sum.edu.pl · 2019. 12. 20. · agnieszka guzik autoreferat spis treści l. imię i nazwisko

Autoreferat

Agnieszka Guzik (dorobek naukowy częściowo pod panieńskim nazwiskiem Depa)

Załącznik 2 do wniosku o wszczęcie postępowania habilitacyjnego w dziedzinie nauk o zdrowiu

Rzeszów 2019

Agnieszka Guzik autoreferat

Spis treści

l. Imię i Nazwisko ................................................................................................................................... 3

2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe ................................................................................................. 3

3. Infonnacje o dotychczasowym zatrudnieniu ....................................................................................... 5

3.1. Dane biograficzne ......................................................................................................................... 5

4. Wskazanie osiągnięcia wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. 2016 r. poz. 882 ze

zm. wDz. U. z2016 r. poz. 1311.): ........................................................................................................ 8

4.1. Tytu1 osiągnięcia naukowego ....................................................................................................... 8

4.2. Wykaz publikacji wchodzących w sklad osiągnięcia naukowego w kolejności omawiania ........ 8

4.3. Omówienie celu naukowego wskazanego cyklu prac i otrzymanych wyników wraz

z omówieniem ich ewentualnego wykorzystania .............................................................................. 10

4.3.1. Uzasadnienie podjęcia tematu oraz cel naukowy ................................................................ 10

4.3.2. Szczegółowa problematyka prac, składających się na osiągnięcie naukowe ...................... 14

4.3.3. Podsumowanie wyników badaó przedstawionych w cyklu publikacji, zastosowanie

praktyczne i wnioski ...................................................................................................................... 28

4.3.4. Piśmiennictwo ..................................................................................................................... 30

5. Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo - badawczych .............................................................. 34

5.1. Główne obszary naukowo - badawcze ....................................................................................... 34

5 .2. Udział w proj ektach badawczych ............................................................................................... 44

5.3 . Współpraca międzynarodowa .................................................................................................... 47

5.4. Prezentacje na międzynarodowych i krajowych konferencjach naukowych ............................. 47

5.5. Otrzymane nagrody i wyróżnienia ............................................................................................. 48

5.6. Recenzowanie publikacji w czasopismach naukowych międzynarodowych i krajowych ......... 48

6. Omówienie pracy dydaktycznej, organizacyjnej i popularyzatorskiej .............................................. 49

2


1. Imię i Nazwisko

Agnieszka Guzik

2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe - z podaniem nazwy, miejsca i roku ich

nzyskania oraz tytułu rozprawy doktorskiej

2002 - Świadectwo dojrzałości - I Liceum Ogólnokształcące Im. Ks. St. Konarskiego

w Rzeszowie, profil biologiczno - chemiczny

2007 - magister fizjoterapii z wyróżnieniem - Instytut Fizjoterapii, Wydział

Medyczny, Uniwersytet Rzeszowski

2014 - doktor nauk o zdrowiu z wyróżnieniem - Wydział Medyczny, Uniwersytet

Rzeszowski

Temat rozprawy doktorskiej: Ocena skuteczności treningu na bieżni ruchomej

w połqczeniu z biologicznym sprzężeniem zwrotnym u pacjentów z niedowładem

połowiczym po udarze mózgu

Promotor: prof. dr hab. n. med. Andrzej Kwolek

Najważniejsze kursy i szkolenia podyplomowe:

kurs "HEG-Biofeedback" - Wrocław 27.04.2018r.

kurs ,,PNF w Pediatrii" - Warszawa 07-09.12.2013r.- 29-30.03.2014r.

kurs "Integracji Sensorycznej II Stopnia" - uzyskany tytuł Terapeuty Integracji

Sensorycznej - Warszawa 1-15.07.2012r.

kurs "Halliwick" - Kraków 15-18.12.2011r.

kurs "Zastosowanie Nowoczesnych Metod Kształcenia Podczas Nauki Terapii TIcanek

Miękkich" - Kraków 09.12.2011r.

kurs "Medica1 Taping Concept for Physiotherapists - Taping Medyczny" - Kraków

08-09.12.20 lIr.

kurs "Taping w Urazach Sportowych i Innych" - Kraków 26-27.11.2011r.

kurs "Zintegrowane Techniki Terapeutyczne na Tkanki Miękkie - Punkty Spustowe,

Ból i Napięcie mięśni cz. II" - Kraków 22-23.10.2011r.

kurs "Funkcjonalna Diagnostyka i Terapia Manualna Pacjentów w Dysfunkcjach

i Urazach Ogólnych i Sportowych" - Kraków 08-09.1O.2011r.

3


kurs "Zintegrowane Techniki Terapeutyczne na Tkanki Miękkie - Punkty Spustowe,

Ból i Napięcie mięśni cz. I - Trigger Points, Pain And Muscle Tone" - Kraków 24-

25.09.2011r.

kurs "PNF - Rozwijający - Proprioceptive Neuromuscular Facilitation Advanced"

uzyskany tytuł Dyplomowanego Terapeuty PNF - Kraków 2l-26.06.2011r.

kurs "Integracji Sensorycznej I Stopnia" - Warszawa 12-l5.05.20Ilr.

kurs "Kwalifikacyjny Pedagogiczny dla Nauczycieli Przedmiotów

Ogólnokształcących" - Krakowski Instytut Rozwoju Edukacji - Kraków 29.09.20l0r.-

07.05.2011r.

kurs "Funkcjonalnej Terapii Manualnej wg Koncepcji Briana Mulligana część III/C" -

Kraków 26-27.02.20llr.

kurs "Funkcjonalnej Terapii Manualnej wg Koncepcji Briana Mulligana część IIIB" -

Kraków 20-21.01.20llr.

kurs "Funkcjonalnej Terapii Manualnej wg Koncepcji Briana Mulligana część I/A" -

Kraków 09-10 .11.20 l Or.

kurs polsko-holenderski "Diagnostyka i Współczesne Metody Leczenia Dzieci

z Mózgowym Porażeniem"- Rzeszów l4-l6.06.201Or.

kurs "McKenzie A - Diagnozowanie i Leczenie Zespołów Bólowych Kręgosłupa

i Kończyn" - Nowy Targ 19-22.11.2009r.

kurs polsko-holenderski "New Development in the Treatment of Cerebral Palsy" -

Rzeszów l7-l9.03.2008r., 11-13.05.2009r.

kurs "PNF - Podstawowy - Proprioceptive Neuromuscular Facilitation" - Wrocław 11-

lS.08.2008r.,14-l8.10.2008r.

kurs "Podstawowe Założenia, Zasady i Metodyka Wieloprofilowego Usprawniania

Dzieci z Wczesnym Uszkodzeniem Mózgu w Systemie Nauczania Kierowanego" -

Zamość 26-30.05.2008r.

kurs "Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherbome" - Rzeszów 1O-13.04.2008r.

kurs "Mózgowe Porażenie Dziecięce. Rozpoznawanie, Profilaktyka, Leczenie

Bezoperacyjne i Operacyjne. Metoda RAO" - Lublin 05-08.l1.2007r.

kurs o Specjalności Masażu Leczniczego III Stopnia - Masaż Limfatyczny, Elementy

Mobilizacji i Manipulacji Stawów - Rzeszów 02.03.2006r-30.03.2006r.

kurs o Specjalności Masażu Leczniczego II Stopnia - Masaż Segmentamy, Punktowy,

Refleksoterapia Stopy - Rzeszów 08.11.2005r-15.l2.2005r.

4


kurs języka angielskiego na poziomie upper-intermediate z elementami fizjoterapii.

Target - Rzeszów 03-06.2006r.

kurs języka angielskiego na poziomie upper-intermediate A. Promar -Rzeszów

24.09 .2005r.-15.0 1.2006r.

kurs języka angielskiego na poziomie upper-intermediate B. Promar -Rzeszów

16.10.2004r.-18.06.2005r.

3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu

2007-2008 - stażysta na stanowisku asystenta, Katedra Rehabilitacji, Instytut

Fizjoterapii, Wydział Medyczny, Uniwersytet Rzeszowski

2008-2015 - asystent, Katedra Rehabilitacji, Instytut Fizjoterapii, Wydział Medyczny,

Uniwersytet Rzeszowski

2016 - 2018 - adiunkt, Katedra Rehabilitacji, Instytut Fizjoterapii, Wydział Medyczny,

Uniwersytet Rzeszowski

od 2018 - adiunkt, Katedra Fizjoterapii w Różnych Specjalnościach, Instytut

Fizjoterapii, Wydział Medyczny, Uniwersytet Rzeszowski

2010-2011 - wykładowca, kierunek technik masażysta, Niepubliczna Szkoła Biznesu,

Rzeszów

2011-2012 - fizjoterapeuta, gabinet Ars Medica, Krasne

2012-2013 - fizjoterapeuta, Przedszkole Publiczne Nr 8, Przedszkole Prywatne

"Akademia Małych Odkrywców", Rzeszów

2013-2014 - fizjoterapeuta, Ośrodek Wczesnej Interwencji OWI, Rzeszów

3.1. Dane biograficzne

W 2002 roku ukończyłam I Liceum Ogólnokształcące Im. Ks. St. Konarskiego

w Rzeszowie ze świadectwem z wyróżnieniem. Po zdaniu egzaminu dojrzałości rozpoczęłam

edukację na kierunku fizjoterapia Wydziału Medycznego Uniwersytetu Rzeszowskiego.

W roku 2007 ukończyłam studia z oceną bardzo dobrą, z wyróżnieniem uzyskując tytuł

magistra. Otrzymałam Wyróżnienie Dziekana i Rady Wydziału Medycznego Uniwersytetu

Rzeszowskiego oraz Dyplom Uznania Rektora. Od września 2007 roku do września 2008

roku odbyłam staż na stanowisku asystenta w Instytucie Fizjoterapii Wydziału Medycznego

5


Uniwersytetu Rzeszowskiego. Etatowym pracownikiem na stanowisku asystenta w Katedrze

Rehabilitacji Instytutu Fizjoterapii Wydziału Medycznego Uniwersytetu Rzeszowskiego

byłam w latach 2008-2016. W okresie tym sumiennie realizowałam swoje obowiązki zarówno

w pracy dydaktycznej, jak i organizacyjnej, będąc członkiem Komisji Rekrutacyjnej (2008-

2011), Komisji ds. Jakości Kształcenia na Wydziale Medycznym (2012-2014), Komisji

Rewizyjnej Stowarzyszenia Przyjaciół Instytutu Fizjoterapii (2008-2015), Wydziałowego

Zespołu ds. Pozyskiwania Funduszy Unijnych (2010-2012), Zespołu ds. Wolontariatu na

Wydziale Medycznym (od 2011), komitetu organizacyjnego Małego Uniwersytetu

Rzeszowskiego na Wydziale Medycznym (2013-2014), koordynatorem do spraw ECTS

(2011-2014), przedstawicielem Instytutu Fizjoterapii na Podkarpackich Targach

Edukacyjnych (2011) oraz biorąc udział w organizacji kursu polsko-holenderskiego "New

Development in !he Treatment of Cerebral Palsy" (20 I O). W tym czasie byłam również

opiekunem studenckiego koła naukowego "Peto" przy Instytucie Fizjoterapii Uniwersytetu

Rzeszowsldego (2008-2012), jak również opiekunem studentów studiów stacjonarnych

i niestacjonamych I stopnia (2008-2011).

W okresie od września 2009 roku do grudnia 2012 roku zajmowałam stanowisko

koordynatora kursów specjalistycznych dla osób spoza społeczności akademickiej w ramach

Uniwersyteckiego Centrum Kształcenia Ustawicznego na Wydziale Medycznym. W ramach

tej działalności zorganizowałam, a następnie koordynowałam 30 edycji szkoleń z zakresu:

"Zintegrowanych technik diagnostyki i terapii manualnej w oparciu o techniki

chiropraktyczne i techniki tkanek miękkich", "Specjalistycznych technik diagnostyczno

terapeutycznych w rehabilitacji osób starszych", "Zintegrowanych technik diagnostyczno

terapeutycznych w rehabilitacji dzieci" oraz "Specjalistycznych technik korelccyjno

kompensacyjnych w leczeniu i profilaktyce wad postawy ciała". Za zaangażowanie jalco

koordynatora szkoleń oraz poniesiony wkład w realizację projektu Budowa potencjału

dydaktycznego Uniwersytetu Rzeszowsldego na poziomie europejskim otrzymałam

podziękowania Rektora Uniwersytetu Rzeszowskiego.

W ramach pracy nankowej brałam i nadal biorę udział w licznych projektach

związanych z oceną chodu pacjentów z niedowładem połowiczym po uszkodzeniu

ośrodkowego nkładu nerwowego oraz związanych z wykorzystaniem metod biologicznego

sprzężenia zwrotnego w rehabilitacji neurologicznej. W latach 2010-2013 byłam członkiem

zespołu realizującego grant ministerialny związany z badaniem skuteczności rehabilitacji

chorych z niedowładem połowiczym po udarze mózgu leczonych w późnym okresie

z wykorzystaniem metod biofidbeku. Część wyników powyższych badań posłużyła mi do

6


rozprawy doktorskiej na temat "Oceny skuteczności treningu na bieżni ruchomej

w połączeniu z biologicznym sprzężeniem zwrotnym u pacjentów z niedowładem

połowiczym po udarze mózgu". Wyniki realizowanego grantu zostały przedstawione na

licznych międzynarodowych konferencjach m.in. podczas 1st European Neurorehabilitation

Congress, 20-22 October 2011r. Merano Italy, podczas światowego kongresu World Congress

of International Society of Physical and Rehabilitation Medicine (ISPRM 2013), Beijing,

China 16-20 czerwca, 2013r., jak również na VIII Międzynarodowym Kongresie Polskiego

Towarzystwa Rehabilitacji "Współczesne kierunki rehabilitacji po urazach

wielonarządowych", Poznań, 5-7 września 2013 r.

Od września 2016 roku do września 2018 roku byłam zatrudniona na stanowisku

adiunkta w Katedrze Rehabilitacji Instytutu Fizjoterapii Wydziału Medycznego Uniwersytetu

Rzeszowskiego. Obecnie kontynuuję pracę na stanowisku adiunkta w Katedrze Fizjoterapii

w Różnych Specjalnościach. W ramach obowiązków dydalctycznych realizuję zajęcia na

studiach stacjonarnych, niestacjonamych pierwszego i drugiego stopnia oraz jednolitych

studiach magisterskich. Po uzyskaniu stopnia naukowego doktora zostałam członkiem

Wydziałowej Komisji Egzaminacyjnej oraz zostałam powołana w skład komisji

opracowującej raport samooceny dla Polskiej Komisji Akredytacyjnej na potrzeby oceny

instytucjonalnej Wydziału Medycznego Uniwersytetu Rzeszowskiego. Byłam również

członkiem Komitetu reprezentującego Instytut Fizjoterapii Wydziału Medycznego

Uniwersytetu Rzeszowskiego na "Festiwalu Zdrowia w Sercu Miasta" oraz prowadziłam

wykłady i ćwiczenia dla studentów Uniwersytetu Trzeciego Wieku. W latach 2012-2014 oraz

od 2016 do chwili obecnej jestem członkiem Wydziałowej Komisji Dydaktycznej, a od 2016

roku Rady Instytutu Fizjoterapii Wydziału Medycznego Uniwersytetu Rzeszowskiego.

W 2017 roku zostałam powołana w skład zespołu ds. Ankietyzacji Wydziału Medycznego

Uniwersytetu Rzeszowskiego, a od 2018 roku jestem także członkiem Rady Programowej

Instytutu Fizjoterapii.

Jednocześnie od 2011 roku zdobywałam doświadczenie w zawodzie fizjoterapeuty,

pracując z pacjentami w różnym wieku i z różnymi dysfunkcjami w gabinecie Ars Medica

w Krasnem, a w latach 2013-2014 w Ośrodku Wczesnej Interwencji OWI w Rzeszowie.

7


4. Wskazanie osiągnięcia wynikającego z art. 16 nst. 2 nstawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. 2016 r. poz. 882 ze zm. w Dz. U. z 2016 r. poz. 1311.):

4.1. Tytnł osiągnięcia nankowego

Do jednotematycznego osiągnięcia naukowego włączono 5 publikacji oryginalnych pod

wspólnym tytułem:

Analiza zgodności wynikn oceny klinicznej i laboratoryjnej chodn osób z niedowładem

połowiczym po nszkodzenin mózgowia

4.2. Wykaz publikacji wchodzących w sklad osiągnięcia naukowego w kolejności

omawiania

Łączua punktacja jednotematyczuego cyklu publikacji zgłoszonych w postępowaniu

habilitacyjnym: 10,482 IF; MNiSW: 150

1. Guzik A, Drużbicki M, Przysada G, Kwolek A, Brzozowska-Magoń A, Wolan

Nieroda A. Analysis oj compatibility spatio-temporal parameters with the gait

assessment using Wisconsin Gait Scale among patients after stroke. Neurologia

i Neurochirurgia Polska 2017;51(1):60-65 (IF: 0,817; MNiSW:15)

Mój wkład w powstanie tej pracy polegał na tworzeniu koncepcji badań, zaplanowaniu doświadczenia,

wyborze metodyki badań, przeprowadzeniu badania, analizie statystycznej i interpretacji wyników,

przeprowadzeniu dyslrusji, zbieraniu piśmiermictwa, przygotowaniu manuskryptu, ostatecznej korekcie

przed i po złożeniu do redakcji, byłam również autorem korespondujqcym. Mój udział w powstaniu

pracy szacuję na 75 %

2. Guzik A, Drużbicki M, Przysada G, Brzozowska-Magoń A, Wolan-Nieroda A,

Kwolek A. An assessment oj the relationship between the items oj the observational

Wisconsin Gait Scale and the 3-dimensional spatiotemporal and kinematic parameters

in post-stroke gait. Gait & Ppsture 2018;62:75-79 (IF: 2,273; MNiSW:30)


wyborze metodyld badań, przeprowadzeniu badania, analizie statystycznej i interpretacji wyników,

przeprowadzeniu dyskusji, zbieraniu piśmiennictwa, przygotowaniu manuskryptu, ostatecznej korekcie

przed i po złożeniu do redakcji, byłam również autorem korespondujqcym. Mój udział w powstaniu


8


3. Guzik A, Drużbicki M, Maistrello L, Turolla A, Agostini M, Kiper P. Relationship

between observational Wiseonsin Gait Scale, Gait Deviation Index and Gait

Variability Index in individuals after stroke. Archives of Physical Medicine and

Rehabilitation 2019; in press, Jan 25. pii: S0003-9993(19)30015-2 (lF: 3,077;

MNiSW:45)


wyborze metodyld badań, zbieraniu materiału i stworzeniu bazy danych, przeprowadzeniu badania,

analizie statystycznej, przeprowadzeniu dyskusji, zbieraniu piśmiennictwa, przygotowaniu manuskryptu,

ostatecznej korekcie przed i po złożeniu do redakcji, byłam również autorem korespondującym. Mój

udział w powstaniu pracy szacuję na 75 %

4. Guzik A, Drużbicki M, Wolan-Nieroda A, Przysada G, Kwolek A. The Wisconsin

Gait Scale - the minimai clinieally important difference. Gait & Posture 2019;68: 453-

457 (IF: 2,273; MNiSW:30)


wyborze metodyki badań, zbieraniu materiału i stworzeniu bazy danych, przeprowadzeniu badania,

analizie statystycznej i interpretacji wyników, przeprowadzeniu dyskusji, zbieraniu piśmiennictwa,

przygotowaniu manuskryptu, ostatecznej korekcie przed i po złożeniu do redakcji, byłam również

autorem korespondującym. Mój udział w powstaniu pracy szacuję na 80 %

5. Guzik A, Drużbicki M, Kwolek A, Przysada G, Bazarnik-Mucha K, Szczepanilc M,

Wolan-Nieroda A, Sobolewski M. The paediatric version oj Wisconsin gait scale,

adaptation jor ehildren with hemiplegie eerebral palsy: a prospective observational

study. BMC Pediatrics 2018;15;18(1):301 (lF: 2,042; MNiSW:30)


wyborze metodyki badań, przeprowadzeniu badania, analizie statystycznej i interpretacji wyników,

przeprowadzeniu dyskusji, zbieraniu piśmiennictwa, przygotowaniu manuskryptu, ostatecznej korekcie

przed i po złożeniu do redakcji, byłam również autorem korespondującym, Mój udział w powstaniu


• załqczono oświadczenia wszystkich współautorów, określające indywidualny wldad każdego z nich

w powstanie każdej publikacji.

