Key words: cancer of the head neck, surgery, reconstruction, quality of life.

Nowotwory złośliwe z regionu głowy i szyi - ze względu na znaczną częstość ich występowania oraz ich

dużą niejednorodność pod względem klinicznym - stanowią ważny problem medyczny. Należą do

szóstych pod względem częstości występowania nowotworów na świecie. Do niedawna jednak grupa

osób chorujących na rozległego, zaawansowanego raka regionu głowy i szyi była grupą najbardziej

zaniedbaną pod względem terapeutycznym. Złe wyniki leczenia chorych na nowotwory głowy i szyi

skłoniły do poszukiwania i wdrażania w praktyce klinicznej bardziej agresywnych metod postępowania

terapeutycznego.

Wstęp

Mikronaczyniowa chirurgia rekonstrukcyjna stworzyła obiecujące perspektywy, gdyż stosowane w niej

techniki umożliwiają przeprowadzanie bardziej rozległych i radykalnych resekcji guzów. Zamiast

dotychczas stosowanych zabiegów cytoredukcyjnych, zaczęto stosować zabiegi radykalne

z jednoczasową rekonstrukcją ubytków poresekcyjnych. Dzięki wprowadzenia do praktyki medycznej

wolnych płatów tkankowych zaczęto uzyskiwać korzystniejsze efekty funkcjonalne, estetyczne

i psychospołeczne.

Cel

Celem pracy była ocena jakości życia pacjentów „onkologicznych” po zabiegach operacyjnych

w obrębie głowy i szyi z jednoczasową rekonstrukcją ubytków poresekcyjnych wolnym płatem

tkankowym pod kątem:

analizy jakości życia fizycznego

analizy jakości życia społecznego

analizy problemów sfery życia psychicznego

32

Materiał i metody

Oceny jakości życia dokonano na grupie 100 pacjentów onkologicznych będących w trakcie lub po

leczeniu uzupełniającym tj. chemioterapia i radioterapia oraz po przebytym zabiegu operacyjnych

w obrębie głowy i szyi z jednoczasową rekonstrukcją ubytków poresekcyjnych wolnym płatem

tkankowym - wykonanych w Klinice Chirurgii Onkologicznej i Rekonstrukcyjnej Instytutu Onkologii

w Gliwicach. W przeprowadzonym badaniu posłużono się kwestionariuszem ankiety. Badaną grupę

stanowili w zdecydowanej mierze mężczyźni- 65 osób oraz 35 kobiet. Spośród wszystkich badanych 69

% stanowiły osoby czynne zawodowo przed zabiegiem operacyjnym.

Zbadano korelację między takimi zmiennymi jak: wiek, płeć, wykształcenie, miejsce zamieszkania, stan

cywilny, czas trwania choroby nowotworowej, rodzaj przeprowadzonego zabiegu operacyjnego.

Wyniki

Największą grupę badanych stanowią osoby w wieku 41- 60 lat- 45 %, kolejną 40 %- osoby po 60 - tym

roku życia, osoby młode od 21 - 40 roku życia - 15 %. 70 % pacjentów po rekonstrukcji to osoby żyjące

w związku małżeńskim. Tylko 10 % spośród nich zamieszkuje wieś, natomiast 80 % mieszka w mieście.

Ponad połowa badanych to osoby ze średnim wykształceniem, 10 osób posiada wyższe wykształcenie.

Analizując czas trwania choroby, największa grupa 20 osób choruje 3-4 lata, 27 osób 2-3 lata. Grupę 9

osób stanowią pacjenci chorujący powyżej 5 lat. Tylko 15 chorych zgłosiło się natychmiast do lekarza

po zauważeniu zmiany chorobowej, 40 % w okresie 1 miesiąca, 26 % - do 3 miesięcy, 8 osób zwlekało

z wizytą u lekarz do 6 miesięcy. Przyczynami opóźnienia wizyty u lekarza był strach przed

rozpoznaniem choroby nowotworowej - aż u 60 % chorych. Pierwszymi objawami zauważonymi przez

pacjentów była narośl - u 69 % badanych, kolejno ból - 16 % oraz pojawiające się problemy

w prawidłowym funkcjonowaniu narządów mowy, upośledzenia funkcji jedzenia i żucia.

Długość hospitalizacji związana z zabiegiem rekonstrukcyjnym wynosiła do 2 tygodni u połowy

badanych, 43% - do 1 miesiąca, 8% dłużej niż 1 miesiąc. U 69 % pacjentów założono tracheotomię na

czas zabiegu i rekonwalescencji, u 6% rurka tracheotomijna pozostała po zakończonym leczeniu

szpitalnym ze względu na zapewnienie prawidłowej funkcji oddychania. Zabiegi chirurgii

rekonstrukcyjnej w głównej mierze dotyczą takich obszarów jak: jama ustna 80%, nos i szyja - po 5%.

Najczęściej wykorzystywanymi płatami w przeprowadzonych rekonstrukcjach były płaty promieniowe

przedramienia (prawie 70 %), kolejno płaty strzałkowe pobierane z podudzia (12%), płaty udowe ( 9%)

oraz w mniejszym stopniu płaty biodrowe.

69 pacjentów jest zadowolona z wyglądu zewnętrznego po zabiegu rekonstrukcyjnym. Prawie 70%

chorych zgłasza występowanie momentów załamania psychicznego na tle współistniejącej choroby

nowotworowej. Na 69 pacjentów aktywnych zawodowo przed zabiegiem operacyjnym, tylko 1 osoba

podjęła się pracy zawodowej po przeprowadzonej operacji. U ponad jednej trzeciej pacjentów

znacznemu pogorszeniu uległo życie i kontakty towarzyskie.

33

Wnioski

1. Pacjenci mają szansę na skuteczne leczenie onkologiczne, umożliwiające im względnie

prawidłowe funkcjonowanie w aspekcie fizycznym, somatycznym.

2. Pacjenci często borykają się z problemami w zależności od miejsca operowanego związanymi

z poprawną mową, żuciem, jedzeniem. Nieznaczna część z nich odczuwa ból w miejscu

operowanym. W większości są zadowoleni z wyglądu zewnętrznego miejsca pozabiegowego.

3. Osoby po zabiegach rekonstrukcyjnych zgłaszają potrzebę pomocy w codziennych czynnościach

życiowych ze strony najbliższych, jednak znacząca grupa osób mimo poważnej choroby potrafi

poprawnie funkcjonować w społeczeństwie.

4. Znaczna ilość badanych zauważa negatywną zmianę w sferze życia osobistego podając za powód

lokalizację zmiany choroby nowotworowej.

5. W sferze psychicznej w chwili trudnej potrzebują; pomocy duchowej, osób bliskich szukają

pomocy wśród przyjaciół, niewielki odsetek korzysta z używek, natomiast bardzo niewielka

grupa korzysta z pomocy specjalisty.

