studiebrief 102/2013- lening aan tram bpk, 20 000 hierdie lening is op 30 junie 19.9 toegestaan teen...
TRANSCRIPT
FAC2601/102/3/2013
Studiebrief 102/2013 Finansiële rekeningkunde vir maatskappye FAC2601 Semesters 1 en 2 Departement Finansiële Rekeningkunde Geagte student Ingesluit vind asseblief bykomende vrae en oplossings.
Kontakbesonderhede van die module is soos volg: Telefoonnommer: (012) 429-4238 E-pos: [email protected]
Bar code
2
Gebruik asseblief die volgende e-pos of sms nommers vir administratiewe navrae: Beskrywing van navraag
Kort SMS kode
E-pos adres
Aansoeke en registrasies 43578 [email protected]
Werksopdragte 43584 [email protected]
Eksamens 43584 [email protected]
Studiemateriaal 43579 [email protected]
Studenterekeninge 31954 [email protected]
myUnisa myLife
43582 [email protected] [email protected]
Gradeplegtighede [email protected]
Vir enige verdere navrae en hulpverlening kontak asseblief die Kollege Inligtingskoördineerder: Me Portia Ngcobo Telefoonnommer: (012) 429-3925 E-pos: [email protected] Met beste wense, DOSENTE: FINANSIËLE REKENINGKUNDE VIR MAATSKAPPYE (FAC2601) BYLAE A: BYKOMENDE VRAE EN OPLOSSINGS
FAC2601/102
3
BYLAE A: BYKOMENDE VRAE EN OPLOSSINGS VRAAG 1 (37 punte)(45 minute) Players Beperk het die volgende transaksies met betrekking tot gewone aandele en opsies op gewone aandele van Jacey Beperk, ‘n maatskappy wat op die Johannesburg Sekuriteitebeurs genoteer is, aangegaan. Players Beperk se finansiële jaar eindig op 31 Desember. 20.6 2 Januarie
Koop
6 000 gewone aandele teen 150 sent
15 Februarie Verkoop
2 000 gewone aandele teen 160 sent
19 Maart Koop
4 000 gewone aandele teen 156 sent
3 April Verkoop
2 000 gewone aandele teen 164 sent
15 April Ontvang
een bonus gewone aandeel in Jacey Beperk vir elke vyf gewone aandele gehou op 10 April
18 Mei Koop
4 000 gewone aandele teen 135 sent
23 Junie Verkoop
3 200 gewone aandele teen 133 sent
11 Augustus Koop
1 000 gewone aandele teen 140 sent
1 September Ontvang
van Jacey Beperk ‘n opsie teen 80 sent op een gewone aandeel in te skryf vir elke vier gewone aandele gehou. Op 31 Augustus 20.6 was die sluitingsprys per gewone aandeel R1,45.
15 Oktober Verkoop
4 000 gewone aandele teen 130 sent
30 Oktober Verkoop
500 opsies op gewone aandele teen 48 sent
6 November Koop
1 000 opsies op gewone aandele teen 45 sent
10 Desember Verkoop
2 050 opsies op gewone aandele teen 48 sent
30 Desember Omskep
500 opsies op gewone aandele na gewone aandele
Bykomende inligting: 1. Beleggingstransaksies word volgens die eerste-in-eerste-uit metode verantwoord. 2. Opsies op gewone aandele in Jacey Beperk verval op 31 Desember 20.6. 3. Op 31 Desember 20.6 is die sluitingsprys van ‘n gewone aandeel in Jacey Beperk op die
Johannesburgse Sekuriteitebeurs, 126 sent. 4. Opsies op aandele word nie vir verskansingsdoeleindes bekom nie. GEVRA: Berei die aandele- en opsierekeninge met betrekking tot die belegging in Jacey Beperk in die algemene grootboek van Players Beperk vir die jaar geëindig 31 Desember 20.6 voor. Alle grootboekrekeninge moet behoorlik afgesluit word.
4
OPLOSSING 1 Algemene grootboek van Players Beperk
Belegging in aandele - Jacey Beperk
20.6 02/01 15/02
Bank Wins op belegging
Prys
R 1,50
Aantal
6 000
BedragR 9 000
1200
20.6
15/02
Bank Saldo o/d
Prys R 1,60 1,50
Aantal
2 0004 000
BedragR 3 2006 000
6 000 9 200
6 000 9 200 15/02 19/03 03/04
Saldo a/d Bank Wins op belegging
1,50 1,56
4 0004 000
6 0006 240
2280
03/04 Bank Saldo o/d Saldo o/d
1,64 1,50 1,56
2 0002 0004 000
3 2803 0006 240
8 000 12 520
8 000 12 520 03/04
Saldo a/d Saldo a/d
1,50 1,56
2 0004 000
3 0006 240
14/04 Saldo o/d Saldo o/d
1,50 1,56
2 0004 000
3 0006 240
6 000 9 240
6 000 9 240 15/04
Saldo a/d
1,25
2 400 3 000 23/06 Bank 1,33
3 200 4 256
Voor kapitali- sasieuitgifte Kapitalisasie- uitgifte
1,50
-
2 000
400
3 000
-
Saldo o/d Saldo o/d
1,30 1,35
4 0004 000
5 2005 400
Saldo a/d
1,30
4 800 6 240
Voor kapitali- sasieuitgifte Kapitalisasie- uitgifte
1,56
-
4 000
800
6 240
-
18/04 23/06
Bank Wins op Belegging
1,35
4 000 5 400
3216
11 200 14 856
11 200 14 856 23/06
11/08 31/08
Saldo a/d Saldo a/d Bank Billike waarde- aanpassing
1,30 1,35 1,40
4 0004 0001 000
5 2005 4001 400
41 050
31/08 Saldo o/d 1,45
9 000 13 050
9 000 13 050
9 000 13 050 31/08
Saldo a/d
1,45
9 000 13 050 01/09 Opsies
Saldo o/d
1,32
9 00051 170
511 880
9 000 13 050
9 000 13 050 01/09
Saldo a/d
1,32
9 000 11 880 15/10 Bank
Verlies met belegging Saldo o/d
1,30
1,32
4 000
5 000
5 200680
6 600
9 000 11 880
9 000 11 880 15/10 30/12
Saldo a/d Opsies
1,32 1,25
5 000
5006 600
962531/12 Saldo o/d
Billike waarde- aanpassing
1,26
5 500 6 93011295
5 500 7 225
5 500 7 225 31/12
Saldo a/d
1,26
5 500 6 930
FAC2601/102
5
OPLOSSING 1 (vervolg)
Belegging in Opsies - Jacey Beperk
20.6 01/09
Belegging
Prys
R 0,52
Aantal
2 250
BedragR
51 170
20.6
30/10
Bank Saldo o/d Verlies met belegging
Prys R 0,48 0,52
Aantal
5001 750
BedragR 240 910
720
2 250 1 170
2 250 1 170
30/10 06/11
Saldo a/d Bank
0,52 0,45
1 7501 000
910450
10/12 Bank Verlies met belegging Saldo o/d
0,48
0,45
2 050
700
984
861315
2 750 1 360
2 750 1 360
10/12 30/12
Saldo a/d Bank
0,45
700 315
940030/12 Belegging
Verlies met belegging
1,25
0,45
500
200
9625
1090
700 715
700 715 Berekeninge 1. Opbrengs met verkoop (2 000 x R1,60)
Koste van aandele verkoop (2 000 x R1,50)
R 3 200
(3 000) Wins met verkoop 200
2. Opbrengs met verkoop (2 000 x R1,64)
Koste van aandele verkoop (2 000 x R1,50) 3 280
(3 000) Wins met verkoop 280
3. Opbrengs met verkoop (3 200 x R1,33)
Koste van aandele verkoop 2 400 x R1,25 800 x R1,30
4 256
(3 000)(1 040)
Wins met verkoop 216 4. Billike waarde van aandele (9 000 x R1,45)
Drabedrag van aandele (5 200 + 5 400 + 1 400) 13 050
(12 000) Billike waarde-aanpassing benodig 1 050
6
OPLOSSING 1 (vervolg) 5.
