strategija razvoja komunalnih djelatnosti usk

Vlada Unsko-sanskog kantona

Unsko-sanski kanton

STRATEGIJA RAZVOJA KOMUNALNIH DJELATNOSTI

2014-2020

Isjeak iz Integrirane strategije razvoja USK

2014-2020

Institut za razvoj i meunarodne odnose

IRMO, Zagreb

Decembar 2013.

2

Sadraj

UVOD ..................................................................................................................................................................... 4

I SITUACIONA ANALIZA .......................................................................................................................... 5

1. Geografski poloaj i prirodne karakteristike ...................................................................................... 5

1.1. Poloaj i osnovne prostorne karakteristike Unsko-sanskog kantona .............................................. 5

1.2. Povrina i stanovnitvo ........................................................................................................................................ 6

1.3. Osnovne geoloke osobine, karakteristike zemljita, flore i faune i vodnog bogatstva ............ 7

1.3.1. Geoloke osobine i karakteristike zemljita ............................................................................................... 7

1.3.2. Flora i fauna, bioloka raznovrsnost .............................................................................................................. 8

1.4. Klimatska obiljeja ................................................................................................................................................ 9

2. Zatita okolia i komunalna infrastruktura ..................................................................................... 10

2.1. Praenje stanja okolia, informacijski sistem okolia, planiranje zatite okolia .................... 10

2.2. Upravljanje otpadom ........................................................................................................................................ 11

2.3. Upravljanje vodama i otpadnim vodama .................................................................................................. 14

2.4. Zrak .......................................................................................................................................................................... 16

2.5. ume ........................................................................................................................................................................ 17

2.6. Zatieni dijelovi prirode ................................................................................................................................ 17

2.7. Buka ......................................................................................................................................................................... 18

II SWOT analiza zatita okolia i prirode ............................................................................................. 20

III Vizija i ciljevi zatite okolia i ouvanja prirode ............................................................................. 22

IV Mjere za ostvarenje ciljeva u sektoru zatite okolia ............................................................. 25

V Operativni program sektor okoli .............................................................................................. 33

3

Popis tabela

Tabela 1. Povrine opina Unsko-sanskog kantona ................................................................................................. 6

Tabela 2. Preliminarni rezultati popisa stanovnitva u BiH 2013. godine u USK7

Tabela 3. Razvojni problemi i potrebe u podruju zatite okolia ....................................................................19

Popis slika

Slika 1. Poloaj USK unutar Bosne i Hercegovine ...................................................................................................... 5

Slika 2. Poloaj opina u sastavu USK ........................................................................................................................... 6

Slika 3. Podsliv rijeke Une ..............................................................................................................................................15

4

UVOD

Ovaj dokument je izvadak iz Integrirane strategije razvoja USK i isti predstavlja Strategiju razvoja komunalnih djelatnosti Unsko-sanskog kantona.

Odlukom Vlade Unsko-sanskog kantona od 28.06.2012. godine zapoet je proces izrade Integralne strategije razvoja za period 2014-2020. Nositelj ove aktivnosti je Razvojna agencija Unsko-sanskog kantona RA USK. Vlada USK je imenovala KOR Kantonalni odbor za razvoj sa zadatkom izrade dokumenta, te Partnersku grupu kojom se osigurava participativni pristup i ukljuenost svih relevantnih grupa u provoenju procesa planiranja.

Podrku procesu tokom 2013. godine osigurao je UNDP, izmeu ostalog i angairajui kao konsultanta Institut za razvoj i meunarodne odnose iz Zagreba.

Sam proces izrade strategije proveden je u irokom konsultativnom procesu kroz niz sastanaka i razgovora sa kljunim razvojnim akterima (javne institucije, privrednici, nevladin sektor), kroz 5 stratekih radionica lanova KOR-a i 3 odrane sektorske rasprave kroz fokus grupe. Horizontalno usaglaavanje i povezivanje tokom stratekog planiranja provedeno je ukljuivanjem opinskih razvojnih timova u rad KOR-a.

Sastavni dio Strategije razvoja Unsko-sanskog kantona je Strategija razvoja komunalnih djelatnosti Unsko-sanskog kantona ija je izrada obaveza proizala iz Zakona o komunalnim djelatnostim (Slubeni glasnik USK broj: 4/11, 11/11 i 13/12).

Navedeni procesi i aktivnosti rezultirali su jedinstvenom vizijom razvoja USK za period 2014-2020. godine.

VIZIJA razvoja USK

UNSKO-SANSKI KANTON JE EURO-REGIJA SMARAGD BOSNE I HERCEGOVINE, PODRUJE UGODNOG IVOTA TEMELJENOG NA RAVNOMJERNOM ODRIVOM RAZVOJU

Ova vizija ostvarit e se kroz postizanje 6 kljunih razvojnih ciljeva:

1. Razviti konkurentnu privredu i dostii nivo prosjeka ekonomskog razvoja F BiH

2. Izgraditi infrastrukturu za poboljanje kvalitete ivota stanovnika

3. Unaprijediti zatitu okolia i ouvanje prirode

4. Razvijati ljudske resurse i unaprijediti trite rada

5. Osigurati visok nivo socijalne sigurnosti i zatite

6. Unaprjeenje upravljanja razvojem

5

I - SITUACIONA ANALIZA

1. Geografski poloaj i prirodne karakteristike

1.1. Poloaj i osnovne prostorne karakteristike Unsko-sanskog kantona

USK je jedan od deset kantona Federacije Bosne i Hercegovine. Formiran je odlukom Predsjednitva Bosne i Hercegovine 27. maja 1995. godine. Nalazi se u krajnjem sjeverozapadnom dijelu Bosne i Hercegovine, te granii s junim i jugoistonim dijelovima Republike Hrvatske. Dio granice s Hrvatskom predstavlja rijeka Una koja tee podrujem opine Biha duinom vodotoka od 80 km.

Slika 1. Poloaj USK unutar Bosne i Hercegovine

Administrativno i ekonomsko sredite USK i istoimene opine je grad Biha. USK je povezan s ostalim dijelovima Bosne i Hercegovine magistralnim cestovnim saobraajnim pravcem M-5, koji povezuje Biha i Sarajevo, te eljeznikom prugom. Sarajevo je od kantonalnog centra Bihaa udaljeno priblino 200 km, Zagreb 148 km, a Banja Luka 88 km.

Magistralni cestovni pravac M-5 povezuje USK preko Karlovca i Rijeke sa Zapadnom Evropom i evropskim gradovima Ljubljanom, Budimpetom, Beogradom, Beom i drugima. USK je od Ljubljane udaljen 231 km, od Budimpete 488 km, od Bea 474 km, te od Beograda 371 km. Magistralnim cestovnim pravcem M-5 se, preko Bihaa, ostvaruje i najblii kopneni put prema Republici Hrvatskoj, odnosno morskim lukama i velikim gradskim sreditima (Split, Zadar, ibenik, Rijeka).

Najblia morska luka je Rijeka koja je udaljena od Bihaa 200 km. Najblii aerodrom je u Banja Luci, udaljena od USK 98 km. Aerodrom Pleso u Zagrebu nalazi se na udaljenosti od 165 km, a aerodrom u Sarajevu je udaljena 244 km od USK.

6

1.2. Povrina i stanovnitvo

U teritorijalno-politikom sistemu USK nalazi se osam opina (Velika Kladua, Buim, Cazin, Bosanska Krupa, Sanski Most, Klju, Bosanski Petrovac i Biha), ija ukupna povrina iznosi 4.125 km2.

Slika 2. Poloaj opina u sastavu USK

Povrina USK obuhvaa 15,8% teritorije F BiH, odnosno 8,05% ukupne teritorije Bosne i Hercegovine. USK je povrinom drugi po veliini kanton u F BiH. Najveu povrinu imaju opine Biha i Sanski Most koje zajedno ine vie od 40% ukupne povrine USK, dok su povrinom najmanje opine Buim (3,13% ukupne povrine USK) i Velika Kladua (8,02% ukupne povrine USK).

Tabela 1. Povrine opina Unsko-sanskog kantona

Opina Povrina (km2)

Biha 900

Bosanska Krupa 561

Bosanski Petrovac 709

Buim 129

Cazin 356

Klju 358

Sanski Most 781

Velika Kladua 331

UKUPNO: 4.125

Izvor: Federacija Bosne i Hercegovine, Federalni Zavod za statistiku, Unsko-sanski kanton u brojkama, Sarajevo 2012.

