strategi penguatan fasyankes primer dalam … · panduan praktik klinis bagi dokter ... mutu...
TRANSCRIPT
STRATEGI PENGUATAN FASYANKES PRIMER DALAM UPAYA KENDALI MUTU DAN BIAYA
Saraswati
Direktur Pelayanan Kesehatan Primer
Kementerian Kesehatan RI
IndoHCF Expert Meeting Raffles Hotel, Jakarta, 27 Januari 2018
PENDAHULUAN
KEBIJAKAN DAN STRATEGI PENGUATAN PELAYANAN KESEHATAN
PENUTUP
1
2
OUTLINE
3
UPAYA PENINGKATAN AKSES DAN MUTU PADA SUPPLY SIDE YANG
BERKELANJUTAN
Kuratif-rehabilitatif
Promotif-preventif
TANTANGAN PELAYANAN KESEHATAN
JKN
Paradigma
SehatPenguatan
YankesAKSES DAN MUTU
PEMBIAYAAN DISTRIBUSI SDM
KOMPETENSI
FASKES
BEBAN PENYAKIT
AKI, AKB & GIZI
3
SELF CARE, KIE,PROMOSI KESEHATAN
SEHAT (70%)
UKBM (POSYANDU, POSYANDU LANSIA, POSBINDU PTM, POSLINDES, POSKESDES, DESA SIAGA)
FKTP (80%)FKRTL (20%)
MENINGGALSAKITSEHAT
MENGELUH SAKIT (30%)
RUJUKAN BALIK
PERAN FASKES TINGKAT PERTAMA MEWUJUDKAN PARADIGMA SEHAT
PERAN FKTP DI ERA JAMINAN KESEHATAN NASIONAL
Penyelenggara pelayanan kesehatan dasar yang berperan sebagai tulang punggung, kontak
pertama dan PENAPIS RUJUKAN sesuai dengan STANDAR PELAYANAN
DOKTER UMUM
TINGKAT KEMAMPUAN
&
KETERAMPILAN KLINIS
STANDAR KOMPETENSI DOKTER
INDONESIA TAHUN 2012
(PERKONSIL NO.11/2012)
▪ PANDUAN PRAKTIK KLINIS BAGI DOKTER
DI FASILITAS PELAYANAN KESEHATAN
TINGKAT PERTAMA
▪ PANDUAN KETERAMPILAN KLINIS BAGI
DOKTER DI FASILITAS PELAYANAN
KESEHATAN TINGKAT PERTAMA
(Kepmenkes No HK.02.02/MENKES/514/2015)
▪ Dokter akan merujuk pasien apabila memenuhi salah satu kriteria TACC (Time, Age,
Complication, Comorbidity)
▪ Penanganan penyakit harus didukung oleh ketersediaan sarana, prasarana, peralatan
dan FASILITAS PENUNJANG
▪ Jenis pelayanan untuk penanganan penyakit dapat berupa pelayanan Rawat Jalan,
pelayanan gawat darurat, One Day Care, atau Rawat Inap
SKDI, 2012DAPAT DIALAMI OLEH
INDIVIDU PADA SETIAP
SIKLUS HIDUP
144
JENIS PENYAKIT
INTEGRASI PENANGANAN PENYAKIT YANG MENJADI KOMPETENSI DOKTER DI FKTP
PENANGANAN SECARA KOMPREHENSIF DAN TERPADU
SETIAP INDIVIDU TAHU, MAU, DAN MAMPU MEMBUAT KEPUTUSAN YANG EFEKTIF DALAM UPAYA MEMELIHARA, MENINGKATKAN, DAN MEWUJUDKAN
DERAJAT KESEHATAN YANG OPTIMAL.