6. Większość z badanych uważa zabiegi rekonstrukcyjne za szansę na normalną egzystencję.

34

Małgorzata Stola

mgr pielęgniarstwa mgr pedagogiki

Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Gliwicach

Przychodnia Przykliniczna

Świadomość profilaktyki raka piersi wśród personelu pielęgniarskiego

Nursing staff awareness of breast cancer prevention

Słowa kluczowe: rak piersi, profilaktyka, pielęgniarki

Key words: breast cancer, prevention, nurses

Rak piersi to najczęstszy nowotwór występujący u kobiet. Rokowanie w tej chorobie w dużej mierze

uzależnione jest od jej zaawansowania. Diagnostyka nowotworu piersi opiera się przede wszystkim na

badaniach obrazowych (mammografia, usg piersi, rezonans magnetyczny, PET) oraz biopsji gruczołu

piersiowego. Leczenie choroby to proces żmudny i długotrwały, opierający się przede wszystkim na

leczeniu operacyjnym (leczenie oszczędzające gruczoł piersiowy bądź jego amputacja), radioterapii,

chemioterapii i hormonoterapii. Istotną rolę w procesie leczeniu i powrocie do sprawności fizycznej

i psychicznej odgrywa również rehabilitacja (fizyczna, psychiczna, społeczna, seksualna i zawodowa).

Wstęp

Nowotwór piersi to schorzenie, któremu można skutecznie zapobiegać poprzez odpowiednio

prowadzone działania profilaktyczne, w zakresie profilaktyki pierwszorzędowej, drugorzędowej, a także

w razie nawrotu choroby - trzeciorzędowej. W profilaktyce raka piersi bardzo ważną rolę odgrywa

personel pielęgniarski, który powinien kształtować wśród społeczeństwa odpowiednie postawy

w stosunku do chorób nowotworowych, uświadamiać znaczenie wczesnego wykrycia raka piersi, a także

uczyć kobiety samobadania piersi.

Cel pracy

Celem pracy było zbadanie świadomości pielęgniarek w zakresie profilaktyki raka piersi.

Materiał i metody

W pracy wykorzystano jako metodę sondaż diagnostyczny. Narzędziem badawczym był kwestionariusz

ankiety. W badaniu wzięło udział 100 pielęgniarek pracujących w Centrum Onkologii - Instytucie

w Gliwicach.

Wyniki

98% pielęgniarek zdeklarowało, że zna metody profilaktyki raka piersi. Jedynie 2% badanych

uznało, iż nie posiada takiej wiedzy. Najbardziej znanym badaniem przesiewowym według 71

ankietowanych pielęgniarek jest mammografia, 15 z nich uważa, że jest to usg piersi, a 18 stwierdza, że

najpopularniejszym badaniem przesiewowym jest samobadanie piersi. Pomimo tego, że połowa

35

ankietowanych pielęgniarek uczestniczyła w szkoleniu / kursie z zakresu profilaktyki raka piersi, aż 62%

z nich nie miała możliwości, aby prowadzić edukację w tym zakresie. 38% respondentek w swojej

pracy zawodowej taką działalność prowadziła. 75 ankietowanych pielęgniarek w celu ochrony siebie

przed rakiem piersi regularnie prowadzi samobadanie piersi. 30 badanych kobiet regularnie wykonuje

badania mammograficzne/usg piersi, 27 prowadzi zdrowy styl życia. 7 spośród 100 zbadanych

pielęgniarek stwierdziło, że nie stosuje żadnych zachowań profilaktycznych. Raz na rok lub rzadziej

zgłasza się na wizytę kontrolną do lekarza ginekologa 63% ankietowanych pielęgniarek, 27% bada się 2

razy do roku, 10% więcej niż 2 razy do roku. Nie było takiej ankietowanej pielęgniarki, która nie

badałaby się wcale. Aż 36% ankietowanych pielęgniarek nie wykonuje badań mammograficznych / usg

piersi, 26% bada się raz na 3 lata lub rzadziej. Najmniejszy odsetek respondentek wynoszący 16%,

przeprowadza wyżej wymienione badanie raz na 2 lata. 95% pielęgniarek deklaruje, że zna techniki

samobadania piersi i potrafi takie badanie przeprowadzić. Raz w miesiącu wykonuje je 73% badanych

pielęgniarek. Większość ankietowanych - bo aż 69 osób, zna czynniki ryzyka zachorowania na raka

piersi i potrafi je wskazać.

Wnioski

Pielęgniarki mają pewne braki w zakresie wiedzy na temat profilaktyki, a także badań przesiewowych.

Należy więc zachęcać je do poszerzania swojej wiedzy i umożliwić im szkolenia w przedmiotowym

zakresie. Nie wszystkie pielęgniarki, mimo znajomości technik samobadania piersi, wykonują to badanie

regularnie. Pomimo wykształcenia medycznego i lepszego dostępu do placówek służby zdrowia, część

pielęgniarek nie wykonuje regularnie badań profilaktycznych (mammografii / usg piersi). Mimo że

połowa badanych odbyła szkolenia w zakresie profilaktyki raka piersi, niewielki odsetek prowadzi

działania edukacyjne i prewencyjne wśród pacjentek, a trzeba zaznaczyć, że pielęgniarki

w przeważającej mierze znają czynniki ryzyka predysponujące do zachorowania na nowotwór gruczołu

piersiowego. Źródłem wiedzy na temat profilaktyki dla większości pielęgniarek jest literatura oraz

media. Podjęcie działań profilaktycznych przez odpowiednio przygotowane i wyszkolone pielęgniarki

może w znacznym stopniu przyczynić się do zmniejszenia liczby zachorowań na nowotwór piersi.

36

Witold Kycler

dr n med. p.o. ordynator Oddziału Chirurgii Onkologicznej II, Wielkopolskie Centrum Onkologii

Czynniki ryzyka i profilaktyka raka jelita grubego

Risk factors and prevention of colorectal cancer.

Słowa kluczowe: rak jelita grubego, profilaktyka, wczesne wykrywanie

Key words: colorectal cancer, prevention, early detection

Rak jelita grubego jest na drugim miejscu pod względem częstości zachorowań na nowotwory złośliwe

w Polsce. W ostatnich 30 latach zaobserwowano ponad 3 krotny wzrost zachorowań u kobiet i blisko

4 krotny u mężczyzn. U podłoża wzrostu zachorowań znajdują się liczne czynniki środowiskowe

i genetyczne. Prawie wszystkie związane są z procesami tworzenia i przemiany nowotworowej

gruczolaków jelita grubego oraz dysplazji. Gruczolaki klasyfikowane są ze względu na budowę

histopatologiczną na cewkowe, cewkowo-kosmkowe, kosmkowe oraz ząbkowane klasyczne (Traditional

Serrated Adenoma) i przysadziste (Sessile Serrated Adenomas). Wśród polipów ząbkowanych tylko te

zawierające dysplazję (tradycyjne) lub przysadziste (SSA) nawet bez dysplazji klasyfikuje się jako

gruczolaki czyli polipy o potencjale nowotworzenia. Wśród zespołów polipowatości wyróżniamy

również takie, w których dominują np.: polipy hiperplastyczne nienależące do gruczolaków, ale na ich

podłożu wzrasta również istotnie ryzyko pojawienia się gruczolaków, dysplazji i raka. Wysiłki w celu

obniżenia liczby zgonów skoncentrowane są na wczesnym wykryciu choroby, a zredukowanie liczby

nowych przypadków można osiągnąć poprzez odpowiednią profilaktykę. Diagnostyka genetyczna

w przypadku dziedzicznych zespołów predysponujących do zachorowania na raka jelita grubego została

opracowana i jest częścią rutynowego postępowania z osobami chorymi i członkami ich rodzin.

