stref odruchowych i stretchingu wdanie i kostnego · musculoskeletal anatomy flashcards; flashcards...

wydanie 2

Publikacja jest skierowana do studentów fizjoterapii, fizjoterapeutów, wykwalifikowanych masażystów, rehabilitantów oraz lekarzy zajmujących się medycyną manualną. Polecana jest też tym, którzy zajmują się leczeniem następstw wszelkiego rodzaju uszkodzeń układu ruchu.

W podręczniku m.in.:

anatomia, fizjologia oraz terapia mięśniowo-powięziowych punktówspustowych;

opisy badania palpacyjnego kości i mięśni;

omówienie podstawowych i zaawansowanych technik stretchinguoraz możliwości ich zastosowania w praktyce terapeutycznej;

wskazówki ułatwiające zastosowanie poprawnej mechaniki ciała;

ilustracje struktur mięśniowo-szkieletowych w ich rzeczywistymułożeniu w czasie wykonywania badania palpacyjnego;

pytania kontrolne do samodzielnego sprawdzania wiedzy;

opisy przypadków klinicznych

z uwzględnieniem punktów spustowych,stref odruchowych i stretchingu

MIĘŚNIOWEGO I KOSTNEGO

BADANIE PALPACYJNE

UKŁADÓW„Jestem przekonana, że to właśnie ta książka pomoże nowemu pokoleniu terapeutów uzyskać efekt poprawy jakości życia pacjentów”.

Słowo wstępneRuth Werner

BAD

AN

IE PA

LPAC

YJNE

M

atterUK

ŁAD

ÓW

MIĘ

ŚNIO

WE

GO

I KO

STN

EG

Oz uw

zględnieniem punktów

spustowych, stref odruchow

ych i stretchinguM

uscolino



BADANIE PALPACYJNE

Joseph E. MuscolinoSłowo wstępne Ruth Werner

Redakcja wydania polskiego

Zbigniew Śliwiński

UKŁADÓW

Tytuł oryginału: The Muscle and Bone Palpation Manual with Trigger Points, Referral Patterns, and Stretching, 2nd edition. Publikację wydano na podstawie umowy z Elsevier.

ISBN 978-83-65373-18-2

9 788365 373182

www.edraurban.pl

wydanie 2

BADANIE PALPACYJNE UKŁADÓW MIĘŚNIOWEGO I KOSTNEGO & Z UWZGLĘDNIENIEM PUNKTÓW SPUSTOWYCH, STREF ODRUCHOWYCH I STRETCHINGU

DEDYKACJAKsiążkę tę dedykuję wszystkim moim studentom – byłym, obecnym i przyszłym. Zawsze uważałem, że uczymy się i dojrzewamy w takim samym stopniu na sali wykładowej, jak i w życiu. To ogromny przywilej być częścią Waszego życia podczas naszych wspólnych wypraw przez meandry anatomii, fizjologii, kinezjologii, palpacji i terapii. Ogromna część mojego procesu zdobywania wiedzy miała miejsce w pracowni, razem z Wami.Dziękuję.

DEDYKACJA SPECJALNATen podręcznik z ogromnymi wyrazami miłości dedykuję Diane C. Schwarz. Jej odwaga, duch i pasja życia, zdobywania wiedzy i obdarzania miłością zawsze były i będą wielką inspiracją dla mnie i wszystkich, którzy ją spotkali na swojej drodze.

Tytuł oryginału: The Muscle and Bone Palpation Manual with Trigger Points, Referral Patterns, and StretchingSecond EditionAutor: Joseph E. Muscolino, DCSłowo wstępne: Ruth WernerELSEVIER MOSBY

Copyright © 2016 by Mosby, an imprint of Elsevier Inc.Copyright © 2009 by Mosby, Inc., an affiliate of Elsevier Inc.

This edition of entitled The Muscle and Bone Palpation Manual with Trigger Points, Referral Patterns, and Stretching, 2nd edition by Joseph E. Muscolino, DC is published by arrangement with Elsevier Inc.

Książka The Muscle and Bone Palpation Manual with Trigger Points, Referral Patterns, and Stretching, wyd. 2, autor: Joseph E. Muscolino, DC, została opublikowana przez Elsevier Inc.

ISBN 978-0-323-22196-2

Wszelkie prawa zastrzeżone, zwłaszcza prawo do przedruku i tłumaczenia na inne języki. Żadna część tej książki nie może być w jakiejkolwiek formie publikowana bez uprzedniej pisemnej zgody Wydawnictwa. Dotyczy to również sporządzania fotokopii i mikrofilmów oraz przenoszenia danych do systemów komputerowych.

Ze względu na stały postęp w naukach medycznych oraz odmienne nieraz opinie na temat leczenia i diagnozowania, jak również możliwość wystąpienia błędu, prosimy, aby w trakcie podejmowania decyzji uważnie oceniać zamieszczone w książce informacje, zwłaszcza dotyczące podawania leków nowych lub rzadko stosowanych. Radzimy również zapoznać się z informacjami producenta leku. Pomoże to zmniejszyć ryzyko wystąpienia błędu lekarskiego.

© Copyright for the Polish edition by Edra Urban & Partner, Wrocław 2016.

Redakcja naukowa wydania I polskiego: prof. dr hab. n. med. i dr n. o kult. fiz. Zbigniew ŚliwińskiTłumaczenie z języka angielskiego wydania I polskiego: dr n. o kult. fiz. Jacek Łuniewski

Redakcja naukowa wydania II polskiego: prof. dr hab. n. med. i dr n. o kult. fiz. Zbigniew ŚliwińskiTłumaczenie z języka angielskiego wydania II polskiego: dr n. o kult. fiz. Jacek Łuniewski

Prezes Zarządu: Giorgio AlbonettiDyrektor wydawniczy: lek. med. Edyta BłażejewskaRedaktor prowadzący: Dorota Lis-OlszewskaOpracowanie skorowidza: lek. wet. Aleksandra Ozga

ISBN 978-83-65373-18-2

Edra Urban & Partnerul. Kościuszki 29, 50-011 Wrocławtel. +48 71 726 38 35 [email protected]

Przygotowanie do druku: Pracownia Składu Komputerowego TYPO-GRAFDruk i oprawa: LCL Dystrybucja sp. z o.o.

Recenzenci viWspółautorzy oraz prezenterzy technik masażu na płytach DVD w I wydaniu książki viO Autorze viiSłowo wstępne viiiWprowadzenie ixPodziękowania xi

Rozdział 1: Wprowadzenie do palpacji 1

Rozdział 2: Sztuka i nauka palpacji mięśni 6

Rozdział 3: Techniki okrywania i podstawowe techniki masażu 20

Rozdział 4: Mechanika ciała terapeuty manualnego 30

Rozdział 5: Anatomia, fizjologia i terapia punktów spustowych 46

Rozdział 6: Stretching 60

Rozdział 7: Palpacja kości kończyny górnej i jej więzadła 73

Rozdział 8: Palpacja kości szkieletu osiowego oraz ich więzadeł 95

Rozdział 9: Palpacja kości kończyny dolnej oraz jej więzadła 113

Rozdział 10: Palpacja mięśni obręczy barkowej 134

Rozdział 11: Palpacja mięśni szyi 186

Rozdział 12: Palpacja mięśni głowy 227

Rozdział 13: Palpacja mięśni ramienia 266

Rozdział 14: Palpacja mięśni przedramienia 293

Rozdział 15: Palpacja mięśni w obrębie ręki 335

Rozdział 16: Palpacja mięśni tułowia 368

Rozdział 17: Palpacja mięśni miednicy 418

Rozdział 18: Palpacja mięśni uda 443

Rozdział 19: Palpacja mięśni podudzia 483

Rozdział 20: Palpacja mięśni stopy 522

Skorowidz 553

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

Spis treści

v

vi

Robin McCauley Bozark, BA, BS, D.C., M.A., DABCOLogan College of ChiropracticChesterfield, Missouri

Natalie Cormier, Biologist, LMTProfessor of Continuing Education in SciencesContinuing Education CoordinatorDaytona CollegeOrmond Beach, Florida

Suzanne Greenspan, RMT, CAT(C), Dip. SIM, B.H.KOntario College of Health and TechnologyStoney Creek, Ontario

Renee M. Hicks, NCLMBTOwner/Director/InstructorMaiden School of Massage & Bodywork TherapyMaiden, North Carolina

Jill Ellen Leary, RD, LMTWest Des Moines, Iowa

Melissa Rogan, RMT, RAC, ARTAlberta Massage TrainingGrande Prairie, Alberta

Recenzenci

Współautorzy oraz prezenterzy technik masażu na płytach DVD w I wydaniu książkiSandra K. Anderson, BA, NCTMB

Leon Chaitow, ND, DO

Judith DeLany, LMT

Neal Delaporta, NCTMB

Mike Dixon, RMT

Sandy Fritz, MS, NCTMB

Beverley Giroud, LMT, NCTMB

Gil Hedley, PhD

Glenn M. Hymel, EdD, LMT

Bob King, LMT, NCTMB

George Kousaleos, BA, LMT, NCTMB

Whitney Lowe, LMT

Bob McAtee, NCTMB, CSCS, CPT

Thomas Myers, LMT, NCTMB, ARP

Fiona Rattray, RMT

Monica J. Reno, LMT, NCTMB

Susan G. Salvo, BEd, LMT, NCTMB

Diana L. Thompson, LMP

Benny Vaughn, LMT, ATC, CSCS, NCTMB

Tracy Walton, MS, LMT

Ruth Werner, LMP, NCTMB

vii

O AutorzeDr Joe Muscolino od ponad 25 lat wykłada anatomię mięśniowo--szkieletową oraz anatomię na-rządów wewnętrznych i powięzi, fizjologię, kinezjologię i patolo-gię. Jest autorem wielu publika-cji: The Muscular System Manual: The Skeletal Muscles of the Human Body, 3rd Edition; Kinesiology: The Skeletal System and Muscle Fun-ction, 2nd Edition; Musculoskeletal Anatomy Coloring Book, 2nd Edition; Musculoskeletal Anatomy Flash cards; Flashcards for Bones, Joints, and Actions of the Human Body; Flash-

cards for Palpation, Trigger Points, and Referral Patterns; oraz Mosby’s Trigger Point Flip Chart with Referral Patterns and Stretching. Jest też autorem Manual Therapy for the Low Back and Pelvis: A Clinical Orthopedic Approach i Advanced Treatment Techniques for the Manual Therapist: Neck.