9


4.3. Omówienie celu naukowego wskazanego cyklu prac i otrzymanych wyników wraz

z omówieniem ich ewentualnego wykorzystania.

4.3.1. Uzasadnieuie podjęcia tematu oraz cel naukowy

Pierwszym, ważnym aspektem w planowaniu procesu reedukacji chodu u pacjentów

z niedowładem połowiczym po uszkodzeniu mózgowia jest przeprowadzenie prawidłowej

oceny wzorca chodu, co jest zadaniem dość trudnym, ponieważ deficyty neuromotoryczne

u osób z niedowładem połowiczym różnią się znacznie pod względem nasilenia

i występowania objawów towarzyszących, co dodatkowo skutkuje zróżnicowaniem obrazu

klinicznego [1,2].

Analiza chodu jest powszechnie stosowana w praktyce klinicznej w celu

rozpoznawania zaburzeń chodu oraz określenia odpowiednio dostosowanego, prawidłowo

ukierunkowanego i skutecznego programu leczenia. Dokładna ocena wzorca chodu jest

również pomocna w prognozowaniu stopnia poprawy, możliwej do osiągnięcia przez pacjenta

sprawności funkcjonalnej, jak również planowania i monitorowania efektów rehabilitacji [3-

5]. Głównym problem w analizie chodu, zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych

z niedowładem połowiczym po uszkodzeniu mózgowia, jest brak standardowych narzędzi

badawczych służących do oceny wyników procesu rehabilitacji. Opracowanych zostało wiele

metod oceny jakości ruchu, wzorców ruchowych czy zmian napięcia mięśniowego. Wśród

metod oceny chodu wyróżnia się metody kliniczne, obserwacyjne polegające na opisie chodu

w odniesieniu do wzorca prawidłowego oraz metody ilościowe, obiektywne polegające na

pomiarze, opisie i analizie wybranych parametrów charakteryzujących chód człowieka [4-6].

Nie podlega wątpliwości, iż nowoczesna, skomputeryzowana, trójpłaszczyznowa

aualiza chodu (3D) stanowi złoty standard w tej dziedzinie, dostarczając rzetelnych danych

liczbowych dotyczących nie tylko kinematycznych, ale również czasowych i przestrzennych

parametrów chodu, jak również umożliwiając pełną ocenę asymetrii wzorca chodu

u pacjentów z niedowładem połowiczym po uszkodzeniu mózgowia [6-8]. ilościową

postępową metodą analizy 3D są optoelektroniczne systemy komputerowe, składające się

z kamer emitujących promieniowanie podczerwone, rejestrujące ruch pasywnych lub

aktywnych markerów naklejonych w wybranych punktach anatomicznych na ciele pacjenta.

Dane ze wszystkich kamer przesyłane są do komputera, gdzie rekonstruowana jest trajektoria

ruchu markerów i obliczane są zmiany kątów pomiędzy segmentami ciała pacjenta. Systemy

zaopatrwne są również w kamery cyfrowe rejestrujące chód w płaszczyźnie czołowej

10


i strzałkowej. Poza oceną czasowo-przestrzenną, kinetyczną i kinematyczną chodu systemy

pozwalają na rejestrację aktywności bioelektrycznej mięśni, dostarczając bardzo dużo

rozmaitych informacji [9,10]. Jednakże dane te są często zbyt skomplikowane dla klinicystów

do interpretacji i do powiązania z deficytami neurologicznymi, dostarczając więcej

informacji, niż zwykle jest potrzebne do oceny wyników leczenia. Ponadto ilościowe

zaawansowane systemy oceny chodu nie są powszechnie dostępne w praktyce ldinicznej,

posiadając pewne ograniczenia, mianowicie są dość kosztowne i wymagające pod kątem

wiedzy technicznej, czasu i oprzyrządowania [6,7,10-12]. To sprawia, że rutynowo

wykorzystywane w praktyce klinicznej są proste, szybkie i niedrogie skale i testy. W związku

z tym obserwacyjna analiza chodu pozostaje najbardziej wspólnym podejściem, w zakresie

oceny chodu pacjentów neurologicznych. Obejmuje ocenę wizualną ruchomości stawów oraz

parametrów czasowo-przestrzennych chodu i może być wspomagana rejestracją wideo, przy

użyciu kamer, co daje możliwość wielokrotnego odtwarzania obrazu oraz zatrzymania

w dowolnym momencie [4,13]. Rzetelna, zrozumiała, prosta w użyciu, a zarazem wrażliwa na

zmiany stanu fizycznego pacjenta skala, może stanowić odpowiednie narzędzie badawcze do

oceny i optymalizacji wyników rehabilitacji. Oczywiście, pomimo wielu zalet, obserwacyjna

analiza chodu posiada pewne ograniczenia. Mianowicie jest metodą subiektywną, a co z tym

związane obciążoną pewnym marginesem błędu. Co więcej, ze względu na brak zgodnych

standardów w obserwacyjnej analizie chodu, konfrontacja wyników uzyskanych przez

różnych badaczy jest problemowa. Ponadto, liczba badań nad rzetelnością i wiarygodnością

w obserwacyjnej analizie chodu jest ograniczona [4,14-17].

W celu dokładnej oceny obserwowanych zmian motorycznych i monitorowania

efektów rehabilitacji istnieje potrzeba dostępu do skal o dużej specyficzności

i szczegółowości. Jednakże, jak dotąd istnieje ograniczona ilość narzędzi badawczych

przeznaczonych typowo do analizy wzorca chodu pacjentów z niedowładem połowiczym po

udarze mózgu [13,14,16].

Charakterystyczne parametry chodu, które ulegają zmianie wskutek udaru mózgu to

wydłużenie czasu trwania fazy podporu na kończynie nieporażonej, skrócenie długości kroku

po stronie porażonej, obwodzenie kończyny dolnej porażonej w fazie przenoszenia

z ustawieniem stopy w zgięciu podeszwowym i odwróceniu oraz brakiem lub zbyt małym

zakresem zgięcia w stawie kolanowym. W fazie podporowej często obserwuje się brak

pierwszego kontaktu z podłożem kończyny porażonej poprzez pietę, przeprost w stawie

kolanowym w okresie pełnego obciążenia z jednoczesnym zgięciem w stawie biodrowym

oraz brak przeniesienia ciężaru ciała na kończynę podporową [1,18,19]. Wszystkie powyższe

11


zaburzenia prowadzą do asymetrycznego chodu, który towarzyszy pacjentom nawet w okresie

późnym po udarze mózgu [18,20].

Spośród dostępnych skal obserwacyjnej analizy chodu, obiecującym narzędziem

pozwalającym na opisową, wie1oczynnikową ocenę wyżej wymienionych zaburzeń, a tym

samym szeroko pojętej asymetrii chodu hemiparetycznego osób po udarze mózgu, jest

Wisconsin Gate Scale (WGS), opracowana przez Rodriquez i współautorów [21]. Skala

obejmuje czternaście obserwowalnych parametrów chodu podzielonych na cztery podskale,

dotyczące poszczególnych faz chodu: fazy podporu, fazy odbicia, fazy przenoszenia oraz

kontaktu pięty z podłożem kończyny porażonej. Pierwsza podskala opisuje składowe cyklu

chodu w zakresie cech czasowo-przestrzennych (asymetrii czasu trwania fazy podporu,

asymetrii długości kroku, szerokości podstawy) oraz przenoszenia ciężaru na kończynę

porażoną i użycia ręcznych pomocy podczas chodu. Druga, trzecia i czwarta część skali WGS

obejmuje obserwację w zakresie asymetrii cech kinematycznych tj. ostrożność przed

odbiciem i wyprost stawu biodrowego w kończynie porażonej, rotację zewnętrzną podczas

przyśpieszenia, obwodzenie i wędrówkę biodra podczas przenoszenia właściwego, zgięcie

stawu kolanowego od odbicia do przenoszenia właściwego, zachowanie palucha, rotację

miednicy podczas hamowania oraz kontakt pięty z podłożem kończyny porażonej [17,21].

Badania wskazują, iż jest to wartościowa skala cechująca się doskonałą powtarzalnością,

rzetelnością, łatwością użycia, tym samym stanowiąc wiarygodne narzędzie do

dokumentowania wyników z obserwacyjnej analizy chodu, jak również umożliwiając ocenę

postępów reedukacji chodu pacjentów z niedowładem połowiczym po udarze mózgu

[13,15,17,21]. Ponadto większość skal obserwacyjnych stosowanych w ocenie chodu osób po

udarze mózgu jest skalami funkcjonalnymi, natomiast WGS jest skalą ukierunkowaną na

ocenę jakości chodu [21].

Pomimo faktu, iż obserwacyjna analiza chodu pozostaje najbardziej wspólnym

podejściem w zakresie oceny wzorca chodu pacjentów po udarze mózgu w literaturze

dostępne są nieliczne doniesienia poświęcone ocenie jakości, przydatności czy użyteczności

narzędzi badawczych związanych z analizą chodu tej grupy pacjentów [4,14,17,22].

Szczególny deficyty dotyczy badań związanych z oceną spójności obserwacyjnych skal oceny

chodu z obiektywnymi danymi, dostarczonymi z analizy 3D, a autorzy podkreślają znaczenie

tych porównań [14]. To spostrzeżenie stało się inspiracją do podjęcia badań prowadzonych

w zakresie pierwszego etapu głównego tematu badawczego.

Drugim etapem badań była ocena chodu dzieci z postacią hemiplegii spastycznej

mózgowego porażenia dziecięcego z wykorzystaniem skali WGS. Podobnie jak w przypadku

12


dorosłych z niedowładem połowiczym po udarze mózgu tak i wśród dzieci z postacią

hemiplegii spastycznej mózgowego porażenia dziecięcego, obserwacyjna analiza chodu, ze

względu na nislde koszty, łatwość i szybkość użycia, stanowi podstawowe narzędzie oceny

chodu [23-25]. Dostępne skale oceny chodu dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym

koncentrują się jedynie na analizie kinematycznych parametrów chodu [26-29]. Brak jest

prostego, użytecznego narzędzia, pozwalającego na opisową, wieloczynnikową analizę

zarówno w zakresie asymetrii parametrów czasowo-przestrzennych (fazy podporu, długości

kroku), jak i kinematycznych stawu biodrowego, kolanowego, skokowego oraz miednicy,

w różnych płaszczyznach: strzałkowej, czołowej i poprzecznej. Chód dzieci z postacią

hemiplegii spastycznej mózgowego porażenia dziecięcego jest bardzo zbliżony do chodu osób

dorosłych z hemiplegią po udarze mózgu. Również charakteryzuje się znmiej szeniem

prędkości chodu, wydłużeniem fazy podporu i skróceniem fazy przenoszenia kończyny dolnej

nieporażonej , asymetrią długości kroku, zaburzeniem koordynacji ruchowej i stabilności

w trakcie chodu, ponadto występują znaczące różnice w zakresie parametrów kinematycznych

stawów biodrowych, kolanowych i skokowych w porównaniu do dzieci zdrowych [30,31]. To

spostrzeżenie stało się motywacją do podjęcia kolejnego etapu badań i tym samym próby

adaptacji skali WGS dla dzieci z postacią hemiplegii spastycznej mózgowego porażenia

dziecięcego. Ponadto w literaturze można znaleźć doniesienia, w których badacze zachęcają

do tego, aby dokładniej analizować psychometryczne właściwości skali WGS u pacjentów

z zaburzeniami neurologicznymi, innymi niż udar mózgu [14].

Głównymi celami prezentowanego cyklu publikacji było: l) porównanie zgodności

obserwacyjnej skali oceny chodu WGS z metodą obiektywną, jaką stanowi analiza chodu 3D,

a tym samym odpowiedź na pytanie, czy prosta, niekosztowana, łatwa w użyciu,

obserwacyjna ocena chodu przy użyciu dwóch kamer wideo może stanowić alternatywę dla

drogich i czasochłonnych systemów analizy 3D oraz 2) adaptacja i stworzenie polskiej,

pediatrycznej wersji obserwacyjnej skali chodu WGS, której pierwotna wersja stosowana jest

w ocenie osób dorosłych po udarze mózgu. Wersja polska ma służyć ocenie chodu dzieci

z postacią połowiczą mózgowego porażenia dziecięcego.

W celu zapewnienia jak najwyższej jakości badania uzyskano rejestrację

w międzynarodowym rejestrze badań klinicznych (rejestracja prospektywna, Australian New

Zealand Clinical Triais Registry, numer rejestracyjny projektu: Trial Id:

ACTRN12618000494235). Badanie uzyskało zgodę Komisji Bioetycznej Uniwersytetu

Rzeszowskiego, a uczestnicy zgodnie z deklaracją Helsińską byli doldadnie poinformowani

o celu i przebiegu badania oraz wyrazili zgodę na udział.

13


4.3.2. Szczegółowa problematyka prac, składających się na osiągnięcie naukowe

Biorąc pod uwagę pewną ciągłość chronologiczną, publikacja pt. "Analysis of

consistency between temporospatial gait parameters and gait assessment with the use of

Wisconsin Gait Scale in post-stroke patients" (Neurologia i Neurochirurgia Polska

2017;51 (1):60-65), stanowi wprowadzenie do cyklu prac. Było to badanie obserwacyjue,

dotyczące oceny zgodności pomiędzy czasowo-przestrzennymi parametrami chodu

dostarczonymi z analizy chodu 3D a globalnym wynikiem oceny chodu przy użyciu

obserwacyjnej skali was u pacjentów z niedowładem połowiczym po udarze mózgu.

Badanie przeprowadzono w grupie 30 pacjentów w okresie chronicznym, powyżej 6 miesięcy

od przebytego niedokrwiennego udaru mózgu, samodzielnie chodzących. Nie kwalifikowano

osób z zaburzeniami funkcji poznawczych utrudniających rozumienie i postępowanie zgodne

z instrukcjami, niestabilnym stanem medycznym, przykurczami oraz z chorobami

ortopedycznymi kończyn dolnych. Oceniono chód pacjentów z wykorzystaniem skali was oraz przeprowadzono ocenę parametrów czasowo-przestrzennych w laboratorium chodu

z wykorzystaniem systemu BTS Smart (BTS Bioengineering, Mediolan, Włochy). Pasywne

markery zostały ustawione zgodnie z wewnętrznym protokołem systemu (Helen Hayes

Davis). Badani podczas oceny chodzili z dowolną prędkością i mogli korzystać ze sprzętu

pomocniczego takiego jak laski, kule łokciowe lub trójnogi. Analizowano prędkość chodu,

szerokość kroku, częstość kroków, czas trwania fazy przenoszenia i czas trwania fazy

podporowej kończyny porażonej i nieporażonej , długość cyklu chodu, prędkość fazy

przenoszenia oraz prędkość cyklu chodu. W trakcie rejestracji chodu z wykorzystanie systemu

3D jednoczasowo przeprowadzono nagranie za pomocą 2 kamer wideo ustawionych tak, aby

rejestrować obraz w płaszczyźnie czołowej i płaszczyźnie strzałkowej. Kamera wideo

rejestrująca obraz w płaszczyźnie strzałkowej umieszczona została w połowie wyznaczonego

dystansu w odległości 2 metrów od drogi przejścia badanego. Kamera rejestrująca obraz

w płaszczyźoie czołowej umieszczono w linii wyznaczającej drogę przejścia. Rejestrowano

6 przejść, z co najmniej 3 pełnych cykli chodu. Badający miał do dyspozycji zapisy

pozwalające na ocenę chodu z obrazem pacjenta z prawej i lewej strony oraz z przodu i tyłu.

Badani zostali poinstruowani, aby przejść wyznaczony dystans z własną (komfortową)

prędkością, przy użyciu stosowanego na co dzień zaopatrzenia ortopedycznego. Interpretacja

nagrania i ocena chodu przy użyciu was została dokonana przez doświadczonego

fizjoterapeutę, przeszkolonego w zakresie zaburzeń chodu u pacjentów z niedowładem

połowiczym po udarze mózgu i zapoznanego z kryteriami oceny was.

14


Analizując korelacje globalnych wartości skali WGS z parametrami czasowo

przestrzennymi wykazano istotne statystycznie zależności. Co ciekawe, korelacje te były

wyraźniejsze dla wartości parametrów czasowo-przestrzennych po stronie nieporażonej.

Wykazano umiarkowaną korelację między oceną chodu z wykorzystaniem WGS a prędkością

chodu oraz długością cyku chodu. Wyższy poziom korelacji wykazano dla fazy podporu

i fazy przenoszenia oraz globalnego wyniku WGS.