7

Prema preliminarnim rezultatima popisa stanovnitva provedenog 2013. godine na podruju Unsko-sanskog kantona ivi 299.343 stanovnika, odnosno 12,62% stanovnitva F BiH ili 7,8%ukupnog stanovnitva Bosne i Hercegovine. U periodu od 1991. do 2011. godine broj stanovnika napodruju USK se smanjio za 87.793 ili 23,37% ime je USK brojem stanovnika etvrti kanton po veliini u F BiH. Smanjenje broja stanovnika zabiljeeno je u svim opinama USK, a pojedine opine, poput Bosanske Krupe i Bosanskog Petrovca, danas imaju dvostruko manje stanovnika u odnosu na broj stanovnika evidentiran Popisom stanovnitva iz 1991. godine. Prisutan je rast optereenja infrastrukture gradskih sredita zbog naputanja sela kao mjesta stanovanja i smanjenja udjela seoskog stanovnitva. Pad broja stanovnika u USK posljedica je promjene administrativnih granica opina i njihovog cijepanja, ljudskih gubitaka tokom ratnih godina i znaajnog iseljavanja stanovnitva u evropske i prekookeanske zemlje u poslijeratnom periodu. Od 1991. do 2013. godine s podruja USK se iselilo 56.642 stanovnika to je 13,48% ukupno iseljenog stanovnitva s podruja F BiH u navedenom periodu. Veina osoba se odseljava iz USK u druge dijelove F BiH (54%), te u Republiku Srpsku (28%). USK ima i jednu od najviih stopa odseljavanja u inostranstvo. Procjenjuje se da se u inostranstvo odseljava uglavnom mlado obrazovano stanovnitvo u potrazi za poslom. U 2010. godini iz USK se u inostranstvo odselilo 477 osoba to je 16,13% ukupnog broja registriranih odlazaka u inostranstvo iz F BiH. U poreenju USK s ostalim kantonima u F BiH, u 2010. godini je viu stopu odseljavanja stanovnitva u inostranstvo zabiljeio samo Kanton Sarajevo. Najvei broj osoba iz USK se odseljava u u Austriju (36,48%), Njemaku (20%) i Sloveniju (18,23%). Tabela 2: Preliminarni rezultati Popisa stanovnitva u BiH 2013. godine za USK

Opina Ukupno popisane osobe

Biha 61.186

Bosanska Krupa 29.659

Bosanski Petrovac 7.946

Buim 20.298

Cazin 69.411

Klju 18.714

Sanski Most 47.359

Velika Kladua 44.770

UKUPNO: 299.343

Izvor: Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine

1.3. Osnovne geoloke osobine, karakteristike zemljita, flore i faune i vodnog bogatstva

1.3.1. Geoloke osobine i karakteristike zemljita

Morfoloku strukturu USK ine breuljci i niska polja, te aluvijalne ravni i kotline ralanjene brojnim rijenim i potonim dolinama. Tereni kod Sanskog Mosta, Sanice i Kljua pripadaju karbonu, gornjem permu i donjem trijasu, te ine paleozojsko Sansko-unsko podruje.

USK se odlikuje bogatstvom geoloke grae i nalazitima mineralnih sirovina, ali stepen geolokih istraivanja i eksploatacije korisnih sirovina u industrijske svrhe je na niskom nivou. Eksploatacija ruda i minerala vri se stihijski i proizvoljno zbog neureene zakonske regulative i nejasne podjele nadlenosti izmeu opina, kantona i Federacije BiH.

Na podruju Sanskog Mosta (Kamengrad) otkrivena su leita mrkog ugljena i kvarcnog pijeska, boksita u Bosanskoj Krupi, mangana u Buimu, barita u Velikoj Kladui, gline u Cazinu i Sanskom

8

Mostu, arhitektonskog kamena bihacita u Bihau, te ostalih mineralnih sirovina. Glina je pronaena na vie lokaliteta u okolici Velike Kladue, od kojih su najizdanija Dabravine i Miljkovi. Od metala je prisutan mangan, i to na podruju opina Buim i Velika Kladua. Iskoritavanje mangana ima dugu tradiciju, a istiu se etiri lokacije na podruju Velike Kladue: Bajraktarevi polje, Radstovo, Vrnogra i Metla. Procjenjuje se da su rezerve mangana na podruju opine Velika Kladua meu najveima u Evropi, ali leita tog metala nisu dovoljno istraena. Na lokalitetu Kulen Vakuf su provedena geoloka istraivanja kojima su utvrene rezerve od oko 7 miliona tona kvalitetnog gipsa, te je to jedno od najveih nalazita gipsa u Evropi.

U geomorfolokoj strukturi USK vano je spomenuti rijeku Unu s hidrolokim, geomorfolokim i biolokim fenomenima, koji se pojavljuju u njenom sedrotvornom toku. Rijeka Una tee podrujem USK gornjim tokom u smjeru sjeverozapada, ulazi u grad Biha, te dalje tee sjeverno od Bosanske Krupe. Dolina gornjeg toka rijeke Une, od Martin Broda do Kulen Vakufa, se istie nizom prirodnih fenomena (sedrene spilje i otoci, barijere i slapovi), kao i raznovrsnim stanitima endemskih i reliktnih biljnih i ivotinjskih vrsta. Podruje gornjeg toka Une proglaeno je 2008. godine prvim Nacionalnim parkom u BiH. Ukupna povrina NP Una je 19.800 ha, od ega je 13.500 ha zona stroge i usmjerene zatite.

Seizmike karakteristike podruja USK su pod uticajem seizmike aktivnosti Dinarida. Seizmika istraivanja na ovom podruju nisu detaljno provedena. Podruje USK okrueno je epicentralnim podrujima jaeg seizmikog intenziteta (Petrova gora, Zagreb, Banja Luka, Zadar), ali vei potresi do sada nisu zabiljeeni.

Karakteristike zemljita pogodne su za uzgoj razliitih vrsta itarica, povra i voa. Ukupna povrina poljoprivrednog zemljita u USK iznosi 370.388,17 ha, od ega je 158.697,15 ha ili 42,85% obradivog poljoprivrednog zemljita. Udio obradivog poljoprivrednog zemljita na podruju USK u ukupno obradivom poljoprivrednom zemljitu F BiH iznosi 12,60%.

Najzastupljenije vrste zemljita su: aluvijalno-deluvijalna glejna zemljita, podzolno-pseudoglejna zemljita i podzolno-pseudoglejna terasna zemljita, smea degradirana i opodzoljena zemljita na reliktnim crvenicama, smea kisela zemljita na glincima, pjearama i kriljcima, smea zemljita na dolomitima, smonice i peleosoli. Konfiguracija terena uzrokuje pojavu erozije zemljita, bujica i poplavnih nanosa. Analize i ispitivanja svojstava zemljita, te zatita od poplava se ne obavljaju sistemski i redovno, to za posljedicu ima pojaanu eroziju zemljita i gubitak obradivog poljoprivrednog zemljita.

1.3.2. Flora i fauna, bioloka raznovrsnost

Visok nivo geoloke i reljefne raznovrsnosti uvjetovao je raznolikost ekosistema i pejzaa na podruju USK. Rijeni vodotoci Une, Sane, Klokota, Sanice, Banjice, Koranice i drugih rijeka su bogati slatkovodnom ribom (pastrmka, mladica, lipljen). Klisure i kanjoni rijeke Une su stanita velikog broja biljnih i ivotinjskih vrsta. Posebnu vanost imaju endemsko-reliktne vrste (ovjeja ribica, rijeni rakovi, pastrva).

Broj zatienih prirodnih podruja u odnosu na nivo bioloke raznovrsnosti i druge prirodne vrijednosti je mali. Sistemska istraivanja flore i faune se ne provode. Informacijski sistem bioloke i pejzane raznovrsnosti nije uspostavljen.

Najee biljne vrste koje se pojavljuju na podruju USK su razliite vrste algi, mahovina, papratnjaa i sjemenjaa, a od ivotinjskih rijene ribe, vodozemci, gmazovi i ptice. Prisutna su i stanita velikog broja razliitih vrsta gljiva i liajeva, te razliitih grupa prokariota. Meu ivotinjskim vrstama istie se oko 120 vrsta ptica, od kojih je vano spomenuti rijetke vrste velikog tetrijeba (Tetrao urogallus), ljetarke (Tetrastes bonasia) i kosca (Crex crex).

9

Konfiguracija terena, geomorfoloka struktura i razliita nadmorska visina omoguili su razvoj oko 1.900 biljnih vrsta na podruju Nacionalnog parka Una, to iznosi gotovo 53% ukupnih biljnih vrsta prisutnih u BiH. Na podruju parka evidentirano je 177 ljekovitih i aromatinih biljaka, te 105 potencijalno jestivih ljekovitih i aromatinih biljaka. Najee biljne vrste su: lincura (Gentiana lutea), pjegava lincura (Gentiana punctata), runolist (Leontopodium alpinium Cass.), klekovina bora (Pinus mugo) i druge. Znaajne endemske vrste su unska zvonika (Campanilla unensis) i bosanska perunika (Iris reichenbachii Heuffel var. Bosniaca). Meu faunom se istiu sisavci (oko 60 vrsta), od ega je 50 vrsta zatieno prema Bernskoj konvenciji o zatiti evropskih divljih vrsta i prirodnih stanita. Iz porodice zvijeri dominantne su vrste vuk, ris, medvjed i osjetljive i ugroene vrste imia.

1.4. Klimatska obiljeja

Podruje USK pripada umjereno kontinentalnoj klimi, koju karakteriziraju otre i snjene zime, te topla ljeta. Pojedini dijelovi su pod uticajem umjerene planinske klime i pritjecanja zranih masa iz susjednih, ali i daljih oblasti.

Za ovo podruje karakteristini su sjeveroistoni i jugozapadni vjetrovi, koji donose kontinentalne i mediteranske uticaje. Prosjean godinji broj sunanih sati iznosi izmeu 1772 i 1970 sati, a u godini je prosjeno 206 oblanih dana.

Srednja godinja temperatura iznosi 11,4C. Najtopliji mjesec je juli sa srednjom mjesenom temperaturom od 22C, a najhladniji januar sa prosjenom temperaturom od -6C. Najvea koliina oborina javlja se tokom jeseni i proljea, a prosjene koliine se kreu od 1000 do 1300 l/m2. Najkiovitiji mjesec je novembar, a najsui januar. U niim predjelima snijeg se zadrava izmeu 40 i 60 dana godinje, a u planinskim do 90 dana. Prosjena godinja vlanost zraka je oko 75%. Sezona grijanja na podruju USK traje od 15. oktobra do 15. aprila.

10

2. Zatita okolia i komunalna infrastruktura

2.1. Praenje stanja okolia, informacijski sistem okolia, planiranje zatite okolia

Sistem kontinuiranog i sistematskog praenja stanja okolinih komponenti na podruju USK jo uvijek nije uspostavljen. Podaci o stanju pojedinih okolinih komponenti postoje, ali njihovo koritenje je oteano, jer se mjerenja ne provode kontinuirano i sistematiski. Poreenje podataka je oteano, jer metodologija praenja i mjerenja nije usklaena s metodologijom Evropskog ureda za statistiku (Eurostat). Mjerne stanice za praenje kvalitete zraka ne postoje. Za podruje svake opine uspostavljene su opinske zone sanitarne zatite izvorita vode za pie, ali se ne provode ostale mjere zatite kvalitete povrinskih i podzemnih voda. Ocjena kvalitete pojedinih komponenti okolia donosi na osnovu procjena.

