1

Republika e Kosovs

Republika Kosova-Republic of Kosovo

Qeveria Vlada-Government

Zyra e Kryeministrit-Ured Premijera-Office of the Prime Minister

Zyra pr Qeverisje t Mir - Kancelarija za Dobro Upravljanje - Office on Good Governance

STRATEGJIA QEVERITARE PR BASHKPUNIM ME SHOQRIN CIVILE

2013 2017

Prishtin 2013

2

Prmbajtja

Prmbledhje ekzekutive ............................................................................................................................ 3

Baza Ligjore ................................................................................................................................................. 5

Analiz krahasuese e raporteve t bashkpunimit Qeveri - Shoqri Civile me vendet e rajonit ... 6

Prmbledhje e bashkpunimit t deritanishm Qeveri shoqri civile ............................................. 7

Prfitimet nga Strategjia pr bashkpunim Qeveri Shoqri Civile ................................................ 10

Metodologjia dhe procesi i hartimit t Strategjis ............................................................................... 11

Fushveprimi dhe palt........................................................................................................................... 14

OBJEKTIVAT STRATEGJIKE ................................................................................................................. 17

Objektivi Strategjik 1: Pjesmarrje e siguruar dhe e fuqizuar e shoqris civile n hartimin dhe zbatimin e politikave dhe legjislacionit ................................................................................................ 17

Objektivi Strategjik 2: Sistem i ndrtuar i kontraktimit t shrbimeve publike pr organizatat e shoqris civile ......................................................................................................................................... 20

Objektivi Strategjik 3: Sistem i ndrtuar dhe kritere t prcaktuara pr prkrahje finaciare pr OshC ...........................................................................................................................................................22

Objektivi Strategjik 4: Nxitja e qasjes s integruar n zhvillimin e vullnetarizmit. ...................... 225

Mekanizmat prgjegjs pr mbikqyrjen e zbatimit dhe raportimit t Strategjis qeveritare pr bashkpunim me shoqrin civile ......................................................................................................... 27

3

Prmbledhje ekzekutive

Zyra e Kryeministrit/Zyra pr Qeverisje t Mir (ZQM/ZKM), n bashkpunim t ngusht me

Platformn CiviKos (n tekstin e mtejm: CIVIKOS), si dhe me prkrahjen dhe bashkpunimin

e Zyrs Ligjore dhe Zyrs pr Planifikim Startegjik pran Zyrs s Kryeministrit, dhe n

vazhdimsi t zbatimit t Ligjit nr.04/L-57 pr Lirin e Asocimit n Organizata Joqeveritare,

Rregullores s Puns s Qeveris Nr. 09/2011, si dhe n krkim t gjetjes s formave t

bashkpunimit, prfshirjes s shoqris civile n politik brje dhe prkrahjes s organizatave t

shoqris civile, kan marr nismn pr hartimin e Strategjis Qeveritare pr bashkpunim me

shoqrin civile.

Qeveria e Republiks s Kosovs, me hartimin e ksaj Strategjie, prkushtohet t:

njoh dhe vlersoj rolin dhe punn e shoqris civile n ndrtimin e nj shoqrie demokratike;

t krijoj nj mjedis prkrahs dhe t favorshm pr zhvillimin e shoqris civile;

t vendos mekanizmat qeveritar q do t mundsojn nj bashkpunim t strukturuar n mes

t qeveris dhe shoqris civile;

t prcaktoj qart obligimet dhe detyrat pr secilin institucion qeveritar pr kt bashkpunim;

t prcaktoj mekanizmat monitorues pr zbatim e ksaj strategjie si dhe

t inkurajoj shoqrin civile n zbatimin e parimeve t qeverisjes s mir brenda sektorit,

prfshir promovimin e nj qasje konstruktive e profesionale karshi qytetarve dhe

institucioneve qeveritare.

Objektivat strategjike q synohet t arrihen brenda periudhs 2013-2017 jan:

Objektivi Strategjik 1: Pjesmarrje e siguruar dhe e fuqizuar e shoqris civile n hartimin dhe

zbatimin e politikave dhe legjislacionit;

Objektivi Strategjik 2: Sistem i ndrtuar i kontraktimit t shrbimeve publike pr organizatat e

shoqris civile;

Objektivi Strategjik 3: Sistem i ndrtuar dhe kritere t prcaktuara pr prkrahje financiare pr

OshC;

Objektivi Strategjik 4: Nxitja e qasjes s integruar n zhvillimin e vullnetarizmit.

4

Parimet mbi t cilat sht ndrtuar ky dokument strategjik jan: qeverisja e mir, transparenca,

pjesmarrja qytetare n politik brje dhe llogaridhnia para qytetarve. Si e till, kjo strategji

paraqet bazat e bashkpunimit t Qeveris me shoqrin civile n Kosov, duke e obliguar

Qeverin e Republiks s Kosovs q t angazhohet fuqishm n krijimin e kushteve t

favorshme pr zhvillimin e sektorit t shoqris civile. M kt Strategji do t vendoset nj

komunikim i rregullt dhe i strukturuar me sektorin e shoqrise civile, partneritet dhe

transparenc n proceset e brjes s politikave, duke siguruar dhe ruajtur n t njejtn koh

pavarsin e sektorit t shoqris civlie. Gjithashtu, me hartimin e ksaj Strategjie Qeveria e

Republiks s Kosovs konfirmon gatishmrin dhe vullnetin politik pr ti prfshir qytetart

n vendim - marrje, t prmirsoj shrbimet pr qytetar nprmjet bashkpunimit me

shoqrin civile si dhe ofroj prkrahje finaciare dhe jo-financiare pr zhvillimin e sektorit t

shoqris civile dhe projekteve t propozuara nga ky sektor.

Nevojat kryesore t cilat i adreson kjo Strategji jan:

nevojn pr t siguruar qasje gjithprfshirse dhe mundsi t barabarta pr t gjitha

organizatat e shoqris civile n bashkpunimin e tyre me Qeverin, nprmjet prcaktimit t

rregullave dhe mekanizmave baz pr bashkpunim;

nevojn pr t bashkpunuar n mnyr transparente dhe bazuar n informata t qarta dhe n

koh nga t dyja palt, duke prfshir edhe hapjen pr publikun te t gjitha informacioneve me

t cilat disponon Qeveria, nse nuk sht e prcaktuar ndryshe me ligj;

nevojn pr t bashkpunuar me sektorin e shoqris civile pr t zhvilluar politikat, pr t

promovuar dialogun efektiv duke e prdor nj plan t prshtatshm pr t dyja palt;

nevojn pr t siguruar bashkpunimin me sektorin e shoqris civile n shtjet q jan

preokupim i cilsdo pale; dhe

nevojn pr t krijuar nj frym t hapur dhe t partneritetit n mes Qeveris dhe shoqris

civile.

Baz pr hartimin e ksaj strategjie jan prioritetet e Qeveris s Republiks s Kosovs pr

politika m t mira publike, llogaridhnie e transparenc, besim m t madh t publikut dhe

rritje t legjitimitetit.

5

Baza Ligjore

Prve adresimit t nevojave dhe prioriteteve t Qeveris, kjo Strategji sht hartuar duke marr

pr baz dhe n prputhje me nj numr t madh t akteve normative t zbatueshme n

Republikn e Kosovs. M t rndsishmet nga to jan:

Kushtetuta e Republiks s Kosovs ;

Marrveshjet dhe instrumentet ndrkombtare q zbatohen n Republikn e Kosovs;

Ligji pr Lirin e Asocimit n OrganizatatJoqeveritarenr.04/L-57;

Ligjin pr qasje n dokumentet publike nr. 03/L-215;

Ligji pr vetqeverisjen lokale dhe Rregulloret komunale pr transparenc;

Rregullorja nr. 09/2011 e puns s Qeveris s Republiks s Kosvs;

Udhzuesi pr procesin e konsultimeve publike;

Kodi i praktikave t mira pr pjesmarrjen qytetare n procesin e vendimmarrjes, i miratuar nga

Konferenca e OJQ ndrkombtare me 1 nntor 2009;

Rregullorja nr.03/2011 pr shrbimin e komunikimit qeveritar me publikun

Udhzimi administartiv nr.02/2012, pr procedurat, kriteret dhe metodologjin e prgatitjes

dhe miratimit t dokumentave strategjike dhe planeve pr zbatimin e tyre.