Dr Muscolino napisał ponad 50 artykułów o tematyce terapii manualnej i fizjoterapii publikowanych w czasopis-mach „Massage Therapy Journal”, „Journal of Bodywork and Movement Therapies” i innych zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i w innych krajach. Prezentuje techniki na kilku płytach DVD przeznaczonych dla terapeutów ma-

nualnych i fizjoterapeutów. Dr Muscolino jest międzynaro-dowym wykładowcą i instruktorem prowadzącym wykłady i warsztaty z zakresu terapii manualnej i fizjoterapii. Ich te-matyka obejmuje: diagnostykę funkcjonalną, techniki terapii, mechanikę ciała, sekcję zwłok, podstawy biomechaniki/kine-zjologii. Jest instruktorem COMT (Clinical Orthopedic Manual Therapy), a także wykładowcą na studiach podyplomowych autoryzowanych przez NCBTMB, zapewniających kontynu-ację edukacji masażystom, łącznie z odnawianiem licencji.

Dr Muscolino posiada tytuł licencjata w dziedzinie bio-logii uzyskany na Uniwersytecie Stanowym Nowy Jork w Binghamton, Harpur College. Tytuł doktora chiroprak-tyki uzyskał w Western States Chiropractic College w Port-land w stanie Oregon. Posiada licencję na wykonywanie zawodu w stanach Connecticut, Nowy Jork i Kalifornia. Od ponad 30 lat prowadzi prywatną praktykę obejmującą terapię manualną tkanek miękkich w terapii chiropraktycz-nej pacjentów.

Wszystkich zainteresowanych bardziej szczegółowymi in-formacjami na temat wymienionych publikacji dr. Muscolino lub wielu materiałów pomocniczych, takich jak slajdy Power Point, zestawy pytań testowych lub pomoce naukowe dla na-uczycieli (TEACH Instructor Resources), zachęcam do odwie-dzenia strony http://www.us.elsevierhealth.com. Bezpośredni kontakt z dr. Muscolino jest możliwy na jego stronie interne-towej www.learnmuscles.com.

Słowo wstępneLatem 2008 roku miałam zaszczyt napisać słowo wstępne do pierwszego wydania podręcznika Badanie palpacyjne układów mięśniowego i kostnego. Wtedy moją uwagę zwróciła głównie przejrzystość tekstu i użyteczność formatu książki oraz pięk-ne ilustracje. Dzisiaj, kilka lat później, te zalety wydają się aktualne, ale zauważyłam, jak treść książki rozrosła się, aby sprostać oczekiwaniom czytelników.

Szczerze zazdroszczę studentom rozpoczynającym naukę fizjoterapii. Obszar wiedzy w tej dziedzinie jest różnorodny. Umiejętności, jakich nabywają studenci, znacznie przekra-czają te, które ja uzyskałam, kończąc wtedy 125 godzin nauki – wystarczające do rozpoczęcia pracy. Przede wszystkim stu-denci dzisiaj mają podręczniki i inne narzędzia dedykowane specjalnie dla nich. W moich czasach ich po prostu nie było (trzeba było nosić stoły terapeutyczne do szkoły, pod górę, w śniegu... – chyba już rozumiecie). W tych czasach wczes-nych lat 80. podręczniki przedstawiające układ mięśniowo--szkieletowy i ułatwiające zrozumienie podstaw kinezjolo-gii nie były po prostu dostępne. Ponadto, nie było czasu na nawet elementarne zrozumienie, jak funkcjonuje organizm człowieka. Umiejętność wykorzystania tej wiedzy w prakty-ce klinicznej i podejmowaniu decyzji terapeutycznych, dla większości – w tym także dla mnie – przyszła z czasem i do-świadczeniem.

Wielu studentów z obawą podchodzi do kwestii nauki anatomii mięśni. Czują się przytłoczeni długimi listami mięśni z ich przyczepami i funkcjami. Temat ten wyda-je im się abstrakcyjny, a dodatkowo, trudny język opisów sprawia, że uważają, iż opanowanie wiedzy z tej dziedziny wykracza poza ich możliwości. Dobry wykładowca potrafi znaleźć sposób ułatwiający skuteczne przyswojenie wiedzy, choć sam proces może powodować zniechęcenie. Idealnym rozwiązaniem jest podręcznik ilustrujący wszystkie pojęcia w dokładny, przejrzysty i przyjemny dla oka sposób.

Co więcej, nowe wydanie jest uzupełnione o treści przeno-szące nabyte informacje bezpośrednio na problem kliniczny. W edukacji w dzisiejszych czasach kładzie się coraz większy nacisk na zdobywanie umiejętności i kompetencji. Drugie wydanie Badania palpacyjnego układów mięśniowego i kostnego spełnia te oczekiwania. Ilustracje ukazujące stretching wy-konywany przez terapeutę i opisy przypadków umieszczo-ne na końcu niektórych rozdziałów spełniają oczekiwania czytelników. Informacje zawarte w tym podręczniku nie są przeznaczone tylko dla początkujących terapeutów, lecz również dla tych, którzy ukończyli studia wiele lat temu.

Przyswojenie wiedzy z zakresu mięśni jest przełomowym krokiem w edukacji każdego terapeuty, jednak doświadcze-ni praktycy wiedzą doskonale, że jest to zaledwie pierw-szy krok. Niezależnie od tego, czy pomagamy pacjentowi w problemach z zasypianiem, odzyskaniem sprawności po urazie czy też przygotowaniu do maratonu, zastosowanie zdobytej wiedzy w praktyce wymaga zawsze umiejętno-ści wykorzystania teoretycznej znajomości mięśni w kon-kretnej, trudnej do przewidzenia sytuacji. Nieodzowne jest więc jednoczesne posiadanie ugruntowanej, podstawowej wiedzy, a także wyobraźni i umiejętności wnikliwej, anali-tycznej oceny dostępnych informacji. Takie połączenie moż-

liwe jest jednak do osiągnięcia jedynie dzięki zdobytemu doświadczeniu zawodowemu. Mimo wszystko, podręcznik zwracający uwagę na zalety takiego podejścia z pewnością może być pomocny w pracy.

Drugie wydanie książki Badanie palpacyjne układów mięś-niowego i kostnego rozpoznaje potrzeby praktykujących tera-peutów i konsekwentnie stara się sprostać ich wymaganiom, posługując się przystępnym językiem oraz wyraźnie akcen-tując zalety posiadania wiedzy w celu przekazania pacjento-wi niezbędnych informacji w trakcie każdego kontaktu. Nie-zwykła dbałość o najdrobniejsze szczegóły oraz oczywista troska o precyzję przekazu są widoczne na każdej stronie. Książka ta dostarcza terapeutom i studentom narzędzi, dzię-ki którym mogą zostać ekspertami w zakresie terapii mięk-kich struktur tkankowych oraz profesjonalnie komunikować się z innymi specjalistami ochrony zdrowia dla osiągnięcia maksymalnych korzyści w trosce o zdrowie pacjenta.

Jestem przekonana, że to właśnie ta książka pomoże no-wemu pokoleniu terapeutów uzyskać efekt poprawy jakości życia pacjentów. Dzięki takim podręcznikom możliwe jest wyznaczanie najwyższych standardów nauczania, co jest ce-lem nas wszystkich.

Ruth Werner, BCTMB Waldport, Oregon maj 2014

viii

Ruth Werner jest autorką wielu książek oraz cenioną i na-gradzaną nauczycielką, szczególnie zainteresowaną korzyś-ciami płynącymi z zastosowania masażu u osób zmagają-cych się z problemami zdrowotnymi. Jej książka A Massage Therapist’s Guide to Pathology doczekała się już piątego wyda-nia i jest wykorzystywana w wielu szkołach masażu na ca-łym świecie. Ruth Werner jest autorką artykułów i prowadzi regularne rubryki w czasopiśmie „Massage and Bodywork”. Prowadzi również warsztaty w ramach studiów podyplo-mowych na terenie całego kraju, także online. Pełniła funkcję Przewodniczącej ds. Szkolnictwa w Massage Therapy Foun-dation. Jest pełną pasji i zaangażowania mecenaską naucza-nia w obszarze terapii tkanek miękkich.

ix

Wprowadzenie

CO ZAWIERA PODRĘCZNIK

Badanie palpacyjne układów mięśniowego i kostnego dzieli się na trzy części.

W części I zamieszczono ocenę oraz omówiono techniki terapii. Dwa rozdziały poświęcone są wyjaśnieniu zagad-nień sztuki i nauki palpacji, opisują, jak należy przeprowa-dzać badanie palpacyjne. Zawierają one proste i zrozumiałe wskazówki, dzięki którym można pewnie i skutecznie stoso-wać techniki palpacyjne. W kolejnym rozdziale wyjaśniono, jak na podstawie posiadanej wiedzy zrozumieć mechanizm rozciągania mięśni oraz jak stosować zaawansowane techni-ki stretchingu, takie jak technika CR „napnij-rozluźnij” (zna-na także jako jedna z technik proprioceptywnego torowania nerwowo-mięśniowego [PNF]) i technika „napnij agoni-stów” (AC). W innym rozdziale wyjaśniono pojęcie „punk-ty spustowe”, czynniki powodujące ich powstawanie oraz metodę terapii, która może dawać korzystniejsze efekty niż ucisk ischemiczny. Ponieważ znajomość zasad mechaniki ciała jest kluczowym aspektem w przypadku studentów i te-rapeutów, w podręczniku jest również rozdział zawierający dziesięć wskazówek, które w znacznym stopniu pomogą poprawić efektywność pracy terapeuty. Kolejny rozdział tej części zawiera atlas technik terapeutycznych i technik okry-wania podsumowujących warsztat pracy terapeuty.

Część II składa się z trzech rozdziałów dotyczących pal-pacji kości, punktów kostnych i stawów oraz omawiających więzadła. Skuteczna palpacja kości, punktów kostnych i sta-wów jest kluczowym etapem poprzedzającym badanie pal-pacyjne mięśni. Dodatkowo, skuteczna palpacja stawów jest niezbędna do dokonania prawidłowej oceny struktur tkan-kowych pacjenta. Każdy rozdział w części II zawiera także szczegółowy zestaw ilustracji przedstawiających widok wię-zadeł ciała z przodu, z tyłu i z boku.

Część III stanowi o wartości tego podręcznika. Zawiera 11 rozdziałów dotyczących palpacji mięśni szkieletowych ciała. Każdy z rozdziałów jest wycieczką po mięśniach określone-go obszaru ciała. Badanie palpacyjne mięśni jest przedsta-wione etapowo, w zrozumiały sposób, tak aby użytkownik mógł zrozumieć zasady przeprowadzania palpacji zamiast uczyć się mechanicznego wykonywania określonych tech-nik. Doskonale przygotowane ilustracje zawierają kontury kości i mięśni nałożone na rzeczywiste fotografie części cia-ła pacjenta, co zapewnia możliwie najdokładniejsze przed-stawienie ułożenia mięśni oraz ich palpacji. Dodatkowo do każdego omawianego mięśnia dołączono ilustracje stretchu mięśni oraz informacje na temat punktów spustowych i ich stref odruchowych.