Pitanja zatite okolia su u nadlenosti entiteta u Bosni i Hercegovini, iako na dravnom nivou pri Ministarstvu vanjske trgovine i ekonomskih odnosa postoji odjel za zatitu okolia. Ustavom F BiH je politika zatite ovjekove okoline je u zajednikoj nadlenosti Federacije BiH i kantona, tako da su neke nadlenosti sa federalnog nivoa preneene na kantonalni nivo kao to je to sluaj sa upravljanjem otpadom.

Entiteti su 2003. godine usvojili Akcioni plan zatite okolia za BiH, tzv. NEAP (National Environmental Action Plan). Cilj NEAP-a je identifikacija kratkoronih i dugoronih prioritetnih aktivnosti i stvaranje osnove za pripremu dugorone strategije zatite okolia u skladu sa privrednim i ekonomskim razvojem BiH i njenim drutveno-politikim ureenjem.

Strategija zatite okolia F BiH je usvojena za periodu 2008 2018, te se sastoji od 4 komponente: Federalna strategija zatite prirode, Federalna strategija zatite zraka, Federalna strategija upravljanja otpadom i Federalna strategija upravljanja vodama. Sastavni dio Strategije zatite okolia F BiH je i Akcijski plan zatite okolia. Od planske dokumentacije nieg ranga je Federalni plan upravljanja otpadom usvojen je za period 2012-2017, te je u okviru zatite ivotne sredine u sektoru upravljanja otpadom dostignut najvei napredak u pribliavanju pravnom naslijeu EU-a u podruju zatite okolia.

Posebni zakonski propisi kojima se definira zatita okolia na nivou F BiH su veinom usvojeni 2003. godine i poznati su kao tzv. set okolinih zakona, te ine osnovu za izradu planske dokumentacije iz podruja zatite okolia na nivou USK.1 Fond za zatitu okolia na nivou Federacije BiH je osnovan 2003. godine kao tijelo koje ima zadau financijski podravati projekte iz podruja zatite okolia.

Za pitanja zatite okolia na podruju USK nadleno je Ministarstvo za graenje, prostorno ureenje i zatitu okolia. Sektorom voda upravlja se u okviru Ministarstva poljoprivrede, vodoprivrede i umarstva USK.

1 I - Zakon o zatiti okolia (Slubene novine Federacije BiH broj: 33/03, 38/09); Pripremanje kantonalnog plana zatite okolia (lan 49. Zakona) - proces je u toku, II - Zakon o zatiti prirode (Slubene novine Federacije BiH broj: 33/03); Pripremanje kantonalnog plana zatite prirode (lan 18. Zakona); Pripremanje prijedloga za proglaenje zatienog pejzaa i spomenika prirode po potrebi (lan 30. Zakona), III- Zakon o zatiti zraka (Slubene novine Federacije BiH broj: 33/03); Pripremanje kantonalnog plana zatite kvaliteta zraka (lan 4. Zakona), IV- Zakon o upravljanju otpadom (Slubene novine Federacije BiH broj: 33/03, 72/09); Pripremanje kantonalnog plana upravljanja otpadom (lan 9. Zakona) - proces je u toku, Pripremanje kantonalnog Zakona o upravljanju otpadom (lan 9., lan 10. Zakona)- donesen, V- Zakon o fondu za zatitu okolia (Slubene novine Federacije BiH broj: 33/03) VI- Zakon o vodama (Slubene novine Federacije BiH broj: 70/06); Zakon o vodama Unsko-sanskog kantona donesen

11

Ministarstvo za graenje, prostorno ureenje i zatitu okolia do sada je usvojilo zakone i veinu podzakonskih akata vezanih za zatitu pojedinih okolinih komponenti.2.

Ministarstvo za graenje, prostorno ureenje i zatitu okolia je 2013. godine pokrenulo proceduru izrade Plana zatite okolia USK koji treba biti gotov do kraja 2014. godine. U zavrnoj fazi je izrada Plana upravljanja otpadom USK ije se usvajanje oekuje poetkom 2014. godine. Planirana je izrada Plana zatite prirode i Plana zatite kvalitete zraka USK.

Odrivo upravljanje otpadom jedan je od prioriteta Ministarstva za graenje, prostorno ureenje i zatitu okolia iz razloga to su postojea opinska odlagalita otpada ne sanitarna, ugroavaju izvore vode za pie i predstavljaju direktnu opasnost po ivot i zdravlje svih graana Unsko-sanskog kantona, ugroavaju okoli, uglavnom su iskoritena sa stanovita popunjenosti i nijedno ne posjeduje potrebnu dozvolu za rad. Nadalje, pored ovih odlagalita veliki je broj divljih deponija koje nastaju skoro svakodnevno.

Oekivanja graana Unsko-sanskog kantona, ali i meunarodni okolini standardi na iju se primjenu obavezala Bosna i Hercegovina ine snaan poticaj na kojem e se graditi odnos prema ivotnoj sredini i zdravlju stanovnika Unsko-sanskog kantona.

U tom smislu razvoj Unsko-sanskog kantona ne moe biti na tetu zdravlja njegovih stanovnika i njihovog prava na ouvanu ivotnu sredinu. Stoga Unsko-sanski kanton i pored niza barijera koje su najveim dijelom financijske prirode, ima ambiciju da svoje djelovanje u najveoj moguoj mjeri, i u okviru svojih nadlenosti, uskladi sa standardima okolinske zatite europskih zemalja.

Stanje ivotne sredine u cjelini, a naroito vode, zraka, te zelenih i javnih povrina uope, u znaajnoj mjeri je odreeno djelovanjem sistema komunalnih djelatnosti i kvalitetom komunalne infrastrukture. U tom smslu pod komunalnnim djelatnostima podrazumijeva se pruanje komunalnih usluga od interesa za fizika i pravna lica, te finansiranje komunalnih djelatnosti, izgradnja, koritenje, upravljanje i odravanje objekata i ureaja komunalne infrastrukture kao cjelovitog sistema na podruju opina i Kantona. Budui da pokazatelji socio ekonomske analize, koja je prethodila izradi dokumenta Strategija razvoja Unsko-sanskog kantona u oblasti komunalnih djelatnosti i komunalne infrastrukture nisu zadovoljavajui, podrka njihovom razvoju postaje nezaobilazno strateko opredjeljenje Unsko-sanskog kantona i regije Biha.

Obavljanje komunalnih djelatnosti treba da se zasniva na naelima trajnosti i kontinuiranosti u obavljanju komunalnih djelatnosti, kvaliteti u pruanju komunalnih usluga koje podrazumijevaju tehniku, zdravstvenu i higijensku ispravnost u skladu sa propisanim standardima i normativima izvrenja komunalne usluge, odravanju komunalnih objekata i ureaja kako bi bila u stanju stalne funkcionalne sposobnosti, politici cijena komunalnih proizvoda i usluga kojima se obezbjeuje samoodrivost. Princip da korisnik komunalne usluge plaa ekonomsku cijenu dobijene usluge treba da pored toga to e osigurati odrivi razvoj komunalnih djelatnosti, teba da obezbijedi mjere za ouvanje i zatitu okoline, kao i javnost i transparentnost rada davaoca komunalnih usluga.

2.2. Upravljanje otpadom

U sektoru upravljanja otpadom postignuta je najvea usklaenost zakonodavstva Federacije Bosne i Hercegovine s pravnim naslijeem EU-a. Na federalnom niovu nain upravljanja otpadom definiran je Zakonom o upravljanju otpadom (2009), a na nivou kantona je to Zakon o upravljanju otpadom (2012.) i Zakon o komunalnim djelatnostima (2011.).

2Zakon o komunalnim djelatnostima (Slubeni glasnik USK broj: 4/11, 11/11 i 13/12); Zakon o upravljanju otpadom (Slubeni glasnik USK broj: 4/12); Zakon o zatiti od buke (Slubeni glasnik USK broj: 3/13)

12

Federalni plan upravljanja otpadom izraen je i usvojen za period od 2012. do 2017. godine, a po uzoru na njega u 2011. godini pokrenut je postupak izrade Plana upravljanja otpadom USK za period od 2014. do 2019. godine. Plan upravljanja otpadom je provedbeni planski dokument kojim se ureuju uslovi za planiranje upravljanja otpadom na podruju USK i njegovih opina, a zavretak izrade dokumenta planiran je u 2014. godini.

Odrivo upravljanje otpadom jedan je od glavnih prioriteta Ministarstva za graenje, prostorno ureenje i zatitu okolia USK.

Razvojnim kreditnim sporazumom potpisanim 2002. godine izmeu BiH i Meunarodne asocijacije za razvoj (International Development Association-IDA) zapoeo je Projekat upravljanja vrstim otpadom u Bosni i Hercegovini. Zbog nepovjerenja zainteresiranih strana proces nije iao planiranom dinamikom, tako da do 2010. godine nije usvojena zakonska regulativa, niti planska dokumentacija, a lokacija za regionalno sanitarno odlagalite otpada nije odreena.

Tokom 2010. godine su opine i Ministarstvo za graenje, prostorno ureenje i zatitu okolia USK dobili znaajnu podrku i pomo meunarodnog donatora vicarske agencije za razvoj i saradnju, za unaprjeenje sistema upravljanja otpadom na podruju USK koja se ogledala u provoenju brojnih aktivnosti.

Delegacija Evropske unije u BiH je s Ministarstvom vanjske trgovine i ekonomskih odnosa BiH u 2011. godine zapoela provoenje projekta Izrada studije izvodljivosti za odabir regionalnih sanitarnih deponija u Bosni i Hercegovini. Rezultat ovog projekta za Unsko-sanski kanton je izraeni dokument Studija izvodljivosti za Regionalnu sanitarnu deponiju USK regija Biha, koja sa Dodatakom Studje za drugu potencijalnu lokaciju na podruju opine Biha ini jedinstven dokument.