6

Analiz krahasuese e raporteve t bashkpunimit Qeveri - Shoqri Civile me vendet e rajonit

Forma dhe natyra e bashkpunimit n mes t shoqrise civile dhe Qeveris ndryshon nga vendi

n vend dhe nga rrethanat sociale, ekonomike dhe politike n secilin vend ve e ve. Sidoqoft,

situate n t ciln ndodhet Kosova sht e krahasueshme me situaten e vendeve t rajonit ose

sht e krahasueshme edhe me situaten npr t ciln vendet tjera kan kaluar n kontekst t

zhvillimeve t prgjithshme dhe t raporteve shoqri civile-qeveri.

N kushte t ndryshimeve dhe zhvillimeve t vazhdueshme demokratike dhe n rrethana t

promovimit t formave inovative t qeverisjes, hartimi i politikave t qndrueshme publike dhe

ofrimi i shrbimeve sociale nuk mund t jet m e drejt ekskluzive e prfaqsuesve politik.

Qeveria ka nevoj pr partner kompetent jasht qeveris t cilt do ti ndihmonin n krijimin

e politikave te efektshme publike dhe n implementimin e intervenimeve efektive pr qytetart

e tyre. N kt proces, nj rol unik mund ti atribuohet shoqris civile, qoft n inicimin,

organizimin dhe udhheqjen e debateve gjithprfshirse pr t adresuar krkesat prioritare t

qytetarve apo n ofrimin dhe plotsimin e shrbimeve publike pr qytetart.

Pr t filluar procesin e mirfillt t bashkpunimit, t dy sektoret duhet t njohin vlerat e

prbashkta, t pranojn prgjegjsit e prbashkta rreth shtjeve t caktuara si dhe t

shkmbejn burimet e tyre financiare dhe njerzore pr realizimin e qllimeve t prbashkta.

Ky bashkpunim do t mbuloj mangsit e t dy sektoreve por pa i dmtuar pikat e forta t

tyre.

N shumicn e vendeve t rajonit dhe Europs tashm jan krijuar mekanizma formal t cilt e

rregullojn rolin e shoqris civile si partner t mirfillt t qeveris. N shum raste roli i

shoqris civile qoft n zhvillimin e demokracis s brendshme apo n procesin e integrimit

europian ka qen esencial.

N shumicn e vendeve bashkpunimi m i theksuar dhe m natyral n mes sektoreve ndodh

n mes ministrive specifike dhe OSHC-ve q punojn n fushat q i mbulon ajo ministri.

Normalisht, n kt rast ekziston interesi i prbashkt i cili pr OSHC-t nnkupton sjelljen e

ligjeve dhe rregulloreve q reflektojn krkesat e antarsis s tyre, ndrsa pr ministrin

nnkupton ndihmn q OSHC-t mund t japin n hartimin dhe implementimin e politikave

nacionale.

7

Ndonjher ky bashkpunim udhhiqet nga nj organizm formal kshilldhns i cili prbhet

nga antar t t dy sektoreve, sikurse sht p.sh. Kshilli i Qeveris Sllovake pr Bashkpunim

me OSHC-t apo Kshilli pr Zhvillimin e Shoqris Civile n Kroaci i themeluar n vitin 2002 i

cili prbhet nga 10 prfaqsues t qeveris dhe 14 prfaqsues t shoqris civile dhe ka

mandatin pr t implementuar Planin e Bashkpunimit n mes sektoreve. Kto Kshilla

zakonisht jan karakteristike pr format e centralizuara t bashkpunimit, si jan marrveshjet

e bashkpunimit t nivelit qeveritar, por mund t ken pr detyr edhe mbikqyrjen e

implementimit t marrveshjeve specifike t bashkpunimit.

Prmbledhje e bashkpunimit t deritanishm Qeveri shoqri civile

Shoqria civile paraqet nj nga shtyllat kryesore t ndrtimit dhe funksionimit t nj shoqrie

demokratike. Organizatat e shoqris civile u ofrojn qytetarve nj mnyr alternative t

avancimit t interesave t tyre t prbashkta, kanalizimit t pikpamjeve t ndryshme dhe

sigurimit t interesave t tyre n proceset vendim-marrse apo edhe prfitimit t shrbimeve t

ndryshme.

Edhe pse gjurm t veprimeve t shoqris civile n hapsirn kosovare ekzistojn qysh para

shume dekadash, n kuptimin modern t saj iniciativat dhe organizatat e para t shoqris

civile n Kosov datojn nga fundi i viteve t 80-ta dhe fillimi i viteve t 90-ta, pas rnies s

komunizmit n Evropn Qendrore dhe Lindore dhe fillimit t nj forme t re t shtypjes politike

dhe jets paralele n Kosov. Kto nisma/organizata kishin karakter kryesisht humanitar

(ofrimin e ndihmave humanitare, mbrojtja e t drejtave t njeriut, lvizjet e ndryshme civile etj),

t cilat me koh morn formn e nj rezistence t gjithmbarshme paqsore ndaj strukturave t

asaj kohe.

Prfundimi i lufts, intervenimi i NATO-s, si dhe krijimi i Misionit t Kombeve t Bashkuara n

Kosov (UNMIK) dhe Institucioneve t Prkohshme t Vetqeverisjes (IPVQ) n vitin 1999 ka

qen pik kthese pr zhvillimin e prgjithshm t shoqris civile n Kosov. Nevojat shum t

mdha pr ndihm emergjente dhe rindrtim, nevoja pr pajtim ndretnik, bn q shoqria

civile t transformoj aktivitetin e saj dhe ti prshtatet realitetit dhe nevojave t reja, me nj

prkrahje t madhe financiare dhe teknike nga donatort ndrkombtar.

8

N raport me bashkpunimin n mes t autoriteteve publike dhe shoqris civile n kt

periudh, vlen t theksohet q pr shkak t natyrs s qeverisjes s vendit, prfshirja e

qytetarve dhe e shoqris civile n sistemin vendim-marrs t udhhequr nga UNMIK-u ishte

gati se e pamundur. Madje, shpesh her thuhet q edhe vet IPVQ-t e kishin t vshtir kt

pjesmarrje, sidomos n periudhn fillestare t administrimit t Kosovs nga Kombet e

Bashkuara. Normalisht, nisma t caktuara t shoqris civile arritn q t shtyjn prpara

shtje t caktuara, mirpo pa arritur t formalizojn bashkpunimin n mes t dy sektorve.

Nisma e par zyrtare pr formalizimin e bashkpunimit u ndrmorr vetm pak koh para

shpalljes s pavarsis, kur Qeveria e Kosovs dhe Platforma CiviKos nnshkruan nj

Memorandum Bashkpunimi n fund t vitit 2007.

Pas shpalljes s pavarsis n vitin 2008, Kosova hyri n nj periudh dinamike t zhvillimeve

socio-ekonomike dhe politike. Shoqria civile,duke e prcjell zhvillimin shoqror, i u prshtat

rolit t saj t ri n kuadr t kornizs s prgjithshme t ndrtimit t institucioneve, duke u

marr gjithnj e m shum me shtje t qeverisjes dhe politik-brjes.

Fillimisht, bashkpunimi n mes t dy sektorve u zhvillua n baz t nismave t ndryshme t

dyanshme, mirpo pa ndonj organizim dhe struktur t qndrueshme. Me avancimin e

sistemit t politik-brjes nprmjet t miratimit t rregullativave t reja ligjore, Qeveria e

Republiks s Kosovs vuri n funksion mekanizma t ndryshm q e mundsonin nj

bashkpunim m t strukturuar me shoqrin civile. P.sh. Rregullorja e Puns e Qeveris e vitit

2011 obligon t gjitha ministrit q t organizojn konsultime publike me shoqrin civile, duke

i ofruar koh t mjaftueshme dhe informata adekuate t gjitha palve t interesuara. Nj

problem tjetr i hasur shum shpesh i cili ende paraqet vshtirsi n bashkpunimin n mes t

dy sektorve sht mnyra e przgjedhjes s organizatave t shoqris civile n grupet dhe

forumet e ndryshme qeveritare. Prderisa n Kosov tashm jan t regjistruara mbi 7,000 OJQ,

Qeveria e ka shum t vshtir t vendos se cilat organizata duhet t ftohen pr t marr pjes

n grupe t ndryshme punuese pr shtje t caktuara.

N kt drejtim, prjashtimisht nga shtjet e ngushta sektoriale, fushat kryesore t

prgjithshme t cilat jan adresuar si problematike nga shoqria civile dhe t cilat kan shtyr

Qeverin q t miratoj akte t ndryshme normative kan pasur t bjn me qasjen n

dokumente dhe informata zyrtare, prfshirjen e qytetarve dhe shoqris civile n hartimin e

9

politikave dhe ligjeve, si dhe ofrimin e shrbimeve nga organizatat e shoqris civile.