CECHY WYRÓŻNIAJĄCE NINIEJSZY PODRĘCZNIK

W publikacji m.in.:• alternatywne pozycje ułożenia w trakcie wykonywania

badania palpacyjnego, opatrzone często ilustracjami;

• podstawowe informacje na temat mięśni obejmujące: przyczepy, funkcje i ilustracje pojedynczych mięśni;

• kolorowe ilustracje struktur mięśniowo-szkieletowych przedstawiające mięśnie i kości w ich rzeczywistym ułożeniu w czasie wykonywania badania palpacyjnego, co ułatwia precyzyjną lokalizację struktur tkankowych i punktów orientacyjnych. Szczegółowo omówione etapy palpacji są uzupełnione fotografiami prezentującymi su-gerowane miejsca rozpoczęcia badania;

• punkty spustowe, strefy odruchowe i stretch, wykony-wany zarówno przez terapeutę, jak i samodzielnie przez pacjenta, towarzyszące omówieniu każdego mięśnia i za-pewniające wygodny dostęp do wskazówek umożli-wiających precyzyjną ocenę stanu struktur tkankowych pacjenta i odpowiednią terapię;

• skróty do mięśni, opis technik palpacji i aspektów doty-czących punktów spustowych tych mięśni;

• wskazówki palpacji i klucz do palpacji – szczegółowe informacje pogłębiające wiedzę na temat palpacji i dostar-czające materiału stymulującego proces zapamiętywania;

• wyczerpujące omówienie kości, orientacyjnych punktów kostnych oraz technik badania palpacyjnego, a także czterokolorowe rysunki palpacji kości przedstawiające terapeutę wykonującego badanie palpacyjne kości pa-cjenta widocznej pod powierzchnią skóry (w rozdziałach 7, 8 i 9);

• wstęp, zarys, cel rozdziału i lista kluczowych słów i termi-nów w każdym rozdziale.

CO NOWEGO W DRUGIM WYDANIU

• pytania kontrolne, które pomogą czytelnikowi podsumo-wać pojęcia i informacje zawarte w danym rozdziale;

• pytania do zastanowienia rozwijające umiejętność logicz-nego rozumowania;

• zmieniona część II ukazująca treści w łatwiejszej dla czy-telnika formie;

• opisy przypadków umożliwiające przemyślenie zdobytej wiedzy w kontekście klinicznym;

• ilustracje stretchingu wykonywanego przez terapeutę, zawierające również techniki okrycia pacjenta. Zestawie-nie ich wraz z ilustracjami stretchingu wykonywanymi samodzielnie przez pacjenta daje pełną wiedzę na temat stretchingu.

NOTA KOŃCOWA

Podręcznik Badanie palpacyjne układów mięśniowego i kostne-go to najlepsza obecnie propozycja na rynku w dziedzinie nauczania palpacji. Zawiera bowiem najbardziej wnikliwe, a jednocześnie przejrzyste omówienie technik palpacji uzu-pełnione doskonałymi ilustracjami. W publikacji opisano pełny zestaw technik rozciągania i zilustrowano punkty spustowe mięśni szkieletowych ciała. Omówienie technik

x Wprowadzenie

x

ten zostanie uznany za jedną z trzech lub czterech najbar-dziej wartościowych pozycji w bibliotece każdego studenta i już praktykującego terapeuty.

Joseph E. Muscolinopaździernik 2014

wykonywania badania palpacyjnego, technik stretchingu, mechanizmów działania punktów spustowych, komplek-sowa prezentacja więzadeł, kompendium technik wykony-wania masażu i okrywania oraz szczegółowa prezentacja zasad mechaniki ciała z pewnością sprawią, że podręcznik

Im dłużej zajmuję się pisaniem, tym częściej uświadamiam sobie, że podręcznik o tak szerokim zakresie materiału nie może być wydany bez ogromnego wsparcia ze strony wie-lu ludzi. Ta strona poświęcona podziękowaniom jest dla mnie szansą publicznego wyrażenia ogromnej wdzięczno-ści tym wszystkim, którzy przyczynili się do powstania tej pu blikacji.

Przede wszystkim mam ogromny dług wdzięczności wobec wszystkich moich studentów, zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i w innych krajach. Niewielu ludzi zda-je sobie sprawę z tego, że nauczanie grupy błyskotliwych, zmotywowanych studentów jest dla wykładowcy najlep-szym sposobem nauczenia się przedmiotu, który wykłada! Za każdym razem, kiedy student kwestionuje treści zawarte w prezentacji, pomaga mi jednocześnie udoskonalić sposób ich przekazania w przyszłości. Jest to nieoceniona pomoc w mojej pracy, zarówno w roli nauczyciela, jak i autora pod-ręczników!

Wielu studentów pomogło mi w bardzo praktyczny spo-sób, pozując do zdjęć umieszczonych w rozdziałach 7–9, a także 4 i 6. Wszystkim bardzo serdecznie dziękuję. Chcę również podziękować Ani Kazimierczuk i Amy Van Buren za pomoc przy tworzeniu ilustracji do drugiego wydania tego podręcznika, przedstawiających wspomagany przez fizjote-rapeutę stretching. Jak zwykle, chciałbym wyrazić szczegól-ne podziękowania dla Williama Courtlanda, studenta, który jako pierwszy zainspirował mnie do napisania podręcznika. Jego słowa wypowiedziane 9 lat temu: „Powinien pan napi-sać książkę”, sprawiły, że znalazłem się na obecnej drodze w moim życiu jako autor.

Wiele lat temu jeden z moich profesorów powiedział, że wszyscy opieramy się na dokonaniach tych, którzy byli przed nami. W zupełności zgadzam się z tym stwierdze-niem. Dlatego też chciałbym podziękować autorom książek na temat anatomii mięśniowo-szkieletowej, fizjologii, kine-zjologii, palpacji, oceny stanu zdrowia i terapii, napisanych w przeszłości i obecnie. Uczymy się od siebie nawzajem i w efekcie możemy przekazać zdobytą wiedzę naszym stu-dentom i terapeutom, trenerom i instruktorom kupującym nasze książki.

Jedną z największych zalet tego podręcznika jest jego szata graficzna. W rzeczywistości często moje uwagi są je-dynie dodatkiem do szaty graficznej, a nie odwrotnie. Jestem wdzięczny Jeanne Robertson za jej precyzyjne, przejrzyste ilustracje w częściach I i II tej książki. Mam również dług wdzięczności wobec Kena Vanderstoepa z firmy Lightbox Visuals w Kanadzie, który wykonał przepiękne ilustracje punktów spustowych i stretchingu do części III. Ogromne wyrazy wdzięczności należą się też Frankowi Forneyowi i Dave’owi Carlsonowi z Kolorado oraz Giovanniemu Rima-stiemu z Lightbox Visuals za grafikę nałożoną na zdjęcia mo-deli zamieszczone w części III. Ich niezwykła szata graficzna

jest ogromnym walorem tej książki. Wielkie podziękowania należą się także Jodie Bernard z Lightbox Visuals – współ-praca z nią była dużą przyjemnością. Jest osobą niezwykle kompetentną, zawsze dostępną pod telefonem i fantastycz-nym współpracownikiem – doskonałe połączenie zalet! I oczywiście czułe podziękowania dla mojego syna, JC, za ilustrację na stronie z dedykacjami.

Załączam ponowne podziękowania dla Yanika Chauvi-na, kolejnego fantastycznego Kanadyjczyka, za piękne fo-tografie stanowiące bazę znakomitej części szaty graficznej rozdziału III i inne fotografie zamieszczone w podręczniku. Yanik jest znakomitym fotografem i świetnym współpra-cownikiem.

Dziękuję również pracownikom firmy Elsevier, redakto-rom, projektantom, producentom. Szczególne podziękowa-nia dla Laury Loveall, Ellen Kunkelmann i Lindy McKinley, Julii Dummitt, April Falast, Lindy Duncan i Kellie White. Ogromne słowa podziękowania dla Jennifer Watrous, redak-tor nadzorującej pierwsze wydanie podręcznika, która była nieocenionym partnerem w trakcie pracy nad nim. To naj-bardziej profesjonalny zespół, jaki można sobie wyobrazić! Chciałbym również podziękować zespołowi Elsevier, z któ-rym współpracowałem przy drugiej edycji: Pat Costigan, Rachel McMullen, Becky Leenhouts i Julii Dummitt. Szcze-gólne podziękowania należą się Shelly Stringer, która towa-rzyszyła mi przy drugim wydaniu podręcznika.

Specjalne słowa podziękowania dla Sandy Fritz i Su-san Salvo za przygotowanie tekstu bazowego do rozdziału o technikach masażu i okrywania. Serdecznie dziękuję wy-jątkowej grupie nauczycieli masażu, którzy poświęcili swój czas, aby wspomóc pracę nad tym projektem. Czuję się za-szczycony faktem, że moja dobra przyjaciółka Ruth Werner zgodziła się napisać słowo wstępne do podręcznika.

Bardzo dziękuję także wszystkim modelom, dzięki któ-rym powstała szata graficzna publikacji. Szczególne podzię-kowania należą się Betsyann Baron za jej bezcenną pomoc w znalezieniu wielu modeli biorących udział w pracy nad książką. Składam też podziękowania dla Steve’a i Lois z Top Graphics za niezwykłe tempo i doskonałą jakość ich pracy. Wielkie ukłony dla wszystkich ludzi, którzy pracowali nad powstaniem tego podręcznika, a których nie miałem przy-jemności poznać osobiście. Wszyscy jesteście autorami tego sukcesu.

I wreszcie ogromne wyrazy wdzięczności dla całej mojej rodziny, szczególnie mojej żony i anioła – Simony Cipriani. Dziękuję za cierpliwość, wyrozumiałość i wsparcie w czasie godzin spędzonych z dala od Was, w trakcie pracy nad tym podręcznikiem. Kocham Was i bardzo się cieszę, że teraz, po zakończeniu prac nad tym projektem, będę mógł spędzać z Wami więcej czasu.