Większość nowotworów ma charakter sporadyczny i rozwija się z polipów jelita grubego. Ciąg zdarzeń

genetycznych opisany w latach 90-tych przedstawiający transformację gruczolak/rak długo był

modelowym przykładem transformacji nowotworowej. Obecnie wiadomo, że są również inne

możliwości transformacji nowotworowej. Wiedza na temat czynników ryzyka raka jelita grubego jest

istotna ze względu na modyfikowalny charakter tych czynników związanych ze stylem życia i dietą.

Wśród metod wczesnego wykrywania raka jelita grubego w profilaktyce wtórnej złotym standardem jest

kolonoskopia. Jest nie tylko narzędziem diagnostycznym ale również leczniczym we wczesnych

stadiach zaawansowania. Realizowany w Polsce program badań przesiewowych wczesnego wykrywania

raka jelita grubego potwierdza jej skuteczność. Podnoszenie świadomości społecznej i propagowanie

idei profilaktyki i wczesnego wykrywania nowotworów jelita grubego jest najskuteczniejszym środkiem

mogącym zmniejszyć zachorowalność i umieralność w Polsce.

37

Witold Kycler

dr n med. p.o. ordynator Oddziału Chirurgii Onkologicznej II, Wielkopolskie Centrum Onkologii

Chirurgia onkologiczna raka jelita grubego

Oncological surgery for colon cancer

Słowa kluczowe: rak jelita grubego, chirurgia onkologiczna, leczenie interdyscyplinarne

Key words: colorectal cancer, oncological surgery, interdisciplinary treatment

Najskuteczniejszą metodą leczenia nowotworów jelita grubego jest leczenie chirurgiczne polegające na

usunięciu guza wraz z regionalnym układem chłonnym. W zależności od zaawansowania guza

pierwotnego i lokalizacji stosuje się coraz bardziej zaawansowane metody leczenia. Zdecydowana

większość zabiegów wykonywanych jest klasycznie poprzez otwarcie jamy brzusznej. Rozwijające się

małoinwazyjne techniki operacyjne mają porównywalną skuteczność do metod „otwartych” oferując

korzystne dla pacjentów elementy takie jak mniejsza rana pooperacyjna, zmniejszenie dolegliwości

bólowych i krótszy czas hospitalizacji. Techniki laparoskopowe są obecnie stosowane coraz częściej,

zwłaszcza u chorych z małym stopniem zaawansowania. Ich kontynuacją jest wprowadzenie do chirurgii

kolorektalnej technik robotowych.

Bardzo istotnym elementem leczenia nowotworów jelita grubego jest wielodyscyplinarność. Połączenie

kilku specjalności z wykorzystaniem klasycznych metod takich jak radioterapia w raku odbytnicy,

chemioterapia, chirurgia w polaczeniu ze wsparciem psychoonkologicznym, rehabilitacyjnym,

socjalnym na wielu płaszczyznach potrzeb pacjenta powinno być realizowane w wielospecjalistycznych

centrach skupiających wszystkie potrzebne elementy. Powstające unity colorectalne uzyskują lepsze

wyniki leczenia w porównaniu z ośrodkami, w których rak jelita grubego nie jest podstawowym

leczonym nowotworem. Leczenie w warunkach wysokospecjalistycznych ośrodków odbywa się

z zachowaniem najwyższych standardów diagnostycznych i leczniczych oraz podlega regularnej kontroli

i ocenie wyników leczenia, co przekłada się na rozwój i doskonalenie. Nowe, małoinwazyjne techniki

chirurgiczne wymagają innych metod doskonalenia zawodowego od personelu medycznego. Przyszłość

chirurgii onkologicznej przewodu pokarmowego wiąże się z koniecznością spełniania coraz wyższych

kryteriów technicznych, sprzętowych i umiejętności zawodowych osób zajmujących się leczeniem tej

grupy pacjentów.

38

Maciej Krajewski

magister

Oddział Chirurgii Onkologicznej i Ogólnej I, Wielkopolskie Centrum Onkologii

Psychoonkologia jako źródło integracji i wsparcia w psychofizycznej rehabilitacji pacjenta

z wyłonioną stomią jelitową

Psychooncology as a source of integration and support in psycho-physical rehabilitation of patients with

newly appointed intestinal stoma

Słowa kluczowe: rak jelita grubego, stomia jelitowa, terapia onkologiczna, psychoonkologia,

rehabilitacja,

Key words: colorectal cancer, intestinal stoma, oncology therapy, psychooncology, rehabilitation

Współczesna terapia i opieka onkologiczna wobec pacjenta z rakiem jelita grubego za swój główny cel

stawia sobie nie tylko powstrzymanie rozwoju choroby nowotworowej i próbę likwidacji jej następstw,

poprzez udrożnienie zwężonego lub całkowicie zablokowanego pasażu przewodu pokarmowego, ale

także wsparcie pacjenta w powrocie do codziennego życia, mimo poddania zabiegowi okaleczającemu

wyłonienia stomii. Akceptacja pacjenta zmian w swoim ciele i jego funkcjonowaniu oraz odnalezienie

się w nowej, tak dramatycznej sytuacji jest procesem i wymaga wiele wysiłku zarówno osobistego, jak

i jego bliskich. Wieloaspektowa rehabilitacja pacjenta z wyłonioną stomią, przekładająca się

bezpośrednio na jego teraźniejszą i przyszłą jakość życia, winna być przedmiotem interdyscyplinarnej

troski całego zespołu terapeutycznego. Niestety, jak wynika ze wspomnień wielu pacjentów, a także

z naszego osobistego zawodowego doświadczenia, terapii i opiece onkologicznej w Polsce brakuje

nierzadko komplementarności działań a także w pełni holistycznego, empatycznego podejścia.

Psychoonkologia jako nowa dziedzina medycyny, zwraca uwagę personelu medycznego na

zaniedbywane dotąd aspekty: psychologiczne, duchowe i socjalne terapii, determinujące proces

zdrowienia i rehabilitacji pacjenta. Personel ośrodków onkologicznych, korzystający ze szkoleń

i warsztatów z zakresu psychoonkologii, ma szansę zintegrować swoje interdyscyplinarne działania,

unikać błędów jatrogennych oraz udzielać pacjentowi wszechstronniejszego, skuteczniejszego wsparcia.

