stanovništvo i naselja općine lukavac

8/18/2019 Stanovništvo i Naselja Općine Lukavac

1/88

JU UNIVERZITET U TUZLI

PRIRONO MATEMATIČKI FAKULTET ODSJEK GEOGRAFIJA

Mladenka Pejić

DIPLOMSKI RAD

STANOVNIŠTVO I NASELJA OPĆINE LUKAVAC

Tuzla, juni 2011. godine

Mentor: Prof.r. Salih Kulenovid


2/88

2

Rad ima ____ stranica

Redni broj: _________


3/88

3

REZIME

SUMMARY


4/88

4

SADRŽAJ


5/88

5

UVOD


6/88

6

1. GEOGRAFSKI POLOŽAJ OPĆINE LUKAVAC

Opdina Lukavac se nalazi u sjeveroistočnom ijelu Bosne i Hercegovine, ulazi u sastav

Tuzlanskog kantona i predstavlja jednu od najznačajnijih opdina na inustrijskoj, ruarskoj i

turističkoj karti Bosne i Hercegovine. Poručje opdine zahvata prostor oline srenjeg toka

rijeke Spreče i okruženo je planinama Ozrenom, Konjuhom i Majevicom.

Površina opdine Lukavac iznosi 339,66 , što čini oko 0,68 % ukupne površine Bosne i

Hercegovine. anas na njenom poručju, prema procjenema, živi oko 56,593 st.


7/88

7

Opdina Lukavac na istoku graniči sa opštinom Tuzla, na zapau sa opdinom Gračanica, na

sjevernoj strani sa opdinom Srebrenik, na jugu sa opdinom Živinice, ok je sa jugozapane i

jugoistočne strane okružena opdinama Zaviovidi i Banovidi.

Smještena je na 44°33´ sjeverne geografske širine i 18°31´istočne geografske užine. Nalazi

se dakle u sjevernom - umjerenom geografskom pojasu i pripada zoni umjereno –

kontinentalne klime. Poručjem opdine protiču rijeke: Spreča, Jala, Turija i r., ok se na

njenoj teritoriji nalazi jeno o vedih vještačkih jezera u Bosni i Hercegovini jezero Morac

(17 ), kao i jezero Bistarac (3 ).

Od ukupne površine opdine koja iznosi 339,66 , oko 143 ili 41% zauzima

poljoprivreno zemljište, zatim 142 ili 40% je šumsko zemljište, te 65 ili 19% čini

egrairano runičko ili rugo neplono zemljište.

Glavno aministrativno, obrazovno i kulturno sreište opdine je gra Lukavac, koji se nalazi uistočnom ijelu opdine, u plonoj olini rijeke Spreče, na 180 m namorske visine. Pored

graa Lukavca kao sreišta opdine, u njen sastav ulaze i sljeeda naselj a: Babice, Berkovica,

Brijesnica, Bikože, Bistarac, Bokavidi, Crveno Brdo, obošnica, evetak, Gnojnica, Hrvati,

Huskidi, Jaruške, Krtova, Kruševica, Lukavac Grad, Lukavac Mjesto, Milino Selo, Modrac,

Orahovica, Panjik, Poljice, Prokosovidi, Puračid, Sižje, Smoluda, Stupari, Šikulje, Prline, Tabaci,

Tumare, Turija.1

Kroz teritorij opdine Lukavac prolazi magistralni put M-4 (Tuzla-oboj) u užini o oko 20

km, kao i željeznička pruga iste užine, koja povezuje graove Tuzlu i oboj. Za opdinu su

veoma znača jni i regionalnu putni pravci Lukavac-Banovidi, Lukavac-Živinice i Lukavac-

Srebrenik.

2. OSNOVNE FIZIČKO – GEOGRAFSKE KARAKTERISTIKE OPĆINELUKAVAC

2.1. GEOLOŠKA GRAĐA OPĆINE LUKAVAC

U geološkom sastavu teritorije opdine Lukavac prisutne su stijene različite geološke starosti.

To su stijene mezozojske, kvartarne i tercijarne (miocen – pliocen) starosti.

Južni i jugoistočni io opdine izgrađen je o stijene jurske starosti. To su serpentini na

lokalitetu naselja Morac, Bokavidi, Orahovica i Jaruške, zatim amfiboliti na poručju

1 Prostorni plan Opdine


8/88

8

Svatovca i Poljica, ok su u jugozapanom ijelu opdine, na poručju Posjelova i naselja

Brijesnica, zastupljeni peridotiti.

Kreni seimenti (krečnjaci, pješčari, laporci) zastupljeni su na poručju Vijenca.

Stijene miocenske starosti zastupljene su u sjeverozapanom ijelu opdine, na lokalitetunaselje Gnojnica, obošnica, Krtova, Stupari, kao i u sreišnjem ijelu opdine na poručju

Milinog sela.

Na poručju graa Lukavca i njegovog okruženja zastupljene su uglavnom stijene pliocenske

starosti (šljunak, pijesak, gline). Pliocenske naslage susredu se i u sjeveroistočnom ijelu

opdine, poručje Huskida, Šikulja, Crvenog bra, kao i u sjeverozapanom ijelu opdine, na

lokalitetu Sižja i evetaka.

Kvartarni, pliokvartarni i aluvijalni nanosi zasupljeni su u olini rijeke Spreče, Turije, kao i

okolnih naselja: Prokosovida, Bikoža, Babica i Poljica.

Poručje jezera Morac sastavljeno je o sitnozrnog šljunka, pijeska alevrita, gline, onosno

riječno – jezerskih sedimenata.

Od rudnih po java na poručju opdine otkrivena su nalazišta lignita, posebno u sjevernom i

sjeveroistočnom ijelu opdine, na lokalitetima Šikulje i Bistarac, gje se nalaze površinski

kopovi.2

2.2. GEOMORFOLOŠKE KARAKTERISTIKE OPĆINE LUKAVAC

Od reljefnih oblika na poručju opdine možemo izvojiti nekoliko cjelina. Na krajnjoj južnoj

tačci opdine nalazi se planinski vrh Vijenac, sjevernom stranom opdine pružaju se obronciplanine Ratiš, kroz lukavačku opdinu pravcem istok-zapad protežu se ijelovi planinskog

vijenca Posjelovi, ok je zapani io opdine omeđen ijelovima planine Ozren. Između ovih

planina i pobrđa prostiru se Orahovačka kotlina kao i prostrana Sprečka olina koja zauzima

sreišnji io opdine.3

Planinaski vrh Vijenac se nalazi u južnom ijelu opdine. Od planinskog vijenca Podsjelovi

ovojen je Gornjom Sprečom na sjeveru, kao i Orahovačkom kotlinom. Ovaj planinski vrh se

na istočnoj strani veže sa brom ubrave, ok se njegove sjeverne paine, preko Graine

2 Osnovna geološka karta 1:100 000, List Zaviovidi i List Tuzla, Beogra 1982. goine

3 Topografska karta 1:200 000, Vojnogeografski institut, Beograd 1972. godine.


9/88

9

(473 m n.v.), Mramora (411 m n.v.), Klisova (405 m n.v.) i Svatovca (403 m n.v.), spuštaju

prema Moračkom jezeru.

U jean manji io lukavačke opdine zalazi planinski vijenac Posjelovi, koji vedim ijelom

pripaa opdini Zaviovidi. Najviši vrh ovog vijenca je 726 m n.v., i pruža se pravcem istok -

zapad. Ovaj planinski vijenac se preko vrhova Bezimenog vrha(684 m n.v.), Kvrga (648 m n.

v.) i Plavetnog Bra, polako spušta prema Orahovačkoj kotlini.

Između ova va vrha Vijenca i Posjelova pruža se pravcem sjever-jug uska i duga

Orahovačka kotlina. Kroz nju je rijeka Turija usjekla svoju olinu. Najviša tačka ove kotline je

u blizini Lozne i ima visinu 259 m, ok je najniža tačka u tjesnacu Soko 218 m.

Planina Ratiš prestavlja ogranak Majevice i pruža se sjevernim ijelom opdine. Južni obronci

ove planine se spuštaju prema onjoj Spreči i bogati su lignitom. Najviši vrh ovog vijenca je

ovište sa 595 m n.v.

Zapanim ijelom opdine pruža se planina Ozren. Ima inarski pravac pružanja, pripaa

eruptivnoj zoni rudnih planina sastavljenoj od serpentinita i peridofita.4 Najviši vrh planine

Ozren, koji se nalazi na lukavačkoj opdini je Lipova glava (672 m n.v.). Poručje planine Ozren

prestavlja izvorište brojnih manjih rijeka kao što Babin potok koji se ulijeva u rijeku Spreču, i

mnogih riječica pritoka rijeke Turije kao što su rijeke: Kreštalica, Brijesnica, Bukovica, Žirova,

Lukavac i dr.5

onja Spreča teče pravcem jugoistok-sjeverozapa, akle ima inarski pravac pružanja. Od

prečage jezera Morac rijeka spreča mijenja svoj tok i teče pravcem jug-sjever u užini od 2km. Pri izlazu iz prečage Spreča prima svoju esnu pritoku, rijeku Jalu, meandrira koz

bistaračka i bokavidka polja, te ponovo uspostavlja svoj tok pravcem jugoistok-sjeverozapad.

2.3. KLIMATSKE KARAKTERISTIKE OPĆINE LUKAVAC

S obzirom da na poručju opdine Lukavac ne postoji meteorološka stanica, za analizu

klimatoloških karakteristika šireg poručja Lukavca, koristili smo raspoložive poatke sa

meteorološke stanice Tuzla.

Poručje opdine Lukavac po svom geografskom položaju nalazi se u pojasu

umjerenokontinetalne Cfb klime. Osnovne olike umjerenokontinentalne klime su oštre

zime i topla ljeta. Srenje goišnje temperature zraka u ovom klimatu se kredu o 9°C o

10,6°C. Paavine su ravnomjerno raspoređene tokom cijele goine, što je veoma pogodno za

4

r. Salih Kulenovid: Gračanica i okolina – antropogeografske i etnološke olike, Muzej Istočne Bosne, Tuzla,1994. godine., str. 12.5 Isto, str. 13


10/88

10

razvoj šuma (posebno u Cfb „klimatu bukve“).6 Goišnja količina paavina se krede o 830

mm do 1150 mm.

Srenja goišnja temperatura zraka za Lukavac iznosi 10,4oC (tabela 1). Najhladniji mjesec je januar sa srednjom temperaturom -0,5

oC, a najtopliji juli sa srednjom temperaturom 19,9

oC,

tako a goišnje kolebanje srenje temperature iznosi preko 20,0oC što klimi ovog poručjaaje umjereno kontinentalno obilježje. 7

Tabela 1. Srednje mjesečne i srednje godišnje temperature zraka ( oC)

Period:

1961-

1990

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII SR.

GOD.

Lukavac -0,5 1,9 6,1 10,7 15,2 18,1 19,9 19,3 15,9 10,9 5,7 1,0 10,4

Izvor: Meteorološka stanica Tuzla

Apsolutna maksimalna temperatura (tabela 2) iznosi oko 40,0oC u julu mjesecu, a apsolutna

minimalna temperatura (tabela 3) iznosi –23,0oC u januaru. Pojava mraza (negativnetemperature) nije nikako registrovana u junu, julu, avgustu i septembru, dok istovremeno,

samo u januaru maksimalna temperatura nije nika prešla 20,0oC, što takođe govori oizraženim temperaturnim amplituama.