Dziękuję też Diane za miłość i wsparcie, które otrzymałem, i inspirację, którą mi daje każdego dnia!

xi

Podziękowania

grupa boczna mięśni przedramienia 316

grupa dystalnych czterech mięśni głębokich przedramienia 327

grupa mięśni gnykowych 203grupa mięśni pochyłych 195grupa mięśni podpotylicznych

220grupa mięśni prostownika

grzbietu 380grupa zginaczy nadgarstka 306m. biodrowo-lędźwiowy 410, 412m. biodrowo-żebrowy 380m. biodrowy 410m. bródkowy 245m. czworoboczny 139, 207, 379m. czworoboczny lędźwi 387m. czworoboczny uda 440m. dłoniowy długi 306m. dłoniowy krótki 352m. długi głowy 199m. długi szyi 199m. dwugłowy ramienia 275m. dźwigacz kąta ust 245m. dźwigacz łopatki 147, 210m. dźwigacz powieki górnej 245m. dźwigacz wargi górnej 245m. dźwigacz wargi górnej

i skrzydła nosa 245mm. dźwigacze żeber 393mm. glistowate 355m. jarzmowy mniejszy 245m. jarzmowy większy 245m. kolcowy 380mm. kłębika 347mm. kłębu 342m. kruczo-ramienny 283m. lędźwiowy mniejszy 414m. lędźwiowy większy 410, 412m. łokciowy 289m. łopatkowo-gnykowy 198m. marszczący brwi 245mm. międzykolcowe 391mm. międzykostne dłoniowe 358mm. międzykostne grzbietowe

ręki 361 mm. międzypoprzeczne 393mm. międzyżebrowe wewnętrzne

394

mm. międzyżebrowe zewnętrzne 394

m. mostkowo-obojczykowo- -sutkowy 192

m. nadgrzebieniowy 160mm. najdłuższe 219, 380m. najszerszy grzbietu 156, 285,

374m. naramienny 164, 271m. naramienny – część tylna 150m. nawrotny czworoboczny 315m. nawrotny obły 303m. nosowy 245m. obły mniejszy 153m. obły większy 157m. obniżacz kąta ust 245m. obniżacz przegrody nosa 245m. obniżacz wargi dolnej 245m. odwodziciel długi kciuka 327m. odwodziciel krótki kciuka 342m. odwodziciel palca małego

ręki 347m. odwracacz 324m. okrężny oka 246m. piersiowy mniejszy 177, 398m. piersiowy większy 174, 398m. płatowaty głowy 213m. płatowaty szyi 215m. pochyły przedni 195m. pochyły środkowy 195m. pochyły tylny 195m. podgrzebieniowy 153m. podłopatkowy 166, 285m. podłużny nosa 245m. podobojczykowy 180, 398mm. podżebrowe 397m. policzkowy 245m. poprzeczny brzucha 406m. poprzeczny klatki piersiowej

397m. potyliczno-czołowy 231m. pośladkowy mały 433m. pośladkowy średni 430m. pośladkowy wielki 427m. półkolcowy 216, 219, 383m. prostownik długi kciuka 327m. prostownik krótki kciuka 327m. prostownik łokciowy

nadgarstka 321m. prostownik palca małego 319

m. prostownik palców 319m. prostownik promieniowy

nadgarstka długiego 316m. prostownik promieniowy

nadgarstka krótkiego 316m. prostownik wskaziciela 327m. prosty brzucha 399m. prosty głowy boczny 202m. prosty głowy przedni 202m. prosty głowy tylny mniejszy

220m. prosty głowy tylny większy 220m. przeciwstawiacz kciuka 343m. przeciwstawiacz palca małego

347przepona 407m. przywodziciel kciuka 353m. ramienno-promieniowy 282,

300, 316m. ramienny 279mm. równoległoboczne 144, 379m. skośny brzucha wewnętrzny

402m. skośny brzucha zewnętrzny

402m. skośny głowy dolny 220m. skośny głowy górny 220mm. skręcające 383m. skroniowy 234m. skroniowo-ciemieniowy 233m. skrzydłowy boczny 239, 242m. skrzydłowy przyśrodkowy 242m. szeroki szyi 194m. śmiechowy 245m. trójgłowy ramienia 286mm. uszne 233m. wielodzielny 219, 383m. zębaty przedni 170m. zębaty tylny dolny 378m. zębaty tylny górny 146m. zginacz długi kciuka 313m. zginacz krótki kciuka 342m. zginacz łokciowy nadgarstka

306m. zginacz palca małego ręki 347m. zginacz palców głęboki 310m. zginacz palców

powierzchowny 310m. zginacz promieniowy

nadgarstka 306m. żwacz 236

Wykaz niektórych mięśni

xii

73

Rozdział 7 jest jednym z trzech rozdziałów w części II tego podręcznika zajmującej się pal-pacją układu szkieletowego. Stanowi on przewodnik po kościach, punktach kostnych i sta-wach kończyny górnej. W pierwszej części omówiono kości obręczy barkowej, a następnie kości ramienia, przedramienia, okolicy nadgarstkowej oraz ręki. Chociaż każda kość lub punkt kostny może zostać poddany palpacji oddzielnie, w rozdziale 7 ukazano sekwencję kolejnych obszarów badania palpacyjnego, której zastosowanie jest zalecane. W rozdziale 7 przedstawiono także przyczepy mięśniowe każdej ze struktur poddanych palpacji, nato-miast szczegółowy opis technik palpacji tych mięśni znajduje się w części III podręcznika. W końcowej części rozdziału zaprezentowane zostaną więzadła kończyny górnej.

W rozdziale 8 zaprezentowano więzadła szkieletu osiowego i techniki palpacji kości, punk-tów kostnych i stawów w obrębie szkieletu osiowego. W rozdziale 9 zajęto się więzadłami kończyny dolnej i technikami palpacji kości, punktów kostnych i stawów kończyny dolnej.

W rozdziale 7 zostały omówione kości, punkty kostne i stawy następujących obszarów:Część 1: Obręcz barkowaCzęść 2: Ramię i przedramięCzęść 3: Strona promieniowa nadgarstka (kość łódeczkowata i kość czworoboczna większa) Część 4: Środkowe kości nadgarstka (kość główkowata, kość księżycowata i kość czworoboczna mniejsza) Część 5: Strona łokciowa nadgarstka (kość trójgraniasta, kość haczykowata i kość grochowata)Część 6: Przednia strona nadgarstkaCzęść 7: RękaCzęść 8: Więzadła kończyny górnej

Po zapoznaniu się z tym rozdziałem czytelnik powinien umieć:1. Zdefiniować podstawowe terminy.2. Wykonać badanie palpacyjne każdej kości, punktu kostnego i stawu przedstawionego w rozdziale 7

(wymienionych w słowach kluczowych).3. Wymienić mięsień lub mięśnie przyczepione do każdego punktu kostnego omówionego w rozdziale 7.4. Omówić lokalizację więzadeł kończyny górnej.

Palpacja kości kończyny górnej i jej więzadła

ROZDZIAŁ 7

Wstęp

bruzda międzyguzkowa kości ramiennej

brzeg boczny łopatkibrzeg górny łopatkibrzeg przyśrodkowy łopatkidół nadgrzebieniowy łopatkidół podgrzebieniowy łopatkidół podłopatkowydół wyrostka łokciowego kości

ramiennejgłowa kości promieniowejgłowa kości śródręczagłowa paliczkagrzebień łopatki

grzebień nadkłykciowy boczny kości ramiennej

grzebień nadkłykciowy przyśrodkowy kości ramiennej

guzek grzbietowy kości promieniowej

guzek kości czworobocznej większejguzek kości łódeczkowatejguzek Listeraguzek mniejszy kości ramiennejguzek podpanewkowy łopatkiguzek większy kości ramiennejguzowatość naramienna kości

ramiennejhaczyk kości haczykowatej

kąt górny łopatkikąt łopatki dolnykości śródręczakość czworoboczna mniejszakość czworoboczna większakość główkowatakość grochowatakość haczykowatakość księżycowatakość łódkowatakość trójgraniastanadkłykieć boczny kości ramiennejnadkłykieć przyśrodkowy kości

ramiennejobojczyk

Słowa kluczowe

Zarys rozdziału

Cele rozdziału

paliczki (paliczek)podstawa kości śródręczapodstawa paliczkastaw barkowo-obojczykowy (AC,

acromioclavicular)staw międzypaliczkowy (IP,

interphalangeal)staw międzypaliczkowy bliższy (PIP,

proximal interphalangeal)

staw międzypaliczkowy dalszy (DIP, distal interphalangeal)

staw mostkowo-obojczykowy (SC, sternoclavicular)

staw siodełkowy kciukastaw śródręczno-paliczkowy (MCP,

metacarpophalangeal)tabakierka anatomicznatrójkąt grzebienia łopatkitrzon kości łokciowej

trzon kości promieniowejtrzon kości ramiennejtrzon kości śródręczatrzon paliczkawyrostek kruczy łopatkiwyrostek łokciowy kości łokciowejwyrostek barkowy łopatkiwyrostek rylcowaty kości łokciowejwyrostek rylcowaty kości

promieniowej

74 Część 2 Palpacja kości i więzadeł

7

CZĘŚĆ 1: OBRĘCZ BARKOWA

Widok obręczy barkowej od strony przednio-przyśrodkowej (ryc. 7-1)

Staw mostkowo-obojczykowy. Palpację należy rozpocząć od zlokalizowania wcięcia szyjnego rękojeści mostka, a następnie uciskać w kierunku bocznym w celu palpacyjnego wyczucia stawu mostkowo-obojczykowego (SC, sternoclavicular) znaj-dującego się pomiędzy mostkiem a przyśrodkowym (proksy-malnym) końcem obojczyka (ryc. 7-2). Aby ułatwić badanie palpacyjne stawu SC, można polecić pacjentowi wykonywa-nie czynnych ruchów ramieniem w różnych zakresach.

Obojczyk. Rozpoczynając od stawu SC, należy przesuwać się wzdłuż obojczyka od jego części przyśrodkowej w kierunku bocznym (od części proksymalnej do dystalnej), aby na całej długości dokonać palpacji kości obojczykowej (ryc. 7-3). Nale-ży zauważyć, że w części przyśrodkowej na przedniej stronie obojczyk jest wypukły, natomiast w bocznej części jest wklęsły.

UWAGA: mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy oraz górna część mięśnia mają swoje przyczepy w górnej po-

Rycina 7-1 Widok obręczy barkowej od strony przednio-przyśrodkowej.

Widok od strony przednio-przyśrodkowej

Wyrostek barkowy

Głowa kościramiennej

Wyrostek kruczy Obojczyk Mostek

Wcięcie szyjne

Rycina 7-2 Staw mostkowo-obojczykowy (SC).


Rycina 7-3 Obojczyk.


wierzchni obojczyka. Mięsień piersiowy większy, przednia część mięśnia naramiennego oraz mięsień podobojczykowy przyczepiają się do dolnej powierzchni obojczyka.

Rozdział 7 Palpacja kości kończyny górnej i jej więzadła 75

7

Wyrostek kruczy łopatki. Aby zlokalizować wyrostek kruczy łopatki (ryc. 7-4) umiejscowiony pod mięśniem piersiowym większym, należy rozpocząć palpację od wklęsłości w dy-stalnej części obojczyka i przemieszczać się w dolną część łopatki. W trakcie badania palpacyjnego trzeba zwrócić uwagę na boczne zagięcie wierzchołka wyrostka. Jeśli loka-lizacja wyrostka w trakcie przemieszczania w dół obojczyka sprawia trudności, można rozpocząć badanie palpacyjne od wierzchołka wyrostka kruczego. Należy w tym przypad-ku zlokalizować dalszą boczną część obojczyka, przesunąć w dół, w stronę głowy kości ramiennej, a następnie wyko-nywać delikatne ruchy w kierunku przyśrodkowym w celu wyczucia wierzchołka wyrostka kruczego.

