stan rozpoznania stanowisk zagro¿onych i chronionych ... · œl¹skiej (trampler et al. 1990;...

DOI: 10.2478/v10111-012-0027-z Leœne Prace Badawcze (Forest Research Papers), 2012, Vol. 73 (4): 283–295.

ORYGINALNA PRACA NAUKOWA

Stan rozpoznania stanowisk zagro¿onych i chronionych gatunków floryna przyk³adzie leœnictwa Soko³owice (Nadleœnictwo Oleœnica)

Recognition of endangered and protected species in the flora and their current condition:an example from Soko³owice forest administration region (Oleœnica forest district)

Piotr Gorzelak

Nadleœnictwo Oleœnica, ul. Spacerowa 3, 56–400 Oleœnica

Tel. +48 71 3140001; fax. +48 71 3140000; e-mail: [email protected]

Abstract. This article is an attempt to draw attention to the differentiation used to conserve endangered and protectedspecies of flora in an area that is administered by the management board of the State Forests. I also draw attention toareas of insufficient knowledge of this subject-matter. A detailed inventory of endangered and protected species offlora for the purpose of planning in forestry would be very useful in light of laws related to nature conservation and theproblem of preserving biological diversity. Research in the forest administration region of Soko³owice indicates thatalmost 2/3 (65.16%) of all sites harbouring endangered and protected species of flora are new (previouslyundocumented), despite the existence of numerous protected areas – this fact indicates that there are great researchpossibilities in this field. The main conclusion from this research confirms that multifunctional forestry in Poland willprovide the greatest opportunity to preserve the widespread and numerous sites holding endangered and protectedspecies of flora in economically important forests.

Key words: endangered plants, protected plants, forestry, nature protect, biodiversity

1. Wstêp i cel pracy

Ochrona przyrody w leœnictwie polskim zyskuje wostatnich latach coraz wy¿sz¹ rangê, choæ i dotychczasby³a ona dyscyplin¹ traktowan¹ przez leœników z nale-¿yt¹ uwag¹. Jednak z racji coraz szerszej ekologizacjileœnictwa, zapocz¹tkowanej przez ustawê o lasach z1991 r. (Ustawa 1991) oraz Zarz¹dzenie nr 11A Dy-rektora Generalnego Lasów Pañstwowych z 1999 r.(PGLLP 1999), a kontynuowanej przez np. obligato-ryjne sporz¹dzanie planów ochrony przyrody dla nad-leœnictw w ramach planu urz¹dzania lasu, zmiany wzasadach hodowli lasu czy zaliczenie wielu terenówleœnych do obszarów Natura 2000, wa¿nym zagadnie-niem wydaje siê byæ inwentaryzacja zasobów przyrod-niczych poszczególnych nadleœnictw (Olaczek 2007).Obliguje do tego równie¿ ustawa o ochronie przyrody(Ustawa 2004) i stosowne do niej rozporz¹dzenia.

Celem niniejszej pracy by³o zarysowanie stanu wie-dzy o zasobach przyrodniczych lasów gospodarczych,pozostaj¹cych w zarz¹dzie Pañstwowego GospodarstwaLeœnego Lasy Pañstwowe (PGLLP), na tle dotychcza-sowej wiedzy na ten temat, w szczególnoœci za-

gro¿onych oraz chronionych gatunków roœlin. Praca jestte¿ prób¹ wskazania wagi szczegó³owej inwentaryzacjiprzyrodniczej jako bazy danych, przydatnej przy spo-rz¹dzaniu planów oraz dokonywaniu póŸniejszych mo-dyfikacji dzia³añ hodowlanych i ochronnych w lasach.

2. Materia³ i metody

Badania terenowe zosta³y przeprowadzone na te-renie leœnictwa Soko³owice w Nadleœnictwie Oleœnica(N51°15'42”, E17°27'39”) – RDLP Wroc³aw w czasiedwóch okresów wegetacyjnych, w latach 2009–2010.Badania obejmowa³y poszukiwania stanowisk roœlinprawnie chronionych oraz umieszczonych na lokalnychlub ogólnopolskich listach roœlin zagro¿onych, w³¹cza-j¹c równie¿ stanowiska porostów oraz mszaków.

W celu usprawnienia badañ leœnictwo Soko³owicepodzielono na dwie czêœci. W roku 2009 zbadanopierwsz¹ czêœæ terenu, do której nale¿a³y oddzia³y:180–187, 193, 260A, 261–268, 202–206, natomiast wroku 2010 przeprowadzono badania w drugiej czêœciterenu, w oddzia³ach: 207–217, 271–277, 297–298.

Podczas badañ penetrowano ka¿dy z oddzia³ów leœ-nictwa Soko³owice wzd³u¿ transektów, usytuowanychrównolegle do d³u¿szego boku oddzia³u. Transekty by³yoddalone od siebie o 50 m, ich liczba uzale¿niona by³aod szerokoœci oddzia³u. Powtórzeñ obserwacji w ka¿-dym z badanych oddzia³ów dokonywano w odstêpachdwutygodniowych, pocz¹wszy od pocz¹tku marca dopo³owy wrzeœnia. Zbadano równie¿ pobie¿nie tereny wadministracyjnych granicach leœnictwa Soko³owice, nie-bêd¹ce w zarz¹dzie Lasów Pañstwowych.

Za odrêbne stanowisko uznano populacje roœlin lubich czêœci, znajduj¹ce siê w ró¿nych wydzieleniach leœ-nych, których oznaczenia s¹ zgodne z Planem urz¹dza-nia lasu dla nadleœnictwa Oleœnica na lata 2003–2012(BULiGL 2003). Dla stanowisk znajduj¹cych siê pozaterenem w zarz¹dzie Lasów Pañstwowych podanowspó³rzêdne geograficzne. Nazewnictwo przyjêto zaopracowaniem Fa³tynowicza (2003), Mirka et al. (2002)oraz Ochyry et al. (2003), wykorzystuj¹c równie¿ kluczedo oznaczania ró¿nych grup taksonomicznych roœlin(Nowak, Tobolewski 1975; Rothmaler 2009; Rutkowski2004; Szafran 1957, 1961). Leœnictwo Soko³owice le¿yw kwadratach ATPOL 10 x10 km – CE22, CE31 i CE32;poszczególne stanowiska odnoszono do tych¿e kwa-dratów (Zaj¹c et al. 2001).

W celu porównania danych dokonano równie¿ prze-gl¹du literatury, dotycz¹cej przyrodniczej charakterys-tyki badanego terenu, skupiaj¹c siê na stanowiskachroœlin zagro¿onych oraz chronionych (Kossowska, Tu-rzañska 1993; BULiGL 2003; Bazan, Tarnawski 2005a,b, 2007; Gorzelak 2008, w druku; Stefañska-Krzaczek,K¹cki 2009b).

