1

โครงการส ารวจขอมลพนฐานแรงงานเดกในพนทเปาหมาย จงหวดสมทรสาคร สราษฎรธาน สงขลา และนครศรธรรมราช BASELINE SURVEYS ON CHILD LABOUR IN SELECTED AREAS AROUND SAMUT SAKHON AND SOUTHERN PROVINCES IN THAILAND (SURAT THANI, SONGKHLA AND NAKHON SI THAMMARAT)

สรปขอคนพบจากการส ารวจและวจย (ฉบบแปลอยางไมเปนทางการ) SUMMARY OF FINDINGS (Non- Official Translation)

ILO-IPEC/THAILAND

2

บทน า

โครงการแกไขปญหาการใชแรงงานเดกในรปแบบทเลวรายในอตสาหกรรมแปรรปกงและอาหารทะเล โดยโครงการระหวางประเทศวาดวยการแกไขปญหาการใชแรงงานเดก องคการแรงงานระหวางประเทศ (ILO/IPEC) น น ไดเ รมตนด าเนนการในเดอนมกราคม 2554 โดยมวตถประสงคหลกสามประการ คอ 1) เพอเสรมสรางความเขมแขงทางนโยบายระดบประเทศ และกรอบการด าเนนงานเพอคมครองสทธของเดกไทย เดกขามชาตและเดกทไรสญชาต ในดานการคมครองแรงงาน การศกษา การจางงานและความคมครองทางสงคม 2) ส ง เ ส ร ม ใ ห ส ถ า น ป ร ะ ก อ บ ก า ร ท ก แ ห ง ใ น อ ต ส า ห ก ร ร ม แ ป ร ร ป ก ง แ ล ะ อ า ห า ร ท ะ เ ล ป ฏ บ ต ต า ม ก ฎ ห ม า ย แ ร ง ง า น ข อ ง ป ร ะ เ ท ศ แ ล ะ ม า ต ร ฐ า น แ ร ง ง า น ร ะ ห ว า ง ป ร ะ เ ท ศ โดยเฉพาะอยางยงในสวนทเกยวของกบการใชแรงงานเดกและแรงงานบงคบโดยจดท าแนวทางการปฏบตการใชแรงงานทด (Good Labour Practices หรอ GLP) และ 3) ชวยเดกไทยกลมทมความเสยงสงและเดกตางชาต ร วมท ง ค รอบค ร ว ใน พน ท อตส าหกรรมแปร รปก ง และอาหารทะ เล ใหส ามารถ เขา ถ ง กา ร ศกษ า ความคมครองทางสงคมและบรการอน ๆ รวมทงบรการดานการพฒนาคณภาพชวต

จากผลการส ารวจและวจยของโครงการ ILO/IPEC โครงการทผานมา “Support to National Action for the Elimination of the Worst Forms of Child Labour” แสดงให เ หนว า แ ร ง ง า น เ ด ก ใ น อ ต ส า ห ก ร ร ม แ ป ร ร ป ก ง แ ล ะ อ า ห า ร ท ะ เ ล ใ น พ น ท จ . ส ม ท ร ส า ค ร น น ย ง ค ง ม อ ย ท ง ใ น ร ป แบบแ ร ง ง า นบ ง คบ แ ร ง ง า น เ ส ม อนท า ส ห ร อ ง า น ท เ ท ย บ ค ไ ป กบ ผ ใ ห ญ ท ง ท อ า ย ถ ง เ ก ณ ฑ ก ฎ ห ม า ย ก า ห น ด แ ล ะ ต า ก ว า ท ก ฎ ห ม า ย ก า ห น ด รวมไปถงการท างานอนตรายหรองานทสงผลกระทบตอสขภาพและความปลอดภย เชน งานยกของหนก หรอ การท างานในระยะเวลาทนานเกนกฎหมายก าหนด

แรงงานเดกทพบไดมากนนสวนใหญเปนแรงงานเดกตางชาตทท างานในอตสาหกรรมแปรรปกงและอาหารทะเลใน จ.สมทรสาคร อยางไรกตามแรงงานเดกทเปนคนไทยยงคงพบไดในจงหวดทางภาคใต คอ สราษฎรธาน สงขลา และนครศรธรรมราช ซงสวนใหญจะอยในภาคอตสาหกรรมการเพาะเลยงสตวน า การเดนเรอ การจ าแนกปลา การจบปลา การแปรรปอาหารทะเล และอตสาหกรรมแปรรปกงและอาหารทะเลตาง ๆ นอกจากน แรงงานเดกยงสามารถพบไดในภาคอตสาหกรรมอน ๆ เชน การเกษตร การกอสราง และการบรการ

ในสวนของปจจยทน าไปสการใชแรงงานเดกนน มความแตกตางกนระหวางเดกตางชาตกบเดกไทย เนองจากอตสาหกรรมกงจดวาเปนหนงในอตสาหกรรมสงออกของไทยทมความจ าเปนตองใชแรงงานจ านวนมาก ดงนนจงมแรงงานตางชาตจากประเทศเพอนบาน เชน พมา กมพชา และลาว จ านวนมากเขามาท างาน ท งน เ นองจากความตองการจ านวนแรงงานสง ประกอบกบแรงงานไทยสวนใหญมกปฏเสธทจะท างานน เ พ ร า ะ เ ป น ง า น ท ค า แ ร ง ต า แ ล ะ เ ป น ง า น ท ส ก ป ร ก ในขณะทแรงงานตางชาตสามารถท างานไดทกอยางทสามารถกอใหเกดรายไดมากกวาการท างานในประเทศบานเกดของตน อตสากรรมกงและอาหารทะเลสวนใหญจงตองอาศยแรงงานตางชาตเหลานในการด าเนนกจการ

3

อยางไรกตาม แรงงานตางชาตและครอบครวมกถกเอาเปรยบ บบบงคบ มความเสยงทจะถกสงกลบประเทศ แ ล ะ ม ก า ร ใ ช แ ร ง ง า น ไ ป ใ น ท า ง ท ผ ด น อ ก จ า ก น เดกชาวตางชาตทมากบครอบครวมกไมไดรบโอกาสใหเขาถงระบบการศกษาเพราะรายไดทต าของครอบครว ( ป จ จ บ น แ ร ง ง า น ข น ต า อ ย ท 3 0 0 บ า ท ต อ ว น ) ซงท าใหครอบครวชาวตางชาตเหลานมกจะใหบตรหลานตนเองชวยท างานแบงเบาภาระมากกวาทจะสนบสนนใหไป โ ร ง เ ร ย น ส า ห ร บ ช ม ช น ค น ไ ท ย น น แรงงานเดกสวนใหญทท างานในสภาพการท างานและสงแวดลอมทอนตรายจะอยในชวงอาย 15 – 17 ป ม า ก ก ว า เ ด ก ท อ า ย ต า ก ว า 1 5 ป เ น อ ง จ า ก ก า ร ศ ก ษ า ท ค ล อ บ ค ล ม ใ น เ ด ก ไ ท ย นอกจากนแรงงานเดกในรปแบบทเลวรายยงสามารถพบไดในอตสาหกรรมประมงซงตามชนดของงานแลวถอวาเปนงานอนตรายส าหรบเดก