Aantal Bedrag R
Voor regte-uitgifte Regte-uitgifte (9 000/4)
9 000 x R1,45 2 250 x R0,80
13 050 1 800
11 250 14 850
Ex-regte waarde per aandeel (R14 850/11 250 aandele) Regte-uitgifte prys
1,32 (0,80)
Waarde van reg 0,52 Waarde van opsies/regte (2 250 x R0,52) 1 170 Ex-regte waarde van aandele (9 000 x R1,32) 11 880 6. Opbrengs met verkoop (4 000 x R1,30)
Drabedrag van aandele verkoop (4 000 x R1,32) 5 200
(5 280) Verlies met verkoop (80)
7. Opbrengs met verkoop (500 x R0,48)
Koste van opsies verkoop (500 x R0,52) 240
(260) Verlies met verkoop (20)
8. Opbrengs met verkoop (2 050 x R0,48)
Drabedrag van opsies verkoop (1 750 x R0,52) (300 x R0,45)
984
(910)(135)
Verlies met verkoop (61) 9. Op opsies in aandele te omskep
Betaal kontantbedrag Oordrag van opsiewaarde na belegging in aandele-rekening
(R0,80 x 500 opsies) (R0,45 x 500 opsies)
400 225
R1,25 x 500 opsies 625 10. Opsies nie in aandele omskep op 31 Desember nie, het geen waarde nie en moet
afgeskryf word (200 opsies x R0,45)
90
11. Billike waarde van aandele (latere meting)
(5 500 x R1,26) Drabedrag van aandele (6 600 + 625)
6 930
(7 225) Billike waarde-aanpassing benodig (295)
FAC2601/102
7
VRAAG 1 (vervolg) NASIENSKEMA
Punte
Belegging in aandele Bankinskrywings (1 elk) Wins op beleggings (1 elk) Verlies op beleggings Billike waarde aanpassings Saldo na kapitalisasie-uitgifte Opsies Eindsaldo Belegging in opsies Beleggingsinskrywings Bankinskrywings Verlies op beleggings
8 3 1 2 6 3 2
4 4 4
Totaal
37
8
VRAAG 2 (30 punte)(36 minute) Die volgende lys van saldo’s is verkry uit die boeke van All Beperk op 31 Desember 19.9: Voorraad Lenings Handels- en ander debiteure Handels- en ander krediteure Voorlopige belasting betaal Dividende betaalbaar Uitgestelde belasting (Kt) Bank (Dt) Behoue verdienste (31/12/19.9) Langtermynlening Grond teen waardasie Geboue teen kosprys Masjinerie en toerusting teen kosprys Motorvoertuig teen kosprys (31/12/19.8 – R280 000) Opgelope waardevermindering (31/12/19.9) - Masjinerie en toerusting - Motorvoertuie (31/12/19.8 – R80 000) Beleggings
R 240 000110 000
36 00025 00030 000
5 0002 000
75 000120 000150 000400 000420 000250 000310 000
55 000119 500136 000
Bykomende inligting: 1. Voorraad word gewaardeer teen die laagste van kosprys of netto realiseerbare waarde. 2. Voorraad bestaan uit: R - Grondstowwe 100 000 - Klaarprodukte 50 000 - Verbruiksvoorraad 30 000 - Onvoltooide werk 60 000 3. Die langtermynlening is op 31 Augustus 19.3 aangegaan teen ‘n rentekoers van 20% per jaar en
die kapitaalgedeelte is terugbetaalbaar in vyf gelyke jaarlikse paaiemente van R30 000 elk, beginnende op 28 Februarie 19.7. Die lening is verseker deur ‘n eerste verband oor grond en geboue.
4. Lenings bestaan uit die volgende: R
- Lening aan Tram Bpk, 20 000 Hierdie lening is op 30 Junie 19.9 toegestaan teen ‘n rentekoers van 15% per jaar en geen sekuriteit is verskaf nie.
- Lening aan moedermaatskappy Tol Bpk, 90 000 Hierdie lening is op 1 Januarie 19.5 toegestaan teen ‘n rentekoers van 12% per jaar en Tol Bpk het sekuriteit verskaf. Die lening het gedurende die jaar gewissel tussen R70 000 en R100 000. Geen vaste terugbetalingsooreenkoms is aangegaan nie.
5. Grond en geboue word deur die eienaar beset en bestaan uit Erf 10, Sunnyside, Pretoria, met ‘n
fabrieksgebou en ‘n winkelkompleks daarop. Die grond is op 1 Maart 19.4 vir R240 000 aangekoop en in April 19.9 vir die eerste keer herwaardeer deur Mnr Pal, ‘n geswore waardeerder. Gedurende Oktober 19.9 is ‘n gebou ter waarde van R420 000 opgerig. Die geboue is op 1 November in gebruik geneem. Geen waardevermindering word op grond afgeskryf nie, maar dit is maatskappybeleid om die grond elke drie jaar teen vervangingswaarde te herwaardeer.
FAC2601/102
9
VRAAG 2 (vervolg) 6. Ander niebedryfsbates word teen die volgende koerse en metode afgeskryf:
Geboue 2% per jaar volgens die verminderde saldo metode Masjinerie en toerusting 15% per jaar volgens die reguitlyn metode Motorvoertuie 25% per jaar volgens die verminderde saldo metode
7. Die enigste ander niebedryfsbate transaksie gedurende die jaar behalwe die een in punt 5 is die
volgende:
Op 2 Januarie 19.9 is ‘n motorvoertuig wat oorspronklik R40 000 gekos het en waarop reeds R24 000 waardevermindering afgeskryf was, ingeruil vir ‘n nuwe voertuig wat R70 000 gekos het.
8. Beleggings bestaan uit die volgende: - 60 000 Gewone aandele in Tram Bpk teen ‘n kosprys van R60 000. Tram Bpk se uitgereikte
aandelekapitaal bestaan uit 80 000 gewone aandele. Elke aandeel het een stem. Die markwaarde van die belegging was R60 000 op 31 Desember 19.9.
- 20 000 Voorkeuraandele in Trok Bpk vir spekulatiewe doeleindes aangekoop. Die uitgereikte
aandelekapitaal van Trok Bpk bestaan uit 200 000 gewone aandele en 40 000 voorkeuraandele. Elke gewone aandeel het een stem. Die aandele van Trok Bpk word op die Johannesburgse Sekuriteitsbeurs verhandel en die markwaarde van die voorkeuraandele was R2,30 per aandeel op 31 Desember 19.9.
- 30 000 Gewone aandele in Lorry (Edms) Bpk teen ‘n kosprys van R30 000. Die uitgereikte
aandelekapitaal van Lorry (Edms) Bpk bestaan uit 400 000 gewone aandele. Elke aandeel het een stem. Die direkteure het die aandele teen R1,00 elk waardeer. Hierdie aandele word geklassifiseer as bates teen billike waarde deur ander omvattende inkomste (nie-gehou-vir-verhandeling).
9. Die rekenmeester het nagelaat om die belasting ten bedrae van R60 000 vir die huidige jaar in
berekening te bring. GEVRA: Stel die "Bate“-afdeling van die staat van finansiële posisie van All Beperk op 31 Desember 19.9, sowel as die toepaslike aantekeninge op, om te voldoen aan die vereistes van die Maatskappywet, Nr 71 van 2008. Ignoreer die aantekening oor rekeningkundige beleid en vergelykende syfers.
10
OPLOSSING 2 ALL BEPERK STAAT VAN FINANSIËLE POSISIE SOOS OP 31 DESEMBER 19.9 BATES Aantekeninge Niebedryfsbates
R
1 404 100 Eiendom, aanleg en toerusting 1 Belegging in filiaal 2 Finansiële bates 3 Lening aan moedermaatskappy 4
1 204 100
80 00030 00090 000
Bedryfsbates
397 000 Voorraad 5 Handels- en ander debiteure Finansiële bates 3 Kontant en kontantekwivalente
240 000
36 00046 00075 000
Totale bates
1 801 100 ALL BEPERK AANTEKENINGE OP 31 DESEMBER 19.9 1. Eiendom, aanleg en toerusting
Grond
Geboue
Masjinerie en
toerusting
Motor-
voertuie
Totaal Drabedrag 1/1/19.9
R 240 000
R -
R 232 500
R 200 000
R 672 500
Kosprys/waardasie Opgelope waarde- vermindering
240 000
-
- -
250 000
(17 500)
280 000
(80 000)
770 000
(97 500)Herwaardasie Toevoegings teen kosprys Vervreemdings teen drabedrag Waardevermindering
160 000 -
- -
- 420 000
- (1 400)
- -
- (37 500)
- 70 000
(16 000)
(63 500)
160 000 490 000
(16 000)(102 400)
Drabedrag 31/12/19.9 400 000 418 600 195 000 190 500 1 204 100 Waardasie/Kosprys Opgelope waardevermindering
400 000
-
420 000
(1 400)
250 000
(55 000)
310 000
(119 500)
1 380 000
(175 900)
15% x R250 000 Balanserende syfer 25% x R(280 000 - 40 000 + 70 000) - (80 000 - 24 000) 2% x R420 000 x 2/12
Grond en geboue is geleë te erf 10, Sunnyside, Pretoria en bestaan uit ‘n fabrieksgebou en winkelkompleks. Die grond is gedurende 19.9 teen vervangingswaarde geherwaardeer deur mnr Pal, ‘n geswore waardeerder. ‘n Eerste verband oor grond dien as sekuriteit vir die langtermynlening.
FAC2601/102
11
OPLOSSING 2 (vervolg) 2. Belegging in filiaal
R 80 000
Aandele teen kosprys Lening aan filiaal
60 00020 000
3. Finansiële bates
Nie-bedryfsbates Finansiële bates teen billike waarde deur ander omvattende inkomste Ongenoteer 30 000 Gewone aandele in Lorry (Edms) Bpk (kosprys R30 000) Bedryfsbates Finansiële bates teen billike waarde deur wins of verlies – gehou vir verhandeling Genoteer 20 000 Voorkeuraandele in Trok Bpk (kosprys R46 000)
30 000
46 000
4. Lening aan moedermaatskappy Versekerde lening
90 000
Die lening is aan Tol Beperk toegestaan op 1 Januarie 19.5. Die hoogste uitstaande saldo gedurende die jaar - R100 000. Geen vaste terugbetalingsooreenkoms is aangegaan nie, en rente word bereken teen 12% per jaar.
