studie protocol

45
protokol Hemostase met een vesselseal-instrument vergeleken met conventionele bipolaire coagulatie bij de totale laparoscopische hysterectomie (TLH), laparoscopisch geassisteerde vaginale hysterectomie (LAVH) en/of adnexextirpatie; een gerandomiseerde studie

Upload: nguyendan

Post on 28-Jan-2017

236 views

Category:

Documents


5 download

TRANSCRIPT

Page 1: Studie protocol

protokol

Hemostase met een vesselseal-instrument vergeleken met conventionele bipolaire coagulatie bij de totale laparoscopische hysterectomie (TLH), laparoscopisch geassisteerde vaginale hysterectomie (LAVH) en/of adnexextirpatie; een gerandomiseerde studie

Page 2: Studie protocol

Aanbiedingsbrief

Amsterdam, 4-05-2023

Geachte heer/mevrouw,

Wij bieden u het protocol genaamd ‘Hemostase met een vesselseal-instrument vergeleken met conventionele bipolaire coagulatie bij een totale laparoscopische hysterectomie (TLH) en/of een adnexextirpatie; een multicentrische gerandomiseerde studie’ ter beoordeling aan de Medisch Ethische Toetsingscommissie van het VUmc. Het betreft een oordeel over de wetenschappelijke en medisch-ethische aspecten van dit onderzoek en over de uitvoerbaarheid in het VUmc. Omdat geen CWO het onderwerp binnen het profiel van het wetenschappelijk instituut vond passen (V-ICI), willen wij ook vragen de methodologie te beoordelen.

Bijgevoegd vindt u de volgende stukken:

- Protokol - Patienteninformatiebrief - toestemmingsformulier - goedkeuring CWO- samenvatting van het protokol- begroting van het onderzoek- vragenlijst SF36- CE-keuringsbewijs van Ligasure lap5mm volgt- ABR-formulier diskette- ABR-formulier op papier- Lijst van deelnemende centra met hoofdonderzoeker- privacyreglement

Met vriendelijke groet,

Prof. dr. H.P. van Geijn, hoofd V&G

De Heer J.C. Klarenbeek, manager cluster III

Prof. Dr. H.A.M. Brölmann, gynaecoloog VUmc

Page 3: Studie protocol

PROTOKOL versie 2 (12-5-05)

Titel

Hemostase met een vessel seal instrument vergeleken met conventionele bipolaire coagulatie bij een totale laparoscopische hysterectomie (TLH), laparoscopisch geassisteerde vaginale hysterectomie (LAVH) en/of een laparoscopische adnexextirpatie. Een gerandomiseerde studie.

Onderzoek team

Dr. P.J.M. van Kesteren, gynaecoloog 1

Dr. S. de Blok, gynaecoloog 2

Dr. E. Bakkum, gynaecoloog 2

A. Thurkow, gynaecoloog 3

Dr. M.Y. Bongers, gynaecoloog 4

Prof. Dr. H.A.M. Brölmann, gynaecoloog 5

1. Onze Lieve Vrouwen Gasthuis en VU medisch centrum, Amsterdam2. Onze Lieve Vrouwen Gasthuis, Amsterdam3. Sint Lucas Andreas Ziekenhuis4. Máxima Medisch Centrum, locatie Veldhoven5. Vrije Universiteit medisch centrum, Amsterdam

onafhankelijk arts

Prof. dr. R.J.M. Verheijen, gynaecoloog, VUmc

Achtergrond

Ondanks aantoonbare voordelen van de laparoscopisch geassisteerde vaginale hysterectomie (LAVH) en de totale laparoscopische hysterectomie (TLH) ten opzichte van de laparotomie (abdominale uterusextirpatie=AUE) in termen van postoperatieve pijn en herstel, 1 is de introductie van de laparoscopische benadering van de hysterectomie in Nederland niet tot stand gekomen. 2 Dit geldt overigens ook voor de ons omringende landen. Voor een deel kan deze impopulariteit worden toegeschreven aan de moeilijkheidsgraad van de LAVH/TLH 3 en de grotere kans op ernstige complicaties.4 Bloedingen met transfusie en letsels aan ureteren staan hierbij op de voorgrond. Deze complicaties, zoals ook de conversie naar een laparotomie, houden veelal verband met onvoldoende effectieve hemostase. Daarnaast leidt onvoldoende effectieve hemostase tot meer bloedverlies per ingreep en een langere operatieduur. De meest gebruikte hemostase-techniek bij laparoscopische operaties in de gynaecologie is de bipolaire coagulatie. Ligaturen zijn eerder uitzondering dan regel en zijn slechts in de handen van enkelen betrouwbaar. Voor vaatclips moeten de vaten geheel zijn vrijgeprepareerd, hetgeen bij een gewone hysterectomie ongebruikelijk is en monopolaire coagulatie volstaat bij bloedvaten tot ongeveer 3-4 millimeter in doorsnede. Hetzelfde geldt voor ultrasone energie (b.v. Ultracision). Uit onderzoek, waarin de kracht wordt gemeten die een vaatocclusie kan weerstaan (‘bursting pressure’ in mm Hg), is gebleken dat clips en ligaturen de hoogste bursting pressure hebben (range: 400 – 900 mm Hg) en de ultrasone hemostase de geringste (0 – 600 mm Hg). De conventionele bipolaire coagulatie zit hier – met een grote variatie –

Page 4: Studie protocol

tussen in (0 – 900 mm Hg). 5-7 Laterale schade van de verschillende hemostasetechnieken lijken elkaar niet veel te ontlopen. 8

Een nieuwe generatie bipolaire instrumenten, waarbij het coagulatiesignaal is gekenmerkt door hoge stroom bij een laag voltage en de paktang het weefsel comprimeert, bewerkstelligen een vervloeiing van het collageen en daarmee afsluiting van het bloedvat met bursting pressures vergelijkbaar met die van clips en ligaturen. 9-12 De eerste fabrikant was Valleylab van Tyco® (‘Ligasure’) die deze methode ‘vessel sealing’ noemde, maar ook andere aanbieders zijn op de markt (Erbe®, Gyrus®, Surg Rx®). In klinisch onderzoek blijken de vessel seal technieken kortere operatietijden en minder bloedverlies tot gevolg te hebben. 13-16 Eerste ervaringen zijn beschreven voor gynaecologische oncologie 17 en splenectomie. 18 Gerandomiseerde onderzoeken werden verricht naar vessel seal technieken bij vaginale uterusextirpatie 19, abdominale hysterectomie 20, hemorroidectomie 21 en maagresectie wegens carcinoom 22. Al deze onderzoeken betreffen de Ligasure®. Van de andere vesselseal-technieken is nog geen onderzoek verschenen.