ก า ร ส า ร ว จ ว จ ย ใ น เ ร อ ง ข อ ง แ ร ง ง า น เ ด ก ใ น ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย น น ย ง ถ อ ว า ข า ด แ ค ล น ทงนรวมไปถงการประเมนหรอคาดการณจ านวนแรงงานเดกในอตสาหกรรมกงและอาหารทะเลทยงไมไดมการปรบ ใ ห เ ป น ป จ จ บ น ในสวนของการศกษาวจยทผานมาสวนใหญจะใชวธการสมตวอยางแบบบงเอญหรอตามความสะดวก (convenience sampling) มากกว า ท จะท าการ สมตวอย า ง ( random sampling) จากตวแทนประชากร แ ล ะ ม ก จ ะ ม จ า น ว น ผ ต อ บ แ บ บ ส า ร ว จ เ พ ย ง เ ล ก น อ ย เ พ ร า ะ ฉ ะ น น เพอใหทราบถงต าแหนงทตงและสภาพของเดกทท างาน การศกษาและส ารวจขอมลพนฐานจงไดจดท าขนโดย ILO – IPEC ประเทศไทย ในชวงตนป 2555 ซงถอวาเปนสวนหนงของการเตรยมงานโครงการของ ILO – IPEC ซ ง จ ะ ช ว ย ใ น ก า ร ก า ห น ด พ น ท ภ ม ศ า ส ต ร ท จ ะ เ ข า ไ ป ด า เ น น โ ค ร ง ก า ร แ ล ะ ช ว ย ใ ห ท ร า บ ถ ง ส ภ า พ โ ด ย พ น ฐ า น ข อ ง ภ า ค อ ต ส า ห ก ร ร ม ท เ ก ย ว ข อ ง รวมถงความหนาแนนของจ านวนแรงงานเดก โดยเนนไปท Value chain และจงหวดทคลอบคลม วตถประสงคของการวส ารวจ

เ พ อ น า ข อ ม ล ท ไ ด ม า ใ ช ใ น ข น ต อ น เ ต ร ย ม โ ค ร ง ก า ร ซงชวยในการระบต าแหนงทตงของผไดรบผลประโยชน

เพอใหขอมลพนฐานเกยวกบสถานการณแรงงานเดก เพอใชส าหรบการตดตาม/ตรวจสอบ ผลของการด าเนนกจกรรม

เพอเสรมสรางความรพนฐานเกยวกบแรงงานเดกภายในประเทศ

ว ต ป ร ะ ส ง ค ห ล ก ข อ ง ก า ร ว จ ย น เ พ อ ใ ห ไ ด ม า ซ ง ค ว า ม เ ข า ใ จ พ น ฐ า น เ ก ย ว ก บ ป จ จ ย ส า เ ห ต แ ล ะ ต ว แ ป ร ท น า ไ ป ส ก า ร ใ ช แ ร ง ง า น เ ด ก ใ น อ ต ส า ห ก ร ร ม น สภาพแวดลอมทท าใหเดกมความเสยงเขา สการเปนแรงงานเดกโดยเฉพาะในอตสาหกรรมการประมง ร ว ม ถ ง ค ว า ม เ ข า ใ จ ใ น เ ร อ ง ข อ ง ต ว แ ป ร ท า ง ส ม ค ม เ ศ ร ษ ฐ ก จ ต ล า ด แ ร ง ง า น และปจจยทท าใหครอบครวรวมถงชมชนนน ๆ เขาท างานในอตสาหกรรมน

4

เครองมอและวธการทใชในการศกษาวจย

จด เ ร มตนของโครงการส า รวจขอมล พนฐานเ กยวกบแรงงานเดก (Child labour)

ในอตสาหกรรมกงและแปรรปอาหารทะเลไดเรมด าเนนการชวงเดอนกมภาพนธถงสงหาคม พ.ศ. 2555 โดยทางโครงการไดเลอกพนทเปาหมายท าการส ารวจและวจย คอ จงหวดสมทรสาครและจงหวดทางภาคใต–ส ร า ษ ฎ ร ธ า น ส ง ข ล า แ ล ะ น ค ร ศ ร ธ ร ร ม ร า ช เ น อ ง จ าก เ ปน พน ท ท ม อ ตส าหกรรม ตอ เ น อ งกบก า รแปร รปก ง และอ าหา รทะ เลอย า งหนาแ นน กลมเปาหมายททางทมวจยไดท าการส ารวจขอมลพนฐานในครวเรอนคอเดกทมอาย 5–17 ป ในพนทเปาหมาย (ซงจะรวมอตสาหกรรมอน ๆ ดวยในการส ารวจ)

สถาบนวจย เ พอการพฒนาประเทศไทย (TDRI) และมหาวทยาลยสงขลานครนทร (ม .อ .) ไดถกรบเลอกใหด าเนนการส ารวจขอมลพนฐานในแรงงานเดก โดย TDRI ส ารวจเดกท างานเชงเศรษฐกจ (Economically active children) ในพนทจงหวดสมทรสาครและสราษฎรธาน ในขณะท ม.อ. ศกษาปญหาเหลานในพนทจงหวดสงขลาและจงหวดนครศรธรรมราช

TDRI แ ล ะ ม อ . ไดท าการทบทวนงานวจยทเกยวของกบการใชแรงงานและแรงงานเดกในอตสาหกรรมกงและแปรรปอาหารทะเล แ ล ะ ร ว ม ไ ป ถ ง ภ า ค อ ต ส า ห ก ร ร ม ห ล ก อ น ๆ ท เ ก ย ว ข อ ง ก บ แ ร ง ง า น เ ด ก ด ว ย ง า น ว จ ย น เ ป น ก า ร ส า ร ว จ ข อ ม ล ร า ย ค ร ว เ ร อ น ( Sample household-based survey) ซงเปนขอมลปฐมภมทถกเกบรวบรวมโดยใชเครองมอวจยทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ รวมถงการสนทนากลม (Focus Group Discussions)และการสมภาษณในเชงลก (In-depth interviews) อยางไรกตามส าหรบทงสองสถาบน ก า ร ว จ ย ม ว ธ ก า ร ส า ร ว จ แ ล ะ ก า ร ใ ช เ ค ร อ ง ม อ ว จ ย ท แ ต ก ต า ง ก น บ า ง แตรปแบบค าจ ากดความของทงคทน ามาใชนนเกยวของกบ “เดกทอยในการจางงาน (children in employment)” หรอ “เดกทเกยวของกบกจกรรมทางเศรษฐกจ (children engaged in economic activities)” โดยอางองถงค าจ ากดความสากลในเชงสถตทเกยวของกบแรงงานเดก (the international definitions on Statistics concerning child labour)