3. Charakterystyka badanego terenu

Leœnictwo Soko³owice (1163,80 ha powierzchnileœnej oraz 2553,74 ha zasiêgu terytorialnego) le¿y wca³oœci na Równinie Oleœnickiej, wzd³u¿ doliny rzekiOleœnicy, zajmuj¹c zarówno obni¿enie doliny, jak i wy¿-sze tarasy rzeczne oraz otaczaj¹ce równiny (Kondracki1988; BULiGL 2003).

Wed³ug podzia³u geobotanicznego obszar badañznajduje siê w Dziale Brandenbursko-Wielkopolskim,Krainie Dolnoœl¹skiej, zaœ wed³ug podzia³u przyrod-niczo-leœnego w Krainie Œl¹skiej, Dzielnicy Dolno-œl¹skiej (Trampler et al. 1990; Matuszkiewicz 1993).

Wed³ug Romera klimat panuj¹cy na tym terenie na-le¿y do grupy klimatów podgórskich nizin i kotlin, cojest cech¹ obszaru przejœciowego pomiêdzy klimatematlantyckim i kontynentalnym (Schmuck 1959). Prze-waga wp³ywu klimatu oceanicznego powoduje ³ago-dzenie amplitudy rocznej i w konsekwencji wystêpo-wanie ³agodnych i krótkich zim, wczesnych, wilgotnychwiosen, jak i równie¿ ciep³ego lata (Kondracki 1998).

W dolinie rzeki Oleœnicy dominuj¹ gleby zwi¹zane zdolinami rzecznymi, powstaj¹ce przy wspó³udzialewody. S¹ to zazwyczaj gleby semihydrogeniczne i hy-drogeniczne. Wystêpuj¹ tutaj czarne ziemie, gleby glejo-bielicoziemne i gleby bagienne oraz pobagienne. Nawy¿szych tarasach rzecznych oraz przyleg³ych równi-nach wystêpuj¹ równie¿ gleby brunatnoziemne, tj. bru-natne kwaœne czy bielicoziemne-rdzawe (które stanowi¹ponad 80% powierzchni leœnictwa) oraz gleby bielicowe(Bro¿ek, Zwydak 2003; BULiGL 2003; Gorzelak 2008,w druku).

284 P. Gorzelak / Leœne Prace Badawcze, 2012, Vol. 73 (4): 283–295.

Rycina 1. Procentowy udzia³ typów siedliskowych lasu w leœnictwie Soko³owice (Nadleœnictwo Oleœnica)Figure 1. The percentage participation of the forest site types in Soko³owice forest administration region (Oleœnica forestdistrict)

Stosownie do zró¿nicowania geologicznego bada-nego terenu wystêpuje równie¿ zró¿nicowanie fitosocjo-logiczne – spotyka siê tutaj zarówno zespo³y roœlinnetypowo leœne, jak i zespo³y licznych ³¹k oraz pastwiskpozostaj¹cych w przewa¿aj¹cej czêœci w rêkach pry-watnych w³aœcicieli.

Do najczêœciej wystêpuj¹cych nale¿¹ zespo³yQuerco roboris-Pinetum, Calamagrostio arundinaceae-

Quercetum petraeae oraz Leucobryo-Pinetum – dwapierwsze zwi¹zane s¹ z typem siedliskowym lasu BMœwi LMœw oraz glebami rdzawymi, natomiast zespó³ boruœwie¿ego Leucobryo-Pinetum zwi¹zany jest z wystêpo-waniem gleb bielicowych i ubo¿szych rdzawych (Ma-tuszkiewicz 2002, 2006).

Wystêpuj¹ tutaj równie¿ liczne zbiorowiska zwi¹-zane bezpoœrednio lub poœrednio z wod¹, tj. Fraxino-

Alnetum, Ribeso nigri-Alnetum, Ficario-ulmetum

minoris; mo¿na równie¿ spotkaæ zespó³ Galio sylvatici-

Carpinetum betuli, jednak doœæ rzadko. W zwi¹zku zobecnoœci¹ na tym terenie kilku stawów hodowlanychwystêpuj¹ tutaj równie¿ zbiorowiska z klas Potametea

czy Phragmitetea, jak równie¿ zbiorowiska ³¹k, muraw ipastwisk z klas Molinio-Arrenatheretea, Koelerio-Cory-

nephoretea czy Nardo-Callunetea (Matuszkiewicz2002; Bazan, Tarnawski 2005a, b, 2007; Matuszkiewicz2006; Dzwonko 2007; Gorzelak 2008, w druku; Ste-fañska-Krzaczek, K¹cki 2009a, b).

Ze wzglêdu na ró¿norakie wp³ywy zewnêtrzne, takiejak gospodarka rolna, leœna czy te¿ wp³yw pobliskichosad, wymienione zbiorowiska podlegaj¹ zniekszta³ce-niom ró¿nego typu – obserwuje siê tutaj procesy mono-typizacji, fruticetyzacji, cespityzacji, juwenalizacji, neo-fityzacji czy pinetyzacji (Stefañska-Krzaczek, K¹cki2009a).

Zró¿nicowanie typów siedliskowych lasu, równie¿powi¹zane z wystêpuj¹cymi glebami, rozk³ada siê bar-dzo nierównomiernie – ponad 80% stanowi¹ siedliskaBMœw i LMœw (ryc. 1.). Odnotowano wystêpowanierównie¿ takich typów siedliskowych lasu jak: LMw,Lœw, Lw, Ol, Olj, L³ (BULiGL 2003).

Tereny chronione na terenie leœnictwa Soko³owicereprezentowane s¹ przez trzy u¿ytki ekologiczne („OlsySpalickie", „Olsy Soko³owickie" oraz „Mokrad³aBoguszyckie”), jeden proponowany u¿ytek ekologiczny(„Uroczysko Grotowskiego – Ma³e Brzezie”) orazobszar Natura 2000 „Dolina Oleœnicy i potoku Bogu-szyckiego”(Natura 2000), obejmuj¹ce swoim zasiêgiemzarówno tereny PGL LP, jak równie¿ tereny prywatne.

4. Wyniki

Na podstawie obserwacji przeprowadzonych w te-renie na obszarze leœnictwa Soko³owice oraz analizy

dostêpnej literatury, dotycz¹cej badanego obszaru,stwierdzono wystêpowanie 68 gatunków roœlin chro-nionych oraz posiadaj¹cych kategoriê zagro¿enia nalistach regionalnych i krajowych, na 686 stanowiskach(tab. 1.) (Kossowska, Turzañska 1993; BULiGL 2003;Bazan, Tarnawski 2005a, b, 2007; Gorzelak 2008, wdruku; Stefañska-Krzaczek, K¹cki 2009b). Spoœród nich52 gatunki objête s¹ ochron¹ gatunkow¹ (643 stano-wiska), a 29 gatunków posiada ró¿ne kategorie zagro-¿enia (103 stanowiska). Wœród stwierdzonych gatunkówroœlin wystêpuje 18 gatunków mchów (287 stanowisk)oraz 10 gatunków porostów (39 stanowisk). Wystêpo-wania jednego gatunku znanego z literatury (Salvia

glutinosa) nie zdo³ano potwierdziæ w terenie (Bazan,Tarnawski 2007). Stanowiska dotychczas niepubliko-wane stanowi¹ 65,16% ogólnej liczby stwierdzeñ (55gatunków).

