Organske vrste se nikada ne javljaju g j j jsamostalno, ve uvek ostvaruju interakcije sa spoljanjom sredinom. Spoljanju sredinu organizama ine p j j gnjene abiotike i biotike komponente ekoloki faktori.

Spoljanja sredina nije uvek i na svakom mestu dareljiva prema ivim biima pa su ona esto prinuena da za biima, pa su ona esto prinuena da za svoj opstanak vode vrlo teku borbu.

Adaptacije prilagoavanje na uslove Adaptacije prilagoavanje na uslove spoljanje sredine.

Ekoloski faktori su svi uticaji koji dolaze iz spoljanje sredine i formiraju uslove ivota neke biljne vrste (svetlost, temperatura, vlanost, kompetitivni odnosi), kao i sve ono ime se biljke mogu snabdeti na odreenom mestu (energija, voda, mineralne materije) da bi na njemu osigurale kontinuitet fiziolokih procesa i svoj opstanak.

Ekoloski faktori su promenljivi u vremenu i prostoru.

Na promene ekolokih faktora biljke reguju ekolokim prilagoenostima.

Euphorbia resinifera Euphorbia helioscopia Euphorbia myrsinites

Skupno delovanje ekolokih faktora sistem ekolokih faktora

Ekoloski faktori se mogu podeliti na abiotike i biotike.Uticaj oveka se izdvaja kao poseban, antropogeni faktor.

Klimatski faktori Edafski faktoriKlimatski faktori Edafski faktoriSvetlostTemperatura

Fiziko-hemijske karakteristike zemljita

O f ki f k i

Geofiziki

pVoda i vlanostVazduh i vetar

j

G it ijOrografski faktoriReljefRazuenost terena

GravitacijaMagnetizamOscilatorna

lRazuenost terenaNadmorska visinaEkspozicijaN ib

talasna kretanja

Nagib

Uzajamni uticaji izmeu organizamaUzajamni uticaji izmeu organizamaUticaj biljaka na biljkeUticaj mikroorganizama na biljkeUticaj gljiva na biljkeUticaj ivotinja na biljkej j j

Antropogeni faktorAntropogeni faktor

VREME I KLIMAVreme je specifino stanje atmosfere koje se formira neprestanim odvijanjem fizikih

Skup karakteristinih tipova vremena koji preovladava iz godine u godinu na nekom

procesa i promena meteorolokih elemenata u vazdunom omotau oko Zemlje.

p p j pmestu ili u nekoj oblasti na Zemlji predstavlja klimu datog mesta.

Dominantne kombinacije vremenskih pojava i promena u pojedinim oblastima na Zemlji uslovljavaju izdvajanje pet na Zemlji uslovljavaju izdvajanje pet osnovnih klimatskih pojaseva ili zona

(tropska, 2 umerene i 2 polarne zone) i po tri prelazne klimatske zone sa svake p p

strane ekvatora (2 monsunske, 2 subtropske i 2 subpolarne zone)

Kppen-Geiger-ova klasifikacija klimatskih zonaKppen Geiger ova klasifikacija klimatskih zona

Klimatske zone: A Tropska kina klima, B Suve klime, C Umereno tople kine klime, D B l ( k ) kli E P l kli D Borealne (sneno-umske) klime, E Polarne klime

U svakoj klimatskoj zoni, u vertikalnom pravcu, od podnoja ka vrhovima planina,

izdvajaju se vertikalni ili planinski z j ju n p n nklimatski pojasevi, u kojima se na slian nain kao od ekvatora prema polovima,

menjaju vremenski uslovi od niih ka viim d ski isinadmorskim visinama.

Kili i jKiliminjaro

Vertikalni klimatski pojasevi se razlikuju u zavisnosti od horizontalne klimatske zone u

kojoj se planina nalazi Najvea kojoj se planina nalazi. Najvea raznovrsnost vertikalnog zoniranja uoava

se na planinama tropske, a najmanja na planinama polarne klimatske zone.

Sve vremenske pojave i promene koje se Sve vremenske pojave i promene koje se deavaju na velikim prostorima na Zemlji, u okviru klimatskih zona utiu na formiranje zonalne makroklime. Makroklima uslovljava

j ifi l ij i razvoj specifine zonalne vegetacije i odgovarajueg tipa zonalnog zemljita.

Klimatske razlike lokalnog karaktera, izmeu sasvim bliskih podruja, kao sto su specifine geomorfoloke odlike pojedinih predela mogu uticati na formiranje lokalne ili mezoklimeuticati na formiranje lokalne ili mezoklime.

