stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych
TRANSCRIPT
Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku
działań planowanych Umysł - Decyzje - Zachowania, UMK, Toruń
15-16.05.2015
Piotr Makowski Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
http://pmakowski.com/ email: [email protected]
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 1
PLAN WYSTĄPIENIA
1. czym jest planning theory of intention? 2. stabilność psychologiczna w działaniu: „nierefleksyjna
(nie)rewidowalność” zamiarów, 3. ograniczenia Bratmanowskiego ujęcia stabilności
psychologicznej, 4. plastyczność planowania (I): intuicje T. Kotarbińskiego, 5. plastyczność planowania (II): uwagi nt. możliwości ujęcia
modelowego, 6. zagadnienie komplementarności ujęć stabilności
psychologicznej;P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 2
NA CZYM POLEGA PLANNING THEORY OF INTENTION?
(FENOMENOLOGIA DZIAŁAŃ ROZCIĄGNIĘTYCH W CZASIE)
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 3
PLANNING THEORY OF INTENTION - UWAGI WSTĘPNE
FORMY INTENCJONALNOŚCI W DZIAŁANIU: • robienie φ intencjonalnie (działanie intencjonalne), • robienie φ z zamiarem (intencja/zamiar w działaniu) • zamierzanie w t1 by zrobić φ w t2 (zamiar ukierunkowany na
przyszłość) future-directed intention (Bratman), distal intention (A. Mele), D-intention (E. Pacherie), prospective intention (M. Brand), prior intention (J. Searle)
zamiary ukierunkowane na przyszłość
jako stany planowaniaP. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 4
PLANNING THEORY OF INTENTION - UWAGI WSTĘPNE
FORMY INTENCJONALNOŚCI W DZIAŁANIU: • robienie φ intencjonalnie (działanie intencjonalne), • robienie φ z zamiarem (intencja/zamiar w działaniu) • zamierzanie w t1 by zrobić φ w t2 (zamiar ukierunkowany na
przyszłość) future-directed intention (Bratman), distal intention (A. Mele), D-intention (E. Pacherie), prospective intention (M. Brand), prior intention (J. Searle)
zamiary ukierunkowane na przyszłość
jako stany planowaniaP. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 5
ZAMIARY UKIERUNKOWANE NA PRZYSZŁOŚĆ - WŁASNOŚCI
- są pro-nastawieniami sądzeniowymi (pro-attitude) z odpowiednim zaangażowaniem,
- racjonalnie kontrolują i monitorują działanie w ten sposób, że ustanawiają je do chwili realizacji (powzięty zamiar utrzymuje się do momentu wykonania działania),
- są inercjalne/stabilne (j.w.), - służą za materiał do rozumowania praktycznego (rodzą kolejne zamiary na
drodze rozumowania); - są częściowe (mogą być uzupełnione wraz z upływem czasu - są ustrukturyzowane hierarchicznie (środki/cele);
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 6
ZAMIARY UKIERUNKOWANE NA PRZYSZŁOŚĆ - WŁASNOŚCI
- są pro-nastawieniami sądzeniowymi (pro-attitude) z odpowiednim zaangażowaniem,
- racjonalnie kontrolują i monitorują działanie w ten sposób, że ustanawiają je do chwili realizacji (powzięty zamiar utrzymuje się do momentu wykonania działania),
- są inercjalne/stabilne (j.w.), - służą za materiał do rozumowania praktycznego (rodzą kolejne zamiary na
drodze rozumowania); - są częściowe (mogą być uzupełnione wraz z upływem czasu) - są ustrukturyzowane hierarchicznie (środki/cele);
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 7
ZAMIARY UKIERUNKOWANE NA PRZYSZŁOŚĆ - NORMY?
„rozsądna stabilność”
- zamiary i plany powinny być stabilne w sposób rozsądny
2-POZIOMOWE PODEJŚCIE' DO „NIEREFLEKSYJNEJ (NIE)REWIDOWALNOŚCI”
• POZIOM PODSTAWOWY: pragmatyczne przyzwyczajenia i skłonności sprzyjające nierewidowaniu wcześniej powziętych zamiarów ('defaultness')
• POZIOM ZAAWANSOWANY: racjonalność (nie)ulegania tym skłonnościom i przyzwyczajeniom w poszczególnych przypadkach („czy postąpiłem właściwie, zachowując/rewidując mój zamiar, biorąc pod uwagę zmianę otoczenia mojego działania?”)
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 8
ZAMIARY UKIERUNKOWANE NA PRZYSZŁOŚĆ - NORMY?