Pod wzglêdem liczby odnalezionych gatunkówdominuj¹ zbiorowiska leœne (klasy Querco–Fagetea,

Alnetea glutinosae oraz Vaccinio –Piceetea), którychgatunki stanowi¹ 54,41% ogó³u stwierdzeñ. Stanowiskapoza terenami pozostaj¹cymi w zarz¹dzie PGLLPstanowi¹ 2,62% ogó³u stwierdzeñ (15 gatunków na 18stanowiskach).

W ujêciu fitosocjologicznym (Matuszkiewicz 2006)gatunki roœlin z terenu leœnictwa Soko³owice nale¿¹ donastêpuj¹cych grup syntaksonomicznych:

1. Zbiorowiska wodne i bagienne:klasa Scheuchzerio-Caricetea – 2 gatunki,klasa Potametea – 3 gatunki,klasa Oxyccoco-Sphagnetea – 1 gatunek.

2. Zbiorowiska szeroko pojêtych u¿ytków zielonych(³¹ki, murawy, pastwiska):

klasa Molinio-Arrhenatheretea – 5 gatunków,klasa Nardo-Callunetea – 2 gatunki,kl. Koelerio-Corynephoretea – 1 gatunek

3. Zbiorowiska leœne i welonowe:klasa Querco-Fagetea – 16 gatunków,klasa Alnetea glutinosae – 4 gatunki,klasa Vaccinio-Piceetea – 17 gatunków,klasa Rhamno-Prunetea – 2 gatunki.

4. Zbiorowiska segetalne, ruderalne i porêbowe:klasa Stellarietea mediae – 1 gatunek.

5. Szuwary w³aœciwe i turzycowe:klasa Phragmitetea – 1 gatunek.

Ponadto 13 gatunków reprezentuje inne zbioro-wiska.

P. Gorzelak / Leœne Prace Badawcze, 2012, Vol. 73 (4): 283–295. 285


12

34

56

7

9.C

hrob

otek

naje

¿ony

Cla

donia

port

ento

sa(D

ufou

r)C

oem

.18

1c,h

CE

22C

z

10.

Chr

obot

ekre

nife

row

yC

ladonia

rangif

erin

a(L

.)W

eber

exF.

H.W

igg.

185c

;181

h;18

2bC

E22

Cz

11.

Chr

obot

eksm

uk³y

Cla

donia

cili

ata

(Stir

t.)H

arm

.20

9f,d

CE

32C

z

12.

Cis

posp

olity

Tacs

us

bacc

ata

L.

273a

8C

E32

Cz

13.

Cza

rtaw

apo

œred

nia

Cir

caea

inte

rmed

iaE

hrh.

217a

;261

bC

E22

LC

14.

Dra

bik

drze

wko

wat

yC

lim

aci

um

den

dro

ides

(Hed

w.)

Web

.etM

ohr

268c

CE

32C

z

216i

CE

22

15.

Dzi

ubko

wie

cbr

uzdk

owan

yE

urh

ynch

ium

stri

atu

m(H

edw

.)Sc

him

p.26

1a;1

84h

CE

22C

z

16.

Dzi

ubko

wie

cZ

ette

rste

dta

Eurh

ynch

ium

angust

iret

e(B

roth

.)T

.Kop

.20

3a;2

71j;

263d

CE

32C

z

17.

Fa³d

owni

kna

stro

szon

yR

hyt

idia

del

phus

squarr

osu

s

(Hed

w.)

War

nst.

184h

;217

a,ax

,bx

CE

22C

z

215k

CE

32

18.

Fa³d

owni

ktr

zyrz

êdow

yR

hyt

idia

del

phus

triq

uet

rus

(Hed

w.)

War

nst.

184h

CE

22C

z

19.

Gaj

nik

lœni

¹cy

Hyl

oco

miu

msp

lenden

s(H

edw

.)Sc

him

p.26

6f,g

CE

32C

z

180h

;184

c,d,

f;18

1a;1

82b,

c,d;

185b

,cC

E22

20.

Gr¹

¿el¿

ó³ty

Nuphar

lute

um

(L.)

Sibi

th.e

tSm

.18

4g1

CE

22C

z

21.

Gro

szek

b³ot

nyL

ath

yrus

palu

ster

L.

184h

5C

E22

NT

1)E

17°2

5'20

”,N

51°1

4'01

”

276f

3 ;nie

u¿yt

ekpr

ywat

ny9

1)C

E31

215b

4C

E32

22.

Gro

szek

skrz

ydla

sty

Lath

yrus

monta

nus

Ber

nh.

267g

;264

bC

E32

NT

261f

CE

22

23.

Gru

szyc

zka

okr¹

g³ol

istn

aP

yrola

rotu

ndif

oli

aL

.18

6bC

E22

LC

24.

Kal

ina

kora

low

aV

iburn

um

opulu

sL

.26

0Aa;

183n

8 ;184

h5 ;186

a8C

E22

Cz

1)E

17°2

5'20

”,N

51°1

4'20

”

268d

1 ;267

d1 ;215

c,t8

CE

32

276f

3 ;³¹k

apr

ywat

na1)

CE

31

25.

Koc

anki

pias

kow

eH

elic

hry

sum

are

nari

um

L.

³¹ka

pryw

atna

1);³

¹ka

pryw

atna

2)C

E22

Cz

1)E

17°2

8'32

”,N

51°1

6'24

”,2)

E17

°28'

37”,

N51

°16'

15”

26.

Kok

oryc

zw

¹t³a

Cory

dali

sin

term

edia

(L.)

Mer

at26

2a6 ;2

61c;

260A

a;la

spr

ywat

ny1)

CE

22L

C1)

E17

°29'

50”,

N51

°16'

51”

268d

CE

32

27.

Kon

wal

iam

ajow

aC

onva

llari

am

aja

lis

L.

260A

a,b8 ,c

8 ,d,f

8 ;261

b8 ,f8 ,g

5 ;262

b8 ,c,f

8C

E22

Cz

263a

8 ,d8 ,f

8 ,h8 ,i,

l;26

4b,d

8 ,f8 ,h

;202

a,c8 ;2

03c8 ,g

;204

a8 ;21

1a8 ;2

12a8 ,b

8 ;213

b8 ,c8 ;2

98a,

d8C

E32


12

34

56

7

28.