MENGUTAMAKAN ASPEK PROMOTIF DAN PREVENTIF, TANPA MENGESAMPINGKAN ASPEK KURATIF DAN REHABILITATIF
MEMUTUS RANTAI PENULARAN, MENCEGAH TERJADINYA PENYAKIT,
DETEKSI DINI TIM NAKES
FKTP
DLPperawat
BidanKesmas
drg
KeslingFarmasi
GiziLab.Klinik
PELAYANAN TERINTEGRASI “UKM DAN UKP” DENGAN PENDEKATAN KELUARGA
BERSINERGI DENGAN KADER UKBM BERSINERGI DENGAN KADER UKBM
KUNJUNGAN RUMAH
PENURUNAN BEBAN BIAYA KESEHATAN
dr
STRATEGI PENGUATAN FASYANKES PRIMER
PROGRAM
PENINGKATAN MUTU
• AKREDITASI RS
• AKREDITASI PKM
PROGRAM PENINGKATAN
AKSES
• SARANA
PRASARANA
• KOMPETENSI SDM
• ALAT KESEHATAN
Terwujudnya
Akses Pelayanan
Kesehatan Dasar
dan Rujukan
yang berkualitas
Bagi Masyarakat
Penguatan Pelayanan Kesehatan di Indonesia
ARAH KEBIJAKAN PEMBANGUNAN KESEHATAN
KOMPETENSI
FASKES
Sarana Prasarana Alat Kesehatan
Farmasi
Sumber Daya Kesehatan
Sistem Pelayanan
dan sistem
rujukan
Mutu melalui
akreditasi
KOMPETENSI
PROFESIONAL
KOMPETENSI
MANAJERIAL
KEPEMIMPINAN
KLINISKEMAMPUAN
TEKNIS MEDIS
DISTRIBUSI
AKSES DAN MUTU
PELAYANAN KESEHATAN
KOMPETENSI FASKES
KOMPETENSI
INTERPROFESIONAL
KEMAMPUAN
TEKNIS PROMOSI
DAN PREVENSI
DIPERLUKAN PENGUATAN
FASKES
STRATEGI KENDALI MUTU DAN BIAYA DI FKTP
STR
ATE
GI
PENGUATAN PELAYANAN FKTP
OPTIMALISASI PELAKSANAAN RUJUK BALIK
PENINGKATAN UPAYA PENCEGAHAN DAN PENGENDALIAN PENYAKIT DI
FKTP
PENETAPAN KINERJA
PENGUATAN PELAYANAN FKTP
PENGUATAN PELAYANAN
AKSES PELAYANAN
MUTU LAYANAN
SISTIM RUJUKAN
DUKUNGAN LINTAS SEKTOR
PENGUATAN DINKES
KAB/KOTA, PROVINSI
PEMENUHANSARANA, PRASARANA, DAN ALAT KESEHATANPEMENUHAN
SUMBER DAYA MANUSIA (SDM)
PEMBANGUNANRS PRATAMA
REGIONALISASI SISTEM RUJUKAN
SPGDT(119)
PENGUATAN PELAYANAN KESEHATAN PADA DAERAH
TERPENCIL DAN SANGAT TERPENCIL
PELAYANANTELEMEDICINE
PENINGKATAN AKSES
PENDEKATAN KELUARGA (PIS-PK)
PENGUATAN PELAYANAN KESEHATAN
AKREDITASI PUSKESMAS
AKREDITASI RUMAH SAKIT
PEMANFAATAN TEKNOLOGI INFORMASI
KOMPETENSI SUMBER DAYA MANUSIA (SDM)
PENINGKATAN MUTU
PROGRAM PRIORITAS DAN INOVATIF PELAYANAN KESEHATAN
Sistem Rujukan Terintegrasi
(SISRUTE)Sistem informasi untuk memudahkan
komunikasi dan informasi rujukan di RS.
Sebanyak 840 Faskes di 33 Provinsi di
Indonesia telah terintegrasi
01
02TelemedicineSebanyak 8 RS (RS Vertikal dan RSUD)
mengampu 21 RS dan 9 Puskesmas untuk
layanan telemedice
03Pendaftaran OnlineMemudahkan masyarakat memperoleh
nomor antrian melalui internet dan SMS.
04Sistem Rawat Inap
(SIRANAP)Memudahkan masyarakat Untuk
mengetahui ketersediaan Tempat
Tidur (TT) di RS. Saat ini
sebanyak 48 RS Vertikal telah
terintegrasi di SIRANAP.