Proces izrade Plana upravljanja otpadom USK je u toku. Cilj izrade je uspostaviti integralni sistem upravljanja otpadom i doprinijeti zatiti okolia i poboljanju kvalitete ivljenja na podruju USK. Plan e, uz federalni Zakon o upravljanju otpadom, biti osnova za izradu opinskih planova za upravljanje otpadom.

Prosjena pokrivenost stanovnitva organiziranim prikupljanjem i odvozom otpada na podruju USK je 75%, a udaljeni ruralni dijelovi uglavnom nisu pokriveni organiziranim skupljanjem otpada. Sakupljanje i odvoz komunalnog otpada je u nadlenosti javnih komunalnih poduzea iji su osnivai opine USK.

Zbrinjavanje ostalih vrsta otpada (ambalani, industrijski, graevinski, medicinski, opasni, elektroniki, animalni i ostale vrste) su u nadlenosti Federacije BiH iako je Kanton poduzeo neke aktivnosti i po pitanju unapreenja zbrinjavanja i ovih vrsta otpada na nain da je za potrebe zbrinjavanja medicinskog otpada izradio Vodi za izradu planova upravljanja medicinskim otpadom.

Obzirom da su postojea opinska odlagalita otpada ne sanitarna, ugroavaju izvore vode za pie i predstavljaju direktnu opasnost po ivot i zdravlje svih graana Unsko-sanskog kantona, te izmeu ostalog nijedno ne posjeduje potrebnu dozvolu za rad, opine Biha, Bosanski Petrovac, Klju, Sanski Most i Velika Kladua su izradile Plan prilagoavanja postojeih odlagalita dok opine Bosanska Krupa, Buim i Cazin koje koriste jednu zajedniku deponiju su u procesu izrade ovog planskog dokumenta.

Uz postojea nesanitarna odlagalita otpada, veliki je broj divljih deponija, koje nastaju svakodnevno i koje su stalna prijetnja zagaenju vode, zemljita i zraka i zdravlje ljudi i ivotinja. Postoji urgentna potreba uspostavljanja Regionalne sanitarne deponije kako bi se uspostavio sistem odrivog upravljanja otpadom na podruju USK.

13

Sistem uvoenja odrivog upravljanja otpadom na podruju USK ima intenciju da se provodi na regionalnom nivou kojeg ini regija Biha u ijem sastavu je osam opina USK i opina Drvar iz Livanjskog kantona. U tu svrhu na podruju regije Biha, kao zajedniki regionalni operater za upravljanje otpadom, djeluje Javno poduzee Centar upravljanja otpadom REG DEP d.o.o. u veinskom vlasnitvu opina (95%), dok preostalih 5% je u vlasnitvu Kantona.

Ministarstvo za graenje, prostorno ureenje i zatitu okolia je s opinama, javnim komunalnim poduzeima, Resursnim centrom za vode i okoli Una Consulting i uz podrku vicarske agencije za saradnju i razvoj provelo nekoliko projekata za unaprjeenje sektora upravljanja otpadom na podruju regije Biha. Projekat Prikupljanje podataka o sastavu i koliinama otpada je kroz metode prikupljanja, sortiranja, analiziranja i evidentiranja komunalnog otpada dao tane i objektivne podatke o svim vrstama i koliinama otpada koji proizvode graani i privredna drutva. U projektu Prikupljanje podataka o sistemu i koliinama komunalnog otpada evidentirano je da se u ukupnoj koliini prikupljenog komunalnog otpada nalazi oko 31% biolokog otpada. Iz tog razloga razvijen je projekat pod nazivom Uvoenje kompostiranja bio-otpada na podruju USK i opine Drvar koji ima za cilj smanjenje bio-otpada u ukupnoj koliini komunalnog otpada na podruju svih opina i isti ima intenciju da se implementira vie godina za redom.

U toku su brojni projekti koji trebaju doprinijeti uspostavljanju cjelokupnog sistema upravljanja otpadom na podruju USK.

Projekat Kampanja ukljuivanja javnosti i graana u proces upravljanja otpadom kroz rad s djecom iz vrtia i kola, mjesnim zajednicama i nevladinim organizacijama treba upoznati graane sa principima odrivog integralnog upravljanja otpadom na podruju regije Biha. Namjera je da se graani upoznaju sa selektiranjem, ponovnom upotrebom i nainima smanjenja otpada koje e se u budunosti odlagati kao neiskoristivo na regionalnu deponiju. Jedna od aktivnosti ovog projekta je EKO-kviz organizovan za graane i djecu kolskog uzrasta s podruja regije Biha sa svrhom sticanja znanja iz oblasti zatite okolia, komunalnih djelatnosti i zatite voda. I ovaj projekat je planiran da se u kontinuitetu provodi svake godine.

U toku je i poetna faza projekta Jaanje kapaciteta putem uvoenja GIS metodologije rada koja za cilj ima unapreenje tehnikih i ljudskih kapaciteta Ministarstva za graenje, prostorno ureenje i zatitu okolia USK kako bi bilo efikasnije u pogledu pruanja usluga javnom i privatnom sektoru, i na taj nain doprinijelo boljoj implementaciji zakona, jaanju administrativnih kapaciteta za bolju povezanost sa niim i viim nivoima vlasti, te stvaranju uslova za praenje i implementaciju programa i projekata iz sektora zatite okolia i prostornog ureenja. Uspostavljanjem GIS-a ostvarit e se racionalizacija, integracija i optimizacija odluivanja u dva sektora unutar Ministarstva i to sektoru okolia i sektoru prostornog planiranja kroz proces koritenja informaciono - komunikacionih tehnologija, prvenstveno geografskog informacionog sistema i baza podataka, kao i uinkovitija razmjena podataka unutar kantonalnih institucija i opinskih organa nadlenih za ova dva sektora. Integracijom podataka u jedinstveni GIS stvorit e se pretpostavke za kvalitetnije upravljanje okoliem i prostorom, donoenje odluka, provoenje zakona i propisa iz ove dvije oblasti. Jedinstveni sistem e takoer unaprijediti koordinaciju i komunikaciju svih zainteresiranih strana, obavezujui ih na dostavljanje i razmjenu podataka unutar jedinstvenog sistema.

Ministarstvo za graenje, prostorno ureenje i zatitu okolia nastoji podii svijest graana i javnosti o vanosti zatite okolia aktivnostima kao to su: Let's do it oistimo BiH za jedan dan, obiljeavanjem svjetski znaajnih datuma iz oblasti zatite okolia, ueem na eko sajmovima i slinim aktivnostima.

14

2.3. Upravljanje vodama i otpadnim vodama

Ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i umarstva F BiH donosi zakonske propise i strateke dokumente u vezi upravljanja vodama na podruju F BiH. U 2012. godini usvojena je federalna Strategija upravljanja vodama za periodu od 2010. do 2022. godine kao krovni planski dokument koji daje smjernice razvoja vodnog upravljanja i ouvanja stanja voda i vodnih ekosistema. Na podruju USK, upravljanje razvojnom politikom vodnih resursa, koordiniranje praenja stanja u vodnom sektoru i struno-upravne poslove iz oblasti vodoprivrede obavlja Odsjek za upravljanje vodama u sklopu kantonalnog Ministarstva poljoprivrede, vodoprivrede i umarstva.

Podruju USK pripadaju vodni i termomineralni izvori, koji imaju potencijal za vienamjensko koritenje. Prosjeni godinji interni prinos obnovljivih vodnih resursa po osobi u opini Biha je pet puta vei od svjetskog prosjeka3.

Rijeka Una je najznaajniji vodotok na podruju USK koji odvodi povrinske i podzemne vode u Crnomorski sliv. Ukupna duina vodotoka rijeke Une na podruju USK je 80 km. Una je rijeka visokog stepena bioraznovrsnosti, endemskih i reliktnih vrsta, sedrenih barijera, te po hidromorfolokoj ouvanosti predstavlja rijetkost u evropskim i svjetskim okvirima. Vei dio podsliva rijeke Une (19.800 ha) stavljen je pod zatitu kao prirodno podruje od posebnog znaaja za F BiH. Prema vodnom bogatstvu znaajne su i desne i lijeve pritoke Une (Unac kod Martin Broda, Krunica kod Bosanske Krupe, Sana kod Novog Grada i Klokot kod Bihaa) koje osiguravaju vodosnabdijevanje stanovnitva USK. Ove rijeke odlikuju se karstnim i planinskim obiljejima, protiu kroz predjele netaknute prirode, te su bogate autohtonim vrstama riba (lipljen, pastrmka, aran, amur). Iz rijeke Klokot se za podruje opine Biha zahvata voda za potrebe javnog vodosnabdijevanja. Klokot izvire 5 km od Bihaa, protie gradom, te se nakon 4,5 km toka ulijeva u Unu. Nalazi se na kontaktu vapnenakih stijena s nepropusnim miocenskim naslagama, te je karakterizira jak izvor i sporiji tok. Kapacitet izvora Klokot je od 4 m3/s, do nekoliko desetaka m3/s s prosjenom temperaturom vode izmeu 8 i 10 C.

Najpoznatiji izvori mineralnih, termalnih i termomineralnih voda na podruju USK se nalaze na lokalitetima Tomina Ilida kod Sanskog Mosta, ukovska mineralna voda i izvor Gata kod Bihaa.

Termomineralni izvor ljekovite vode Gata pripada opini Biha i nalazi se 15 km od grada Bihaa, te 25 km od Cazina. Osamdesetih godina 20. vijeka ispitana su zdravstvena svojstva gatskih voda, te je utvreno da sadre natrijum, kalcijum, sulfatne i hidrokarbonatne vode. Temperatura vode kree se izmeu 32 i 38 C, a mineralnost od 1328 do 1492 mg/l. Izvor Gata raspolae koliinom vode od 130 l/sec.