„rozsądna stabilność”
nierewidowanie rewidowanie
(defaultness)
porzucanie zamiarów? (bez rewidowania)
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 9
ZAMIARY UKIERUNKOWANE NA PRZYSZŁOŚĆ - NORMY?
„rozsądna stabilność”
nierewidowanie rewidowanie
(defaultness)
porzucanie zamiarów? (bez rewidowania)
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 10
ZAMIARY UKIERUNKOWANE NA PRZYSZŁOŚĆ - NORMY?
„rozsądna stabilność”
nierewidowanie rewidowanie
(defaultness)
porzucanie zamiarów? (bez rewidowania)
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 11
PLASTYCZNOŚĆ PLANOWANIA - INTUICJE KOTARBIŃSKIEGO
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 12
PLASTYCZNOŚĆ PLANOWANIA
T. Kotarbiński, Walory dobrego planu (1961)P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 13
PLASTYCZNOŚĆ PLANOWANIA (Kotarbiński)
• podmiotowa zdolność do dostosowywania planów do nieprzewidzianych okoliczności
• niedookreślenie: standard nieuwzględniania w planie elementów, które uniemożliwiają jego zmianę
• plan powinien być dostosowany do stopnia niepewności otoczenia, w którym jest implementowany (Kotarbiński 1956)
możliwość porzucania środków do celu (a nawet samych celów) bez całkowitego unicestwiania planu
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 14
http://rpseawright.files.wordpress.com/2013/11/reality.png
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 16
PLASTYCZNOŚĆ PLANOWANIA - W STRONĘ UJĘCIA MODELOWEGO
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 17
PLASTYCZNOŚĆ PLANOWANIA - w stronę ujęcia modelowego
• elastyczność psychologiczna: założenia dotyczące psychologii podmiotowości praktycznej - kontrola działania w niestabilnym otoczeniu (psychological flexibility); Kashdan & Rottenberg (2010),
• planowanie wielotorowe, uwarunkowane możliwością projektowania zamiarów częściowych w sensie: Holtona (2008),
• niedookreślenie semantyczne związków między zamiarami: założenia dot. charakteru zamiarów składających się na plan niedookreślony,
• wyjaśnienie możliwości porzucania zamiarów częściowych (porzucanie tych zamiarów, które okazują się niespójne z informacjami o otoczeniu działania);
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 18
KOMPLEMENTARNOŚĆ UJĘĆ STABILNOŚCI PSYCHOLOGICZNEJ
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 19
ZAMIAR w t0 by φ w t2
w t1: zachowaj zrewiduj porzuć
refleksyjnie nierefleksyjnie refleksyjnie nierefleksyjnie
racjonalna stabilność
(Bratman)x x
plastyczność (Kotarbiński) x x x
komplementarność obu wymiarów stabilności jest rezultatem dwóch różnych obszarów ich aplikacji -
stabilnego i niestabilnego otoczenia działaniaP. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 20
ZAMIAR w t0 by φ w t2
w t1: zachowaj zrewiduj porzuć
refleksyjnie nierefleksyjnie refleksyjnie nierefleksyjnie
racjonalna stabilność
(Bratman)x x
plastyczność (Kotarbiński) x x x
komplementarność obu wymiarów stabilności jest rezultatem dwóch różnych obszarów ich aplikacji -
stabilnego i niestabilnego otoczenia działaniaP. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 21
BIBLIOGRAFIA
• Bratman, M. E. (1987). Intentions, Plans, and Practical Reason, Harvard UP. • Bratman, M. E. (1992). Planning and the stability of intention. Mind and Machines 2:
1-16. • Bratman, M. E. (2010). Agency, time, and sociality. Proceedings and Addresses of
the American Philosophical Association 84(2): 7-26. • Holton, R. (2008). Partial belief, partial intention. Mind 117 (465): 27-58. • Kashdan, T.B. & Rottenberg, J. (2010). Psychological flexibility as a fundamental aspect
of health. Clinical Psychology Review 30: 865–878. • Kotarbiński, T. (1956). Ogólne pojęcie planu. w: T. Kotarbiński, Sprawność i błąd.
Warszawa: PZWS: 58-81. • Kotarbiński, T. (1961). Walory dobrego planu. Nauka Polska 9(1): 47-58.
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 22
Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku
działań planowanych Umysł - Decyzje - Zachowania, UMK, Toruń
15-16.05.2015
Piotr Makowski Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
http://pmakowski.com/ email: [email protected]
P. Makowski, Stabilność psychologiczna w niestabilnym środowisku działań planowanych 23