Aanleiding onderzoek (rationale)

Gelet op de hemostase-gerelateerde complicaties, kenmerkend voor de LAVH/TLH, is het voor deze ingrepen van belang te weten of de vesselseal-technieken tot een effectievere hemostase leiden in termen van operatieduur, bloedverlies en aantal complicaties.

Page 5: Studie protocol

Literatuur

Reference List

1. Garry R, Fountain J, Mason S, Napp V, Brown J, Hawe J et al. The eVALuate study: two parallel randomised trials, one comparing laparoscopic with abdominal hysterectomy, the other comparing laparoscopic with vaginal hysterectomy. BMJ 2004;328:129.

2. Brolmann HA, Vervest HA, Heineman MJ. Declining trend in major gynaecological surgery in The Netherlands during 1991-1998. Is there an impact on surgical skills and innovative ability? BJOG. 2001;108:743-48.

3. Wattiez A, Soriano D, Cohen SB, Nervo P, Canis M, Botchorishvili R et al. The learning curve of total laparoscopic hysterectomy: comparative analysis of 1647 cases. J Am.Assoc.Gynecol Laparosc. 2002;9:339-45.

4. Garry R, Fountain J, Mason S, Napp V, Brown J, Hawe J et al. The eVALuate study: two parallel randomised trials, one comparing laparoscopic with abdominal hysterectomy, the other comparing laparoscopic with vaginal hysterectomy. BMJ 2004;328:129.

5. Kennedy JS, Stranahan PL, Taylor KD, Chandler JG. High-burst-strength, feedback-controlled bipolar vessel sealing. Surg.Endosc. 1998;12:876-78.

6. Landman J, Kerbl K, Rehman J, Andreoni C, Humphrey PA, Collyer W et al. Evaluation of a vessel sealing system, bipolar electrosurgery, harmonic scalpel, titanium clips, endoscopic gastrointestinal anastomosis vascular staples and sutures for arterial and venous ligation in a porcine model. J.Urol. 2003;169:697-700.

7. Matthews BD, Pratt BL, Backus CL, Kercher KW, Mostafa G, Lentzner A et al. Effectiveness of the ultrasonic coagulating shears, LigaSure vessel sealer, and surgical clip application in biliary surgery: a comparative analysis. Am.Surg. 2001;67:901-06.

8. Emam TA, Cuschieri A. How safe is high-power ultrasonic dissection? Ann.Surg 2003;237:186-91.

9. Kennedy JS, Stranahan PL, Taylor KD, Chandler JG. High-burst-strength, feedback-controlled bipolar vessel sealing. Surg.Endosc. 1998;12:876-78.

10. Landman J, Kerbl K, Rehman J, Andreoni C, Humphrey PA, Collyer W et al. Evaluation of a vessel sealing system, bipolar electrosurgery, harmonic scalpel, titanium clips, endoscopic gastrointestinal anastomosis vascular staples and sutures for arterial and venous ligation in a porcine model. J.Urol. 2003;169:697-700.

11. Matthews BD, Pratt BL, Backus CL, Kercher KW, Mostafa G, Lentzner A et al. Effectiveness of the ultrasonic coagulating shears, LigaSure vessel sealer, and surgical clip application in biliary surgery: a comparative analysis. Am.Surg. 2001;67:901-06.

Page 6: Studie protocol

12. Matthews BD, Pratt BL, Backus CL, Kercher KW, Mostafa G, Lentzner A et al. Effectiveness of the ultrasonic coagulating shears, LigaSure vessel sealer, and surgical clip application in biliary surgery: a comparative analysis. Am.Surg. 2001;67:901-06.

13. Lee WJ, Chen TC, Lai IR, Wang W, Huang MT. Randomized clinical trial of Ligasure versus conventional surgery for extended gastric cancer resection. Br.J.Surg. 2003;90:1493-96.

14. McLellan R, Anania C, Birdsall M, Bruno R, Hurd JK, Prakash P. Ligasure versus sutures in total abdominal hysterectomy. Obstet.Gynecol. 2001;97:S7-S8.

15. Levy B, Emery L. Randomized trial of suture versus electrosurgical bipolar vessel sealing in vaginal hysterectomy. Obstet.Gynecol 2003;102:147-51.

16. Romano F, Caprotti R, Franciosi C, De Fina S, Colombo G, Uggeri F. Laparoscopic splenectomy using Ligasure. Preliminary experience. Surg.Endosc. 2002;16:1608-11.

17. Dubuc-Lissoir J. Use of a new energy-based vessel ligation device during laparoscopic gynecologic oncologic surgery. Surg.Endosc. 2003;17:466-68.

18. Romano F, Caprotti R, Franciosi C, De Fina S, Colombo G, Uggeri F. Laparoscopic splenectomy using Ligasure. Preliminary experience. Surg.Endosc. 2002;16:1608-11.

19. Levy B, Emery L. Randomized trial of suture versus electrosurgical bipolar vessel sealing in vaginal hysterectomy. Obstet.Gynecol 2003;102:147-51.

20. McLellan R, Anania C, Birdsall M, Bruno R, Hurd JK, Prakash P. Ligasure versus sutures in total abdominal hysterectomy. Obstet.Gynecol. 2001;97:S7-S8.

21. Franklin EJ, Seetharam S, Lowney J, Horgan PG. Randomized, clinical trial of Ligasure vs conventional diathermy in hemorrhoidectomy. Dis.Colon Rectum 2003;46:1380-83.