Gjithashtu, shtje problematike sht vlersuar edhe prkrahja financiare e organizatave t

shoqris civile nga buxheti i Republiks s Kosovs, e cila sht ndrmarr pa ndonj

mekanizm konkret q do t adresonte specifikat e sektorit civil.

Pr m tepr, duke qen se t dy sektort kan nj mosh relativisht t re, vazhdimisht sht

vrejtur mungesa e kapaciteteve t dyanshme pr bashkpunim. Derisa njohja dhe kuptimi i

rolit t shoqris civile nga shrbyesit civil mbetet i ult, shoqria civile vazhdon t ket njohuri

t pamjaftueshme pr proceset e politik-brjes dhe puns s organeve qeveritare. Kto, si dhe

mospajtimet e ndryshme rreth zhvillime t ndryshme n Kosov, kan br q besimi i

ndrsjell n mes t dy sektorve t jet i ult. Strategjia nuk do t ndikoj n qndrimet e

asnjres pal pr shtjet e caktuara dhe prfundimisht synohet q qndrimet e secils pal pr

shtjet specifike t politikave t materializohen prmes vendimeve, rregulloreve, ligjeve etj.

Qeveria e Kosovs e njeh dhe e pranon pavarsin e organizatave t shoqris civile dhe t

drejtn e tyre pr t mbajtur qndrime ndryshe dhe pr t shprehur ato qndrime me t gjitha

format e lejuara ligjore. Gjithashtu, Qeveria vlerson potencialin profesional dhe prfaqsues t

organizatave t shoqris civile n fusha t ndryshme, potencial q i ofron Qeveris nj vler t

shtuar n hartimin dhe zbatimin e politikave t saj si dhe ofrimin e shrbimeve pr qytetar.

Pavarsisht nse Qeveria dhe organizatat e shoqris civile ndrveprojn n mnyr

bashkpunuese ose kritikuese e konfrontuese, kjo Strategji synon q ky ndrveprim t jet

formal, transparent dhe t zhvillohet n baz t rregullave paraprakisht t njohura dhe t

barabarta pr t gjith.

10

Prfitimet nga Strategjia qeveritare pr bashkpunim shoqrin civile

Strategjia qeveritare pr bashkpunim me shoqrin civile i sjell t dyja palve, por edhe

shoqris kosovare n prgjithsi nj numr t madh prfitimesh. Prfitimet kryesore q

parashihen t arrihen mund t grupohen n disa nivele:

Niveli strategjik Kjo Strategji prcakton objektiva strategjike qart t definuara t cilat synohet

t arrihen brenda nj periudhe pes vjeare. Si rezultat i nj procesi bashkpunues dhe

gjithprfshirs kto objektiva strategjike paraqesin vizionin e prbashkt t shumics s

prfaqsuesve t t dy sektorve n raport me shtjet kryesore t bashkpunimit t ndrsjell.

Niveli politik Me an t ksaj Strategjie, Qeveria e Republiks s Kosovs e vendos pr her t

par marrdhenien e saj me shoqrin civile brenda nj kornize institucionale, duke garantuar

kshtu q bashkpunimi dhe ndrveprimi n mes t dy sektorve nuk do t jet i varur nga

vullneti individual i njsive t ndryshme qeveritare, por kornizat dhe mundsit pr

bashkpunim do t jen t njejta n vazhdimsi, pavarsisht disponimit momental t

prfaqsuesve t ndryshm t t dy sektorve.

Niveli institucional Kjo Strategji, nprmjet masave konkrete t parapara n Planin e Veprimit

pr zbatimin e Strategjis, ngarkon njsi t caktuara qeveritare me obligime konkrete t cilat

duhet t prmbushen brenda afateve t caktuara kohore. Prcaktimi i institucioneve bartse t

veprimeve t ndryshme mundson q masat e parapara t ken adresn e caktuar pr tu

zbatuar dhe pr t krkuar prgjegjsi. Pr m tepr, masat dhe veprimet e veanta do t

ndrmirren n kuadr t nj kornize gjithprfshirse, e cila do t koordinohet nga nj njsi e

vetme qendrore. Kjo do ta evitoj qasjen parciale dhe jo t standardizuar, duke e rritur vlern e

secilit veprim t veant n raport me objektivat strategjike n prgjithsi.

Gjithprfshirja dhe mundsit e barabarta Kjo Strategji, prve adresimit t problemeve t

shumta t deritashme, sht ndrtuar duke u bazuar edhe n prvojat e mira t bashkpunimit

n mes t dy sektorve. Duke i vlersuar kto prvoja si nj model t suksesshm, kjo Strategji

do t mundsoj q bashkpunimi n mes t dy sektorve t jet gjithprfshirs nga t dyja

palt. Duke i njohur specifikat e sektorve t veant pr nj bashkpunim m intenziv ose m

pak intenziv, kjo Strategji mundson q t gjitha organizatat e shoqris civile t ken trajtim

11

dhe qasje t barabart ndaj institucioneve qeveritare, t paktn n raport me parimet dhe

mekanizmat kryesor t bashkpunimit.

Qytetaria aktive Duke e njohur rolin e organizatave t shoqris civile si prfaqsuese t

drejtprdrejta t interesave t grupeve t caktuara t qytetarve, thellimi i bashkpunimit t

qeveris me kt sektor do t kontribuoj n rritjen e prfshirjes s qytetarve n qeverisjen e

vendit. Sfidat me t cilat ballafaqohet Kosova n procesin e ndrtimit t shtetit dhe integrimit

europian sht e pamundur t tejkalohen pa nj prfshirje t t gjith shoqris. Kjo Strategji,

duke e njohur potencialin e lart njerzor q gjendet n sektorin e shoqris civile dhe qytetart

individual, i mundson Qeveris t krijoj partner jasht qeveris t cilt do ti ndihmonin n

krijimin e politikave t efektshme publike dhe n zbatimin e intervenimeve efektive pr

qytetart e saj.

Metodologjia dhe procesi i hartimit t Strategjis

Draftimi i nj strategjie t till krkon nj qasje metodologjike t prcaktuar qart, e cila

mundson q prmbajtja e dokumentit t jet rezultat i nj procesi gjithprfshirs, ku t gjith

hisedart t ken mundsi t japin kontributin e tyre, por edhe t prcaktojn rolin dhe t

marrin prgjegjsit e tyre. Duke qen q vende t ndryshme t rajonit dhe Evrops kan kaluar

npr procese t ngjajshme n t kaluarn, grupi nismtar ka analizuar prvojat e ndryshme

dhe ka prcaktuar metodologjin e ktij procesi n Kosov.

Qasjet e vendeve tjera kan qen t ndryshme varsisht nga specifikat e vendit. Disa vende kan

prgatitur s pari t ashtuquajturat Marrveshje t gjra, t cilat kan prcaktuar parimet e

bashkpunimit me t cilat jan pajtuar t dyja palt. Me qllim t operacionalizimit t ktyre

parimeve, si faz t dyt kan draftuar Strategji, pr t mbuluar pjes t caktuara t

marrveshjes s gjr, pr nj afat t caktuar kohor. Megjithat, pr shkak q Marrveshja e

gjr krkon nj koh m t gjat pr tu prgatitur dhe pal t qarta nnshkruese (sidomos n

raport me shoqrin civile), shumica e shteteve t Europs Qendrore dhe Lindore kan

prgatitur drejtprdrejt Strategjit, me t cilat Qeveria njanshm ka marr obligime dhe

prgjegjsi pr t thelluar bashkpunimin me shoqrin civile.

12

N kt drejtim, Kosova ka pasur mundsin q t ndjek procesin e plot, meqnse

paraprakisht nj Marrveshje e gjrsht arritur n mes t dy sektorve (Memorandumi i

Bashkpunimit i Qeveris s Kosovs me Shoqrin Civile prfaqsuar nga Platforma Civikos,

nnshkruar me 09/11/2007). Nprmjet ktij Memorandumi t Bashkpunimit, Qeveria dhe

prfaqsuesit e nj numri t madh t organizatave t shoqris civile jan pajtuar pr parimet

kryesore dhe jan prkushtuar q t zbatojn nj qasje bashkpunuese n hartimin e Strategjis.