Tabela 2. Apsolutne maksimalne temperature zraka (

o

C)

Period:

1961-

1990

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII MAX.

GOD.

Lukavac 18,8 23,0 28,0 29,5 33,9 37,0 39,8 39,0 33,0 32,0 24,0 21,0 39,8


Tabela 3. Apsolutne minimalne temperature zraka ( oC)

Period:1961-1990 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII MIN.GOD.

Lukavac -23,0 -20,0 -16,0 -3,0 -2,0 2,0 9,0 4,0 2,0 -5,0 -6,0 -12,0 -23,0


Prosječno prvi an sa pojavom mraza je oko 25. oktobar, a prosječno posljenji an sa

pojavom mraza je 20. april (procjene na osnovu poataka sa meteorološke stanice Tuzla). U

tom periou mraznih ana prosječno goišnje ima oko 90.

6 r. ušan ukid, Klimatologija, Geografski fakultet Univerzitet u Beograu, Beogra, 1998. goine., str 231.


11/88

11

U olini Spreče, zimi i u ranim proljetnim mjesecima, prisutne su temperaturne inverzije,

zbog toga što se niži ijelovi oline ispune prehlađenim vazuhom.8

Tabela 4. Prosječne mjesečne i godišnje količine padavina (l/m2 )

Period:1961-1990

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII GOD.SUMA

Lukavac 59 60 63 75 89 104 89 75 67 57 75 73 886


Prosječna goišnja količina paavina se krede oko 880 mm. Najviše paavina ima u proljede i

ljeto, pa je tako u junu izmjerena najveda prosječna količina paavina o 104 mm. Najmanje

paavina ima u hlanijem ijelu goine, a mjeseci sa najmanjom prosječnom količinom

padavina su januar i februar.

2.4. HIDROGRAFSKE KARAKTERISTIKE OPĆINE LUKAVAC

Glavna hirografska okosnica opdine Lukavac je rijeka Spreča. Spreča izvire na prostoru

između Zvornika i ušda rinjače u rinu, a ulijeva se u rijeku Bosnu ko oboja. Ukupna

užina rijeke Spreče iznosi oko 127 km. O brane jezera Morac kroz lukavačku opdinu

Spreča teče u užini o 23 km.

Prosječan protok rijeke ko Moraca je 15-20 m³/sec. Na osnovu vonog režima rijeku

Spreču možemo svrstati u kontinentalnu varijantu pluvijalnog režima sa najvišim voostajem

8 r. Salih Kulenovid: Gračanica i okolina – antropogeografske i etnološke olike, Muzej Istočne Bosne, Tuzla,

1994. godine., str. 14.


12/88

12

u februaru, martu, aprilu i novembru, a najnižim u septembru i augustu.9 Na teritoriji opdine

Lukavac najznačajnije pritoke rijeke Spreče su rijeke Turija i Jala.

Rijeka Turija izvire ispo Brezja sjeverozapano o Banovida, teče sjeverozapanim pravcem

i ulijeva se u akumulaciju „Morac“ na lokalitetu Mosorovac. Srenji i onji sliv rijeke Turije

nalazi se na poručju opdine Lukavac. Najznačajnije njene pritoke su Brijesnica i Bukovica.

Rijeka Jala izvire na poručju Majevica. Svojim onjim tokom rijeka Jala prolazi kroz opdinu

Lukavac i oko 2 km od brane jezera Modrac ulijeva se u rijeku Spreču.

Na poručju opdine Lukavac nalazi se jeno o nejvedih vještačkih jezera u Bosni i

Hercegovini. Jezero je nastalo izgradnjom brane u tjesnacu Modrac i potapanjem

Sprečanskog i Turinskog polja 1964. goine. Akumulaciju Morac formiraju rijeke Spreča i

Turija sa pritokama.

Tabela 5. Osnovne karakteristike akumulacije Modrac

Površina 17,10Ukupna zapremina 98 x 106 m³

Prosječna ubina 5,70 mMax.širina 1,600 m

Max. užina 10,700 m

užina obale 33,25 mIzvor: Prostorni plan opdine

Jezero Bistarac je nastalo prije triesetak goina na rekultivisanom ijelu površinskog kopaŠidki Bro, na prironom izvorištu potoka Bistarčid. Zauzima površinu o oko 16,000 ,

konusnog je oblika, ok najveda ubina jezera iznosi 16 m. otok voe u jezero je

kontinuiran (iz prirodnog izvora), a višak voe se preko preliva ovoi u potok Bistarčid .

Jezero Bistarac je jeno o rijetkoh jezera u Bosni i Hercegovini sa prironim pročišdavanjem

vode.

2.5. PEDOLOŠKE KARAKTERISTIKE OPĆINA LUKAVAC

Na poručju opdine Lukavac rasprostranjeno je nekoliko tipova tala: aluvijalna, olinska,

brežuljkasta i brska tla.

Aluvijalna tla su rasprostranjena u ijelu opdine už vootoka i u olini rijeke Spreče, kao i uz

vodotoke njenih pritoka. Aluvijalna tla su recentna tla, saržaj humusa u njima nije veliki.

olinska ili livaska tla su takođe recentna tla. Ova tla su osta bogata humusom, najčešde

se upotrebljavaju u poljoprivrene svrhe, ali često mogu biti i po pašnjacima. olinska tla

9 r. Salih Kulenovid: Gračanica i okolina – antropogeografske i etnološke olike, Muzej Istočne Bosne, Tuzla,

1994. godine., str. 16.


13/88

13

na poručju opdine se nastavljaju na aluvijalna tla, nalaze se na širem poručju olina rijeke

Spreče, Turije, Bukovice. O olinskih tala ističu se olinske prahulje ili u narou poznate kao

bjelice. Ova tla su isključivo poljoprivrena, ali se često nalaze i po pašnjacima.

Brežuljkasta tla su tla koja se razvijaju na matičnim supstratima: laporcima, glinama, pijesku i

sl., a mogu nastati jelimično i na čvrstim supstratima. Brežuljkasta tla zahvataju velike

površine na poručju opdine. Najrasprostranjenija su u sjevernim i sjeveroistočnim

ijelovima opdine, na poručju Huskida, obošnice, Gornjeg Lukavca. Ako sarže vedi

postotak humusa ova tla su pogona za obrau i služe kao oranične površine. Ova tla mogu

biti i po šumama (hrast i bukva), livaama i pašnjacima.

Brska tla su tla koja imaju malu plonost, rijetko se koriste kao oranice, ok se vedinom

nalaze po šumama hrasta i bukve ili se koriste kao livae i pašnjaci. O brskih tala

najpogonije za obrau su pepeljuše koje sarže nešto vedi postotak humusa. Ova tla su

najzastupljenija u sjevernim (obronci planine Ratiš), zapanim i jugozapanim ijelovimaopdine.10

2.6. VEGETACIJSKE KARAKTERISTIKE OPĆINE LUKAVAC

U vegetacijskom pogleu ovo poručje pripaa peripanonskoj oblasti, odnosno

sjeverobosanskom poručju koje obuhvata sreišnji io sjeverne Bosne o Save o obronaka

brdsko-planinskih oblasti unutrašnjih inaria. Na zapau i jugozapau se graniči sa

sjeverozapadnom bosanskom, a na istoku prelaznom ilirsko-mezejskom oblasti linijom Brško

– greben Majevica – istočni rub Sprečkog polja.11

Brežuljkasti teren i niži položaji oko Sprečkog polja prestavljaju stanište klimazonalnih šuma

(šume kitnjaka i običnog graba). Na ovom poručju su rasprostranjena i staništa hrasta

10

Peološka karta Bosne i Hercegovina 11 r. Salih Kulenovid: Gračanica i okolina – antropogeografske i etnološke olike, Muzej Istočne Bosne, Tuzla,

1994. godine., str. 20.


14/88

14

lužnjaka. Ovi ekosistemi su najzastupljeniji na Svatovcu, te na poručju Ozrena gje

preovlaava hrast kitnjak i grab, a rjeđe bukva.

U olini rijeke Sapreče i njenih pritoka zastupljen je ekosistem poljskog jasena, crne johe i

lužnjaka.

Pojas borovih šuma je najzastupljeniji u centralnim i južnim ijelovima opdine, na poručju

Svatovca, te na obroncima Vijenca i Podsjelova.

U južnom ijelu opdine, te oko prečage Morac preovlaava pojas bukovih šuma, grmlja i

zeljastog bilja.

Na poručju jezera Morac, gje je zastupljena veda količina vlažnosti, zastupljeni su

ekosistemi šašike, trstike i perunike.

3. HISTORIJSKO – GEOGRAFSKI RAZVOJ NASELJA

O najranijim naseljima i životu ljudi na poručju anašnje opdine Lukavac , svjeoče nam

brojni materijalni ostaci koji atiraju još o prahistorije. Na osnovu ostataka koji su

pronađeni na pojeinim lokalitetima ovog poručja, može se zaključiti a je ovdje bilo života

još u bronzanom i željeznom obu.

Kod naselja Stupari nalazi se lokalitet starog naselja Gradina. Gradina je visoko brdo sa

kupastim vrhom, ispod kojeg se prostire manji plato. Na samom vrhu gradine otkriveni su

ostaci zia koji je bio izgrađen o kamena vezanog malterom. Na zapadnoj i jugozapadnoj

strani lokaliteta otkriven je keramički materijal iz prahistorijskog perioa. Oko ostataka


15/88

15

ziova i na površini platoa pronađen je keramički materijal srebjovjekovnog perioa. Prema

ornamentici motiva koji se pojavljuju na pronađenim keramičkim oblicima, zaključuje se a

oni nose karakteristike ranobronzanog i kasnobronzanog perioda.12

Još jeno prahistorijsko naselje Graina otkriveno je na lokalitetu Panjik na Ozrenu. Na

graini su pronađeni premeti materijalne kulture ne samo iz ranog srenjeg vijeka, nego i iz

prahistorije. Ovd je su pronađena metalna koplja i razbijeno posuđe o gline. To nam svjeoči

a je na ovom poručju postojao život još prije oko 5000 goina i a se nastavio mnogo

kasnije, u ranom srednjem vijeku.13

Arheološki nalazi iz bakarnog oba pronađeni su u naselju Bokavidi, na lokalitetu zvanom

Selište, izna naselja Čajidi. Na lokalitetu u Bokavidima pronađena je gomila oštedenih

mjednih sjekira, srpova, narukvica i drugog nakita.14

akle i poručje Bokavida spaa u stara

naselja na poručju opdine.

Na poručju opdine pronađeni su i stedci koji svjeoče o životu na ovom poručju u periou

samostalne bosanske ržave. va najinteresantnija lokaliteta su u naseljima Gornja

Brijesnica i Babice. U Gornjoj Brijesnici otkrivena je nekropola sa 15 stedaka. U naselju

Babice, na lokalitetu Mramor očuvao se jean stedak u obliku stuba.

Nekropole stedaka pronađene su i u sjevernom ijelu opdine, na lokalitetima Šikulje i Prline.