Personelowi medycznemu wykorzystanie w swojej pracy wiedzy i umiejętności z zakresu

psychoonkologii może pomóc podwyższyć poziom satysfakcji zawodowej, a tym samym zapobiec

emocjonalnemu wyczerpaniu.

39

Arkadiusz Spychała

magister, pracownik socjalny

Pracownia Psychologii Klinicznej, Wielkopolskie Centrum Onkologii

Świadczenia finansowe z ubezpieczenia społecznego (ZUS i KRUS) oraz możliwości

pomocowe instytucji pomocy społecznej dla osób ze zdiagnozowaną chorobą nowotworową

Financial benefits gained from social insurance (managed by ZUS and KRUS ) and the possibilities of

assistance provided by social welfare institutions for people diagnosed with cancer

Słowa kluczowe ubezpieczenie, pomoc społeczna, ZUS, KRUS, świadczenia

Key words: insurance, social assistance, ( managed by ZUS and KRUS), benefits

Wraz z przewlekłą choroba nowotworową zmienia się możliwość wykonywania pracy zawodowej,

a koszty leczenia i opieki stanowią duże obciążenie dla domowego budżetu. W opracowaniu

przedstawiam opis świadczeń i pomocy finansowej, jaka dostępna jest dla osób chorych onkologicznie

(i nie tylko) w ramach środków instytucjonalnych pochodzących z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

(ZUS). Są to przede wszystkim takie świadczenia jak: zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne,

renta z tytułu niezdolności do pracy, renta szkoleniowa, renta socjalna oraz prawo do otrzymania

dodatku pielęgnacyjnego.

Powyższe świadczenia są dla osób, które są ubezpieczone w ZUS bądź KRUS. Warto również poruszyć

sytuację osób nieubezpieczonych bez uprawnień do świadczeń. Wtedy instytucja orzekającą jest

Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności. Instytucja ta orzeka stopień niepełnosprawności

i jedynym warunkiem ażeby go otrzymać jest stan naszego zdrowia. Wydaje mi się, że osoba, która jest

w kryzysie zwłaszcza zdrowotnym, ma wyłonioną stomię i przez resztę życia będzie musiała

akceptować ten fakt, potrzebuje rozwiązań konkretnych związanych z jego sytuacją życiową. Tymi

rozwiązaniami są informacje, które pomogą na sprawne poruszanie w gąszczu przepisów orzecznictwa

rentowego i pozarentowego.

Oprócz pomocy dla osób ubezpieczonych ważną kwestią, którą należy poruszyć jest temat związany

z pomocą dla osób nieubezpieczonych, a które znalazły się w kryzysie zdrowotnym. W zależności od

sytuacji życiowej, w jakiej się znajdujemy funkcjonuje kilka rozwiązań dla osób nieubezpieczonych. Są

to: zgłoszenie do ubezpieczenie przez najbliższego członka rodziny, zarejestrowanie się w Powiatowym

Urzędzie Pracy, objecie ubezpieczeniem zdrowotnym przez gminę na okres 90 dni.

Wszelkie formy pomocy zastosowane i przynoszące skuteczne rozwiązanie dają bardzo duże poczucie

bezpieczeństwa i pozwalają pacjentowi oraz jego rodzinie skupić się przede wszystkim na leczeniu.

40

Agnieszka Sobkowiak

mgr pielęgniarstwa, pielęgniarka stomijna

Wielkopolskie Centrum Onkologii w Poznaniu

Opieka pielęgniarska nad pacjentem z powikłaniami wokół Stomil

– studium przypadku

Nursing care of a patients with complications around the stoma – the case study.

Słowa kluczowe: stomia, powikłania, opieka pielęgniarska,

Key words: intestinal stoma, complications, nursig care

Opieka pielęgniarska nad pacjentem z przetoką jelitową opiera się przede wszystkim na asystowaniu,

nauczaniu i przygotowaniu pacjenta do samoopieki. Pielęgniarka stomijna udziela choremu wsparcia,

uczy go samodzielności i niezależności w codziennym pielęgnowaniu i funkcjonowaniu z przetoką

jelitową. Główne problemy pacjenta ze stomią to przede wszystkim dobranie odpowiedniego sprzętu

stomijnego, wzajemne relacje w rodzinie i miejscu pracy oraz ograniczenia w codziennych czynnościach

życiowych. Podstawowym celem opieki nad pacjentem ze stomią jest zapewnienie mu dobrej jakości

życia. Cel ten można osiągnąć dzięki odpowiedniej opiece przed zabiegiem operacyjnym, po nim,

prawidłowemu wyznaczeniu miejsca stomii, właściwemu jej wykonaniu, a także przez pomoc

pacjentowi w szybkim powrocie do pełnej aktywności życiowej. Powikłania stomii mogą mieć charakter

miejscowy (chirurgiczne i dermatologiczne), oraz ogólnoustrojowy (psychosocjalne, seksualne

i metaboliczne). Chirurgiczne powikłania miejscowe mogą mieć też charakter wczesny i późny. Poza

powikłaniami chirurgicznymi istotną rolę odgrywają również powikłania dermatologiczne, a dochodzi

do nich na skutek podrażnienia skóry przez treść jelitową, co prowadzi do powstania stanu zapalnego,

mogą też wystąpić reakcje alergiczne na składniki sprzętu stomijnego oraz zakażenie zmian bakteriami

lub grzybami. Aby uniknąć powikłań należy stosować właściwy i szczelny sprzęt stomijny. Powikłania

stomii to stany chorobowe, wynikające z nieprawidłowo wykonanego zabiegu wytworzenia stomii lub

z jej niewłaściwego zabezpieczenia. Główne przyczyny powikłań stomii to niedoskonała technika

operacyjna i brak przygotowania chorego do zabiegu. Stomia może być ostateczna, czasowa,

jednolufowa lub dwulufowa, samoistna i planowa (lecznicza). Powikłania wczesne stomii są

bezpośrednio związane z zabiegiem lub występują w okresie kilku dni, ewentualnie 4 tygodni po

operacji. Do najczęstszych powikłań wczesnych zaliczamy: obrzęk, krwawienie z błony śluzowej,

wyprysk kontaktowy skóry, zakażenia okołostomijne, martwicę stomii lub jej niedokrwienie,

owrzodzenia skóry i powikłania dermatologiczne (kontaktowe i alergiczne podrażnienia). Powikłaniem,

które zmusza chirurga do natychmiastowej interwencji jest martwica stomii, często też koniczne jest

w takim przypadku wytworzenie nowej przetoki. W miarę upływu czasu od zabiegu

41

prawdopodobieństwo powikłań rośnie, a jednym z najczęstszych późnych powikłań stomii jest