UWAGA: trzy mięśnie mają swoje przyczepy na wyrost-ku kruczym: głowa krótka mięśnia dwugłowego ramienia, mięsień kruczo-ramienny oraz mięsień piersiowy mniejszy.

Wyrostek obojczykowy łopatki. Po wykonaniu badania pal-pacyjnego wyrostka kruczego łopatki, należy przesunąć się z powrotem w stronę obojczyka i kontynuować palpację w kierunku bocznym (dystalnym), do momentu zlokalizo-wania wyrostka obojczykowego łopatki (ryc. 7-5), który znaj-duje się na końcu obojczyka (wierzchołku ramienia).

UWAGA: górna część mięśnia czworobocznego oraz mię-sień naramienny przyczepiają się do wyrostka obojczyko-wego łopatki. Dystalne ścięgno mięśnia nadgrzebieniowego przebiega pod wyrostkiem obojczykowym i przyczepia się na guzku większym głowy kości ramiennej.

Staw barkowo-obojczykowy. Najskuteczniejszym spo-sobem lokalizacji stawu barkowo-obojczykowego (AC, ac-romioclavicular) jest wykonanie palpacji w kierunku przy-środkowym od wyrostka obojczykowego w stronę obojczy-ka, aż do momentu dotarcia do stawu AC (ryc. 7-6). Jest to najłatwiejszy sposób ponieważ dystalny koniec obojczyka wystaje nieznacznie nad wyrostkiem kruczym.

Widok łopatki od strony tylno-bocznej (ryc. 7-7)Wyrostek obojczykowy łopatki oraz grzebień łopatki. Grzebień

łopatki stanowi tylne przedłużenie wyrostka obojczykowe-go. W celu zlokalizowania grzebienia łopatki należy rozpo-cząć badanie palpacyjne od wyrostka kruczego (ryc. 7-8A) i kontynuować palpację wzdłuż jego długości w kierunku tylnym. Palpację grzebienia łopatki (ryc. 7-8B) należy wy-konywać wzdłuż jego długości do przyśrodkowego brzegu łopatki. Grzebień łopatki najłatwiej wyczuć palpacyjnie za pomocą techniki pociągania prostopadłego przy jednoczes-nym przemieszczaniu się w kierunku tylnym.

UWAGA: tylna część mięśnia naramiennego i mięsień czworoboczny mają swoje przyczepy na grzebieniu łopatki. Mięsień równoległoboczny mniejszy przyczepia się do trój-kąta grzebienia łopatki.

Dół nadgrzebieniowy łopatki. W celu przeprowadzenia ba-dania palpacyjnego dołu nadgrzebieniowego łopatki na-leży zlokalizować grzebień łopatki i ześlizgnąć się po nim w kierunku górnym (ryc. 7-9). Palpację należy wykonywać Rycina 7-4 Wyrostek kruczy łopatki.


Rycina 7-5 Wyrostek obojczykowy łopatki.


Rycina 7-6 Staw barkowo-obojczykowy.



7Rycina 7-7 Widok łopatki od strony tylno-bocznej.

Widok od strony tylno-bocznej

Kąt górny

Brzeg górny

Grzebień łopatki

Wyrostek barkowy

Brzeg boczny

Dół nadgrzebieniowy

Trójkąt grzebieniowy łopatki

Dół podgrzebieniowy

Brzeg przyśrodkowy

Kąt dolny

Rycina 7-8 Wyrostek obojczykowy łopatki oraz grzebień łopatki.

Widok od strony tylno-bocznejA Widok od strony tylno-bocznejB

Rycina 7-9 Dół nadgrzebieniowy łopatki.


wzdłuż górnej krawędzi grzebienia łopatki w obrębie dołu nadgrzebieniowego łopatki.

UWAGA: dół nadgrzebieniowy łopatki znajduje się pod górną częścią mięśnia oraz pod mięśniem nadgrzebienio-wym. Mięsień nadgrzebieniowy przyczepia się do dołu nad-grzebieniowego łopatki.

Dół podgrzebieniowy łopatki. W celu wykonania palpacji do-łu podgrzebieniowego należy zlokalizować grzebień łopatki i ześlizgnąć się po nim w kierunku dolnym (ryc. 7-10). Po-wierzchnia dołu podgrzebieniowego łopatki jest większa od powierzchni dołu nadgrzebieniowego łopatki.

UWAGA: Mięsień podgrzebieniowy przyczepia się do dołu podgrzebieniowego łopatki. Tylna część mięśnia nara-miennego pokrywa znaczną część dołu podgrzebieniowego.

Brzeg przyśrodkowy łopatki (w okolicy trójkąta grzebieniowego łopatki). W celu jego lokalizacji, należy kontynuować palpację wzdłuż grzebienia łopatki, aż do momentu dotarcia do brze-


7

gu przyśrodkowego łopatki (ryc. 7-11). Miejsce zakończenia grzebienia łopatki w okolicy jej brzegu przyśrodkowego jest określane jako trójkąt grzebienia łopatki. W trakcie badania można polecić pacjentowi wykonanie protrakcji (ruchu do przodu) i retrakcji (ruchu do tyłu) łopatki w stawie łopatko-wo-żebrowym, co ułatwi wyodrębnienie brzegu przyśrod-kowego łopatki. Bierna retrakcja łopatki pacjenta w znacz-nym stopniu ułatwia lokalizację brzegu przyśrodkowego łopatki.

UWAGA: mięsień dźwigacz łopatki oraz mięsień rów-noległoboczny przyczepiają się do tylnej krawędzi brzegu przyśrodkowego łopatki. Mięsień zębaty przedni przycze-pia się do brzegu przyśrodkowego łopatki od jego przed-niej strony.

Kąt górny łopatki. Po uprzednim zlokalizowaniu brzegu przyśrodkowego łopatki, należy kontynuować wzdłuż niego badanie palpacyjne w kierunku górnym, aż do osiągnięcia

kąta górnego łopatki (ryc. 7-12). Pomocne jest polecenie pa-cjentowi podniesienia (elewacji) i opuszczenia (depresji) ło-patki w trakcie palpacji kąta górnego.

UWAGA: mięsień dźwigacz łopatki ma swoje przyczepy na kącie górnym łopatki.

Kąt dolny łopatki. Badanie palpacyjne należy wykonywać wzdłuż brzegu przyśrodkowego łopatki od kąta górnego w kierunku dolnym, aż do kąta dolnego łopatki (ryc. 7-13).

UWAGA: mięsień najszerszy grzbietu i mięsień obły więk-szy przyczepiają się na lub w okolicy kąta dolnego łopatki.

Brzeg boczny łopatki. Od kąta dolnego łopatki należy kontynu-ować palpację w kierunku górnym wzdłuż brzegu bocznego łopatki (ryc. 7-14). Najłatwiej wyczuć go palpacyjnie, uciskając w kierunku przyśrodkowym. Badanie palpacyjne można wy-konywać wzdłuż całej długości brzegu dolnego łopatki do guz-

Rycina 7-10 Dół podgrzebieniowy łopatki.


Rycina 7-11 Brzeg przyśrodkowy łopatki (w okolicy trójkąta grzebie-niowego łopatki).


Rycina 7-12 Kąt górny łopatki.


Rycina 7-13 Kąt dolny łopatki.



7

ka podpanewkowego łopatki, położonego poniżej wydrążenia stawowego łopatki. Aby upewnić się, czy guzek podpanewko-wy został właściwie zlokalizowany, należy poprosić pacjenta o wykonanie wyprostu przedramienia w stawie łokciowym z zastosowaniem oporu zewnętrznego, co wyodrębni przyczep głowy długiej mięśnia trójgłowego ramienia na guzku podpa-newkowym. Można zastosować oporowanie zewnętrzne wy-prostu przedramienia w stawie łokciowym lub wykorzystać czynny ruch nacisku przedramienia pacjenta na jego udo.

UWAGA: mięsień obły większy i mniejszy przyczepiają się do bocznego brzegu łopatki; głowa długa mięśnia trójgłowe-go ramienia przyczepia się do guzka podpanewkowego ło-patki. W części przedniej mięsień podłopatkowy przyczepia się w pobliżu lub do brzegu bocznego łopatki.

Brzeg górny łopatki. Brzeg górny łopatki jest znacznie trud-niejszy do zbadania palpacyjnego niż boczny i przyśrod-kowy. Należy rozpocząć od wykonania ponownej palpacji brzegu przyśrodkowego w kierunku kąta górnego. Po zlo-kalizowaniu kąta górnego łopatki należy kontynuować pal-pację bocznie wzdłuż brzegu górnego. Siła nacisku powinna być skierowana w dół, prostopadle do powierzchni brze-gu górnego łopatki (ryc. 7-15). Uniesienie łopatki w stawie łopatkowo-żebrowym może ułatwić wyodrębnienie brzegu górnego. Zazwyczaj nie jest możliwe wykonanie badania palpacyjnego wzdłuż całej długości brzegu górnego łopatki.

UWAGA: mięsień łopatkowo-gnykowy przyczepia się do brzegu górnego łopatki. Mięsień dźwigacz łopatki również ma swoje przyczepy na brzegu górnym łopatki w okolicy kąta górnego łopatki.

Dół podłopatkowy. Dół podłopatkowy jest zlokalizowany na przedniej powierzchni łopatki i może sprawiać niewielkie kło-poty w badaniu palpacyjnym. Należy ułożyć pacjenta w po-zycji na wznak, chwycić brzeg przyśrodkowy łopatki pacjenta jednorącz i wykonać pasywną prortakcję łopatki. Jednocześ-nie drugą ręką należy powoli, ale zdecydowanie, wykonać badanie palpacyjne przedniej części łopatki (ryc. 7-16).

UWAGA: mięsień podłopatkowy przyczepia się do dołu podłopatkowego na przedniej powierzchni łopatki. Mięsień

zębaty przedni również przyczepia się na przedniej po-wierzchni łopatki, wzdłuż brzegu przyśrodkowego.

CZĘŚĆ 2: RAMIĘ I PRZEDRAMIĘ

Guzek większy kości ramiennej, bruzda międzyguzkowa kości ramiennej i guzek mniejszy kości ramiennej. Guzek większy le-ży bocznie w stosunku do bruzdy międzyguzkowej; guzek mniejszy natomiast zlokalizowany jest przyśrodkowo od bruzdy międzyguzkowej. Badanie palpacyjne należy rozpo-cząć od zlokalizowania przednio-bocznego brzegu wyrostka obojczykowego łopatki i ześlizgnąć się z niego na głowę ko-ści ramiennej – palce terapeuty powinny się teraz znaleźć na guzku większym kości ramiennej. Na ryc. 7-17A przedsta-wiono widok od strony przednio-bocznej. Na ryc. 7-17B zi-lustrowano natomiast widok z góry, który uwidacznia kon-tury guzka większego i mniejszego oraz bruzdę międzyguz-kową. Dalszy krok to palpacja płasko ułożonymi palcami w poprzek przedniej powierzchni głowy kości ramiennej, podczas wykonywania biernego ruchu rotacji zewnętrznej ramienia w stawie ramiennym. W trakcie przesuwania się

Rycina 7-14 Brzeg boczny łopatki.