Meqense ky Memorandum sht vlersuar q i prmban t gjitha elementet e Marrveshjeve

t gjra, nisma e prbashkt pr hartimin e ksaj Strategjie sht bazuar n parimet e

prcaktuara n Memorandum.

Si rrjedhoj, n shtator 2011 me vendimin e Sekretarit t Prgjithshm t Zyrs s Kryeministrit,

Zyra pr Qeverisje t Mir n kuadr t Zyrs s Kryeministrit (ZKM/ZQM) sht mandatuar si

prgjegjse pr hartimin e Strategjis pr bashkpunim me shoqrin civile. ZKM/ZQM n

bashkpunim me Zyrn Ligjore dhe Zyrn pr Planifikim Strategjik n kuadr t Zyrs s

Kryeministrit kan themeluar grupin nismtar pr hartim e Strategjis. N kt grup jan

prfshir edhe organizatat e shoqris civile t prfaqsuara nga Platforma CiviKos, si dhe

Fondacioni Kosovar pr Shoqri civile (KCSF), Instituti Demokratik i Kosovs (KDI) si

organizata t shoqris civile me prvoj dhe ekspertiz t madhe n zhvillimin e shoqris

civile dhe bashkpunimin mes shoqris civile dhe autoriteteve publike. Paraprakisht,

Platforma CiviKos, n kuadr t nj procesi t brendshm me organizatat antare, ka br

identifikimin e shtjeve kye q duhet adresuar n raport me bashkpunimin me Qeverin e

Kosovs. Bazuar n kt, grupi nismtar ka prgatitur metodologjin e puns dhe ka vendosur

pr nj proces gjithprfshirs nga t dyja palt. Vlen t prmendim se i gjith dokumenti sht

hartuar n baz t metodologjis s prcaktuar me Udhzimi administartiv nr.02/2012, pr

procedurat, kriteret dhe metodologjin e prgatitjes dhe miratimit t dokumentave strategjike

dhe planeve pr zbatimin e tyre, formn, procedurat dhe konsultimin. Procesi i inicimit por

edhe i hartimit ka kaluar npr procedurat e prcaktuara me udhezimin e lartprmendur si

dhe me Rregulloren e Puns duke mos anashkaluar kalimi e dokumentiti prmes Zyrs pr

Planifikim Strategjik pr vlersimin final si dhe prfunimisht Minsitris s Financave pr

prcaktimin e deklarats financiare .

13

shtjet kryesore t cilat kan dal t jen t domosdoshme dhe q do t adresohen prmes

Strategjis pr bashkpunim me shoqrin civile jan:

Sigurimi i pjesmarrjes s shoqris civile n hartimin dhe zbatimin e politikave si dhe

legjislacionit;

Kontraktimi i shrbimeve publike tek organizatat e shoqris civile;

Prkrahja financiare dhe jo-financiare e organizatave t shoqris civile.

Gjithashtu, duke e njohur rolin dhe rndsin e puns vullnetare n sektorin e shoqris civile

dhe m gjr, vullnetarizmi sht konsideruar nj shtje q do t duhej t trajtohet n mnyr

horizontale n kuadr t ksaj Strategjie.

Bazuar n prvojat dhe msimet e nxjerra nga vendet t cilat tashm e kan kaluar kt proces,

paralelisht me prfshirjen e gjr t organziatave t shoqris civile, grupi nismtar e ka

vlersuar t nj rndsie shum t madhe edhe prfshirjen e duhur t Ministrive dhe agjencive

t ndryshme, t cilat do ta ken barrn kryesore n zbatimin e masave t ndryshme t

Strategjis. Kjo prfshirje sht konsideruar e rndsishme t bhet qysh n fazat fillestare t

draftimit t Strategjis.

Gjithashtu, pr t evituar shndrrimin e Strategjis n nj list dshirash t cilat do t ishin

vshtir t realizueshme, grupi nismtar ka insistuar q t gjith pjesmarrsit n fazat e

ndryshme t draftimit t identifikojn shtjet m prioritare dhe t prcaktojn objektiva reale

dhe t arritshme. Kjo ka qen arsyeja q, prkundr nevojave t shumta, kjo Strategji t adresoj

n fund vetm tre objektiva strategjike dhe vullnetarizmin, si nj objektive horizontale.

Procesi i hartimit t Strategjis ka zgjatur relativisht shum, mirpo arsye pr kt ka qen

dhnia e mundsis pr t gjitha palt e interesuara q t kontribuojn dhe t komentojn n

punn e br. Prgjat m shum se nj viti t puns n hartimin e dokumentit, jan organizuar

shum takime e puntori me prfaqsues nga organizata t shumta t shoqris civile n

Kosov, zyrtar t Qeveris s Republiks s Kosovs, prfaqsues t medieve si dhe

prfaqsues t organizatave ndrkombtare q veprojn n Kosov.

14

Faza e par ka konsistuar n hartimin e draftit t par t kornizs logjike t Strategjis. Nj

proces i konsultimit publik i ndrmarr nga ZQM/ZKM dhe Platforma CiviKos n t gjitha

rajonet e Republiks s Kosovs ka grumbulluar shtje specifike t cilat pastaj jan shndrruar

n objektiva specifike strategjike. Kto objektiva strategjike jan plotsuar me masa t veanta

dhe aktivitete t detajuara t cilat duhet t ndrmirren pr ti prmbushur objektivat strategjike.

N fund, pr secilin aktivitet sht prcakuar afati i zbatimit, institucioni prgjegjs,

institucionet tjera prkrahse dhe burimet e nevojshme financiare. N kt mnyr, paralelisht

me Strategjin (e cila sht e shtrir n nj afat pes vjear), sht hartuar edhe Plani i Veprimit

pr zbatimin e Strategjis pr nj priudh tre vjeare.

Pas finalizimit t Strategjis dhe Planit t Veprimit, t dyja kto dokumente kan kaluar edhe

njher npr procesin e konsultimit publik. Gjat ktij procesi, t gjitha palt e interesuara kan

pasur mundsin q t japin komentet e tyre me shkrim rreth secils pjes t Strategjis,

komente t cilat jan marr parasysh n hartimin e verzionit prfundimtar t t dyja

dokumenteve.

Prkundr ktij procesi gjithprfshirs, Qeveria e Republiks s Kosovs ka parapar q kjo

Strategji, e n veanti Plani i Veprimit t rishikohen n fund t vitit t dyt, duke mundsuar

kshtu vlersimin e arritjeve t deri athershme dhe adresimin e sfidave dhe problemeve t

hasura. Ky rishikim sht parapar duke u bazuar n zhvillimet mjaft dinamike n Kosov, por

edhe pr shkak t karakteristikave specifike t sektorit t shoqris civile, si nj sektor i

ndryshueshm dhe n zhvillim t vazhdueshm.

Fushveprimi dhe palt

Strategjia qeveritare pr bashkpunim me shoqrin civile fokusohet n nivel qendror,

konkretisht n nivelin e Qeveris s Republiks s Kosovs. Megjithat, n prputhje me

shtrirjen e kompetencave t Qeveris, veprimet e ndryshme t parapara n kt Strategji kan

shtrirje n tr territorin e Republiks s Kosovs. Strategjia ka afat 5 vjear, duke prfshir

periudhn kohore 2013 2017, ndrsa Plani i Veprimit pr zbatimin e Strategjis prfshin

periudhn kohore tre vjeare, respektivisht deri n vitin 2015.

15

Element shum i rndsishm q ka reflektuar n prcaktimin e objektivave strategjike,

masave dhe veprimeve konkrete sht periudha kohore t ciln e mbulon kjo Strategji.

Periudha e kufizuar kohore ka br q pjesmarrsit n hartimin e Strategjis t identifikojn

vetm ato shtje t cilat jan prioritare dhe t arritshme n nj afat pes vjear. Prcaktimi i

objektivave reale sht marr parasysh sidomos n objektivat strategjike q kan t bjn me

shrbimet publike dhe prkrahjen financiare t organizatave t shoqris civile. Me an t

ktyre objektivave strategjike synohet q fillimisht t krijohet sistemi i duhur i adresimit t

ktyre shtjeve, dhe vetm m pas t ndrmirren veprimet tjera pasuese q do ta

operacionalizojn sistemin.