U Prlinama izna njive Voice nalazi se polomljeni stedak u obliku sanuka. Prepostavlja se

da je na ovom lokalitetu postojalo i više stedaka koji su vremenom uništeni. Između Oštrog

Bra i Šikulja, na lokalitetu Glib pronađena je i ruga nekropola stedaka. Ovje se premakazivanjima nalazilo i nekoliko „kamenova“ u obliku sanuka.15

Početkom XVI vijeka evientirana je vedina anašnjih naselja opdine Lukavac. U tom periodu

naselja koja anas pripaaju opdini, nalazila su se u sastavu nahija onja Tuzla, Smoluda i

Drametin.

Nahija Smoluda se nalazila sa zapane strane nahije Jasenica i onja Tuzla, prostir ala se oko

srenjeg toka rijeke Spreče. U njenom sastavu početkom XVI vijeka nalazila su se sljeeda

naselja, koja anas pripaaju opdini Lukavac: Gnojnica, Kruševica, Gornja Smoluda, onja

Smoluda, evetak, obošnica, Donji Lukavac, Gornji Lukavac i Puračid.16

12 Milica Kosirid: Prahistorijska naselja na poručju Spreče, Članci i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne, knj.

XIII, Tuzla, 1980. godine., str 111-113.13

Grupa autora: ruštveno-privredna karta, Grad komuna Lukavac, Pres kliping, Novinsko- izavačkopreuzede, Beogra, 1978. goine., str. 83-84.14

Ambrozije Benkovid: Tuzlansko poručje nega i saa s posebnim obzirom na vjerske prilike, Županja – Đakovo,1971. str.21.

15

r. Salih Kulenovid: Etnološka razmatranja stanovništva i naselja na prostoru površinskog kopa Šikulje, Članci igrađa za kulturnu istoriju istočne Bosne, knjiga XVI, Tuzla, 1991. godine., str. 38.16

r. Aem Hanžid: Tuzla i njena okolina u XVI vijeku, Svjetlost, Sarajevo, 1975. goine., str. 107.


16/88

16

Nahija onja Tuzla se graničila na istoku sa nahijom Gornja Tuzla, na sjeveru sa nahijom

Visori i Jasenica, na zapau sa nahijom Smoluda, ok je na jugu graničila sa nahijom

rametin. Početkom XVI vijeka u njen sastav su ulazila naselja: Poljice, Bistarac, Bokavidi i

Moriča (Morac).17

U sastavu nahije Drametin, početkom XVI vijeka, o naselja koja anas pripaaju opdini

Likavac, nalazilo se samo naselje Turija.

17 Isto str. 277.


17/88

17

4. DANAŠNJA NASELJA NA PODRUČJU OPĆINE LUKAVAC

Na osnovu arheoloških nalaza konstatovali smo a je ovaj io Sprečke oline bio naseljen još

u bakarno oba. Naseljavanje se kontinuirano nastavilo i u srenjem vijeku, o čemu nam

svjeoče nekropole stedaka pronađene na pojeinim lokalitetima ovog poručja. Tako da je

početkom XVI vijeka evientirana vedina anašnjih naselja lukavačke opdine: onji Lukavac,

Gornji Lukavac, Gnojnica, evetak, Smoluda, Kruševica, obošnica, Puračid, Bistarac,Bokavidi, Poljice, Morac, Turija. U periou koji je uslijeio nakon toga dolazi do formiranja

ostalih naselja koja anas sačinjavaju opdinu Lukavac.

U sastavu opdine anas se nalazi gradsko naselje Lukavac Grad i 31 seosko naselje: Babice,

Berkovica, Brijesnica, Bikože, Bistarac, Bokavidi, Crveno Bro, obošnica, evetak,

Gnojnica, Hrvati, Huskidi, Jaruške, Krtova, Kruševica, Lukavac Gra, Lukavac Mjesto, Milino

Selo, Morac, Orahovica, Panjik, Poljice, Prokosovidi, Puračid, Sižje, Smoluda, Stupari, Šikulje,

Prline, Tabaci, Tumare, Turija.


18/88

18

4.1. GRADSKO NASELJE LUKAVAC

Lukavac je graid u istočnom ijelu opdine. Zauzima površinu o 22,8 , što je oko 0,67 %

ukupne površine opdine. Prema procjenama, anas u grau živi oko 11 538 stanovnika. Gra

je smješten u srenjem toku rijeke Spreče, na 186 m n.v. Sa jugoistoka je ograničen šumskim

pojasom, ijelovima poljoprivrenog zemljišta, te opdinom Tuzla. Na istočnoj strani graniči sa

naseljem Bistarac, na sjeveru graniči sa naseljima Huskidi i Šikulje , na sjeverozapadu sa

naseljem Puračid, ok jugozapanu granicu graa čini poljoprivreno zemljište i privrene

zone.

Gra Lukavac leži zapano o magistralnog pravca M-18, Orašje-Tuzla-Sarajevo, dok se

južnom stranom graa pruža magistralni pravac M-4, Tuzla-Doboj. Lukavac ima razvijen i

željeznički saobradaj, kroz gra prolazi željeznička pruga Tuzla-oboj, izgrađena 1886.

godine. Na osnovu ovoga možemo zaključiti a gra ima veoma povoljan gegorafski položaj,

zbog blizine putnih komunikacija, dosta dobro je povezan da drugim lokalnim i regionalnim

centrima.

Lukavac je industrijsko naselje, njegov nastanak i razvoj uslovljen je nastankom Fabrike Sode,

prve bosanske tvornice amonijačne soe, čiji su temelji uareni 1893. goine. Nakon te

godine pa sve do 1945. godine, grad se razvijao prema planovima i potrebama Fabrike. U

tom peesetogoišnjem razoblju Lukavac se o male fabričke kolonije razvijo u

industrijesko naselje.18

Izgradnja Fabrike Sode uslovila je pokretanje drugih vidova

jelatnosti i otvaranje novih fabrika, što je u velikoj mjeri uticalo na brz razvoj i teritorijal noširenje graa. Intenzivan industrijski razvoj grada nastavlja se i nakon II svjetskog rata kada

se 1952. godine otvara Koksno-hemijski kombinat u Lukavcu, a 1974. godine i Fabrika

cementa.

Prostornu strukturu Lukavca, kao inustrijskog graa, čini pravilna mreža ulica, što je

posljeica planskog razvoja. Gra ima ulogu opdinskog centra jer mu gravitiraju susjena

naselja. Najvedi uio graskog zemljišta zauzimaju stambene zone. U grau se anas nalazi

205 zgrada, u kojima je organizovano kolektivno stanovanje. Stambene zgrade su

skoncentrisane najvedim ijelom u centru grada, mada se u zadnje vrijeme, usljedteritorijalnog širenja graa, one javljaju i na perifernim ijelovima. Pored stambenih zgrada

za kolektivno stanovanje, u gradu se nalazi 750 objekata individualnog stanovanja. Ovi

objekti su smješteni na perifernim ijelovima graa.19 U centru grada, pored velike

koncentracije stambenih zgraa, skoncentrisano je i školstvo, zdravstvo, uprava i javne

službe, zatim poslovne jelatnosti, trgovina, parkovi, hipermarketi. Na periferiji u

jugozapadnom dijelu grada locirana je industrija.

18

Grupa autora: ruštveno-privredna karta, Grad komuna Lukavac, Pres kliping, Novinsko-izavačkopreuzede, Beogra, 1978. goine., str. 53. 19

Prostorni plan grada,


19/88

19

Gra Lukavac, kao sreište opdine, ima osta funkcija o kojih je najominantnija

industrijska, zatim obrazovna, zdravstvena i dr.

olaskom austrougarske vlasti, u Lukavcu je 1905. goine otvorena njemačka privatna

osnovna škola pri Fabrici soe. Škola je prestala sa raom 1925. goine. Umjesto nje

otvorena je ržavna osnovna škola. Goine 1960. u Lukavcu je otvoreno obanište i

zabavište „Poletarac“. anas u Lukavcu postoje tri srenje škole. Gimnazija, Elektro-mašinska

i Ekonomsko-hemijska škola.

Zravstvo se u grau takođe razvija olaskom austrougarske. Tako je 1893. goine

organizovana prva mala ambulanta pri Fabrici soe. Služba om zravlja Lukavac atira o

1971. godine.

Danas u Lukavcu postoji Centralna biblioteka koja se nalazi u Domu kulture Lukavac i broji

preko 35 000 knjiga iz raznih oblasti.

om kulture u Lukavcu je izgrađen 70-tih godina prošlog stoljeda.

O 1910. goine u Lukavcu se nalazi sjeište župe Lukavac, kome pripaaju naselja Lukavac,

Bistarac i Brgule. Prvih 18 goina župa je funkcionisala bez župne crkve. Izgranja crkve

počela je 1928. goine, a završila 1930. goine. Posvedena je Sv. Anti Paovanskom.

U grau se nalazi žamija koja je izgrađena 1999. goine.

Infrastruktura grada Lukavca je dosta dobro razvijena. Svi objekti u grau su priključeni na

graski voovo, vedina objekata je priključena na sistem ovonje otpanih voda. Grad ima

sistem centralnog daljinskog grijanja iz TE Tuzla, dok jedan manji broj objekata grijanje

rješava iniviualno.

Stanovništvo

Analizom broja stanovnika i omadinstava uočavamo a je 1885. goine Lukavac bio jeno

malo naselje sa 340 omadinstava i 1 046 stanovnika. Broj stanovnika se neznatno povedao

o 1948. goine, kaa je u grau živjelo oko 1132 stanovnika. o velikog porasta broja

stanovnika i omadinstava ošlo je nakon II Svjetskog rata , tako da 1953. godine grad broji5321 stanovnika i 1888 omadinstava. Poras broja stanovnika i omadinstava se nastavio i

1991. goine zabilježen je najvedi broj stanovnika 12647 stanovnika, i preko 4000

omadinstava. Nakon 1991. goine broj stanovnika graa se smanjio, i prema procjenama

danas u gradu živi oko 11538 stanovnika.

Tabela 1. Broj stanovništva i omadinstava grada Lukavca

Godina popisa Broj stanovnika Broj omadinstava 1885. 1 046 340


20/88

20

1948. 1 132 742

1953. 5 321 1 888

1961. 6 953 1 987

1971. 8 613 2 871

1991. 12 647 4 028

2011 (procjene) 11 538 3 888

Izvor: Popisi stanovništva i omadinstava za 1885.,1948., 1953., 1961., 1971., 1991., i

procjene za 2011. godinu.

Nacionalni sastav stanovništva graa je homogen, vedinu populacije čine stanovnici

muslimanske nacionalnosti, dok je 1991. goine ošlo o povedanja ujela stanovnika srpske

nacionalnosti.

Tabela 3. Broj omadinstava prema broju članova

omadinstva prema broju članova

2 3 4 5 6 7 8 i više Ukupno

791 1 026 1 426 228 69 18 12 3 570

Izvor: Poroična omadinstva prema broju članova 1991. goine.

Na osnovu podataka koji su prikazani u tabeli, vidimo da je 1991. godine u gradu Lukavcu

bilo najviše omadinstava sa 4 člana, njih 1426, ok je najmanji broj omadinstava imao 8 i

više članova, takvih je bilo svega 12 omadinstava.