Widok od strony tylno-bocznej Rycina 7-15 Brzeg górny łopatki.


Rycina 7-16 Dół podłopatkowy.

Widok od strony bocznej


7

bruzdy międzyguzkowej pod opuszkami, palce wykonujące palpację powinny się w nią zagłębić (ryc. 7-17C). Kontynu-ując wykonywanie pasywnego ruchu bocznej rotacji ramie-niem pacjenta, można wyczuć palpacyjnie guzek mniejszy położony przyśrodkowo w stosunku do bruzdy międzyguz-kowej (ryc. 7-17D). Jeśli ten sposób zlokalizowania guzków i bruzdy międzyguzkowej sprawia problemy, można spró-bować zlokalizować je podczas wykonywania zewnętrznej i wewnętrznej rotacji ramienia pacjenta.

UWAGA: głowa długa mięśnia dwugłowego ramienia przebiega w bruździe międzyguzkowej; mięsień nadgrze-bieniowy, mięsień podgrzebieniowy oraz mięsień obły mniejszy przyczepiają się do guzka większego; mięsień pod-łopatkowy przyczepia się do guzka mniejszego.

Guzowatość naramienna kości ramiennej. Od guzków głowy kości ramiennej należy przemieścić się w dół, wzdłuż bocz-nej powierzchni trzonu kości ramiennej, aż do wyniosłości kostnej położonej na wysokości około ⅓ długości trzonu kości ramieniowej. Ta wyniosłość to guzowatość naramien-na kości ramiennej (ryc. 7-18). Może być ona zlokalizowana

również podczas palpacji w dół ścięgna dystalnego mięśnia naramiennego, który przyczepia się na guzowatości nara-miennej.

UWAGA: mięsień naramienny ma przyczep dystalny na guzowatości naramiennej kości ramiennej. Również proksy-malny przyczep mięśnia ramiennego znajduje się w pobliżu guzowatości naramiennej.

Nadkłykieć przyśrodkowy i nadkłykieć boczny kości ramiennej. Aby zlokalizować nadkłykieć przyśrodkowy oraz nadkły-kieć boczny kości ramiennej (epicondylus medialis et lateralis) należy polecić pacjentowi zgięcie przedramienia w stawie łokciowym do około 90 stopni, ułożyć palce (kciuk i palec środkowy) na przyśrodkowej i bocznej powierzchni ra-mienia pacjenta (ryc. 7-19A). Teraz należy przesuwać palce w kierunku dystalnym w dół ramienia pacjenta, aby z ła-twością zlokalizować przyśrodkowy i boczny nadkłykieć kości ramiennej (ryc. 7-19B). Są one łatwo wyczuwalnymi, najszerszymi punktami wzdłuż brzegów kości ramiennej w okolicy stawu łokciowego.

UWAGA: nadkłykieć przyśrodkowy kości ramiennej sta-nowi przyczep dla pięciu mięśni: mięsień obły nawrotny, mięsień zginacz nadgarstka promieniowy, mięsień dłoniowy długi, mięsień zginacz nadgarstka łokciowy i mięsień zgi-nacz palców dłoni powierzchowny. Mięsień zginacz długi kciuka również zwykle przyczepia się do nadkłykcia przy-środkowego kości ramiennej. Do nadkłykcia bocznego kości ramiennej natomiast przyczepia się sześć mięśni: mięsień prostownik promieniowy krótki nadgarstka, mięsień pro-stownik palców, mięsień prostownik palca małego, mięsień prostownik łokciowy nadgarstka, mięsień łokciowy i mię-sień odwracacz.

Wyrostek łokciowy kości łokciowej. Wyrostek łokciowy kości łokciowej jest niezwykle łatwy do zlokalizowania. Należy położyć kciuk i palec środkowy na nadkłykciach przyśrod-kowym i bocznym kości ramiennej. Palec wskazujący nato-miast należy położyć na wyrostku łokciowym, dokładnie pośrodku między nadkłykciami (ryc. 7-20). Jeżeli staw łok-ciowy pacjenta jest zgięty, wyrostek łokciowy będzie prze-sunięty w kierunku dystalnym dalej niż nadkłykcie kości

Rycina 7-17 Guzek większy kości ramiennej, bruzda międzyguzkowa kości ramiennej i guzek mniejszy kości ramiennej.

B C DWidok z góry

AWidok od strony przednio-bocznej

Rycina 7-18 Guzowatość naramienna kości ramiennej.

Widok od strony bocznej


7

guzka kości łódeczkowatej oraz guzka kości czworobocznej większej.

CZĘŚĆ 4: ŚRODKOWE KOŚCI NADGARSTKA (KOŚĆ GŁÓWKOWATA, KOŚĆ KSIĘŻYCOWATA I KOŚĆ CZWOROBOCZNA MNIEJSZA)

Podstawa trzeciej kości śródręcza i kość główkowata. Guzek Li-stera kości promieniowej, podstawa trzeciej kości śródręcza oraz kość główkowata (w szeregu dalszym kości nadgarstka) są ułożone w linii prostej na grzbietowej stronie nadgarstka/ręki (ryc. 7-38A). W pierwszej kolejności należy zlokalizować guzek grzbietowy kości promieniowej (ryc. 7-31), a następ-nie wykonywać badanie palpacyjne w kierunku dystalnym, do podstawy trzeciej kości śródręcza (ryc. 7-38B). Podstawa kości śródręcza jest to poszerzony, proksymalny koniec kości śródręcza (podstawa trzeciej kości śródręcza jest największa i najbardziej uwypuklona, jest ona położona przyśrodkowo w stosunku do podstawy drugiej kości śródręcza). Po zloka-lizowaniu podstawy trzeciej kości śródręcza należy ześlizg-nąć się z niej w kierunku proksymalnym na kość główko-watą (ryc. 7-38C). Aby lepiej wyodrębnić kość główkowatą, można polecić pacjentowi wykonanie czynnego zgięcia i od-chylenia łokciowego ręki w stawie nadgarstkowym. Spowo-duje to wyraźniejsze wystawanie kości główkowatej, która podczas ruchu będzie lekko naciskać na palce terapeuty.

UWAGA: mięsień przywodziciel kciuka przyczepa się do przedniej powierzchni kości główkowatej.

Kość księżycowata. Kość księżycowata jest jedną z kości nadgarstka położoną w szeregu bliższym kości nadgarst-ka, pomiędzy kością łódeczkowatą (po stronie łokciowej) a kością trójgraniastą (po stronie promieniowej). Palpację kości księżycowatej najlepiej przeprowadzać od strony tyl-nej. Aby ją zlokalizować, należy przesuwać się w kierunku proksymalnym od kości główkowatej, nieznacznie skręca-jąc w stronę łokciową. Obszar ten stanowi palpacyjnie wy-czuwalne zagłębienie. Następnie należy polecić pacjentowi wykonanie naprzemiennego czynnego zgięcia i wyprostu ręki w stawie nadgarstkowym. W trakcie zgięcia kość księ-życowata uwypukli się, naciskając ku górze na palce tera-peuty i będzie dobrze wyczuwalna palpacyjnie (ryc. 7-39).

Aby zlokalizować guzek kości łódeczkowatej, należy roz-począć badanie na powierzchni bocznej kości łódeczkowa-tej (ryc. 7-33A), a następnie przesuwać się o około 0,5–1 cm w kierunku przednim, aż do momentu wyczucia guzka kości łódeczkowatej (ryc. 7-33A). Lokalizację guzka kości czworobocznej większej należy rozpocząć od powierzch-ni bocznej kości czworobocznej większej i kontynuować ją, przesuwając się o około 1 cm w kierunku przednim, aż do wyczucia guzka kości czworobocznej większej (ryc. 7-33B). Należy pamiętać, że guzek kości czworobocznej większej jest położony dystalnie w odległości około 1 cm od guzka kości łódeczkowatej.

UWAGA: mięsień przeciwwstawiacz kciuka przyczepia się do guzka kości czworobocznej większej. Mięsień odwo-dziciel krótki kciuka przyczepia się zarówno do guzka kości łódeczkowatej, jak i guzka kości czworobocznej większej. Mięsień zginacz krótki kciuka ma przyczepy na przedniej powierzchni kości czworobocznej. Troczek zginaczy two-rzący sklepienie kanału nadgarstka także przyczepia się do

Rycina 7-36 Widok nadgarstka od strony przedniej (dłoniowej).

Widok od strony przedniej (dłoniowej)

Guzek kości łódeczkowatej

Kość promieniowa Kość łokciowa

Kość trójgraniasta

Kość główkowata

Kość grochowata

Haczyk kości haczykowatej

Podstawa V kości śródręcza

Podstawa III kościśródręcza

Kość czworobocznamniejsza

Guzek kościczworobocznej

większej

Kość księżycowata

Rycina 7-37 Guzki kości łódeczkowatej i kości czworobocznej większej.


A B


7

Wyprost natomiast spowoduje brak możliwości palpacji kości księżycowatej.

Podstawa drugiej kości śródręcza i kość czworoboczna mniejsza (ryc. 7-40). Kość czworoboczna mniejsza jest położona cen-tralnie w bliższym szeregu kości nadgarstkowych, w bezpo-średniej bliskości kości czworobocznej większej, proksymal-nie w stosunku do podstawy drugiej kości śródręcza. Pal-pacja kości czworobocznej większej jest zalecana z kierunku tylnego. Najpierw należy zlokalizować podstawę trzeciej kości śródręcza (ryc. 7-38B), a następnie ześlizgnąć się z niej w kierunku promieniowym na podstawę drugiej kości śród-ręcza (ryc. 7-40A). Po zlokalizowaniu podstawy drugiej ko-ści śródręcza należy się z niej ześlizgnąć w kierunku proksy-malnym, by znaleźć się na powierzchni kości czworobocznej mniejszej (ryc. 7-40B). W celu mocniejszego wyodrębnienia

Rycina 7-38 Podstawa trzeciej kości śródręcza i kość główkowata.

Widok od strony grzbietowej Widok od strony bocznej(promieniowej)

Kość promieniowa

Kość główkowata

Podstawa IIIkości śródręcza

Guzek grzbietowy

A

B

C

Guzek grzbietowy

Rycina 7-39 Kość księżycowata.