Kop

ytni

kpo

spol

ity

Asa

rum

euro

paeu

mL

.18

4a8 ;2

16j1 ,b

;260

Aa;

las

pryw

atny

1)C

E22

Cz

1)E

17°2

9'49

”,N

51°1

6'46

”

215k

CE

32

29.

Kos

acie

csy

bery

jski

Iris

sibir

ica

L.

£¹k

apr

ywat

na7

1)C

E32

C/V

U/V

1)E

17°2

8'26

”,N

51°1

6'04

”

30.

Kos

trze

wa

leœn

aF

estu

caalt

issi

ma

All.

183n

CE

22L

C

31.

Kru

szyn

apo

spol

ita

Fra

ngula

aln

us

Mill

.18

0b8 ,h

8 ,i8 ;181

b8 ,c8 ,d

8 ;182

a8 ,b8 ,c

8 ;183

a,b8 ,c

8 ,d8 ,f

8 ,g8 ,h

8 ,j8 ,n,l;

184a

8 ,b8 ,d

8 ,f8 ,h

8 ,i8 ;185

b8 ,f8 ;

186b

8 ,c8 ,f

8 ;187

a8 ,c8 ;2

16a,

b,c8 ,d

,f8 ,g

8 ,h8

j1 ;21

7h8 ,i8 ,j8 ,a

x8 ;260

Aa8 ,b

8 ,c8 ,d

8 ,f8 ;2

61a8 ,b

8 ,c8 ,d

8 ,f8 ,g

8 ;26

2a8 ,b

8 ,c8 ,d

8 ,f8

CE

22C

z

202a

8 ,c8 ,b

8 ,f8 ;2

03a,

c,g8 ,h

8 ,f;2

04b,

f,i,j

8 ;20

5a8 ,b

8 ,d8 ,f

8 ,g8 ;2

06a8 ,b

8 ,c8 ,d

8 ,f8 ;2

07a8 ,b

8 ,c8 ;

208a

8 ,b8 ,c

8 ,d8 ,f

8 ;209

a,b8 ,c

,f8 ;2

11a8 ,b

8 ;212

a8 ,b8 ,f

;21

3a,b

8 ,c8 ,d

8 ,g,f

8 ;21

4a8 ,b

,c8 ,g

8 ,j8 ,m,n

8 ,i;21

5a8 ,f

8 ,h8 ,k

,l8 ,n8 ;2

63c8 ,d

,f,g

8 ,h8 ,i;

264a

,b,c

,d,f

,g;

265a

8 ,c8 ,d

8 ,f,g

8 ,h8 ;2

66a8 ,b

8 ,c8 ,f

8 ,g8 ,h

8 ,i8 ;26

7a8 ,b

1 ,c8 ,j8 ,k

,l8 ,f8 ,g

8 ,i8 ;268

b4 ,d8 ,c

8 ,f8 ;2

71b8 ,k

8 ,l8 ;

272b

,c8 ,d

8 ,h,i;

273a

8 ;274

b,d1 ,g

,i,f8 ,h

8 ;275

g,f8 ,a

,c8 ,d

,h;

277b

;297

a,b,

c8 ;298

a8 ,b8 ,c

,d8 ,f

8

CE

32

193a

1 ,b8 ;2

10b8 ,c

8 ,d8 ,f

8 ,g8 ,h

8 ,i8 ,j8 ;276

a8 ,b,c

,d,f

8C

E31

32.

Kuk

u³ka

plam

ista

Dact

ilorh

iza

macu

lata

(L.)

Soo

£¹k

apr

ywat

na1)

CE

22C

/VU

1)E

17°2

9'22

”,N

51°1

6'36

”

33.

Kuk

u³ka

szer

okol

istn

aD

act

ilorh

iza

maja

lis

(RC

HB

.)P.

F.H

UN

T&

SUM

ME

RH

.26

8a1

CE

32C

/NT

34.

Lis

tera

jajo

wat

aL

iste

raova

ta(L

.)R

.Br.

184a

5C

E22

C

35.

M¹k

lata

rnio

wa

Eve

rnia

pru

nast

ri(L

.)A

ch.

184f

,b;1

80b,

f,18

1c,1

85d,

cC

E22

Cz/

NT

211a

;213

b;26

4f;2

68b;

267j

CE

32

36.

M¹k

lik

otrê

bias

tyP

seudev

ernia

furf

ura

cea

(L.)

Zop

f18

0b,1

81c,

185d

,cC

E22

C

37.

Mok

rad³

oszk

aza

ostr

zona

Call

ierg

onel

lacu

spid

ata

(Hed

w.)

Loe

ske

184a

,hC

E22

Cz

276f

CE

31

268c

CE

32

38.

Ost

ró¿e

czka

poln

aC

onso

lida

regali

sG

ray

275h

CE

32L

C

39.

Pier

wio

snka

leka

rska

Pri

mula

veri

sL

.26

2b6

CE

22C

z

40.

Piór

osz

pier

zast

yP

tili

um

cris

ta-c

ast

rensi

s(H

edw

.)D

eN

ot.

205a

;266

fC

E32

Cz

41.

P³on

nik

posp

olit

yP

oly

tric

hum

com

mune

Hed

w.

211a

;212

aC

E32

Cz

217x

;262

bC

E22

42.

P³uc

nica

isla

ndzk

aC

etra

ria

isla

ndic

a(L

.)A

char

ius

181d

,hC

E22

Cz/

VU

43.

P³uc

nik

mod

ryP

lati

smati

agla

uca

(L)

W.L

.Cul

bet

C.F

.Cul

b18

0f;1

84f,

bC

E22

C


12

34

56

7

44.

Pom

ocni

kba

ldas

zkow

yC

him

aphil

aum

bel

lata

(L.)

W.P

.C.B

AR

TO

N18

6b;1

82d

CE

22C

/EN

45.

Porz

eczk

acz

arna

Rib

esnig

rum

L.

276f

3C

E31

Cz

268c

,fC

E32

262a

;261

a,c;

260A

a;21

6f1 ;1

84a5

CE

22

46.

Próc

hnic

zek

b³ot

nyA

ula

com

niu

mpalu

stre

(Hed

w.)

Schw

ägr.

£¹k

apr

ywat

na1)

CE

32

Cz

1)E

17°2

5'32

”,N

51°1

4'09

”

47.

Prz

ytuli

aw

onna

Gali

um

odora

tum

(L.)

Scop

.26

0Aa

CE

22C

z

48.

Rok

ietn

ikpo

spol

ityP

leuro

zium

schre

ber

i(W

illd.