przepuklina okołostomijna. W celu uniknięcia powikłań należy pamiętać, że prawidłowo wytworzona

stomia powinna być uwypuklona, by nie dochodziło do jej wciągnięcia, kanał stomijny powinien być

odpowiednio szeroki, aby zapobiec niedokrwieniu stomii, a skórę i tkankę podskórną wokół kanału

należy odpowiednio wyciąć, aby nie doszło do zwężenia stomii. Operatorzy podczas zabiegu

bezwzględnie muszą przestrzegać wszystkich zasad sztuki chirurgicznej. Należy pamiętać też, że źle

usytuowana stomia to bardzo istotny czynnik ryzyka powikłań i dlatego tak ważne jest wyznaczenie

miejsca stomii przed zabiegiem. Wiele powikłań dermatologicznych do których dochodzi wskutek

podrażnienia skóry przez treść jelitową i w efekcie do powstania stanu zapalnego, można obecnie łatwo

wyleczyć stosując właściwie dobrany sprzęt stomijny. Pomimo licznych powikłań należy stwierdzić, że

zewnętrzna przetoka jelitowa jest przydatnym i powszechnie stosowanym w praktyce elementem

leczenia chirurgicznego wielu schorzeń jamy brzusznej. Edukacja pacjentów i ich rodzin, co do

charakteru choroby i terapii ma duże znaczenie w podnoszeniu jakości życia. Im więcej wiemy na temat

danej choroby, tym mniejszy odczuwamy lęk przed nieznanym. Im większa będzie edukacja pacjenta

stomijnego, tym większe będzie otwarcie się tych osób na otoczenie. Znikną nurtujące ich obawy.

Dlatego należy zwrócić większą uwagę na szkolenie pacjenta i jego rodziny już w samym szpitalu.

Powinniśmy dążyć do stanu, aby w każdym oddziale gdzie wykonuje się wyłonienia stomii była

wykwalifikowana pielęgniarka stomijna, która w prawidłowy sposób przekaże pacjentowi wiedzę.

Dobrze przekazana wiedza przez pielęgniarkę charakteryzuje się tym, że pacjent opuszczając szpital

będzie umiał sam lub przy pomocy bliskich pielęgnować i zaopatrywać stomię. Będzie wiedział jak

obserwować przetokę i co powinno budzić jego niepokój.

42

Lucyna Miara Krystyna Roszak

mgr pielęgniarstwa mgr pielęgniarstwa

Oddział Chemioterapii, Wielkopolskie Centrum Onkologii, Poznań

Rola pielęgniarki w uśmierzaniu cierpienia osób chorych onkologiczne

The role of a nurse in suffer soothing that concerns people with oncological diseases

Słowa kluczowe: rak, cierpienie, empatia, pomoc,

Key Words: cancer, disease, empathy, help,

Choroba nowotworowa staje się powszechnym problemem we współczesnym świecie. Wraz z rosnącą

liczba zachorowań na raka, wzrasta zapotrzebowanie na świadczenia specjalistycznej opieki i pielęgnacji

tej grupy osób. Pielęgniarka odgrywa ważną rolę w czasie walki z chorobą. Pacjenci trafiający do

szpitala onkologicznego są pełni obaw o swój byt i niepewni jutra. Czują się oszukani przez los,

zagubieni, samotni, pełni obaw i lęków. Oczekują wsparcia nie tylko od najbliższych, ale również od

personelu medycznego. Dla osób opiekujących się chorymi onkologicznie priorytetem powinna być

profesjonalna opieka medyczna, w tym również wsparcie duchowe chorego oraz jego rodziny.

Otaczając pomocą i opieką ludzi chorych na raka, wiele wysiłku wkłada się w to, aby ta pomoc była

skuteczna, oparta na wieloletnim doświadczeniu, wiedzy, dostosowana do potrzeb indywidualnych

każdego podopiecznego. Uwaga osób pomagających jest najczęściej skoncentrowana na wyżej

wymienionych zadaniach. Rzadko ci, którzy pomagają, uświadamiają sobie, jaki wpływ na własne życie

mają spotkania z chorymi na raka.

Pacjenci starając się określić swoje położenie życiowe i chcąc odzyskać kontrolę nad tym, co się z nim

dzieje, zaczynają poszukiwać informacji na temat choroby, korzystając z różnych źródeł, począwszy od

ludzi dotkniętych chorobą, poprzez masowego przekazu, literaturę fachową, internet, a także lekarzy.

Wszystkie wymienione źródła wiedzy na temat choroby są ważne każde z nich zaspokaja odpowiednie

obszary ciekawości. Jednak najbardziej uznanym i niekwestionowanym sposobem pozyskiwania wiedzy

jest lekarz onkolog. Lekarz postrzegany jest jako osoba, która ma rozległa wiedzę z zakresu wielu

dziedzin medycyny, którą wykorzystuje podczas walki z chorobą. Również nasza rola pielęgniarki

w uśmierzaniu cierpienia jest znacząca. Pielęgniarka poprzez empatię, życzliwość, prawdziwość,

pomocna dłoń, holizm podnosi poczucie wartości osoby chorej onkologicznie. Cierpienie doświadczane

jest przez osoby, a nie przez ciało. Bezradność i beznadzieja są potężnymi przyczynami cierpienia. Jest

ono uzależnione od czynników psychologicznych, które zakorzenione są w rysach i postawach chorych

lub są wynikiem zaburzonych reakcji interpersonalnych. Każdy człowiek jest inny. Posiadamy różne

temperamenty, pochodzimy z różnych rodzin, wpojono w nas wiele odmiennych idei. Ale każdy

człowiek w mniejszym lub w większym stopniu potrzebuje bliskości drugiej osoby. Swoją emapitę.

43

W pracy pielęgniarek onkologicznych bardzo ważną role spełnia właściwa komunikacja. Umiejętność

rozmowy z człowiekiem cierpiącym. Cierpiącym nie tylko fizycznie, ale i psychicznie i duchowo.

W rozmowie z chory ważna rzeczą jest jak udzielamy informacji na nurtujące pytania. Chory potrzebuje

informacji i często niezadowolenie z opieki medycznej dotyczy właśnie tego. Prawidłowe

przekazywanie informacji powinny być zrozumiałe. Należy pamiętać, że język lekarza lub pielęgniarki

może być zupełnie niejasny dla chorego. W praktyce proces komunikacji z pacjentem w okresie daleko

zaawansowanej choroby nowotworowej sprowadza się również do umiejętnego przeprowadzenia

wywiadu lub rozmowy, rozmowy zarówno terapeutycznej, jaki i rozmowy o bycie, egzystencji,

samopoczuciu

Przeprowadzone badania miały na celu uzyskanie odpowiedzi na pytanie: Jaka jest rola pielęgniarki

w uśmierzaniu cierpienia u osób chorych onkologicznie?