5. Voorraad
240 000 Grondstowwe Klaarprodukte Verbruiksvoorraad Onvoltooide werk
100 000
50 00030 00060 000
NASIENSKEMA
Punte
Staat van finansiële posisie Aantekeninge Eiendom, aanleg en toerusting Belegging in filiaal Lening aan moedermaatskappy Finansiële bates Voorraad
6
15 2 3 2 2
Totaal
30
12
VRAAG 3 (40 punte)(48 minute) Die volgende saldo’s is, onder andere verkry uit die finansiële rekords van Miller Bpk op 28 Februarie 19.9: R Gewone aandelekapitaal - 250 000 aandele 480 000 100 000 8% Voorkeuraandele 200 000 Reserwe vir verhoogde vervangingswaarde van niebedryfsbates 6 000 Aandeeluitgiftekostes 1 000 Behoue verdienste (1/3/19.8) 80 500 Lening vanaf McDonald Bpk 80 000 10% Langtermynlening 45 000 Grond teen kosprys 772 500 Handels- en ander krediteure 52 000 Oortrokke bank 14 000 Wins na belasting (jaar geëindig 28/2/19.9) 121 500 Billike waarde aansuiwering – finansiële bate teen billike waarde deur ander omvattende inkomste (nie-gehou-vir-verhandeling ) (Kt) 2 000 Bykomende inligting: 1. Miller Bpk is op 1 Maart 19.6 geïnkorporeer met die volgende gemagtigde aandelekapitaal: - 400 000 Gewone aandele - 120 000 8% Voorkeuraandele. 2. Die langtermynlening is verseker deur ‘n eerste verband oor grond en die kapitaalgedeelte is
terugbetaalbaar in 10 gelyke jaarlikse paaiemente beginnende op 1 Desember 19.8. 3. Die lening vanaf McDonald Bpk is onverseker en dra rente teen ‘n koers van 15% per jaar. Die
lening is verkry op 30 Junie 19.8 en is terugbetaalbaar in ‘n eenmalige paaiement op 1 Julie 20.1. 4. Ingesluit by wins na belasting is ’n billike waarde-aansuiwering (wins) op ’n finansiële bate gehou
vir verhandeling ten bedrae van R1 000. Die volgende inligting moet nog in aanmerking geneem word in die volgorde waarin dit plaasgevind het: 1. Op 28 Februarie 19.9 is 20 000 gewone aandele uitgereik teen R1,25 elk. Geen inskrywings is ten
opsigte hiervan gemaak nie. 2. Op 28 Februarie 19.9 besluit die direkteure om ‘n kapitalisasieuitgifte aan gewone aandeelhouers
te maak op die basis van een aandeel vir elke ses gewone aandele gehou teen R1,00 elk uit winste.
3. Grond is op 28 Februarie 19.9 deur Mnr Worthy, ‘n waardeerder, teen vervangingswaarde van
R800 000 gewaardeer. 4. Die reserwe vir verhoogde vervangingswaarde van niebedryfsbates moet verlaag word na R4 000. 5. ‘n Finale gewone dividend van 8 sent per aandeel is op 28 Februarie 19.8 aan alle aandeelhouers
wat op 26 Februarie 19.9 geregistreer was, verklaar. 6. Die direkteure het besluit om die aandeeluitgiftekoste teen behoue verdienste af te skryf.
FAC2601/102
13
OPLOSSING 3 (vervolg) 7. Op 28 Februarie 19.9 het McDonald Bpk vir Miller Bpk verwittig dat geen rentebetalings op die
lening gemaak is nie. By verdere ondersoek is daar bevind dat dit per abuis nagelaat is. McDonald Bpk is tevrede dat die betaling op 1 Maart 19.9 kan geskied.
GEVRA: Stel die ”Ekwiteit en laste”-gedeelte (plus toepaslike aantekeninge) van die staat van finansiële posisie van Miller Bpk op 28 Februarie 19.9 sowel as die staat van veranderinge in ekwiteit vir die finansiële jaar geëindig 28 Februarie 19.9 op om te voldoen aan die vereistes van die Maatskappywet,Nr 71 van 2008. Ignoreer die aantekening oor rekeningkundige beleid en vergelykende syfers.
14
OPLOSSING 3 MILLER BEPERK STAAT VAN FINANSIËLE POSISIE SOOS OP 28 FEBRUARIE 19.9 EKWITEIT EN LASTE Aantekeninge Totale ekwiteit
R
897 500 Aandelekapitaal 1 Ander komponente van ekwiteit 2 Behoue verdienste
750 000 33 500
114 000 Niebedryfslaste 120 000 Langtermynlening 3 120 000 Bedryfslaste 101 000 Handels- en ander krediteure (52 000 + 8 000) Korttermyngedeelte van langtermynlening Dividende betaalbaar (20 000 + 16 000)
60 0005 000
36 000 Totale ekwiteit en laste 1 118 500 MILLER BEPERK STAAT VAN VERANDERINGE IN EKWITEIT VIR DIE JAAR GEËINDIG 28 FEBRUARIE 19.9
Aandele kapitaal:
8% Voorkeur-aandele-kapitaal
Surplus met
her-waardasie van nie- bedryfs-
bate
Reserwe vir ver-
hoogde vervangings-waarde van nie-bedryfs-
bates
Merk na mark
reserwe
Behoue verdienste
Totaal Saldo: 1 Maart 19.8 Totale omvattende inkomste vir die jaar Gewone aandele uitgereik Kapitalisasie-aandele uitgereik Afskryf van aandeel- uitgiftekoste Oordrag na behoue verdienste Dividende verklaar - Gewone dividende - Voorkeurdividende
R
480 000 -
25 000
45 000 - - - -
R
200 000 - - - - - - -
R -
27 5001 - - - - - --
R
6 000 - - - -
(2 000) - -
R -
2 000 - - - - - -
R
80 500
113 500 -
(45 000)
(1 000)
2 000
(20 000) (16 000)
R
766 500
143 000 25 000
-
(1 000) -
(20 000) (16 000)
Saldo: 28 Februarie 19.9 550 000 200 000 27 500 4 000 2 000 114 000 897 500 1 (800 000 – 772 500)
FAC2601/102
15
OPLOSSING 3 (vervolg) MILLER BEPERK AANTEKENINGE OP 28 FEBRUARIE 19.9 1. Aandelekapitaal Gemagtig 400 000 Gewone aandele 120 000 8% Voorkeuraandele Uitgereik 315 000 Gewone aandele - (berekening 2) 100 000 8% Voorkeuraandele
R
550 000200 000
750 000 Gedurende die rekeningkundige tydperk is 20 000 gewone aandele teen R1,25 per aandeel uitgereik 2. Ander komponente van ekwiteit Reserwes bestaan uit: Nieverdeelbare reserwe 27 500 Surplus met herwaardasie van niebedryfsbates 27 500 Verdeelbare reserwe 6 000 Reserwe vir verhoogde vervangingswaarde van niebedryfsbates 4 000 Merk-tot-mark reserwe 2 000 33 500 3. Niebedryfslaste Langtermynlening Verseker Bedrag uitstaande Korttermyngedeelte (45 000/9 oorblywende paaiemente)
R
45 000 (5 000)
40 000 Die 10% lening is terugbetaalbaar in 10 gelyke jaarlikse paaiemente van R5 000 elk beginnende op 1 Desember 19.8 en is verseker deur ‘n eerste verband oor grond (sien aantekening ....). Onverseker Bedrag uitstaande 80 000 Die 15% lening is terugbetaalbaar op 1 Julie 20.1.