)M

itten

.26

3a,b

,d,f

,g,h

;264

a,b,

c,d,

f,g,

hi;

265a

,b,c

,d,f

,g,h

;26

6a,b

,c,d

,f,g

,h,i;

267a

,b,c

,d,f

,g,i,

k;26

8f;2

71h,

i;27

2b,d

,h,i,

g;27

3b,c

,d,g

,i,j;

274b

,g,h

,i,d,

f;27

5a,b

,c,d

,f,g

,h;2

97a,

b,c,

d;29

8a,b

,c;2

77b;

209a

,b,c

,d,f

;208

a,b,

c,f;

207a

;206

b,c;

205a

,b,c

,d;

204b

,c,d

,f,i,

j;20

3a,b

,c,f

,g,h

,i;20

2a,b

,c,d

,f;2

11a,

b;21

2a,b

;213

b,c,

d;21

4a,c

;

CE

32C

z

276d

;193

a,b;

210a

,c,d

;C

E31

182a

,b,c

,d;1

83a,

b,f,

c,d;

181a

,b,c

,d,g

,f,h

;180

d,g,

h,i,b

,f;

184b

,c,d

,f;1

85a,

b,c,

d,f;

186a

,b,c

,d,f

;187

a,b,

c;21

6a,f

;26

0Ab,

c,d,

f;26

1b,d

,f,g

;262

b,c,

d,f;

216f

;21

7a,a

x,bx

,fx

CE

22

49.

Rut

ewka

w¹s

kolis

tna

Thali

ctru

mlu

cidum

L.

184a

5C

E22

LC

1)E

17°2

5'21

”,N

51°1

3'58

”

276f

3 ;nie

u¿yt

ekpr

ywat

ny9

1)C

E31

215b

4C

E32

50.

Rzê

œlha

kow

ata

Call

itri

che

ham

ula

taK

utz.

exW

.D.J

.Koc

h21

5c;

214b

CE

32D

D

51.

Sied

mio

pale

czni

kb³

otny

Com

aru

mpalu

stre

L.

³¹ka

pryw

atna

1)C

E32

NT

1)E

17°2

5'32

”,N

51°1

4'09

”

52.

Skrz

ypol

brzy

mi

Equis

etum

telm

ate

iaE

hrh.

184a

5C

E22

C/V

U1)

E17

°25'

17”,

N51

°14'

10”

nieu

¿yte

kpr

ywat

ny9

1)C

E32

268d

4C

E32

53.

Star

zec

b³ot

nySen

ecio

conges

tus

(R.B

r.)

D.C

.18

4g5

CE

22V

U1)

E17

°25'

24”,

N51

°14'

00”

nieu

¿yte

kpr

ywat

ny9

1)C

E31

214b

4 ;215

c4C

E32

54.

Star

zec

kêdz

ierz

awy

Sen

ecio

rivu

lari

s(W

alds

t.&

Kit.

)D

C.

268a

6 ,d6 ,c

;215

c;21

4mC

E32

NT

216i

CE

22

55.

Œnie

dek

bald

aszk

owat

yO

rnit

hogalu

mum

bel

latu

mL

.18

7cC

E22

LC

56.

Œnie

¿yca

wio

senn

aL

euco

jum

vern

um

L.

260A

a6 ;³¹k

apr

ywat

na1)

CE

22C

/NT

/V1)

E17

°29'

53”,

N51

°16'

51”

57.

Œnie

¿ycz

kapr

zebi

œnie

gG

ala

nth

us

niv

ali

sL

.26

0Aa

CE

22C

/NT

297c

6C

E32

praw

dopo

dobn

iesy

nant

ropi

jne


12

34

56

7

58.

Sza³

wia

lepk

aSalv

iaglu

tinosa

L.

prop

onow

any

u¿yt

ekek

olog

iczn

y„U

rocz

ysko

Gro

tow

skie

go–

Ma³

eB

rzez

ie”5

CE

22R

Eni

epo

twie

rdzo

no

59.

Tor

fow

iec

nast

rosz

ony

Sphagnum

squarr

osu

mL

.26

0Aa;

184h

CE

22C

z

268c

CE

32

60.

Tor

fow

iec

b³ot

nySphagnum

palu

stre

L.

184h

CE

22C

61.

Tuj

owie

cta

mar

yszk

owy

Thuid

ium

tam

ari

scin

um

(Hed

w.)

Br.

Eur

.18

4h;2

60A

aC

E22

Cz

62.

Tur

zyca

tuni

kow

aC

are

xappro

pin

quata

Schu

m.

215c

4 ,a4 ;2

14a4 ;³

¹ka

pryw

atna

1)C

E32

NT

1)E

17°2

8'32

”,N

51°1

6'04

”

nieu

¿yte

kpr

ywat

ny9

2)C

E31

2)E

17°2

5'14

”,N

51°1

4'06

”

³¹ka

pryw

atna

3);2

16h5

CE

223)

E17

°29'

15”,

N51

°16'

36”

63.

Waw

rzyn

ekw

ilcze

³yko

Daphne

mez

ereu

mL

.26

0Aa;

184a

8 ;216

b8 ,g5 ;2

17h8 ,i8

CE

22C

214m

4 ;213

a8C

E32

64.

Wid

³ak

goŸd

zist

yL

ycopodiu

mcl

ava

tum

L.

203a

CE

32C

/VU

182b

CE

22

65.

Wid

³ak

ja³o

wco

wat

yL

ycopodiu

mannoti

num

L.

266i

6C

E32

C/V

U

66.

Wid

³oz¹

bkê

dzie

rzaw

yD

icra

num

poly

setu

mSw

.18

0i,h

;184

d,f;

182b

;181

a,c,

h,d;

185b

,c;1

86a,

b,c,

f;18

7a,c

CE

22C

z/V

U

204f

;208

b;20

9a,b

,c;2

66f,

g,b

CE

32

67.

Wid

³oz¹

bm

iot³o

wy

Dic

ranum

scopari

um

(L.)

Hed

w.

181a

,c,h

;185

b,c;

187a

,c;1

82b;

186b

,fC

E22

Cz

264g

;209

a,b;

204f

;208

b;20

5gC

E32

68.

W³o

sien

iczn

ikw

odny

Batr

ach

ium

aquati

le(L

.)D

um.

184a

5C

E22

C

276f

3C

E31

�ró

d³o

/Sou

rce:

1K

osso

wsk

a,T

urza

ñska

1993

,2St

efañ

ska-

Krz

acze

k,K

¹cki

2009

b,3

Baz

an,T

arna

wsk

i200

5a,4

Baz

an,T

arna

wsk

i200

5b,5

Baz

an,T

arna

wsk

i200

7,6

Gor

zela

k20

08,

7G

orze

lak

(wdr

uku)

,8B

UL

iGL

2003

,9T

arna

wsk

i200

4.

5. Dyskusja i wnioski

Szczegó³owa inwentaryzacja chronionych oraz za-gro¿onych wyginiêciem gatunków flory na terenie leœ-nictwa Soko³owice w znacznym stopniu uzupe³ni³a wy-niki wczeœniejszych, licznych badañ na tym terenie.Blisko 2/3 liczby stanowisk nie by³o wczeœniej zare-jestrowanych, chocia¿ w granicach leœnictwa znajdujesiê wiele terenów chronionych (trzy u¿ytki ekologiczne,jeden proponowany u¿ytek ekologiczny oraz obszarNatura 2000).

