sİsmİk prospeksİyon - İÜ jeofizik kulübü · 2013-03-28 · •elektromanyetİk yeraltı...
TRANSCRIPT
![Page 1: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/1.jpg)
SİSMİK
PROSPEKSİYON
DERS-1 (GİRİŞ)
DOÇ.DR. HÜSEYİN TUR
![Page 2: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/2.jpg)
JEOFİZİK NEDİR?
•Fiziğin Temel İlkelerinden Yararlanılarak su küre ve atmosferi de içerecek biçimde Dünya, ayrıca ay ve diğer gezegenlerin araştırılması
![Page 3: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/3.jpg)
JEOFİZİĞİN UYGULAMA ALANLARI
•Levha Tektoniği Ve Deprem Araştırmaları
•Sismik Yöntemlerle Karada Ve Denizde Jeolojik Yapıların Araştırılması
•Jeolojik Zamanlardaki Yer Manyetik Alanının Belirlenmesi
•Yeraltı Kaynaklarının Araştırılması
•Çevre Jeofiziği
•Arkeolojik Araştırmalar
•Atmosfer Ve Uzay Araştırmaları
•Termal Alan Araştırmaları
•Geoteknik / Zemin Araştırmalar
![Page 4: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/4.jpg)
Jeofizikte Kullanılan Başlıca Yöntemler •SİSMİK
Yeraltı yapılarının sismik hız değişimlerini inceler,
•ELEKTRİK
Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik özelliklerini inceler,
•GRAVİTE
Yeraltı yapılarının yerçekimi özelliğini inceler,
•MANYETİK
Yeraltı yapılarının manyetik özelliklerini inceler,
•SİSMOLOJİ
Depremlerin özelliklerini ve yerin derinliklerini inceler,
•YER RADARI
Özellikle yeryüzeyine yakın derinliklerde bulunan, ortamın geneline göre farklı fiziksel özellikler gösteren
alanların belirlenmesinde kullanılır.
•ELEKTROMANYETİK
Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler,
•JEOMANYETİZMA
Uzaydaki ve Yeryüzündeki manyetik alanın özelliklerini inceler,
•PALEOMANYETİZMA
Geçmiş dönemlerdeki yer manyetik alanının değişimlerini inceler,
•RADYOMETRİK VE JEOTERMİK
Yeraltının radyoaktif ve sıcaklık özelliklerini inceler,
•KUYU LOGLARI
Sondaj kuyularında yapılan gravite, manyetik, radyometri, elektrik vb. jeofizik yöntemlerdir.
•YÜZEY NÜKLEER MANYETİK REZONANS (SNMR)
Atom çekirdeğinin (temel olarak çekirdekte bulunan protonun) manyetik özelliklerinden yararlanarak,
yeraltının su içeriğini ve hidrolik geçirgenliğini derinliğin fonksiyonu olarak verebilen yeni bir yöntemdir.
![Page 5: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/5.jpg)
Uygulamalı Jeofizik
•Arama Jeofiziği •Mühendislik Jeofiziği •Çevre Jeofiziği •Yeraltı suyu Jeofiziği •Arkeojeofizik •Adli Jeofizik
![Page 6: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/6.jpg)
Uygulamalı Jeofizikte Amaç ve Yöntemler
•Jeolojik Problemin Tanımlanması
• Araştırma Yönteminin Tasarlanması
• Arazi Verisinin Toplanması
• Data (Veri) Ayıklanması
• Model Oluşturulması
• Modelin Yorumlanması
• Rapor Yazımı
![Page 7: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/7.jpg)
Sismik a. Yansıma b. Kırılma c. Yüzey ve Kuyu
Jeofizik Yöntemlere Bazı Örnekler
![Page 8: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/8.jpg)
•Elektrik
Jeofizik Yöntemlere Bazı Örnekler
![Page 9: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/9.jpg)
Jeofizik Yöntemlere Bazı Örnekler
•Gravite
![Page 10: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/10.jpg)
•Manyetik
Jeofizik Yöntemlere Bazı Örnekler
![Page 11: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/11.jpg)
Yer Radarı
Jeofizik Yöntemlere Bazı Örnekler
![Page 12: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/12.jpg)
Basit Fiziksel Tanımlar
• Gerilme nedir? Birim alan başına düşen kuvvet • Deformasyon nedir ? Elastik bir kütlenin gerilme etkisi altında boyutlarında ve şeklindeki değişiklik • Elastik Davranış nedir? Elastik Davranış elastik modül ile açıklanır.