ในจงหวดสมทรสาครและสราษฎรธาน ทมวจย TDRI ไดรบการสนบสนนจากส านกงานสถตแหงชาต ( ส ส ช ) ในการแบงเขตอตสาหกรรมและก าหนดพนทตวอยางโดยเนนพนททมอตสาหกรรมกงและอาหารทะเลหนาแนนเพอหาขอมลเกยวกบเดกท างานเชงเศรษฐกจ นกวจยจะส ารวจจ านวนเดกทกครวเรอนในพนทตวอยางทถกก าหนด ร ว ม ท ง ส ม ภ า ษ ณ พ อ แ ม ห ร อ ผ ป ก ค ร อ ง นอกจ า ก น ย ง ม ก า ร สนทนา ก ล ม เ พ อห า ขอ ม ล กบพ อ แ มห ร อ ผ ป กค ร อ งขอ ง เ ด ก ก ล ม เ ป า หม า ย และมการสมภาษณเชงลกกบตวแทนจากภาครฐ ภาคเอกชนและองคกรพฒนาเอกชน

5

ส ว น ข อ ง ใ น จ ง ห ว ด น ค ร ศ ร ธ ร ร ม ร า ช แ ล ะ ส ง ข ล า น น

ทมวจยของมหาวทยาลยสงขลานครนทรไดด าเนนการส ารวจครวเรอน โดยแบงการส ารวจและวจยเปน 2 ขนตอน ข น แ ร ก ท า ก า ร ค ด เ ล อ ก ท ก ค ร ว เ ร อ น ใ น ห ม บ า น ต ว อ ย า ง ท ก า ห น ด (Listing exercise) เ พ อ ค น ห า ค ร อ บ ค ร ว ท ม เ ด ก ท ท า ง า น เ ช ง เ ศ ร ษ ฐ ก จ และจากน นครวเ รอนเหลาน นจะถกส ารวจโดยวธการสมภาษณเดกท างานและผ ปกครองของพวกเขา น อ ก จ า ก น ย ง ม ก า ร ส ม ภ า ษ ณ ใ น เ ช ง ล ก ก บ ผ แ ท น จ า ก ภ า ค ร ฐ แ ล ะ อ ง ค ก ร พ ฒ น า เ อ ก ช น ซงจะชวยใหทมวจยไดรบความคดเหนในมมมองของชมชนทเกยวของการใชแรงงานเดก ท ม ว จ ย ท ง ส อ ง ไ ด ด า เ น น ก า ร ก า ร ส า ร ว จ พ น ท 1 2 อ า เ ภ อ ใ น 4 จ ง ห ว ด

เพอเกบตวอยางขอมลพนฐานเกยวกบเดกท างานเชงเศรษฐกจทมอายระหวาง 5 -17 ป จากการส ารวจทงหมด 7,396

ครวเรอนอาศยอยใน 111 หมบานตวอยางทก าหนด พบสมาชกครวเรอนทงหมด 47,839 คน ในจ านวนนมเดกอาย 5-

1 7 ป จ า น ว น 8,327 ค น ท

โดยทมวจยไดท าการส ารวจคนหาเดกท างานในเชงเศรษฐกจโดยการเดนส ารวจทกครวเรอนในพนทตวอยางเพอพด

คยสอบถามเดก ๆ เหลานนวาก าลงศกษาอยหรอท างาน ซงจดเปนวตถประสงคของการวจยในพนทตวอยางน

โดยมเปาหมายเพอ

ประมาณการจ านวนเดกท างานเชงเศรษฐกจหรอเดกทอยในการจางงาน ประมาณการจ านวนแรงงานเดก ประมาณการจ านวนครวเรอนทมเดกท างานเชงเศรษฐกจ และ ศกษาสาเหต ปจจย และตวแปรทท าใหเดกเขาไปอยในกจกรรมทางเศรษฐกจ

เครองมอวจย แ บ บ ส อ บ ถ า ม ค ม อ และแนวความคดขนพนฐานทใชในการศกษาครงนถกน ามาปรบใชโดยใชมาตรฐานและค าแนะน าจาก ILO - IPEC ซงในสวนการวจยเชงคณภาพนจะอางองวธการประเมนคาซงพฒนาโดยความรวมมอของ ILO-IPEC และ UNICEF

1. แบบฟอรมการรวบรวมรายชอ, Q1: แบบสอบถามทใชส าหรบการรวบรวมรายชอครวเรอน จ ด ท า ข น เ พ อ ใ ช ส ม ภ า ษ ณ ห ว ห น า ค ร อ บ ค ร ว ท อ ย ใ น พ น ท ท ถ ก ค ด เ ล อ ก น อ ก จ า ก น แ บ บ ส อ บ ถ า ม น ย ง ถ ก น า ม า ใ ช เ พ อ ร ว ม ร ว ม ร า ย ล ะ เ อ ย ด ข อ ง แ ต ล ะ ค ร ว เ ร อ น เพอส ารวจคนหาครอบครวทมเดกอายต ากวา 18 ปทท างานหรอเกยวของกบกจกรรมทางเศรษฐกจ

2. แ บ บ ฟ อ ร ม ก า ร แ จ ก แ จ ง , Q2-Q3: Q2: แบบสอบถามส าหรบเดกทท างานในเชงเศรษฐกจถกน ามาใชในการเกบขอมลในสวนของ อาย เพศ การศกษา ปจจยแวดลอมในการท างาน ชวโมงการท างาน ความเจบปวย เปนตน ส าหรบ Q3 นน จะเปนแบบสอบถามส าหรบผ ปกครองเดก ซงใชในการเกบขอมลของเดกทท างานในเชงเศรษฐกจ

6

ร ว ม ไ ป ถ ง ข อ ม ล ท า ง เ ศ ร ษ ฐ ก จ ข อ ง ค ร อ บ ค ร ว และแนวคดหรอทศนคตของผปกครองทมตอประเดนการใชแรงงานเดก

3. ค าแนะน าส าหรบการสมภาษณเชงลก, Q4-Q5: ขอมลทเปนความคดเหนของตวบคคลหรอองคกรตาง ๆ ทเกยวของกบการบรการหรอการชวยเหลอเดกทเกยวเนองหรอถกวาจางในกจกรรมทางเศรษฐกจตาง ๆ จะถกรวบรวมโดยการสมภาษณเชงลก โดยใชแบบฟอรม Q4 ส าหรบหนวยงานหรอสถานประกอบการ และ Q5 ส าหรบองคกรอน ๆ และตวบคคล (ส าหรบ มอ. เทานน) สดทายน การก าหนดนยามของเดกท างานในทางวชาการ ซงเดกท างาน (Working children) หมายถง “เดกในภาคการจางงานการท างาน (Children in employment)” หรอ “เดกทท างานเชงเศรษฐกจ (Economically active children)” สวนนยามค าวา “แรงงานเดก (Child labour)” ห ม า ย ถ ง เ ด ก ท ท า ง า น โ ด ย พ จ า ร ณ า ถ ง อ า ย ช ว โ ม ง ก า ร ท า ง า น ต อ ส ป ด า ห แ ล ะ ง า น น น ถ อ ว า เ ข า ข า ย ง า น อ น ต ร า ย ห ร อ ไ ม ( ท ศ ท า ง เ ด ย ว กน กบ ก ร อบข อ งก า ร ร ะ บ แ ร ง ง า น เ ด ก เ ช ง ส ถ ต ท ม อ า ย ร ะห ว า ง 5 -1 7 ป โดยองจากมตของการประชมนกสถตแรงงานระหวางประเทศครงท 18 - the 18th ICLS Resolution on Statistics concerning child labour)