Wstępne wyniki badań pozwoliły na wyciągnięcie wniosków, że czasowe

i przestrzenne parametry chodu uzyskane w badaniu 3D posiadają umiarkowany i dobry

poziom zgodności z oceną chodu wykonaną za pomocą obserwacyjnej skali WSG. Uzyskane

wyniki pozwoliły także na potwierdzenie, że WGS jest użytecznym i prostym narzędziem do

oceny jakości chodu pacjentów z niedowładem połowiczym po udarze mózgu.

Zachęcające wyniki omówionych badań skłoniły mnie do ich kontynuowania

i przeprowadzenia dalszej, bardziej szczegółowej analizy, obejmującej rozbicie na

poszczególne składowe i oddzielne porównanie elementów skali WGS z odpowiednio

dobranymi parametrami analizy 3D. Dlatego drugą w kolejności publikację zatytułowałam

"An assessment of the relationship between the items of the observational Wisconsin

Gait Scale and the 3-dimensional spatiotemporal and kinematic parameters in post

stroke gait" (Gait &Posture 2018;62:75-79).

Jak wspomniano powyżej, chód pacjentów z niedowładem połowiczym po udarze

mózgu cechuje się wieloma zaburzeniami obejmującymi asymetrię zarówno w zakresie

parametrów czasowych, przestrzennych jak i kinematycznych chodu, a skala WGS jest

narzędziem pozwalającym na opisową, wieloczynnikową ocenę wymienionych wyżej

parametrów (poszczególne podskale). W związku z tym celem kolejnej analizy stało się

oddzielne porównanie zgodności parametrów czasowo-przestrzennych dostarczonych

z analizy 3D z parametrami czasowo-przestrzennymi ocenianymi w pierwszej części skali

WGS oraz parametrów kinematycznych 3D z parametrami kinematycznymi pierwszej,

drugiej, trzeciej i czwartej części skali WGS, a tym samym odpowiedź na pytanie, czy skala

WGS może być alternatywną metodą oceny chodu osób po udarze mózgu w odniesieniu do

kosztownych analiz aparaturowych.

Liczebność grupy zwiększono do 50 pacjentów będących w okresie chronicznym po

udarze mózgu. W rekrutacji pacjentów korzystano z bazy danych Kliniki Rehabilitacji.

Zastosowano następujące kryteria kwalifikacji: pojedynczy udar niedokrwienny potwierdzony

za pomocą tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego, wiek 30-75 lat, czas od

udaru co najmniej 6 miesięcy, jednostronna hemiplegia, samodzielny chód - bez pomocy

15


drugiej osoby (dozwolone było użycie laski lub kuli, oraz ortezy AFO), zdolność

samodzielnego przejścia minimum 10 metrów, poziom kontroli motorycznej kończyny dolnej

ocenionym na 3 do 4 według okresów zdrowienia Brunnstrom. Kryteria wykluczenia

obejmowały drugi lub kolejny incydent udaru, deficyty funkcji poznawczych, upośledzające

zdolność rozumienia poleceń, niestabilny stan medyczny, przykurcze kończyn dolnych oraz

dodatkowe choroby ortopedyczne, reumatologiczne i neurologiczne upośledzające chód.

Chód uczestników badania oceniano za pomocą WGS, czasowo-przestrzenne i kinematyczne

parametry chodu zostały zbadane w Laboratorium Biomechaniki Instytutu Fizjoterapii

Uniwersytetu Rzeszowskiego. Uczestnicy zostali poproszeni o chód z komfortową

prędkością, podczas testu mogli korzystać z urządzeń pomocniczych. Podczas badania

rejestrowano minimum 6 przejść na dystansie 10 metrów dla każdego uczestnika. Na

podstawie kompletnych zapisów obliczono średnie wartości parametrów czasowo

przestrzennych i kinematycznych przy użyciu programu Tracker and Analyzer (BTS

Bioengineering). Dalsze analizy uwzględniały następujące parametry: l) czasowo

przestrzenne: czas trwania fazy podporu, różnica czasu trwania fazy podporu pomiędzy

kończyną dolną nieporażoną i porażoną, długość cyklu chodu, długość kroku i szerokość

kroku, 2) kinematyczne stawu biodrowego, kolanowego, skokowego i miednicy. Nagranie

wideo wykonano równocześnie z rejestracją 3D. Wykorzystano 2 kamery wideo

(umieszczone w sposób, który umożliwił uzyskanie obrazów zarówno w płaszczyźnie

czołowej, jak i płaszczyźnie strzałkowej) zsynchronizowane z sobą. Zapis wideo wykonano

co najmniej 6 krotnie w tym minimum 3 przejścia stroną porażoną i 3 przejścia stroną

nieporażoną. Interpretacja nagrań i ocena chodu na podstawie WGS wykonał fizjoterapeuta

z ponad 10- letnim doświadczeniem w pracy z pacjentami po udarze mózgu. Fizjoterapeuta

oceniający był przeszkolony w zakresie stosowania i interpretacji WGS oraz uczestniczył

w wcześniej opublikowanych badaniach. Fizjoterapeuta, który oceniał chód przy użyciu WGS

nie uczestniczył w badaniu i analizie chodu 3D.

W pierwszym etapie, w celu określenia liczby wymiarów w zbiorze danych,

przeprowadzono analizę regresji wieloczynnikowej pomiędzy czasowo-przestrzennymi

i kinematycznymi parametrami 3D a zmienną zależną - całkowitą liczbą punłctów WGS.

W drugim etapie obliczono korelacje pomiędzy czasowo-przestrzennymi i kinematycznymi

parametrami 3D a składowymi WGS. Zaplanowano przeprowadzenie analizy korelacji

pomiędzy odpowiedziami na wybrane pytania WGS a dopasowanymi czasowo

przestrzennymi i kinematycznymi parametnuni ocenionymi przy użyciu analizy 3D, które

istotnie statystycznie korelowały z globalnym wynikiem WGS. Tworzenie par pomiędzy

16


parametrami 3D a składowymi skali WGS wykonano dobierając parametr 3D do najbardziej

zbliżonego parametrn ocenianego w skali WGS - pary zmiennych przedstawiono w poniższej

tabeli.

Tabela l. Dopasowane pary zmiennych z analizy 3D i obserwacyjnej skali WGS.

Wisconsin Gait Scale Parametry 3D

FAZA PODPORU KONCZ\'NY PORAŻONEJ l) Różnica w czasie trwania fazy podporu pomiędzy 2-Czas obciążenia kończyny porażonej kończyną nieporażonej i porażoną [%; s]

2) Faza podporu kończyna porażona - Stance Time [s] 3-Długość kroku strony nieporażonej Długość cyklu i kroku kończyua nieporażona - Stride Time

[s], Stride lengtb [m], Step Length [m] 4-Przenoszenie ciężaru na kończynę porażoną Nachylenie miednicy w płaszczyźnie czolowej kończyna

porażona (pelvic ROM ObI) 5-Szerokość podstawy Szerokość kroku [m]

FAZA ODBICIA KONCZYNY PORAŻONEJ Faza podporu kończyna porażona [s] - Stance Time [s] 6-0strożność/wahanie (przed odbiciem kończyny porażonej)

7-Wyprost stawu biodrowego w kończynie 1) Różnica w zakresie ruchu stawu biodrowego w porażonej płaszczyźnie strzałkowej pomiędzy kończyną nieporażoną

i porażoną 2) Zakres ruchu stawu biodrowego w płaszczyźnie strzałkowej kończyna porażona (Hip FE ROM)

FAZA PRZENIESIENIA KONCZ\'NY Zakres ruchu stawu biodrowego w płaszczyźnie poprzecznej PORAŻONEJ kończyna porażona (Hip IE ROM) 8-Rotacja zewnętrzna podczas przyśpieszenia 9- Obwodzenia podczas przenoszenia właściwego Zakres ruchów w stawie biodrowym w płaszczyźnie

czołowej kończyna porażona (Hip AA ROM) 10-W ędr6wka biodra podczas przenoszenia I) Zakres ruchu stawu biodrowego w płaszczyźnie właściwego strzałkowej kończyna porażona (Hip FE ROM)

2) Nachylenie miednicy w płaszczyźnie czołowej kończyna porażona (Pelvic ROM Obi)

li-Zgięcie stawu kolanowego od odbicia do l) Różnica w zakresie ruchu stawu kolanowego przenoszenia właściwego w płaszczyźnie strzałkowej pomiędzy kończyną nieporażoną

i porażoną 2) Zakres ruchu stawu kolanowego w płaszczyźnie strzałkowej kończyna porażona (!<nee FE ROM)

12-Zachowanie palucha Suma pomiędzy ustawieniem stopy w momencie kontaktu z podłożem (w fazie Initial Contact) i w momencie oderwania palców (w fazie Toe Oft) kończyna porażona (Ankle Flex rc + Ankle Flex TO)

l3-Rotacja miednicy podczas hamowania Nachylenie miednicy w płaszczyźnie poprzecznej kończyna porażona (pelvic ROM Rot)

KONTAKT PIĘTY Z PODŁOŻEM Ustawienie stopy w momencie kontaktu z podłożem 14-Kontakt pięty kończyny porażonej z podłożem kończyna porażona (Ankle Flex IC)

Jak można zauważyć, poza porównaniem poszczególnych składowych skali WGS do

odpowiednio dobranych pojedynczych parametrów analizy 3D, dokonano także porównania

pozycji 2, 7, 11 skali WGS do różnicy wartości odpowiednio dobranych czasowo

przestrzennych i kinematycznych parametrów analizy 3D pomiędzy kończyną nieporażoną

17


i porażoną, odejmując odpowiednio od wartości większej mniejszą. Dokonanie powyższych

porównań wynikało z faktu, iż skala WGS w pozycjach 2,7, 11 obejmuje ocenę czasu trwania

fazy podporu, wyprostu stawu biodrowego i zgięcia stawu kolanowego porównując kończynę

porażoną do nieporażonej. W związku z tym założono, że im mniejsza różnica w czasie

trwania fazy podporu (w procentach i sekundach) i zakresu ruchu w stawie biodrowym

i kolanowym w płaszczyźnie strzałkowej pomiędzy stroną nieporażoną i porażoną w analizie

3D, tym chód bardziej symetryczny i zbliżony do prawidłowego. Powyższe założenie

potwierdziło się z wysoce istotną statystycznie zależnością we wszystkich przypadkach.

Podobne założenie przyjęto także w zakresie porównania pozycji 12 w skali WGS

(zachowanie palucha kończyny porażonej) do sumy zakresu ruchu pomiędzy ustawieniem

stopy w momencie kontaktu z podłożem - w fazie Initial Contact (Anki e Flex IC) kończyny

porażonej i ustawieniem stopy w momencie oderwania palców - w fazie Toe Off (Anki e Flex

TO) kończyny porażonej z analizy 3D. Zastosowanie sumy zamiast różnicy w tym przypadku

wynikało z faktu, iż w zakresie parametru Ankle Flex IC, większość badanych posiadała

wartości ujemne, co uniemożliwiło obliczenie różnicy, jednocześnie świadcząc o tym, iż

w fazie Initial Contact posiadali oni ustawienie stopy w zgięciu podeszwowym zamiast

zgięcia grzbietowego do neutralnego (norma dla tego parametru wynosi zero stopni, więc im

wartości bliższe zeru tym ustawienie stopy bardziej zbliżone do prawidłowego) [19].

Zsumowanie tych dwóch parametrów 3D wynikało talcże z tego, iż w analizie 3D nie ma

parametru charakteryzującego ustawienie palucha, do którego można porównać pozycję 12

WGS. W związku z tym założono, że im większa suma w zakresie Ankle Flex IC i Ankle

Flex TO pacjent posiada lepszą kontrolę nad stopą i w fazie przenoszenia nie zaczepia

paluchem o podłoże, a staw skokowy jest w zgięciu grzbietowym do ustawienia neutralnego.

Powyższe założenie talcże potwierdziło się z wysoce istotną statystycznie zależnością,

wskazując, iż gorszej ocenie w skali WGS odpowiada mniejsza wartość sumy zakresu ruchu

pomiędzy Ankle Flex IC and Ankle Flex TO kończyny porażonej, czyli gorsza kontrola nad

stopą·

W analizie wieloczynnikowej zarówno w zakresie czasowo-przestrzennych, jalc

i kinematycznych parametrów 3D uzyskano istotny statystycznie model regresji. Najwyższy

wynik korelacji cząstkowej uzyskano dla zmiennych: różnica w czasie trwania fazy podporu

pomiędzy kończyną nieporażoną i porażoną oraz długość cyklu kończyny nieporażonej .

W przypadku parametrów kinematycznych istotne statystyczne były współczynniki dla

zmiennych: zakres ruchu stawu biodrowego w płaszczyźnie strzałkowej, czołowej

18


i poprzecznej kończyny porażonej oraz zakres ruchu stawu kolanowego w płaszczyźnie

strzałkowej kończyny porażonej. Przeprowadzona analiza regresji określiła czasowo

przestrzenne i kinematyczne parametry 3D, które znacząco wpłynęły na globalny wynik

WGS. Kolejno analiza korelacji między poszczególnymi składowymi WGS i odpowiednio

dobranymi parametrami 3D, w większości przypadków wykazała silną lub bardzo silną

korelację

Na podstawie uzyskanych wyników wyciągnięto wnioski, iż WGS jest użytecznym

narzędziem diagnostycznym w prowadzeniu obserwacyjnych analiz chodu u pacjentów

z niedowładem połowiczym po udarze mózgu, a w sytuacjach, gdy kosztowne, obiektywne

metody oceny chodu nie mogą być stosowane z różnych powodów, skala może być

skutecznym narzędziem umożliwiającym ocenę chodu w tej grupie pacjentów. Wysnuto także

spostrzeżenie, iż WGS może być szczególnie przydatna w okresie podostrym udaru mózgu,

ponieważ rejestracja wideo chodu trwa znacznie krócej w porównaniu do badania 3D.

Kontynuacją powyższych badań było porównanie wyników uzyskanych w skali WGS

z globalnymi wskaźnikami chodu talcimijak Gait Deviation Index (GDI) oraz Gait Variability

Index (GVI), stanowiących nową, obiektywną metodę oceny chodu, uzyskaną z wybranych

parametrów analizy 3D. Wyniki te zostały przedstawione w trzeciej pracy pt. "Relationship

befween observational Wisconsin Gait Scale, Gait Deviation Index and Gait Variability

Index in individnals after stroke" (Archives oj Physical Medicine and Rehabilitation 2019,

inpress).

Ze względu na dużą ilość i złożoność danych uzyskanych za pomocą analizy 3D

naukowcy stworzyli nową, wieloczynnikową miarę ogólnej patologii chodu, określaną jako

indeksy chodu. Obliczenie wskaźników chodu umożliwia posługiwanie się pojedynczą

wartością liczbową, globalnie odzwierciedlającą badany chód i ukazującą, w jaki sposób

odbiega od średniej prawidłowego chodu. Co stanowi bardzo duże ułatwienie w interpretacji

skomplikowanych danych liczbowych uzyskanych z analizy 3D, a następnie w powiązaniu

ich z zaburzeniami chodu [32-36]. Nie zmienia to jednak faktu, że aby obliczyć indeksy

chodu, konieczne jest przeprowadzenie analizy 3D, która wymaga wykwalifikowanych

zasobów ludzkich i specyficznego, kosztownego sprzętu, co sprawia, że dla wielu ośrodków

jest nieosiągalna. Dlatego też zainspirowana wyciągniętymi z wcześniejszych analiz

wnioskami postanowiłam porównać indeksy chodu ze skalą WGS w celu dostarczenia

alternatywnej metody oceny, która jest zarówno mniej czasochłonna, jak i mniej kosztowna

przy porównywalnej wrażliwości w zalcresie oceny chodu. Kolejną motywacją stały się fakt,

19


iż w literaturze nieliczne są badania dotyczące porównania ilościowych indeksów chodu do

skal obserwacyjnej oceny chodu, i ograniczają się w szczególności do Gillette Gait Index

(GGI) wśród dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym [37-40]. W przypadku oceny

spójności obserwacyjnych skal oceny chodu u osób po udarze mózgu z obiektywnymi

wskaźnikami GDI i GVI, brak było jakichkolwiek wyników badań naukowych. W związku

z powyższym niniejsze badanie stanowi pierwsze doniesienie w tym zakresie.

Znaczenie i przydatność indeksów GDI i GVI w ocenie chodu osób po udarze mózgn

została udowodniona w trzech dostępnych na chwilę obecną badaniach. Dwa doniesienia

związane z wykorzystaniem GDI u osób po udarze mózgn, dostarczają sprzecznych

informacji. A1cantara i wsp. [36] wskazują na przydatność indeksu, natomiast Correa i wsp.

[34] stwierdzają, że znaczenie kliniczne przydatności GDI u osób po udarze mózgu jest

wątpliwe. Przydatność GVI udowodniona została w pierwszym dotyczącym użycia tego

indeksu u osób po udarze mózgu, własnym badaniu (Guzik i wsp., Acta Bioeng Biomech

2018). Wykazano w nim, że GVI jest pomocnym narzędziem do ilościowego określenia

zmian w zakresie wzorca chodu osób po udarze mózgn [41].

Badanie przeprowadzono w grupie 100 osób: 50 pacjentów z hemiplegią po udarze

mózgn oraz 50 osób zdrowych bez zaburzeń chodu (dopasowanych pod względem wieku

i płci) w celu obliczenia wskaźników GDI, GVI, które wymagają wartości normatywnych

uzyskanych na podstawie analizy chodu zdrowych osób. Podobnie jak w poprzednim badaniu

kwalifIkowano pacjentów w okresie późnym od udaru niedokrwiennego mózgn. Kryteria

wykluczenia obejmowały drugi lub kolejny incydent udaru, udar móżdżku lub pnia mózgn,

defIcyty funkcji poznawczych, upośledzające zdolność rozumienia poleceń, niestabilny stan

medyczny, przykurcze kończyn dolnych, różnicę w długości kończyn dolnych większą niż

2 centymetry, ból kręgosłupa i/lub kończyn dolnych oraz dodatkowe choroby ortopedyczne,

reumatologiczne i neurologiczne upośledzające chód. Minimalną wielkość próby obliczono,

biorąc pod uwagę liczbę osób po udarze mózgu hospitalizowanych rocznie na oddziale

rehabilitacji, 1j. około 200 pacjentów, z czego osoby w okresie późnym od udaru stanowią

około 40%. Założono, że 80% pacjentów będzie miało minimalną prędkość chodu większą

niż 0,4 m/s, oraz że w naszej grupie 80% pacjentów osiągnie poprawę o ponad 0,06 m/s -

MCID - minimalna klinicznie istotna różnica dla prędkości chodu u pacjentów po udarze

mózgn, Perera i wsp., Stroke 2006 [42]. Zastosowano wielkość fralccji 0,8, przy

maksymalnym błędzie wynoszącym 5%, uzyskano próbę o wielkości 45 pacjentów. Badani

byli rekrutowani spośród pacjentów leczonych w Klinice Rehabilitacji w okresie od marca

2014 r. do maja 2016 r. Do badania, z grupy 57 pacjentów w okresie późnym po udarze

20


mózgu zakwalifikowano 50 osób (5 osób nie zgłosiło się na badanie, 1 zrezygnowała

w trakcie badania, w 1 przypadku pełna ocena chodu skalą WGS była niemożliwa z powodu

złej jakości nagrania).