Kaa analiziramo starosnu strukturu stanovništva grada, u periodu 1991. godine,

zaključujemo a je stanovništvo graa zrelo, jer najvedi broj stanovnika graa ima između

35-39 godina. Najviše muškog stanovništva je imalo između 35-39 goine, ok je najvedi broj

Tabela 2. Nacionalni sastav stanovništva

Godina

popisa

M u s l i m a n i

S r b i

H r v a t i

J u g o s l o v e n i

O s t a l i

U k u p n o

1885. 1 046 - - - 1 046

1981. 5 424 1 905 651 2 194 423 10 597

1991. 7 596 2 219 493 1 940 399 12 647

Izvor: Popis stanovništva prema nacionalnoj pripanosti iz 1885., 1981., i 1991.

godine.


21/88

21

ženskog stanovništva bilo staro između 30-34 goina. Što se tiče polne strukture, 1991.

goine je bio nešto vedi broj ženskog stanovništva.

4.2. OSTALA NASELJA OPĆINE LUKAVAC

Pore graskon naselja Lukavca, kao sreišta opdine, u njenom sastavu se nalazi i 30 seoskihnaselja.

Istočno o graa se nalazi naselje Bistarac, sjeverno o graa nalaze se naselja Huskidi,

Hrvati, Lukavac Mjesto, Crveno Brdo i Smoluda. Naselja Morac i Bokavidi i Poljice smještena

su u južnom ijelu opdine. Na zapadnoj strani o graa pružaju se naselja Puračid, Milino

Selo, Tumare Mičijevidi i Vasiljevci (Panjik). Najvedi broj naselje skoncentrisan je na

jugozapanoj i sjeverozapanoj strani opdine. Na sjeverozapanoj strani opdine nalaze se

naselja Šikulje, Prline, obošnica, Gnojnica, Kruševica, Berkovica, evetak, Sižje, Krtova,

Stupari, Komari,. ok su u jugozapanom ijelu opdine smještena nase lja Tabaci,Prokosovidi, Bikože, Turija, Babice, Brijesnica, Poljice, Orahovica, te Jaruške onje i Jaruške

Gornje.

4.2.1. NASELJE BISTARAC

Bistarac se nalazi u istočnom ijelu opdine Lukavac, zapadnim dijelom naselje se nastavlja na

gradsku jezgru, dok na istočnoj strani graniči sa naseljem Šidi koje pripaa opdini Tuzla. Na


22/88

22

sjevernoj strani naselje nalazi se površinski kop Šidki Bro. Južnom stranom naselja protiče

rijeka Jala, ok na istoj strani naselje graniči sa naseljem Bokavidi.

Bistarac je dobro povezan sa okolinim naseljima. Kroz sreišnji io naselja prolazi regionalni

put Tuzla-Lukavac, južnom stranom naselja prolazi magistralni put Tuzla-Doboj, kao i

željeznička pruga izgrađena 1885. goine.

Površina naselja iznosi oko 9 , što je oko 2,58% ukupne površine opdine. Naselje je

administrativno podijeljeno na dvije mjesne zajednice: Bistarac Donji i Bistarac Gornji.

Naselje je u početku bilo razbijenog tipa, ualjenost između kuda bila je veda o 50 m.

Vremenom su se kude počele graiti už seoskih puteva, a potom i už regionalnog puta

Tuzla-Lukavac. Taa se smanjuje ualjenost između kuda, a naselje postaje okupljeno seosko

naselje zbijenog tipa.20

Naselje Bistarac se pominje u prvoj polovini XVI vijeka, kao srednje naseljeno selo koje se

pred kraj vijeka znatno povedalo. U tom periou ono je pripaalo nahiji onja Tuzla. 21 U

periou između 1623. i 1638. goine Bistarac se nalazio u sastavu župe onjosolskog

samostana. Ova župa se zvala „Poialie“, onosno Jala. Ime je obila po riječici Jali, pored koje

je stajala župska crkva.22o 1910. goine Bistarac je bio u sastavu tuzlanske župe, nakon

čega je formirana župa u Lukavacu, u čijem sastavu se se naselje anas nalazi.

Mjesno groblje u Bistarcu se naziva groblje Sv. Milhovila. Do 1970. godine nalazilo na

sjevernoj strani naselja, na lokalitetu zvanom Graorište. Nakon otkrivanja lignita na ovom

lokalitetu, površinski kop Šidki bro izmiješta groblje i kude koje su se tu nalazile,na novulokaciju. anas se mjesno groblje nalazi u sreišnjem ijelu naselja, između onjeg i Gornjeg

Bistarca.

U početku je postojala jena osnovna škola u Bistarcu, koja se nalazila u Gornjem Bistarcu.

Granja škole je počela 1926. goine, a završila 1929. goine. Škola je nosila naziv „Narona

osnovna škola Bistarac“ i to je bila četverogoišnja škola. Tek 1960. goine sagrađena je

četverogoišnja Osnovna škola i u onjem Bistarcu. Ova škola i anas egzistira, ok Osnovna

škola u Bistarcu Gornjem više nije u funkciji.

U naselju su prisutna prezimena: Božid, Tunjid, Tomid, Nikolid, Pejid, Ivanovid, Iljkid, Mijatovid,

Vareškid, Đakovid, Kulid, Žigid. r. Vedina prezimena asocira na lična imena ljui, pa se smatra

da su i nastala od imena, radi se dakle o patronimima. Naselje se sastoji iz velikog broja

zaseoka, koja su dobila imena po porodicama koje u njima žive. Tako imamo zaseoke: Božidi,

Tunjidi, Iljkidi, Nikolidi, Žigidi, Pejidi, Ivanovidi, Vareškidi i sl. Postoje i zaseoci koji asociraju na

toponime, kao što su: Potok, Veresika, Njive i sl.

20 Vlaimir Đurid: Tipologija seoskih naselja u Jugoslaviji, Zbornik raova PMF Univerziteta u Beograu, Beogra

1968. godine., str.154.21

r. Aem Hanžid: Tuzla i njena okolina u XVI vijeku, Svjetlost, Sarajevo, 1975. godine., str. 306.22 Ambrozije Benkovid: Tuzlansko poručje nega i saa s posebnim obzirom na vjerske prilike, Županja –

Đakovo, 1971. str. 162.


23/88

23

Naselje Bistarac se nakon II Sv. rata nalazilo su sastavu taašnje opdine Kiseljak. Od 1955.

goine, nalazi se u sastavu opdine Lukavac.

Elektrifikacija naselja izvršena je 1964. goine, naselje je priključeno na graski voovo

1983. goine. Vedina puteva kroz naselje je asfaltirano, i od 2002. godine u naselju se etapno

provoi uvođenje ulične rasvjete. Samo jedan mali dio naselja, koji se naslanja na grad

Lukavac, je priključen na sistem ovonje otpanih voa.

Stanovništvo

Prema popisu stanovništva 1885. goine, naselje Bistarac je imalo 635 stanovnika i 97

omadinstava. Prama broju stanovnika ono je taa spaalo u re srenjih naselja. Najvedi

broj stanovnika u naselju je zabilježen 1971. goine, kaa je ono brojalo 3 209 stanovnika i

735 omadinstava. Nakon 1971. godine dolazi do smanjenja broja stanovnika. Danas prema

procjenama u Bistarcu ima 933 omadinstva i 2 799 stanovnika, te ono spaa u re velikih

naselja.

Tabela 1: Broj stanovništva i omadinstava

Naselje Ukupno Godine popisa

1885. 1948. 1953. 1961. 1971. 1991. 2011.

Bistarac Br. st. 635 1 486 1 791 2 282 3 209 2 882 2 799

Br. omad. 97 231 331 493 735 895 933Izvor: Pipisi stanovništva i omadinstava iz 1885., 1948., 1953., 1961., 1971. 1991. i procjene

za 2011. godinu.

Što se tiče nacionalne strukture stanovništva, iz naveenih popisa možemo vijeti a u

Bistarcu nacionalna struktura stanovništva osta heterogena. Preovlaava stanovništvo

hrvatske nacionalnosti, ali u naselju takođe živi i veliki broj stanovnika muslimanske

nacionalnosti.

Tabela 2. Nacionalna struktura stanovništva

Godina popisa Muslimani Hrvati Srbi Jugosloveni Ostali Ukupno

1885. 214 421 - - - 635

1971. 941 2 104 141 - 23 3 209

1991. 709 1 492 139 407 135 2 882

Izvor: Nacionalni sastav stanovništva po naseljenim mjestima prema popisim iz 1885.,

1971. i 1991. godine.


24/88

24

Prema popisu stanovništva i omadinstava iz 1991. goine, uočljivo je a je u naselju najvedi

broj bio četveročlanih omadinstava, njih 278, ok su samo va omadinstva imala 8 i više

članova.




174 215 278 78 32 9 2 788


Starosna struktura stanovništva iz 1991. goine pokazuje nam a se stanovništvo naselja

može svrstati u kategoriju mlaog stanovništva, jer je najvedi broj stanovnika (313), imao

između 25-29 godina. Polna struktura stanovništva je uglavnom uravnotežena.

4.2.2. NASELJE HUSKIDI

Huskidi se nalaze sjeverno o graa Lukavca na ualjenosti oko 1 km. Zapanom stranomovog naselja protiče Lukavačka rijeka. Sjeverno ovo naselje graniči sa Crvenim Brom,

zapadno se naslanja na naselje Hrvate. Istočno o ovog naselja nalaze se Mramorni potok

koji ovo naselje ovaja o naselja opdine Tuzla.

Huskidi imaju veoma obru povezanost sa okolnim naseljima, a posabno sa sreišten opdine

od kojeg su udaljeni svega 1 km.

Površina Huskida iznosi oko 7,5 km², što zautima 2,2 % ukupne površine opdine. S obzirom na

broj stanovnika koji anas živi u ovom naselju, prosječna gustina naseljenosti iznosi 122,8

st/km².

S obzirom da se naselje nalazi na maloj udaljenosti od grada ima veoma dobro razvijenu

infrastrukturu. Povezano je asfaltnim putem sa gradom. Vodosnabdijevanje naselja se

obavlja putem sistema javnog graskog voovoa. Naselje je obuhvadeno organizovanim

odvozom komunalnog otpada.

Stanovništvo

Ovo naselje je prama broju stanovnika 1948. goine spaalo u re naselja srenje veličine.

Te goine u naselju je živjelo 514 stanovnika. Broj stanovnika naselja se kontinuirano


25/88

25

povedavao sve o 1991. goine. Popisom iz 1991. goine uočavamo a u tom periou

naselje broji 393 omadinstava i 1294 stanovnika. U tom periodu to je bilo veliko naselje.

Nakon 1991. goine broj stanovnika se smanjio. anas se procjuenjuje a u Huskidima živi

oko 921 stanovnika u 307 omadinstava.



1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2011

Huskidi Br. st. 514 551 637 698 890 1 294 921

Br. omad. 105 108 136 230 296 393 307

Izvor: Pipisi stanovništva i omadinstava iz 1948., 1953., 1961., 1971, 1981., 1991. i procjene

za 2011. godinu.

Analizom nacionalne strukture iz 1991. goine uočavamo a u ovom naselju živi stanovništvo

muslimanske nacionalnosti.