Klima na malom, ogranienom prostoru i u prizemnom sloju vazduha, koja se formira pod

uticajem lokalnih razlika u reljefu, vodenim tokovima zemljitu i vegetacije naziva se tokovima, zemljitu i vegetacije, naziva se

mikroklima.

Vegetacijski pojasevi na Zemlji

V t ij ki j i Z ljiVegetacijski pojasevi na Zemlji

Rasprostranjenje tropskih kinih umaRasprostranjenje tropskih kinih uma

S d j t t 23 27oCSrednje mesene temperature: 23-27oCTemperaturna amplituda mala (1-6oC)

Padavine ravnomerno rasporeene ili ima dva perioda sa maksimumom padavinaGodinja suma padavina velika (meseno i do 700 mm)j um p (m mm)

Lateritno zemljite (oksizol)

Vegetacija: dinovsko drvee, palme, drvenaste paprati lijane i epifitepaprati, lijane i epifite

Vrste rodova Calamus, BignoniaVrste Combretum latifolium, indijski orahi

Myristica fragrans, kafa Coffea arabica

Temperaturna amplituda mala (oko 10oC)p p ( )Naizmenino se menjaju vlani i suni periodVlani period se karakterie temperaturnim

maksimumom

Vegetacija: listopadne tropske monsunske ume

savanske umesavane

Temperaturna amplituda tokom godine velikaTemperaturna amplituda tokom godine velikaIzraeni i dugotrajni periodi sue sa vrlo

velikim temperaturama

P stinjsk t ij j j dn st n Pustinjska vegetacija je jednostavne strukture, otvorenog sklopa, sa veoma specifinim ekolokim oblicima biljaka,

izuzetne veliine i sukulentnih vegetativnih gorgana

Klima se odlikuje arkim i suvim letima i toplim i vlanim zimama.

Vegetacija tvrdolisna umska i bunasta, sa velikim ueem venozelenih biljaka.

Temperature umereno niske, a temperaturne razlike izmeu leta i zime veoma male (oko 10oC). Relativna vlanost velika (ak i oko 0 C). Relat vna vlanost vel ka (ak oko

90%), kao i ukupna godinja koliina vodenog taloga.

Vegetacija venozelenih maritimnih uma od etinarskih vrsta (Sequoia sempervirens,

h h ll h l )Tsuga heterophylla, Thuja plicata...).Na junoj hemisferi, u ileu, Novom Zelandu,

Tasmaniji i jugoyzapadnom delu Australije etinari Araucaria Podocarpus i Agathis kao etinari Araucaria, Podocarpus i Agathis, kao

i liarske vrste iz rodova Nothofagus, Drymys, Laurelia...)

Za ovo podruje su karakteristine

Karakteristina smena hladnog i toplog perioda godine.

Za ovo podruje su karakteristine bujne i veoma produktivne listopadne

ume koje su izgraene od vrsta rodova Quercus, Fagus, Acer,

F i C i i dFraxinus, Carpinus i druge.

Stepe su oblasti obrasle niskom travnjakom vegetacijom bez mnogo drvea. Rasprostranjene su u oblastima nie nadmorske visine Najvee povrine Rasprostranjene su u oblastima nie nadmorske visine. Najvee povrine zauzimaju u Rusiji, gde se klima odlikuje srednjim godinjim temperaturama manjim od 18oC, ali je T najtoplijeg meseca iznad 18oC, padavine se kreu u rasponu od 200 250 mm a najvie se izlui tokom leta (hladna stepska klima)rasponu od 200-250 mm, a najvie se izlui tokom leta (hladna stepska klima).U S. Americi se nazivaju prerije, u J. Americi pampasi, a u Africi veld. Vegetaciju karakterie veliki broj vrsta iz familije Poaceae. Klima ovih stepa je toplija T vea od 18oC (topla stepska klima)toplija Tsr vea od 18 C (topla stepska klima).

Tajge ili borealne etinarske ume ine biomTajge ili borealne etinarske ume ine biomkoji se prostire u vidu pojasa na severnoj Zemljinoj polulopti. Sam naziv tajga potie izaltajskih jezika, gde oznaava visoke (i altajskih jezika, gde oznaava visoke (i umovite) planine.

Tundra je najhladniji od svih biomi Tundra Tundra je najhladniji od svih biomi. Tundra dolazi iz Finske rei tunturia, to znai ravnicebez drvea. Odlikuje se mrazevima, ekstremno niskim temperaturama, malim padavinama, niskom sadrinom hranljivih materija u zemljitu i kratkom vegetacionom sezonom. Tundra je podeljena u dve grupe: arktike t d i t d l sk itundre i tundre alpskog regiona.