16
OPLOSSING 3 (vervolg) Berekeninge 1. Wins vir die jaar (aangesuiwer) Wins (gegee) Rente betaal (15% x 8/12 x 80 000)
121 500 (8 000)
113 500 2. Gewone aandelekapitaal
Aantal
aandele R Saldo Uitgereik op 27/2/19.9 (20 000 x R1,25) Kapitalisasie (270 000/6 x R1)
250 000
20 000 45 000
480 000 25 000 45 000
315 000 550 000 3. Dividende Gewoon 250 000 x 8c Voorkeur R200 000 x 8%
R
20 000 16 000
NASIENSKEMA Punte Staat van finansiële posisie Uitgereikte kapitaal Reserwes Langtermynleninging Krediteure Korttermyngedeelte van langtermynlening Dividende betaalbaar Staat van veranderinge in ekwiteit Andele kapitaal 8% Voorkeuraandelekapitaal Surplus met herwaardasie van niebedryfsbate Reserwe vir verhoogde vervangingswaarde van niebedryfsbates Merk tot mark reserwe Behoue verdienste Aantekeninge Aandelekapitaal Reserwes Niebedryfslaste
3 4 2
1½ 1 ½
2 3 1 1
1 5
4 4 7
Totaal 40
FAC2601/102
17
VRAAG 4 (20 punte)(24 minute) Die volgende saldo’s is verkry uit die boeke van Jens Beperk op 29 Februarie 20.0: Inkomste (verkope) (insluitend BTW @ 14%) Koste van verkope (BTW @ 14% ingesluit) Nieverdeelbare reserwe (1/3/19.9) Behoue verdienste (1/3/19.9) Beleggings teen kosprys Dividende betaal - Voorkeuraandele - Gewone aandele Voorlopige belasting betaal Dividend ontvang - Thakalaka Beperk Verspreidingskoste Handels- en ander debiteure Handels- en ander krediteure Administratiewe uitgawes: Huur betaal Salarisse en lone Skryfbehoeftes Ouditeursvergoeding Kredietverliese Rente betaal Verkoopterugsendings (BTW @ 14% ingesluit) Toerusting teen drabedrag (1/3/19.9) Ander uitgawes (ingesluit waardevermindering)
R
6 840 0002 280 000
100 000450 000310 000
28 00040 000
600 0002 800
665 000755 000433 500
180 000575 000
14 50019 00090 000
8 800228 000360 000200 000
Bykomende inligting: 1. Thakalaka Bpk is ‘n genoteerde maatskappy. 2. Die maatskappy is op 1 Maart 19.7 gestig en alle toerusting is op 1 Maart 19.7 aangekoop. Die
maatskappy voorsien waardevermindering teen 20% per jaar volgens die reguitlynmetode. 3. Ouditeursvergoeding bestaan uit die volgende: R
Reiskoste 5 000 Vergoeding vir ouditwerk gedoen 14 000
4. Ingesluit onder salarisse is die volgende bedrae wat aan die direkteure betaal is:
Bedrag aan die voorsitter betaal 10 000 Bedrag aan die besturende direkteur betaal - salaris 160 000 Bedrag aan die finansiële direkteur betaal - salaris 70 000 Reiskoste aan die besturende direkteur terugbetaal 2 300 Reistoelae aan die voorsitter betaal 5 000 Bedrag aan die besturende- en finansiële direkteure betaal vir die bywoning van direksievergaderings 30 000
5. Daar is besluit om ‘n finale dividend van R120 000 op 29 Februarie 20.0 te verklaar. 6. Normale belasting van R573 356 moet nog voorsien word. 7. Kredietverliese afgeskryf oor die afgelope jare was soos volg:
R 19.9 15 000 19.8 14 300
18
VRAAG 4 (vervolg) 8. Beleggings bestaan uit die volgende: 8.1 120 000 Gewone aandele in Quattro Beperk teen ‘n kosprys van R200 000. Die uitgereikte
aandelekapitaal van Quattro Beperk bestaan uit 200 000 gewone aandele. Elke aandeel het een stem. Die markwaarde van die belegging was R200 000 op 29 Februarie 20.0.
8.2 20 000 Voorkeuraandele in Thakalaka Beperk teen ’n kosprys van R40 000. Die uitgereikte
aandelekapitaal van Thakalaka Beperk bestaan uit 30 000 gewone aandele en 30 000 voorkeuraandele. Elke aandeel het een stem. Die aandele van Thakalaka Beperk word op die Johannesburgse Sekuriteitebeurs verhandel en die markwaarde van die voorkeuraandele op 29 Februarie 20.0 was R3 elk. Hierdie aandele is toegewys as teen billike waarde deur ander omvattende inkomste (nie-gehou-vir-verhandeling).
8.3 70 000 Gewone aandele in Sugar Beperk teen ’n kosprys van R70 000. Die uitgereikte
aandelekapitaal van Sugar Beperk bestaan uit 4 000 000 gewone aandele van R1 elk. Elke aandeel het een stem. Die aandele van Sugar Beperk word op die Johannesburg Sekuriteitebeurs verhandel en die markwaarde op 29 Februarie 20.0 was R2 elk. Hierdie belegging word in die boeke van Jens Beperk geag as ‘n belegging teen billike waarde deur wins of verlies (gehou vir verhandeling / spekulatiewe doeleindes).
GEVRA: Stel die staat van wins of verlies en ander omvattende inkomste en toepaslike aantekeninge van Jens Beperk op vir die jaar geëindig 29 Februarie 20.0. U antwoord moet voldoen aan die vereistes van die Maatskappywet Nr 71 van 2008. (Ignoreer die rekeningkundige beleidsaantekening en vergelykende syfers, asook die staat van verandering in ekwiteit.)
FAC2601/102
19
OPLOSSING 4 JENS BEPERK STAAT VAN WINS OF VERLIES EN ANDER OMVATTENDE INKOMSTE VIR DIE JAAR GEËINDIG 29 FEBRUARIE 20.0
Aante- keninge
Inkomste [(6 840 000 x 100/114) – (22 800 x 100/114)] Koste van verkope (2 280 000 x 100/114)
R
5 800 000 (2 000 000)
Bruto wins Ander inkomste (2 800 + 70 000) Verspreidingskoste Administratiewe uitgawes (berekening 1) Ander uitgawes Finansieringskoste
3 800 000
72 800 (665 000)(878 500)(200 000)
(8 800) Wins voor belasting 1 Inkomstebelastinguitgawe 2
2 120 500 (573 356)
Wins vir die jaar Ander omvattende inkomste vir die jaar Wins met finansiële bate teen billike waarde deur ander omvattende inkomste [(20 000 x 3) – 40 000]
1 547 144
20 000
Totale omvattende inkomste vir die jaar
1 567 144
20
OPLOSSING 4 (vervolg) JENS BEPERK AANTEKENINGE VIR DIE JAAR GEËINDIG 29 FEBRUARIE 20.0 1. Wins voor belasting Die volgende aantoonbare items is onder andere ingesluit in wins voor belasting: Inkomste Inkomste bestaan uit verkoop van goedere
R
5 800 000
Billike waarde aansuiwering - finansiële bate teen billike waarde deur wins of verlies [ (70 000 x R2) – R70 000] 70 000
Inkomste uit ander finansiële bate 2 800 Genoteerde belegging - dividende
2 800
Uitgawes Waardevermindering (berekening 2) Ouditeursvergoeding
120 00019 000
- Gelde vir oudit - Reiskoste
14 000
5 000 Direkteursvergoeding
275 000
Uitvoerende direkteure - Besoldiging (160 000 + 70 000 + 30 000) Nie-uitvoerende direkteure - Besoldiging (10 000 + 5 000)
260 000
15 000 Beduidende item - Kredietverliese afgeskryf
90 000 2. Inkomstebelastinguitgawe SA Normale belasting - huidige jaar
573 356
FAC2601/102
21
OPLOSSING 4 (vervolg) Berekeninge 1. Administratiewe uitgawes Huur betaal Salarisse en lone Skryfbehoeftes Kredietverliese Ouditeursvergoeding
R 180 000575 000
14 50090 00019 000
878 500 2. Waardevermindering Kosprys van toerusting (100/60 x R360 000) Waardevermindering (20% x R600 000)
600 000
120 000 NASIENSKEMA Punte Staat van wins of verlies en ander omvattende inkomste Inkomste Koste van verkope Ander inkomste Verspreidingskoste Administratiewe uitgawes Ander uitgawes Finansieringskoste Inkomstebelastinguitgawe Wins met nie-gehou-vir-verhandeling finansiële bate Wins toeskryfbaar aan eienaars Totale omvattende inkomste toeskryfbaar aan eienaars Aantekeninge tot die finansiële state Wins voor belasting Inkomstebelastinguitgawe
1 ½
1½ ½ 2 ½ ½ ½ 1 ½
½
10 1
Totaal 20
22
VRAAG 5 (35 punte)(42 minute) Die volgende inligting is onder andere geneem uit die proefbalans van Stuttgart Bpk op 31 Desember 19.9. R Inkomste (verkope) 5 414 000 Koste van verkope 4 060 200 Dividende ontvang 17 900 Rente ontvang 3 500 Ander uitgawes: - Verlies met vervreemding van voertuig 8 500 - Ouditeursvergoeding - oudit 10 800 - Salarisse en lone 863 500 - Diverse uitgawes 101 600 - Munisipale koste 1 380 Rente betaal aan Frankfurt (Edms) Bpk 9 300 Meubels en toerusting: - Kosprys 63 500 - Opgelope waardevermindering (1/1/19.9) 21 200 Behoue verdienste (1/1/19.9) 783 400 Dividende betaal aan gewone aandeelhouers 110 000 Masjinerie teen kosprys 150 000 Verkoopterugsendings 400 Bykomende inligting: 1. Dividende ontvang is soos volg saamgestel: - R2 300 vanaf Frankfurt (Edms) Bpk - R7 600 vanaf Manheim Bpk - R8 000 vanaf Koblenz Bpk 2. Beleggings bestaan uit die volgende: - 9 000 Gewone aandele in Koblenz Beperk aangekoop teen R9 000 vir spekulatiewe doeleindes.
Koblenz Beperk het ‘n totale uitgereikte gewone aandelekapitaal van 200 000 aandele. Elke aandeel het een stem. Die aandele verhandel op die Johannesburgse Sekuriteitebeurs en die billike waarde op 31 Desember 19.9 was R2,00 per aandeel.
- 30 000 Gewone aandele in Manheim Beperk aangekoop vir R40 000. Manheim Beperk het 40 000
gewone aandele uitgereik. Elke aandeel het een stem. Hierdie aandele verhandel op die Johannesburgse Sekuriteitebeurs en die markprys op 31 Desember 19.9 was R40 000.