Flying Health CareMerupakan alternatif pelayanan
kesehatan kepada masyarakat di
daerah terpencil/sangat terpencil
06
PEMANFATAAN TEKNOLOGI INFORMASI DALAM MENINGKATAN MUTU
Rekam Medik ElektronikCapaian tahun 2016 sebanyak 7
RS dari target 15 RS05
KESIMPULAN
▪ PENINGKATAN UPAYA PROMOSI, PREVENSI DAN DETEKSI
▪ MEMASTIKAN RUJUKAN BERBASIS KOMPETENSI SDM
(KLINIS DAN MANAGERIAL)
▪ MEMASTIKAN KEMUDAHAN AKSES (DISTRIBUSI FKTP DAN
PESERTA)
▪ MEMASTIKAN MUTU LAYANAN FASKES (MELALUI
AKREDITASI) DAN PEMENUHAN SPA SESUAI STANDAR
▪ MEMASTIKAN KETERSEDIAAN OBAT OBATAN DAN SARANA
PENUNJANG
HARUS DILAKUKAN
TERIMA KASIH
0
100
200
300
400
500
600
700
207 9 8 10 5 6 6 11 27 35 37
14 134 14 9 7 15 11
3 10 189 11 12
3 2411 15 13 18 16 27
98
5536
7362 76
43 4483
323
495 513
78 79
2053 52
26
140
2412
76111
28 2781
24
212
5843 40
122109 131
10186
4599
79113
57 54100
361
642 635
92 99
2469 84
28
164
3613
92 119
32 3089
25
267
6544 47
162130 140
KAB/KOTA KECAMATAN PUSKESMAS
CAPAIAN AKREDITASI PUSKESMAS
4.223 Puskesmas di 3.447 Kecamatan, di 458 Kab/kota
Data per 15 Desember 2017
2017Dalam prosespembangunan23 RS Pratama
di daerah
2015Terbangun
22 RS Pratama
2016Terbangun
5 RS Pratama
24
3444
5464
2227
Pembangunanan RS Pratama 2015-2019 Penguatan Puskesmas Perbatasan
DAK Afirmasi 2017 (124 Pkm)
Puskesmas Perbatasan MENDORONG Peningkatan Pembangunan Puskesmas Modern sesuai prototype
DAK Afirmasi 2018
Penguatan utk Puskesmas lain di titik terluar (50 Pkm)
DAK Afirmasi 2019
Penguatan utk Puskesmas di daerah Perbatasan & DTPK Prioritas (50 Pkm)
PEMBANGUNAN PUSKESMAS PERBATASAN DAN RS PRATAMA
92,380,352
20,305,273
13,851,821
1,574,303 1,248,544 1,480,978 178,206
26,557,190 25,397,828
5,008,454
PBI APBN PBI APBD PPU-PNS PPU-TNI PPU-POLRI PPU-BUMN PPU-BUMD PPU SWASTA PPU-PEKERJA MANDIRI
BUKAN PEKERJA
PESERTA PROGRAM JKN187.982.949
4,883
1,188
16
5,834
9,842
206
2,086
1,022
1,915
DOKTER PRAKTEK PERORANGAN
DOKTER GIGI RS KELAS D PRATAMA
KLINIK PUSKESMAS KLINIK UTAMA RUMAH SAKIT OPTIK APOTIK PRB DAN KRONIS
FASILITAS KESEHATAN JKN26.992
ROADMAP PUSKESMAS TERAKREDITASI
350*)
2015
700 *)
2016
2.800*)
2017
4.900*)
2018
5600 *)
2019
Target Kecamatan minimal 1 (satu) Puskesmas terakreditasi
Sumber :Pusat Data dan InformasiKemenkes RI per juni 2015
Sumber :Dit. Mutu dan AkreditasiYankes per tahun 2016
PUSKESMAS TERAKREDITASI
TOTAL DI INDONESIA
1479 PUSKESMAS1220
5823342725
6413513
80278
80239
36332945
3013
3947
82019
1404
211
42
152
0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500 550 600
ACEHSUMAT ER A UT AR A
SUMAT ER A B AR ATR IA U
JAMB ISUMAT ER A SELAT AN
B EN G K ULULAMPUN G
B AN G K A B EL IT UN GK EPULAUAN R IAU
DK IJAWA B AR AT
JAWA T EN G AHDIY
JAWA T IMURB A N T E N
B AL IN T BN T T
K AL IMAN T AN B AR ATK AL IMANTAN TENG AH
K AL IMAN T AN SELAT ANK AL IMAN T AN T IMURK AL IMAN T AN UT AR A
SULAWESI UT AR ASULA WESI T EN G A H
SULAWESI SELAT ANSULAWESI T EN G G AR A
G OR ON T ALOSULAWESI B AR AT
MALUK UMALUK U UT AR A
PAPUA B AR ATPAPUA
1479 PUSKESMAS AKREDITASI S.D TAHUN 2016
ROADMAP PUSKESMAS SESUAI STANDAR
700*)
2015
1400 *)
2016
2800 *)
2017
5600 *)
2018
6000 *)
2019
Sumber : Perpres 2/2015 ttg RPJMN 2015-2019
DEFINISI OPERASIONAL:
Jumlah Puskesmas yang memberikan pelayanan
sesuai standar di Permenkes Nomor 75 tahun 2014.