22. Lee WJ, Chen TC, Lai IR, Wang W, Huang MT. Randomized clinical trial of Ligasure versus conventional surgery for extended gastric cancer resection. Br.J.Surg. 2003;90:1493-96.

23. Sculpher M, Manca A, Abbott J, Fountain J, Mason S, Garry R. Cost effectiveness analysis of laparoscopic hysterectomy compared with standard hysterectomy: results from a randomised trial. BMJ 2004;328:134.

Page 7: Studie protocol

opzet van het onderzoek:

Gerandomiseerd onderzoek: groep A ondergaat de LAVH/TLH en/of laparoscopische adnexextirpatie (lapSO) met behulp van de ligasure® ‘lap5’, groep B met behulp van de Seitzinger of cutting forceps

Inclusiekriteria

Alle patiënten die volgens de (lokale) kriteria in aanmerking komen voor een LAVH/TLH en/of lapSO. De patiënten hebben schriftelijk voor deelname aan het onderzoek toestemming gegeven (informed consent). De indicaties voor een LAVH/TLH kunnen als volgt worden samengevat: uteri die vanwege grootte, mobiliteit of vanwege een beperkte vaginale toegang niet vaginaal kunnen worden verwijderd. De indicaties voor de laparoscopische salpingo-oöforectomie (lapSO) zijn normale ovaria in geval van een verhoogd risiko op ovariumcarcinoom (BRCA1 en 2), afwijkingen van de ovaria waarbij een maligniteit vrijwel is uitgesloten en afwijkingen waarbij maligniteit niet is uitgesloten, maar een intacte verwijdering van het ovarium in een steriele zak mogelijk is (< 10 cm).

exclusiekriteria

LAVH/TLH: uterus > 20 weken

lapSO intacte verwijdering gewenst en ovarium > 10 cm klinisch FIGO stadium > I

Informed consentSchriftelijk

RandomisatieDe dag voorafgaand aan de ingreep. Computer gegenereerde getallenlijst. Toewijzing via telefoon. Stratificatie per ingreep (LAVH/TLH of lap-SO) en per uterusgrootte (≤ 14 weken, > 14 weken). Blokken van 4. Blindering

Patient: ja Chirurg: nee Behandelend arts: ja

interventie (beschrijving techniek)algemeen: Het verdient aanbeveling bij grote vaten (vasa uterina, vasa ovarica) twee maal (aangrenzend) te coaguleren en dan pas – aan de uteriene kant – het mesje te gebruiken. Ligasure lap 5 vessel seal instrument: Laparoscopisch hemostase instrument met een schachtdiameter van 5 mm. Dit instrument kan weefsel grijpen, coaguleren en doorsnijden. Het instrument is bipolair. De stroom wordt geleverd door een eigen (Tyco ®) generator. De combinatie van hoge stroom, laag voltage en compressie van het weefsel levert het ‘vesselseal effect’. Het instrument geeft compressie van het weefsel door middel van een cremaillere. Na

Page 8: Studie protocol

een hoorbare klik, kunnen de electroden worden geactiveerd. De generator slaat met (een) piepjes af nadat het weefsel door uitdroging een kritische weerstand heeft opgebouwd. Hierna kan het mesje worden bediend. Cutting Forceps / Seitzinger: Laparoscopisch hemostase instrument met een schachtdiameter van 5 mm. Dit instrument kan weefsel grijpen, coaguleren en doorsnijden. De coagulatiestroom is bipolair. De stroom wordt geleverd door een conventionele generator, die per ziekenhuis zal verschillen. Weefselcompressie in de bek van het instrument wordt verkregen door de cremaillere in het handvat. In de bek zit een mesje dat het weefsel kan doorsnijden.

follow-up (methode en duur) Patiënten worden vervolgd tot 6 weken na ontslag. De looptijd van het onderzoek wordt geschat op een jaar.

Uitkomstmatenprimair:

1. Operatietijd in minuten (skin to skin: vanaf de incisie tot de laatste hechting)2. Per- en direct postoperatief bloedverlies:

in ml: deze wordt gemeten door het optellen van: o Het gemeten volume in de afzuigpot minus spoelvocht o Het toegenomen gewicht van gazen, indien van toepassing

secundair: 1. tijdsmeting voor de tweede adnexstomp2. tevredenheidscore chirurg3. complicaties volgens formulier (zie bijlage). De complicaties worden

onderverdeeld in ernstig (vet gedrukt) en licht. De aldus verkregen percentages per groep worden vergeleken.

4. Ht-daling na 16-24 uur ten opzichte van Hb < 48 preoperatief. 5. opnameduur6. Beloop: kwaliteit van leven na 6 weken: SF36 (niet RAND36?)7. Kosten: voorbeeld zie artikel van Sculpher 23 Gegevens voor schatting

van de kosten worden aan de volgende geregistreerde items ontleend: eerste operatie

o aantal operatieminuten (skin to skin)o honoraria (gynaecoloog en anaesthesist)o kosten van disposable materiaal (excl hechtmateriaal)o opnameduur (dagen)o polikliniekbezoeken postoperatief (aantal)

(evt) heroperatie(s): o aantal operatieminuten (skin to skin)o honoraria (gynaecoloog en anaesthesist)o kosten van disposable materiaal (excl hechtmateriaal)o opnameduur (dagen)

analyse Indien door de operateur tijdens de operatie een ander instrument wordt gebruikt dan volgens het onderzoek toegewezen, dan zullen de patiënten in de oorspronkelijke groep worden geanalyseerd (Intention to treat).

Page 9: Studie protocol

statistiekDe twee groepen zullen statistisch worden vergeleken bij een significantieniveau van 5% (alfa) met :

de chi-kwadraat toets voor dichotome uitkomstmaat, de t-toets voor numerieke uitkomstmaat. Zonodig wordt gecorrigeerd voor de stratificatieparameters, in dat geval wordt resp.

logistische regressie en variantie-analyse toegepast.

PoweranalyseOm bij een SD van de totale operatieduur van 30 minuten een verschil van 20 minuten met een kans van 80% te kunnen vaststellen bij een alfa van 5% zijn er 36 patiënten in iedere arm nodig

InterimanalyseNa 36 patiënten (de helft van het aantal te recruteren patiënten) met betrekking tot de primaire uitkomsten.