- 7 000 Voorkeuraandele in Frankfurt (Edms) Bpk aangekoop teen R15 000. Frankfurt (Edms)
Beperk het 10 000 voorkeuraandele uitgereik. Die direkteure waardeer hierdie aandele teen R2,50 per aandeel op 31 Desember 19.9. Hierdie aandele word geklassifiseer as ’n belegging teen billike waarde deur ander omvattende inkomste (nie-gehou-vir-verhandeling).
3. Stuttgart Bpk hef bestuursgelde van R1 000 per maand op Manheim Bpk. Hierdie gelde moet nog
vir die jaar geëindig 31 Desember 19.9 voorsien word. 4. Diverse uitgawes sluit onder andere die volgende items in:
R Reistoelae - Mnr Wolfgang 4 800 Onthaalkoste - Mnr Ludwig 260 Pensioenfondsbydrae - Mnr Karl 6 400 Ouditeur se reiskoste 150
FAC2601/102
23
VRAAG 5 (vervolg) 5. Salarisse en lone sluit die volgende vergoedings in:
Mnr F Heinrich - Finansiële direkteur 72 000 Mnr D Wolfgang - Voorsitter van die Raad van Direkteure 90 000 Mnr G Ludwig - Bemarkingsdirekteur 60 000 Mnr D Karl - Algemene bestuurder 66 000 Mnr C Axel - Afgetrede voorsitter van die Raad van Direkteure (pensioen) 24 000 Mnr C Boris - Nie-uitvoerende direkteur (ampsverlies op 1/1/19.9) 10 000 Direkteursgelde, vir vergaderings bygewoon, teen R5 000 per direkteur per jaar 15 000
────── 337 000 ══════
6. Mnr Heinrich is ‘n direkteur van Manheim Bpk en ontvang R5 000 per jaar vir die bywoon van
direkteursvergaderings. 7. Belasting vir die huidige jaar bedra R97 045 en moet nog voorsien word. 8. Op 1 Oktober 19.9 is masjinerie teen R150 000 aangekoop. 9. Die maatskappy se waardeverminderingsbeleid vir niebedryfsbates is soos volg:
Meubels en toerusting teen 10% per jaar - verminderde saldo metode Masjinerie teen 20% per jaar - verminderde saldo metode. Geen waardevermindering is nog vir die huidige jaar voorsien nie en geen meubels en toerusting is gedurende die huidige jaar aangekoop nie.
10. Koblenz Bpk is ‘n genoteerde maatskappy met ‘n uitgereikte gewone aandelekapitaal van
R23 000 000. ‘n Dividend van 10 sent per gewone aandeel is op 31 Augustus 19.9 aan aandeelhouers betaal.
11. Die rente-inkomste is ontvang vanaf Manheim Bpk. 12. ‘n Reserwe ter vervanging van bates van R20 000 moet geskep word. GEVRA: 1. Stel die staat van wins of verlies en ander omvattende inkomste en toepaslike aantekeninge van
Stuttgart Bpk vir die jaar geëindig 31 Desember 19.9 op sodat daar voldoen word aan die vereistes van die Maatskappywet, Nr 71 van 2008. Vergelykende syfers en nota oor rekeningkundige beleid word nie verlang nie.
2. Stel die staat van veranderinge in ekwiteit vir die jaar geëindig 31 Desember 19.9 op. Verskaf
slegs die volgende kolomme: - Reserwe ter vervanging van bates - Behoue verdienste. - Merk-tot-mark reserwe.
24
OPLOSSING 5 STUTTGART BEPERK STAAT VAN OMVATTENDE INKOMSTE VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 DESEMBER 19.9
Aantekening Inkomste (5 414 000 – 400) Koste van verkope
R
5 413 600 (4 060 200)
Bruto wins Ander inkomste (23 100 + 10 300 + 9 000) Ander uitgawes (berekening 1)
1 353 400
42 400 (997 510)
Finansieringskoste (9 300) Wins voor belasting 1 Inkomstebelastinguitgawe 2
388 990 (97 045)
Wins vir die jaar Ander omvattende inkomste vir die jaar Wins met finansiële bate teen billike waarde deur ander omvattende inkomste [ (7 000 aandele x R2.50) – R15 000 ]
291 945
2 500
Totale omvattende inkomste vir die jaar 294 445 STUTTGART BEPERK AANTEKENINGE VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 DESEMBER 19.9 1. Wins voor belasting Die volgende aantoonbare items is onder andere ingesluit in wins voor belasting: Inkomste Inkomste uit verkoop van goedere Billike waarde aansuiwering – finansiële bate teen billike waarde deur wins of verlies [(9 000 x R2) – 9 000] Inkomste uit filiaal
R
5 413 600
9 000 23 100
- Dividende ontvang - Rente ontvang - Bestuursfooie ontvang
7 600 3 500
12 000 Inkomste uit ander finansiële bates Dividende ontvang
10 300 - Vanaf genoteerde beleggings - Vanaf ongenoteerde beleggings
8 000 2 300
FAC2601/102
25
OPLOSSING 5 (vervolg)
R Uitgawes Ouditeursvergoeding
10 950 - Gelde vir oudit - Reiskoste
10 800
150 Waardevermindering (berekening 1)
11 730
Verlies met vervreemding van niebedryfsbate Direkteursvergoeding (berekening 2)
8 500
275 800 Uitvoerende direkteure
142 000
- Besoldiging (142 000 + 5 000) - Min: Betaal deur filiaal
147 000 (5 000)
Nie-uitvoerende direkteure
133 800
- Besoldiging - Pensioen - Ampsverlies
99 800 24 000 10 000
2. Inkomstebelastinguitgawe
97 045 SA Normale maatskappybelasting - Huidige jaar
97 045 STUTTGART BEPERK STAAT VAN VERANDERINGE IN EKWITEIT VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 DESEMBER 19.9 Reserwe
vir ver-vanging
van bates
Behoue verdienste
Merk-tot-mark
reserwe Saldo begin van jaar Totale omvattende inkomste vir die jaar Oordrag na reserwe Dividende verklaar
R - -
20 000 -
R
783 400
291 945 (20 000) (110 000)
R -
2 500 -
Saldo einde van jaar 20 000
945 345 2 500
26
OPLOSSING 5 (vervolg) Berekeninge 1. Ander uitgawes Verlies met verkoop van voertuig Ouditeursvergoeding Salarisse en lone Diverse uitgawes Waardevermindering Meubels en toerusting [(63 500 - 21 200) x 10%] Masjinerie (150 000 x 20% x 3/12) Munisipale kostes
R 8 500
10 800863 500101 600
4 2307 5001 380
Ander uitgawes 997 510 2. Direkteursvergoeding
Uitvoerend Nie-uitvoerend
Stuttgart (moeder)
Manheim (filiaal)
Stuttgart (moeder)
Manheim
(filiaal) Besoldiging Mnr Heinrich - Salaris - Gelde vir bywoon van vergaderings Mnr Ludwig - Salaris - Gelde vir bywoon van vergaderings Mnr Wolfgang - Salaris - Reistoelaag - Gelde vir bywoon van vergaderings
R
72 000
5 000
60 000
5 000
R
5 000
R
90 000 4 800
5 000
R
142 000 5 000 99 800
-
Pensioene Mnr Axel Ampsverlies Mnr Boris
24 000
10 000
FAC2601/102
27
OPLOSSING 5 (vervolg) NASIENSKEMA
Punte
Staat van wins of verlies en ander omvattende inkomste Inkomste Koste van verkope Ander inkomste Ander uitgawes Finansieringskoste Inkomstebelastinguitgawe Wins met nie-gehou-vir-verhandeling finansiële bate Wins toeskryfbaar aan eienaars Totale omvattende inkomste toeskryfbaar aan eienaars Aantekeninge Wins voor belasting Inkomstebelastinguitgawe Staat van veranderinge in ekwiteit Reserwe vir vervanging van bates Merk tot mark reserwe Behoue verdienste
1 1 2 4 ½ ½ 1 1
1
15 2
1 1 4
Totaal
35
28
VRAAG 6 (30 punte)(36 minute) Die volgende inligting is verkry uit die boeke van Jobs (Edms) Bpk, ‘n konstruksiemaatskappy, op 31 Desember 19.9:
R Gewone aandelekapitaal 100 000 Behoue verdienste 250 000 Grond teen waardasie 400 000 Fabrieksgeboue teen kosprys 480 000 Motorvoertuie teen drabedrag (31/12/19.8) 210 000 Hyskraan teen kosprys 240 000 Masjinerie en toerusting teen kosprys (31/12/19.9) 180 000 Meubels en toerusting teen kosprys (31/12/19.9) 60 000 Opgelope waardevermindering: - Motorvoertuie (31/12/19.8) 140 000 - Hyskrane (31/12/19.8) 30 000 - Masjinerie en toerusting (31/12/19.8) 60 000 - Meubels en toerusting (31/12/19.8) 15 000 Beleggings teen kosprys 73 000 Lenings 40 000 Voorraad 170 000 Handels- en ander debiteure 313 600 Bankoortrekking 135 000 Voorlopige belasting betaal 25 000 Handels- en ander krediteure 186 000 Uitgestelde uitgawes 2 300 Bykomende inligting: Die onervare rekenmeester wat bogenoemde inligting aan u verskaf het verskaf ook die volgende aan u ten opsigte van gebeure wat gedurende die jaar plaasgevind het: 1. Die fabrieksgeboue is geleë te erf 6, Silverton, en bestaan uit ‘n fabriek en kantoorblok. Die grond
is op 1/3/19.6 aangekoop vir R190 000. Gedurende die huidige jaar is geboue teen ‘n kosprys van R480 000 opgerig. Die maatskappy het sy hyskraan vir 4 maande gedurende die jaar uit die produksieproses onttrek en gebruik met die oprigting van hierdie geboue. Die geboue is op 31 Desember 19.9 voltooi. Op 31 Oktober 19.9 is die grond deur Mnr J Nel, ‘n geswore waardeerder, teen vervangingswaarde waardeer. Die geboue word deur die eienaars beset.