7

แผนทประเทศไทย

8

ขอคนพบทส าคญจากการวจย

บทสรปรายงานนแสดงขอมลทพบจากการส ารวจครวเรอนของทงสองรปแบบจากทมวจยของ TDRI และ

มอ. และมการเปรยบเทยบขอมลระหวางจงหวดทางภาคใต (สราษฎรธาน สงขลา และนครศรธรรมราช)

และสมทรสาคร แ ตละทมวจยไดม ว ธการใชแบบส ารวจ ทแตกตางกนออกไป เ ชน ในพนทภาคใต

ท า ง ท ม ง า น ไ ม ไ ด ร ว ม ผ ล ส า ร ว จ ข อ ม ล แ ร ง ง า น ต า ง ด า ว เ อ า ไ ว

ตางจากจงหวดสมทรสาครทครอบคลมท งเดกไทยและเดกขามชาตได ซงตารางทจะแสดงขอมลตอไปน

แสดงถงขอมลทอางองพนฐานของมาตรฐานขององคการแรงงานระหวางประเทศส าหรบการท างานทยอมรบไดแล

ะการท างานทเปนอนตรายของเดก

1. จ านวนเดกท างานเชงเศรษฐกจ: จากการส ารวจพบวามเดกอาย 5-1 7ป ทงหมด 8,327 คน อาศยอยใน 7,396 ครวเรอน ใน 111 หมบานตวอยาง ภายในชวงเวลาของการท าแบบส ารวจ ตารางท 1 พบวาเดกจ านวน 1,016 คนถกจดวาท างานในเชงเศรษฐกจ (Economically active children or working children) และจากจ านวนเดกทถกจดวาท างานเชงเศรษฐกจ มจ านวน 822 คน จดวาเปนแรงงานเดก (child labour) และจากจ านวนแรงงานเดกท งหมด มจ านวน 368 คนทท างานในสภาพทอนตราย (Hazardous work) ซงรวมทงกลมทท างานตลอดปและกลมทท างานในชวงโรงเรยนหยด

ตาราง 1. สรปขอมลส าคญส าหรบเดกท างานเชงเศรษฐกจ

สมทรสาคร จงหวดทางภาคใต* ทงหมด

จ านวนสมาชกในครวเรอนทส ารวจทงหมด 18 612 28 777 47 389 จ านวนเดกอายระหวาง 5 – 17 ป 2 324 6 003 8 327 จ านวนเดกท างานเชงเศรษฐกจทมอายระหวาง 5 – 17 ป 360 656 1 016 จ านวนแรงงานเดกทงหมด 296 526 822 อตราความชกของแรงงานเดก (% จากเดกทงหมด) 12.70% 8.80% 9.90% อ ต ร า ค ว า ม ช ก ข อ ง แ ร ง ง า น เ ด ก (% จากเดกท างานเชงเศรษฐกจ)

82.20% 80.20% 80.90%

แรงงานเดกในงานอนตราย** 168 200 368 แ ร ง ง า น เ ด ก ใ น ง า น อ น ต ร า ย (% จากจ านวนแรงงานเดกทงหมด)

46.67% 30.49% 36.22%

Note: * จงหวดทางภาคใตประกอบไปดวย จงหวดสราษฏรธาน สงขลา และนครศรธรรมราช **ใ นก ล ม น ไ ม ไ ด ร ว ม ถ ง ง า น อ นต ร า ย ใ นค ร ว เ ร อ น โ ด ย ไ ม ม ค า จ า ง ใ น จ ง ห ว ด ท า ง ใ ต ท ง น ค ว า ม เ ข า ใ จ ในค า จ า ก ดคว าม ของค า ว า แ ร ง ง าน เ ด ก แ ร ง ง าน เ ดก ในง าน อนต ร า ย และงานทวไปส าหรบเดกนนส าคญมากส าหรบการจ าแนกแรงงานเดกในงานอนตราย ส าหรบงานวจยน

9

แรงงานเดกในงานอนตรายจะถกจ าแนกโดยยดตามค าแนะน าของอนสญญา ILO ฉบบท 182 วาดวยเรองแรงงานเดกในรปแบบทเลวราย

2. สญชาต: ทมวจยในจงหวดสมทรสาครสามารถส ารวจครวเรอนของแรงงานตางดาวไดสวนหนง

ซงผตอบแบบสอบถามทเปนแรงงานขามชาตสวนใหญมาจากประเทศพมาและมกลมชาตพนธเปนชาวมอญ

ทงนมเดกไทยจ านวน 879 คนทพบวาเปนเดกท างานในเชงเศรษฐกจจากทง 4 จงหวดทด าเนนการส ารวจนน

จดเปนแรงงานเดก 695 คน สวนเดกตางชาต มจ านวนเดกท างานในเชงเศรษฐกจท งหมด 137 คน

(ในพนทจงหวดสมทรสาคร) โดยในจ านวนนจดเปนแรงงานเดก 127 คน

3. อ า ย : จ า ก แ บ บ ส า ร ว จ พ บ ว า ม า ก ก ว า ค ร ง ข อ ง เ ด ก ท ง ห ม ด ( 5 9 4 )

เ ป น เ ด ก ท า ง า น เ ช ง เ ศ ร ษ ฐ ก จ ท ม อ า ย ร ะ ห ว า ง 1 5 -1 7 ป ( ค ด เ ป น ร อ ย ล ะ 5 2 )

ในขณะทอาย เฉลยของเดกในจงหวดนครศรธรรมราช และสงขลา เ รมตนท างานดวยอาย เ พยง 11 ป

ในขณะทจงหวดสมทรสาคร และสราษฎรธานพบวา เดก เ รมท างานในชวง อาย 12 ป นอกจากน น

อายเฉลยของเดกท างานจะอยท 14 ป ส าหรบ เดกผหญง และ 10 ป ส าหรบเดกผชาย

4. เ พ ศ :

โดยภาพรวมน นพบวามเดกผ หญงทท างานเชงเศรษฐกจและท างานอนตรายมากกวาเดกผ ชายเลกนอย จากผลการส ารวจพบวา ม เดกผ ชายท างานมากกวา เดกผ หญงในจงหวดนครศรธรรมราชและสงขลา แตในจงหวดสมทรสาคร และสราษฎรธานนน พบเดกผหญงท างานมากกวาเดกผชายในชวงอายเดยวกน รปท 1. เดกท างานเชงเศรษฐกจชวงอายระหวาง 5 – 17 ป จ าแนกโดยเพศ

เดกผหญง 530 (52%)

เดกผชาย 486 (48%)

10

ตาราง 2. จ านวนแรงงานเดกชวงอาย 5 – 17 ป จ าแนกโดยเพศ

เดกทท างานในเชงเศรษฐกจ อาย (ป) เพศ

ทงหมด ชาย หญง

แรงงานเดก 5-14 168 201 369 15-17 228 225 453 Total 396 426 822 รวมทงสน 486 530 1016