Tabela 3: Nacionalna struktura stanovništva

Godina popisa Muslimani Hrvati Srbi Jugosloveni Ostali Ukupno1991. 1 223 4 4 47 16 1 294

Izvor: Nacionalni sastav stanovništva po naseljenim mjestima prema popisima iz 1991. goine.

Huskidi su 1991. goine brojali 359 poroičnih omadinstava. U naselju je najviše bilo

četveročlanih omadinstava, ukupno 118, ok su sa 8 i više članova bila samo 2 omadinstva.




84 103 118 32 16 4 2 359



26/88

26

4.2.3. NASELJE HRVATI

Ovo naselje je smješteno sjeverno o graa Lukavca, na ualjenosto o oko 1,5 km. To je

naselje koje je nastalo 50-tih goina prošlog stoljeda. Njegov nastanak i razvoj uslovljen jenastankom Koksno-hemijskog kombinata, kada se pored ove tvornice formiralo naselje koje

je služilo za potrebe stanovanja ranika fabrike.

Naselje ima žamiju, četverogoišnju Osnovnu školu. S obzirom a se nalazi u neposrenoj

blizini grada dobro je povezano sa gradom i ostalim naseljima, i ima veoma dobru putnu

infrastrukturu. Ovo naselje je 2002. goine obilo uličnu rasvjetu.

Voosnabijevanje naselja vrši se preko javnog graskog voovoa . Oko polovina

omadinstava naselja obuhvadena je planskim sistemom ovonje otpanih voa. Naselje je

obuhvadeno i organizovanim odvozom komunalnog otpada.

U popisima stanovništva, stanovništvo ovog naselja se ubrajalo u popise stanovništva graa

Lukavca.

4.2.3. NASELJE CRVENO BRDO

Naselje Crveno Brdo se nalazi sjeverno od Lukavca, na pobrđu koje se uziže izna Sprečkog

polja. Prepostavlja se a je ovo naselje postojalo početkom XVI vijeka, kaa se spominje kao

naselje Crvuša, koje se nalazi sjeverno o Jasenice i istočno o graa Srebrenika.23

Crveno Bro se ijeli na onje i Gornje Crveno Bro. onje Crveno Bro smješteno je iznadmakadamskog puta Lukavac-obošnica. Na istoku se graniči sa Hrvatima, na sjeverozapau

sa ijelom Prlina i na sjeveru sa Gornjim Crvenim Brom i ijelom Šikulja. ijeli se na 2

zaseoka: Ahmidi i Mulalidi. Ahmidi su smješteni u istočnom ijelu naselja, i u njima se javljaju

prezimena: Omerid, Karahmetovid, Mehid, Suljid, Tufekčid i r. Zapano o Ahmida su

Mulalidi. Najzastupčjenija prezimena u Mulalidima su: Mulalid, Kahrid, Imamovid, Kovačevid,

Kuuzovid i r.24

23

r. Aem Hanžid: Tuzla i njena okolina u XVI vijeku, Svjetlost, Sarajevo, 1975. godine., str. 113.24 r. Salih Kulenovid: Etnološka razmatranja stanovništva i naselja na prostoru površinskog kopa Šikulje, Članci

i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne, knjiga XVI, Tuzla, 1991. goine., str. 36., 43.


27/88

27

Gornje Crveno Brdo se nalazi pore puta koji voi iz Lukavca u Smoludu. Sastavni dio Gornjeg

Crvenog Bra je Oštro Bro. Na Oštrom Bru žive stanovnici romske nacionalnosti. Tu žive

poroice: Rizvanovid, Mehičid, Nukid, Frljanovid, ok u gornjem Crvenom Bru

najzastupljenije su porodice: Akeljid, Halilovid, Mijkid, Mujkanovid i r.25

U naselju Crveno Brdo postoji 6 grobalja, 3 u Donjem Crvenom Brdu i 3 u Gornjem Crvenom

Brdu.

U ovom naselju je prema popisu iz 1885. goine živjelo svega 236 stanovnika . Naselje se

razvijalo i povedevalo, te najvedi broj stanovnika zabilježen je 1971. goine, kaa je u naselju

živjelo 1406 stanovnika. Nakon 1971. goine olazi o paa broja stanovnika. Stanovništvo

se iseljavalo i zbog ugroženosti, i obrušavanja zemljišta, jer se njegovi sjeverni ijelovi nalaze

u zoni površinskog kopa Šikulje.. Prema popisu iz 1991. goine naselje je brojalo 1 187

stanovnika.



1885. 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991.

Crveno

Brdo

Br. st. 236 594 607 1 149 1 406 1 358 1 187

Br. omad. 49 124 129 266 346 389 396

Izvor: Pipisi stanovništva i omadinstava iz 1885., 1948., 1953., 1961., 1971, 1981.i 1991.

godine

Prema popisu nacionalne strukture stanovništva, u ovom naselju žive stanovnici




1885. 638 - - - - 638

1981. 2 540 13 3 - 14 2 5701991. 2 979 4 1 55 54 3 093

Izvor: Nacionalni sastav stanovništva po naseljenim mjestima prema popisima iz 1885., 1981., i

1991. godine

Na osnovu poataka iz 1991. goine uočavamo a je u naselju bio najvedi broj četveročlanih

omadinstava.

25 Isto, str. 44-45.


28/88

28




81 105 112 26 2 4 2 332


Najvedi broj stanovnika Crvenog Bra prema popisu iz 1991. goine imao je između 25 -29

goina, što znači a je stanovništvo naselja spada u kategoriju zrelog nhaselja. Polna

struktura pokazuje nešto vedi uio ženskog stanovništva u onosu na muško.

3.2.4. NASELJE SMOLUDA

Naselje Smoluda zauzima krajnji sjeverni io opdine. Nalazi se između Gornjeg Lukavca na

jugu, Šikulja i obošmice na jugozapau, sa sjeverne i sjeveroistočne strane Smoluda graniči

sa naseljima koja ne pripaaju opdini Lukavac (Tinja, Potped) kao i južnim obroncima Ratiša.

Smoluda zazuzima površinu o 27 , što je oko 8% ukupne površine opdine.

Smoluda je bila razvijeno naselje početkom XVI vijeka, zbog čega je 1572. goine proglašena

nahijom u tuzlanskom kadiluku. U to vrijeme nahija Smoluda je obuhvatala vedinu naselja

koja anas ulaze u sastav opdine Lukavac.26

Smoluda se aministrativno ijeli na vije mjesne zajenice: Smoludu onju i Smoludu

Gornju.

Prema popisu stanovništva iz 1885. goine u Smoludoj je bilo 93 omadinstva i 656

stanovnika. Goine 1991. u naselju je zabilježen najvedi broj stanovnika, 2 132, kao i najvedi

broj omadinstava 698. akle to je bilo jeno veliko naselje. Nakon 1991. goine olazi o

depopulacije ovog naselja, kaa stanovništvo Smolude olazi iz naselja. Stanovništvo se ni

nakon rata nije vratilo u Smoludu, tako a je anas Smoluda selo kojeg skoro i nema, u njemu

se nalazi svega par omadinstava, pretežno starijih ljui.



1885. 1948. 1953. 1961. 1971. 1991. 2011.

Smoluda Br. st. 656 1 500 1 596 1 791 1 930 2 132 -Br. omad. 93 227 299 384 616 698 -

Izvor: Pipisi stanovništva i omadinstava iz 1885., 1948., 1953., 1961., 1971. i 1991.

26r. Aem Hanžid: Tuzla i njena okolina u XVI vijeku, Svjetlost, Sarajevo, 1975. goine., str. 107.


29/88

29

Što se tiče nacionalne strukture, prema naveenim popisima, uviđamo a je u Smoludoj

živjelo stanovništvo srpske nacionalnosti.



1885. 24 - 632 - - 656

1981. 4 4 1 551 495 26 2 080

1991. 8 6 1 940 87 91 2 132

Izvor: Nacionalni sastav stanovništva po naseljenim mjestima prema popisima iz 1885., 1981., i 1991.

godine

Najvedi broj omadinstava u naselju 1991. goine imao je 4 člana, ok su bila samo 2

omadinstva sa 8 i više članova.




160 140 207 60 14 6 2 589


Kaa analiziramo starosnu strukturu stanovništva naselja prema popisu iz 1991. godinevidimo da je najviše bilo stanovništva o 30-34 goine. Najvedi broj muškog stanovništva bio

je u zreloj obi, ok je isti broj žena bilo između 15-19 godina i 35-39 goina. Što se tiče

polne strukture stanovništva, ona je prilično ujenačena, sa blagim povedenjem muškog

stanovništva.

Na samom početku naselja smješten je centar za rehabilitaciju ovisnika o psihoaktivnim

supstancama (CROPS). Ovaj centar je osnovala islamska zajednica u Bosni i Hercegovini 2004.

godine.

4.2.4. NASELJE ŠIKULJE

Šikulje su smještene sjeverozapano o Lukavca, na ualjenosti oko 8 km. Nalaze se na

pobrđu koje se blago iziže izna Sprečkog polja, na namorskoj visini 200-290 m. Naselje je

smješteno u olini istoimene rijeke. Ovo naselje je ograničeno naseljima: Smoluda na

sjeveru, Crveno Bro na jugu, te obošnica na sjeverozapau. Sjeverni dio naselja nalazi se u

zoni površinskog kopa Šikulje.


30/88

30

Kroz sreišnji io naselje prolazi put koji voi iz Prlina prema Smoludoj. Preko ovog putnog

pravca naselje izlazi na regionalni put Tuzla-Doboj, tako da je dobro povezano sa ostalim

naseljima i centrom opdine.

Na poručju Šikulja život je postojao još u srenjem vijeku, što potvrđuje nekoliko stedaka

pronađenih na ovom poručju. Kako naselje nije evidentirano u turskim defterima od 1528.

goine, smatra se a je nastalo nešto kasnije.27

Prema kazivanju starijih mještana naselje je obilo naziv po naselju Šikloš u Mađarskoj,

oakle su se za vrijeme turske uprave ovje oselila tri brata. U Šikuljama su zastupljena

sljeeda prezimena: Pašid, Suljagid, Softid, ugonjid, Ibrahimovid Okid i dr. U ovom naselju

postoji esetak grobalja. To su uglavnom poroična groblja. Goine 1979. oformljeno je

novo groblje gje se sahranjuju svi umrli iz naselja, i ono je zajeničko za sve žitelje naselja.28

U ovom naselju razvijena je putna infrastruktura, od prije 3-4 goine u vedi io naselja jeuveena ulična rasvjeta.

U naselju se nalazi i vjerski objekat, zatim om kulture, kao i četverogoišnja osnovna škola,

koja nema svoje prostorije, nego djeluje u prostorijama Doma kulture.

Šikulje su prema broju stanovnika iz 1991. goine, bile naselje srenje veličine. Na osnovu

popisa iz 1885. goine viimo a je to bilo malo naselje sa 70 omadinstava i 365 stanovnika.

Najvedi broj stanovnika u naselju živio je 1991. godine, kada je u naselju bilo 172

omadinstva i 576 stanovnika.



1885. 1948. 1953. 1961. 1971. 1991.

Šikulje Br. st. 365 397 454 559 488 576

Br. omad. 70 79 93 129 122 172Izvor: Pipisi stanovništva i omadinstava iz 1885., 1948., 1953., 1961., 1971 .i 1991.

godine.