Omschrijving en inschatting van belasting en risico voor de proefpersonen

Omdat de hemostasetechniek van de ligasure © lap-5 als beter wordt beschouwd dan de conventionele bipolaire instrumenten, worden een kortere operatietijd verwacht, minder bloedverlies en minder complicaties tijdens en na de operatie. Mede hierdoor wordt 6 weken na de operatie (hierdoor) een betere kwaliteit van leven verwacht.

Page 10: Studie protocol

Decoderingsformulier

(apart bewaren in Ordner kamer

Brölmann op volgorde volgnummer)

ponsafdruk

Uniek volgnummer onderzoek

Naam

Geboortedatum

Ziekenhuis (SLAZ/Vumc/OLVG/MMC)

Patiëntennummer in betreffende ziekenhuis

Page 11: Studie protocol

Klinisch registratieformulier ‘vesselseal’

Uniek volgnummer:

Ziekenhuis…: (VUmc=1, OLVG=2, SLAZ=3, MMC=4)

Operateur…: ………….

Klacht…: (AUB=1, buikpijn=2, adnex pathologie=3“profylactisch BSO”=4, andere=5)

uterusgrootte…:

(~ weken zwangerschap)

(lengte-breedte in cm op echo) X

Laparoscopische ingreep…: datum…:

(TLH=1, LAVH type 4=2, BSO=3, USO=4)

Instrument…: generator…:(Seitzinger=1, Cutting forceps=2, lap-5=3) (Valleylab=1, Erbe=2, ligasure-

generator=3, andere=4)auto-stop…: ja nee

VERLOOP

Operatieduur (min)...: (skin to skin)

Bloedverlies (ml)...: (zuigvolume minus gespoeld. Hiertoe de infusiezak met fysiologisch zout wegen, of volledig opzuigen, dan verschil uitrekenen)

Ht-drop…: ,(≤ dag preoperatief Hb-Ht bepalen, de volgende ochtend opnieuw; verschil Ht uitrekenen)

Hb-daling…:

Complicaties …: (zie bijgaand formulier 1; hier het cijfer van 1-32 invullen) en en

Tevredenheidscore…: (zie bijgaand formulier 2; hier de score van 0-40 invullen)

Tijdsmeting tweede adnexstomp...: (zie bijgaand formulier 3; hier de tijd in minuten invullen) min sec

Page 12: Studie protocol

Complicatieregistratie (Formulier 1)algemene gynaecologie/oncologie

uniek volgnummer: ….Datum interventie/ingreep ….Datum complicatie:…

Svp juiste complicatie(s) omcirkelencomplicaties peroperatief algemeen

1. bloeding > 1000 ml2. lesie blaas (tijdens operatie herkend) CB2.23. lesie ureter (tijdens operatie herkend) CB2.34. lesie darm (tijdens operatie herkend) CB35. narcose accident CJ36. regionale anaesthesie accident CJ47. brandwond CK58. onbedoeld achterlaten C. alienum CK49. conversie naar laparotomie CK310. technische complicaties CK911. uterusperforatie CB1

complicaties postoperatief algemeen

12. koorts (>38 o) > 3 dg of > 39 o CA113. infectie wond CA414. littekenbreuk CE215. platzbauch CE316. uitwendige nabloeding CC1.117. inwendige nabloeding CC1.218. wondhematoom CC2.119. ureterobstructie CG1.320. obstructie vagina of cervix CG421. ureterfistel CF1.322. blaasfistel CF1.223. darmletsel (necrose) CE5.924. ileus (paralytisch) CH2.525. functiestoornis urineretentie CH1.226. functiestoornis urine-incontinentie CH1.327. allergische reactie huid CI128. Thrombose (kuit- of bekkenvene thrombose) CD129. Embolie (long of elders) CD2 30. sterfte gerelateerd aan verrichting CL131. urineretentie met overrekking blaas (> 1 liter)

Beloop (korte termijn): ……..

Page 13: Studie protocol

tijdregistratie tweede adnexstomp (Vesselseal Formulier 2)Nodig: stopwatch of horloge met secondewijzer

Uniek volgnummer:

Ziekenhuis…: (VUmc=1, OLVG=2, SLAZ=3, MMC=4)

Operateur……………

Adnexsteel…: (1=lig ov proprii en tuba, 2=lig infunidibulopelvicum)

Het is de bedoeling dat na het coaguleren en doornemen van de eerste adnexsteel (of lig infundibulopelvicum of het lig ovarii proprii en tuba), de duur van de tweede adnexsteel wordt ‘geklokt’. Eerste adnexsteel niet klokken, behalve bij USO. Dus moeilijkste adnexsteel eerst! Indien het adnex of ovarium in situ blijft, dan is de adnexsteel pas helemaal ‘door’ als er geen vaten meer in het overbruggende weefsel tussen ovarium en uterus aanwezig zijn en het ovarium dus geheel losligt van de uterus. Als het ovarium wordt verwijderd, geldt het zelfde voor de verbinding tussen ovarium en bekkenzijwand.

Tijdsduur (min / sec)…: min seconden

Bijzonderheden…: (complicatie, technische storing e.d.)

Page 14: Studie protocol

Tevredenheidscore operateur (vesselseal-formulier 3)

Uniek volgnummer:

Ziekenhuis…: (VUmc=1, OLVG=2, SLAZ=3, MMC=4)

Operateur……………

De volgende vragen beantwoorden op een schaal van 0 (zeer slecht) tot 5 (zeer goed)

Was u tevreden over de coagulatie…:

1. snelheid

2. koolvorming (carbonisatie)

3. de effectiviteit

4. loslaten van de tang van het weefsel na coagulatie

Was u verder tevreden over:

5. de werking van het inwendige mesje in de tang

6. de handzaamheid van het handvat

7. het vasthouden van het weefsel in de bek van de tang

8. de mogelijkheid te prepareren met de tang

Maximale score 40 punten.

Page 15: Studie protocol

Informatie over onderzoek naar een nieuw instrument te gebruiken bij het verwijderen van de baarmoeder via een kijkoperatie.