Podobnie jak we wcześniejszych badaniu chód uczestników oceniono za pomocą skali

WGS oraz analizy 3D. Procedurę rozszerzono o obliczenie globalnych indeksów chodu GDI

i GVI, na podstawie wartości parametrów zidentyfikowanych podczas analizy 3D. Wskaźnik

ODr obliczony został na podstawie 9 parametrów kinematycznych (zalaesy ruchu miednicy

i stawu biodrowego we wszystkich trzech płaszczyznach, zgięcie i wyprost stawu

kolanowego, zgięcie grzbietowe i podeszwowe stopy oraz kąt progresji stopy), natomiast

wskaźnik GVI na podstawie 9 parametrów czasowo-przestrzennych (długość kroku (cm),

długość cyklu (cm), czas trwania kroku (s), czas trwania cyklu (s), czas trwania fazy

przenoszenia i fazy podporu (s), czas trwania podwójnego i pojedynczego podporu (s),

prędkość chodu (cm/s) i odchylenie standardowe (SD) dla każdego parametru). Wyliczając

indeksy, postępowano zgodnie z metodologią i wzorem matematycznym zaproponowanym

przez autorów indeksów Schwartz & Rozumalski [33] oraz Gouelle i wsp. [32]. Wynik GDI

i GVI równy 100 lub więcej wskazuje na prawidłowy wzorzec chodu, zbliżony do chodu

osoby zdrowej. Każde zmniejszenie wskaźników o 10 poniżej 100 oznacza jedno odchylenie

standardowe od średniej chodu prawidłowego.

W pierwszym etapie GDI i GVr dla kończyny porażonej i nieporażonej zbadano pod

kątem korelacji z całkowitą liczbą punktów w skali WGS. W drugim etapie analizie poddano

korelacje pomiędzy GVr kończyny porażonej i nieporażonej a całkowitą punktacją w ocenie

parametrów czasowo-przestrzennych skali WGS (pozycja 2,3,5,6) oraz pomiędzy GDr

kończyny porażonej i nieporażonej a całkowitą pnnktacją w ocenie parametrów

kinematycznych skali WGS (pozycje: 4,7-14).

Porównanie wskaźników GDr i GVr między osobami zdrowymi a pacjentami po

udarze mózgu wykazało istotne statystycznie różnice. Wskaźniki GDVGVr były niższe u osób

po udarze mózgu dla prawej/lewej kończyny dolnej. Zarówno analiza korelacji pomiędzy

GDI/GVI kończyny porażonejlnieporażonej a całkowitym wynikiem skali WGS, jak

i w osobnym porównaniu dla punktacji parametrów czasowo-przestrzennych

i kinematycznych WGS, wykazała istotne statystycznie zależności. Wszystkie korelacje były

silne lub bardzo siłne. Dodatkowo wyznaczono krzywą ROC w celu analizy poziomu odcięcia

dla każdej niezależnej zmiennej (tj. GDI i GVI), ustalając w ten sposób potencjalną wartość,

która może różnicować wydajność osób zdrowych i po udarze mózgu. Na koniec

wykorzystano model regresji w celu określenia potencjałnej zależności między zmiennymi

21


zależnymi i niezależnymi. Model regresji wykazał, że zarówno cechy demograficzne, jak

i kliniczne (tj. wiek, płeć, czas od udaru, strona niedowładu) nie były statystycznie powiązane

z WGS. Ponadto, oszacowane współczynniki regresji pokazały, że czas od wystąpienia udaru

wpłynął negatywnie na wynik GD! i może wpływać negatywnie na wynik GVI.

Wyniki uzyskane w pracy wskakują, że zastępczo w ocenie klinicznej jakości chodu

można wykorzystać WGS, która jest prostym, i nieskomplikowany narzędziem. Wymiarem

praktycznym uzyskanych wyników, z klinicznego punktu widzenia, jest dostarczenie łatwego

w obsłudze narzędzia do oceny chodu porównywalnego do indeksów GDI i GVł, obliczanych

przy użyciu rozwiniętych systemów aparaturowych.

Celem kolejne części badań było określenie minimalnej klinicznie istotnej różnicy dla

skali WGS za pomocą czterech metod: postrzegania przez pacjentów zmiany funkcji chodu,

określania standardowego błędu pomiaru, określania krzywej ROC (ang. Receiver Operating

Characteristic) i analizy korelacji z indeksem BartheL Warto podkreślić, iż jest to pielwsze

doniesienie naukowe w tym zakresie, którego wyniki przedstawiono w czwartej publikacji pt.

"The Wisconsin Gait Scale - the minimal clinically important difference" (Gait & Posture

2019;68: 453-457).

Minimalną klinicznie istotną różnicę (ang. minimai clinically important difference

MCID) można zdefiniować jako zmianę wyniku punktowego odpowiadającą zmianie stanu

klinicznego, subiektywnie potwierdzonego przez pacjenta [43]. MCID ma duże znaczenie

kliniczne, pozwala ocenić rzeczywistą wartość poprawy lub jej brak w odniesienie do

prowadzonego procesu rehabilitacji. Mocną stroną tego badania było zastosowanie aż cztery

metody wyznaczanie MCID dla WGS (badanie: anchor-based, distribution-based, analizę

regresji liniowej oraz wyznaczenie krzywej ROC), a na koniec wybrano największy

z uzyskanych wyników. Połączenie czterech metod zapewnia, że określona wartość MCID

jest wynildem subiektywnego postrzegania przez pacjentów zmian funkcji chodu, korelacji

z indeksem Barthel, wykracza poza standardowy błąd pomiaru w zakresie WGS i jest

najlepszym kompromisem pomiędzy czułością i specyficznością. Co więcej, do wszystkich

metod wykorzystano tą sarną, jednolitą grupę pacjentów, w jednakowym okresie zdrowienia

(okres późny), na tym samym poziomie kontroli motorycznej (3-4 wg Brunnstriim),

samodzielnie chodzących (prędkość chodu> 0,4 mis).

Chód badanych rejestrowano dwukrotnie za pomocą dwóch zsynchronizowanych

kamer wideo, przy prZY.ięciu pacjenta do oddziału rehabilitacji (ocena podstawowa) oraz przy

wypisie (ocena kontrolna). W metodzie l (badanie anchor-based), w oparciu o własną

percepcję uzyskanej poprawy lub brak poprawy mechanizmu chodu, pacjentów podzielono na

22


trzy grupy: "bez zmian", "grupy MCID" ("gmpy pozytywnej zmiany"), "gmpy negatywnej

zmiany". Przy przyjęciu pacjentów do oddziału rehabilitacji oceniono chód pacjentów za

pomocą WGS, następnie przy wypisie, fizjoterapeuta wykonał kolejną ocenę WGS

i sprawdził, w jaki sposób pacjenci postrzegają zmianę funkcji chodu od momentu przyjęcia.

W metodzie 2 (badanie distribution-based) wybrani pacjenci prezentowali stabilną funkcję

chodu i byli zakwalifikowani do gmpy "bez zmian", obliczono standardowy błąd pomiam dla

zmiany u tych pacjentów. Aby upewnić się, że chód pacjenta był stabilny podczas okresu

badania, przyjęto, że każdy pacjent, u którego rozwinie się dodatkowe schorzenie,

potencjalnie zaburzające chód, w tym nawrót udaru, zostanie wykluczony z badania.

W metodzie 3 (analiza regresji liniowej) zmiana WGS została porównana z klinicznie istotną

zmianą dla indeksu Barthel tj. zmianą o 1,85 punktu, podaną w literaturze jako MCID dla

indeksu Barthel, Hsieh i wsp. Neurorehabil. Neural. Repair. 2007 [44]. Natomiast w metodzie

4 wyznaczono krzywą ROC. W badaniu uwzględniono dwie grupy pacjentów: "grupę bez

zmian" i "gmpę zmian pozytywnych", a analizy zaprojektowano w celu określenia

optymalnego punktu odcięcia dla wartości zmiany WGS, która najbardziej skutecznie

oddzieliła te dwie grupy. Czułość i specyficzność zostały obliczone dla każdego punktu

odcięcia.

W badaniu anchor-based, 50 pacjentów podzielono tylko na 2 grupy na podstawie

postrzegania zmiany w chodzie (39 osób zakwalifikowano do gmpy MCID/pozytywna

zmiana i 11 do grupy bez zmian), ponieważ żaden pacjent nie zgłosił, że chód pogorszył się

podczas okresu badania. Średnia zmiana wyniku WGS w grupie MCID wyniosła 1,9 punktu,

95% CI [1,56-2,24], co stanowiło pierwszy szacunek MCID dla WGS. W badaniu

distribution-based standardowy błąd pomiaru dla grupy bez zmian wynosił 0,3 95% CI [0,21-

0,53], co stanowiło drugi szacunek MCID dla WGS. W trzeciej metodzie wykazano, iż

zmiana WGS korelowała ze zmianą w indeksie Barthel (R2 = 0,63, P <0,001). Nachylenie

linii regresji wynosiło 1,21, co oznacza, że zmiana l-punktowa w indeksie Barthel wiąże się

ze zmianą 1,21 punktu w WGS 95% CI [0,95-1,49]. Przekłada się to na zmianę o 2,25 punktu

w WGS 95% CI [1,75-2,79] z 1,85 punktu zmiany w indeksie Barthel, co stanowi trzeci

szacunek MCID dla WGS; Czwartą metodą użytą do określenia MCID dla WGS było

wykreślenie krzywej ROC. Wykazano, iż najlepszym punktem odcięcia, określonym za

pomocą krzywej ROC, okazała się wartość równa l punkt zmiany WGS. Należy również

podkreślić, że w drugiej metodzie (określenie standardowego błędu pomiaru) oszacowanie

MCID dla WGS jest niższe niż oszacowanie z pierwszej metody (postrzeganie zmian chodu

przez pacjentów) - odpowiednio 0,3; 1,9. Przyjmuje się, że jeśli oceny pacjentów są niższe niż

23


standardowy błąd pomiaru, to narzędzie nie jest wiarygodne w wykrywaniu spostrzeżeń

pacjentów, a MCID jest zatem wątpliwy [45]. W związku z tym można stwierdzić, że

uzyskany w niniejszych badaniach szacunek MCID dla WGS jest właściwy.

Na podstawie uzyskanych wyników wyciągnięto wnioski, że MCID dla WGS

u pacjentów po udarze mózgu wynosi 2,25 punktu, w oparciu o największy z czterech

szacunków. Wartość MCID - 2,25 może pomóc klinicystom i badaczom określić, czy wyniki

zmian w WGS osiągnęły znaczenie kliniczne. Co oznacza, że jeśli pacjenci po udarze mózgu

osiągnął średnio 2,25 punktu poprawy w skali WGS, z dużym prawdopodobieństwem

przełoży się to na klinicznie istotną zmianę w funkcji chodu, i odwrotnie, jeśli średnia

poprawa jest mniejsza niż 2,25 punktu, zmiana ta może nie mieć znaczenia klinicznego.

Drugim nurtem badań prowadzonych w zakresie głównego tematu badawczego była

adaptacja i stworzenie polskiej, pediatrycznej wersji skali WGS przeznaczonej dla dzieci

z postacią połowiczą mózgowego porażenia dziecięcego. Wyniki opublikowano w pracy pt.

"The paediatric version of Wiseonsin gait seale, adaptation for ehildren with hemiplegie

eerebral palsy: a prospective observational study" (BMC Pediatrics 2018;15;18(1):301).

Motywacją do podjęcia drugiego etapu badań stał się fakt, iż w literaturze dostępne są liczne

skale oceniające uczestnictwo w życiu społecznym, aktywność, funkcje ręki czy powstałe

zmiany wtórne wśród dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym [46-51], natomiast

nieliczne są narzędzia badawcze skoncentrowane na ocenie asymetrii wzorca chodu dzieci

z mózgowym porażeniem dziecięcym [24,26-29], co więcej brak jest specyficznej skali

pozwalającej na opisową, wieloczynnikową ocenę asymetrii zarówno w zakresie parametrów

czasowo-przestrzennych, jak i kinematycznych chodu, przeznaczonej typowo dla dzieci

z postacią hemiplegii spastycznej mózgowego porażenia dziecięcego.

Celem pracy było porównanie zgodności zewnętrznej i wewnętrznej skali WGS

w obserwacyjnej analizie chodu na podstawie analizy zapisu wideo u dzieci i młodzieży

z hemiplegią spastyczną oraz przedstawienie możliwości wykorzystania tej skali

w codziennej praktyce u pacjentów z postacią połowiczą mózgowego porażenia dziecięcego.

Badanie przeprowadzono wśród dzieci z hemiplegią spastyczną w przebiegu mózgowego

porażenia dziecięcego, w wieku 6-18 lat, niezależnie chodzących. Nie kwalifikowano dzieci

z zaburzeniami funkcji poznawczych, niestabilnym stanem medycznym, różnicą w długości

kończyn dolnych powyżej dwóch centymetrów, przebytym leczeniem chirurgicznym

w obrębie kończyn dolnych w okresie krótszym niż 6 miesięcy od badania, oraz leczeniem

z wykorzystaniem toksyny botn1inowej w okresie krótszym niż 6 miesięcy od badania.

Minimalna wielkość próby została obliczona z uwzględnieniem liczby dzieci z postacią

24


połowiczą mózgowego porażenia dziecięcego leczonych w Klinice Rehabilitacji

Wojewódzkiego Szpitala nr 2 w Rzeszowie w latach 2014-2016. Zastosowano frakcję 0,8,

przy maksymalnym błędzie wynoszącym 5%, uzyskano próbę o wielkości 30 pacjentów.

Spośród 120 pacjentów z mózgowym porażeniem dziecięcym, wybrano 56 osób

spełniających kryteria kwalifIkacji. Po kontakcie telefonicznym 40 opiekunów wyraziło

zgodę na uczestnictwo ich dzieci w analizie chodu, jednakże 2 dzieci nie przyjechało na

badanie, l dziecko zrezygnowało w trakcie badania, a w 3 przypadkach nagrania okazały się

nieczytelne, uniemożliwiając pełną ocenę chodu w skali WGS. Finalnie, analizę chodu

wykonano dla 34 dzieci.

W pierwszym etapie badań zastosowano oryginalną wersję WGS do oceny chodu

dzieci z postacią połowiczą mózgowego porażenia dziecięcego, na podstawie nagrań wideo

uzyskanych w trakcie rejestracji chodu zsynchronizowanej z systemem 3D. Interpretacja

nagrania i ocena chodu przy użyciu WGS została dokonana niezależnie, przez trzech

doświadczonych fizjoterapeutów, przeszkolonych w zakresie zaburzeń chodu u pacjentów

z postacią połowiczą mózgowego porażenia dziecięcego i zapoznanych z kryteriami oceny

WGS. Wszyscy trzej fIzjoterapeuci, oceniając zapisy wideo nie mogli przeprowadzić pełnej

oceny oryginalną wersją skali WGS u wszystkich dzieci, a tym samym uzyskać wyniku

końcowego, ponieważ w dwóch punktach skali WGS (punkt 4 - przenoszenie ciężaru na

kończynę porażoną z lub bez pomocy ułatwiających chód w fazie podporu kończyny

porażonej i punkt 11 - zgięcie stawu kolanowego od odbicia do przenoszenia właściwego

kończyny porażonej) nie można było przyporządkować wzorca chodu do żadnej odpowiedzi.

Z całej grupy 34 dzieci u 16 nie udało się w pełni ocenić chodu w punkcie 4 i 11 skali WGS.

Wynikało to z tego, iż w punkcie 4 skali WGS część badanych posiadała zmniejszone lub

bardzo ograniczone przeniesienie, ale nie nad stopę kończyny porażonej tylko nad stopę

kończyny nieporażonej, ponieważ głowa i tułów przez część czasu trwania fazy podporu lub

przez cały czas trwania fazy podporu pozostawały pochylone na stronę porażoną.

Niemożność oceny w pozycji 11 skali WGS wynikała z tego, iż u części badanych zamiast

zmniejszonego lub minimalnego zgięcia w stawie kolanowym kończyny porażonej w fazie

przenoszenia odnotowano zwiększone, lub maksymalne zgięcie w stawie kolanowym

kończyny porażonej w porównaniu do kończyny nieporażonej.

W związku z tym, iż w pierwszym etapie badań nie można było dokonać pełnej oceny

wzorca chodu skalą WGS w punkcie 4 i 11, każdy punkt bardzo szczegółowo

przedyskutowano, a następnie rozszerzono i uzgodniono wspólne stanowisko,' dotyczące

obselwowanych wzorców chodu u badanych. W drugim etapie badań wprowadzono

25


zmodyfikowaną skalę WGS i po dwóch tygodniach przeprowadzono powtórną ocenę tych

samych nagrań, przez tych samych 3 fizjoterapeutów z użyciem nowej, zmodyfikowanej,

pediatrycznej wersji skali WGS (tabela 2).