ROADMAPPELAYANAN KESEHATAN BERGERAK
TAHUN 2015 -2019
Indikator :*) Jumlah Kabupaten/kota yang melaksanakan pelayanan kesehatan
bergerak di daerah terpencil / sangat terpencil
107*)
2015
118 *)
2016
128 *)
2017
139 *)
2018
160*)
2019
116
Sumber : Perpres 2/2015 ttg RPJMN 2015-2019Jumlah daerah T/ST : 187 Kab/Kota
KABUPATEN/KOTA YANG MELAKSANAKAN
PELAYANAN KESEHATAN BERGERAK
TAHUN 2017 (DEKONSENTRASI)
No PROVINSI KABUPATEN/KOTA KETERANGAN
1. Nanggroe Aceh Aceh Singkil, Aceh Timur, Aceh Utara, Aceh Utara, Gayo Lues, Nagan Raya, Aceh Besar
2. Sumut Nias Utara, Tapanuli Selatan, Padang Lawas, Nias Utara
3. Sumbar Kep. Mentawai, Solok Selatan, Pasaman Barat
4. Jambi Merangin, Sarolangun, Tj. Jabung Timur, TJ. Jabung Barat, Tebo, Batang Hari,
5. Bengkulu Bengkulu Utara, Kaur, Seluma
6. Babel Belum lapor
7. Kalbar Mempawah, Sambas, Bengkayang, Sanggau, Landak
8. Kaltim Mahakam Ulu
9 Sulsel belum lapor
KABUPATEN/KOTA YANG MELAKSANAKAN PELAYANAN KESEHATAN BERGERAK
TAHUN 2017
DAN RENCANA TAHUN 2017 (DEKONSENTRASI)
No PROVINSI KABUPATEN/KOTA KETERANGAN
10 Sulut Kep. Talaud, Kep. Sanghie, Kep. Sitaro, Bolangmongondow Timur, Bolangmongondow Selatan, Bolangmongondow Utara, Bolangmongondow, Minahasa Utara, Minahasa
Selatan
11 Sultra Belum lapor
12 Sulbar Belum lapor
13 Gorontalo Belum lapor
14 NTT Belum lapor
15 Maluku MTB, MDB, Kep. Aru, Buru Selatan
16 Maluku Utara Halmahera Timur, Halmahera Tengah, Halmahera Selatan, Kep. Sula, Kep. Morotai
17 Papua Barat Tl. Wondama, Raja Ampat
PENEMPATAN NUSANTARA SEHAT TEAM BASED 2015 - 2017
NO URAIAN
2015 2016 2017
JUMLAH
BATCH 1 BATCH 2 BATCH 3 BATCH 4BATCH
5BATCH
6BATCH 7
BATCH 8
1. Jumlah peserta 142 orang
552orang
194orang
272orang
262orang
347 orang
347 orang
370 orang
2.486orang
2. Jumlahpuskesmas
20 100 38 46 47 60 60 68 439
3. JumlahKabupaten
19 46 25 23 25 40 33 33 269
4. Jumlah Provinsi 9 14 16 14 15 18 19 13 29
DUKUNGAN KETERSEDIAAN SDM DI DTPK
PENEMPATAN NUSANTARA SEHAT INDIVIDU TAHUN 2017
NO URAIAN
ANGKATAN
I II III IV
1. Jumlah peserta 621 orang 339 orang 355 orang 348 orang
2. Jumlah puskesmas 266 220 157 228
3. Jumlah Kabupaten 73 62 70 94
4. Jumlah Provinsi 10 10 19 27
DUKUNGAN KETERSEDIAAN SDM DI DTPK
2015
2016
2017
20182019
30
Kab/Kota dapat mengembangkan sendiri PIS-PK diluar lokus Puskesmas yang sudahditetapkan