Wobec zmieniaj¹cego siê charakteru lasów w Polscezwi¹zanego z przebudow¹ litych soœnin na drzewostanyodpowiadaj¹ce siedlisku, zmian zachodz¹cych w zes-po³ach roœlinnych na skutek zaniechania niektórychaspektów tradycyjnego sposobu u¿ytkowania terenówleœnych (wypas, zbiór œcio³y), wp³ywu zwi¹zkówazotowych na roœlinnoœæ i glebê, zmian klimatycznychoraz problemu zachowania ró¿norodnoœci biologicznej,dane te mog¹ stanowiæ doskona³¹ bazê podstawow¹,przydatn¹ w planowaniu zarówno dzia³añ z zakresuochrony przyrody, jak równie¿ ochrony i hodowli lasu(Czerepko, Soko³owski 2006; Krzy¿anowski et al. 2002;Matuszkiewicz (red.) 2007; Szwagrzyk 2007; Korzeniak2009; Za³uski 2009). Fakt ten ma du¿e znaczenie,zw³aszcza wobec stwierdzenia, ¿e tak wysoki procentnieznanych stanowisk flory nie jest przypadkiem odo-sobnionym, lecz znajduj¹cym potwierdzenie w lite-raturze (K¹cki et al. 2003).

Ochrona stanowisk rzadkich i zagro¿onych wygi-niêciem gatunków flory w lasach nie wymaga zanie-chania u¿ytkowania zasobów drzewnych czy te¿ wy³¹-czenia z u¿ytkowania terenów leœnych, a tylko mody-fikacji standardowych czynnoœci z zakresu ochrony ihodowli lasu, wykonywanych w ramach planuurz¹dzania lasu dla nadleœnictw PGLLP, chocia¿ mo¿ebyæ czasami obci¹¿eniem dla gospodarki leœnej (Kuja-wa-Pawlaczyk, Pawlaczyk 2001, 2003; Fa³tynowicz2006; Szwagrzyk 2007; Referowska-Chodak 2010).

Czynnoœci takie, jak: czyszczenia, trzebie¿e czyu¿ytkowanie rêbne drzewostanu, powinny byæ poprze-dzone lustracj¹ terenu w celu zidentyfikowania wystê-puj¹cych tam rzadkich i chronionych gatunków flory.Nale¿y zwróciæ uwagê równie¿ na gatunki porostówepifitycznych, wœród których równie¿ wystêpuj¹gatunki zagro¿one (w badanym leœnictwie – 4 gatunki na22 stanowiskach).

Nastêpstwem tego bêdzie, w miarê mo¿liwoœci,pe³na ochrona tych¿e gatunków, poprzez lokalizacjêszlaków zrywkowych poza ich stanowiskami, unikanieœcinki oraz zak³adania sk³adnic w miejscach ich wystê-powania czy te¿ lokalizacja kêp ekologicznych, wyzna-czanych w ramach u¿ytkowania rêbnego, w miejscachwystêpowania rzadkich gatunków.

Czynnoœci z zakresu ochrony lasu, a dok³adnie ichlokalizacjê w terenie, tj. wyk³adanie drzew zgryzowychdla jeleniowatych czy wyk³adanie pu³apek klasycznychna szkodniki wtórne, powinno równie¿ planowaæ siê napodstawie lustracji terenowej w celu unikniêcia przy-padkowego zniszczenia cennych przyrodniczo stano-wisk flory (Berdowski 2003; Fa³tynowicz 2006; Olaczek2007; Gorzelak 2008, 2009).

Jednoczeœnie stwierdziæ trzeba, ¿e sama gospodarkaleœna bywa jednym z czynników generuj¹cych rozprze-strzenianie siê lub ochronê niektórych gatunków, po-przez nisze ekologiczne, które tworzone s¹ w trakciezabiegów hodowlanych, np. rozprzestrzenianie siê po-rostów z rodzaju Cladonia wzd³u¿ u¿ytkowanych dróg iszlaków zrywkowych (Kujawa-Pawlaczyk, Pawlaczyk2003; Fa³tynowicz 2006).

Dane o stanie flory powinny byæ zawarte w planieochrony przyrody wraz ze szczegó³owymi zaleceniamidotycz¹cymi dzia³añ potrzebnych dla zachowania sta-nowisk tych¿e gatunków. Niestety metodyka pracurz¹dzeniowych nie jest w stanie obj¹æ swoim zakresempe³nej inwentaryzacji zagro¿onych i chronionych ga-tunków roœlin, co wyraŸnie widaæ w prezentowanymmateriale badawczym – dane o stanowiskach rzadkich ichronionych gatunków roœlin, opracowane na podstawieplanu urz¹dzania lasu (PUL) (BULiGL 2003) dla nad-leœnictwa Oleœnica, stanowi¹ 26,82% ogó³u stanowiskoraz 11,76% liczby gatunków stwierdzonych w trakciebadañ, przy czym g³ównym gatunkiem inwentaryzo-wanym by³a kruszyna pospolita (80,97% liczby stwier-dzonych w PUL stanowisk). Dlatego celowym jestkorzystanie z informacji pracowników terenowych LPoraz uzupe³nienie danych na podstawie literatury, jakrównie¿ w porozumieniu ze specjalistami. Wi¹¿e siê torównie¿ z dobrym rozpoznawaniem gatunków przezpracowników terenowych LP, co powinno byæ wspie-rane poprzez szkolenia z tego zakresu (Gorzelak 2008;Referowska-Chodak 2010).

Innym aspektem jest ochrona czynna chronionych izagro¿onych gatunków flory, która generuj¹c koszty,obci¹¿a finansowo PGLLP, jak równie¿ niespójneprawo ochrony przyrody, dotycz¹ce zw³aszcza obsza-rów Natura 2000, co rodzi wiele powa¿nych pytañ doty-cz¹cych gospodarki leœnej na tych terenach – problemyte nie zosta³y do tej pory rozwi¹zane systemowo(Szwagrzyk 2007; Referowska-Chodak 2010; Kacprzak2011).

Wyniki przeprowadzonych badañ pozwalaj¹ na sfor-mu³owanie nastêpuj¹cych wniosków:

1. Ochrona stanowisk rzadkich i zagro¿onych wygi-niêciem gatunków flory w lasach nie wymaga zanie-chania u¿ytkowania zasobów drzewnych czy te¿ wy³¹-czania z u¿ytkowania terenów leœnych.


2. Szczegó³owe rozpoznanie stanowisk zagro¿onychi chronionych gatunków flory mo¿e stanowiæ doskona³¹bazê podstawow¹, przydatn¹ w planowaniu dzia³añ zzakresu ochrony przyrody, ochrony i hodowli lasu.