Sa i prket fushs s veprimit t mbuluar m Strategji, ajo fokusohet kryesisht n shtjet

horizontale q e prekin bashkpunimin n mes t Qeveris dhe shoqris civile. Gjat

diskutimeve t shumta n fazn e hartimit t ksaj Strategjie, aktor t ndryshm kan ngritur

shtje t shumta t cilat kan t bjn me sektor t caktuar ose probleme specifike t

rajoneve t caktuara. Nj numr shtjesh t tilla specifike jan prfshir n kuadr t

objektivave strategjike horizontale, ndrsa shtjet tjera t cilat jan ln jasht ksaj Strategjie

do t mund t adresohen nprmjet politikave, marrveshjeve ose strategjive sektoriale, t

cilat do t mund t hartohen n mes t grupeve t veanta t organizatave t shoqris civile

dhe digastereve t ndryshme qeveritare. Edhe pse adreson shtje t prgjithshme, kjo

Strategji megjithat prcakton parime t prgjithshme t bashkpunimit t cilat n t ardhmen

duhet t aplikohen edhe n shtjet specifike t sektorve t caktuar.

Gjithashtu, sht me rndsi t theksohet q veprimet dhe masat konkrete t parapara me kt

Strategji prfshijn vetm ato shtje n t cilat Qeveria ka kompetenca t qarta, si jan

hartimi i politikave dhe ligjeve, prcaktimi i politikave t prgjithshme t ofrimit t

shrbimeve publike apo menaxhimi i fondeve t buxhetit t Republiks s Kosovs. Edhe pse

sht hartuar n bashkpunim t ngusht me organizatat e shoqris civile, kjo Strategji sht

dokument qeveritar, dhe si i till e obligon vetm Qeverin e Republiks s Kosovs. P.sh.

shtjet e organizimit t brendshm t organizatave t shoqris civile n t cilat Qeveria nuk

ka kompetenca, edhe pse shum t rndsishme pr nj bashkpunim t mirfillt, nuk jan

prfshir n kuadr t Strategjis.

16

Megjithat, kjo nuk do t thot q nga kjo Strategji t prfitojn vetm organziatat e shoqris

civile q prfaqsohen nprmjet Platforms CiviKos. T gjitha organizatat e shoqris civile

q kan interes t ndrveprojn me Qeverin e Kosovs jan pal t cilat preken nga kjo

Strategji. Gjithashtu, Platforma CiviKos nuk do t synoj t zvendsoj aktivitetet e

organizatave antare. Platforma CiviKOs, detyrn kryesore n raport me kt Strategji e ka

nxitjen dhe mirmbajtjen e mekanizmave t bashkpunimit, si dhe koordinimin e puns s

organizatave antare rreth dhnies s kontributit dhe marrjes s prfitimeve nga kto

mekanizma. Organizatat antare, por edhe t tjerat, do t vazhdojn t kryejn punt e tyre

bazuar n misionet dhe qllimet e tyre specifike, por tanim duke pasur rregulla t qarta t

ndrveprimit t tyre me autoritetet publike dhe nj mekanizmm t vetin i cili do ti mbronte

dhe do t kujdesej q rregullat po zbatohen. Si e till, Platforma CiviKos do t jet e thirrur q

t bj koordinimin dhe presionin e duhur ndaj t gjitha palve q veprimet e ksaj Strategjie

do t zbatohen.

17

OBJEKTIVAT STRATEGJIKE

Objektivi Strategjik 1: Pjesmarrje e siguruar dhe e fuqizuar e shoqris civile n hartimin dhe zbatimin e politikave dhe legjislacionit

Demokracia qndron n pajtueshmrin e qytetarve pr ushtrimin e pushtetit nga t

zgjedhurit e tyre. Pr t siguruar kt pajtueshmri, demokracia prfaqsuese (model i cili

ekziston edhe n Republikn e Kosovs) e bazon vetveten n nj grup t rregullave dhe

parimeve formale tradicionale si jan zgjedhjet dhe fushatat q i shoqrojn ato. Megjithat,

demokracia prfaqsuese bazohet edhe n ndr-veprime t vazhdueshme n mes t autoriteteve

publike dhe qytetarve n periudhn ndrmjet zgjedhjeve.

Bazuar n Kushtetut, Kuvendi sht institucioni ligjvns i Republiks s Kosovs, i cili ka

kompetencn t miratoj ligje, rezoluta dhe akte t tjera t prgjithshme. Megjithat, bazuar n

mandatin e saj kushtetues, shumica drmuese e ligjeve dhe akteve tjera propozohen nga

Qeveria e Republiks s Kosovs, e cila poashtu ka kompetenca ekzekutive n zbatimin e ktyre

akteve. Duke qen q politikat dhe ligjet q propozohen dhe zbatohen nga Qeveria kan nj

rndsi t jashtzakonshme n rregullimin e jets shoqrore, ekonomike dhe politike t

shoqris kosovare, fuqizimi i pjesmarrjes s shoqris civile n hartimin dhe zbatimin e

politikave dhe legjislacionit sht objektivi i par i ksaj Strategjie.

N dekadn e fundit, Qeveria e Republiks s Kosovs ka zhvilluar nj prvoj domethnse

n politik-brje, ndrsa viteve t fundit kujdes i posaqm i sht kushtuar prfshirjes s

qytetarve n prgjithsi dhe organizatave t shoqris civile n veanti n kt proces. N

kt drejtim, Qeveria e Republiks s Kosovs n mbledhjen e mbajtur me 25.08.2011 ka

miratuar Rregulloren e Puns s Qeveris s Republiks s Kosovs (Vendimi nr. 04/34). Me

kt Rregullore prcaktohet: mnyra e puns dhe procedurat e vendimmarrjes s Qeveris s

Republiks s Kosovs; rregullat dhe procedurat pr hartimin e legjislacionit dhe

rekomandimeve t politikave nga Qeveria dhe ministrit, si dhe organizimi i mbledhjeve t

Qeveris dhe puna e Komisioneve Ministrore. Nprmjet ksaj rregulloreje, pr her t par

Qeveria ka obliguar t gjitha institucionet n varsi t saj q pr t gjitha politikat, ligjet dhe

aktet tjera t rndsishme t publikojn prmbajtjen e propozimit t tyre pr komente nga

publiku dhe n mnyr specifike do t krkojn komente nga organizatat jo-qeveritare t cilat

18

ndikohen n mnyr t konsiderueshme nga propozimi. Gjithashtu, nga organet propozuese

krkohet q t ofrojn informata t mjaftueshme n nj form t kuptueshme nga publiku pr

ti mundsuar publikut q t kuptoj natyrn dhe pasojat e propozimit, si dhe t shpallin

publikisht fillimin e procesit t konsultimit dhe do t lejojn koh t mjaftueshme pr

publikun dhe organizatat jo-qeveritare q t shqyrtojn rekomandimet dhe t japin prgjigjet

e tyre t mirfillta. Pr m tepr, rezultatet e procesit t konsultimit do t raportohen n

mbledhjen e Qeveris ose n mbledhjen e Komisionit Ministror dhe do jen pjes prbrse e

koncept dokumentit ose memorandumit shpjegues. Bazuar n kt rregullore, Sekretari i

Prgjithshm i Zyrs s Kryeministrit me dat 29/09/2011 ka nxjerr nj Udhzues pr

procesin e konsultimeve publike, me qllim q tu ndihmohet npunsve civil dhe

organizatave t shoqris civile pr t planifikuar dhe zbatuar me sukses nj proces t

konsultimeve publike, pr t prcaktuar qart pritjet nga njri-tjetri si dhe pr t evituar

keqkuptimet q mund t lindin n rastet kur institucione apo organizata t ndryshme marrin

nisma apo kontribuojn n mnyra trsisht t ndryshme.

Gjithashtu, me dat 05.04.2011 sht nxjerr edhe Rregullorja Nr.03/2011 pr Shrbimin e

Komunikimit Qeveritar me Publikun. Me kt rregullore prcaktohet themelimi dhe

funksionimi i nj sistemi koherent dhe t koordinuar pr t komunikuar me publikun politikat

dhe aktivitetet nga ana e institucioneve publike. Kjo Rregullore prcakton rolet, detyrat dhe

funksionet e zyrave dhe zyrtarve prkats t komunikimit dhe zdhnsve n institucionet

publike. Gjithashtu kjo rregullore prcaktohen rregullat pr komunikimin e prgjithshm t

politikave dhe t aktiviteteve qeveritare pr publikun.