(officiële titel: ‘Hemostase met een vessel seal instrument vergeleken met conventionele bipolaire coagulatie bij een totale laparoscopische hysterectomie (TLH) en of een laparoscopische adnexextirpatie. Een gerandomiseerde studie’).

Geachte mevrouw,

U wordt binnenkort geopereerd waarbij de baarmoeder zal worden verwijderd. Bij u is het mogelijk dit via een zogenoemde kijkoperatie te doen. Aan deze manier van opereren zijn voordelen verbonden zoals u zal zijn uitgelegd. Bij deze manier van opereren bestaat nog een bepaald probleem waaromtrent nog te weinig helderheid bestaat, namelijk het gevaar van bloedingen dat wij graag nader willen onderzoeken.

Nieuw instrumentNu is er een nieuwe techniek beschikbaar gekomen die het relatief gemakkelijker maakt de weefsels dicht te branden en door te snijden. Wij verwachten dat dit een verbetering zal betekenen voor wat betreft de duur van de operatie en het risico op bloedingen. Het nieuwe instrument is in Amerika door de FDA goedgekeurd en wordt al gebruikt. De vermeende voordelen zijn echter nog nooit in een goed wetenschappelijk onderzoek aangetoond.

Wetenschappelijk onderzoekOm de beloftes in een vergelijkend onderzoek te bevestigen vragen wij uw medewerking aan een vergelijkend wetenschappelijk onderzoek waarbij een groep patiënten volgens de tot nu toe gangbare manier wordt geopereerd en een even grote groep bij wie de operatie met de nieuwe techniek wordt uitgevoerd. Op deze manier hopen wij wetenschappelijk te kunnen vaststellen of de nieuwe manier ook inderdaad beter is.Wij vragen de medewerking van 72 vrouwen voor dit onderzoek.

Wat betekent meedoenVan tevoren weet u niet met welke techniek uw kijkoperatie zal worden uitgevoerd. De indeling in groepen gebeurt via randomisatie, dat wil zeggen dat u noch uw arts invloed heeft op de indeling. Deze komt door loting tot stand. Verder is de (na)behandeling gelijk. Na zes weken wordt u gevraagd een vragenformulier in te vullen over uw ervaringen met de operatie en de herstelperiode.

Voor- en nadelenHoewel wij verwachten dat het opereren met het nieuwe instrument voordelen zal opleveren kunnen wij dit nog niet beloven. Dit weten we pas zeker als de onderzoeksresultaten bekend zijn. Een nadeel zou kunnen zijn dat u na zes weken gevraagd wordt een vragenlijst in te vullen. Dit zal ongeveer een half uur in beslag nemen.

Bedenktijd

Page 16: Studie protocol

Wij adviseren u voldoende tijd te nemen om erover na te denken of u aan dit onderzoek wilt meewerken. Ook zult u er wellicht met anderen over willen praten. Hiervoor krijgt u uiteraard de gelegenheid.

Vertrouwelijkheid van de gegevens De gegevens die in het kader van dit onderzoek over u verzameld worden, zullen

vertrouwelijk worden behandeld. De gegevens worden op aparte formulieren ingevuld, waarop alleen een nummer en voor het onderzoek belangrijke gegevens staan vermeld, niet uw naam en persoonlijke gegevens. De gegevens worden dus onder een code verwerkt. In publicaties zal uw naam niet zijn terug te vinden.

Wanneer het nodig is om de juistheid van de genoteerde gegevens te controleren kunnen de ingevulde formulieren door daartoe bevoegde buitenstaanders vergeleken worden met de gegevens in uw medisch dossier. Alle gebruikelijke waarborgen ter bescherming van uw privacy in het ziekenhuis zullen ook tijdens dit onderzoek gelden.Mocht er in uitzonderlijke gevallen behoefte bestaan aan een onafhankelijke mening dan kunnen de medische gegevens ook worden ingezien door de medisch-ethische toetsingscommissie.

Wij zullen uw huisarts informeren over uw deelname aan dit onderzoek.

VerzekeringVoor eventuele schade die het gevolg is van het onderzoek is in overeenstemming met de

wettelijke vereisten een verzekering afgesloten. Het contactadres van de verzekeringsmaatschappij is Onderlinge Waarborgmaatschappij Centramed b.a., Postbus 9050, 2509 LM Den Haag.

Indien u meent schade te hebben opgelopen dan kunt u hierover ook contact opnemen met uw arts of met het bureau medische zaken van het ziekenhuis.

Voor verdere informatie over de verzekering verwijzen wij u naar de bijlage.

Vrijwilligheid van deelnameU bent er geheel vrij in al of niet aan dit onderzoek mee te doen. Zolang de operatie niet heeft

plaatsgevonden heeft u altijd het recht om zonder opgave van redenen af te zien van deelname aan het onderzoek. Dan zal de operatie volgens de tot nu toe gangbare methode worden uitgevoerd.

Een beslissing om uw toestemming terug te trekken zal geen nadelige gevolgen hebben op uw verdere behandeling en geen invloed hebben op de zorg en aandacht waarop u in ons ziekenhuis mag rekenen.

Ook uw behandelend arts kan het in uw belang achten de plannen te wijzigen. Hij zal dit dan met u bespreken.

Er kunnen redenen zijn waarom een onderzoek in zijn geheel wordt stopgezet. U zult hiervan tijdig op de hoogte worden gesteld.

Nadere informatie

Page 17: Studie protocol

Mocht u na het lezen van deze brief nog nadere informatie willen ontvangen of komen er nog vragen bij u op dan kunt u altijd contact opnemen met de uitvoerder van het onderzoek, Prof. dr. H.A.M. Brölmann, gynaecoloog, telefonisch te bereiken via nummer 020 4444851.

Indien u er prijs op stelt informatie over dit onderzoek in te winnen bij een arts die niet bij de uitvoering van het onderzoek is betrokken maar wel over de gegevens ervan beschikt dan is Prof. dr. R.H.M. Verheijen, gynaecoloog.bereid uw vragen te beantwoorden. Hij/zij is te bereiken via 020 4444851.