อ ย า ง ไ ร ก ต า ม ใ น จ า น ว น แ ร ง ง า น เ ด ก 368 ค น ใ น ท ง ส อ ง ก ล ม อ า ย จ านวนเดกผชายทเกยวของกบงานอนตรายนนมมากกวาเดกผหญงเลกนอย (ดรปท 2)

รปท 2. จ านวนแรงงานเดกทจดอยในงานอนตราย จ าแนกโดยเพศและกลมอาย

5. การเรยนและสถานะการท างาน: พบวาเดกสวนใหญจ านวน 7,155 คนในท ง 4 พนทการวจย

เรยนหนงสอเพยงอยางเดยวโดยไมไดท างาน ในขณะทจ านวนเดกทท างานในเชงเศรษฐกจมทงสน 1,016 คน โดยในจ านวนนม 672 คนท างานไปดวยเรยนไปดวย ในขณะท 344 คนท างานอยางเดยว

ในจงหวดนครศ รธรรมราชและสงขลา จ านวนของ เดกผ ช า ยท า งาน ท ออกจากโรง เ ร ยน ใ น ช ว ง เ ว ล า ข อ ง ก า ร ส า ร ว จ ม จ า น ว น ม า ก ก ว า จ า น ว น ข อ ง ผ ห ญ ง ท า ง า น สวนของในจงหวดสมทรสาครและสราษฎรธาน จ านวนของเดกผ หญงท างานทยงมอายนอย (5-12 ป)

ผชาย ผหญง

42 40

150 136

5 - 14 ป 15 - 17 ป

11

น น ม จ า น ว น ม า ก ก ว า เ ด ก ท า ง า น ผ ช า ย ใ น ช ว ง อ า ย เ ด ย ว ก น น อ ก จ า ก น ย ง พ บ ว า เ ด ก ผ ห ญ ง ส ว น ใ ห ญ ย ง ต อ ง ช ว ย ท า ง า น บ า น ในขณะทมเดกชายจ านวนนอยกวามากทไดรบการคาดหวงใหชวยท างานบาน ตารางท 3 จ านวนของเดกอายระหวาง 5 – 17 ป จ าแนกโดยสถานะการเรยนและสถานะการท างาน

รปแบบของกจกรรม ไทย ตางดาว ทงหมด % เรยนหนงสอ 7 010 145 7 155 85.9 เรยน และ ท างาน 655 17 672 8.1 ท างานอยางเดยว 221 123 344 4.1 ไมไดเรยน และท างาน 99 57 156 1.9 ทงหมด 7 985 342 8 327 100

เหตผลของการออกจากการเรยน

ในจงหวดนครศ ร ธร รมร าชและจงหวดส งขลา จ าก เด กท งหมด 1 45 คน ท ตอบค า ถ าม เ มอขอให เ ลอกจากสาเหตท ง เกา เหตผลในการออกจากโรง เ รยน พบวา ม เดก 77 คน ( รอยละ 53) ตอบวาพวกเขาไมตองการทจะศกษา เดก 59 คน (รอยละ 41) ตอบวาตองท างานทจะไดรบรายได เดก 52 คน (รอยละ 40) ตอบวาไมมเงนคาใชจายในการศกษาตอ เดก 26 คน (รอยละ 18) ตองชวยท างาน/ธรกจของครอบครว และเหตผลอนๆ เชน มความพการหรอเจบปวย (9 คน) ครอบครวไมอนญาต (3 คน) มปญหากบโรงเรยน (2 คน) โรงเรยนหางไกลจากบานเกนไป (1 คน) หรอไมไดอธบายเหตผล (15 คน) เ ด ก ช า ว ไ ท ย แ ล ะ ต า ง ด า ว ใ น จ ง ห ว ด ส ม ท ร ส า ค ร ท ง ห ม ด 1 9 3 ค น ต อ บ ว า ร อ ย ล ะ 2 3 . 2 9 ไมตองการทจะไปโรงเรยนเพราะพวกเขามความยากล าบากในการปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมใหม รอยละ 12.85 ยายตามครอบครว และจากเดกทงหมด 19 คนในจงหวดสราษฎรธาน พบวารอยละ 17.63 ยายตามครอบครว และรอยละ 12.63 ทมปญหาครอบครว เดกขามชาตและการศกษา ม ง า น ว จ ย ห ล า ย ช น ก ล า ว ถ ง ส ถ า น ก า ร ณ ข อ ง เ ด ก ต า ง ช า ต ด า น ก า ร ศ ก ษ า

ทไมไดรบอนญาตใหลงทะเบยนเรยนในโรงเรยนของรฐ ท งทนโยบายของรฐบาลในป พ.ศ. 2548

ม ก า ร เ ป ด เ ส ร แ ล ะ ต ร ะ ห น ก ถ ง ส ท ธ ใ น ก า ร ศ ก ษ า ข อ ง เ ด ก ท ก ค น

อยางไรกตามในทางปฏบตหลายโรงเรยนยงคงไมสามารถใหเดกขามชาตเขาถงได ดวยเหตผลหลายประการ

รวมถงความกงวลของสถานศกษาในประเดนทบางครอบครวยงไมไดรบอนญาตใหอาศยอยางถกตองตามกฎหมายใ

12

น ป ร ะ เ ท ศ ต ล อ ด จ น อ ป ส ร ร ค ด า น ภ า ษ า

และความไมเตมใจของโรงเรยนทจะตอบสนองความตองการของนกเรยนตางชาต

ผลการวจยจาก TDRI ในจงหวดสมทรสาครซงรวมแรงงานขามชาตในแบบส ารวจครวเรอน

พบวาแรงงานเดกขามชาตมกจะไมเรยนหรอออกจากโรงเรยนเพอท างานชวยแบงเบาภาระของผปกครอง

พ อ แ ม ข อ ง เ ด ก บ อ ก ว า พ ว ก เ ข า ไ ม เ ห น ค ว า ม ส า ค ญ ข อ ง ก า ร ศ ก ษ า

อกทงพวกเขายงเชอวาการท างานจะท าใหอนาคตของเดกสดใสมากกวาทจะไปโรงเรยน

6. สาเหตของการท างาน: พบวาเดกสวนใหญ (ทงเดกไทยและเดกตางชาต) ทท างานเชงเศรษฐกจ เหนวา

ก า ร ท พ ว ก เ ข า ท า ง า น จ ะ ส า ม า ร ถ ช ว ย เ พ ม ร า ย ไ ด ใ ห แ ก ค ร อ บ ค ร ว เ ช น การชวยใหพอแมของพวกเขาในธรกจในครวเรอน