Edhe pse ky avancim i kornizs ligjore ka ngritur n mnyr t ndjeshme nismat e dyanshme pr t bashkpunuar n kuadr t hartimit t politikave dhe ligjeve, megjithat, mund t konstatohet q ende nuk sht zhvilluar nj kultur e prgjithshme e konsultimit, ashtu si nuk jan zhvilluar sa duhet kapacitetet e nevojshme pr zbatimin e teknikave t ndryshme pr prfshirjen e qytetarve dhe shoqris civile n kt proces. Pr m tepr, ende nuk ka ndonj form t strukturuar dhe t standardizuar t ksaj pjesmarrjeje. Edhe pse gjat vitit 2012 sht vrjetur nj zbatim n rritje i mnyrave t konsultimit publik t prcaktuara me Rregullore dhe Udhzues, dikastere t ndryshme qeveritare ende vazhdojn t ken nivele, forma dhe mekanizma t ndryshm t prfshirjes s shoqris civile n vendim-marrje, ndrsa organizatat e ndryshme i prgjigjen ktyre iniciativave n mnyrat nga m t ndryshme. E fundit, pavarsisht prfshirjes s procesit t konsultimit publik n sistemin e prgjithshm qeveritar t

19

raportimit dhe monitorimit, zbatimi i suksesshm i mekanizmave t krijuar krkon nj sistem t veant i cili do t koordinoj dhe mbikqyr aspektet e ndryshme t prfshirjes s qytetarve dhe shoqris civile.

Masat e planifikuar pr realizimin e ksaj objektive jan:

Masa/Nnobjektivi Strategjik: 1.1. Hartimi / plotsim-ndryshimi i legjislacionit baz/referues

pr prfshirje t OShC n hartim dhe zbatim t politikave

Masa/Nnobjektivi Strategjik: 1.2. Prcaktimi i standardeve t prfshirjes s OShC n hartimin

dhe zbatimin e politikave dhe legjislacionit

Masa/Nnobjektivi Strategjik: 1.3. Ngritja e kapaciteteve profesionale t npunsve civil dhe

pjestarve t OShC n hartimin dhe zbatimin e politikave dhe legjislacionit

Masa/Nnobjektivi Strategjik: 1.4. Ndrtimi i sistemit t mbikqyrjes dhe i raportimit pr

prfshirje t OshC

20

Objektivi Strategjik 2: Sistem i ndrtuar i kontraktimit t shrbimeve publike pr organizatat e shoqris civile

Shoqria civile sht duke realizuar nj spektr t gjr t shrbimeve sociale dhe aktiviteteve

n prkrahje t komunitetit t cilat m hert jan prmbushur nga shteti. N shoqrit moderne

krkesa pr shrbime t reja sociale sht vazhdimisht n rritje dhe komuniteti sht

vazhdimisht n krkim t diversitetit t ktyre shrbimeve. Qeverit tashm u jan kthyer

proceseve t vendosura nga komunitet n mnyr q t adresojn problemet lokale me zgjidhje

lokale.

Organizatat e shoqris civile n Kosov tashm ka koh q ofrojn nj numr t

konsiderueshm t shrbimeve sociale pr grupe t ndryshme prfituesish. Derisa menjher

pas prfundimit t lufts s vitit 1999 ishin kryesisht organizatat ndrkombtare ato t cilat

ofronin shrbimet e nevojshme sociale pr qytetar, tashm gjithnj e m shum organizata

vendore jan duke e br nj gj t till. Shembuj nga fusha t ndryshme si jan shrbimet pr

personat me aftsi t kufizuara, strehimoret e viktimave t dhuns apo personave t trafikuara,

etj dshmojn q organizatat e shoqris civile n Kosov mund t jen pjesmarrs t

rndsishm n ofrimin e shrbimeve sociale. Kto shrbime shtrihen qoft n plotsimin e

atyre q ofrohen nga shteti (p.sh. shndetsia, mirqenja sociale) apo n ofrimin e shrbimeve t

cilat momentalisht nuk po mund t ofrohen nga shteti.

Megjithat, n fusha t ndryshme n kuadr t t cilave ofrohen kto shrbime zbatohen parime

t ndryshme t delegimit t prgjegjsive pr t ofruar shrbime t caktuara. Mnyra e

licensimit apo financimit t shrbimeve t caktuara jo gjithmon sht e rregulluar si duhet, dhe

kjo shpesh her paraqet pengesa pr palt kontraktuese, e sidomos vshtirsi n pranimin e

shrbimeve cilsore nga prfituesit e ktyre shrbimeve.

N vende t ndryshme t Europs dh m gjr aplikohen modele t ndryshme t delegimit t

shrbimeve t ndryshme te organizatat e shoqris civile. Modeli gjerman i prkrahjes favorizon

komunitetin i cili ballafaqohet me nj problem q t adresoj dhe zgjidh vet at problem;

Modeli normativ hungarez prcakton q secili entitet q ofron shrbime t cilat jan detyr e

shtetit (prfshir ktu edhe edukimin, shndetsin, dhe shrbimet e mirqenies sociale) dhe i

cili prmbush kriteret e prcaktuara nga shteti duhet t financohet nga qeveria bazuar n

21

numrin e klientve q i shrben; Sistemi i konkurrencs i Britanis s Madhe dhe Polonis

paraqet modelin sipas t cilit sa her q qeveria dshiron t ofroj nj shrbim q sht i

renditur n Listn e aktiviteteve pr prfitim t komunitetit ajo shpall tender t hapur pr t

gjitha entitetet. OSHC-t duhet sipas ktij modeli t konkurrojn me entitetet tjera (institucionet

shtetrore apo kompanit private) pr t fituar kontratn n baz t shrbimeve m t mira dhe

m t lira t ofruara.

N Kosov ende nuk sht zhvilluar nj debat i mirfillt rreth parimeve dhe modelit n baz t

s cilave organizatat e shoqris civile do t ofronin shrbime t cilat jan obligim i shtetit.

Pikrisht prcaktimi i parimeve t prgjithshme dhe modelit sht qllimi kryesor i ksaj

objektive strategjike, pr tu pasuar me kompletimin e kornizs ligjore t nevojshme dhe

ndrtimin e mekanizmit t nevojshm t mbikqyrjes. Meqense shtrirja e shrbimeve potenciale

q mund t ofrohen nga shoqria civile sht shum e gjr, dhe varsisht nga fusha specifike

aplikohen edhe rregulla specifike, ministrit dhe organizatat q mbulojn sektor t caktuar do

t inkurajohen q t zhvillojn mekanizmat e tyre specifike, mirpo gjithnj duke u bazuar n

parimet e prgjithshme t prcaktuara paraprakisht.

N kt kontekst, shoqria kosovare mund t prfitoj shum nga shrbimet q mund t

ofroheshin nga shoqria civile prmes zhvillimit t asaj q sot n bot njihet si ekonomia sociale

e q n fakt paraqet aktivitet ekonomik jofitimprurs q mund t prmirsoj kushtet ekonomike,

sociale dhe ambientale t komunitetit. Ekonomia sociale mund t jet burim vital i vendeve t

reja t puns, i njohurive dhe aftsive t reja q hapin shtigje t reja punsimi. OSHC-t mund t

jen burim i njohurive siprmarrse n fushat ku ekonomia e tregut dshton t ofroj shrbime

efikase.

Masat e planifikuar pr realizimin e ksaj objektive jan:

Masa/Nnobjektivi Strategjik: 2.1. Hartimi i kornizs ligjore q rregullon procedurat e

kontraktimit t shrbimeve publike nga OShC dhe q prcakton fushat e kontraktimit

Masa/Nnobjektivi Strategjik: 2.2. Prcaktimi i standardeve dhe parimeve pr kontraktim t

shrbimeve publike nga OshC

Masa/Nnobjektivi Strategjik: 2.3. Ndrtimi i mekanizmit t prbashkt i mbikqyrjes s

zbatimit t standardeve pr licencim dhe ofrim t shrbimeve.

22

Objektivi Strategjik 3: Sistem i ndrtuar dhe kritere t prcaktuara pr prkrahje financiare pr OshC

Edhe pse nj pjes e rndsishme e puns s sektorit t shoqris civile bhet n mnyr

vullnetare, pr aktivitete m specifike nevojiten fonde t veanta q mundsojn ofrimin e

shrbimeve, ekspertizs apo infrastrukturs s domosdoshme pr aktivitetet e caktuara. Duke

mos pasur t ardhura t vazhdueshme nga nj burim i vetm, karakteristik e veant e sektorit

civil sht nevoja pr ngritje t vazhdueshme t fondeve dhe prdorimi i tyre pr t zbatuar

misionin e organizats.

Prej vitit 1999, organizatat e shoqris civile n Kosov kan pasur nj prkrahje financiare t

fuqishme nga donatort ndrkombtar, gj q ka br q prve numrit t madh t OJQ-ve t

regjistruara, fondet nprmjet t cilave ato kan funksionuar kan qen mjaft leht t arritshme.