3. Stan rozpoznania stanowisk zagro¿onych i chro-nionych gatunków flory jest dalece niewystarczaj¹cywobec obowi¹zuj¹cego prawa oraz tendencji panu-j¹cych w szeroko pojêtej ochronie przyrody.

Literatura

Bazan S., Tarnawski D. 2005a. Proponowany u¿ytek ekolo-giczny „Olsy Spalickie”. Maszynopis. Instytut Zoologicz-ny Uniwersytetu Wroc³awskiego, Zak³ad Bioró¿norod-noœci i Taksonomii Ewolucyjnej.

Bazan S., Tarnawski D. 2005b. Proponowany u¿ytek eko-logiczny „Olsy Soko³owickie”. Maszynopis. Instytut Zoo-logiczny Uniwersytetu Wroc³awskiego, Zak³ad Bioró¿-norodnoœci i Taksonomii Ewolucyjnej.

Bazan S., Tarnawski D. 2007. Proponowany u¿ytek ekolo-giczny „Uroczysko Grotowskiego – Ma³e Brzezie”. Ma-szynopis. Instytut Zoologiczny Uniwersytetu Wroc³aw-skiego, Zak³ad Bioró¿norodnoœci i Taksonomii Ewo-lucyjnej.

Berdowski W. 2003. Zanikanie gatunków leœnych na DolnymŒl¹sku, w: Zagro¿one gatunki flory naczyniowej DolnegoŒl¹ska (red. Z. K¹cki). Instytut Biologii Roœlin Uniwer-sytetu Wroc³awskiego, Wroc³aw, Polskie TowarzystwoPrzyjació³ Przyrody „Pro Natura”, s. 165–174. ISBN8391962601.

Bro¿ek S., Zwydak M., 2003. Atlas gleb leœnych Polski. War-szawa. Centrum Informacji Lasów Pañstwowych, 466 s.ISBN 8388478176.

BULiGL. 2003. Plan urz¹dzania lasu dla Nadleœnictwa Oleœ-nica na lata 2003–2012. Maszynopis. Biuro Urz¹dzaniaLasu i Geodezji Leœnej w Brzegu.

Cieœliñski S., Czy¿ewska K., Fabiszewski J. 2006. Czerwonalista porostów w Polsce, w: Czerwona lista roœlin i grzy-bów Polski (red. Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda,Z. Szel¹g). Kraków, Instytut Botaniki im. W. Szafera,PAN, s. 71–90. ISBN 8389648385.

Czerepko J., Soko³owski A. W. 2006. Zmiany roœlinnoœcimokrade³ leœnych na terenie Bia³owieskiego Parku Naro-dowego w przeci¹gu ostatnich 30–40 lat badañ. Materia³yz konferencji jubileuszowej z okazji 85-lecia Bia³owies-kiego Parku Narodowego „Nauka – Przyroda – Cz³owiek”,Bia³owie¿a, Wydawnictwo Bia³owieskiego Parku Naro-dowego, s. 39–58.

Dzwonko Z. 2007. Przewodnik do badañ fitosocjologicznych.Poznañ – Kraków, Instytut Botaniki Uniwersytetu Jagiel-loñskiego, 304 s. ISBN 9788389949233.

Fa³tynowicz W. 2003. The lichens, lichenicolous and alliedfungi of Poland. An annotated checklist. Kraków,W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Science.

Fa³tynowicz W. 2006. Porosty w lasach Polski – znaczenie,zagro¿enie, ochrona. Rogów, Studia i Materia³y Centrum

Edukacji Przyrodniczo-Leœnej, 8(4): 193–200.

Gorzelak P. (w druku). Nowe stanowisko kosaæca syberyj-skiego Iris sibirica L. (Iridaceae) na Dolnym Œl¹sku. Acta

Botanica Silesiaca.Gorzelak P. 2008. Zagro¿one oraz chronione gatunki flory

naczyniowej Równiny Oleœnickiej oraz zachodniej czêœciWzgórz Trzebnickich. Acta Botanica Silesiaca, 3:107–120.

Gorzelak P. 2009. Nowe stanowisko widlicza sp³aszczonegoDiphasiastrum complanatum L. (Lycopodiaceae) na Dol-nym Œl¹sku i mo¿liwoœci jego ochrony z punktu widzenialeœnika. Acta Botanica Silesiaca, 4: 125–133.

Kacprzak P. 2011. Problemy gospodarki leœnej na obszarachNatura 2000. Warszawa, Wydawnictwo „Œwiat”, Biblio-teczka Leœniczego, 335.

K¹cki Z., Dajdok Z., Szczeœniak E. 2003. Czerwona lista roœlinnaczyniowych Dolnego Œl¹ska, w: Zagro¿one gatunkiflory naczyniowej Dolnego Œl¹ska (red. Z. K¹cki). Wro-c³aw, Instytut Biologii Roœlin Uniwersytetu Wroc³aw-skiego, Polskie Towarzystwo Przyjació³ Przyrody „ProNatura”, s. 9–65. ISBN 8391962601.

Kondracki J. 1988. Geografia fizyczna Polski. Warszawa,PWN, 463 s. ISBN 8301023236.

Korzeniak J. 2009. National monitoring of threats and theeffectiveness of vascular plant protection in Poland,w: Rare, relict and endangered plants and fungi in Poland(eds. Z. Mirek, A. Nikel). Kraków, W. Szafer Institute ofBotany, Polish Academy of Science, s. 31–40. ISBN9788389648785.

Kossowska M., Turzañska M. 1993. Inwentaryzacja stanowiskchronionych gatunków roœlin na terenie gminy Oleœnica.Maszynopis. Wojewódzki Konserwator Przyrody we Wro-c³awiu.

Krzy¿anowski A., Zaj¹czkowski S., Zielony R. 2002. Struk-tura siedlisk leœnych w Polsce oraz kierunki zmian, w:In¿ynieria ekologiczna, 6 (red. J. Siuta) Warszawa, PolskieTowarzystwo In¿ynierii Ekologicznej, s. 38–46. ISBN8391139093.

Kujawa-Pawlaczyk J., Pawlaczyk P. 2001. Rzadkie i zagro-¿one roœliny naczyniowe lasów Ziemi Lubuskiej i £u¿yc.Œwiebodzin, Wydawnictwo Lubuskiego Klubu Przyrod-ników, 222 s. ISBN 8387846171.

Kujawa-Pawlaczyk J., Pawlaczyk P. 2003. Ochrona rzadkichi zagro¿onych roœlin w lasach. Œwiebodzin, Wydawnic-two Lubuskiego Klubu Przyrodników, 118 s. ISBN8387846287.

Matuszkiewicz J. M. 1993. Krajobrazy roœlinne i regiony geo-botaniczne Polski. Prace Geograficzne, 158: 5–107.

Matuszkiewicz J. M. 2002. Zespo³y leœne Polski. Warszawa,PWN, 357 s. ISBN 8301134011.