2. Waardevermindering op niebedryfsbates word soos volg afgeskryf: - Die hyskraan wat op 1/7/19.8 aangekoop is word volgens die reguitlynmetode oor 48 maande
afgeskryf. - Masjinerie en toerusting: 20% per jaar volgens die verminderde saldo metode - Motorvoertuie: 20% per jaar volgens die reguitlynmetode - Meubels en toerusting: 10% per jaar volgens die verminderde saldo metode - Geboue: 2% per jaar volgens die reguitlynmetode 3. Die volgende transaksies ten opsigte van nie-bedryfsbates het gedurende die jaar plaasgevind: - Op 30 Junie 19.9 is ‘n motorvoertuig wat R50 000 gekos het en waarop reeds R25 000
waardevermindering afgeskryf is ingeruil vir R40 000 op ‘n nuwe voertuig wat R70 000 gekos het. - Op 2 Januarie 19.9 is meubels ter waarde van R14 000 aangekoop.
FAC2601/102
29
VRAAG 6 (vervolg) 4. Normale belasting van R70 000 moet nog vir die huidige jaar voorsien word. 5. Voorraad bestaan uit: - Grondstowwe R 70 000 - Onvoltooide werk R100 000
Voorraad word teen kosprys waardeer volgens die eerste-in-eerste-uit metode van voorraad-waardasie.
6. Beleggings bestaan uit die volgende: - 9 000 Gewone aandele in Bricks Beperk aangekoop vir spekulatiewe doeleindes teen R18 000.
Bricks Beperk het ‘n totale uitgereikte gewone aandelekapitaal van 200 000 aandele. Elke aandeel het een stem. Die aandele verhandel op die Johannesburgse Sekuriteitebeurs en die billike waarde op 31 Desember 19.9 was R2,00 per aandeel.
- 30 000 Gewone aandele in Trucks Beperk aangekoop vir R40 000. Trucks Beperk het 40 000
gewone aandele uitgereik. Elke aandeel het een stem. Hierdie aandele verhandel op die Johannesburgse Sekuriteitebeurs en die markprys op 31 Desember 19.9 was R40 000.
- 7 000 Voorkeuraandele in Diesel (Edms) Bpk aangekoop teen R15 000. Diesel (Edms) Beperk het
10 000 voorkeuraandele uitgereik. Die direkteure waardeer hierdie aandele teen R2,50 per aandeel op 31 Desember 19.9. Hierdie aandele word geklassifiseer as ’n belegging teen billike waarde deur ander omvattende inkomste (nie-gehou-vir-verhandeling).
7. Lenings bestaan uit die volgende: - ‘n Lening ten bedrae van R25 000 aan Trucks Beperk. Die lening is rentevry en terugbetaalbaar in
2 gelyke jaarlikse paaiemente. Die eerste paaiement is terugbetaalbaar op 31 Desember 20.0. - ‘n Lening ten bedrae van R15 000 aan Jason (Edms) Beperk. Die lening dra rente teen 15% per
jaar en is verseker deur ‘n eerste verband oor die maatskappy se vaste eiendom. Die lening is terugbetaalbaar op 31 Desember 20.5.
GEVRA: Stel die ”Bates“-gedeelte van die staat van finansiële posisie en toepaslike aantekeninge van Jobs (Edms) Beperk op 31 Desember 19.9 op om te voldoen aan die vereistes van die Maatskappywet, Nr 71 van 2008. Vergelykende syfers word nie verlang nie. Die rekeningkundige beleidsaantekening word nie verlang nie.
30
OPLOSSING 6 JOBS BEPERK STAAT VAN FINANSIËLE POSISIE SOOS OP 31 DESEMBER 19.9
AantekeningBATES Niebedryfsbates
R
1 467 000 Eiendom, aanleg en toerusting 1 Belegging in filiaal 2 Finansiële bates 3 Lening
1 369 50065 00017 50015 000
Bedryfsbates 501 600 Voorraad 4 Handels- en ander debiteure Finansiële bates 3
170 000313 600
18 000 Uitgestelde uitgawes 2 300 Totale bates 1 970 900 JOBS BEPERK AANTEKENINGE OP 31 DESEMBER 19.9 1. Eiendom, aanleg en toerusting
Grond
Geboue
Motor - voertuie
Hyskraan
Masjinerie en
toerusting
Meubels
Totaal Drabedrag 1/1/19.9
R
190 000
R -
R 210 000
R 210 000
R 120 000
R
31 000
R
761 000 Kosprys Opgelope waarde- vermindering
190 000
-
- -
350 000
(140 000)
240 000
(30 000)
180 000
(60 000)
46 000
(15 000)
1 006 000
(245 000)
Waardevermindering Toevoegings teen kosprys Vervreemdings teen drabedrag Waardevermindering gekapitaliseer Herwaardasie
- - - -
210 000*
-
480 000 -
20 000 -
(72 000)
70 000
(25 000) - -
(40 000) - -
(20 000)-
(24 000) - - - -
(4 500)
14 000
- - -
(140 500)
564 000
(25 000)
-
210 000 Drabedrag 31/12/19.9
400 000
500 000 183 000 150 000 96 000
40 500
1 369 500
Kosprys/Waardasie Opgelope waarde- vermindering
400 000
-
500 000
-
370 000
(187 000)
240 000
(90 000)
180 000
(84 000)
60 000
(19 500)
1 750 000
(380 500)
*Balanserende syfer
FAC2601/102
31
OPLOSSING 6 (vervolg) Fabrieksgebou bestaan uit erf 6 Silverton, met ‘n fabriek en kantore daarop. Die eiendom is gedurende die huidige jaar deur mnr J Nel, ‘n geswore waardeerder, teen vervangingswaarde waardeer. 2. Belegging in filiaal
R 65 000
Aandele teen kosprys Lening aan filial
40 000 25 000
3. Finansiële bates
Niebedryfsfinansiële bate Teen billike waarde deur ander omvattende inkomste Ongenoteer 7 000 Voorkeuraandele in Diesel (Edms) Bpk (kosprys – R15 000) Bedryfs finansiële bate teen billike waarde deur wins of verlies Genoteer 9 000 Gewone aandele in Bricks Beperk (kosprys – R18 000)
17 500
18 000 4. Voorraad 170 000
- Grondstowwe - Onvoltooide werk
70 000100 000
Berekeninge 1. Motorvoertuie 1.1 Kosprys op 1 Januarie 19.9
Drabedrag op 31 Desember 19.8 Opgelope waardevermindering op 31 Desember 19.8
210 000 140 000
350 000 1.2 Waardevermindering vir die jaar
(R350 000 x 20% x 6/12)+[(R350 000 – 50 000 + 70 000) x 20% x 6/12] 72 000 1.3 Kosprys op 31 Desember 19.9
Kosprys op 1 Januarie 19.9 Verkope teen kosprys Aankope teen kosprys
350 000 (50 000)
70 000 370 000
32
OPLOSSING 6 (vervolg) 2. Hyskraan 2.1 Waardevermindering vir die jaar
R240 000 / 4 jaar 60 000 2.2 Waardevermindering gekapitaliseer
R60 000 x 4/12 20 000 Dus, R20 000 gedebiteer na geboue
2.3 Opgelope waardevermindering R240 000/4 x 6/12 3. Meubels 3.1 Kosprys op 1 Januarie 19.9
Kosprys op 31 Desember 19.9 Aankope op 2 Januarie 19.9
30 000
60 000 (14 000)
46 000 3.2 Waardevermindering vir die jaar
R(31 000 + 14 000) x 10% 4 500 4. Masjinerie en toerusting 4.1 Waardevermindering vir die jaar R(180 000 – 60 000 x 20%) NASIENSKEMA Punte Staat van finansiële posisie Lening Handels- en ander debiteure Uitgestelde uitgawes Aantekeninge Eiendom, aanleg en toerusting Grond Geboue Motorvoertuie Hyskraan Masjinerie en toerusting Meubels Totaal Fabrieksgebou Belegging in filiaal Finansiële bates Voorraad
1 1 1
1½ 2
3½ 3
2½ 3 ½ 2 2 5 2
Totaal 30
FAC2601/102
33
VRAAG 7 (30 punte)(36 minute) Die volgende inligting is onder andere uit die boeke van Sun Beperk, ‘n genoteerde maatskappy, verkry vir die finansiële jaar geëindig 30 Junie 20.0:
R Gewone aandelekapitaal (uitgereik teen 50c) 1 000 000 12% Langtermynlening 190 000 10% Voorkeuraandele 300 000 Behoue verdienste (1/7/19.9) 380 000 Masjinerie en toerusting teen kosprys (1/7/19.9) 160 000 Opgelope waardevermindering - Masjinerie en toerusting (1/7/19.9) 75 000 Inkomste (omset) 3 500 000 Ander inkomste 11 550 Ander uitgawes (verwys aantekening 6 en 9) 31 960 Administratiewe uitgawes 410 650 Beleggings teen kosprys 245 000 Lening toegestaan aan Moon Beperk 60 000 Inkomstebelastinguitgawe 263 421 Bykomende inligting: 1. Die 12% langtermynlening is op 1 Januarie 20.0 toegestaan. 2. Beleggings is soos volg saamgestel: - 100 000 Gewone aandele in Star Beperk aangekoop teen R2 elk. Star Beperk se totale uitgereikte
gewone aandelekapitaal bestaan uit 1 000 000 aandele. Star Beperk se aandele verhandel op die Johannesburgse Sekuriteitebeurs en die prys op 30 Junie 20.0 was R2,50 elk. Hierdie belegging is toegewys as teen billike waarde deur ander omvattende inkomste (nie-gehou-vir-verhandeling).