Widok od strony bocznej (promieniowej)

BWidok od strony tylno-bocznej (grzbietowo-promieniowej)

A

Rycina 7-40 Podstawa drugiej kości śródręcza i kość czworo-boczna mniejsza.


7

proksymalnym (oraz w kierunku brzegu łokciowego), aby znaleźć się na grzbietowej powierzchni kości trójgraniastej (ryc. 7-43D).

CZĘŚĆ 6: PRZEDNIA STRONA STAWU NADGARSTKOWEGO

Widok stawu nadgarstkowego z przodu (dłoniowy) (ryc. 7-44)

Kość grochowata i haczyk kości haczykowatej. Kość grochowa-ta jest kością bliższego szeregu kości nadgarstka, położoną bocznie nad kością trójgraniastą po stronie łokciowej. Jest ona dobrze widoczna i łatwa do palpacji od przedniej strony nadgarstka, leżąc dystalnie w stosunku do kości łokciowej (ryc. 7-45A). Kość haczykowata jest również łatwa do zba-dania palpacyjnego od strony dłoniowej ręki. A precyzując, łatwy w palpacji jest haczyk kości haczykowatej. Palpację należy rozpocząć od zlokalizowania kości grochowatej, a na-stępnie oddalić się od niej o około 1–1,5 cm w kierunku bocz-nym i dystalnym (do linii pośrodkowej ręki) (ryc. 7-45B). Uwaga: haczyk kości haczykowatej jest strukturą punktowo wystającą i jego palpacja może powodować niewielki dy-skomfort.

UWAGA: do kości grochowatej przyczepia się mięsień zgi-nacz nadgarstka łokciowy i odwodziciel palca małego ręki. Natomiast do haczyka kości haczykowatej przyczepiają się zginacz łokciowy nadgarstka, zginacz palca małego ręki, przeciwstawiacz palca małego. Więzadło poprzeczne nad-garstka (troczek zginaczy) tworzące sklepienie kanału nad-garstka, również przyczepia się do kości grochowatej i ha-czyka kości haczykowatej.

Najbardziej uwypuklone punkty kostne nadgarstka po stronie dło-niowej. Na stronie dłoniowej nadgarstka leżą cztery dobrze widoczne i łatwe do palpacji punkty kostne stawu nadgarstko-wego. Są to: kość grochowata i haczyk kości haczykowatej po stronie łokciowej oraz guzek kości łódeczkowatej i guzek kości czworobocznej większej po stronie promieniowej (ryc. 7-46).

kości czworobocznej mniejszej można polecić pacjentowi wykonanie czynnego ruchu zgięcia i odchylenia łokciowego ręki w stawie nadgarstkowym. Spowoduje to wyraźniejsze wystawanie kości czworobocznej mniejszej, która podczas ruchu będzie lekko naciskać na palce terapeuty.

CZĘŚĆ 5: STRONA ŁOKCIOWA STAWU NADGARSTKOWEGO (KOŚĆ TRÓJGRANIASTA, KOŚĆ HACZYKOWATA I KOŚĆ GROCHOWATA)

Kość trójgraniasta. Kość trójgraniasta jest kością nadgarstka położoną w bliższym szeregu kości nadgarstka po stronie bocznej (łokciowej), dystalnie w stosunku do wyrostka ryl-cowatego kości łokciowej po stronie grzbietowej nadgarstka. Najłatwiejszym sposobem palpacji kości trójgraniastej jest zlokalizowanie brzegu przyśrodkowego wyrostka rylcowa-tego kości łokciowej i ześlizgnięcie się w kierunku dystal-nym, bezpośrednio na powierzchnię kości trójgraniastej (ryc. 7-41). Aby wyraźniej wyodrębnić brzegi kości trójgraniastej, należy polecić pacjentowi naprzemienne wykonanie czyn-nego odchylenia promieniowego i łokciowego ręki w stawie nadgarstkowym. W trakcie odchylenia promieniowego kość trójgraniasta uwypukli się, naciskając na palce terapeuty i będzie dobrze wyczuwalna palpacyjnie, natomiast odchy-lenie łokciowe spowoduje brak możliwości palpacji kości trójgraniastej.

Podstawa piątej kości śródręcza i kość haczykowata. Choć jest to skomplikowane badanie, palpację kości haczykowatej często wykonuje się po łokciowej stronie nadgarstka. Po zlokalizo-waniu kości trójgraniastej po stronie łokciowej należy kon-tynuować palpację w kierunku dystalnym, aż do momentu osiągnięcia podstawy piątej kości śródręcza (ryc. 7-42A). Na-stępnie ześlizgnąć się w kierunku proksymalnym do zagłę-bienia położonego między podstawą piątej kości śródręcza a kością haczykowatą. W tym właśnie miejscu można wyko-nać badanie palpacyjne łokciowej powierzchni kości haczy-kowatej (ryc. 7-42B).

Podstawa czwartej kości śródręcza oraz grzbietowa strona ko-ści haczykowatej i kości trójgraniastej. Najpierw należy znaleźć grzbietową powierzchnię podstawy piątej kości śródręcza (ryc. 7-43A). Następnie należy przemieścić palec w kierunku promieniowym na powierzchnię podstawy czwartej kości śródręcza (ryc. 7-43B). Dalej należy ześlizgnąć się w kierun-ku proksymalnym, na grzbietową stronę kości haczykowatej (ryc. 7-43C). Z tego miejsca należy zsunąć palec w kierunku

Rycina 7-41 Kość trójgraniasta.

Widok od strony przyśrodkowej (łokciowej)

Rycina 7-42 Podstawa piątej kości śródręcza i kość haczykowata.

Widok od strony przyśrodkowej (łokciowej)

A

B


7

CZĘŚĆ 7: RĘKA

Kości śródręcza oraz stawy śródręczno-paliczkowe. Wyróżnia się pięć kości śródręcza położonych dystalnie w stosunku do kości nadgarstka i proksymalnie w stosunku do kości pal-ców. Każda z pięciu kości śródręcza może być łatwo zbada-na palpacyjnie, zarówno po stronie grzbietowej, łokciowej, jak i promieniowej. Palpację każdej kości śródręcza należy rozpocząć od zlokalizowania jej strony grzbietowej w do-

A

C

B

D

Widok od strony tylno-przyśrodkowej (grzbietowo-łokciowej)

Rycina 7-43 Podstawa czwartej kości śródręcza oraz grzbietowa strona kości haczykowatej i kości trójgraniastej.

Rycina 7-44 Widok nadgarstka z przodu (dłoniowy).


Guzek kościłódeczkowatej

Kośćpromieniowa

Kość trójgraniasta

Haczyk kości haczykowatej

Kość grochowataGuzek kościczworobocznej

większej

wolnym punkcie długości trzonu kości śródręcza (uwaga: na rycinie 7-47 zilustrowano palpację promieniowej strony dru-giej kości śródręcza i drugiego stawu śródręczno-paliczko-wego [MCP, metacarpophalangeal]). Po zlokalizowaniu trzonu należy przemieszczać się wzdłuż jego długości w kierun-ku proksymalnym, aż do momentu wyczucia rozszerzonej podstawy (podstawa trzeciej kości śródręcza jest największą z pięciu podstaw). Jeśli wykonywana jest palpacja w kierun-ku proksymalnym do każdej z podstaw, możliwa jest pal-pacja stawu nadgarstkowo-śródręcznego każdej kości śród-ręcza (palpacja każdej podstawy kości śródręcza została już omówiona w tym rozdziale). Badanie każdego trzonu kości śródręcza należy kontynuować, przesuwając palce w kierun-ku dystalnym, po stronie grzbietowej lub promieniowej, aż do momentu wyczucia rozszerzonej głowy kości śródręcza. Palpacja wykonywana dystalnie do głowy każdej kości śród-ręcza umożliwia wyodrębnienie stawów MCP.

UWAGA: do pierwszej kości śródręcza przyczepiają się: mięsień zginacz promieniowy nadgarstka, mięsień zginacz łokciowy nadgarstka, mięsień prostownik promieniowy dłu-gi nadgarstka, mięsień prostownik promieniowy krótki nad-garstka, mięsień prostownik łokciowy nadgarstka, mięsień przeciwstawiacz palca małego, mięśnie międzykostne oraz mięśnie międzykostne grzbietowe ręki przyczepiają się do kości śródręcza od II do IV. Mięśnie: odwodziciel długi kciu-ka, przywodziciel kciuka, zginacz krótki kciuka, przeciwsta-wiacz kciuka i międzykostne grzbietowe przyczepiają się do I kości śródręcza.

Paliczki i stawy międzypaliczkowe. Każdy palec składa się z trzech paliczków (z wyjątkiem kciuka składającego się z dwóch paliczków). Każdy paliczek jest zbudowany z poło-żonej proksymalnie rozszerzonej podstawy, trzonu oraz dy-


7

nie 7-50 zobrazowano palpację promieniowej (bocznej) stro-ny trzonu paliczka dalszego.

UWAGA: do proksymalnych paliczków palców II–V przy-czepiają się: mięsień odwodziciel palca małego ręki, mięsień zginacz palca małego ręki, mięśnie międzykostne dłoniowe oraz mięśnie międzykostne grzbietowe ręki. Mięsień zginacz powierzchowny palców, mięsień prostownik, mięsień pro-stownik palca małego oraz mięsień prostownik palca wska-zującego przyczepiają się do środkowych paliczków palców II–V. Z kolei na dystalnych paliczkach palców II–V mają

stalnie rozszerzonej części – głowy. Można łatwo wykonać badanie palpacyjne każdej z tych części od strony grzbieto-wej, łokciowej i promieniowej (uwaga: palpacja dystalnych paliczków jest utrudniona ze względu na obecność paznok-ci). Pomiędzy bliższym a środkowym paliczkiem każdego palca znajduje się staw międzypaliczkowy bliższy (PIP). Na-tomiast między środkowym i dalszym paliczkiem leży staw międzypaliczkowy dalszy (DIP). Pomiędzy bliższym a dal-szym paliczkiem kciuka znajduje się staw międzypaliczko-wy (IP). Na rycinie 7-48 zilustrowano palpację promieniowej (bocznej) strony trzonu paliczka bliższego, a także stawu PIP palca wskazującego. Na rycinie 7-49 ukazano palpację promieniowej (bocznej) strony trzonu paliczka środkowego, a także stawu DIP palca wskazującego. Natomiast na ryci-


A

B

Rycina 7-45 Kość grochowata i haczyk kości haczykowatej.

Rycina 7-46 Najbardziej uwypuklone punkty kostne nadgarstka po stronie dłoniowej.


Guzek kościłódeczkowatej

Haczyk kościhaczykowatej

Kość grochowataGuzek kościczworobocznej

większej

Rycina 7-47 Kości śródręcza oraz stawy śródręczno-paliczkowe.


Rycina 7-48 Paliczki i stawy międzypaliczkowe.