Ky vrshim i donatorve ka pasur t mirat dhe t kqijat e veta. Nj numr i organizatave t

shoqris civile kan arritur q t ngrisin kapacitetet e tyre njerzore dhe financiare dhe t

shndrrohen n prfaqsuese legjitime t antarsis s tyre ose qendra t qndrueshme

profesionale t fushave t ndryshme. N ann tjetr, nj pjes e madhe e sektorit mbetet shum

e varur nga financimi ndrkombtar dhe aktivizohet vetm kur ka fonde n dispozicion. T

dhnat e vitit 2011 tregojn q afr 80% t fondeve pr shoqrin civile vijn nga donatort

ndrkombtar, duke dshmuar kshtu pr nj varsi t madhe ndaj donatorve t huaj.

Prderisa roli i donatorve t huaj n zhvillimin e sektorit t shoqris civile sht i

pazvendsueshm, sidomos duke ditur vshtirsit ekonomike npr t cilat ka kaluar Kosova

menjher pas prfundimit t lufts dhe fazs s tranzicionit, largimi i pritshm i nj numri t

madh donatorsh e rrezikon seriozisht funksionimin dhe qndrueshmrin e sektorit.

N kt drejtim, organizatat e shoqris civile kan filluar tashm t krkojn seriozisht burimet

alternative t financimit, e q kryesisht pritet t jen vendore. Si menaxhuese kryesore e

buxhetit t Republiks s Kosovs, Qeveria mund t marr nj rol shum t rndsishm n kt

aspekt. Edhe n t kaluarn fondet shtetrore pr organizatat e shoqris civile nuk kan

munguar. Llogaritet q rreth 8% t fondeve pr shoqrin civile kan ardhur nga buxheti i

Republiks s Kosovs, ndrsa statistika t sakta pr fondet pr shoqri civile nga niveli

qeveritar nuk ka. N pothuajse t gjitha vendet e Europs, financimi nga mekanizma t

ndryshm t qeveris paraqet nj prqindje t konsiderueshme t financimit t prgjithshm t

23

OSHC-ve. N vitin 2003, prqindja e financimit t OSHC-ve nga fonde qeveritare sillej nga 30%

n Suedi e Norvegji deri n 70% n Irland dhe Belgjik, ndrsa n vendet e Europs Lindore

dhe Qendrore nga 20% n Sllovaki deri n 40% n Republikn eke.

Megjithat, aktualisht shqetsuese mbeten disa aspekte t rndsishme n lidhje me mnyrn e

dhnies s fondeve, e t cilat kan t bjn me kriteret dhe procedurat e przgjedhjes s

organizatave prfituese, mekanizmat e raportimit dhe mbikqyrjes si dhe m e rndsishmja,

mekanizmat q do t siguronin ruajtjen e pavarsis s veprimit t organizatave t shoqris

civile q prfitojn fonde qeveritare. Korniza aktuale ligjore q e prcakton shpenzimin e paras

publike nuk i adreson sa duhet specifikat e financimit t sektorit t shoqris civile, duke krijuar

kshtu pengesa serioze n shfrytzimin e potencialit t shoqris civile n zbatimin e

programeve dhe projekteve t ndryshme qeveritare, por edhe n vet zhvillimin e sektorit t

shoqris civile n prgjithsi.

Pr kt arsye, sht me rndsi q qeveria t ofroj mbshtetje financiare pr sektorin civil, por

kt mbshtetje financiare ta bj n kuadr t nj sistemi transparent, me kritere t

paracaktuara dhe mekanizma t qart t raportimit dhe mbikqyrjes. Gjithashtu, duke qen q

nj numr i konsiderueshm i organizatave t shoqris civile kan pr mision avancimin e

interesit publik, duhet t konsiderohen edhe burimet tjera t financimit publik prve buxhetit

t Republiks s Kosovs. Pr shembull, vende t shumta aplikojn modelin e fondeve t

llotaris ose orientimin e drejtprdrejt t prqindjes s caktuar t tatimeve pr t krijuar

fonde pr zhvillimin e shoqris civile. T gjitha kto elemente duhet t trajtohen duke i

analizuar specifikat e Kosovs dhe duke ndrtuar nj sistem t till q do ta rriste efektivitetin e

fondeve publike t shpenzuara, por njkohsisht ta ruante pavarsin e veprimit t

organizatave t shoqris civile q pranojn fonde nga Qeveria.

Aspekt tjetr m rndsi sht Statusi pr Prfitim Publik, i cili n Kosov ekziston qysh nga viti

1999, por viteve t fundit sht ballafaquar me probleme t shumta t harmonizimit n mes t

ligjeve t ndryshme dhe zbatimit n praktik. Harmonizimi i obligimeve dhe prfitimeve pr

organizatat q e gzojn kt status do t avanconte punn e organizatave pr prfitim publik,

duke kontribuar kshtu drejtprdrejt n adresimin e shtjeve t ndryshme nga t cilat

prfitojn grupet e margjinalizuara ose shoqria kosovare n prgjithsi. Paralelisht me kt,

24

problematike paraqitet edhe inkurajimi i donacioneve private dhe filantropis, t cilat mund t

paraqesin nj burim mjaft interesant pr shoqrin civile. Lehtsirat tatimore pr donatort

privat dhe kompanit duhet t rregullohen qart n kuadr t sistemit fiskal t Republiks s

Kosovs, duke krijuar nj mjedis inkurajues pr filantropi dhe sponzorizim.

Viteve t fundit, proporcioni i fondeve t Bashkimit Europian pr shoqrin civile sht n rritje

t vazhdueshme, dhe kjo pritet t rritet edhe m tej. Megjithat, procedurat e Bashkimit

Europian krkojn q nj pjes e fondeve t bashkfinancohen nga organizatat prfituese, duke

e br kshtu absorbimin e fondeve t BE-s mjaft t vshtir pr organizatat kosovare.

Bashkfinancimi i fondeve t BE-s pr shoqri civile sht njra nga shtjet t cilat adresohen

me kt Strategji, s bashku me prfshirjen e shoqris civile n mekanizmat qeveritar t

koordinimit t donatorve.

E fundit, pr organizatat e shoqris civile ndihmes mjaft e madhe sht edhe prkrahja jo-

financiare, respektivisht vnia n dispozicion t organizatave dhe aktiviteteve t tyre t

resurseve t ndryshme t cilat jan n posedim t autoriteteve publike. Prderisa pjesa m e

madhe e ksaj prkrahjeje n praktik ofrohet nga niveli komunal, kjo Strategji synon q t

prcaktoj parimet e prgjithshme n kuadr t t cilave autoritetet publike t niveleve t

ndryshme do ti prkrahnin nismat e ndryshme civile.

Masat e planifikuar pr realizimin e ksaj objektive jan:

Masa/Nnobjektivi Strategjik: 3.1. Reformimi i legjislacionit pr zbatim t prbashkt t

projekteve

Masa/Nnobjektivi Strategjik: 3.2. Krijimi i mjedisit inkurajues pr filantropi dhe sponzorizim

Masa/Nnobjektivi Strategjik: 3.3. Standardizimi i statusit pr prfitim publik

Masa/Nnobjektivi Strategjik: 3.4. Prfshirja e shoqris civile n mekanizmat pr koordinim

me donatort

Masa/Nnobjektivi Strategjik: 3.5. Prcaktimi i kritereve pr dhnien dhe zbatimin e granteve

nga fondet publike

Masa/Nnobjektivi Strategjik: 3.6. Prcaktimi i kritereve pr prkrahjen jo financiare pr OShC

25

Objektivi Strategjik 4: Nxitja e qasjes s integruar n zhvillimin e vullnetarizmit

N prgjithsi dhe parimisht vullnetarizmi sht praktika e puns s njerzve, t cilt punojn pr t tjert pa qen t motivuar nga prfitimet financiare apo materiale. Vullnetarizmi kryesisht lidhet me nj veprimtari altruiste, q ka pr qllim promovimin e cilsis m t lart jetsore pr njerzit. Njerzit poashtu marrin pjes n pun dhe aktivitete vullnetare pr t prfituar shkathtsi t reja pa patur nevojn e investimeve financiare t pundhnsit. Vullnetarizmi mund t ket forma t ndryshme dhe ushtrohet nga grupe t ndryshme njerzish. Shum vullnetar jan t trajnuar n veanti mbi fushn ku veprojn, si psh. n mjeksi, arsim apo shptim emergjent. T tjert marrin pjes n pun dhe aktivitete vullnetare n baz t nevojs dhe krkess, si psh. duke reaguar ndaj nj katastrofe natyrore. Si i till, vullnetarizmi sht nj ndr elementet kryesor t shoqris civile.