Ondertekening informed consent Als u besluit mee te werken dan zullen wij u vragen een formulier te ondertekenen. Hiermee

bevestigt u uw voornemen om aan het onderzoek mee te werken. U blijft de vrijheid behouden om wegens voor u relevante redenen uw medewerking te stoppen.

De arts zal het formulier eveneens ondertekenen en bevestigt daarmee dat hij u heeft geïnformeerd over het onderzoek, de informatiebrief met bijlage(n) heeft overhandigd en bereid is om waar mogelijk in te gaan op nog opkomende vragen.

Brochure Over het meewerken aan wetenschappelijk onderzoek in het algemeen is in ons ziekenhuis

een brochure beschikbaar. Deze krijgt u tegelijk met deze informatiebrief uitgereikt.

Prof. dr. H.A.M. Brölmann en dr. P.J.M. van Kesteren, gynaecologen

bijlagen:1. informatie over de verzekering 2. toestemmingsformulier3. brochure

Page 18: Studie protocol

Bijlage 1

Verzekeringsparagraaf

Titel onderzoek: Hemostase met een vesselseal-instrument vergeleken met conventionele bipolaire coagulatie bij de totale laparoscopische hysterectomie (TLH) en/of adnexextirpatie; een gerandomiseerde studie

De opdrachtgever voor bovengenoemd wetenschappelijk onderzoek, Ziekenhuis Vrije Universiteit medisch centrum, te Amsterdam heeft u verzekerd in verband met eventuele schade die u zou kunnen lijden als gevolg van uw deelname aan dit onderzoek. Deze verzekering dekt schade door dood of letsel die het gevolg is van deelname aan het onderzoek, en die zich gedurende de deelname aan het onderzoek openbaart, of binnen vier jaar na beëindiging van de deelname aan het onderzoek. De schade wordt geacht zich te hebben geopenbaard wanneer deze bij de verzekeraar is gemeld.

In geval van schade kunt u zich direct wenden tot de verzekeraar. De verzekeraar van het onderzoek is Naam: Onderlinge Waarborgmaatschappij Centramed b.aAdres: Postbus 90502509 LM ’s GravenhageTelefoonnummer: 070-5130513 Fax 070-5130889 

De verzekering biedt een maximum dekking van: € 450.000 per proefpersoon en

€ 3.500.000 voor het gehele onderzoek en

€ 5.000.000 per jaar voor alle onderzoeken van dezelfde opdrachtgever.

De dekking van specifieke schades en kosten is verder tot bepaalde bedragen beperkt. Zie voor verdere informatie hieromtrent het Besluit verplichte verzekering bij medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen op de website van de Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek: www.ccmo.nl.

Voor deze verzekering gelden een aantal uitsluitingen. De verzekering dekt niet: schade waarvan op grond van de aard van het onderzoek zeker of nagenoeg zeker was dat deze

zich zou voordoen; schade aan de gezondheid die ook zou zijn ontstaan indien u niet aan het onderzoek had

deelgenomen; schade die het gevolg is van het niet of niet volledig nakomen van aanwijzingen of instructies; schade aan nakomelingen, als gevolg van een nadelige inwerking van het onderzoek op u of uw

nakomeling; bij onderzoek naar bestaande behandelmethoden: schade die het gevolg is van één van deze

behandelmethoden; bij onderzoek naar de behandeling van specifieke gezondheidsproblemen: schade die het gevolg

is van het niet verbeteren of van het verslechteren van deze gezondheidsproblemen.

Indien u schade heeft geleden door het onderzoek of het vermoeden daarvan heeft dient u zich met de onderzoeker dan wel uw behandelend arts in verbinding te stellen.

Indien bovengenoemde de bedragen de schade niet volledig dekken en aangetoond kan worden dat de uitvoering van het onderzoek onzorgvuldig is geweest dan kunt u hiernaast ook het ziekenhuis dat of de industrie die opdracht gegeven heeft tot het onderzoek of het ziekenhuis waar het onderzoek is uitgevoerd aansprakelijk stellen.

Page 19: Studie protocol

Bijlage 2 Toestemmingsformulier

Betreft onderzoek: ‘Hemostase met een vessel seal instrument vergeleken met conventionele bipolaire coagulatie bij een totale laparoscopische hysterectomie (TLH). Een gerandomiseerde studie’

Toestemmingsformulier(informed consent)Ik verklaar hierbij op voor mij duidelijke wijze, mondeling en schriftelijk, te zijn ingelicht over de

aard, doel, risico's en belasting van het onderzoek. Mijn vragen zijn naar tevredenheid

beantwoord. De schriftelijke informatie met verzekeringsbijlage, behorend bij deze verklaring, is mij

overhandigd.

Ik stem geheel vrijwillig in met deelname aan dit onderzoek. Ik behoud daarbij het recht deze

instemming weer in te trekken zonder dat ik daarvoor een reden behoef op te geven.

naam: ...........................................................................

......................... (datum) ........................................................................... (handtekening)

Ik heb mondelinge en schriftelijke toelichting verstrekt op het onderzoek. Ik verklaar mij bereid nog

opkomende vragen over het onderzoek naar vermogen te beantwoorden.

Een eventuele voortijdige beëindiging van deelname aan dit onderzoek zal niet van invloed zijn op de

behandeling.

naam onderzoeker: ...........................................................................

..........................(datum) ........................................................................... (handtekening onderzoeker)

Page 20: Studie protocol

Goedkeuring van het protokol door CWO

Zie bijgaande brief van V-ICI, dd. 13-12-04

Page 21: Studie protocol

samenvatting van het protokol

De laparoscopische benadering bij de uterusextirpatie heeft de erkende voordelen behorend bij de laparoscopie zoals minder pijn en een sneller herstel dan na een abdominale uterusextirpatie. De ingreep is echter moeilijk en de kans op complicaties (blaas-, ureterletsels en bloedingen) wordt in sommige onderzoeken verhoogd opgegeven. De hemostase speelt hierbij een rol. Een effectievere hemostase dan met de huidige technieken zou de operatietijd kunnen verkorten, het bloedverlies kunnen doen verminderen en het aantal complicaties kunnen doen verminderen. Een nieuwe hemostasetechniek is de ‘vesselsealing’. Met behulp van bipolaire coagulatie en compressie van het weefsel wordt een afsluiting van het bloedvat verkregen die vergelijkbaar is met clips of ligaturen. In klinisch onderzoek werd de meerwaarde voor laparoscopische ingrepen niet aangetoond. In een gerandomiseerd onderzoek zullen de nieuwe ‘vesselseal’-techniek en de conventionele bipolaire techniek met elkaar worden vergeleken.