Analiza nacionalne strukture stanovništva, ovog naselja, nam pokazuje a u njemupreovlaava stanovištvo muslimanske nacionalnosti.



1885. 287 - 78 - - 365

1981. 521 - 9 13 1 544

1991. 564 1 - 10 1 576

27

r. Salih Kulenovid: Etnološka razmatranja stanovništva i naselja na prostoru površinskog kopa Šikulje, Članci igrađa za kulturnu istoriju istočne Bosne, knjiga XVI, Tuzla, 1991. goine., str. 42. 28

Isto, str. 38, 45.


31/88

31


godine

1991. goine u ovom naselju je registrovano 150 poroičnih omadinstava, o tog broja

najviše je bilo omadinstava sa 4 člana, njih 46, ok je bilo samo 5 semočlanih

omadinstava.




35 32 46 23 9 5 - 150


4.2.5. NASELJE PRLINE

U esnom ijelu Sprečkog polja na 180 m n.v. smješteno je malo naselje Prline. Ovo naselje

se nalazi između naselja Šikulje na jugoistoku i naselja obošnica na zapau.

Ovo naselje je poijeljeno na Stare Prline koje su smještene už puta koji voi iz obošnice

o Smolude. Stare Prline nalaze se ijelom u zoni površinskog kopa Šikulje. Zbog toga je

ošlo o izmiještanja stanovništva nešto južnije, gje je nakon II Svjetskog rata nastalo novo

naselje nazvano Nove Prline. One se nalaze sa desne strane makadamskog puta koji vodi izLukavca prema obošnici.

Naselje prline zbog blizine ovih putnih komunikacija ima dobru vezu sa okolnim naseljima.

a je ovo poručje ovog naselje bilo naseljeno još u srenjem vijeku govori nam pronađeni

stedak, kao i staro groblje iz turskog perioa. Ono se naslazi u Novim Prlinama. Na osnov u

natpisa na nišanima, utvrđeno je a su stari oko 300 goina. U Prlinama postoje 4 groblja od

kojih se najvede nalazi na lokalitetu Krčevine, izna Starih Prlina.29

U ovom naselju se nalaze vije javne spomen česme. Jenu su poigli potomci Nurage Pašidaiz Šikulja u znak sjedanja na umrlog oca, a rugu je sagraio neki Rahislid u spomen svom

preminulom sinu.30

Najzastupljenije poroice u Prlinama su: Ribid, Spahid, žafid, Okid, Šabanovid i r.

Prline su malo naselje prama broju stanovnika. Imale su svega 5 7 omadinstava i 281

stanovnika 1948. goine. Najvedi broj omadinstava i stanovnika u naselju bio je 1971.

29

r. Salih Kulenovid: Etnološka razmatranja stanovništva i naselja na prostoru površinskog kopa Šikulje, Članci igrađa za kulturnu istoriju istočne Bosne, knjiga XVI, Tuzla, 1991. goine., str. 37-38.30

Isto, str. 41.


32/88

32

goine, ukupno 132 omadinstva i 574 stanovnika. Nakon 1971. goine broj stanovnika u

naselju stalno opada.


Naselje Ukupno Godine popisa1948. 1953. 1961. 1971. 1991.

Prline Br. st. 281 331 421 574 308

Br. omad. 57 60 82 132 99Izvor: Pipisi stanovništva i domaćinstava iz 1948., 1953., 1961., 1971. i 1991. i


Što se tiče nacionalnog sastava stanovništva Prlina, možemo redi a u njemu živi

stanovništvo muslimanske nacionalnosti.



1971. 565 - 1 - 8 574

1991. 295 - 6 5 2 308

Izvor: Nacionalni sastav stanovništva po naseljenim mjestima prema popisima iz 1971., i 1991.

godine.

U Prlinama je 1991. goine bilo 89 poroičnih omadinstava. Najviše je bilo tročlanih

omadinstava, njih 28, ok su bila samo 2 omadinstva sa 7 članova.




22 28 27 10 2 - - 89Izvor: Poroična omadinstva prema broju članova 1991. goine.

Naselja Šikulje i Prline čine jenu mjesnu zajenicu Šikulje-Prline. Ova dva naselja zajedno

obuhvataju površinu oko 7,2 , što je oko 2,1% površine opdine. Prema procjenama anas

u ovoj mjesnoj zajenici, tj. u ova va naselja ukupno ima 394 omadinstva i 1182

stanovnika.

4.2.6. NASELJE OBOŠNICA


33/88

33

Na esnoj obali rijeke Spreče i istočnim obroncima Trebavca (čije je najviše bro Ratiš),

nalazi se naselje obošnica. Kroz ovo naselje teče riječica Kruševica ili Ratiška rijeka. Ova

rijeka izvire na obroncima Ratiša i južno o obošnice ulijeva se u rijeku Spreču. obošnica

na sjeveru graniči sa Kruševicom, na istoku sa Smoludom i naseljima Šikulje i Prline, južno o

naselja protiče rijeka Spreča, ok se sa zapano o naselja nalazi naselje Gnojnica. Ovo naselje je obro povezano sa susjenom naseljima. Južnom stranom naselje ima izlaz na

magistralni put M-4. Kroz naselje prolazi i lokalni put pravcem sjever-jug i povezuje ovo

naselje sa Kruševocom.

Površina obošnice iznosi oko 14 , što obuhvata 4,1% ukupne površine opdine.

Naselje obošnica se pominje i u popisima početkom XVI vijeka. U tom periou naselje je

bilo u sastavu nahije Smoluda. Najstarija građevina u ovom naselju bila je sagrađena u

periou Osmanske uprave, tačnije 1640. goine u ovom naselju je izgrađena žamija.

Ovo naselje se ijeli na obošnicu Gornju, obošnicu Srenju i obošnicu onju.

obošnicu Gornju sačinjava naselje koje nosi naziv Mahala. U Mahali se nalazi žamija, om

kulture i četverogoišnja osnovna škola. Ovo naselje danas izgleda dosta izolovano i

netaknuto, nije bilo izloženo uticajima inustrijalizacije i i u velikoj mjeri je uspjelo sačuvati

seoski pejzaž.

Južnije o obošnice Gornje nalazi se obošnica Srenja. Ona je u turskom periou

prestavljala žarište i centar naselja. U njoj je bila izgrađena prvobitna žamija i njoj su

gravitirali mještani obošnice Gornje. Srenja obošnica je poijeljena na nekoliko zaseoka:

Hamzidi, Osoje, Hotidi, Cibridi, Seferi, Polje.31

obošnica onja je u poređenju sa obošnicom Srenjom i Gornjom, relativno novijeg

postanka. Ona čini krajnji južni io obošnice. osta je urbanizirana i olikuje se razvijenijom

infrastrukturom.

U obošnici postoji om kulture izgrađen 1984. goine. Osmogoišnja osnovna škola

izgrađena je 1969. goine. Ovu školu je otvorio i pustio u ra istaknuti književnik Meša

Selimovid. U ovom naselju postoji i kolska raionica izgrađena 1950. goine. Služila je i anas

služi za popravljanje željezničkih vagona.32

Ovo naselje ima razvijenu putnu infrastrukturu, u naselju je uveena i ulična rasvjeta. Naselje

nema priključak na graski voovo, problem voosnabijevanja riješava se voom sa

lokalnih izvorišta. Oko 1/3 stanovnika onje obošnice priključeno je na sistem ovođenja

otpanih voa, ok ostatak naselja taj problem rješava iniviualno.

Prema broju stanovnika naselje spada u grupu velikih naselja. Popisom 1885. godine imalo je

178 omadinstava i 970 stanovnika. Najvedi broj stanovnika naselje bilježi 1991. goine, kaa

31 Grupa autora: Monografija Mjesne zajenice oošnica onja, obošnica, 1985. str.10.

32 Isto, str. 47-51.


34/88

34

je u njemu živjelo 3 667 stanovnika. Procjene su a anas ovo naselje ima najvedi broj

omadinstava 1172 i 3516 stanovnika.


Naselje Ukupno Godine popisa1885. 1948. 1953. 1961. 1971. 1991. 2011.

obošnica Br. st. 970 2 135 2 249 2 434 2 918 3 667 3 516

Br. omad. 178 404 453 518 651 1 155 1 172

Izvor: Pipisi stanovništva i omadinstava iz 1885., 1948., 1953., 1961., 1971. i 1991. i


Analizirajudi nacionalnu strukturu stanovništva, viimo a u ovom naselju preovlaava

stanovništvo muslimanske nacionalnosti.



1885. 960 5 5 - - 970

1971. 2 864 2 16 - 36 2 918

1991. 3 438 9 32 108 80 3 667


godine

Naselje je 1991. goine brojalo 1039 poroična omadinstva. O tog broja najviše je bilo

četveročlanih omadinstava, ukupno 368.




255 283 368 94 32 5 2 1 039

Izvor: Poroična omadinstva prema broju članova 1991. godine.

4.2.7. NASELJE GNOJNICA

Naselje Gnojnica nalazi se u sjevernom ijelu opdine Lukavac. O graa Lukavca ualjeno je

14, a od Tuzle oko 30- tak km. Smješteno je na esnoj obali rijeke Spreče i na istočnim

obroncima Trebavca (620 metara nadmorske visine), čije je najvede bro Ratiš (596 metara)

koje zatvara naselje sa sjevera. Ratiški greben, kojeg stanovnici zovu Previle prestavlja

istočnu granicu naselje sa naseljem obošnica. Južni io naselje je najniži na poručju

opdine, čija je namorka visina oko 100m ispod razine mora.


35/88

35

Naselje na sjeveru graniči sa naseljen Seona (opdina Srebrenik), na jugoistoku sa naseljem

Kruševica, sa istoka je okruženo naseljem obošnica, sa juga Krtovom, jugozapaa

Porječinom (opdina Gračanica) i zapaa naseljem Berkovica.

Gnojnica je staro, srednjovjekovno naselje koje postoji za vrijeme srednjovjekovne bosanske

ržave. Gnojnica u tom periou ulazi u sastav župe Smoluda koju osim Gnojnice i Smolude

čini i nekoliko okolnih naselja.

Ovo naselje ima površinu oko 13 , što čini oko 3,8 % ukupne površine opdine. Prema

popisu stanovništva iz 1991. goine u naselju se nalazilo oko 3 093 stanovnika, ok anas

prema procjenama u naselju živi oko 2 772 stanovnika.



1885. 1948. 1953. 1961. 1971. 1991. 2011.

Gnojnica Br. st. 638 1 437 1 670 2 022 2 570 3 093 2 772

Br. omad. 118 270 319 404 531 906 924

Izvor: Pipisi stanovništva i omadinstava iz 1885., 1948., 1953., 1961., 1971. 1991. i procjene

za 2011. godinu.

Iz tabele u kojoj je prikazan broj stanovništva i omadinstava u naselju Gnojnica možemo

konstatovati a se naselje o 1885. goine intenzivno razvijalo i bilježilo stalni porast

stanovništva i omadinstava. Najvedi broj stanovnika u naselju zabilježen je 1991. goine,

ok se najvedi porast stanovništva bilježi između 1953. i 1961. goine. Nakon 1991. goine unaselju je, kao i ko vedine rugih naselja, ošlo o paa broja stanovnika, te se prema

procjenama danas tu nalazi oko 2 772 stanovnika. Broj omadinstava se takođe povedevao i

anas u naselju egzistira 924 omadinstva, što je najvedi zabilježeni broj.