ส าหรบเดกตางชาต การขาดโอกาสในการเขาถงการศกษานนท าใหมทางเลอกนอยและตองไปท างาน เ ด ก ข า ม ช า ต แ ล ะ ผ ป ก ค ร อ ง ส ว น ใ ห ญ ท ใ ห ส ม ภ า ษ ณ มกไ ม ไดต ระหนก ถ ง สท ธ ในการได ร บการ ศกษ า ในประ เทศไทย กา ร ว จย ช น นแสดงให เ หนว า เดกตางชาตบางสวนด าเนนชวตดวยตวเอง พวกเขามาเมองไทยเพอท างาน บางคนบอกวาขาดโอกาสในการท างาน หรอ เ กดจากภยพบตทางธรรมชา ต ท าใหครอบครวของพวกเขาตกอย ในสถานการณ ท เลว รายมาก น อ ก จ า ก น ย ง ม แ ร ง ง า น เ ย า ว ช น ท ห า ง า น โ ด ย ใ ช น า ย ห น า ( ใ น จ ง ห ว ด ส ม ท ร ส า ค ร ) ซงท าใหพวกเขาเปนหนจากคาบรการจดหางาน

7. เ ศ ร ษ ฐ ก จ ใ น ค ร ว เ ร อ น : จากการส ารวจรายไดของครวเรอนในจงหวดสมทรสาครและสราษฎรธานอยในชวง 10,001 - 20,000 บาท ตอเดอน สวนขอมลดานรายไดจาการส ารวจครวเรอนจ านวน 500 แหงในจงหวดนครศรธรรมราชและจงหวดสงขลา พ บ ว า ร า ย เ ฉ ล ย ต อ ค ร ว เ ร อ น อ ย ท 1 1 ,6 7 1 บ า ท ต อ เ ด อ น ( โ ด ย เ ฉ ล ย ม 2 ค น ท ม ร า ย ไ ด และอกสามคนเปนสมาชกในครวเรอนทไมมรายได)

จ านวนรายรบตอเดอนในแตละเดอนเพยงพอหรอไม?

จากการส ารวจครวเรอน สถานการณทางการเงนในครวเรอนสามารถแบงออกไดเปนสามประเภท:

กลมท 1: คาใชจายในครวเรอนมมากกวารายได

กลมท 2: รายไดของครวเรอนมมากกวาคาใชจาย แตไมเพยงพอส าหรบเงนเกบ

กลมท 3: ครวเรอนรายไดเกนกวาคาใชจาย และมเงนเพยงพอส าหรบเงนเกบ

13

ขอมลตวอย า งส าหรบเดก 1 ,016 คน ทท า งานเ ช ง เศรษฐกจ ( ซ งไ มมขอมลของ เดกจ านวน 45 คน) ส อ ง ใ น ส า ม ข อ ง เ ด ก ก ล ม น (747 ค น ห ร อ ร อ ย ล ะ 73.52) จ ด อ ย ใ น ก ล ม ท 3 ครวเรอนทมรายไดเกนคาใชจายและมเงนเพยงพอส าหรบเงนเกบ เกอบหนงในหาของกลม (172 คน หรอรอยละ 16.93) จดอยในกลมท 2 ทมเพยงเงนเพยงพอส าหรบคาใชจายแตไมพอเกบ และมเดกสวนนอย (52 คนหรอรอยละ 5.12) ทจดอยในครวเรอนทมคาใชจายมากกวารายได

ตารางท 4. สถานการณทางการเงนในครวเรอน

รายไดและคาใชจาย ความถ % คาใชจายมากกวารายได 52 5.12 รายไดของครวเรอนมากกวาคาใชจาย แตไมเพยงพอส าหรบเงนเกบ 172 16.93 ครวเรอนรายไดมมากกวาคาใชจายและมเงนเพยงพอส าหรบเงนเกบ 747 73.52 ทงหมด 971 95.57 ไมมขอมล 45 4.43 ทงหมด 1 016 100.00

8. อ ต ส า ห ก ร ร ม ท เ ด ก ท า ง า น :

ก า ร ใ ช แ ร ง ง า น เ ด ก มก จ ะ พบ ในสถ า นป ร ะ กอบก า ร ขน า ด เ ล ก ท ไ ม ต อ ง ใ ช ท ก ษ ะ ข น ส ง ใ ด ๆ

เ น อ ง จ า ก ค ว า ม ต อ ง ก า ร แ ร ง ง า น ท ไ ม ม ป ร ะ ส บ ก า ร ณ ม ป ร ม า ณ ส ง ใ น จ ง ห ว ด ท ง ส

น า ย จ า ง ส ถ า น ป ร ะ ก อ บ ก า ร ห ล า ย แ ห ง ห น ไ ป ใ ช แ ร ง ง า น เ ด ก เ พ อ เ ต ม ค ว า ม ต อ ง ก า ร ท ข า ด

แตผประกอบการฟารมเพาะเลยงกงทไดใหสมภาษณ ชวาเนองจากมการลงทนคอนขางสง (มากกวา 10 ลานบาท)

พ ว ก เ ข า จ ะ ไ ม เ อ า ธ ร ก จ ไ ป เ ส ย ง โ ด ย ก า ร ใ ช แ ร ง ง า น เ ด ก ท ไ ม ม ป ร ะ ส บ ก า ร ณ ต า ร า ง ท 5

แสดงให เ หน ถ ง เ ด ก ทท า ง าน เ ช ง เ ศรษฐ กจในค ร ว เ ร อน ทส า ร วจใน พน ท ว จยท ง 4 จงหวด

ท างานนอกภาคอตสาหกรรมอาหารทะเลนอยกวาในอตสาหกรรมอนเลกนอย เดก 544 คน (รอยละ 54)

ท างานในอตสาหกรรมอน ๆ และมเดก 472 คน (รอยละ 46) ท างานในอตสาหกรรมอาหารทะเล

ตาราง 5. จ านวนเดกท างานเชงเศรษฐกจในอตสาหกรรมอาหารทะเล และอตสาหกรรมอนๆ

สมทรสาคร จงหวดภาคใต ทงหมด เดกทงหมดทมอายระหวาง 5 – 17 2 324 6 003 8 327

14

เดกท างานเชงเศรษฐกจทมอายระหวาง 5 – 17 ป ทงหมด 360 656 1 016 เ ด ก ท า ง า น เ ช ง เ ศ ร ษ ฐ ก จ ใ น อ ต ส า ห ก ร ร ม ก ง และแปรรปอาหารทะเล 126 346 472 เดกท างานเชงเศรษฐกนในอตสาหกรรมอนๆ 234 310 544

หมายเหต: จงหวดทางภาคใตประกอบไปดวย จงหวดสราษฏรธาน สงขลา และนครศรธรรมราช

ประเภทของสถานทท างาน – ในกลมอตสาหกรรมกงและอาหารทะเล

ใ น ง า น อ ต ส า ห ก ร ร ม อ า ห า ร ท ะ เ ล น น ม ค ว า ม แ ต ก ต า ง ใ น ร ป แ บ บ ข อ ง ส ถ า น ท ท า ง า น ใ น พ น ท ว จ ย ห ล ก ท ง ส อ ง แ ห ง การส ารวจพบวาในจงหวดสมทรสาครมเดกท างานทเกยวกบการแปรรปสตวน าเปนจ านวนมากกวาเนองจากอตสาหก ร ร ม น ถ อ ว า เ ป น อ ต ส า ห ก ร ร ม ท ส า ค ญ ใ น เ ข ต น แ ต ใ น ส า ม จ ง ห ว ด ภ า ค ใ ต พบวามการท าฟารมเพาะเลยงกงมากกวาเมอเปรยบเทยบกบบรเวณชายฝงอนๆ ในประเทศไทย