60 % JumlahPuskesmas
34 Prov 514 Kab/Kota
100 % Jumlah Puskesmas
34 Prov 514 Kab/Kota
470
Puskesmas9 Prov
64 Kab/Kota
UJI COBA4 Puskesmas
4 Prov4 Kab/Kota
PENTAHAPAN PIS-PK
2926Puskesmas
34 Prov514 Kab/Kota
3279
NO PROVINSI JUMLAH KABUPATEN JUMLAH PUSKESMAS
1 Aceh 23 2132 Sumatera Utara 33 2853 Sumatera Barat 19 1034 Riau 12 845 Jambi 11 676 Sumatera Selatan 17 1047 Bengkulu 10 468 Lampung 15 111
9 Kepulauan Bangka Belitung 7 2810 Kepulauan Riau 7 4911 DKI Jakarta 6 8512 Jawa Barat 27 21013 Jawa Tengah 35 30114 DI Yogyakarta 5 2915 Jawa Timur 38 36016 Banten 8 6317 Bali 9 5118 Nusa Tenggara Barat 10 8619 Nusa Tenggara Timur 22 3720 Kalimantan Barat 14 6421 Kalimantan Selatan 13 6922 Kalimantan Tengah 14 2523 Kalimantan Timur 10 4724 Kalimantan Utara 5 1425 Sulawesi Utara 15 4226 Sulawesi Tengah 13 7927 Sulawesi Selatan 24 13528 Sulawesi Tenggara 17 3229 Gorontalo 6 1230 Sulawesi Barat 6 1131 Maluku 11 1632 Maluku Utara 10 1633 Papua Barat 13 1734 Papua 29 35
INDONESIA 514 2.926
DATA PUSKESMAS LOKUS PROGRAM INDONESIA SEHAT DENGAN PENDEKATAN KELUARGA TAHUN 2017
929636030128521321013511110410386858479696764635149474642373532292825171616141211
Indonesia
Jawa Timur
Jawa Tengah
Sumatera Utara
Aceh
Jawa Barat
Sulawesi Selatan
Lampung
Sumatera Selatan
Sumatera Barat
Nusa Tenggara Barat
DKI Jakarta
Riau
Sulawesi Tengah
Kalimantan Selatan
Jambi
Kalimantan Barat
Banten
Bali
Kepulauan Riau
Kalimantan Timur
Bengkulu
Sulawesi Utara
Nusa Tenggara Timur
Papua
Sulawesi Tenggara
DI Yogyakarta
Kepulauan Bangka Belitung
Kalimantan Tengah
Papua Barat
Maluku
Maluku Utara
Kalimantan Utara
Gorontalo
Sulawesi BaratJUMLAH PUSKESMAS
SEBARAN PUSKESMAS PENAMBAHAN LOKUS
PROGRAM INDONESIA SEHAT DENGAN PENDEKATAN KELUARGA TAHUN 2018
3279381
278273250
17217215314711110992858275706969676260605452514443413837272314108
INDONESIA
Jawa Tengah
Nusa Tenggara Timur
Jawa Timur
Papua
Jawa Barat
Sulawesi Selatan
Sumatera Utara
Sumatera Selatan
Maluku
Banten
DI Yogyakarta
Kalimantan Timur
Kalimantan Barat
Jambi
Riau
Sulawesi Tenggara
Maluku Utara
Sumatera Barat
Nusa Tenggara Barat
Lampung
Sulawesi Tengah
Kalimantan Tengah
Bali
Kalimantan Selatan
Aceh
Gorontalo
Sulawesi Utara
Sulawesi Barat
Bengkulu
Bangka Belitung
Papua Barat
DKI Jakarta