Svojstva izvora termalnih voda nisu dovoljno istraena u hidrolokom, geolokom, fizikalno-kemijskom, bakteriolokom i energetskom smislu, to oteava njihovo adekvatno koritenje.

Velik broj istih povrinskih vodotoka i podzemnih akumulacija osigurava dovoljne koliine pitke vode za stanovnitvo USK. Vodotoci USK pripadaju slivnom podruju rijeke Save. Veliina slivne povrine ovih vodotoka na podruju F BiH je 742 km2. Hidroloka promatranja i podaci su nepouzdani, pa se radi o hidroloki slabo izuenom podruju.

3 Strateki plan za vode i okolinu sanitaciju, Biha, 2007.

15

Slika 3. Podsliv rijeke Une

Izvor: Strategija upravljanja vodama F BiH 2010.-2022.

Na 7 hidrometeorolokih stanica se periodino vri ispitivanje kvalitete povrinskih vodotoka. Analiza se provodi na osnovu pet parametara etiri puta godinje, ali ne postoje sumarni godinji podaci. Ribolovna udruenja provode analizu kvalitete povrinskih voda svake dvije godine. Procjenjuje se da je veina povrinskih vodotoka I., odnosno II. kategorije kvalitete.

Okvirna direktiva o vodama EU-a je prenesena u federalni Zakon o vodama ije su izmjene i dopune u toku . Stepen rizika od poplava na podruju USK se ocijenjuje niskim. Federalni Zakon o vodama je bio osnova za izradu Strategije upravljanja vodama F BiH koja je usvojena 2012. godine za periodu od 2010. do 2022. godine.

Unsko-sanski kanton je 2011. godine usvojio Zakon o vodama kojim se ureuje nain upravljanja vodama, vodnim dobrima i vodnim objektima na podruju Unsko-sanskog kantona koji su prema federalnom Zakonu o vodama u nadlenosti Kantona. Upravljanje vodama obuhvata: zatitu voda, koritenje voda, zatitu od tetnog djelovanja voda i ureenje vodotoka i drugih voda, te se ureuje vlasnitvo nad vodnim dobrima i vodnim objektima, nadlenosti, ovlatenja i obaveze Kantona, opina, pravnih lica i graana u upravljanju vodnim dobrima i vodnim objektima na podruju Kantona. U toku je izrada Plana upravljanja otpadnim vodama USK koji treba biti zavren u toku 2014. godine.

Zakonom o komunalnim djelatnostima koji je takoer usvojen 2011. godine propisuje se nain snabdijevanja pitkom vodom i odvodnje i proiavanja otpadnih voda.

Javna komunalna poduzea na nivou opina obavljaju djelatnosti zahvaanja, proiavanja i distribucije pitke vode, te poslove zbrinjavanja otpadnih voda. Sistem vodosnabdijevanja i kanalizacijske mree je dotrajao i samo djelomino obnovljen i rekonstruiran.

16

Prosjeni gubici vode u periodu od 2005. do 2011. godine su iznosili 57,43% to predstavlja jedan od najveih problema u sistemu upravljanja vodama na podruju USK. U 2011. godini je 53% ukupnog stanovnitva USK bilo pokriveno sistemom snabdijevanja vode iz javnih vodovoda, ali postoje znatna odstupanja tako da pojedine opine imaju znatno veu pokrivenost stanovnitva javnim sistemom vodosnabdijevanja u odnosu na kantonalni prosjek, a druge vie nego dvostruko niu.

Kanalizacijski sistem uglavnom obuhvaa samo urbane gradske dijelove, a proiavanje otpadnih voda se ne provodi, pa se one direktno isputaju u vodotoke. Direktno isputanje komunalnih i industrijskih otpadnih voda u vodotoke predstavlja najvei problem u podruju politike upravljanja vodama USK. Postojea kanalizacijska mrea je zastarjela, pa je potrebna njena obnova. U 2011. godini je oko 15% domainstava s podruja USK imalo prikljuak na kanalizacijsku mreu, a ostatak stanovnitva je bio prikljuen na septike jame i kanale. Na podruju opine Biha ak 75% stanovnitva koristi septike jame. Septike jame u prigradskim naseljima i ruralnim sredinama nisu propisno izgraene, a mnoge od njih ne zadovoljavaju minimalne tehnike standarde. Zastarjelost i nepotpuna izgraenost kanalizacijske mree, te direktno isputanje otpadnih voda bez proiavanja ugroavaju kvalitetu povrinskih i podzemnih vodnih tokova. U veini opina USK u toku su aktivnosti usmjerene prema obnovi i proirenju kanalizacijske mree, te uvoenju proistaa otpadnih voda (Bosanska Krupa, Velika Kladua, Cazin, Sanski Most, Biha). Na podruju Bihaa je zapoeo projekt izgradnje proistaa otpadnih voda. Veina ostalih opina ima izraenu dokumentaciju za izgradnju postrojenja za proiavanje otpadnih voda, te zakljuen ugovor s Evropskom investicijskom bankom o financiranju njihove izgradnje.

Na podruju opina Biha, Buim i Cazin pokrenut je proces izgradnje decentraliziranih sistema upravljanja otpadnim vodama primjenom biolokih metoda koje su ekoloki prihvatljive i ne unitavaju prirodni krajolik.

2.4. Zrak

Zatita zraka definirana je Zakonom o zatiti zraka F BiH (Sl. novine F BiH, 33/03). U zakon su transponirane odredbe EU IPPC direktive ime su postavljeni uslovi za izdavanje okolinih dozvola industrijskim postrojenjima. Na podruju USK, okoline dozvole izdaje od 2008. godine Ministarstvo za graenje, prostorno ureenje i zatitu okoline. U 2008. godini izdano je 26 okolinih dozvola, a u 2012. je izdano novim i postojeim poduzeima 46 okolinih dozvola.

Federalna strategija zatite zraka usvojena je za desetogodinji period kao dio Federalne strategije zatite okolia. Izrada i usvajanje kantonalnog plana zatite zraka planirana je za 2014. godinu.

Egzaktnih pokazatelja o koncentraciji oneiujuih tvari u zraku na podruju USK nema, jer nisu uspostavljene mjerne stanice za kontinuirano praenje kvalitete zraka. Postoji potreba za uspostavljanjem jedne mjerne stanice u zoni najvee emisije oneiujuih tvari.

Procjenjuje se da je kvaliteta zraka zadovoljavajua, uz periodina oneienja zraka koja ne prelaze granice dozvoljenih vrijednosti oneiujuih tvari.

Od stacionarnih izvora oneienja zraka vano je spomenuti sumpordioksid iz industrijskih postrojenja, koji je bio glavni uzrok oneienja u prijeratnim godinama. Mjerenje nivoa sumpordioksida u zraku provodilo se u prijeratnim godinama na podruju opine Biha. Stagnacijom industrijske proizvodnje i zatvaranjem industrijskih postrojenja koncentracija sumpordioksida u zraku znaajno je smanjena. U 2011. godini je na podruju USK poslovalo 51 industrijsko postrojenje s okolinom dozvolom.

17

Zavod za javno zdravstvo provodi mikrobioloka ispitivanja zraka u poduzeima ija je djelatnost proizvodnja medicinskih materijala. Najvei oneiivai zraka iz stacionarnih izvora su pojedinana loita u domainstvima koja oneiuju zrak tokom zimskih mjeseci izgaranjem pogonskih goriva drveta i ugljena. Centralna toplana koja bi smanjila negativan uticaj na kvalitetu zraka iz pojedinanih loita ne postoji. Procjenjuje se da kvalitetu zraka naruava praina iz oko 100 kamenoloma, kao i velik broj ilegalnih odlagalita otpada, ali ispitivanje njihovog uticaja na kvalitetu zraka se ne provodi.

Od mobilnih izvora oneienja zraka najzastupljenije su emisije oneiujuih tvari iz putnih motornih vozila.

2.5. ume

Jedinstvenost pejzaa USK ini umsko bogatstvo krakih, submediteranskih i kontinentalnih umskih podruja, koje predstavljaju prirodnu, pejzanu, ekoloku, ekonomsku i turistiku vrijednost ovog podruja.

ume su, uz vodno bogatstvo, najvei prirodni resurs USK. U ratnom i neposrednom postratnom periodu dolo je do degradacije umskih povrina, ali su zadrale prirodnu strukturu i visok stepen bioraznovrsnosti. Sistem zatite uma od poara nije uspostavljen.

Ukupna povrina pod umama iznosi 190.880 ha, od ega se na visoke ume odnosi 85.899 ha, 86.234 ha na niske umske zajednice, a na goleti 18.747 ha povrine. Prosjeno, ume pokrivaju priblino 47% ukupne povrine teritorija USK. Rastu uma doprinose povoljni edafski i orografski faktori. Dominantne umske zajednice su bukva, jela, smra i hrast kitnjak. Na podruju opine Cazin nalazi se stanite pitomog kestena koje povrinom od 2000 ha predstavlja najvee stanite te umske zajednice u Bosni i Hercegovini, a sa susjednim opinama Bosanska Krupa i Buim ine jedan od veih bazena pitomog kestena i van granica Bosne i Hercegovine.

U 2012. godini izvreni su radovi na uzgajanju uma na 3.396,85 ha novih povrina, a obuhvatili su poslove pripreme zemljita za poumljavanje i prirodnu obnovu, te njege umskih kultura. U 2012. godini ukupno je poumljeno 235, 60 ha novih povrina.