ใ น จ ง ห ว ด ส ม ท ร ส า ค ร พ บ ว า ร อ ย ล ะ 35 ข อ ง เ ด ก ท ท า ง า น เ ช ง เ ศ ร ษ ฐ ก จ ท า ง าน ใน อ ตส าหกรรมก ง แ ละอ าห า รทะ เ ล ปร ะ เ ภทของสถาน ทท า ง านประกอบไปดว ย ( 1 ) สถานประกอบการแปรรปเบองตนขนาดเลกหรอท าตามบาน (Home-based primary processing) รอยละ43 (2) โรงงานแปรรปสตวน า (Processing factories) รอยละ 12 (3) สถานประกอบการแปรรปเบองตน (Primary processing) ร อ ย ละ 7 แ ละ ( 4 ) ห อ งแ ช แข งห ร อห อ ง เ ยน (Frozen storage) ร อ ยละ 7 นอกจาก นย งพบ เดก ทอายนอย ท สดท า งานในเ ช ง เศรษฐกจ ในอตสาหกรรมกง ซ ง มอาย เ พ ยง 14 ปและท างานอยในโรงงานแปรรปสตวน า ประเภทของสถานทท างาน – อตสาหกรรมอน ๆ ในจงหวดนครศรธรรมราชและสงขลา

พบจ านวนเดกทงหมด 266 คนทท างานในเชงเศรษฐกจ และมรายละเอยดตางๆกนดงน

1. จ านวนลกจาง: พบจ านวนเดก 68 คน (รอยละ 11.5) ท างานกอสราง (แบกปนซเมนตและอฐ) ปอกเปลอกหอมแดง

กระเทยม แบกผลปาลม แบกขาวเปลอก สงมอบรถถงกาซ ขบรถ ตดฉลากบรรจภณฑ และงานอน ๆ

ทไดรบการจางวานจากนายจาง

2. คาขาย: พบจ านวนเดก 60คน (รอยละ 10.2) ท างานกบครอบครวทเปนเจาของรานขายของช า ขายสนคาทตลาด

ขายเสอผา และขายเนอสตว

3. ขายและใหบรการ ดานอาหารและ เค รองดม : พบจ านวนเดก 46 คน (รอยละ 7.8)

เดกสวนใหญชวยเหลอธรกจอาหารของครอบครว และใหบรการ รอโตะ และลางจาน

4. เกษตรและปศสตว: พบจ านวนเดก 31 คน (รอยละ 5.3) ท างานเกบผก เกบพรก เลยงแพะ เปด และวว (นม) และ

แบกปย

15

5. ชางฝมอ: พบจ านวนเดก 18 คน (รอยละ 3.1) ท างานไถนา เตรยมดน เปนผชวยชาง ชางตดตง ชางกลง ชางเชอม

ชางไฟฟา และชางทาส

6. ชวยงานครว: พบจ านวนเดก 15 คน (รอยละ 2.5) ท างานในการปรงอาหาร จดเตรยมอาหาร และท าขนม

7. งานอน ๆ: พบจ านวนเดก 16 คน (รอยละ 2.7) ท าความสะอาด ซกผาและรดผา ซอสนคาทใชแลว งานธรการ

งานรกษาความปลอดภย และลกคาสมพนธ

8. งานโรงงานเกยวกบสนคาเกษตร: พบจ านวนเดก 8 คน (รอยละ 1.4) ท างานในการผลตน าตาลโตนด

แปรรปน าตาลจากปาลม และท าไขเคม

9. งานตองหามส าหรบเดก: พบจ านวนเดก 4 คน (รอยละ 0.7) ท างานในครอบครวทเปนเจาของโรงฆาสตว สตวปก

และท างานในหองสนกเกอร (ทมการเลนการพนน)

ประเภทของสถานทท างาน - อตสาหกรรมอน ๆ ในจงหวดสมทรสาครและสราษฎรธาน

ใ น จ ง ห ว ด ส ม ท ร ส า ค ร พ บ ว า ม เ ด ก ท า ง า น เ ช ง เ ศ ร ษ ฐ ก จ ใ น อ ต ส า ห ก ร ร ม อ น ๆ นอกจากอตสาหกรรมอาหารทะเล จ านวน 234 คน จากทงหมด คดเปนรอยละ 28 ท างานในโรงงาน และรอยละ 38 ในอตสาหกรรมขายปลกและสง ร ป ท 3 . 1 จ า น ว น เ ด ก ท า ง า น เ ช ง เ ศ ร ษ ฐ ก จ แบงตามประเภทของอตสาหกรรมนอกเหนอไปจากอตสาหกรรมอาหารทะเลในจงหวดสมทรสาคร

ทมา: TDRI

ในจงหวดสราษฏรธานมเดกท างานทท างานในอตสาหกรรมอนนอกเหนอจากอตสาหกรรมอาหารทะเล

ทงหมด 44 คน คดเปนรอยละ 23 ในอตสาหกรรมกอสรางและรอยละ 16 ท างานในโรงงาน

อาหาร/รานอาหาร 32 (14%)

งานอสระ 14 (6%)

ขายสง ขายปลก 67 (28%)

กอสราง 2 (1%)

ลกจางในโรงงาน สมาคม หรอสถาบน

89 (38%)

อนๆ 30 (13%)

16

ร ป ท 3 .2 จ านวนเดกท างานเชงเศรษฐกจแบงตามประเภทของอตสาหกรรมนอกเหนอไปจากอตสาหกรรมอาหารทะเลในจงหวดสราษฎรธาน

ทมา: TDRI

9. สถานะการจางงาน: โดยภาพรวมแลวมเดกประมาณเกอบครงหนงของเดกทท างานเชงเศรษฐกจทงหมด 1,007 คน ห รอประมาณ 495 คน ท า ง านในบานโดยไ มได รบ ค า จา ง (unpaid family workers) และในจ านวนทเทากนคอมเดก 495 คน ท างานเปนลกจาง (wage labourers/employee type) ซงสวนใหญเปนลกจางรายวนทรบคาแรงตามปรมาณงาน พบในหลาย ๆ อตสาหกรรม เดกทรบจางอสระ (self-employed) พบเปนจ านวนนอย ประมาณ 17 คน เดกท างานเหลานสวนใหญมอาย 15-17 ป สวนเดกทมอาย 5–12 ป น น ส ว น ใ ห ญ ช ว ย ง า น ท เ ป น ธ ร ก จ ใ น ค ร ว เ ร อ น อ ย า ง ไ ร ก ต า ม ต ว เ ล ข ข อ ง เ ด ก ท ท า ง า น ใ น ค ร ว เ ร อ น ม แ น ว โ น ม ท ล ด ล ง ในขณะทจ านวนเดกทท างานเปนลกจางมมากขนเมออายของพวกเขาเพมขน