Przebadano 59 pacjentów oddziału chemioterapii i ginekologii. Na pierwsze pytanie o oczekiwania

wobec świadczonej opieki pielęgniarskiej twierdząco odpowiedziało ponad 93% pytanych. Blisko 95%

odpowiedziało, że pod wpływem właściwej opieki czują się lepiej. Na pytanie jaki jest poziom opieki

55% zdeklarowało, że jest na dobrym poziomie, a 34% że na bardzo dobrym. Na zadane pytanie

o reakcje emocjonalne najczęściej towarzyszyły słowa: rozdrażnienie, depresja, lęk, waleczność,

pozytywne przewartościowanie a także bezradność. Dzięki przeprowadzonym badaniom można

stwierdzić, iż pacjenci oczekują od pielęgniarki wsparcia psychicznego, pomocy w rozwiązywaniu

problemów pielęgnacyjnych zaistniałych z powodu swojej choroby.

44

Katarzyna Nowak Magdalena Bertrandt - Łasińska

mgr pielęgniarstwa mgr pielęgniarstwa

Zakład Brachyterapii, Wielkopolskie Centrum Onkologii, Poznań

Paliatywna brachyterapia HDR przełyku

Palliative high dose rate brachytherapy of esophageal cancer

Słowa kluczowe: HDR brachyterapia, rak przełyku, leczenie paliatywne, brachyterapia endoluminalna

Key words: high dose rate brachytherapy, esosphageal cancer, palliative treatment, endoluminal

brachytherapy

Brachyterapia jest to metoda leczenia nowotworów, w której źródło promieniowania jonizującego

wprowadza się bezpośrednio do tkanki zmienionej chorobowo lub w jego najbliższe sąsiedztwo.

Brachyterapia PDR jest to promieniowanie podawane w postaci impulsów, trwająca od kilku do

kilkunastu godzin gdzie źródłem promieniowania jest iryd 192. Brachyterapia HDR jest terapią

z zastosowaniem izotopu o wysokiej mocy dawki promieniowania, oparta na kilkuminutowej aplikacji

pierwiastka promieniotwórczego.

Brachyterapia wewnątrzprzełykowa jest metodą leczenia paliatywnego chorego z miejscowo

zaawansowanym rakiem przełyku i przy odpowiedniej kwalifikacji obarczoną niewielkim odsetkiem

powikłań. Celem tego leczenia jest ustąpienie lub zmniejszenie stopnia dysfagii, bólu, krwawienia

z przełyku oraz poprawa stanu ogólnego. Jest jednym z elementów terapii umożliwiających

podwyższenie dawki na obszar guza z oszczędzeniem sąsiadujących tkanek zdrowych.

Zabieg brachyterapii raka przełyku przeprowadza się poprzez założenie aplikatora, weryfikację jego

położenia, planowanie leczenia i napromienianie. Zaplanowana przez lekarza dawka promieniowania

jest precyzyjnie podawana na określony obszar wewnątrz przełyku. Podczas leczenia personel zakładu

monitoruje jego przebieg pozostając w ciągłym kontakcie z pacjentem. Po podaniu odpowiedniej dawki

w obrębie guza, system wycofuje źródło radioaktywne z aplikatorów do aparatu w sposób bezpieczny,

zarówno dla chorego, jak i personelu.

Po skończonej brachyterapii chory może kontaktować się z najbliższymi i nie jest zagrożeniem

radioaktywnym dla otoczenia. Proces leczenia ma na celu osiągnięcie jak najlepszego efektu

terapeutycznego, przy jednoczesnym zminimalizowaniu powikłań.

Samodzielna paliatywna brachyterapia śródprzełykowa pomimo że nie poprawia w sposób statystycznie

znamienny odsetka przeżyć chorych, to u większości wpływa na jakość życia. Większość autorów

podkreśla, że brachyterapia jest to skuteczna metoda postępowania paliatywnego, zwłaszcza u chorych

którzy nie są w stanie znieść kilkutygodniowej teleradioterapii.

45

Celina Drozd1, Aneta Poteralska

2, Barbara Susfał

3

1magister pielęgniarstwa, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu,

oddział Chirurgii Onkologicznej

2 magister pielęgniarstwa, specjalistka w dziedzinie pielęgniarstwa chirurgicznego, Dolnośląskie

Centrum Onkologii we Wrocławiu, oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii

3 magister pielęgniarstwa, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu, oddział Chirurgii

Onkologicznej

Powikłania ogólne i miejscowe w przebiegu zabiegów onkologicznych z wykorzystaniem

procedury HIPEC

General and local complications in the treatment of cancer using the HIPEC procedure.

Słowa kluczowe: dootrzewnowa chemioterapia w hipertermii, rakowatość otrzewnej, powikłania

miejscowe, powikłania ogólne

Key words: hiperthermic intraperitoneal chemotherapy, peritoneal carcinomatosis, local complications,

general complications

Każda technika leczenia chirurgicznego niesie za sobą zwiększone ryzyko powikłań.

Powikłania leczenia chirurgicznego z wykorzystaniem metody HIPEC można podzielić na powikłania

miejscowe i ogólne. W poniższej pracy zaprezentowano wyniki badań przedstawiających wielkości

statystyczne oraz rodzaje powikłań, które wystąpiły po zabiegu z zastosowaniem dootrzewnowej

chemioterapii perfuzyjnej w hipertermii.

Podawana chemioterapia nie oddziałuje na cały organizm, a jedynie wzmacnia i koncentruje leczenie

w jamie otrzewnej oraz poprawia wchłanianie chemioterapii i podatność komórek nowotworowych.

Metoda ta podnosi skuteczność terapii oraz wiąże się z mniejszymi obciążeniami dla pacjenta. HIPEC

stwarza szanse leczenia chorych z przerzutami do otrzewnej w przebiegu raka jelita grubego, raka

jajnika oraz u chorych na międzybłoniaka lub śluzaka rzekomego otrzewnej. Daje realną szansę

długoterminowego przeżycia chorych w dobrym stanie ogólnym, z ograniczonym zrakowaceniem

otrzewnej, u których można osiągnąć doszczętność operacji cytoredukcyjnej. Cytostatyki stosowane

dootrzewnowo w połączeniu z hipertermią niszczą minimalne zmiany resztkowe. W celu uzyskania

prawidłowych wyników odległych, wskazana jest proceduralna całkowita cytoredukcja zmian

widocznych makroskopowo. Średnica guzów pozostawionych po operacji nie może przekraczać 2,5

mm. Perfuzja cytostatyku w podgrzanym roztworze do temperatury 42 oC może trwać od 30 do 90

minut. Cały zabieg ma na celu dokładne obmycie wszystkich miejsc w otrzewnej i zniszczenie

minimalnych zmian resztkowych.

46

Cel pracy

1. Analiza danych epidemiologicznych chorych z nowotworem kwalifikującym się do leczenia metodą

HIPEC.