Table 2. Porównanie oryginalnej i zmodyfikowanej Wisconsin Gait Scale w punktach 4 i 11

Orginalna Wisconsin Gate Scale Zmodl1jkowana Wisconsin Gait Scale

4. Przenoszenie ciężaru na kończynę porażoną, z lub 4. Przenoszenie ciężaru na kończynę podporową, bez pomocy nłatwiających chód z lub bez pomocy ułatwiających chód l - Pełne przeniesienie 1- Pełne przeniesienie 2- Zmniejszone przeniesienie (głowa i tułów 2a- Zmniejszone przeniesienie (głowa i tułów przekraczają środek, ale nie są nad stopą kończyny przekraczają środek, ale nie są nad stopą kończyny porażonej) porażonej)

3- Bardzo ograniczone przeniesienie (głowa i tułów nie 2b- Zmniejszone przeniesienie (głowa i tułów przekraczają linii środkowej, minimalne przeniesienie przekraczają środek, ale nie są nad stopą kończyny ciężaru ciała w kierunku kończyny porażonej) nieporażonej , głowa i tułów przez część czasu trwania

fazy podporu pochylone na stronę porażoną) 3a= Bardzo ograniczone przeniesienie (głowa i tułów nie przekraczają linii środkowej, minimalne przeniesienie ciężaru ciała w kierunku kończyny porażonej) 3b- Bardzo ograniczone przeniesienie (głowa i tułów nie przekraczają linii środkowej, minimalne przeniesienie ciężaru ciała w kierunku kończyny nieporażonej, głowa i tułów przez całą część czasu trwania fazy podporu pochylone na stronę porażoną)

11. Zgięcie stawu kolanowego od odbicia do 11. Zgięcie stawu kolanowego od odbicia do przenoszenia właściwego przenoszenia ·właściwego 1- Prawidłowe (takie j ak w kończynie nieporażonej) 1- Prawidłowe (talcie jak w kończynie nieporażonej) 2- Zbliżone (zgięcie kończyny porażonej lekko 2a- Zbliżone (zgięcie kończyny porażonej lekko zmniej szone w stosunku do zgięcia kończyny zmniej szone w stosunku do zgięcia kończyny nieporażonej) nieporażonej)

3- Minimalne zgięcie w stawie kolanowym kończyny 2b- Zbliżone (zgięcie kończyny porażonej lekko porażonej (słabo widoczne) zwiększone w stosunku do zgięcia kończyny

nieporażonej)

3a- Minimalne zgięcie w stawie kolanowym kończyny porażonej j (słabo widoczne) 3b- Maksymalne zgięcie w stawie kolanowym kończyny porażonej (bardzo widoczne)

4- Brak zgięcia (staw kolanowy pozostaje w wyproście 4- Brak zgięcia (staw kolanowy pozostaje w wyproście podczas fazy przenoszenia) podczas fazy przenoszenia)

Ocena zgodności zewnętrznej skali WGS w ocenie dzieci z hemiplegią spastyczną

zostala wykonana przez 3 niezależnych badaczy osobno analizujących zapis wideo, wyniki

oceny zostały porównane pomiędzy badaczami. Zgodność wewnętrzna skali WGS została

wykonana przez 3 niezależnych badaczy osobno, dwukrotnie (w odstępie dwóch tygodni)

analizując zapis wideo, wyniki oceny zostały porównane pomiędzy badaniem l i 2 (badanie

test-retest). Ocenę zgodność wyników test-retest niezależnie dla każdego z fizjoterapeutów

26

I ;


oraz pomiędzy poszczególnymi fizjoterapeutami dokonano za pomocą współczynnika

korelacji wewnątrzk:lasowej (ang. intraclass correlation coefficient ICC) oraz wartości

współczynnika zmienności (ang. intra-subjet coefficient of variation CV), który jest

wyliczany jako iloraz odchylenia standardowego przez wartość średnią obu pomiarów

i pokazuje relatywne zróżnicowanie pomiędzy wynikiem uzyskanym w obu badaniach.

W celu wykazania jaka różnica w dwóch pomiarach WGS może być uznana za

nieprzypadkową, obliczono wartość minimalnej wykrywalnej zmiany (ang. minimai

detectable change MDC). Powtarzalność wyników obliczona za pomocą metody Bland

Altrnan.

Wskaźnik WGS wyznaczano dla każdego pacjenta sześciokrotnie - dwukrotnie przez

trzech różnych fizjoterapeutów. Przeciętny poziom wskaźnika WGS w poszczególnych

seriach pomiarów był bardzo zbliżony - średnio różnice pomiędzy pomiarami nie

przekraczały 0,5 pkt. Wykazano, bardzo dobrą zgodność wewnętrzną nowej, zmodyfikowanej

skali WGS (zgodności wyników test-retest niezależnie dla każdego z fizjoterapeutów).

O czym świadczy brak systematycznie ukierunkowanych różnic pomiędzy badaniem test

retest (nieistotny wynik testu Wilcoxona), bardzo wysoka wartość współczynnika korelacji

rang Spearmana 0,9 5: IRI < l, bardzo wysoka wartość lee> 0,9, niska wartość ev< 2,5% dla

poszczególnych fizjoterapeutów oraz wartość MDe do 2 punktów. Wykazano także, bardzo

dobrą zgodność zewnętrzną polskiej, pediatrycznej wersji WGS (zgodności wyników

pomiędzy poszczególnymi fizjoterapeutami w badaniu test i w badaniu retest). O czym

również świadczy brak systematycznie ukierunkowanych różnic pomiędzy wartościami WGS

przypisanymi pacjentom przez różnych fizjoterapeutów (nieistotny wynik testu Wilcoxona),

bardzo wysoka wartość współczynnika korelacji rang Spearrnana. Ponadto wartości

wyznaczonych współczynników lee i ev również potwierdziły bardzo dużą zgodności

wyników pomiędzy poszczególnymi fizjoterapeutami.

Uzyskane wyniki badań własnych wskazują, że podjęta próba zastosowania skali

WGS, pierwotnie przeznaczanej do oceny chodu osób dorosłych po udarze mózgu, w grupie

dzieci z postacią połowiczą mózgowego porażenia dziecięcego, zakończyła się powodzeniem.

Na tej podstawie wprowadzono zmodyfikowaną, pediatryczną, polską wersję obserwacyjnej

skali chodu WGS. Wersja polska służy ocenie chodu dzieci z postacią połowiczą mózgowego

porażenia dziecięcego i uwzględnia dwa nowo zaobserwowane elementy wzorca chodu,

pozwalając dokonywać adekwatnej do chodu dziecka, opisowej oceny asymetrii wzorca.

Nowa, porządkowa, pediatryczna wersja WGS, jest propozycją dodatkowego narzędzia, które

27


może być wykorzystywane w jakościowej ocenie chodu dzieci z postacią połowiczą

mózgowego porażenia dziecięcego.

4.3.3. Podsumowanie wyników badań przedstawionych w cyklu publikacji, zastosowanie

praktyczne i wniosld

Cykl powyższych prac koncentruje się na poszukiwaniu optymalnego narzędzia do

systematycznej oceny chodu pacjentów z niedowładem połowiczym po uszkodzeniu

mózgowia. was pozwala na uchwycenie podstawowych zaburzeń wzorca chodu talach jak

asymetria długości kroku, czasu trwania faz chodu, przenoszenia ciężaru ciała oraz zaburzenia

ruchomości w stawach kończyny dolnej porażonej. W efekcie was opisuje jakość chodu

oraz pozwala na śledzenie efektów rehabilitacji, oraz zamian wzorca chodu. Problemem,

z którym stykają się klinicyści nieposiadający systemów analizy 3D lub innych jest brak

możliwości obiektywnej oceny wzorca chodu. W związku z tym, głównym celem badań było

potwierdzenie, iż tania, szybka i prosta ocena chodu przy użyciu dwóch kamer wideo może

stanowić alternatywę dla drogich i czasochłonnych systemów analizy chodu 3D. Wykazano,

iż skala was jest obiektywnym i zgodnym z instrumentalnymi systemami, narzędziem oceny

chodu osób po udarze mózgu w okresie przewlekłym i może być rekomendowana do

powszechnego użycia. Wyniki niniejszej pracy nie podważają znaczenia obiektywnych metod

oceny chodu, które stanowią złoty standard w tej dziedzinie, jedynie wskazują, że was umożliwia trafną ocenę chodu, która odpowiada obiektywnemu pomiarowi parametrów chodu

3D. Analizowane w badaniu narzędzie klinimetryczne, jako skala obserwacyjna, może shrżyć

do niezawodnej oceny stanu funkcjonalnego osób z niedowładem połowiczym oraz

umożliwić monitorowanie efektów procesu rehabilitacji. Łatwość użycia oraz znikome koszty

wprowadzonego narzędzia pozwolą na powszechne stosowanie w codziennej praktyce

fizjoterapeutycznej.

Ponadto jak dotąd, brakowało specyficznej, pediatrycznej skali pozwalającej na

wieloczynnikową, opisową ocenę zarówno w zakresie parametrów czasowo-przestrzennych,

jak i kinematycznych chodu dzieci z postacią hemiplegii spastycznej mózgowego porażenia

dziecięcego. Podjęta próba zastosowania skali was, pierwotnie przeznaczanej do oceny

chodu osób dorosłych po udarze mózgu, w grupie dzieci z postacią połowiczą mózgowego

porażenia dziecięcego, zakończyła się powodzeniem. Co oznacza, że wprowadzona, nowa,

pediatryczna wersja skali was stanowi obiecujące, dodatkowe narzędzie jakościowej,

obserwacyjnej analizy chodu, typowo przeznaczone dla tej grupy dzieci. Stwierdzony falct ma

28


duże znaczenie dla zastosowania klinicznego skali, jednakże konieczne są dalsze badania,

w celu walidacji zmodyfikowanej wersji skali WGS poprzez porównanie z innymi skalami

obserwacyjnymi oraz obiektywnymi parametrami 3D.

Efekt badań posiada wymiar praktyczny, wprowadzając narzędzie, które jest

porównywalne do metod obiektywnych, ale tańsze, łatwe w użyciu i możliwe do

wykorzystania w codziennej praktyce klinicznej zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych

z uszkodzeniem mózgowia. Uzyskane wyniki pozwoliły jednoznacznie odpowiedzieć na

postawione w celu pracy pytanie i potwierdzić, iż skala WGS jest użytecznym narzędziem

jakościowej analizy chodu, które w razie potrzeby może zastąpić kosztowną, wymagającą

znacznej wiedzy i nowoczesnego oprzyrządowania technikę 3D. Co więcej, zdefiniowana

wartości minimalnej klinicznie istotnej różnicy dla skali WGS, może pomóc klinicystom

i badaczom w ocenie, czy uzyskana przez pacjenta zmiana wyniku wsicali WGS osiągnęła

znaczenie kliniczne.

Uzyskane wyniki badań mogą umożliwić w przyszłości rozwój nowych i bardziej

skutecznych metod oceny chodu dzieci i dorosłych z uszkodzeniem ośrodkowego układu

nerwowego. Dlatego też zwieńczeniem powyższego cyklu prac, stanowią badania,

ukierunkowane na opracowanie aplikacji stanowiącej graficznie rozwiązanie, które pozwoli

ze znacznie większą pewnością i w powtarzalny sposób interpretować rzetelną,

charakteryzująca się wysoką zgodnością wewnętrzna i zewnętrzną skalę WGS. W ramach

niniejszych badań został złożony grant badawczo-rozwojowy Regionalnego Programu

Operacyjnego Województwa Podkarpackiego, w którym pełnię funkcję kierownika (projekt

zakwalifikowany do II etapu oceny merytorycznej). Zakładam, iż opracowana aplikacja

będzie zastępstwem dla kosztownej analizy 3D. Obecnie na świecie dysponuje się

narzędziami, które jedynie rejestrują chód pacjentów, a opracowana aplikacja może stanowić

rozwiązanie praktyczne, pozwalające na rejestrację i łatwą interpretację w zakresie asymetrii

chodu, a więc połączenie tych dwóch nieodzownych składowych analizy chodu w tani, prosty

sposób.

Moje aktualne badania będące w trakcie realizacji, ukierunkowane są na ocenę chodu

osób z postacią hemiplegii spastycznej stwardnienia rozsianego, mózgowego porażenia

dziecięcego oraz pacjentów z hemiplegią po udarze mózgu z różnym stopieniem

niepełnosprawności i kontroli motorycznej. Oczekiwanym efektem praktycznym jest

znalezienie na tyle protego narzędzia diagnostycznego, aby mogło być wykorzystywane

w praktyce klinicznej zarówno przez doświadczonych fizjoterapeutów, jak

29


i niedoświadczonych będących na początku kariery zawodowej (badanie zarejestrowane

w Australian New Zealand Clinical Trials Registry, numer rejestracyjny projektu:

ACTRNI2618000494235).

Wnioski

l. Czasowe i przestrzenne parametry chodu uzyskane w badaniu 3D posiadają

umiarkowany i dobry poziom zgodności z globalnym wynikiem oceny chodu

wykonanej za pomocą obserwacyjnej skali WSG.

2. Wykazano silną lub bardzo silną korelację pomiędzy poszczególnymi składowymi

skali WGS i odpowiednio dopasowanymi czasowo-przestrzennymi i kinematycznymi

parametrami 3D u osób w okresie późnym po udarze mózgu.

3. Wyniki WGS silnie lub bardzo silnie korelują z globalnymi iudeksami chodu GDI

i GVI, stanowiącymi obiektywną metodę oceny chodu, uzyskaną z wybranych

parametrów analizy 3D.

4. WGS jest użytecznym i prostym narzędziem do oceny jakości chodu pacjentów

z niedowładem połowiczym po udarze mózgu, a w sytuacjach, gdy kosztowne,

obiektywne metody oceny chodu nie mogą być stosowane z różnych powodów, skala

może być zastępczym i skutecznym narzędziem oceny chodu w tej grupie pacjentów.

5. Wykazano, że minimalna klinicznie istotna różnica dla skali WGS u pacjentów po

udarze mózgu wynosi 2,25 punktu, w oparciu o największy z czterech szacunków.

6. Wykazano bardzo dobrą zgodność zewnętrzną i wewnętrzną zmodyfikowanej,

pediatrycznej wersji skali WGS.

7. Nowa, porządkowa, pediatryczna wersja WGS, jest propozycją dodatkowego

narzędzia, które może być wykorzystywane w jakościowej ocenie chodu dzieci

z postacią połowiczą mózgowego porażenia dziecięcego. Efekt badań posiada wymiar

praktyczny, wprowadzając proste, łatwe w użyciu narzędzie do globalnej oceny chodu

tej grupy dzieci.

4.3.4. Piśmiennictwo:

1. Belda-Lois 1M, Mena-del Homo S, Bermejo-Bosch l, Moreno JC, Pons JL, Farina D, et al.

Rehabilitation of gait after stroke: a review towards a top-down. J Neuroeng Rehabil20 11: 13(8):66.

2. Qi Y, Soh CB, Gunawan E, Low KS, Thomas R. Estimation of spatial-temporal gait parameters using a

low-cost ultrasonic motion analysis system. Sensors (Basel) 2014;14(8):15434-57.

30


3. Wikstrom J, Georgoulas G, Moutsopoulos T, Seferiadis A. Intelligent data analysis of iustrumented gait

data in stroke patients-a systematic review. Comput. Biol. Med 2014;51:61-72.

4. Ferrarello F, Bianchi V A, Baecini M, Rubbieri G, Mossello B, Cavallini MC, et al. Tools for

observational gait analysis in patients with stroke: asystemalie review. Phys Ther 2013;93(12):1673-

85.

5. Nadeau S, Betschart M, Betboux F. Gait aualysis for poststroke rehabilitation: the relevanee of

biomeehanieal analysis and the impaet of gait speed. Phys Med Rehabi. Clin. N Am 2013;24:265-276.

6. MeGinley JL, Baker R, Wolfe R, Morris ME. The reliability of three-dimensiona! kinematie gait

measurements: A systematie review. Gait Posture 2009;29(3):360--9.

7. Geroin C, Mazzoleni S, Smania N, Gandolfi M, Bonaiuti D, Gasperini G, et al; ltalian Robotie

Neurorehabilitation Research Group. Systematic review of outcome measures af walking trainmg using

electromechanical and robotic deviees in patients with stroke. J Rehabil Med 2013;45:987-96.

8. Balaban B, Tok F. Gait disturbances in patienls witb stroke. PM R 2014;6(7):635-42.

9. Kim CM, Bng JJ. Magnitude and paltem of 3D kinematie and kinetie gait profiles in persons witb

stroke: relationship to walking speed. Gait Posture 2004;20:140--{).

10. Baker R. Gait analysis methods in rehabilitation. J Neuroeng Rehabil2006;3(4):I-l0.

11. Mudge S, Stutt N. Outcome measures to assess walking ability following stroke: a systematie review of

the literature. Physiotberapy 2007;93: 189-200.

12. Tenore N, Fortugno F, Viola F, Galli M, Giaquinto S. Gait Analysis as a Reliable Tool for

Rehabilitation of Chronie Hemiplegie Patients. Clin Bxp Hypertens 2006;28(3-4):349-55.

13. Lu X, Hu N, Deng S, Li J, Qi S, Bi S. The reliability, validity and eorrelation oftwo observational gait

scales assessed by videc tape for Chinese subjects witb hemiplegia. J Phys Ther Sci 2015;27(12):3717-

21.

14. Gor-Garcia-Fogeda MD, Cano de la Cuerda R, Carratal!i Tej ada M, Algnaeil-Diego IM, Molina-Rueda

F. Observational Gait Assessments in People With Neurologieal Disorders: ASystemalie Review. Areh

Phys Med RehabiI2016;97(1):131-40.

15. Yaliman A, Kesiktas N, Ozkaya M, Bskiyurt N, Brkan O, Yilmaz E. Bvaluation of intrarater and

interrater reliability of tbe Wisconsin Gait Seale witb using tbe video taped stroke patients in a Turkish

sample. NeuroRehabilitation20 14;34(2):253-8.

16. Wren TA, Gorton GB, Ounpuu S, Tucker CA. Bffieacy of elinieal gait analysis: A systematic review.

Gait Posture 2011;34(2):149-53.

17. Wel1mon R, Degano A, Rubertune JA, Campbell S, Russo KA. Interrater and intrarater reliability and

minimai deteetab1e change of the Wisconsin Gait Seale when used to examine videotaped gait in

individuals post-stroke. Areh Phys 2011;5: 11.

18. Burpee JL, Lewek MD. Biomechanieal gait eharacteristies of naturally oceurring unsuecessfuI foot

clearance during swing in individuals witb ehronie stroke. Clin Biomech (Bristol, Avon)

2015;30(10):1102-7.

19. Perry J, Garret M, Gronley JK, Mulroy SJ. Classifieation ofwalking haudicap in tbe stroke population.

Stroke 1995;26:982-9.

31


20. Patlerson KK, Mansfield A, Biasin L, Brunton K, Inness EL, McIlroy WE. Longitudinal changes in

poststrolce spaliotemporal gait asymmetry over inpalient rehabilitation. Neurorehabil Neural Repair

2015;29(2): 153-62.

21. Rodriquez AA, Blaclc PO, Kile KA, Shermau J, StelIberg B, McCormniclc J, et al. Gait training efficacy

using a home-based practice model in chronic hemiplegia. Arch Phys Med RehabiI1996;77:80I--05.