![Page 13: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/13.jpg)
![Page 14: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/14.jpg)
Stres vektörleri Stres bileşenleri
Üç koordinatlı düzlem stres
vektörlerinin her bir
kartezyen bileşenleri
![Page 15: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/15.jpg)
Dokuz adet stres
vektör bileşenleri
2. Dereceden kartezyen tensörü matris
gösterimi
Normal gerilme
bileşenleri
Makaslama
gerilme bileşenleri
Eğer bir stres koordinat eksenlerini pozitif yönünde
etkiyorsa o stres bileşeni pozitif , ters yönde etkiyorsa
negatif değer alır
![Page 16: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/16.jpg)
Stres vektörü ve stres tensörü arasındaki
ilişki
![Page 17: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/17.jpg)
Strain (Deformasyon)
Normal Deformasyonlar
![Page 18: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/18.jpg)
Rotasyonsuz Makaslama
Eğer uygulanan kuvvetler dönmesiz bir makaslamaya neden
olursa o zaman makaslama deformasyonu oluşur
Makaslama Deformasyonu
![Page 19: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/19.jpg)
Üç boyutlu bir kütlenin şekil değiştirmesi Üç boyutlu yer değiştirme bileşenleri
Üç boyutlu modelde incelenirse (örneğin küp), Küp hem yer
değiştirmiş hem de şekil değiştirmiştir.
Bir noktanın yer değiştirme bileşenleri u, v, w olarak
gösterilirse ;
![Page 20: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/20.jpg)
Normal Deformasyonlar Makaslama Deformasyonları
Aynı zamanda kütle, deformasyonlar olmadan bir dönme etkisi altında kalır.
Hacimsel Değişme
Dilatasyon: Hacimdeki değişimin birim
hacime oranı
![Page 21: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/21.jpg)
Hook Kanunu: Verilen bir deformasyon onu oluşturan
gerilme ile doğrudan orantılıdır.
Ortam izotrop ise; ve birden fazla gerilme söz konusu ise her bir gerilme
birbirinden bağımsız deformasyonlar oluşturur.
Toplam deformasyon gerilmeler tarafından oluşturulan her bir
deformasyonun toplamıdır.
rijidite
![Page 22: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/22.jpg)
Elastik Modül & Deformasyon
![Page 23: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/23.jpg)
Young Modulü (E) ve iki Lamé sabiti arasındaki ilişki ( and )
(E) Young Modülü= Elastisite modülü
![Page 24: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/24.jpg)
Poisson oranı ve Lame sabitleri ilişkisi
Poisson oranı (σ)
Elastik sabitler pozitiftir
σ =0-0.5 arasında değişir.
![Page 25: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/25.jpg)
Bulk Modülü (k) Sıkışmazlık modülü
Dilatasyon
Bulk modulu ve Lame sabitleri
Arasındaki İlişki
![Page 26: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/26.jpg)
Kayma Modülü (μ)= Makaslama Modülü=Rijidite
![Page 27: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/27.jpg)
Lame Sabiti
Lame Sabiti= X ekseni yönündeki gerilme/Z ekseni
yönündeki deformasyon
![Page 28: SİSMİK PROSPEKSİYON - İÜ Jeofizik Kulübü · 2013-03-28 · •ELEKTROMANYETİK Yeraltı yapılarının elektrik iletkenlik ve elektomanyetik özelliklerini inceler, •JEOMANYETİZMA](https://reader033.vdocuments.net/reader033/viewer/2022041909/5e663276542f493f1662564e/html5/thumbnails/28.jpg)
Elastik sabitler ve birbiriyle olan ilişkileri