Patiënt/probleem: Patiënten die een Laparoscopisch geassisteerde vaginale hysterectomie (LAVH) type > 1, een totale laparoscopische hysterectomie (TLH) en/of een laparoscopische adnexextirpatie ondergaan

Interventie: hemostase door middel van de Ligasure ® ‘lap 5’Compare/control: conventionele hemostase met behulp van het Seitzinger-instrument of

de cutting forceps Outcome: primair: operatietijd en bloedverlies, secundair: aantal complicaties,

postoperatief beloop, kwaliteit van leven 6 weken na operatie, en kosten

Page 22: Studie protocol

Begroting

Er vloeien geen extra kosten voort uit het onderzoek.

Ingreep: stgaat los van het onderzoek. Operatietijd zal niet verschillen of korter zijn, dan bij een standaardingreep. Instrumentarium: de nieuwe tangen (lap-5) worden geleverd tegen de prijs van het standaard-instrumentarium (Seitzinger of cutting forceps): ongeveer 350 Euro

Databewerking en analyse: door deelnemers.

Page 23: Studie protocol

Kwaliteit van leven vragenlijst (RAND 36)

ToelichtingIn deze vragenlijst wordt naar uw gezondheid gevraagd.Wilt U elke vraag beantwoorden door het juiste hokje aan te kruisen. Wanneer U twijfelt over het antwoord op een vraag, probeer dan het antwoord te geven dat het meest van toepassing is.

1. Wat vindt u, over het algemeen genomen, van uw gezondheid?

uitstekend zeer goed goed matig slecht

2. In vergelijking met een jaar geleden, hoe zou u nu uw gezondheid in het algemeen Beoordelen?

Veel beter dan een jaar geleden Iets beter dan een jaar geleden Ongeveer hetzelfde als een jaar geleden Iets slechter dan een jaar geleden Veel slechter dan een jaar geleden

3. De volgende vragen gaan over dagelijkse bezigheden. Wordt u door uw gezondheid op dit moment beperkt bij deze bezigheden? Zo ja, in welke mate?

ja,ernstig

beperkt

ja, eenbeetje

beperkt

nee, hele-maal nietbeperkt

a. Forse inspanningzoals hardlopen, zware voorwerpentillen, inspannend sporten

b. Matige inspanningzoals het verplaatsen van eentafel, stofzuigen, fietsen

c. Tillen of boodschappen dragen

d. Een paar trappen oplopen

e. Eén trap oplopen

f. Buigen knielen of bukken

g. Meer dan een kilometer lopen

h. Een have kilometer lopen

i. Honderd meter lopen

j. Uzelf wassen of aankleden

4. Had u, ten gevolge van uw lichamelijke gezondheid de afgelopen 4 weken één van de volgende problemen bij uw werk of andere dagelijkse bezigheden?

ja nee

Page 24: Studie protocol

a. U heeft minder tijd kunnen besteden aan werk of andere bezigheden

b. U heeft minder bereikt dan u zou willen

c. U was beperkt in het soort werk of het soort bezigheden

d. U had moeite met het werk of andere bezigheden (het kostte u bijvoorbeeld extra inspanning)

5. Had u, ten gevolge van een emotioneel probleem (bijvoorbeeld doordat u zich depressief of angstig voelde), de afgelopen 4 weken één van de volgende problemen bij uw werk of andere dagelijkse bezigheden?

ja neea. U heeft minder tijd kunnen besteden aan werk

of andere bezigheden

b. U heeft minder bereikt dan u zou willen

c. U heeft het werk of andere bezigheden niet zo zorgvuldig gedaan als u gewend bent

6. In hoeverre heeft uw lichamelijke gezondheid of hebben van emotionele problemen u de afgelopen 4 weken belemmerd in uw normale sociale bezigheden met gezin, vrienden, buren of anderen?

helemaal niet enigszins nogal veel heel erg veel

7. Hoeveel pijn had u de afgelopen 4 weken?

geen heel licht licht nogal ernstig heel ernstig

8. In welke mate heeft pijn u de afgelopen vier weken belemmerd bij uw normale werkzaamheden (zowel werk buitenshuis als huishoudelijk werk)?

helemaal niet een klein beetje nogal veel heel erg veel

Page 25: Studie protocol

9. Deze vragen gaan over hoe u zich de afgelopen 4 weken heeft gevoeld. Wilt U bij elke vraag het antwoord aankruisen dat het beste aansluit bij hoe U zich heeft gevoeld.

Hoe vaak gedurende de afgelopen 4 weken:

voortdurend

meestal

vaak soms zelden nooit

a. voelde u zich levenslustig?

b. voelde u zich erg zenuwachtig?

c. zat u zo erg in de put dat niets u kon opvrolijken?

d. voelde u zich kalm en rustig?

e. voelde u zich erg energiek?

f. voelde u zich neerslachtig en somber?

g. voelde u zich uitgeblust?

h. voelde u zich gelukkig?

i. voelde u zich moe?

10. Hoe vaak hebben uw lichamelijke gezondheid of emotionele problemen gedurende de afgelopen 4 weken uw sociale activiteiten (zoals bezoek aan vrienden of naaste familieleden) belemmerd?

voordurend meestal soms zelden nooit

11. Wilt U het antwoord kiezen dat het beste weergeeft hoe juist of onjuist u elke van de volgende uitspraken voor uzelf vindt.

volkomenjuist

groten-deelsjuist

weetik

niet

groten-deelsonjuist

volkomen onjuist

a. Ik lijk gemakkelijker ziek te worden dan andere mensen.

b. Ik ben net zo gezond als andere mensen die ik ken.

c. Ik verwacht dat mijn gezondheid achteruit zal gaan.

d. Mijn gezondheid is uitstekend.