22. Cimolin V, Gaili M. Summary measures for clinical gait analy,i,: a literature review. Gait Posture

2014;39:1005-10.

23. Rathinam C, Bateman A, Peirson J, Skinner J. Observational gait a"e"ment tool, in paediatrics- a

systematic review. Gait Po,ture 2014;40(2):279-85.

24. Bella GP, Rodrigues NB, Valenciano PI, Silva LM, Souza RC. Correlation among the Visual Gait

Asse"ment Scale, Edinburgh Visual Gait Scale and Observalional Gait Scale in children with 'paslic

diplegic cerebral palsy. Rev Bras Fisioler 2012; 16(2): 134-40.

25. Borel S, Schneider P, Newman CJ. Video analysis software increases the interraler reliability of video

gait assessments in children with cerebral palsy. Gait Posture 2011;33(4):727-9

26. Boyd R., Graham K. Objeclive measurement of clinical findings in the use of Botulinum toxin type A

for !he management of children with cerebral palsy. European Journal ofNeurology 1999;6:23-35.

27. Dickens WE, Smith MF. Validation of a visual gait asse"ment scale for children with hemiplegie

cerebral palsy. Gait Posture 2006;23(1):78-82.

28. Toro B, Nester CJ, Farren Pc. The development and validity of the Salford Gait Tool: an observalion

based clinical gait assessment tool. Arch Phys Med Rehabil. 2007;88(3):321-7.

29. Harvey A, Gorler JW. Video gait analysis for ambulatory children with cerebral palsy Why, when,

where and how! Gait Posture 2011;33(3):501-3.

30. W.ng X, Wang Y. Gait analysis of children with spaslic hemiplegie cerebral palsy. Neural

Regeneration Research 2012;7(20): 1578-84.

31. Dobson F, Morris ME, Baker R, Graham HK. Gait classificalion in children with cerebral palsy: a

systematic review. Gait Posture 2007;25(1): 140-52.

32. Gouelle A, Megrot F, Presedo A, Husson l, Yelnik A, Penneyot GF. The gait variability index: a new

way to quanlify fluctualion magnitnde of spaliotemporal paramelers during gail. Gait Posture 2013;

38(3):461-5.

33. Schwartz MB, Rozumalski A. The gait devialion index: a new comprehensive index of gait pathology.

Gait Posture 2008;28:351-7.

34. Correa KP, Devetak GF, Marlello SK, de Almeida JC, Paulelo AC, Manffr. EF. Reliability and

Minimum Detectable Change of the Gait Devialion lndex (GDI) in post-stroke patients. Gait Posture

2017;53:29-34.

35. Balasubramanian CK, Clark DJ, Gouelle A. Validity ofthe Gait Variability lndex in older adult,: Effect

of aging and mobility impairrnents. Gait Posture 2015;41(4):941-6.

36. Alcantara CC, Alonso AC, Speciali DS. The use of the Gait Deviation Index for the evaluation Post

stroke Hemiparetic Subjects. MedicalExpress 2017,4,3:MI70305.

32


37. HiIlman SJ, Hazlewood ME, Schwartz MH, van der Linden ML, Robb JE. Correlation ofthe Edinburgh

Gait Score with fue Gillette Gait Index, the Gillette Functional Assessment Questionnaire, and

dimensionless speed. J Pediatr Orthop 2007;27(1):7-11.

38. Wren TA, Do KP, Hara R, Dorey FJ, Kay RM, Otsulea NY. Gilletle Gait Index as a gait analysi.

summary measure: comparison wifu qualitative visual asse .. ments of overall gai!. J Pediatr Orthop

2007;27(7):765-8.

39. Viehweger E, Ziircher Pfund L, Helix M, Rahon MA, Jacquemier M, Scavarda D, et al. Influence of

clinical and gait analysis experience on reliability of o bservational gait analysis (Edinburgh Gait Score

Reliability). Ann Phys Rehabil Med 2010; 53(9):535-46.

40. Oug AM, Hillman SJ, Robb JE. Reliability and validity offue Edinburgh Visual Gait Score for cerebral

palsy when used by inexperienced observers. Gait Poslure 2008;28(2):323-6.

41. Guzik A, Drużbicki M, Przysada G, Szczepanik M, Bazamik-Mucha K, Kwolek A. The use of the Gait

Variability Index for fue evaluation of individuals after a stroke. Acta Bioeng Biomech 2018;20: 171-7.

42. Perera S, Mody SH, Woodman RC, Studenski SA. Meaningful change and responsiveness in common

physical performance measures in older adults. JAm Geriatr Soc 2006;54(5):743-9.

43. Guyatt GH, Osoba D, Wu AW, Wyrwich KW, Norman GR Clinical Significance Consensus Meeting

G. Methods lo explain the dinical significance of health status measures. Mayo Clin Proc

2002;77(4):371-83.

44. Hsieh YW, Wang CH, Wn SC, Chen PC, Sheu CF, Hsieh CL. Establishing fue minimal clinically

important difference of fue Barthel Index in stroke patients. Neurorehabil Neural RepaiI.

2007;21(3):233-8.

45. Hagg O, Fritzell P, Nordwall A. The clinical importance of chaoges in oulcome scores after treaturent

for chronic low back pain. Eur Spine J 2003;12:12-20.

46. Strączyńska A, Radzimińska A, Weber-Rajek M, Strojek K, Goch A. Functional assessment of children

wifu cerebral palsy - current report. Advances in Rehabilitation 2015;3:43-9.

47. Liptak GS, Accardo PJ. Health and social outcomes of children with cerebral palsy. J Pediatr 2004;145:

36-41.

48. Dickinsen HO, Parkinson KN, Ravens-Sieberer U, Schirripa G, Thyen U, Amaud C et al.: Self-reported

gnality of life of 8-12-year-old children with cerebral palsy: a cross-sectional European study. The

Lancet, 2007:369,2172-8.

49. Berg M, Jahnsen R, Frey Ff0'slie K, Hussain A. Reliability of the Pediatric Evaluation of Disability

Inventory (PEDI). Phys Occup Ther Pediatr 2004;24(3):61-77.

50. Rosa-Rizzotto M, Visom Dalla Pozza L, Corlatli A, Luparia A, Marchi A, Molteni F, et al.; GIPCI

Study Group. A new scale for the asse .. ment of performance and capacity of hand function in children

with hemiplegic cerebral palsy: reliahility and validity studies. Eur J Phys Rehabil Med

2014;50(5):543-56.

51. Wallen M, Bundy A, Pont K, Ziviani J. Psychometric properties ofthe Pediatric Molor Activity Log

used for children wifu cerebral palsy. Dev Med Child Neurol2009;51(3):200-8.

33


5. Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo - badawczych

5. 1. Główne obszary naukowo - badawcze

Mój dorobek naukowy po uzyskaniu stopnia naukowego doktora składa się z 35

pełnotekstowych publikacji: 24 prac oryginalnych (11 publikacji zagranicznych i 13

krajowych), 3 prace poglądowe, 2 prace kazuistyczne, 3 rozdziały w monografiach polskich,

3 rozdziały w monografiach zagranicznych. W 19 pracach jestem pierwszym autorem, w 6

drugim autorem, a w pozostałych na kolejnych miejscach. Łączny Impact Factor wszystkich

prac pełnotekstowych wynosi 26,343 (poza cyklem 15,861), a punktacja MNiSW wynosi 478

(poza cyklem 328). Index cytowaó moich prac według bazy Web of Science wynosi: liczba

cytowaó - 32 (bez autocytowaó 24), index Hirsha - 3; według bazy Scopus: liczba cytowaó-

35 (bez autocytowaó 25), index Hirsha _ 3.28.02.2019

Pierwszy etap pracy naukowej, przed uzyskaniem stopnia doktora, obejmował głównie

problematykę neurorehabilitacji, w tym epidemiologię i rehabilitację w zakresie zespołów

bólowych kręgosłupa, zaburzenia chodu osób z niedowładem połowiczym po udarze mózgu

oraz wykorzystanie nowych metod w rehabilitacji poudarowej. Dodatkowo zajmowałam się

oceną wad postawy ciała u dzieci z niepełnosprawnością intelektualną.

Wyniki badań dotyczących częstości występowania zespołów bólowych kręgosłupa

i efektów rehabilitacji pacjentów z zespołem bólowym kręgosłupa w odcinku szyjnym

i lędźwiowym przedstawiono w czterech publikacjach:

- Agnieszka Depa. Mariusz Drużbicki, "Ocena częstości występowania zespołów bólowych

lędźwiowego odcinka kręgosłupa w zależności od charakteru wykonywanej pracy", Przeglqd

Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego 2008;6,1:34-41,

- Agnieszka Depa, Andżelina Wolan, Grzegorz Przysada, "Wpływ rehabilitacji na zmianę

ruchomości kręgosłupa oraz subiektywnego odczuwania bólu u chorych z zespołem bólowym

w odcinku lędźwiowym" Przeglqd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego 2008;6,2: 116-124

- Agnieszka Depa, Grzegorz Przysada, Andżelina Wolan "Wykorzystanie kwestionariusza

Oswestry do oceny stopnia upośledzenia aktywności funkcjonalnej u chorych z zespołem

bólowym dolnego odcinka kręgosłupa" Postępy Rehabilitacji 2010;24,2:5-13

- Andżelina Wolan-Nieroda, Agnieszka Depa, Grzegorz Przysada, Teresa Pop "Ocena

efektów rehabilitacji pacjentów z zespołem bólowym kręgosłupa w odcinku szyjnym" Young

Sports Science ofUkraine 2011;3:75-81

Drugim nurtem badań była analiza czynników determinujących funkcję chodu po udarze

mózgu. Analizowano zależność pomiędzy prędkością i dystansem chodu, równowagą ciała

34


oraz sprawnością funkcjonalną pacjentów po udarze mózgu. Wyniki przedstawiono w dwóch

pracach:

- Mariusz Drużbieki, Andrzej Kwolek, Grzegorz Przysada, Teresa Pop, Agnieszka Depa.

Ocena funkcji chodu chorych z niedowładem połowiczym po udarze mózgu w okresie

przewlekłym. Przeglqd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego 2010;8,2: 145-151

- Mariusz Drużbieki, Grzegorz Przysada, Justyna Rykała, Justyna Podgórska, Agnieszka

Guzik, Krzysztof Kołodziej "Ocena przydatności wybranych skal i metod stosowanych

w ocenie chodu i równowagi osób po udarze mózgu" Przegląd Medyczny Uniwersytetu

Rzeszowskiego i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie 2013; 11, 1 :21-31

Kolejnym obszarem zainteresowań, przed uzyskaniem stopnia doktora, było

wykorzystanie nowych metod stosowanych w rehabilitacji poudarowej. Pierwsze doniesienie

w tym zakresie przedstawiono w pracy redakcyjnej Agnieszka Guzik "New directions in

physiotherapy for patients after stroke" Przeglqd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego

i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie 2010;4:401-409, stanowiącej przegląd literatury

oparty na badaniach, opublikowanych w latach 2001-2010. W pracy podkreślono znaczenie

metod opartych o zjawisko biologicznego sprzężenia zwrotnego z wykorzystaniem urządzeń

takich jak platformy dynamometryczne, rotory do ćwiczeń biernych i czynnych kończyn

dolnych, kule sygnalizacyjne oraz bieżnia ruchoma. Następnie opublikowano badanie

pilotażowe Drużbicki Mariusz, Andrzej Kwolek, Agnieszka Depa, Grzegorz Przysada" The

use of a treadmill with biofeedback function in assessment of relearning walking skilts in

post-stroke hemiplegie patients - a preliminary report" Polish Journal of Neurology and

Neurosurgery 2010;44, 6:567-573, którego celem była ocena efektów nauki chodu na bieżni

ruchomej z funkcją biofeedback, wśród pacjentów w okresie późnym po udarze mózgu

leczonych w oddziale rehabilitacji. Wykazano, iż osoby trenując chód na bieżni z funkcją

biofeedback, uzyskały istotnie większy wzrost prędkości i dystansu chodu w porównaniu do

grupy kontrolnej realizującej program rehabilitacji bez dodatkowych ćwiczeń na bieżni.

Po uzyskaniu stopnia doktora obszar prowadzonych badań nadal koncentrował się

w zakresie problematyki rehabilitacji neurologicznej oraz wad postawy ciała u dzieci

z niepełnosprawnością intelektualną. Wśród zagadnień z zalcresu rehabilitacji neurologicznej

tematyka moich prac dotyczyła zespołów bólowych kręgosłupa, reedukacji chodu osób po

udarze mózgu z wykorzystaniem metod biofeedback, oceny chodu i równowagi osób po

udarze mózgu oraz osób starszych, walidacji metod klinicznych i laboratoryjnych w ocenie

chodu osób po udarze mózgu, oraz urazów kręgosłupa szyjnego.

* wykaz wszystkich moich publikacji zm:ifduje się w Załqczniku nr 5.

35


Zespoły bólowe kręgosłupa

Rozwinięciem badania pilotażowego z 2008 roku (Agnieszka Depa, Mariusz Drużbicki,

"Ocena częstości występowania zespołów bólowych lędźwiowego odcinka kręgosłupa

w zależności od charakteru wykonywanej pracy'') był kolejny projekt, którego wyniki

opublikowano w pracy Drużbicki Mariusz, Przysada Grzegorz, Guzik Agnieszka, Kwolek

Andrzej, Snela Sławomir, Opalińska Iwona, Matłosz Piotr, "Evaluation oj incidence

.frequency and analysis oj risk jactors jor the occurrence oj back pain in a randomly-chosen

group in the Podkarpackie Region oj southeastern Poland", Annais oj Agricultural and

Environmental Medicine 2016;23,2:335-340. Celem badań była ocena częstości

występowania zespołów bólowych kręgosłupa w losowo dobranej grupie 2000 mieszkańców

woj. podkarpackiego w wieku 30-50 lat z uwzględnieniem środowiska zamieszkania, Celem

było również określenie czynników wpływających na częstość występowania zespołów

bólowych kręgosłupa w odcinku lędźwiowym. Wykazano, iż częstość występowania

zespołów bólowych kręgosłupa wyniosła 71,5%, w tym 61 % dotyczyło odcinaka lędźwiowo

krzyżowego kręgosłupa. Głównymi czynnikami wpływającymi na częstość występowania

zespołów bólowych był fizyczny charakter pracy, przeciążenia wynikające z podnoszenia

ciężkich przedmiotów, długotrwała praca w jednej pozycji z powtarzaniem tych samych

ruchów. Niemal dwie trzecie badanych preferowało wypoczynek bierny w pozycji leżącej lub

siedzącej. Miejsce zamieszkania oraz budowa ciała nie detenninowały częstości

występowania zespołów bólowych kręgosłupa. Kolejna praca Grzegorz Przysada, Agnieszka

Guzik. Izabela Rosak-Matuszewska, Mariusz Drużbieki, Andżelina Wolan-Nieroda, Marek

Sobolewski, Justyna Podgórska-Bednarz, Andrzej Maciejczak "Posture controi in patients

with herniated nucleus pulposus in cervical and lumbosacral spine subjected to operative

treatment" Journal oj Back and Musculoskeletal Rehabilitation 2018;31,5: 795-802, dotyczyła

kontroli postawy u osób z przepukliną jądra miażdżystego w odcinku szyjnym lub

lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa leczonych operacyjnie. Zbadano równowagę statyczną

podczas stania obunóż z oczami otwartymi i zamkniętymi. Oceniono obszar pola, długość

ścieżki oraz prędkość przemieszczania się środka pola podparcia (CaP). Badanych oceniono

przed zabiegiem operacyjnym, w dniu wypisu z oddziału oraz po miesiącu od wypisu

z oddziału. Wykazano, że osoby z dyskopatią w odcinku szyjnym i lędźwiowo-krzyżowym

kręgosłupa charakteryzują się istotnie statystycznie gorszą kontrolą postawy w porównaniu do

osób zdrowych. Po leczeniu operacyjnym w obu grupach pacjentów z dyskopatią wykazano

36


istotną poprawę równowagi zarówno we wczesnym okresie pooperacyjnym, jak i po miesiącu

od wypisu z oddziału.

Reedukacja chodu osób po udarze mózgu z wykorzystaniem metody biofeedback

Problematykę rehabilitacji poudarowej z wykorzystaniem metod biofeedback ujęto

w cyklu czterech publikacji. Wyniki opublikowanego, przed uzyskaniem stopnia doktora,

badania pilotażowego (Drużbicki Mariusz, Andrzej Kwolek, Agnieszka Depa, Grzegorz

Przysada "The use oj a treadmill with biofeedbaek function in assessment of relearning

wal/ring skilIs in post-stroke hemiplegie patients - a preliminary report" Polish Journal of

Neurology and Neurosurgery 2010;44, 6:567-573) nie pozwoliły uzyskać odpowiedzi na

pytanie, czy zastosowane w ćwiczeniach na bieżni biologiczne sprzężenie zwrotne miało

istotny wpływ na efekt badania. Można było jedynie przypuszczać, że dostarczona pacjentowi

informacja wzrokowa i akustyczna o prawidłowości wykonywanego zadania przyniosła

korzystne efekty. W związku z tym przeprowadzono dalsze badanie, którego wyniki

opublikowano w pracy Mariusz Drużbieki, Agnieszka Guzik, Grzegorz Przysada, Andrzej

Kwolek, Agnieszka Brzozowska-Magoń "Efficacy of gait training using a treadmill with and

without visual biofeedbaek in patients after stroke: A randomized study" Journal of

Rehabilitation Medicine 2015;47,00-00:1-7. Po uwzględnieniu kryteriów kwalifikacji badani

zostali przydzieleni na zasadzie dobom losowego, do dwóch gmp: gmpa badana- realizująca

program rehabilitacji z treningiem na bieżni mchomej z funkcją biologicznego sprzężenia

zwrotnego, gmpa kontrolna- realizująca program rehabilitacji z treningiem na bieżni

mchomej bez funkcji biologicznego sprzężenia zwrotnego. W zakresie oceny pacjentów

wykorzystano obiektywną analizę chodu 3D oraz testy kliniczne (test drogi na dystansie 10

metrów, 2 minutowa próbę marszową, test Up&Go). Wykazano, iż trening chodu na bieżni

mchomej z funkcją biofeedback daje lepsze efekty w zakresie poprawy długość cyklu chodu,

czasu trwania faz chodu, prędkości fazy przenoszenia, w porównaniu do ćwiczeń na bieżni

bez wykorzystania biologicznego sprzężenia zwrotnego. Uzyskane wyniki wskazują, że

trening chodu na bieżni mchomej z funkcją biofeedback jest przydatny w reedukacji funkcji

lokomocyjnych u chorych z niedowładem połowiczym nawet w późnym okresie od

wystąpienia udaru i jest skuteczną formę uzupełnienia programu rehabilitacji.