2. Ocena częstości występowania powikłań ogólnych i miejscowych w badanej populacji.

3. Określenie czynników wpływających na występowanie powikłań.

Materiał i metody

Przedmiotem badań była grupa 52 chorych, kobiety stanowiły 86,5%, a mężczyźni 13,5% badanych.

Chorych leczono operacyjnie z wykorzystaniem procedury HIPEC. Dane statyczne uzyskano na

postawie analizy dokumentacji medycznej Dolnośląskiego Centrum Onkologii we Wrocławiu w okresie

od 2014 do 2016 roku. Ocenie podano dane epidemiologiczno - kliniczne, wykryte powikłania

miejscowe oraz ogólne z podziałem na układy (oddechowy, krążenia, pokarmowy, moczowy). Całość

uzyskanych wyników odniesiono do stanu ogólnego chorego przy użyciu skali ASA.

Wnioski

Dootrzewnowa chemioterapia w hipertermii jest zalecaną metodą leczenia pacjentów z przerzutami do

otrzewnej w przebiegu raka jajnika lub raka jelita grubego, jak również w przypadku międzybłoniaka

lub śluzaka rzekomego otrzewnej. Procedura HIPEC jest metodą czasochłonną i wymaga doświadczenia

oraz zaangażowania ze strony całego zespołu interdyscyplinarnego, w tym również pielęgniarskiego.

Zabieg operacyjny z wykorzystaniem metody HIPEC może skutkować powikłaniami, do których

najczęściej należą: zaburzenia układu krążenia, zaburzenia krzepnięcia, nudności oraz wymioty.

Najliczniejszą grupę badanych stanowiły kobiety, u których podstawową jednostką choroby był

rozpoznany nowotwór jajnika.

47

Małgorzata Pasek

dr n. med., mgr piel., specjalista pielęgniarstwa onkologicznego i epidemiologicznego

Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Krakowie

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie

Wynaczynienia leków przeciwnowotworowych. Profilaktyka

– postępowanie terapeutyczne - edukacja pacjentów.

Rekomendacje Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Onkologicznych

Extravasation of anticancer drugs. Prevention - therapeutic management - patients education.

Recommendations Polish Nurses Association of Cancer

Słowa kluczowe: wynaczynienia, profilaktyka wynaczynień, pielęgniarka, edukacja pacjenta

Key words: extravasation, prevention of extravasation

Wynaczynienie jest to niezamierzone podanie lub wydostanie się leku poza naczynie żylne do

otaczających tkanek, które może prowadzić do miejscowych stanów zapalnych, owrzodzeń i martwicy.

Częstość występowania wynaczynień u pacjentów leczonych systemowo waha się na poziomie 0,1-7%

ogółem leczonych lekami przeciwnowotworowymi drogą dożylną, a u 1% chorych mają miejsce

poważne komplikacje.

Wynaczynienia leków przeciwnowotworowych oraz niejednoznaczne procedury postępowania w tym

zakresie stanowią problem dla pielęgniarek pracujących w oddziałach chemioterapii. Na konieczność

ujednolicenia wytycznych zwracały uwagę pielęgniarki onkologiczne. Polskie Stowarzyszenie

Pielęgniarek Onkologicznych również dostrzegając problem oraz biorąc pod uwagę opinię pielęgniarek

onkologicznych powołało w 2015 r. Zespół ds. opracowania rekomandacji dotyczących wynaczynień

leków przeciwnowotworowych, do którego zaproszono specjalistów z ośrodków onkologicznych

w Polsce: pielęgniarki, lekarza, farmaceutę.

Rekomendacje będą wydane w wersji papierowej i elektronicznej. Zawierają następujące treści:

1. Wynaczynienie – podstawy kliniczne: definicje, objawy leczenie, podział leków

przeciwnowotworowych, specyficzne antidota, zestaw do zaopatrzenia wynaczynienia.

2. Zasady postępowania.

3. Czynniki powodujące wzrost ryzyka wynaczynienia.

4. Profilaktyka wynaczynień.

5. Algorytm postępowania po wynaczynieniu leku przeciwnowotworowego.

6. Edukacja pacjenta na temat wynaczynienia leków przeciwnowotworowych.

7. Załączniki.

48

Wioletta Miśta, Leszek Miszczyk

Zakład Radioterapii, Centrum Onkologii - Instytut im. Marii Skłodowskiej – Curie,

Oddział w Gliwicach

Ocena skutków ubocznych po implantacji złotych znaczników Gold AnchorTM do

gruczołu krokowego u chorych na raka stercza leczonych promieniami

Cel pracy

Celem pracy jest ocena efektów ubocznych po implantacji złotych znaczników Gold AnchorTM

do

gruczołu krokowego u chorych na raka stercza leczonych promieniami.

Materiał i metoda

Grupę badaną stanowiło 1606 chorych na raka stercza, zakwalifikowanych do radykalnego leczenia

promieniami, u których od października 2009 r. do kwietnia 2015 r. założono złoty znacznik do gruczołu

krokowego, umożliwiający prowadzenie radioterapii sterowanej obrazem (IGRT – Image Guided

Radiotherapy). W celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia infekcji pacjenci przed zabiegiem są

odpowiednio przygotowywani. Podawane są środki przeczyszczające oraz antybiotyki. Implantacja

znacznika odbywa się drogą przezodbytniczą pod kontrolą obrazu z endorektalnej głowicy

ultrasonograficznej. Wiek chorych zawierał się w przedziale od 41 do 88 lat (średnia - 68, mediana - 69).

1-2 tyg. po implantacji, oceniano toksyczność zabiegu w oparciu o przygotowany kwestionariusz

ankiety. Oceniano w nim:

ból przy wkłuciu oraz jego nasilenie w skali od 0 do 10 (0-brak bólu, 10-największy wyobrażalny

ból)

krwawienie po wkłuciu (z odbytnicy, z dróg moczowych)

objawy zapalenia stercza po implantacji znacznika (bóle stercza, gorączka, częstomocz, pobierane

z tego powodu leki przeciwzapalne i przeciwbakteryjne)

inne objawy uboczne.

Wyniki

1064 (66,2%) chorych nie odczuwało żadnego bólu w trakcie implantacji znacznika, 542 (33,8%) –

odczuwało ból oceniany w skali VAS od 1-10 (średnia odczuwanego bólu – 0,8). Krwawienie

z odbytnicy po zabiegu wystąpiło u 68 (4,2%) pacjentów, krwiomocz u 49 (3%), bóle stercza u 63

(3,9%), gorączka u 50 (3,1%), a częstomocz u 105 (6,5%). U 8 chorych po implantacji złotego markera

wystąpiło zapalenia jądra, u 17 – zakażenie dróg moczowych, u 4 – doszło do zatrzymania moczu.