Skuptina Unsko - sanskog Kantona je osnovala umsko privredno drutvo Unsko-sanske ume sa sjeditem u Bosanskoj Krupi radi ostvarivanja posebnog dravnog i opeg interesa u upravljanju dravnim umama i umskim zemljitem na teritoriju Unsko-sanskog kantona kao to su: lov, stupiarenje (traperstvo) i briga o divlji ukljuujui i odgovarajue usluge, zatim uzgoj i zatitu uma, iskoritavanje uma, umarske usluge i proizvodnja proizvoda od drveta i druge usluge poput trgovine na malo proizvodima od drva, pluta i prua.

2.6. Zatieni dijelovi prirode

Zakonski okvir iz podruja zatienih dijelova prirode ini federalni Zakon o zatiti prirode (Slubene novine F BiH, 33/03). U toku je revizija zakona, te je u 2012. godini izraen nacrt novog federalnog Zakona o zatiti prirode. Za upravljanje zatienim dijelovima prirode na podruju USK nadleno je Ministarstvo za graenje, prostorno ureenje i zatitu okoline. Zakon o zatiti prirode na kantonalnom nivou nije izraen.

Sistem praenja, prikupljanja, obrade i analize podataka o koritenju zatienih dijelova prirode uspostavljen je na federalnom nivou 2003. godine (Pravilnik o uspostavljanju i upravljanju informacijskim sistemom za zatitu prirode i vrenje monitoring, Slubene novine F BiH 33/03).

Zatienim prirodnim podrujima ne upravlja se u skladu sa naunim ekolokim praksama. Spomenici prirode nedovoljno su istraeni (npr. Grbia peina, peina Suvaja, Kerkezova peina i Jama oko).

18

Nacionalni park Una, uspostavljen 2008. godine, je jedini nacionalni park na podruju F BiH, te se cijelom povrinom (19.800 ha) protee teritorijem USK, odnosno opinom Biha. NP Una obuhvaa podruje kanjonskog dijela gornjeg toka rijeke Une uzvodno od Lohova, podruje kanjonskog dijela donjeg toka rijeke Unac od njenog ua u Unu uzvodno od Drvarskog polja, te meuprostor izmeu Une i Unca. Upravljanje NP Una provodi Javno poduzee NP Una koje provodi mjere zatite i odravanja izvornih prirodnih vrijednosti parka, osigurava neometano odvijanje prirodnih procesa i odrivo koritenje prirodnih dobara, te nadzire provoenje mjera zatite prirode unutar parka.

Zatita, upravljanje i koritenje prirodnih resursa Nacionalnog parka Una regulirano je Zakonom o Nacionalnom parku Una (Slubene novine Federacije Bosne i Hercegovine, br. 44/08). Plan upravljanja Nacionalnim parkom Una usvojen je 2011. godine za desetogodinji period s ciljem definiranja smjernica za uspostavljanje dugorone zatite i odrivo upravljanje bioraznolikou, te prirodnim i kulturnim resursima unutar parka. U Nacionalnom parku uspostavljena su podruja stroge i usmjerene zatite i podruje usmjerenog razvoja. Reimu stroge i usmjerene zatite pripada 13 500 ha parka, a unutar reima usmjerenog razvoja nalazi se 6 300 ha njegove povrine.

Dio NP Una, kojeg ini sedreno podruje rijeke Une u Martin Brodu na podruju opine Biha, proglaeno je geolokim spomenikom prirode. Na podruju USK postoje i strogi prirodni rezervati, specijalni geoloki rezervati, rezervati prirodnih predjela, te geoloki i geomorfoloki spomenici prirode. Kategoriji strogih prirodnih rezervata pripadaju prauma Lom na planini Klekovaa i prauma Pljeevica na istoimenoj planini u opini Biha. Prauma Lom pripada opini Bosanski Petrovac, a njena ukupna povrina iznosi 297, 7 ha. Od ukupne povrine, 82% praume ine umske zajednice bukve, jele i smreke, a na viim nadmorskim visinama prevladavaju umske zajednice subalpske bukove ume. Peina Hrustovaa u mjestu Vrhpolje u opini Sanski Most zatiena je kao specijalni geoloki rezervat. Suvajsko meugorje na podruju opine Bosanska Krupa, povrine 50 ha, je rezervat prirodnih predjela, a uglavnom ga ine ume i panjaci. Zatienim spomenicima prirode pripadaju i Martinbrodski slapovi, trbaki buk, Troslap, Dvoslap, Ripaki slap i Kostelski slapovi.

2.7. Buka

Zakonom o zatiti od buke (Slubeni glasnik USK br. 3/13) propisuje se dozvoljeni nivo buke, utvruju mjere zatite od buke i nain mjerenja buke, te nadzor nad nivom buke na podruju USK. Zakon je donesen u skladu sa Zakonom o zatiti buke na federalnom nivou (Sl. novine F BiH, br. 110/12). U praksi se mjerenja buke ne provode, pa ne postoje egzaktni podaci o izvorima i nivou buke. Izvjetavanje o nivou buke na podruju kantona se ne provodi. Registar oneiivaa bukom nije izraen.

Prema procjeni, najznaajniji uzronici buke su putna motorna vozila, te kamenolomi. Prema kantonalnom Zakonu o zatiti od buke, mjerenje nivoa buke u kamenolomima preduslov je dobivanja okoline dozvole.

Zakonska obveza opinskih i kantonalnih organa uprave nadlenih za prostorno planiranje je izraditi karte buke do 2016. godine, te ih aurirati svake tri godine.

19

Tabela 3. Razvojni problemi i potrebe u podruju zatite okolia

Razvojni problemi

Razvojne potrebe

Nema sistemskog i kontinuiranog praenja kvalitete pojedinih okolinih komponenti

Statistiki podaci iz podruja zatite okolia nisu usklaeni s metodologijom EUROSTAT-a

Nedostaje fizika infrastruktura za praenje kvalitete pojedinih okolinih komponenti

Nedostatak saradnje svih uesnika u podruju zatite okolia (organizacije civilnog drutva, struka, politika)

Prostorni plan na nivou USK nije usvojen

Kantonalni plan zatite okolia i plan zatite okolinih komponenti nije usvojen

Dotrajalost mree vodosnabdijevanja i kanalizacijske mree

Nizak stepen pokrivenosti stanovnitva snabdijevanja pitke vode i prikljuenosti na kanalizacijsku mreu

Kvaliteta vode iz lokalnih vodovoda nije pod nadzorom, septike jame u prigradskim naseljima i ruralnim sredinama nisu propisno izgraene

Otpadne vode se bez proiavanja isputaju u vodotoke

Velik broj ilegalnih odlagalita otpada i neizgraenost zajednikog regionalnog sanitarnog deponija

Pomijeanost komunalnog i ostalih vrsta otpada

Nisu izraene karte buke

Nije uspostavljen sistem zatite uma od poara

Razviti sistem kontinuiranog praenja kvalitete pojedinanih okolinih komponenti i registar oneiivaa

Uskladiti sistem prikupljanja i obrade podataka s metodologijom EUROSTAT-a

Definirati vrstu i broj potrebnih mjernih jedinica (za praenje kvalitete zraka, povrinskih i podzemnih voda, mjerenje buke), planirati financijska sredstva za nabavu i institucionalna rjeenja za mjerenje, izvjetavanje i nadzor

Unaprijediti i jaati saradnju u podruju upravljanja politikom zatite okolia

Nastaviti proces izrade i usvajanja Prostornog plana USK

Dovriti proces izrade i usvajanja plana zatite okolia i plan zatite okolinih sastavnica

Provoditi rekonstrukciju i modernizaciju vodosnabdijevanja i kanalizacijske mree

Kontrolirati kvalitetu vode iz lokalnih vodovoda, te potivanje minimalnih tehnikih standarda za septike jame

Uvesti sistem proiavanja otpadnih voda prije isputanja u vodotoke

Usvojiti plan upravljanja otpadom na kantonalnom nivou i donijeti opinske planove upravljanja otpadom i sanacije divljih odlagalita, izgraditi regionalni sanitarnog deponija

Raditi na kreiranju uslova za organizirano prikupljanje i zbrinjavanje ostalih vrsta otpada (medicinskog, animalnog, ambalanog, elektronskog, graevinskog, industrijskog, opasnog i drugih vrsta)

Izraditi karte buke

Uspostaviti sistem zatite uma od poara

20

II SWOT analiza zatita okolia i prirode

21

Snage

Slabosti

Dobar geografski poloaj (na pravcu osnovnih koridora Zapadna Evropa - Mediteran - Bliski Istok, izvrsno povezan sa Hrvatskom i time Zapadnom Evropom, te sa Sarajevom i ostatkom BiH)

Prirodni resursi bogatstvo voda i uma (kanton sa najvie vode)

ista, nezagaena priroda

NP Una, sa prirodnim ljepotama pogodnim za razvoj turizma

Dobro organizirana priprema za postavljanje i implementaciju vodne infrastrukture

Doneseni zakoni na kantonalnom nivou sa aspekta zatite okolia

Dobri uslovi za kvalitetno stanovanje (ist zrak, ist okoli Una i druge rijeke, parkovi)

Komunalna infrastruktura (postoji vodovodna instalacija, elektrine instalacije, telekomunikacije, komunalne slube)

Neiskoriteni prirodni resursi kao razvojni potencijal /vodni, umski

Nepostojanje podataka i evidencije o zraku (kvalitet)

Loa implementacija veine zakonskih propisa o zatiti okolia

Nerijeen sistem zbrinjavanja oborinskih voda

Neodgovarajue zbrinjavanje otpada

Nedovoljna svijest graana o znaaju ouvanja prirode i okolia

Prilike Prijetnje

Dinamini razvoj selektivnih oblika (ruralni, sportski, eko, vitality i dr.) turizma

Rast potranje za proizvodima eko i integralne poljoprivrede (zdrava hrana, organski proizvodi)

Koritenje fondova EU-a i drugih meunarodnih financijskih izvora za razvoj USK

Poticaji razvoju civilnog drutva (meunarodne organizacije i fondovi)

Naruavanje okolia djelovanjima izvan USK

Naruavanje zdravlja ljudi i ugroenost biljnih i ivotinjskih vrsta djelovanjima izvan USK

22

III Vizija i ciljevi zatite okolia i ouvanja prirode

23

Vizija razvoja USK

UNSKO-SANSKI KANTON JE EURO-REGIJA SMARAGD BOSNE I HERCEGOVINE, PODRUJE UGODNOG IVOTA TEMELJENOG NA RAVNOMJERNOM ODRIVOM RAZVOJU

Vizija u sektoru zatite okolia i prirode

OUVANI OKOLI I PRIRODA U USK

Ouvanje prirodnih ljepota smaragda Bosne i Hercegovine i ostvarenje odrivog razvoja doprinose razvoju USK. Zakonodavstvo zatite okolia je u znatnoj mjeri usklaeno sa pravnim naslijeem Evropske unije posebno u podruju upravljanja otpadom, no kljuno je uloiti napore za nastavak ovog procesa. Takoer, potrebno je uvesti kontinuirano planiranje upravljanja okoliem, te uvesti nove sisteme upravljanja otpadom, vodama i zatitom od buke. Ouvano zemljite, voda i zrak, te raznovrsnost biljnih i ivotinjskih vrsta razvojni su resurs USK. Kontinuirano senzibiliziranje, ukljuivanje i informiranje javnosti o okolinim temama korak su ka ouvanju okolia za generacije koje dolaze.