Ocenę długoterminowych efektów treningu na bieżni z funkcją biofeedback podjęto

w kolejnym badaniu, którego wyniki przedstawiono w publikacji Mariusz Drużbieki,

Agnieszka Guzik, Grzegorz Przysada, Andrzej Kwolek, Agnieszka Brzozowska-Magoń, Marek

37


Sabolewski "Changes in Gait Symmetry Ajter Training on a Treadmill with Biojeedback in

Chronic Stroke Patients: A 6-Month Follow-Up From a Randomized Controlled Trial"

Medical Science Monitor 2016;22:4859-4868. Do badania, z grupy 97 osób w okresie

późnym po udrze mózgu, zakwalifikowano 30 pacjentów, których losowo przydzielono do

grupy badanej realizującej program nauki chodu na bieżni z funkcją biofeedback lub do grupy

kontrolnej ćwiczącej na bieżni bez funkcji biofeedback. Metodykę rozszerzono o badanie

kontrolne po 6 miesiącach od zakończenia ćwiczeń na bieżni oraz dodatkowo obliczono

wskaźnik symetryczności dla czasu trwania fazy podporowej, fazy przeniesienia, długości

kroku oraz stosunku czasu trwania fazy podporowej i fazy przeniesienia dla każdej z kończyn.

Wykazano, iż średnia wielkość poprawy wskaźników symetryczności była większa w grupie

badanej, jednakże różnica pomiędzy grupami nie była istotna statystycznie. Trwałą poprawę

po 6 miesiącach wykazano tylko w grupie badanej w zakresie długości kroku. W obu

grupach, a szczególnie w grupie badanej, wykazano wyraźną tendencję do poprawy

w zakresie symetrii chodu. Uzyskane wyniki potwierdzają skuteczności reedukacji chodu na

bieżni ruchomej z biologicznym sprzężeniem zwrotnym oraz wskazują na trwałości

uzyskanych efektów. W kolejnej pracy Mariusz Drużbicki, Grzegorz Przysada, Agnieszka

Guzik, Andrzej Kwolek, Agnieszka Brzozowska-Magoń, Marek Sobolewski "Evaluation ojthe

impact oj e:xercise oj gait on a treadmill on balance oj people who suffered !rom cerebral

stroke" Acta oj Bioengineering and Biomechanics 20161';18,4:41-48, analizowano wpływ

treningu na bieżni ruchomej z funkcją biofeedback na równowagę dynamiczną oraz statyczną

osób po udarze mózgu. Podobnie jak w poprzednich badaniach, po uwzględnieniu kryteriów

kwalifikacji, 46 pacjentów na zasadzie doboru losowego przydzielono do grupy badanej

realizującej program nauki chodu na bieżni z funkcją biofeedback (23 osoby) lub do grupy

kontrolnej ćwiczącej na bieżni bez funkcji biofeedback (23 osoby). Nie wykazano istotnej

statystycznie zmiany parametrów równowagi statycznej zarówno w grupie badanej, jak

i w grupie kontrolnej. Jednakże w grupie badanej wykazano zwiększenie wychwiań środka

pola powierzchni w kierunku boczno-przyśrodkowym, co może wskazywać na przenoszenie

ciężaru ciała w kierunku kończyny porażonej. Niniejsze spostrzeżenie znalazło także

potwierdzenie w zmniejszeniu asymetrii obciążenia kończyn dolnych w staniu w grupie

badanej. W grupie kontrolnej asymetria obciążenia kończyn dolnych nie uległa istotnej

zmianie, a wykazane zmniejszenie wychwiań środka pola podparcia może sugerować

kompensacyjną poprawę równowagi w staniu na kończynie nieporażonej .

Ostatnie w prezentowanym cyklu prac badanie dotyczyło pacjentów w okresie wczesnym

po udarze mózgu i zostało zaprojektowane w celu uzyskania odpowiedzi na pytanie: czy

38

{1gnieszka Guzik autoreferat

trening chodu na bieżni z wizualnym biofeedbackiem i odciążeniem masy ciała przynosi

lepsze efekty u pacjentów po udarze mózgu w porównaniu do treningu na bieżni

z odciążeniem masy ciała, lecz bez wizualnego biofeedbacku? Wyniki przedstawiono

w publikacji Mariusz Druzbicki, Grzegorz Przysada, Agnieszka Guzik. Agnieszka

Brzozowska-Magon, Krzysztoj Kołodziej, Andzelina Wolan - Nieroda, Joanna Majewska,

Andrzej Kwolek "The ejJicacy oj gait training using a body weight support treadmill and

visual biojeedback in patients with subacute stroke: a randomized controlled trial" BioMed

Research International 2018;3812602:10. Badanie przeprowadzono w grupie 30 pacjentów

w okresie wczesnym po udarze mózgu losowo przydzielonych do dwóch grup. Chód

badanych oceniano za pomocą analizy 3D (czasowo-przestrzenne parametry chodu

i wskaźniki symetrii) oraz przy użyciu testów klinicznych. Uczestnicy obu grup uczestniczyli

w 15 sesjach treningowych na bieżni, po 30 minut. Pacjenci z obu grup osiągnęli statystycznie

istotną poprawę w zakresie analizowanych parametrów. Średnia zmiana w grupie trenujących

na bieżni z funkcją biofeedback po zakończeniu programu nie różniła się istotnie

w porównaniu ze zmianą w grupie kontrolnej. W związku z tym uzyskane wyniki nie

potwierdziły, że trening na bieżni z odciążeniem masy ciała i z funkcją biofeedback prowadzi

do większej poprawy chodu w porównaniu do treningu na bieżni z odciążeniem masy ciała

lecz bez wizualnego biofeedbacku we wczesnym okresie po udarze mózgu.

Ocena chodu i równowagi osób po udarze mózgn oraz osób starszych

Celem kolejnej grupy badaó była analiza funkcji chodu i równowagi oraz metod ich oceny

wśród osób w okresie późnym po udarze mózgu i osób starszych. Celem pracy, Agnieszka

Guzik, Andżelina Wolan-Nieroda, Katarzyna Walicka-Cupryś "Gait in patients with stroke

related hemiparesis and methods oj gai! assessment" Medical Review 2016;14,2: 220-224,

była charakterystyka mechanizmu zaburzeń chodu u osób z niedowładem połowiczym po

udarze mózgu oraz omówienie metod stosowanych w ocenie patologicznego wzorca chodu tej

grupy pacjentów. W publikacji Agnieszka Guzik, Mariusz Drużbieki, Andrzej Kwolek,

Grzegorz Przysada, Agnieszka Brzozowska-Magoń "Gait velocity as a tool jor evaluating the

ejJects oj gait training in patients with chronic stroke". Medical Review 2016,14,2:183-192,

analizowano prędkość chodu, prędkości cyklu chodu oraz prędkości fazy przenoszenia osób

w okresie późnym po udarze mózgu realizujących program reedukacji chodu na bieżni

ruchomej. W badaniach wykazano, że trening na bieżni ruchomej wpłynął na istotną poprawę

prędkości chodu ocenionej zarówno metodą jakościową w teście lO-metrowym, jak i metodą

39

Agnieszka Guzik auta referat

ilościową, obiektywną z wykorzystaniem analizy 3D. Przeprowadzone badanie potwierdziło,

że prędkość chodu jest użytecznym narzędziem pomiarowym w monitorowaniu postępów

reedukacji chodu u pacjentów w okresie późnym po udarze mózgu. W kolejnej publikacji

Agnieszka Guzik. Mariusz Drużbieki, Grzegorz Przysada, Andrzej Kwolek, Agnieszka

Brzozowska-Magoń, Marek Sobolewski "Relationships between walking velocity and distanee

and the symmetry oj temporospatial parameters in ehronie post-stroke subjeets" Aeta oj

Bioengineering and Biomeehanics 2017;19,3:147-154, analizowano związek pomiędzy

asymetrią w zakresie parametrów czasowych, przestrzennych i kinematycznych chodu

a prędkością, dystansem chodu oraz równowagą dynamiczną ciała osób w późnym okresie po

udarze mózgu. Wykazano, związek pomiędzy symetrią w zakresie fazy podporu

i przenoszenia a prędkością i dystansem chodu. Nie wykazano jednak zależności prędkości,

wydolności chodu i równowagi dynamicznej od symetrii długości kroku czy symetrii

parametrów kinematycznymi. Nie wykazano również, aby symetria analizowanych

parametrów czasowo-przestrzennych i kinematycznych zmieniała się wraz z wiekiem

i z czasem jaki upłyną od udaru. W związku z tym symetria chodu może być uznana za ważny

element oceny chodu pacjentów po udarze mózgu, ponieważ umożliwia unikalną ocenę,

niezależnie od innych parametrów.

Analiza przydatności wybranych testów i metod ilościowych stosowanych w ocerue

mobilność i równowagi seniorów została przedstawiona w trzech pracach. W badaniu

pilotażowym Agnieszka Ćwirlej-Sozańska, Anna Wilmowska Pietruszyńska, Agnieszka Guzik,

Agnieszka Wiśniowska, Mariusz Drużbicki "Evaluation oj the usefolness oj selected scales

and methods used in the assessment oj balance and physical fitness in seniors - a pilot study"

Przeglqd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie

2015;1:8-18, analizie poddano grupę 25 osób w wieku 60-77 lat. Do oceny seniorów

wykorzystano testy: Fullerton Functionał Fitness, Up&Go, Functional Reach, Tandem Stance,

Walk, Pivot 1800 oraz pomiary na platformie stabilometrycznej Cosmogamma. Na podstawie

przeprowadzonych badań wykazano istotne zależności pomiędzy wynikami wykorzystanych

testów klinicznych. Wykazano również, iż stabilometryczna ocena równowagi korelowała

z metodami klinicznymi. W celu potwierdzenia wiarygodności uzyskanych wyników

przeprowadzono dalsze badania obejmujące grupę 200 losowo wybranych osób, w wieku 50-

80 lat, z południowo-wschodniego regionu Polski. Wyniki przedstawiono w pracy Agnieszka

Ćwirlej-Sozańska, Anna Wilmowska-Pietruszyńska, Agnieszka Wiśniowska, Agnieszka Guzik.

Mariusz Drużbicki, Bernard Sozański "Ocena mobilności, równowagi ciała oraz ryzyka

złamania u osób starszych" Medical Review 2016;14,2:134-147. Do oceny mobilności,

40 .


równowagi statycznej i dynamicznej wykorzystano testy kliniczne, dodatkowo oceniono

ryzyko złamań kalkulatorem FRAX. Wykazano, iż test Up&Go w połączeniu z Tandem Pivot

oraz Functional Reach, mogą być rekomendowane jako narzędzia do wstępnej diagnostyki

w zalcresie równowagi i ryzyka upadku seniorów. Zaobserwowano także, iż w grupie osób

w wieku 66-80 lat, obniża się sprawność w zakresie mobilności i równowagi, średnio u 30%

badanych, zależnie od rodzaju przeprowadzanego testu klinicznego (od 20% do 60%),

w stosunku do osób, których wiek nie przekraczał 65 lat. Ocenę równowagi i mobilności

seniorów przedstawiono również w pracy Agnieszka Ćwirlej-Sozańska; Agnieszka

Wiśniowska-Szurlej; Anna Wilmowska-Pietruszyńska; Mariusz Drużbieki; Bernard Sozański;

Natalia Wołoszyn; Agnieszka Guzik "Evaluation oj the EjJect oj 16 Weeks oj Multifactorial

Exercises on the Functional Fitness and Posturai Stability oj a Low-Income Elderly

Population" Topics in Geriatrie Rehabilitation 2018;34,4:251-261. Po uwzględnieniu

kryteriów kwalifikacji spośród 138 osób wybrano 50 i na zasadzie doboru losowego

przydzielono do dwóch grup: badanej (16-tygodniowy program ćwiczeń połączonych

z edukacją zdrowotną) oraz kontrolnej (edukacja zdrowotna). Wykazano, znaczącą poprawę

w wynikach testów klinicznych oceniających równowagę, mobilność i sprawność

funkcjonalną w grupie badanej. Uzyskane wyniki potwierdzają korzyści stosowania

wieloczynnikowych programów ćwiczeń połączonych z edukacją zdrowotną, w zakresie

poprawy stanu funkcjonalnego osób starszych.

Walidacja metod klinicznych i laboratoryjnych w ocenie chodu osób po ndarze mózgn

Kolejne badania wpisują się również w obszar analizy chodu osób po udarze mózgu.

Celem pracy Agnieszka Guzik, Mariusz Drużbieki, Grzegorz Przysada, Andrzej Kwolek,

Agnieszka Brzozowska-Magoń, Justyna Wyszyńska, Justyna Podgórska-Bednarz "Assessment

oj test-retest reliability and internal consistency oj the Wisconsin Gait Scale in hemiparetic

poststroke patients" Postępy Rehabilitacji 2016;30,3:41-54, była ocena powtarzaluości

i zgodności wewnętrznej skali Wisconsin Gait Scale (WGS) u pacjentów z niedowładem

połowiczym po udarze mózgu oraz zbadanie zależności pomiędzy oceną dokonaną za pomocą

WGS a prędkością chodu, skalą Brunnstriim, Ashworth oraz wskaźnikiem Barthel.

W badaniach wykazano, że skala WGS cechuje się wysoką zgodnością wewnętrzną

i powtarzalnością. Wykazano istotną statystycznie zależności pomiędzy oceną chodu,

wykonaną przy użyciu WGS a prędkością chodu, poziomem kontroli motorycznej i napięciem

mięśniowym kończyny dolnej porazonej. Wyniki badań mają duże znaczenie dla

41


zastosowania klinicznego skali. Skala dobrze ilustruje zaburzenia wzorca chodu osób

z niedowładem połowiczym po udarze mózgu oraz umożliwia prawidłowe planowanie,

monitorowanie i ocenę efektów rehabilitacji.

Walidację w zakresie globalnego indeksu chodu uzyskanego z wybranych parametrów

analizy laboratoryjnej 3D przedstawiono w dwóch pracach. W pracy Agnieszka Guzik.

Mariusz Drużbieki, Grzegorz Przysada, Magdalena Szezepanik, Katarzyna Bazarnik-Mueha,

Andrzej Kwolek "The use of the Gai( Variability Index for the evaluation of individuals after

a stroke" Acta of Bioengineering and Biomeehanies 2018;20:171-177, opublikowano

wstępne wyniki badania, którego celem było użycie wskaźnika Gait Variability Index (GVI),

obliczanego na podstawie czasowo-przestrzennych parametrów 3D, do oceny zaburzeń chodu

osób z niedowładem połowiczym po udarze mózgu w porównaniu do grupy kontrolnej osób

zdrowych. Było to pierwsze doniesienie naukowe w tym zakresie, ponieważ jak dotąd indeks

GVI nie był wykorzystywany u pacjentów po udarze mózgu. Obliczenie GVI umożliwia

posługiwanie się pojedynczą wartością liczbową odzwierciedlającą badany chód i ukazującą,

w jaki sposób odbiega ona od średniej prawidłowego chodu, co stanowi bardzo duże

ułatwienie w zakresie interpretacji mnogości danych uzyskanych z analizy 3D. Uzyskane

w badaniach zmniejszenie wyniku GVI w analizie chodu osób po udarze mózgu

w porównaniu do osób zdrowych sugeruje, że indeks ten jest przydatnym narzędziem,

pozwaląjącym na wykrycie zmiany w zakresie czasowo-przestrzennych parametrów chodu.

Rozwinięciem, a zarazem kontynuacją badania pilotażowego z 2018 roku była druga praca

Agnieszka Guzik, Mariusz Drużbieki, Grzegorz Przysada, Andżelina Wolan-Nieroda,

Magdalena Szczepanik, Katarzyna Bazarnik-Mueha, Andrzej Kwolek "Validity of the gait

variability index for individuals after a stroke in achranie stage of recovery" Gai( and

Posture 2019;14;68:63-67, w której walidację indeksu GVI przeprowadzono poprzez

korelację z miarami klinicznej analizy chodu. Oceniono prędkość i wydolność chodu, liczbę

kroków oraz niezależną mobilność. Obliczono wskaźnik GVI dla nogi prawej i lewej oraz

wartość uśrednioną określanąjako mean GVI, zarówno dla osób po udarze mózgu, jak i grupy

kontrolnej ludzi zdrowych dobranych pod kątem wieku i płci. W przeprowadzonych

badaniach wykazano, że u pacjentów po udarze mózgu wartość indeksu GVI była niższa

zarówno dla nogi porażonej, nieporażonej jaki i dla mean GVI, w porównaniu do grupy

kontrolnej. Ponadto wykazano, iż wskaźnik GVI istotnie koreluje z wszystkimi miarami

klinicznymi w zakresie mobilności funkcjonalnej. Na podstawie uzyskanych wyników

potwierdzono walidację indeksu GVI dla osób po udarze mózgu. Stosowanie GVI w praktyce

42


klinicznej pozwoli na znaczne ułatwienie oceny zaburzeń chodu osób po udarze mózgu,

w porównaniu do interpretacji mnogości danych uzyskanych z analizy 3D.