W związku z wystąpieniem powyższych objawów u 36 (2,2%) pacjentów wdrożono leczenie

przeciwbakteryjne oraz u 40 (2,5%) – przeciwzapalne i przeciwbólowe

49

Wnioski

Implantacja znaczników Gold AnchorTM jest małoinwazyjną i bezpieczną metodą obarczoną niewielkim

ryzykiem powikłań.

Janina Książek

dr n. med.

Kierownik: Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego GUMed

Wyzwania w procesie leczenia i pielęgnowania pacjenta operowanego

z powodu raka płuca

Challenges in the treatment and care of the surgical patient lung cancer

Słowa kluczowe: pielęgnowanie, operacja, rak płuca

Celem pracy jest analiza wybranych zadań i wyzwań w procesie leczenia i pielęgnowania pacjenta

operowanego z powodu raka płuca.

Praca ma charakter teoretyczny. W oparciu o analizę piśmiennictwa przedstawiono wyzwania procesu

leczenia i pielęgnowania pacjenta operowanego z powodu raka płuca. Do leczenia chirurgicznego raka

płuca kwalifikują się pacjenci, u których nie ma przeciwwskazań do resekcji tkanki płucnej wraz

z guzem. Wyniki leczenia chirurgicznego zależą od stopnia zaawansowania nowotworu. Operacja

wycięcia miąższu tkanki płucnej rozpoczyna się od wykonania otwarcia klatki piersiowej, czyli

torakotomii. Towarzyszą temu, duże dolegliwości bólowe we wczesnym okresie pooperacyjnym.

Ważnym zadaniem w procesie pielęgnowania jest ocena miejsca wyprowadzenia drenu, ocena jakości

i ilości drenowanej treści. Pamiętajmy, że drenaż opłucnej stanowi duży dyskomfort dla pacjenta.

W zestawach tradycyjnych oprócz dolegliwości bólowych w miejscu wyprowadzenia drenu,

obciążeniem jest ciężar zestawu drenującego utrudniający mobilizację, hałas wytwarzany przez reduktor

ssania, lęk związany ze znaczną objętością krwistej treści. W przypadku kompaktowych drenaży oraz

drenażu cyfrowego wymienione niedogodności są mniejsze. Drenaż ten umożliwia stosowanie ciągłego

ssania, bez konieczności unieruchamiania pacjenta przy stacjonarnej próżni. Większość systemów

drenażowych zapewnia monitorowanie postępów leczenia oraz alarmuje o niebezpiecznych sytuacjach

np. rozłączeniu drenażu, zagięciu drenu. W każdej z omówionych sytuacji pacjent wymaga wsparcia

informacyjnego i emocjonalnego. Za powikłanie uznaje się każde zaburzenie prawidłowego przebiegu

śródoperacyjnego i pooperacyjnego. Śmiertelność okołooperacyjna i jakość życia chorych zależy nie

tylko od selekcji chorych do zabiegu i doświadczenia chirurga ale w znacznej mierze od standardów

procesu pielęgnowania.

50

Prowadząc edukację zdrowotną będącą elementem kompleksowej opieki po resekcji miąższu tkanki

płucnej, trzeba uwzględnić trudności, jakie napotyka pacjent świadomy, że był operowany z powodu

raka płuca. W dalszym ciągu słowo rak, budzi strach, przerażenie, niepewność, a kontakt z osobą

chorą często stwarza bariery natury psychologicznej.

Małgorzata Derwis, Marzena Orłowska

magister

Klinika Urologii Centrum Medycyny Inwazyjnej w Gdańsku

Opieka nad pacjentem z powierzchownym nowotworem pęcherza moczowego

Care of the patient wiwth non-invasive urinary blader cancer

Wstęp

Nowotwór pęcherza moczowego w Polsce jest najczęstszym nowotworem układu moczowego. Postać

powierzchowna nienaciekająca błony mięśniowej pęcherza występuję u około 75 % chorych

zgłaszających się do lekarza. Przyczyny rozwoju nowotworu są nie do końca poznane lecz głównym

czynnikiem jest palenie tytoniu. W leczeniu tej postaci nowotworu stosujemy zabieg endoskopowy –

elektroresekcję (TURSBT- trans urethrea resection of bladder tumor). Następnym etapem jest włączenie

chemioterapii lub immunoterapii.

Cel

Celem pracy jest analiza procesu pielęgnowania pacjenta z powierzchownym nowotworem pęcherza

moczowego.

Materiał i metody

Materiał stanowi pacjent z powierzchownym nowotworem pęcherza moczowego leczony w Klinice

Urologii CMI w latach 2008-2016. Zastosowane metody to: analiza dokumentacji medycznej, analiza

piśmiennictwa, studium indywidualnego przypadku.

Wyniki badań

Opisywany przypadek wskazuje, że stała i systematyczna kontrola urologiczna oraz włączenie

chemioterapii i immunoterapii pozwala na osiągnięcie wysokiej skuteczności leczenia, chroni przed

radykalną metodą leczenia jaką jest usuniecie pęcherza moczowego.

Wnioski

Dzięki wnikliwej obserwacji rozpoznano wszystkie problemy pielęgnacyjne u pacjenta.

Rozpoznano również deficyt wiedzy pacjenta dotyczący zabiegu operacyjnego oraz postępowania

w okresie okołooperacyjnym, co umożliwiło właściwe wyedukowanie w zakresie wiedzy o chorobie.

51

Renata Piotrkowska Janina Książek

dr n. med. dr n. med.

Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego, Gdański Uniwersytet Medyczny

Procedury przygotowania do operacji chorych z chorobą nowotworową

Procedures for preparing for surgery patients with cancer

Słowa kluczowe: procedura, operacja, choroba nowotworowa.

Celem pracy jest analiza przygotowania do operacji chorych z chorobą nowotworową w oparciu

o realizację procedur. Praca ma charakter teoretyczny, a zastosowane metody to analiza piśmiennictwa

i procedur obowiązujących w Uniwersyteckim Centrum Klinicznym w Gdańsku.

Chory zakwalifikowany do operacji wymaga starannej przedoperacyjnej oceny

i przedoperacyjnego przygotowania z zachowaniem obowiązujących procedur. Zastosowanie się

personelu medycznego do wytycznych WHO w sprawie Listy wytycznych bezpieczeństwa

chirurgicznego może istotnie przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa operowanych chorych.

W przygotowaniu do operacji chorych z chorobą nowotworową pielęgniarki wykorzystują opracowane

i wdrożone do praktyki procedury. Ostatnie lata przyniosły szereg zmian w procedurach przygotowania

przewodu pokarmowego i skóry. Znacznej poprawie uległy procedury przygotowania jamy ustnej

i leczenia bólu pooperacyjnego. Obecny system wymaga jednak opracowania i wdrożenia systemu

monitorowania jakości i bezpieczeństwa chorego, co podyktowane jest także brakiem norm

zatrudnienia.

52

NOTATKI:

DARCZYŃCY i SPONSORZY