1885. 638 - - - - 638

1971. 2 540 13 3 - 14 2 570

1991. 2 979 4 1 55 54 3 093Izvor: Nacionalni sastav stanovništva po naseljenim mjestima prema popisima iz 1885., 1971., i 1991.

godine.

Nacionalna struktira stanovništva je homogena, iz tabele koja prikazuje nacionalnu strukturu

stanovništva za naveene goine, možemo vijeti a u naselju Gnojnica živi vedinsko

muslimansko stanovništvo.

U Gnojnici je 1991. goine bilo 837 poroičnih omadinstava. O tog broja najviše je

otpaalo na četveročlana omadinstva.



36/88

36



155 225 317 95 33 6 6 837


Kroz naselje prolazi željeznicka pruga normalnog kolosijeka Doboj - Tuzla – Simin Han (pruga

je 1952. godine zamijenila prugu uskog kolosijeka), kao i Magistralni pravac Tuzla – Doboj

koji je zvanicno završen i pušten u saobracaj 1978 goine.

Naselje Gnojnica je razbijeno na više mahala koje su poijeljene brima ili potocima, tako da

selo cine sljeede mahale: šabici, Hanidi, Plavšidi, Centar, Loparidi, Polje 1 i 2 i Zasjeke.

Prije 20 – tog stoljeda u naselju je postojala rvena žamija, ok je prva ziana žamija

počela sa raom 1938. goine. Četverogoišnja osnovna škola izgrađena je 1937. goine.

Goine 1965. naselje obiva osmogoišnju osnovnu školu. Dom penzionera je otvoren28.09.1986 goine. U sklopu ovog objekta Gnojnica obiva ambulantu koja građanima pruža

mogudnost a osnovne zravstvene probleme rješava ju u svom naselju.

U naselju je takođe obro razvijena i infrastruktura, vedina puteva kroz naselje je asfaltirana,

elektrifikacija naselja je urađena 1960. goine. Naselje nije priključeno na graski voovo

ali ima moeran lokalni voovo izgrađen 1977. godine.

4.2.8. NASELJE KRUŠEVICA

U sjevrozapadnom ijelu opdine na namorskoj visini između 200-240 m smješteno je

naselje Kruševica. Ovo naselje se nalazi na sjeverozapadnoj strani površinskog kopa Šikulje.33

Na istoku graniči sa na seljem Šikulje i Prline, na jugozapau sa obošnicom, zapano o

ovog naselja nalazi se Gnojnica i Berkovica, ok na sjevernoj strani ovo naselje graniči sa

opdinom Srebrenik.

Naselje je preko Šikulja, Prlina i Crvenog bra povezano sa centrom opdine. Isto tako nalazi

se sa desne strane puta Lukavac-obošnica, preko kojeg ima vezu sa centrom opdine.

U srenjem vijeku Kruševica je pripaala nahiji Smoluda. Prepostavlja se a je to bilo malonaselje koje je teritorijalno pripaalo onjoj Smoludi.

Nastanak i razvoj ovog naselja uslijedio je oko 1946. godine, kada se ono formira iznad puta

Lukavac-obošnica i u blizini željezničke stanice istog imena. Prema kazivanjima naselje je i

obilo ime po željezničkoj stanici pore koje se razvilo. Pore toga smatra se da je toponim

33 r. Salih Kulenovid: Etnološka razmatranja stanovništva i naselja na prostoru površinskog kopa Šikulje, Članci i

građa za kulturnu istoriju istočne Bosne, knjiga XVI, Tuzla, 1991. goine., str. 27.


37/88

37

Kruševica nastao po Kruševu polju koje je io Sprečkog polja, ili po rječici Kruševici koja

protiče kroz obošnicu Polje i ulijeva se u Spreču.34

Na razvoj ovog naselja veliki uticaj su imale migracije stanovništva iz okolnih sela, posebno u

periodu 1965-1975. godine, kada se ono intenzivno razvija. Potvrda toma su prezimena

porodica koja vode porijeklo iz susjednih sela , kao što su: Šabanovid i Osmanovid iz Prlina,

Selimovid iz obošnice, zatim Muharemovid iz Milinog Sela i sl.

Ovo naselje zauzima 1,6% površine opdine, i ima površinu oko 5,6 .

Naselje se snabijeva voom sa lokalnih izvora kao što su Ratiš i Memišema voa. Problem

ovođenja otpanih voa rješava se iniviualno, ok je oko polovina omadinstava

uključena u sistem odvoza komunalnog otpada.

Prepa popisu stanovništva 1885. goine Kruševica je bilo po broju stanovnika bila naselje

srenje veličine. U tom periou brojala je 60 omadinstava i 308 stanovnika. Najvedi broj

omadinstava i stanovnika naselje ima 1971. goine kaa broji 347 omadinstava i 1558

stanovnika. Nakon 1971 godine broj stanovnika se smanjuje, posebno nakon 1991. godine.

anas se procjenjuje a u naselju ima 238 omadinstava i 714 stanovnika. akle ovo je jeno

naselje srenje veličine.



1885. 1948. 1953. 1961. 1971. 1991. 2011.

Kruševica Br. st. 308 469 492 1 200 1 558 1 089 714

Br. omad. 60 92 103 254 347 329 238


za 2011. godinu.

Prema nacionalnom sastavu ovo naselje se izvaja kao naselje u kome živi stanovništvo




1885. 308 - - - - 308

1971. 1 459 11 61 - 27 1 558

1991. 1 005 - 1 8 75 1 089

34 Isto, str. 46.


38/88

38


godine.

Kruševica je naselje koje je 1991. goine imalo 300 poroičnih omadinstava. O toga najviše

je bilo četveročlanih (99), ok je najmanje bilo omadinstava sa 8 i više članova.



2 3 4 5 6 7 8 i više Ukupno66 88 99 29 11 4 3 300


4.2.9. NASELJE BERKOVICA

Berkovica se nalazi sjeverozapano o graa Lukavca. Ovo naselje je smješteno u graničnom

ijelu opdine Lukavac prema rugim opdinama. Na sjeveru graniči sa opdinom Srebrenik, na

zapadu sa opdinom Gračanica, a sa jugoistočne strane okruženo je naseljem Gno jnica.

Naselje je preko Gnojnice i obošnice povezano sa opdinskim centrom.

Površina Berkovice iznosi oko 5,2 ili 1,5% površine opdine.

Ovje postoji četverogoišnja osnovna škola i vjerski objekat.

U naselju je urađen io putne infrastrukture, riješen je problem odvoza komunalnog otpada,

ok je vedi io voosnabijevalje riješen preko izvorišta Lučica, Buban, Ratiš i rugih manjih

izvorišta. Ovođenje otpanih voa stanovništvo rješava iniviualno.

Naselje je prema popisu stanovništva iz 1885. goine imalo samo 29 omadinstava i 132

stanovnika. S obzirom na broj stanovnika to je bilo sitno naselje. U tom periodu naselje je

pripaalo žematu Gnojnica. Najvedi broj stanovnika Berkovica je imala 1991. goine, kaa

je u njoj živjelo 789 stanovnika. Nakon 1991. goine broj stanovnika se našto smanjio i anas

se procjenjuje na 723 stanovnika i 241 omadinstvo. anas ono prestavlja naselje srenje

veličine.



1885. 1948. 1953. 1961. 1971. 1991. 2011.Berkovica Br. st. 132 411 486 626 727 789 723


39/88

39


za 2011. godinu.

Što se tiče nacionalnog sastava, možemo konstatovati na osnovu naveenih popisa, a u

naselju živi vedinsko stanovništvo muslimanske nacionalnosti.



1885. 132 - - - - 132

1971. 716 - 5 - 6 727

1991. 755 - - 26 8 789

Izvor: Nacionalni sastav stanovništva po naseljenim mjestima prema popisima iz 1885.,

1971., i 1991. godine.

U ovom naselju je 1991. goine zabilježeno 208 poroičnih omadinstava, o toga najviše

četveročlanih (67), i samo va semočlana omadinstva.



2 3 4 5 6 7 8 i više Ukupno46 47 67 27 19 2 - 208


4.2.10. NASELJE DEVETAK

Sjeverozapadno od grada Lukavca, na udaljenosti od 8 km, nalazi se naselje Devetak.

Smješteno je u olini rijeke Spreče, tačnije na lijevoj strani njene obale. Istočnom i sjevernom

stranom naselja protiče ova rijeka, te se sjeverno o naselja pruža prostrano Sprečko polje.Na jugu ovo naselje graniči sa naseljem Puračid, ok se sjeverozapano o naselja nalazi

Sižje.

Površina naselja je 8,6 što zauzima 2,5% površine opdine.

Geografski položaj naselja je vaoma povoljan. Smješteno je s obje strane magistralnog puta i

željezničke pruge Tuzla-Doboj. Dakle naselje je veoma dobro povezano sa susjednim

naseljima i sjeištem opdine.

Dvetak je naselje koje je postojalo početkom XVI vijeka, i taa je bilo sastavni io nahije

Smoluda. Prema popisu stanovništva 1885. goine viimo a je taa pripaalo žematu


40/88

40

Puračid. O 1893. goine evetak se nalazio u sastavu opdine Puračid, a o 1955. goine

predstavlja sastavni dio opdine Lukavac.

U naselju se nalazi vjerski objekat kao i četverogoišnja osnovna škola. O ove goine u

naselju je otvorena i ambulanta.

Putna infrastruktura je zaovoljavajuda, asfaltirani su glavni putevi kroz naselje. Ovo naselje

je bilo jedno od prvih koje je 2000. goine obilo uličnu rasvjetu kroz naselje.

Voosnabijevanje naselja riješava se sa lokalnih izvorišta, najvede je Jezerac, zatim Gegidi,

Bregovi i r. N aselje je obuhvadeno sistemom zbrinjavanja komunalnog otpaa, ok se

odvodnja otpadnih voa rješava iniviualno.

O poroica u evetaku su najzastupljenije poroice: Jusufovid, Kovačevid, Prelid, Hožid,

Zaimovid, Salkid i r. Vedi zaseoci u naselju su Hožidi, Bare, Bukva i r. U jednom dijelu

naselja nastanile su se porodice iz Podrinja, tačnije iz Srebrenice, tako a taj io naselja

mještani nazivaju Mala Srebrenica.

evetak je prema popisu stanovništva 1885. goine imao 101 omadinstvo i 531 stanovnika.

Taa se prema broju stanovnika svrstavao u naselje srenje veličine. Ved 1948. goine

naselje ima 1313 stanovnika i čini jeno veliko naselje. U naselju se bilježi kontinuirani porast

broja omadinstava i stanovnika. Goine 1991. u naselju je živjelo 2 268 stanovnika. anas se

procjenjuje a naselje broji 2 379 stanovnika, što je više nego 1991. godine.



1885. 1948. 1953. 1961. 1971. 1991. 2011.Devetak Br. st. 531 1 313 1 500 1 656 1 929 2 268 2 379

Br. omad. 101 247 292 364 455 694 793


za 2011. godinu.

evetak je prema nacionalnoj strukturi jenonacionalno naselje gje žive stanovnici





41/88

41

1885. 531 - - - - 531

1971. 1 907 1 - - 21 1 929

1991. 2 219 - - 27 22 2 268


godine.