Ova vizija ostvaruje se kroz ciljeve: usklaivanje zakonodavstva sa EU legislativom za odrivo koritenje resursa, osiguranje efikasnih instrumenata implementacije mjera zatite okolia, razvijanje ljudskih resursa za zatitu okolia i ouvanje prirode kroz ukljuenost javnosti u okoline teme. Ciljevi su us vilosti ? usklaeni sa stratekimm dokumentima vieg nivoa.

CILJEVI MJERE

1. Pratiti i efikasno provoditi zakonodavstvo u skladu s EU legislativom za odrivo koritenje resursa

1.1. Uskladiti zakonodavni, planski i institucionalni okvir za zatitu okolia i ouvanje prirode

2. Osigurati efikasne instrumente implementacije mjera zatite okolia i ouvanja prirode

2.1. Uspostaviti informacijski sistem za praenje stanja okolia (voda, zrak, buka, otpad, zemljite, bioloka raznovrsnost)

2.2. Pripremiti projekte zatite okolia i ouvanja prirode za financiranje iz domaih i meunarodnih izvora

3. Razviti ljudske resurse za zatitu okolia i ouvanje prirode

3.1. Osposobiti ljudske resurse za strateko planiranje u podruju zatite okolia i prirode

24

4. Osigurati ukljuenost javnosti u aktivnosti zatite okolia i ouvanja prirode

4.1. Informirati, educirati graane, privrednike i slubenike o znaaju ouvanja okolia i prirode

5. Izgraditi komunalnu infrastrukturu za poboljanje kvalitete ivota stanovnika

5.1. Razviti kvalitetnu komunalnu infrastrukturu upravljanja otpadom do nivoa prihvatljivosti za evropske standarde

5.2. Razviti kvalitetnu komunalnu infrastrukturu vodosnabdijevanja, odvodnje i preiavanja otpadnih voda do nivoa prihvatljivosti za evropske standarde

Usklaenost Vizije u podruju zatite okolia sa stratekim dokumentima vieg nivoa

USKLAENOST SA STRATEKIM DOKUMENTIMA VIEG NIVOA

Strategija razvoja USK , 2014.- 2020.

Strategija razvoja BiH,

2010.-2020.

Evropa 2020

Strateki cilj br. 3 Strateki ciljevi Strateki ciljevi

Unaprijediti zatitu okolia i ouvanje prirode

Odrivi rast i razvoj Odrivi rast

Indikatori praenja napretka u ostvarenju treeg stratekog cilja su:

Potpuna usklaenost okolinih zakona sa pravnim naslijeem EU-a (100%)

Pokrivenost USK komunalnom infrastrukturom (organizirano prikupljanje otpada, vodovod i odvodnja) za 10%

Porast raspoloive elektrine energije iz obnovljivih izvora za 20%

25

IV Mjere za ostvarenje ciljeva u sektoru zatite

okolia

26

CILJ 1. Pratiti i efikasno provoditi zakonodavstvo u skladu s EU legislativom za odrivo koritenje resursa

MJERA 1.1. Uskladiti zakonodavni, planski i institucionalni okvir za zatitu okolia i ouvanje prirode

CILJ MJERE Obezbjeenje uslova za implementaciju zakona usklaenih sa evropskom regulativom.

SADRAJ Analiza postojeeg zakonodavstva

Iniciranje donoenja i izmjene postojeih

Izrada strateke planske dokumentacije

Izrada prostornog plana USK

Uspostaviti Centar za okoli i energetsku efikasnost

Jaanje institucija u sistemu

Istraiti mogunost prebacivanja sektora voda u sektor okolia

Praenje implementacije strategija

REZULTAT Osigurani temelji za provoenje mjera zatite okolia i prirode.

RAZVOJNI EFEKAT Ureena zakonska legislativa, koja otvara mogunost za nesmetanu implementaciju svih oblasti razvoja.

INDIKATORI ZA PRAENJE

OSTVARENJA MJERE

Broj podzakonskih akata

Donesena strategija zatite okolia i prirode

Donesen prostorni plan USK

Osnovan Centar za okoli i energetsku efikasnost

Poveanje stepena implementacije zakona (periodino)

Poveana uinkovitost aktivnosti u sektoru zatite okolia

NOSIOCI Ministarstvo za graenje, prostorno ureenje i zatitu okoline USK, opine, Ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i umarstva USK, Ministarstvo privrede USK, NVO, privatni sector

KORISNICI Javni i privatni sektor, NVO

OKVIRNA FINANCIJSKA

SREDSTVA I IZVORI

Iznos: 100.000 KM Budet USK: 50.000 KM Ostali izvori: 50.000 KM

PERIOD PROVOENJA MJERE

2014.-2016.

27

CILJ 2. Osigurati efikasne instrumente implementacije mjera zatite okolia i ouvanja prirode prirode

MJERA 2.1.Uspostaviti informacijski sistem za praenje stanja okolia (voda, zrak, buka, otpad, zemljite, bioloka raznovrsnost)

CILJ MJERE Efikasno upravljanje okoliem USK, omoguavanje monitoringa stanja komponenti okolia.

SADRAJ Prikupiti sve informacije o okoliu

Uspostaviti bazu zagaivaa prema EUROSTATU

Edukacija zaposlenih

Osigurati opremu za prikupljanje informacija

Osigurati kontinuirano prikupljanje informacija

Osigurati praenje stanja okolia

Osigurati dostupnost informacija iroj javnosti

REZULTAT Formiran informacijski sistem o okoliu.

RAZVOJNI EFEKAT Kontinuirano praenje stanja okolia, kvalitetna baza podataka, osiguranje podloge za provoenje mjera zatite i informirana javnost o stanju okolia.


OSTVARENJA MJERE

Broj tijela ukljuenih u prikupljanje informacija o okoliu

Nabavljena oprema za prikupljanje informacija

Broj obavljenih monitoringa

Broj upita/odgovora za informacije

NOSIOCI Ministarstvo za graenje, prostorno ureenje i zatitu okoline USK, opine, NVO, privatni sektor, NP Una, zavodi, obrazovne institucije, mediji, Privredna komora USK

KORISNICI Svi vani akteri

OKVIRNA FINANCIJSKA

SREDSTVA I IZVORI



2014.-2017.

28

CILJ 2. Osigurati efikasne instrumente implementacije mjera zatite okolia i ouvanja prirode

MJERA 2.1.Pripremiti projekte zatite okolia i ouvanja prirode za financiranje iz domaih i meunarodnih izvora

CILJ MJERE Spremnost za apliciranje prema domaim i meunarodnim institucijama.

SADRAJ Prikupiti projektne ideje i obraditi ih

Napraviti bazu projekata

Staviti iste on-line (web site)

Stvoriti uslove da se ista redovno aurira

Educirati zaposlene za rad na meunarodnim projektima

REZULTAT Uspostavljena baza podataka i stavljena zainteresiranim stranama na raspolaganje.

RAZVOJNI EFEKAT Olakano apliciranje prema domaim i meunarodnim donatorima i stvorena mogunost za stvaranje partnerstva.


OSTVARENJA MJERE

Broj projekata

Broj projekata koji su implementirani

Broj zaposlenih educiranih za rad na meunarodnim projektima

Broj projekata na web stranici

NOSIOCI Ministarstvo za graenje, prostorno ureenje i zatitu okolia USK, Ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i umarstva USK, opine, ostale javne institucije, Privredna komora USK

KORISNICI Stanovnitvo USK

OKVIRNA FINANCIJSKA

SREDSTVA I IZVORI



2014. 2016.

29

CILJ 3. Razviti ljudske resurse za zatitu okolia i ouvanje prirode

MJERA 3.1. Osposobiti ljudske resurse za strateko planiranje u podruju zatite okolia i prirode

CILJ MJERE Stvoreni ljudski resursi osposobljeni za pripremu i provoenje programa i projekata ekonomske odrivosti u oblasti okolia.

SADRAJ Utvrditi ciljne grupe i okvirni broj onih koje treba educirati

Definirati izabrati nain osposobljavanja ciljnih grupa

Provesti proceduru izbora agencija koja e provoditi edukaciju

Pristupiti edukacijama po ciljnim grupama

Ukljuiti obrazovne institucije u sve procese

REZULTAT Postojanje dovoljnog broja osposobljenih za pripremu i provoenje projekata u oblasti okolia i ukljuenje istih u te procese i aktivnosti.

RAZVOJNI EFEKAT Kvalitetni okolini projekti se kontinuirano izrauju i provode.