Urazy kręgosłupa szyjuego

Kolejny obszar prac badawczych stanowią urazy kręgosłupa szyjnego, a wyniki badań

w tym zakresie przedstawione zostaly w dwóch publikacjach. W pracy Andżelina Wolan

Nieroda, Andrzej Maciejczak, Agnieszka Guzik. Grzegorz Przysada, Justyna ffYszyńska, Ewa

Szeliga "Cervical spine injuries in Poland - epidemiology, divisions, and causes" European

Journal oj Clinical and Experimental Medicine 2017;15,1:66-70, dokonano przeglądu

piśmiennictwa dotyczącego częstości występowania urazów kręgosłupa szyjnego w Polsce

oraz przyczyny złamań, w zależności od poziomu uszkodzenia. Wykazano, iż urazy

kręgosłupa szyjnego w Polsce stanowią poważny problem, ktÓty najczęściej dotyka młodych

mężczyzn. Jako główne przyczyny urazów kręgosłupa szY.inego podano wypadki drogowe,

upadki z wysokości i urazy sportowe. Celem drugiej pracy Andżelina Wolan-Nieroda, Andrzej

Maciejczak, Grzegorz Przysada, Adrian Kużdżał, Grzegorz Magoń, Michalina Czarnota,

Mariusz Drużbieki, Agnieszka Guzik "Assessment oj cervical range ojmotion in patients after

axis jracture" Neurologia i Neurochirurgia Polska 2018;52,3:334-340, była ocena

ruchomości kręgosłupa szyjnego u pacjentów leczonych różnymi metodami chirurgicznymi

po złamaniu kręgu obrotowego. Do badania, z grupy 214 pacjentów hospitalizowanych na

oddziale neurochirurgii z powodu złamania kręgu obrotowego, zakwalifikowano 61 osób

poddanych leczeniu chirurgicznemu. Grupę kontrolną stanowiło 80 osób bez rozpoznanej

klinicznie choroby kręgosłupa szY,jnego. Badanie zakresu ruchu kręgosłupa w części szyjnej

przeprowadzono przy użyciu goniometru CROM. Uzyskane pomiary odniesiono do

standardów ISOM (International Standard Orthopedic Measurements). Stan funkcjonalny

badanych oceniano za pomocą kwestionariusza Neck Disability Index (NDI). Wykazano, iż

z wyjątkiem zgięcia i wyprostu pacjenci po złamaniach kręgu obrotowego posiadali istotnie

mniejszy zakres ruchów kręgosłupa szY,jnego we wszystkich płaszczyznach w porównaniu do

grupy kontrolnej i standardów ISOM. W związku z tym wysnuto wniosek, że złamania kręgu

obrotowego prowadzą do ograniczenia ruchomości kręgosłupa szyjnego, nawet po leczeniu

metodami, które teoretycznie powinny zachować mobilność w odcinku Cl/C2.

43


Wady postawy ciała dzieci z niepełnosprawnością intelektuałną

W kręgu moich zainteresowań naukowych znajduje się równie ocena postawy ciała

dzieci z niepełnosprawnością intelektualną. Ten obszar prac badawczych stanowi kontynuację

zainteresowań z okresu przed uzyskaniem stopnia doktora. Opublikowane w 2010 roku

wyniki wstępnego badania pt. "Wady stóp u dzieci z niepełnosprawnościq intelektualnq",

wykonanego za pomocą metody plantokonturograficznej, zachęciły do przeprowadzenia

dalszych, szczegółowych analiz, z wykorzystaniem obiektywnych metod aparaturowych.

Wyniki kolejnych badań opublikowano w 2018 roku w pracy, Andżelina Wolan - Nieroda,

Agnieszka Guzik, Katarzyna Bazarnik-Mucha, Maciej Rachwał, Justyna Drzał-Grabiec, Ewa

Szeliga, Katarzyna Walicka -Cupryś "Assessment oj joot shape in children and adolescents

with intellectual disability - a pilot study" Medical Science Monitor 2018;11,24:2149-2157.

Celem badań była ocena parametrów ukształtowania stóp u dzieci i młodzieży

z niepełnosprawnością intelektualną oraz ocena zależność pomiędzy stopniem

niepełnosprawności intelektualnej a ocenianymi parametrami stóp. Badaniem objęto grupę 90

dzieci i młodzieży w wieku 7-15 lat, w tym 45 osób ze zdiagnozowaną niepełnosprawnością

intelektualną (grupa badana) i 45 osób dobranych pod kątem parametrów wiekowych

z prawidłowym rozwojem intelektualnym (grupa kontrolna). Każdy uczestnik został poddany

fotogrametrycznej ocenie uksztahowania stóp, opartej o efekt mory projekcY.inej. Wykazano

istotną zależność między stopniem niepełnosprawności intelektualnej a ocemanym!

parametrami uksztahowania stóp. Wykazano również istotne różnice w podstawowych

parametrach określających budowę stopy tj.: długości i szerokości stopy pomiędzy osobami

z niepełnosprawnością intelektualną a grupą kontrolną.

5.2. Udział w projektach badawczych

1. Projekt badawczy Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Tytuł projektu: Badanie skuteczności rehabilitacji chorych z niedowładem połowiczym

po udarze mózgu leczonych w późnym okresie z wykorzystaniem metod biofldbeku (Nr

rej. N N 404249639)

Funkcja: członek zespołu badawczego

Okres realizacji: 20IOr.-2013r.

44


2. Projekty badawcze w ramach badań statutowych Instytutu Fizjoterapii Uniwersytetu

Rzeszowskiego

Tytuł projektu: Badanie skuteczności treningu na bieżni ruchomej z biofeedbackiem

wizualnym u pacjentów z niedowładem połowiczym po udarze mózgu leczonych we

wczesnym okresie (Obszar badawczy II, temat 3)


Okres realizacji: 2014r.-2015r.

Tytuł projektu: Analiza czynników wpływajqcych na chód osób z niedowładem

połowiczym po udarze mózgu (Obszar badawczy II, temat 2)



Tytuł projektu: Sprawność, jakość życia i ryzyko upadków osób starszych (Obszar

badawczy II, temat 9)



Tytuł projektu: Ocena efektów ćwiczeń chodu z wykorzystaniem zautomatyzowanej

ortezy EKSO GTw grupie osób z stwardnieniem rozsianym (Obszar badawczy IV)



Tytuł projektu: Ocena wpływu krioterapii ogólnoustrojowej na równowagę i chód

osób chorych na stwardnienie rozsiane (Obszar badawczy IV)



Tytuł projektu: Ocena zgodności składowych obserwacyjnej skali Wisconsin Gate

Scale z parametrycznymi czasowo-przestrzennymi i kinematycznymi 3-wymiarowej

analizy chodu oraz indeksu chodu Gai! Deviation Index, oraz Gait Variability Index

u osób po udarze mózgu i dzieci z MPDz (Obszar badawczy IV)

Funkcja: kierownik zadania badawczego


Tytuł projektu: Ocena zgodności zewnętrznej i wewnętrznej metody pomiarowej

zakresu ruchomości kręgosłupa szyjnego CROM/Mu/ti Cervical Unit - MCU BTE

(Obszar badawczy IV)

45




Tytuł projektu: Ocena wartości biometrycznej obserwacyjnej skali chodu Wisconsin

Gait Scalei i Gait Abnormality Rating Scale - modified oraz opracowanie nowego

obserwacyjnego narzędzia do oceny chodu dzieci i dorosłych z uszkodzeniem

ośrodkowego układu nerwowego.

Funkcja: kierownik zadania badawczego


Tytuł projektu: Ocena równowagi, postawy ciała, zakresu ruchomości kręgosłupa

szyjnego oraz chodu z wykorzystaniem standardowych i nowoczesnych metod

pomiarowych u pacjentów po złamaniu kręgu obrotowego.



Tytuł projekiu: Ocena efektów nauki chodu osób po udarze mózgu z wykorzystaniem

zautomatyzowanego chodzika.



3. W 2018 roku przygotowałam i zgłosiłam trzy wnioski o finansowanie badań do

Narodowego Centrum Nauki oraz do Urzędu Marszałkowskiego. W dwóch projektach

pełnię funkcję kierownika: projekt Narodowego Centrum Nauki MINIATURA 2 pt.

"Wzorzec chodu dzieci z postacią hemiparetyczną porażenia mózgowego - analiza

obserwacyjna", (Nr rej. 2018/02/XINZ7/02887, zakwalifikowany do II etapu oceny

merytorycznej), oraz projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa

Podkarpackiego pt. "Opracowanie innowacyjnej metody analizy chodu dla potrzeb

rehabilitacji medycznej z wykorzystaniem aplikacji do analizy obrazu" (Nr rej.

RPPK. 01. 02. 00-18-0040/18, zakwalifikowany do II etapu oceny merytorycznej).

W trzecim projekcie, złożonym w ramach konkurs Opus 16 Narodowego Centrum

Nauki pt. "Ocena zależności pomiędzy siłą mięśniową kończyn dolnych a równowagą

ciała i chodem osób ze stwardnieniem rozsianym" (Nr rej. 2018/31/B/NZ7/03722,

zakwalifikowany do II etapu oceny merytorycznej), jestem współwykonawcą.

46


5.3. Współpraca międzynarodowa/ staże zagraniczne

19-23.11.2012r. w ramach projektu "Budowa potencjału dydaktycznego Uniwersytetu

Rzeszowskiego na poziomie europejskim" odbyłam wizytę studyjną w Irlandii,

University of Dublin, Trinity College

29.01-02.02 2018r. w ramach program "Erasmus+" Teaching Staff Mobility, odbyłam

staż dydaktyczny w uczelni partnerskiej - Catholic University in RuZomberok,

od 2017 roku rozpoczęłam współpracę z naukowcami z Laboratory of Kinematics and

Robotics IRCCS San Camillo Hospita1, Venezia, Italy. Efektem tej współpracy była

prezentacja wyników wspólnych badań na 12th World Congress of the International

Society of Physical and Rehabilitation Medicine Paris, France 2018, a następnie

publikacja w wysoko punktowanym czasopiśmie Archives oj Physical Medicine and

Rehabilitation 2019, (MNiSW' 45, IF: 3.077) Agnieszka Guzik; Mariusz Drużbieki;

Lorenza Maistrello; Andrea Turolla; Michela Agostini; Paweł Kiper "Relationship

between observational Wisconsin Gait Scale, Gaił Deviation Index and Gait

Variability Index in individuals after stroke".

5.4. Prezentacje na międzynarodowych i krajowych konferencjach nankowych

Przez cały okres aktywności naukowej brałam czynny udział w 41 konferencjach: 26

konferencjach krajowych, 15 konferencjach zagranicznych (łączna liczba zaprezentowanych

doniesień: 69). Po uzyskaniu stopnia naukowego doktora uczestniczyłam czynnie w 22

konferencjach naukowych, w tym: w 9 międzynarodowych konferencjach zagranicznych

(SłowacjalRuzomberok, Portugalia/Lizbona, ChorwacjalRovinj, Litwa/Wilno, FrancjalParyż)

oraz 13 międzynarodowych i ogólnopolskich konferencjach organizowanych w kraju. Łączna

liczba zaprezentowanych doniesień - 45, w tym 24 doniesienia na konferencjach

zagranicznych. Na szczególną uwagę zasługuje ustna prezentacja pracy pt. "Assessment ojthe

relationship between observational Wisconsin Gait Scale and gait indexes such as Gait

Deviation Index and Gait Variability Index in individuals after stroke" na XII światowym

kongresie ISPRM (International Society of Physical and Rehabilitation Medicine) Paris,

France July 8-12, 2018. Powyższa praca została wybrana przez komitet naukowy do

prezentacji ustnej z licznych doniesień zakwalifikowanych do sesji plakatowej.

Szczegółowy wykaz konferencji z moim czynnym udziałem, po uzyskaniu stopnia naukowego doktora,

przedstawiam w Załączniku nr 4.

47


5.5. Otrzymane nagrody i wyróżnienia

-Wyróżnienie za pracę "Wykorzystanie kwestionariusza Oswestry do oceny stopnia

upośledzenia aktywności funkcjonalnej u chorych z zespołem bólowym dolnego odcinka

kręgosłupa" na konferencji Międzynarodowe Dni Rehabilitacji "Potrzeby i standardy

rehabilitacji w chorobach i po urazach centralnego układu nerwowego" 26-27 luty 2009r.,

Rzeszów

-Wyróżnienie za pracę "Doskonalenie chodu chorych z niedowładem połowiczym po udarze

mózgu z wykorzystaniem bieżni ruchomej z funkcją biofeedback" na I Międzynarodowym

Kongresie "Rehabilitacja Polska" lO-B wrzesień 2009r., Warszawa

-Wyróżnienie za pracę "Analiza naj częstszych przyczyn upadków u chorych

rehabilitowanych w oddziale rehabilitacji" na I Międzynarodowym Kongresie" Rehabilitacja

Polska" lO-B wrzesień 2009r., Warszawa

-Nagroda Rektora Uniwersytetu Rzeszowskiego za działaloość naukową a w szczególoości

za uzyskanie stopnia doktora z wyróżnieniem (przed upływem 8 lat od chwili zatrudnienia na

stanowisku asystenta) - 9 czerwiec 2014r., Rzeszów

- Wyróżnienie za pracę "Ocena zależności ruchomości kręgosłupa szyjnego po złamaniu

zęba kręgu obrotowego od czasu noszenia kołnierza ortopedycznego, poziomu natężenia bólu

oraz wieku" na IX Międzynarodowych Dniach Rehabilitacji "Potrzeby i standardy

współczesnej rehabilitacji", 23-24 luty 2017r. Rzeszów

- Nagroda główna za pracę "Ocena zależności ruchomości kręgosłupa szyjnego po złamaniu

zęba kręgu obrotowego od czasu noszenia kołnierza ortopedycznego, poziomu natężenia bólu

oraz wieku" na IX Międzynarodowych Dniach Rehabilitacji "Potrzeby i standardy

współczesnej rehabilitacji", 23-24 luty 2017r. Rzeszów

5.6. Recenzowanie publikacji w czasopismach naukowych międzynarodowych

i krajowych

Po uzyskaniu stopnia naukowego doktora wykonałam 13 recenzji, dla następujących

czasopism: Neuropsychiatrie Disease and Treatment (IF: 2.195), Clinical Interventions in

Aging (IF: 2.505) Pediatrie Rheumatology (IF: 2.543), Medical Science Monitor (IF: 1.894),

Acta of Bioengineeńng and Biomechanics (IF: 0.964), Journal of Pediatrie Neurology,

Eutopean Journal of CHnical and Experimental Medicine - dawna nazwa Medical Review

(MNiSW: 7).

48


6. Omówienie pracy dydaktycznej, organizacyjnej i popnlaryzatorskiej

W zakresie działalności dydaktycznej prowadziłam lub prowadzę wykłady, ćwiczenia,

laboratoria oraz konwersatoria z Fizjoterapii Klinicznej w Neurologii i Neurochirurgii,

Fizjoterapii Klinicznej w Neurologii i Neurologii Dziecięcej, Diagnostyki w Neurologii

i Neurochirurgii, Fizjoterapii Klinicznej w Geriatrii, Fizjoterapii Klinicznej w Reumatologii,

Fizykoterapii, Analizy Przypadku oraz Analizy Piśmiennictwa. Obecnie jestem

koordynatorem przedmiotów Fizjoterapia Kliniczna w Reumatologii oraz Diagnostyka

w Neurologii i Neurochirurgii.

Przed uzyskaniem tytułu doktora tj. w latach 2008-2013 intensywnie uczestniczyłam

w działalności organizacyjno-popularyzatorskiej, będąc między innymi koordynatorem

kilkudziesięciu edycji szkoleń z zakresu fizjoterapii, opiekunem studenckiego koła

naukowego Peto, oraz opieknnem roku studiów stacjonarnych i niestacjonarnych I stopnia,

o czym szerzej wspominam w podrozdziale 3.1.

Od 2011 do 2014 roku byłam kierunkowym koordynatorem do spraw ECTS, a od 2011

roku jestem opiekunem studentów działających w ramach wolontariatu Wydziału

Medycznego Uniwersytetu Rzeszowskiego. W latach 2012-2014 oraz od 2016 do chwili

obecnej jestem członkiem Wydziałowej Komisji Dydaktycznej. Od 2014 roku jestem

członkiem Komisji Praktycznego Egzaminu Dyplomowego na kierunku fizjoterapia oraz

przewodniczącą Komisji Egzaminów Dyplomowych. W okresie tym prowadziłam również

wykłady i ćwiczenia dla studentów Uniwersytetu Trzeciego Wieku oraz brałam czynny udział

w tworzeniu Przyrodniczo-Medycznego Centrum Badań Innowacyjnych Wydziału

Medycznego Uniwersytetu Rzeszowskiego, będąc koordynatorem w zakresie wyposażania

laboratoriów Instytutu Fizjoterapii. W 2014 roku uczestniczyłam w populamonaukowym

przedsięwzięciu, będąc członkiem Komitetu Reprezentującego Instytut Fizjoterapii Wydziału

Medycznego na "Festiwalu Zdrowia w Sercu Miasta". Za podjęte działania w zalcresie

edukacji zdrowotnej otrzymałam podziękowania Dyrekcji Instytutu Fizjoterapii Uniwersytetu

Rzeszowskiego. Byłam również członkiem Komisji Opracowującej Raport Samooceny dla

Polskiej Komisji Alcredytacyjnej na potrzeby oceny instytucjonalnej Wydziału Medycznego

Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Od 2016 roku jestem promotorem i recenzentem prac dyplomowych licencjackich

i magisterskich, jak również członkiem Rady Instytutu Fizjoterapii Wydziału Medycznego

Uniwersytetu Rzeszowskiego. W 2017 roku zostałam powołana w skład zespołu ds.

Ankietyzacji Wydziału Medycznego Uniwersytetu Rzeszowskiego, a od 2018 roku jestem

49


członkiem Rady Programowej Instytutu Fizjoterapii. Sprawuję również opiekę nad

Studenckim Kołem Naukowym Fizjoterapii w Neurologii Dorosłych i Dzieci. Dodatkowo

pełnię funkcję promotora pomocniczego w przewodzie doktorskim otwartym na Wydziale

Medycznym Uniwersytetu Rzeszowskiego.

W ramach działań ukierunkowanych na popularyzację nauki byłam członkiem

komitetu organizacyjnego Małego Uniwersytetu Rzeszowskiego na Wydziale Medycznym,

komitetu organizacyjnego XI Międzynarodowych Dni Rehabilitacji, komitetu nankowego

XIII Jesiennych Dni Fizjoterapii, organizowanych przez polskie Oddziały Podkarpacki,

Mazowiecki i Lubelski Polskiego Towarzystwa Fizjoterapii, moderatorem sesji pt. "Znaczenie

rehabilitacji pacjentów po udarze mózgu" na zagranicznej konferencji "NeuroRehab 2 O l 5"

oraz moderatorem sesji doktoranckiej na XI Międzynarodowych Dniach Rehabilitacji.

Jestem członkiem International Society of Physical and Rehabilitation Medicine

(ISPRM), Polskiego Towarzystwa Fizjoterapii, Polskiego Towarzystwa Rehabilitacji, oraz

Stowarzyszenia Przyjaciół Instytutu Fizjoterapii, w którym w latach 2008-2015 pełniłam

funkcję członka Komisji Rewizyjnej.

Szczegółowy wykaz dotychczasowej działalności naukowej, dydaktycznej organizacyjnej przedstawiam

w Załączniku nr 4.

Rzeszów dn. 28 luty 2019r.

RrL~~ crui

50

sum.edu.pl · 2019. 12. 20. · agnieszka guzik autoreferat spis treści l. imię i nazwisko

Documents