- 30 000 Gewone aandele van R1,50 elk in Moon Beperk teen kosprys van R45 000. Moon Beperk
se totale uitgereikte gewone aandelekapitaal bestaan uit 50 000 aandele. Moon Beperk se aandele word verhandel op die Johannesburgse Sekuriteitebeurs, en die prys op 30 Junie 20.0 was R2 elk.
3. Die lening aan Moon Beperk is op 1 Julie 19.9 toegestaan teen ‘n rentekoers van 10% per jaar. 4. Sun Beperk handhaaf deurgaans ‘n bruto winspersentasie van 40% op omset. 5. Administratiewe uitgawes bestaan uit die volgende:
R Direkteursvergoeding - Uitvoerende direkteure 180 000 Ouditeursvergoeding - Reiskoste 350
- Vergoeding vir oudit 12 000 Rekenmeester se salaris 60 000 Lone 150 000 Telefoon 3 000 Water en elektrisiteit 4 200 Skryfbehoeftes 1 100
6. Ander uitgawes bestaan uit die volgende: Rente betaal - Langtermynlening 11 000
- Bankoortrekking 660 Kredietverliese afgeskryf 1 300 Diverse uitgawes 19 000
34
VRAAG 7 (vervolg) 7. Ander inkomstes bestaan uit die volgende: Dividende ontvang
- Star Beperk 1 200 - Moon Beperk 800 Rente ontvang
- Lopende rekening 800 - Handels- en ander debiteure 1 750 - Moon Beperk 6 000 Wins met verkoop van masjinerie 1 000
8. Die volgende moet nog voorsien word: - Waardevermindering op masjinerie en toerusting teen 20% per jaar op die drabedrag. Masjinerie
met ‘n kosprys van R10 000 en ‘n drabedrag van R4 000 is op 2 Julie 19.9 vir R5 000 verkoop. Waardevermindering word as ‘n bedryfsuitgawe geag.
9. Op ‘n algemene jaarvergadering gehou op 29 Junie 20.0 is die volgende besluite goedgekeur
waaraan daar nog uitvoering gegee moet word: - ‘n Gewone dividend van 5c per aandeel is verklaar. - ‘n Bate vervangingsreserwe moet geskep word en R20 000 moet vanaf die behoue verdienste
daarna oorgedra word. GEVRA: Stel die staat van wins of verlies en ander omvattende inkomste, staat van veranderinge in ekwiteit en verbandhoudende aantekeninge van Sun Beperk op vir die jaar geëindig 30 Junie 20.0 in ooreenstemming met die bepalings van die Maatskappywet, Nr 71 van 2008. Ignoreer vergelykende syfers en die aantekening oor rekeningkundige beleid.
FAC2601/102
35
OPLOSSING 7 SUN BEPERK STAAT VAN OMVATTENDE INKOMSTE VIR DIE JAAR GEËINDIG 30 JUNIE 20.0
Aantekeninge Inkomste Koste van verkope (60% x 3 500 000)
R 3 500 000
(2 100 000) Bruto wins (40% x 3 500 000) Ander inkomste (800 + 1 750 + 1 000 + 6 800 + 1 200) Administratiewe uitgawes Ander uitgawes (31 960 + 16 200 – 11 000 – 660)
1 400 000 11 550
(410 650) (36 500)
Finansieringskoste (11 400 + 660) (12 060) Wins voor belasting 1 Inkomstebelastinguitgawe 2
952 340 (263 421)
Wins vir die jaar Ander omvattende inkomste vir die jaar Wins op finansiële bates teen billike waarde deur ander omvattende inkomste [(100 000 x 2,50) – (100 000 x R2)]
688 919
50 000
Totale omvattende inkomste vir die jaar 738 919 SUN BEPERK AANTEKENINGE VIR DIE JAAR GEËINDIG 30 JUNIE 20.0 1. Wins voor belasting Die volgende aantoonbare items is onder andere ingesluit in wins voor belasting: Inkomste: Inkomste met verkoop van goedere Wins met verkoop van niebedryfsbates
R
3 500 0001 000
Inkomste uit filiaal 6 800- Dividende ontvang - Rente ontvang
8006 000
Inkomste uit ander finansiële bates - Genoteerde belegging - Dividende ontvang 1 200Uitgawes: Direkteursvergoeding - Uitvoerende direkteur Ouditeursvergoeding
180 000
12 350- Ouditgelde - Uitgawes
12 000 350
Waardevermindering 16 200
36
OPLOSSING 7 (vervolg) 2. Inkomstebelastinguitgawe SA Normale belasting - huidige jaar
263 421
Berekening 1. Waardevermindering (Kosprys - Opgehoopte waardevermindering) x 20% R(160 000 - 10 000) - R(75 000 - 6 000) x 20% R(150 000 - 69 000) x 20% R81 000 x 20% = R16 200 2. Rente uitgawe – langtermynlening R190 000 x 12% x 6/12 = R11 400 SUN BEPERK STAAT VAN VERANDERINGE IN EKWITEIT VIR DIE JAAR GEËINDIG 30 JUNIE 20.0
10%
Voorkeur- aandele- kapitaal
Gewone aandele- kapitaal
Bate-
vervangings-reserwe
Merk-tot-mark
reserwe
Behoue verdienste
Totaal Saldo - begin van jaar Oordrag na batevervangingsreserwe Totale omvattende inkomste vir die jaar Dividende - Gewone aandele (2 000 000 x 5c) - Voorkeuraandele (10% x R300 000)
R
300 000
R 1 000 000
R -
20 000
R -
50 000
R
380 000
(20 000)
688 919
(100 000)
(30 000)
R 1 680 000
-
738 919
(100 000)
(30 000)
Saldo - einde van jaar
300 000 1 000 000 20 000 50 000
918 919 2 288 919
FAC2601/102
37
OPLOSSING 7 (vervolg) NASIENSKEMA
Punte
Staat van omvattende inkomste Inkomste Koste van verkope Ander inkomste Administratiewe uitgawes Ander uitgawes Finansieringskoste Inkomstebelastinguitgawe Wins met nie-gehou-vir-verhandeling finansiële bate Wins toeskryfbaar aan eienaars Totale omvattende inkomste toeskryfbaar aan eienaars Aantekeninge Wins voor belasting Direkteursvergoeding Ouditeursvergoeding Waardevermindering Wins met verkoop van niebedryfsbates Inkomste uit filiaal Inkomste uit ander finansiële bates Inkomstebelastinguitgawe Staat van veranderinge in ekwiteit
1 2
3½ 1 1 2 ½ 1 ½ ½
1 2 2 2 1 2 1 6
Totaal
30
38
VRAAG 8 (30 punte)(36 minute) Die volgende is ‘n uittreksel uit die proefbalans van Goblet Beperk op 31 Augustus 20.4: Gewone aandelekapitaal ....................................................................................................... Behoue verdienste (1/9/20.3) ................................................................................................ 15% Aflosbare voorkeuraandele ............................................................................................ Motorvoertuie teen drabedrag ............................................................................................... (Kosprys R239 200 en opgelope waardevermindering R208 575) Toerusting teen kosprys ........................................................................................................ Opgelope waardevermindering - Toerusting (R22 500 op 1/9/20.3) ..................................... Grond teen kosprys ............................................................................................................... Geboue teen kosprys ............................................................................................................. Opgelope waardevermindering - Geboue .............................................................................. Inkomste ................................................................................................................................ Ander inkomste ...................................................................................................................... Ander uitgawes (waardevermindering ingesluit) .................................................................... Administratiewe uitgawes ...................................................................................................... Verkoopterugsendings ........................................................................................................... Verspreidingsuitgawes ........................................................................................................... Wins met verkoop van ander finansiële bates (aandele) .......................................................