OSTVARENJA MJERE

Definirane ciljne grupe

Utvreno kojom metodom e se obuka provoditi

Provedena procedura izbora aktera edukacija

Provedena edukacija u zadanom vremenskom okviru (broj edukacija)

Obrazovne institucije ukljuene u proceduru

NOSIOCI Ministarstvo za graenje, prostorno ureenje i zatitu okolia USK, opine i Ministarstvo obrazovanja, nauke, kulture i sporta USK, mediji, NVO-i, Privredna komora USK

KORISNICI Javne institucije, privredni subjekti, NVO-i

OKVIRNA FINANCIJSKA

SREDSTVA I IZVORI



2014.-2016.

30

CILJ 4. Osigurati ukljuenost javnosti u aktivnosti zatite okolia i ouvanja prirode

MJERA 4.1. Informirati, educirati graane, privrednike i slubenike o znaaju ouvanja okolia i prirode

CILJ MJERE Podii svijest o znaaju ouvanja okolia i prirode primjenom razliitih metoda ovisno o ciljnim grupama.

SADRAJ Utvrditi nain i metoda za sistemski pristup informiranju o educiranju ciljnih grupa

Usvojiti zajedniki pristup provoenju aktivnosti i educiranja na nivou kantona

Odrediti aktere i usvojiti vremenski okvir aktivnosti

Obezbjediti tehniku komponentu i ljudske kapacitete za provoenje aktivnosti

REZULTAT Uspostavljen sistem informiranja i edukacije graana, privrednika, slubenika na nivou kantona i zapoela edukacija i ostvaren kontinuitet u informiranju.

RAZVOJNI EFEKAT Broj graana, privrednika, slubenika koji su informirani i educirani o znaaju zatite okolia je povean za 20% za izabrani vremenski rok i svoja znanja i informacije koriste svakodnevno.


OSTVARENJA MJERE

Izabrana metoda informiranja i educiranja

Usvojene procedure i postupci

Informirani akteri, stvorene obaveze i utvren vremenski okvir

Obezbjeeni tehniki uslovi i ljudski kapaciteti

NOSIOCI Ministarstvo za graenje, prostorno ureenje i zatitu okoli USK, Mediji po izboru, ostala ministarstva, NVO, JP poduzea, Privredna komora USK

KORISNICI Zaposleni u upravi, privredni subjekti, udruenja graana, NVO-e, uenici

OKVIRNA FINANCIJSKA

SREDSTVA I IZVORI

Iznos: 50.000 KM Budet USK:20.000 KM Ostali izvori: 30.000 KM


2014.-2015.

31

CILJ 5. Izgraditi komunalnu infrastrukturu za poboljanje kvalitete ivota stanovnika

MJERA 5.1. Razviti kvalitetnu komunalnu infrastrukturu upravljanja otpadom do nivoa prihvatljivosti za evropske standarde

CILJ MJERE Unaprijediti postojei sistem upravljanja otpadom

SADRAJ Dovretak i provoenje Plana upravljanja otpadom za USK

Izrada planova upravljanja otpadom na nivou opina

Odluka i realizacija Regionalnog centra za upravljanje otpadom

Izrada studijsko projektne dokumentacije za Regionalni centar za upravljanje otpadom

Sanacija nesanitarnih deponija i divljih odlagalita

Tehniko i institucionalno jaanje kapaciteta Ministarstva GPUZO, JKP-a i JP REG DEP

Kontinuirano podizanje svijesti javnosti putem informiranja, edukacije i promocije o upravljanju otpadom

REZULTAT Uspostavljen efikasan sistem zbrinjavanja otpada koji garantuje potpunu zatitu okolia i razvoj USK na principima odrivog razvoja

RAZVOJNI EFEKAT Osigurana podloga za upravljanje otpadom u skladu sa EU standardima


OSTVARENJA MJERE

Koliina otpada koji se koji se odlae na deponiji

Pokrivenost USK organiziranim prikupljanjem otpada

Dovren plan upravljanja otpadom USK

Izraeni planovi upravljanja otpadom na nivou opina

Izgraen Regionalni centar za upravljanje otpadom

Broj saniranih divljih / nesanitarnih odlagalita

Broj novih reciklanih dvorita i eko-otoka

Broj i vrsta nabavljene tehnike opremljenosti JKP-a

Broj informacijskih kampanja i edukacija za graane

NOSIOCI Ministarstvo za graenje, prostorno ureenje i zatitu okolia USK, opine, ostale opinske i kantonalne institucije, JKP-I i JP REG DEP


OKVIRNA FINANCIJSKA

SREDSTVA I IZVORI

Iznos: 10.000.000 KM Budet USK: 4.000.000 KM Ostali izvori: 6.000.000 KM


2014. 2016.

32

CILJ 5. Izgraditi komunalnu infrastrukturu za poboljanje kvalitete ivota stanovnika

MJERA 5.2. Razviti kvalitetnu komunalnu infrastrukturu vodosnabdijevanja, odvodnje i preiavanja otpadnih voda do nivoa prihvatljivosti za evropske standarde

CILJ MJERE Unapreenje kvalitete vrenja komunalnih djelatnosti sa aspekta individualne i zajednike komunalne potronje

SADRAJ Izrada i provoenje Plana upravljanja vodama za USK

Izrada i provoenje Programa nadzora kvalitete vode iz lokalnih vodovoda

Izrada i provoenje plana rekonstrukcije postojeih sistema

Izgradnja nove vodovodne mree i sanacija stanja postojee

Priprema programa i projekata za zbrinjavanja otpadnih voda

Priprema programa i projekata za ostale sastavnice komunalnih djelatnosti

REZULTAT Uspostavljen efikasan sistem pruanja komunalnih usluga graanima koji garantuje potpunu zatitu okolia i razvoj USK na principima odrivog razvoja

Uvedena kontrola kvalitete vode iz lokalnih vodovoda

Rekonstruirani postojei vodovodni sistem

Proirena vodovodna mrea i sanirano postojee stanje

Zatita podzemnih i povrinskih voda i poveanje kvalitete ivota stanovnika USK

RAZVOJNI EFEKAT Voda za pie zdravstveno ispravna dostupna svim graanima, poveanje kvalitete ivota stanovnika USK, zatita podzemnih i povrinskih voda


OSTVARENJA MJERE

Broj donesenih pojedinanih planova za pojedine sastavnice komunalnih djelatnosti i otpada

Broj oboljenja prouzrokovanih koji uzrok imaju u zagaenom okoliu

% pokrivenosti stanovnitva USK vodoopskrbnim sistemom

Duina novoizgraene mree vodosnabdijevanja

Broj novoizgraenih graevina vodosnabdijevanja u sistemu

Duina rekonstruirane vodovodne mree

Broj provedenih analiza kvalitete vode

Broj izgraenih sistema javne odvodnje

Duina sistema javne odvodnje

NOSIOCI Ministarstvo za graenje, prostorno ureenje i zatitu okolia USK, Ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i umarstva USK, opine, ostale opinske i kantonalne institucije


OKVIRNA FINANCIJSKA

SREDSTVA I IZVORI

Iznos: 45.000.000 KM Budet USK: 10.000.000 KM Ostali izvori: 35.000.000 KM


2014. 2016.

33

V Operativni program sektor okoli

34

OPERATIVNI PROGRAM 2014.-2016.

Br. Mjera Projekt Veza sa Ciljem Sektor Nositelji Period

implementacije Planirana sredstva

2014 2015 2016

1.1. Uskladiti zakonodavni, planski i institucionalni okvir za zatitu okolia i ouvanje prirode

- Izrada (dovretak) prostornog plana USK - Izrada Plana zatite okolia USK


Zatita okolia Ministarstvo za graenje, prostorno ureenje i zatitu okolia

2014.-2016. 33.333 + 16.666

33.333+ 16.666

33.333+ 16.666

2.1. Uspostaviti informacijski sustav za praenje stanja okolia (voda, zrak, buka, otpad, tlo, bioloka raznolikost)

- Uspostava baze zagaivaa - Edukacija uposlenika



2014.-2017. 62.500 62.500 62.500

2.2 Pripremiti projekte zatite okolia i ouvanja prirode za financiranje iz domaih i meunarodnih izvora

- Prikupljanje projektnih ideja u bazu projekata - Educirati rad uposlinika za rad na meunarodnim projektima



2014.-2016. 53.333 53.333 53.333

3.1. Osposobiti ljudske resurse za strateko planiranje u podruju zatite okolia i prirode

- Utvrditi ciljne grupe i okvirni broj uposlenika koje treba educirati

- Edukacija slubenika u sektoru zatite okolia za strateko planiranje



2014.-2016. 16.666 16.666 16.666

4.1. Informirati, educirati graane, privrednike, slubenike, o znaaju ouvanja okolia i prirode

- Utvrditi i usvojiti nain, metodu i zajedniki pristup informiranja na nivou USK



2014.-2015. 25.000 25.000 25.000

5.1.

Razviti kvalitetnu komunalnu infrastrukturu upravljanja otpadom do nivoa prihvatljivosti za evropske standarde

Projekat uspostave Regionalnog centra za upravljanje otpadom Izgraditi infrastrukturu za poboljanje kvalitete ivota stanovnika

Zatita okolia

Ministarstvo za graenje, prostorno ureenje i zatitu okolia JP REG DEP Opine

2014.-2020. 1.428.571 4.000.000 4.000.000

5.2.

Razviti kvalitetnu komunalnu infrastrukturu vodosnabdijevanja, odvodnje i preiavanja otpadnih voda do nivoa prihvatljivosti za evropske standarde

Izrada plana i provedba upravljanja vodama USK Izgraditi infrastrukturu za poboljanje kvalitete ivota stanovnika

Zatita okolia Ministarstvo PV 2014.-2020. 6.428.571 6.428.571 6.428.571

strategija razvoja komunalnih djelatnosti usk

Documents