Jan dy prfitime t mdha q sjell vullnetarizmi. S pari, prfitimi ekonomik, pasi q vullnetarizmi paraqet nj ndihm t rndsishme ekonomike pr shoqrin. Aktivitetet q realizohen nga vullnetart, n rastin e kundrt do t duhej t financoheshin nga shteti ose kapitali privat. Vullnetarizmi krijon vler t shtuar n bilancin e prgjithshm ekonomik t nj shteti dhe redukton shpenzimin qeveritar. Por, vullnetarizmi ka edhe nj dimension t dyt, ndoshta m t rndsishm n kuptim t efekteve pozitive. Ai ndihmon n krijimin e komuniteteve t forta dhe t bashkuara. Vullnetarizmi rrit nivelin e besimit mes njerzve dhe ndihmon zhvillimin e normave t solidaritetit dhe reciprocitetit, t cilat jan qensore pr komunitete stabile. Pr m tepr, duke ndihmuar n ndrtimit e ktij kapitali social, vullnetarizmi luan rol t rndsishm n rigjenerimin ekonomik.

Promovimi dhe aplikimi i puns vullnetare sht veprim i koordinuar i sektorve relevant t nj shoqrie, ku shteti, shoqria civile, bizneset dhe familja jan n brthamn e tij. Kosova ka nj periudh t ndritshme t mobilizimit shoqror (solidariteti dhe vullnetarizmi) gjat viteve t 90-a. Kjo praktik nuk sht treguar e qndrueshme edhe n vitet e pas-lufts. Shkaqet themelore t ksaj mosprputhje jan: konteksti i ri politik dhe shoqror, besimi se shteti duhet t jet prgjegjs i vetm pr mirqenien shoqrore, mungesa e politikave dhe legjislacionit adekuat, deri te aplikimi agresiv i parimeve t tregut t lir n nj ekonomi post-konflikti. Ky degradim i puns vullnetare ka ndikuar n dmtimin e substancs s kapitalit shoqror t qytetarve t Kosovs.

Vullnetarizmi aktualisht sht nj fush e nn-rregulluar n legjislacionin dhe politikat shtetrore t Kosovs. Ligji pr Fuqizim dhe Pjesmarrje t Rinis trajton n mnyr t prgjithshme vullnetarizmin tek t rinjt, ndrsa at e prkufizon si veprimtari e rinis e organizuar nga Institucioni prkats, ku t rinjt vullnetarisht ofrojn kohn, punn, njohurit, aftsit e tyre pa pages apo shprblim, n shrbim t komunitetit, pr t mirn e shoqris. Ky ligj kufizohet n trajtimin e vullnetarizmit vetm n moshn 15 24 vje, duke e ln t patrajtuar pjesn tjetr t shoqris e cila ka nj potencial t madh t puns vullnetare. Pr m tepr, kufizimi n vetm disa sektor t caktuar e bn qasjen e prgjithshme institucionale ndaj vullnetarizmit t fragmentuar dhe t pamjaftueshme pr t zhvilluar punn vullnetare n mbar shoqrin kosovare.

26

Marr parasysh diversitetin e vullnetarizmit, sht pothuaj e pamundur q t sugjerohen modele universale pr zhvillimin e tij prmes ligjeve dhe politikave, pa e trajtuar kt shtje nprmjet nj debati gjithprfshirs dhe t bazuar n informata dhe analiza t detajuara. ka funksionin n nj shtet, mund t jet kundrproduktive n nj shtet tjetr, me kultur dhe tradita t ndryshme. Vullnetarizmi sht produkt i mjedisit ku ai zhvillohet dhe politika qeveritare pr promovimin dhe zhvillimin e vullnetarizmit n nj vend mund t jet e paprshtatshme pr vendin tjetr.

Pr kt arsye, kjo Strategji synon q fillimisht t analizohet dhe t identifikohen nevojat dhe profili i puns vullnetare n Kosov, dhe varsisht nga kjo t zhvillohet debati dhe ndrtohet sistemi m adekuat pr nevojat specifike t Kosovs. Parimet q do t prcaktohen nga politikat dhe legjislacioni pasues do t synojn q t ndrtojn nj sistem t integruar t vullnetarizmit, duke prfshir kshtu fusha dhe institucione t ndryshme t cilat kan potencialin e nevojshm pr zhvillimin e vullnetarizmit.

Masat e planifikuar pr realizimin e ksaj objektive jan:

Masa/Nnobjektivi Strategjik: 4.1. Identifikimi inevojave dhe profilit t vullnetarizmit n

Kosov

Masa/Nnobjektivi Strategjik: 4.2. Prcaktimi i parimeve t sistemit pr nj qasje t integruar n

zhvillimin e vullnetarizmit

Masa/Nnobjektivi Strategjik: 4.3. Ndrtimi i sistemit t mbikqyrjes dhe i raportimit pr

vullnetarizm

27

Mekanizmat prgjegjs pr mbikqyrjen e zbatimit dhe raportimit t Strategjis qeveritare pr bashkpunim me shoqrin civile

Krijimi i mekanizmave t bashkpunimit n mes t shoqris civile dhe qeveris si dhe forcimi i

dialogut dhe bashkpunimit n mes tyre do t thot edhe partneritet n baza t barabarta dhe t

vullnetit t mir. Bazuar n kt Strategji, Qeveria duhet t zhvilloj instrumente dhe struktura

t cilat do t prcaktojn detyrat dhe prgjegjsit specifike t secils pal n kuadrin e

partneritetit t tyre dhe njherit t krijojn mekanizma raportimi dhe monitorimi e q do t

prcjell zbatimin e detyrave specifike q dalin nga kjo Strategji.

Zyra e Kryeministrit/ Zyra pr Qeverisje t Mir, me ndihmn e CiviKos do t jet prgjegjse

pr koordinimin e gjith procesit t zbatimit t Strategjis dhe Planit t Veprimit, ndrsa pr t

siguruar nj qasje t pavarur n mbikqyrjen dhe vlersimin e suksesit t zbatimit t ksaj

Strategjie do t themelohen nj Kshill i prbashkt me pjesmarrjen e t dyja palve. Mandati i

ktij Kshilli do t prfshij gjithashtu edhe diskutimin dhe propozimin e zgjidhjeve pr shtjet

tjera q nuk jan pjes e ksaj Strategjie, por q ndikojn n bashkpunimin e t dyja palve dhe

q jan preokupim i cilsdo pal. Kshilli do t bashkkryesohet nga prfaqsues t Platforms

CiviKos dhe prfaqsues nga Qeveria e Republiks s Kosovs, ndrsa ZQM do t shrbej si

Sekretarit dhe do t jet organi prgjegjs pr monitorimin dhe raportimin e zbatimit t

Strategjis dhe Planit t Veprimit.

Me qllim t themelimit, organizimit, kryerjes efikase dhe t ligjshme t prgjegjsive t ktij

Kshilli, menjher pas aprovimit t ksaj Strategjie, ZKM/ZQM bashk me Platformn CiviKos

do t prgatisin nj rregullore t veant me t ciln do t prcaktohen rregullat e puns,

organizimi, fushveprimi, funksionet e ktij kshilli si dhe mnyra e przgjedhjes s antarve.

Gjithashtu, ZKM/ZQM bashk me Platformn CiviKos dhe n bashkpunim me institucionet

dhe organizatat tjera t interesuara do t organizojn fushata promovuese me qllim q t gjitha

institucionet dhe shoqria civile t jen t informauar pr aprovimin e ksaj Strategjie dhe

obligimet dhe prfitimet q rrjedhin nga kjo Strategji.

28

ZKM/ZQM obligohet q n baza vjetore t publikoj Raportin pr zbatimin e Strategjis dhe

Planit t Veprimit, ndrsa Platforma CiviKos dhe organizatat tjera t interesuara do t jen t

ftuara q n baza t rregullta t monitorojn dhe raportojn paralelisht rreth zbatimit t

aktiviteteve konkrete t parapara me kt Strategji. Bazuar n monitorimin dhe raportet e t

dyja palve, Kshilli do t autorizohet q t bj vlersimin dhe rishikimin e Strategjis pas nj

periudhe dy vjeare.