R
1 000 000465 000400 000
30 625
152 00031 950
160 000340 000102 000
9 400 00082 875
980 0002 491 0001 200 000
750 00040 000
Bykomende inligting: 1. Beleggings bestaan uit: 60 000 Gewone aandele in Bobbin Bpk. Bobbin Bpk se totale uitgereikte aandelekapitaal bestaan uit 100 000 gewone aandele. Bobbin Bpk se aandele verhandel op die Johannesburg Sekuriteitebeurs. 40 000 Gewone aandele in Sunbake Bpk. Sunbake Bpk se uitgereikte aandelekapitaal bestaan uit 300 000 aandele. 2. Goblet Bpk handhaaf ’n brutowinspersentasie van 60% op verkope. 3. Die sleutelpersoneel is soos volg:
Voorsitters Direkteure Bemarkingsbestuurders Finansiële direkteure Besturende direkteure Maatskappysekretarisse
Goblet Bpk Mnr Pin
Mnre Blue, Pink Mev Henk Mnr Dye
Mnr White Mnr Green
Bobbin Bpk Mev Swart
Mnre White, Green Mnr Harris Mnr Good
Mev Purple Mnr Orange
Gedurende die huidige finansiële jaar het die direkteure van Goblet Bpk en Bobbin Bpk elk vier direkteursvergaderings bygewoon. Die direkteure van Goblet Bpk het R700 per vergadering ontvang en die direkteure van Bobbin Bpk R350 per vergadering.
FAC2601/102
39
VRAAG 8 (vervolg) 4. Ingesluit in salarisse gedurende die jaar betaal is die volgende bedrae:
Bemarkingsbestuurders Finansiële direkteure Besturende direkteure Maatskappysekretarisse
Goblet Bpk R
110 000 140 000 160 000 85 000
Bobbin Bpk R
90 000 120 000 140 000 70 000
5. Mnre Dye en Good het elk ‘n onthaaltoelaag van R15 000 per jaar ontvang. 6. Op 1 Desember 20.3 is toerusting wat oorspronklik R60 000 gekos het en waarop opgelope
waardevermindering van R9 000 tot aan die begin van die jaar afgeskryf was, teen die drabedrag verkoop en vervang met ‘n nuwe masjien teen ‘n kosprys van R62 000.
7. Op 28 Februarie 20.4 is ‘n motorvoertuig wat oorspronklik R25 000 gekos het en waarop tot op
daardie datum reeds R21 875 waardevermindering afgeskryf is, ingeruil vir R6 000 op ‘n nuwe voertuig wat R35 000 gekos het. Alle motorvoertuie was op 1 September 20.0 aangekoop.
8. Die volgende waardeverminderingskoerse is toegepas: Toerusting 15% Verminderde saldo metode Motorvoertuie 25% Reguitlynmetode Geboue 5% Reguitlynmetode 9. Administratiewe uitgawes bestaan uit die volgende in:
R Kredietverliese 130 000 Skryfbehoeftes 45 000 Salarisse en lone 2 000 000 Gelde betaal aan die ouditeur - Vir reisuitgawes 46 000 - Vir ouditwerk gedoen 220 000 Rente betaal: Langtermynlening 50 000 10. Ander inkomste bestaan uit die volgende:
R Dividende ontvang - Bobbin Bpk 35 000 - Sunbake Bpk 20 000 Rente ontvang - Debiteure 15 000 - Sunbake Bpk 10 000 Wins met verkoop van motorvoertuig 2 875 11. Die aflosbare voorkeuraandele is aflosbaar op 31 Desember 20.4 en word as ‘n las vir die
maatskappy beskou. 12. Normale belasting van R197 925 moet nog voorsien word.
40
VRAAG 8 (vervolg) 13. Kredietverliese gedurende die vorige twee jare afgeskryf, bedra:
R 20.3 ............................................................................................................................................... 15 000 20.2 ............................................................................................................................................... 14 300 14. Op 30 Junie 20.4 is die grond deur mnr. Lion, ’n geswore waardeerder, teen vervangingswaarde
van R200 000 gewaardeer. GEVRA: Stel die staat van wins of verlies en ander omvattende inkomste en toepaslike aantekeninge vir Goblet Beperk op vir die finansiële jaar geëindig 31 Augustus 20.4. U antwoord moet voldoen aan die vereistes van die Maatskappywet,Nr 71 van 2008. (Ignoreer die aantekening oor rekeningkundige beleid, vergelykende syfers en die staat van veranderinge in ekwiteit.)
FAC2601/102
41
OPLOSSING 8 GOBLET BEPERK STAAT VAN WINS OF VERLIES EN ANDER OMVATTENDE INKOMSTE VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 AUGUSTUS 20.4 Aante- keninge Inkomste (9 400 000 – 1 200 000) Koste van verkope (8 200 000 x 40%)
R
8 200 000 (3 280 000)
Bruto wins (8 200 000 x 60%) Ander inkomste (82 875 + 40 000) Verspreidingsuitgawes Administratiewe uitgawes (2 491 000 - 50 000) Ander uitgawes Finansieringskoste [(400 000 x 15%) + 50 000]
4 920 000 122 875
(750 000)(2 441 000)
(980 000)(110 000)
Wins voor belasting 1 Inkomstebelastinguitgawe 2
761 875 (197 925)
Wins vir die jaar 563 950 Ander omvattende inkomste vir die jaar 40 000 Wins met herwaardasie van grond (200 000 – 160 000) 40 000 Totale omvattende inkomste vir die jaar 603 950
42
OPLOSSING 8 (vervolg) GOBLET BEPERK AANTEKENINGE VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 AUGUSTUS 20.4 1. Wins voor belasting Wins voor belasting is getoon na inagneming van onder andere die volgende: Inkomste Inkomste uit verkoop van goedere Inkomste vanaf filiaal
Dividende ontvang
R
8 200 000
35 000 Inkomste vanaf finansiële bates
Ongenoteer: Dividende Rente
20 000 10 000
Wins met verkoop van nie-bedryfsbates Wins met verkoop van finansiële bate
2 875
40 000 Uitgawes Ouditeursvergoeding 266 000 - Gelde vir oudit - Reisuitgawes
220 000
46 000 Waardevermindering (berekening 1)
95 913 Direkteursvergoeding (berekening 2) Uitvoerende direkteure
329 000 320 600
- Besoldiging - Min betaal deur filiaal
322 000
(1 400) Nie-uitvoerende direkteure
8 400
- Besoldiging
8 400 Beduidende item
- Kredietverliese afgeskryf
130 000
2. Inkomstebelastinguitgawe SA Normale belasting - huidige jaar
197 925
FAC2601/102
43
OPLOSSING 8 (vervolg) Berekeninge 1.1 Waardevermindering Toerusting
Kosprys
R
Opgelope
waardever-mindering
R Saldo aan einde van jaar 152 000
31 950,00
Toevoegings Waardevermindering op verkoop Oordrag verkoop (9 000 + 1 912,50) Ou masjien
(62 000)
60 000
6 975,002 1 912,501
(10 912,50) 11 475,003
Saldo aan begin van jaar (Balanserende syfer)
150 000
22 500,00
1Verkoop [(60 000 - 9 000) x 15% x 3/12)] 2Nuwe (62 000 x 9/12 x 15%) 3Oud [90 000 - (22 500-9 000) x 15%]
1 912,50 6 975,00 11 475,00
20 362,50
1.2 Geboue (340 000 x 5%)
17 000
1.3 Motorvoertuie Nuut (35 000 x 25% x 6/12) Verkoop (25 000 x 25% x 6/12) Oud [(239 200 - 35 000) x 25%]
4 375 3 125 51 050
58 550
1.4 Totale waardevermindering (58 550 + 17 000 + 20 362,50)
95 913
44
OPLOSSING 8 (vervolg) 2. Direkteursvergoeding
Uitvoerend Nie-uitvoerend
Goblet Bpk Bobbin Bpk Goblet Bpk
Bobbin Bpk Mnr Pin - Fooie Mnr Blue - Fooie Mnr Pink - Fooie Mnr Dye - Salaris - Fooie - Onthaaltoelaag Mnr White - Salaris - Fooie
R
140 000 2 800 15 000
160 000 2 800
R
1 400
R 2 800
2 800
2 800
R
320 600 1 400 8 400
-
NASIENSKEMA
Punte
Staat van wins of verlies en ander omvattende inkomste Inkomste Koste van verkope Ander inkomste Verspreidingskoste Administratiewe uitgawes Ander uitgawes Finansieringskoste Inkomstebelastinguitgawe Herwaardasie van grond Wins toeskryfbaar aan eienaars Totale omvattende inkomste toeskryfbaar aan eienaars Aantekeninge Wins voor belasting Inkomste vanaf filiaal Inkomste vanaf finansiële bate Wins met verkoop van nie-bedryfsbate Wins met verkoop van finansiële bate Ouditeursvergoeding Waardevermindering Direkteursvergoeding Beduidende item Inkomstebelastinguitgawe
2 2
1½ ½ 1 ½ 1 ½ 1 ½ ½
1 2 1 1 2 4 5 2 1
Totaal
30 FAC2601_2013_TL_102_3_A.doc