Matuszkiewicz J. M. (red.) 2007. Geobotaniczne rozpoznanietendencji rozwojowych zbiorowisk leœnych w wybranychregionach Polski. Warszawa, PAN, Instytut Geografii iPrzestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego,Monografie 8, 976 s. ISBN 9788387954780.

Matuszkiewicz W. 2006. Przewodnik do oznaczania zbio-rowisk roœlinnych Polski. Warszawa, PWN, 537 s. ISBN9788301144395.

Mirek Z., Piêkoœ-Mirkowa H., Zaj¹c A., Zaj¹c M., Paul W.,Ronikier M. et al. 2002. Flowering plants and pterido-phytes of Poland a checklist. Biodiversity of Poland, 1.


Kraków, W. Szafer Institite of Botany. Polish Academy ofSciences, 442 s. ISBN 8385444831.

Natura 2000 viewer. Natura 2000 – Standard Data Form –Dolina Oleœnicy i Potoku Boguszyckiego, PLH020091.European Enviroment Agency. http://natura2000.eea.europa.eu/natura2000/SDF.aspx?site=PLH020091#1[04.02.2012].

Nowak J., Tobolewski Z. 1975. Porosty polskie. Opisy i kluczedo oznaczania porostów w Polsce dotychczas stwierdzo-nych lub prawdopodobnych. Warszawa – Kraków, PWN,1177 s.

Ochyra R. 1992. Czerwona lista mchów zagro¿onych wPolsce, w: Czerwona lista roœlin zagro¿onych w Polsce(red. K. Zarzycki, W. Wojewoda) Warszawa, PWN, s.79–85.

Ochyra R., ¯arnowiec J., Bednarek-Ochyra H. 2003. Censuscatalogue of Polish mosses, w: Biodiversity of Poland, 3(red. Z. Mirek), s. 1–172. ISBN 838544484X.

Olaczek R. 2007. Inwentaryzacja przyrodnicza w LasachPañstwowych – kolejny krok na drodze ekologizacji gos-podarki leœnej, w: Siedliska i gatunki wskaŸnikowe wlasach (red. D. Anderwald). Rogów, Studia i Materia³y

Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leœnej, 2/3(16): 20–34.PGLLP. 1999. Zarz¹dzenie Nr 11 A Dyrektora Generalnego

Lasów Pañstwowych z dnia 11 maja 1999 r. zmieniaj¹ceZarz¹dzenie Nr 11 Dyrektora Generalnego Lasów Pañst-wowych z dnia 14 lutego 1995 roku w sprawie dosko-nalenia gospodarki leœnej na podstawach ekologicznych.Pañstwowe Gospodarstwo Leœne Lasy Pañstwowe.

Referowska-Chodak E. 2010. Leœne chronione gatunki roœlinnaczyniowych, w: Unia Europejska dla zachowania ró¿no-rodnoœci biologicznej polskich lasów. (red. D. Ander-wald). Studia i Materia³y Centrum Edukacji Przyrodniczo-

Leœnej, 2(25): 388–404.Rothmaler W. 2009. Exkursionsflora von Deutschland, Band

3. Gefäßpflanzen: Atlasband. Heidelberg, Spektrum Aka-demischer Verlag, 753 s. ISBN 9783827418425.

Rutkowski L. 2004. Klucz do oznaczania roœlin naczyniowychPolski ni¿owej. Warszawa, PWN, 814 s. ISBN 8301143428.

Schmuck A. 1959. Zarys klimatologii Polski. Warszawa,PWN, 160 s.

Stefañska-Krzaczek E., K¹cki Z. 2009a. Identyfikacja leœnychsiedlisk przyrodniczych NATURA 2000 na przyk³adzieNadleœnictwa Oleœnica Œl¹ska. Leœne Prace Badawcze,

70(1): 77–88.

Stefañska-Krzaczek E., K¹cki Z. 2009b. Fitosocjologicznacharakterystyka leœnych siedlisk przyrodniczych Europej-skiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 w nadleœnictwieOleœnica Œl¹ska. Acta Botanica Silesiaca, 4: 15–42.

Szafran B. (oprac.) 1957. Mchy (Musci), t. 1, w: Flora Polska,Roœliny Zarodnikowe Polski i Ziem Oœciennych. War-szawa, PWN, 448 s.

Szafran B. (oprac.) 1961. Mchy (Musci), t. 2, w: Flora Polska,Roœliny Zarodnikowe Polski i Ziem Oœciennych. War-szawa. PWN, 405 s.

Szwagrzyk J. 2007. Przestrzenne aspekty ochrony przyrody wlasach, w: Siedliska i gatunki wskaŸnikowe w lasach (red.D. Anderwald ). Rogów, Studia i materia³y Centrum Edu-

kacji Przyrodniczo-Leœnej, 2/3(16): 11–19.Tarnawski D. 2004. Proponowany u¿ytek ekologiczny „Mo-

krad³a Boguszyckie”. Maszynopis. Instytut ZoologicznyUniwersytetu Wroc³awskiego, Zak³ad Bioró¿norodnoœci iTaksonomii Ewolucyjnej.

Trampler T., Kliczkowska A., Dmyterko E., Sierpiñska A.1990. Regionalizacja przyrodniczo-leœna Polski na pod-stawach ekologiczno-fizjograficznych. Warszawa, Pañst-wowe Wydawnictwo Rolnicze i Leœne, 155 s.

Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Dz.U. z2004 r. Nr 92, poz. 880, z 2005 r. Nr 113, poz. 954, Nr 130,poz. 1087.

Ustawa z dnia 28 wrzeœnia 1991 r. o lasach. Dz.U. 1991 nr 101poz. 444.

Zaj¹c A., Zaj¹c M. (red.) 2001. Atlas rozmieszczenia roœlinnaczyniowych w Polsce. Kraków, Pracownia ChorologiiKomputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagielloñ-skiego, 714 s. ISBN 8391516113.

Za³uski T. 2009. A voice in the discussion on threatenedspecies. w: Rare, relict and endangered plants and fungi inPoland. (eds Z. Mirek, A. Nikel) Kraków, W. Szafer Insti-tute of Botany, Polish Academy of Science, s. 61–76. ISBN9788389648785.

Zarzycki K., Szel¹g Z. (red.) 2006. Czerwona lista roœlinnaczyniowych w Polsce, w: Czerwona lista roœlin i grzy-bów Polski. (red. Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda,Z. Szel¹g) Kraków, Instytut Botaniki im. W. Szafera, PAN,s. 9–20. ISBN 8389648385.

Praca zosta³a z³o¿ona 16.04.2012 r. i po recenzjach przyjêta 2.09.2012 r.© 2012, Instytut Badawczy Leœnictwa


stan rozpoznania stanowisk zagro¿onych i chronionych ... · œl¹skiej (trampler et al. 1990;...

Documents