Page 26: Studie protocol

CE-keuringsbewijs van Ligasure lap-5Zie bijgevoegd formulier ‘declaration of conformity’CEnr : 0086

 

Page 27: Studie protocol

ABR-formulier op 1.4 MB diskette en hard copyZie bijlagen

Page 28: Studie protocol

Lijst van deelnemende centra

Onze Lieve Vrouwen Gasthuis te AmsterdamHoofdonderzoeker: dr P.J.M. van Kesteren, gynaecoloog

St Lucas Andreas Ziekenhuis te AmsterdamHoofdonderzoeker: drs A.Thurkow, gynaecoloog

Máxima Medisch Centrum, locatie VeldhovenDr. M.Y. Bongers, gynaecoloog

Vrije Universiteit Medisch Centrum te AmsterdamHoofdonderzoeker: prof dr H.A.M. Brölmann, gynaecoloog

Page 29: Studie protocol

PRIVACY REGLEMENT ten behoeve van onderzoek in het VU medisch centrum

Dit formulier is bestemd voor het opstellen van een privacyreglement voor verwerkingen van privacygevoelige gegevens welke plaatsvinden in het kader van een uit te voeren onderzoeksproject.Bij het invullen/opstellen van dit reglement gelden de volgende richtlijnen: Alle vragen dienen te worden beantwoord. Wanneer de antwoorden geheel of gedeeltelijk zijn voorgedrukt, dient het

van toepassing zijnde antwoord te worden aangekruist. Van deze antwoorden kan slechts worden afgeweken wanneer daartoe een

goede motivatie bestaat. Deze motivatie dient helder te worden omschreven.

Dit reglement betreft het verwerken van persoonsgegevens door of namens de afdeling/dienst:

Verloskunde&gynaecologie

Naam en functie van de persoon die eindverantwoordelijk is voor de dagelijkse uitvoering van de gegevensverwerking*:

Prof. dr. H.A.M. Brölmann, gynaecoloog

*over het algemeen het hoofd van de afdeling of dienst

De locatie waar de persoonsgegevens systematisch worden bewaard:3A44

In papieren vorm, bewaard in VUmc ruimte nr.: 3A44of

In geautomatiseerde vorm bewaard in VUmc ruimte nr.: 3A44of

In papieren/geautomatiseerde vorm in opdracht van het VUmc bewaard bij een derde buiten het VUmc, te weten:

ofAnders, namelijk ...

Dit onderzoek kan worden aangemerkt als wetenschappelijk onderzoek en heeft tot doel:

Geef een korte omschrijving van het onderzoek (titel en toelichting)Hemostase met een vesselseal-instrument vergeleken met conventionele bipolaire coagulatie bij de totale laparoscopische hysterectomie (TLH) en/of adnexextirpatie; een gerandomiseerde studie. Onderzocht worden de effectiviteit van hemostase in termen van bloedverlies, duur operatie en complicatiekans.

De persoonsgegevens van deelnemers worden pas verwerkt na ontvangst van de uitdrukkelijke en ondubbelzinnige toestemming van de deelnemers

A. JANEE, want

Page 30: Studie protocol

De volgende categorieën van persoonsgegevens worden verwerkt:(De verwerking van persoonsgegevens hierna genoemd onder C, D en E is in beginsel verboden. Zij is slechts toegestaan indien ...)

A.

Persoonlijke gegevens (zoals naam, adres, woonplaats)? JA NEE*

Gegevens betreffende iemands gezondheid? JA NEE*

C. Gegevens betreffende iemands erfelijke eigenschappen

in het belang van het onderzoek?

JA NEE*

Gegevens betreffende iemands ras in het belang van hetonderzoek?

JA NEE*

Gegevens betreffende iemands seksuele levenIn het belang van het onderzoek?

JA NEE*

Op welke wijze worden de gegevens opgeslagen en bewaard:

A. Geanonimiseerd (op geen enkele wijze zijn persoonsgegevens herleidbaar tot een

individu)Gecodeerd

(gegevens zijn versleuteld en de toegangssleutel is alleen voor bepaalde personen beschikbaar)

Anders, namelijk ...

Page 31: Studie protocol

Welke maatregelen worden getroffen om inzage in, mutatie en/of verwijdering van de gegevens door een ander dan de onderzoeker en zijn team tegen te gaan?

Papieren CRF’s in afgesloten kamer bewaard, de electronische CRF’s in een beveiligde computer op een afgesloten kamer (3A44)

(te denken valt aan: geautomatiseerd bestand slechts toegankelijk met behulp van geheim wachtwoord; papieren bestand bevindt zich in gesloten kast; alleen de onderzoeker heeft toegang tot gegevens)

Wie informeert de deelnemers voorafgaand aan het onderzoek over het doel en de opdrachtgever van het onderzoek?

De behandelend gynaecoloog

Tot wie kunnen de deelnemers zich richten met hun eventuele verzoeken om correctie, verwijdering of aanvulling van de over hen opgenomen gegevens?

De coördinator van het onderzoek in de betreffende kliniek

Wordt aan een ander dan de onderzoeker en zijn team persoonsgegevens van deelnemers verstrekt en/of inzage in de persoonsgegevens van deelnemers verleend? NEE

JA, namelijk ... (welke persoonsgegevens betreft het?)

Page 32: Studie protocol

NEE

Wat is de bewaartermijn van de gegevens?

Ten minste 10 jaar, doch niet langer dan 115 jaar 15 jaar (op basis van GCP van toepassing op geneesmiddelenonderzoek)

Na afloop van de bewaartermijn worden de gegevens integraal vernietigd.

Met het zetten van mijn handtekening verklaar ik dat het bovengenoemde onderzoek aan de volgende eisen voldoet:

het onderzoek dient het algemeen belang; de verwerking van persoonsgegevens is noodzakelijk voor het onderzoek; de persoonsgegevens worden nauwkeurig, juist en volledig opgeslagen en

bijgehouden; de persoonsgegevens zijn ter zake dienend en niet bovenmatig;

DatumHandtekening/Naam