7przyczepy następujące mięśnie: mięsień zginacz głęboki pal-ców, mięsień prostownik palców, mięsień prostownik palca małego oraz mięsień prostownik palca wskazującego.

Paliczki i stawy międzypaliczkowe kciuka. Tak jak w przypadku palców od II do V, palpacja paliczków i stawu IP kciuka są łatwe do wykonania. Na rycinie 7-51 przedstawiono badanie palpacyjne promieniowej (bocznej) strony trzonu kości śród-ręcza oraz stawu śródręczno-paliczkowego (MCP) kciuka. Na rycinie 7-52 zilustrowano badanie palpacyjne promienio-wej (bocznej) strony paliczka bliższego oraz stawu między-paliczkowego (IP) kciuka. Natomiast na rycinie 7-53 przed-stawiono badanie palpacyjne promieniowej (bocznej) strony trzonu paliczka dalszego kciuka.

UWAGA: do paliczka bliższego kciuka przyczepiają się: mięsień odwodziciel krótki kciuka, mięsień zginacz krótki kciuka, mięsień przywodziciel kciuka oraz mięsień prostow-nik krótki. Natomiast do dystalnego paliczka kciuka przy-czepiają się: mięsień zginacz długi kciuka oraz mięsień pro-stownik długi kciuka.

CZĘŚĆ 8: WIĘZADŁA KOŃCZYNY GÓRNEJ

Zbudowane z tkanki włóknistej więzadła łączą poszczególne kości tworzące staw. Ich główną funkcją jest stabilizacja sta-wu poprzez ograniczenie możliwego do wykonania ruchu. Na rycinie 7-54 przedstawiono więzadła kończyny górnej prawej widoczne od strony przedniej. Na rycinie 7-55 poka-zano więzadła nadgarstka i ręki prawej widoczne od strony przedniej. Na rycinie 7-56 przedstawiono więzadła kończy-ny górnej prawej widoczne od strony tylnej. Natomiast na rycinie 7-57 zaprezentowano więzadła nadgarstka i ręki pra-wej widoczne od strony tylnej.

Rycina 7-49 Palpacja promieniowej (bocznej) strony trzonu paliczka środkowego oraz stawu DIP palca wskazującego.


Rycina 7-50 Palpacja promieniowej (bocznej) strony trzonu dystalne-go paliczka palca wskazującego.


Rycina 7-51 Badanie palpacyjne promieniowej (bocznej) strony trzonu kości śródręcza oraz stawu śródręczno-paliczkowego (MCP) kciuka.

Widok od strony bocznej(promieniowej)

Rycina 7-52 Badanie palpacyjne promieniowej (bocznej) strony pa-liczka bliższego oraz stawu międzypaliczkowego (IP) kciuka.


Rycina 7-53 Badanie palpacyjne promieniowej (bocznej) strony trzo-nu paliczka dystalnego kciuka.



7

Rycina 7-54 Widok z przodu więzadeł kończyny górnej prawej.

Więzadło czworoboczne

Więzadło stożkowateWięzadło kruczo--obojczykowe

Obojczyk

Więzadło mostkowo-obojczykowe przednie

Więzadło międzyobojczykowe

Więzadło żebrowo-obojczykowe

Pierwsze żebro

Więzadło poboczne łokciowe

Struna skośna

Błona międzykostna przedramienia

Kość łokciowa

Więzadło dłoniowe nadgarstka

Więzadło poprzeczne nadgarstka; troczek zginaczy

Więzadła dłonioweTorebki stawowe stawów

międzypaliczkowych

Torebki stawowe stawówśródręczno-paliczkowych

Kość promieniowa

Więzadło obrączkowe

Więzadło pobocznepromieniowe

Torebka stawu łokciowego

Górne

PrzyśrodkoweDolne

Więzadłaobrąbkowo-

-ramienne

Więzadło poprzeczne ramienia

Więzadło kruczo-ramienne

Torebka stawu łopatkowo-ramiennego

Wyrostek barkowy łopatki

Więzadło kruczo-barkowe

Więzadło barkowo-obojczykowe

Wyrostek kruczyłopatki


7

Rycina 7-55 Widok z przodu więzadeł nadgarstka i ręki prawej.

Kość łokciowa

Krążek stawowy

Więzadło łokciowo--nadgarstkowe dłonioweWięzadło łokciowe poboczne

Więzadło księżycowo-trójgraniaste

Więzadła międzynadgarstkowe dłoniowe

Kość grochowata

Więzadła wewnętrzne dłoniowe krótkieszeregu dalszego

Więzadła poprzeczne głębokie śródręcza

Więzadła międzyśródręczne dłoniowe

Więzadła dłoniowe

Więzadła śródręczno-paliczkowe poboczne

Więzadła międzypaliczkowe poboczne bliższe

Więzadła międzypaliczkowe poboczne dalsze


Więzadło poboczne promieniowe

Więzadła poboczne promieniowe

Torebki stawowe stawówśródręczno-paliczkowych

i międzypaliczkowych

Więzadło międzyśródręczne

Więzadło skośne przednie

Kość czworoboczna większa


Więzadło promieniowo-łódeczkowate

Więzadło promieniowo-księżycowate

Więzadło promieniowo-główkowate

Więzadło promieniowo-łokciowe dłoniowe dalsze


Kość promieniowaWięzadłapromieniowo-

-nadgarstkowedłoniowe

Więzadła nadgarstkowo-śródręczne dłoniowe

Zespółwięzadełłokciowo--nadgarstkowych


7

Obojczyk

Więzadło poprzeczne łopatki górne

Więzadło barkowo-obojczykowe

Torebka stawu łopatkowo--ramiennego

Kość ramienna

Torebka stawu łokciowego


Kość promieniowa


Wyrostek rylcowaty kości promieniowej


Troczek prostowników


Torebki stawowe stawów śródręczno--paliczkowych i międzypaliczkowych



Więzadło promieniowo-łokciowe grzbietowe dalsze

Wyrostek łokciowy kości łokciowej


Rycina 7-56 Widok z tyłu więzadeł kończyny górnej prawej.


7

Więzadła promieniowo-nadgarstkowe grzbietowe

Wyrostek rylcowaty kości promieniowej

Więzadło poboczne promieniowe nadgarstka

Więzadło międzynadgarstkowe grzbietowe

Więzadło łódeczkowato-czworoboczneKość czworoboczna większa

Więzadło poboczne promieniowe nadgarstka

Więzadło skośne tylne

Staw nadgarstkowo--śródręczny kciuka

Więzadła poboczne łokciowe

Torebki stawowe stawówśródręczno-paliczkowychi międzypaliczkowych

Więzadła poboczne promieniowe

Więzadła poboczne łokciowe

Staw międzypaliczkowy dalszy

Staw międzypaliczkowy bliższy

Staw śródręczno-paliczkowy

V kość śródręcza

Więzadła nadgarstkowo--śródręczne grzbietowe

Więzadła nadgarstkowo--śródręczne grzbietowe

Kość haczykowata

Więzadła wewnętrzne grzbietowekrótkie szeregu dalszego

Więzadło pobocznełokciowe nadgarstka

Krążek stawowy

Więzadło promieniowo--łokciowe grzbietowe

Błona międzykostnaprzedramienia

Kość łokciowa

Rycina 7-57 Widok z tyłu więzadeł nadgarstka i ręki prawej.

Pytania kontrolne

1. Który mięsień leży nad wyrostkiem kruczym łopatki? Które trzy mięśnie mają swoje przyczepy na wyrostku kruczym łopatki? 2. Której struktury kostnej kontynuacją jest grzebień łopatki? 3. Której struktury kostnej potwierdzeniem lokalizacji jest wyprost stawu łokciowego przeciw oporowi? 4. Które dwa mięśnie terapeuta bierze pod uwagę przy palpacji dołu podłopatkowego? 5. Jaka struktura kostna leży po przyśrodkowej stronie bruzdy międzyguzkowej, a jaka po jej bocznej stronie? 6. Które trzy mięśnie mają swoje przyczepy na guzku większym kości ramiennej? 7. Wymień cztery z sześciu mięśni przyczepiających się na nadkłykciu bocznym kości ramiennej i wyrostku łokciowym kości

łokciowej. 8. Jakie wrażliwe struktury biegną między nadkłykciem przyśrodkowym kości ramiennej a wyrostkiem łokciowym kości

łokciowej? 9. Dlaczego podczas palpacji dołu łokciowego ramię pacjenta musi być częściowo zgięte?10. Które trzy mięśnie wyznaczają granicę tabakierki anatomicznej?11. Wymień kości nadgarstka w szeregu bliższym i dalszym, w kolejności od strony bocznej do przyśrodkowej.12. Których trzech mięśni miejscem przyczepu jest haczyk kości haczykowatej?

Wstęp

Słowa kluczowe

Zarys rozdziału

Cele rozdziału

wydanie 2

Publikacja jest skierowana do studentów fizjoterapii, fizjoterapeutów, wykwalifikowanych masażystów, rehabilitantów oraz lekarzy zajmujących się medycyną manualną. Polecana jest też tym, którzy zajmują się leczeniem następstw wszelkiego rodzaju uszkodzeń układu ruchu.

W podręczniku m.in.:

anatomia, fizjologia oraz terapia mięśniowo-powięziowych punktów spustowych;

opisy badania palpacyjnego kości i mięśni;

omówienie podstawowych i zaawansowanych technik stretchingu oraz możliwości ich zastosowania w praktyce terapeutycznej;

wskazówki ułatwiające zastosowanie poprawnej mechaniki ciała;

ilustracje struktur mięśniowo-szkieletowych w ich rzeczywistym ułożeniu w czasie wykonywania badania palpacyjnego;

pytania kontrolne do samodzielnego sprawdzania wiedzy;

opisy przypadków klinicznych



BADANIE PALPACYJNE

UKŁADÓW„Jestem przekonana, że to właśnie ta książka pomoże nowemu pokoleniu terapeutów uzyskać efekt poprawy jakości życia pacjentów”.

Słowo wstępneRuth Werner

BAD

AN

IE PA

LPAC

YJNE

M

atterUK

ŁAD

ÓW

MIĘ

ŚNIO

WE

GO

I KO

STN

EG

Oz uw

zględnieniem punktów

spustowych, stref odruchow

ych i stretchinguM

uscolino



BADANIE PALPACYJNE

Joseph E. MuscolinoSłowo wstępne Ruth Werner

Redakcja wydania polskiego

Zbigniew Śliwiński

UKŁADÓW

Tytuł oryginału: The Muscle and Bone Palpation Manual with Trigger Points, Referral Patterns, and Stretching, 2nd edition. Publikację wydano na podstawie umowy z Elsevier.

ISBN 978-83-65373-18-2

9 788365 373182

www.edraurban.pl

wydanie 2

stref odruchowych i stretchingu wdanie i kostnego · musculoskeletal anatomy flashcards; flashcards...

Documents