Kepulauan Riau
Kalimantan Utara
Jumlah Puskesmas
NO PROVINSI JUMLAH KAB/KOTA JUMLAH KAB/KOTA DENGAN LOKUS JUMLAH PUSKESMAS
1 Aceh 23 20 44
2 Sumatera Utara 33 32 153
3 Sumatera Barat 19 17 67
4 Riau 12 11 70
5 Jambi 11 11 75
6 Sumatera Selatan 17 17 147
7 Bengkulu 10 10 37
8 Lampung 15 15 60
9 Bangka Belitung 7 7 2710 Kepulauan Riau 7 6 10
11 DKI Jakarta 6 6 14
12 Jawa Barat 27 27 172
13 Jawa Tengah 35 34 381
14 DI Yogyakarta 5 5 92
15 Jawa Timur 38 34 27316 Banten 8 7 109
17 Bali 9 9 52
18 Nusa Tenggara Barat 10 9 62
19 Nusa Tenggara Timur 22 21 27820 Kalimantan Barat 14 13 82
21 Kalimantan Tengah 14 14 5422 Kalimantan Selatan 13 12 51
23 Kalimantan Timur 10 10 85
24 Kalimantan Utara 5 5 8
25 Sulawesi Utara 15 14 41
26 Sulawesi Tengah 13 12 60
27 Sulawesi Selatan 24 23 172
28 Sulawesi Tenggara 17 17 69
29 Gorontalo 6 6 43
30 Sulawesi Barat 6 6 38
31 Maluku 11 11 111
32 Maluku Utara 10 10 69
33 Papua Barat 13 13 23
34 Papua 29 29 250
JUMLAH 514 493 3279
Pembiayaan Kesehatan untuk Penyakit Katastropik
PEER REVIEW DIAGNOSA PENYAKIT KOMPETENSI FKTP TAHUN 2017
CAPAIAN NASIONAL KBK TAHUN 2017
SISTEM RUJUKAN
REGIONALISASI SISTEM RUJUKAN
RSU H Adam Malik
RSU Dr. M.Jamil
RSU Dr. Mohammad Hoesin
RSU Dr. Cipto Mangunkusumo
RSU Dr Hasan Sadikin RSU Dr. Soetomo
RSU Dr. Kariadi
RSUP Dr. SarjitoRSUP Sanglah Denpasar
RSU Dr Sudarso PTK
RSUD H A WahabSjahranie
RSU Prof.Dr. R.D Kandou
Rs wahidin
RSU Jayapura
RSU Dr. Zainoel Abidin
RSUD Kep. Riau
RSUD Arifin Achmad
RSUD Raden Mattaher
RSU Dr. Ir. SoekarnoRSUD Dr. M. Yunus
RSU Dr. H. Abdul Moelok RSU Tangerang
RSUD Tarakan
RSUD Dr. Doris Sylvanus
RSUD Ulin
RSU SorongRSU Dr. Hasan Busor
RSU Prof. Dr. Aloei
RSUD Mamuju RSU Kendari
RSU Dr. M Haulussy
RSU Prof. Dr. WZ JohanesRSUD Prov NTB
**Kepmenkes HK.02.02/MENKES/390/2014 dan HK.02.02/MENKES/391/2014
RUMAH SAKIT RUJUKAN NASIONALRUMAH SAKIT RUJUKAN PROVINSI
RS RUJUKAN NASIONAL :
14 RS
RS RUJUKAN PROVINSI :
20 RS
RS RUJUKAN REGIONAL :
110 RS
Tipe Rujukan Berjenjang Nasional
RUJUKAN NASIONAL
FASKES TERTIER
FASKES SEKUNDER
FASKES PRIMER
POSYANDUPOLINDESPOSBINDU
MASYARAKAT/SELF CARE
RS KHUSUS
KLINIK UTAMA
KLINIK PRATAMA
PRAKTIK BIDAN
LAB
OR
ATO
RIU
M
LAB
OR
ATOR
IUM
BP,
BP
KIA
Sumber: Dit. Yankes Rujukan
EVALUASI PENYELENGGARAAN SISTEM RUJUKAN TAHUN 2016