Naselje 1991. goine broji 624 poroična omadinstva, o toga 226 omadinstava je bilo

četveročlano, akle vedina, ok su bila samo tri omadinstva sa 8 i više članova.




127 183 226 61 18 6 3 624Izvor: Poroična omadinstva prema broju članova 1991. goine.

4.2.11. NASELJE SIŽJE

Smješteno je u onjem toku rijeke Spreče, sa obje strane regionalnog puta Tuzla-Doboj, na

12-tom km o Lukavca. Okruženo je zaseocima sela Krtova na sjeverozapau, Komari i Borice

na jugozapadu i Devetak na jugoistoku. Ovo je krajnje istureno naselje na istočnim

obroncima Ozrena.

Naselje ima povoljan geografski položaj, nalazi se pore magistralnog puta Tuzla -Doboj,

povezano je obro sa centrom opdine i okolnim naseljima.

Sižje se prama popisu stanovništva 1879. goine nalazilo u sastavu maglajskog kotara. Danas

ovo naselje pripaa parohiji Puračid.

U ovom naselju se nalazi četverogoišnja osnovna škola, poružnica osnovne škole

obošnica. Naselje nema Dom kulture, niti ambulantu.

Glavni putni pravci kroz naslje su asfaltirani. Voosnabijevanje naselja riješeno na sa

lokalnih izvorišta Šuše, Zecovi i r. Problen odvodnje otpadnih voda, kao i odvoza

komunalnog otpaa mještani rješavaju iniviualno.

Vedi zaseoci u naselju su: Goganovidi, Tošidi, Neidi, Kulišidi i sl. Nazvani su po porodicama

koje u njima žive.

Površina Sižja iznosi 8,8 što obuhvata 2,6% ukupne površine opdine.

Naselje je 1879. goine imalo svega 57 omadinstava i 377 stanovnika. Najvedi broj

omadinstava i stanovnika ovo naselje je imalo 1991. goine kada je tu živjelo 905

stanovnika. Nakon 1991. goine stanovništvo se iseljava iz Sižja, te se vratio samo jean


42/88

42

manji io prijeratnog broja stanovnika. Procjene su a anas u Sižju ima 179 omadinstava i

537 stanovnika, što je nešto malo više o prijeratnog broja.


Naselje Ukupno Godine popisa1879. 1948. 1953. 1961. 1981. 1991. 2011.

Sižje Br. st. 377 605 650 768 896 905 537

Br. omad. 57 109 133 177 298 318 179


za 2011. godinu.

Na osnovu popisa nacionalne strukture uočavamo a je u ovom naselju živjelo vedinsko

stanovništvo srpske nacionalnosti.



1879. 9 - 368 - - 377

1971. 46 1 811 37 1 896

1991. 50 1 838 11 5 905


godine.

U ovom naselju je 1991. goine bilo 268 poroičnih omadinstava. Od tog broja 84omadinsta su bila četveročlana, ok je iste goine bilo 8 omadinstava sa 6 članova.




85 78 84 13 8 - - 268Izvor: Poroična omadinstva prema broju članova 1991. goine.

4.2.12. NASELJE KRTOVA

U onjem toku rijeke Spreče, na njenoj lijevoj obali nalazi se naselje Krtova. Ovo naselje na

sjeveroistoku graniči sa Gnojnicom, na jugoistoku sa naseljem Sižje, na jugu i jugozapau sa

naseljima Komari i Stupari, ok na sjevernoj strani graniči sa naseljima opdine Gračanica.


43/88

43

Krtova je smještena sa lijeve strane magistralnog puta Lukavac -Doboj, i ima dobru

povezanost sa okolnim naseljima, kao i sreištem opdine.

Površina ovog naselja iznosi 12,2 što obuhvata 4,2% ukupne površine opdine. Krtova je

podijeljena na 2 mjesne zajednice: Krtovu 1 i Krtovu 2.

U naselju se nalazi četverogoišnja Osnovna škola, kao i pravoslavna crkva izgrađena 2008.

godine.

Putna infrastruktura je urađena kroz glavne putne pravce u naselju. U Krtovi je takođe

urađena i ulična rasvjeta kroz jedan dio naselja.

Voosnabijevanje naselja obavlja se sa lokalnih izvorišta o kojih su najvedi: Dalaci,

Stamenidi, Tešin hrast i r. Komunalna infrastruktura nije zaovoljavajuda. Ovonja

otpadnih voda iz naselja, kao i odvoz komunalnog otpaa, stanovnici rješavaju iniviualno.

U ovom naselju su najzastupljenija prezimena: ragid, Lukid, Đukanovid, Dosid, Kovačevid i r.

Krtova je 1879. goine bila malo naselje sa 69 omadinstava i 414 stanovnika. Najvedi broj

stanovnika u naselju zabilježen je 1961. goine, kaa tu živi 1370 stanovnika. Poslije toga

dolazi do smanjenja broja stanovnika, tako da 1991. godine u ovom naselju egzistira 420

omadinstava i 1121 stanovnika. Nakon 1991. goine stanovništvo napušta naselje, što je

dovelo do drastičnog smanjenja broja stanovnika u poslijeratnom periou. U naselje se

vratio malo broj ljui, pretežno starijih, pa se procjenjuje a anas u Krtovi živi oko 687

stanovnika u 229 omadinstava. To prestavlja nešto malo više o polovine prijeratnog

broja.



1879. 1948. 1953. 1961. 1971. 1991. 2011.

Krtova Br. st. 414 1 109 1 283 1 370 1 274 1 121 687


za 2011. godinu.

Prema popisima nacionalne strukture stanovništva iz 1879., 1971. i 1991. goine uočavamo

a u ovom naselju živi stanovništvo srpske nacionalnosti.



1879. - - 414 - - 414

1971. - - 1 269 - 5 1 274

1991. 2 1 1 097 18 3 1 121

Izvor: Nacionalni sastav stanovništva po naseljenim mjestima prema popisima iz 1885., 1971., i 1991.godine.


44/88

44

U ovom naselju je 1991. goine bilo 340 poroična omadinstva. O tog broja najviše je bilo

vočlanih omadinstava (121), ok su bila samo tri omadinstva sa 6 članova.




121 101 99 16 3 - - 340


4.2.13. NASELJE STUPARI

Stupari su naselje koje je smješteno sjeverozapano o grada Lukavca, na udaljenosti od oko

14 km. Naselje je okruženo velikim brojem naselja. Na sjevernoj strani graniči sa naseljima

opdine Gračanica, na sjeveroistoku sa Krtovom, na istočnoj strani sa Komarima, sa južne i

jugoistočne strane naselje je okruženo Milinim Selom, Tumarama i Brijesnicom, dok se

zapadno od Stupara nalazi naselje Panjik.

Naselje zauzima površinu oko 14,2 ili 4,18% površine opdine.

U Stuparima se nalazi prahistorijski lokalitet Graina, na kome su pronađeni ostaci

materijalne kulture iz prahistorije i srednjeg vijeka.35

To nam potvrđuje a je na ovom

poručju postojao život još u najranijem periou. Prema popisu stanovništva iz 1885. godine

vidimo da su se Stupari u tom periodu nalazili u sastavu maglajskog kotara.

U ovom naselju razvoj infrastrukture nije zaovoljavajudi. Naselje nije priključeno na sistem

ovonje otpanih voa niti komunalnog otpaa. Voosnabijevanje naselja vrši se sa

izvorišta Babin potok.

Ovo je bilo malo naselje prema broju stanovnika 1885. godine, kada je imalo samo 42omadinstva i 277 stanovnika. Broj stanovnika se povedavao o 1971. goine. Te goine u

Suparima bilježimo najvedi broj omadinstava i stanovnika, 273 omadinstva i 819

stanovnika. Nakon toga dolazi do smanjenja broja stanovnika u naselju. Popisom iz 1991.

goine u naselju je živjelo 543 stanovnika. Kako se stanovništvo u ratnom periou iseljavalo i

danas se vratio samo jedan mali dio, ono danas prema broju stanovnika spada u red sitnih

naselja i broji samo 144 stanovnika, što je skoro uplo manje nego 1885. goine.


35 Milica Kosirid: Prahistorijska naselja na poručju Spreče, Članci i građa za kulturnu istoriju istočne Bosne, knj.

XIII, Tuzla, 1980. godine., str. 111.


45/88

45


1885. 1948. 1953. 1961. 1971. 1991. 2011.

Stupari Br. st. 277 529 595 635 819 543 144

Br. omad. 42 93 101 130 273 176 48


za 2011. godinu.

Prema nacionalnoj strukturi Stupari su jednonacionalno naselje gdje je prema popisu

nacionalne strukture 1981. i 1991. goine, u naselju živjelo stanovništvo srpske

nacionalnosti.



1981. - - 651 4 - 655

1991. - - 543 - - 543


godine.

U 1991. goini ovo naselje je imalo 149 poroičnih omadinstava, o kojih je najvedi broj bio

četveročlanih (55), i samo jeno omadinstvo sa 8 i više članova.




41 32 55 13 4 3 1 149


4.2.14. NASELJE KOMARI

Ovo je jeno malo naselje smješteno sjeverozapano o graa Lukavca. Na sjeveru naselje

graniči sa Krtovom, na jugu sa Milinim Selom, na istoku je naselje Sižje, ok na zapanoj

strani Komari graniče sa naseljem Stupari.


46/88

46

Komari su prema broju stanovnika od 1948. do 1981. godine spadali u red sitnih naselja. U

tom periou broj stanovnika naselja nije prelazio 200. Tako je 1948. goine u naselju živjelo

svega 76 stanovnika u 29 omadinstava. Broj stanovnika u ovom naselju se povedavao o

1981. goine kaa tu živi najvedi broj stanovnika, 248 stanovnika i 82 omadinstva. Nakon

1981. godine dolazi do smanjenja broja stanovnika i te godine naselje je brojalo 213stanovnika.

Tabela 1: Broj stanovništva i domaćinstava


1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991.

Komari Br. st. 76 82 109 116 248 213

Br. domać. 29 21 30 38 82 76Izvor: Pipisi stanovništva i domaćinstava iz 1948., 1953., 1961., 1971. i 1981. i 1991

godine.

U Komarima je prema popisu stanovništva 1981. i 1991. goine, živjelo stanovništvo srpske

nacionalnosti.



1981. - - 240 8 - 248

1991. - - 213 - - 213


godine.

Kaa analiziramo broj poroičnih omadinstava u naselju viimo a je 1991. goine tu bilo

58 poroičnih omadinstava. O tog broja najviše je bilo četveročlanih omadinstava,

ukupno 20.




18 13 20 5 1 1 - 58


4.2.16. NASELJE LUKAVAC MJESTO (TURSKI LUKAVAC)

Turski Lukavac ili Lukavac Mjesto smješteno je u olini rječice Lukavčid, koja izvire sjeverno

o naselja, pritiče kroz Lukavac Mjesto i ulijeva se u rijeku Spreču. Naselje je smješteno


47/88

47

sjeverno od grada Lukavca, na painama va bra koja prestavljaju prironu među na

sjeve

stanovništvo i naselja općine lukavac

Documents