ตารางท 6. จ านวนสถานะการจางงานในปจจบนของเดกท างานเชงเศรษฐกจ

กลมอาย

สถานะการจางงาน

ทงหมด ลกจาง

อ า ช พ อ ส ร ะ / จางงานตนเอง

ท างานในบาน โดยไมไดรบคาจาง

5-12 ป 47 5 155 207 13-14 ป 81 5 121 207 15-17 ป 367 7 219 593 ทงหมด 495 17 495 1 007

อาหาร/รานอาหาร 3 (7%)

งานอสระ, 6 (13%)

ขายปลก ขายสง 6 (14%)

งานอตสาหกรรม, 10 (23%)

ลกจางในโรงงาน สมาคม หรอสถาบน

7 ( 16%)

อนๆ , 12 (27%)

17

10. งานตามฤดกาล: พบวาม รอยละ 64 ของเดกท างานในเชงเศรษฐกจท างานประจ า รอยละ 23 ท างานเฉพาะในชวงปดภาคเรยน และ รอยละ 7 ท า เฉพาะในบางฤดกาลท มผลผลตเปนจ านวนมาก ในอตสาหกรรมกงและอาหารทะเล งานตามฤดกาลเกยวของกบการประมงและการซอกง เนองจากเปนฤดมรสม และ สนคา อ าหารทะ เล ทส ามารถท า ได เ ปนบา ง ช ว งฤด เ ท าน น เ ด กบา งคนตอ งท าหลง เ ล ก เ ร ยน หรอในชวงวนหยดสดสปดาห รปท 4. จ านวนเดกท างานเชงเศรษฐกจ จ าแนกตามฤดกาล

ชวโมงท างาน ค ว า มพย า ย า ม ท จ ะนบ ช ว โ ม งก า รท า ง า น ในแ ต ล ะ ส ป ด า ห เ ป น ไ ปได ค อ นข า ง ล า บ า ก

เ น อ ง จ า ก มหล า ย ป จ จ ย ท เ ก ย ว ขอ ง เ ช นลกษณะ ง าน ท ท า เ ป น ง า นนอกร ะบบ ท ไ ม ม ส ญญ า จ า ง

และโดยทวไปเปนลกจางรายวน ลกจางรบเหมาชวง บางงานเปนธรกจครอบครวทมเวลาท างานไมแนนอน

(พบประมาณรอยละ 50 ของเดกทส ารวจ) หรอลกษณะงานทท าหลากหลาย แตกตางกนไปตามแตพอแมจะใหท า

น อ ก จ า ก น ก า ร ป ร ะ ม ง ช า ย ฝ ง ท ะ เ ล ย ง ข น อ ย ก บ ส ภ า พ อ า ก า ศ แ ล ะ ส ภ า พ แ ว ด ลอ ม ท า ง ท ะ เ ล

อยางไรกตามทางนกวจยไดพยายามคาดคะเนชวโมงการท างานในแตละสปดาห

นกวจยจากสถาบน TDRI พบวา คาเฉลยของชวโมงท างานรายสปดาหส าหรบเดกท างานอยท 32.53

ชวโมงในจงหวดสมทรสาคร ซงหมายความวาครงหนงของพวกเขาท างานอยางนอย 32.53 ชวโมงในหนงสปดาห

ตว เ ลข น ด เ ห ม อนว า ส ง เ กนไปส าห รบประ เ ภทของก า รท า ง าน ท 'ปลอดภย ' ส าห รบ เ ด ก

ตามกฎหมายของประเทศสวนใหญทองกบอนสญญา ILO ฉบบท 138 กลาวคอเดกทมอาย 12/13-14

อาจจะสามารถท างานเบา (Light work) ทไมเปนอนตรายและไมเกน 15 ชวโมงตอสปดาหได ส าหรบงานปกตนน

เดกสามารถท างานไดมากสด 40 ชวโมงตอสปดาห ส าหรบเดกทมอาย 5-12 ป ทท างาน สวนใหญท างานนอยกวา 15

ชวโมงตอสปดาห การส ารวจพบวาเดกกลมนสวนใหญท างาน 3-10 ชวโมงตอสปดาห และเดกทมอาย 13 - 14 ป

ประจ า, 657, 64%

ปดภาคเรยน, 233, 23%

ไมแนนอน, 58, 6% ท างานตามฤดกาล, 68, 7%

ประจ า

ปดภาคเรยน

ไมแนนอน

ท างานตามฤดกาล

18

สวนใหญท างาน 40 ชวโมงตอสปดาหหรอมากกวา ส าหรบเดกโตอาย 15-17 ป พบวาท างานมากกวา 48

ชวโมงตอสปดาห งานวจยพบชวโมงการท างานทยาวทสดคอ 90 ชวโมงตอสปดาห

น ก ว จ ย จ า ก ม ห า ว ท ย า ล ย ส ง ข ล า น ค ร น ท ร ( ม . อ )

ส ารวจระยะเวลาของการท างานส าหรบกลมเดกทย งเรยนหนงสออย แบงออกเปน 3 กลม ดงน; (1)

ว นหยดสดสปดาห ท างาน 1 -2 วน (2) ท าทกวนกอนหรอหลงเลกเรยนและวนหยดสดสปดาหและ (3)

ท างานในชวงปดเทอมของโรงเรยนและ มชวโมงท างานเหมอนกบเดกทท างานเพยงอยางเดยว นอกจากนน

กลมเดกท างานเพยงอยางเดยวสามารถแบงออกเปนกลมยอยๆ ได 3 กลมดงน (1) มชวโมงท างานทไมแนนอน 58

คน (2) ท างานทกวน 47 คน (3) ท างานหกวนตอสปดาห 37 คน

ในพนทวจยของจงหวดนครศรธรรมราชและสงขลานน วนท างานโดยเฉลยอยท 6 ชวโมง ไปจนถง 23

ช ว โ ม ง แ ต ว น ท ท า ง า น ย า ว ท ส ด น น อ า จ จ ะ ไ ม ท า ง า น ไ ด เ ต ม วน ห ร อ ท า ต ล อ ด เ ว ล า เ ช น

เดก ทท าประมงพนบานหรอออกจบปลา อาจจะตองออกจากบานในตอนเยน เ พอจด เตรยมอปกรณ

แ ล ะ ร อ ใ ห ป ล า ม า ต ด เ บ ด ท ว า ง ไ ว พ ว ก ก ล ม เ ด ก เ ห ล า น อ า จ จ ะ ก ลบ ม า บ า น ใ น เ ช า ว น ต อ ม า

ส าหรบในอตสาหกรรมซอขายกงน น ชวโมงของการท างานน นขนอยกบปรมาณ/จ านวนกง ทจบได

ส ว น เ ด ก ท ท า ง า น ก บ ธ ร ก จ ส น ก เ ก อ ร ข อ ง ค ร อ บ ค ร ว ส ว น ใ ห ญ จ ะ ท า ง า น ท ง ว น

ในชวงวนหยดปดเทอมและมเวลาพกเพยง 1 ชวโมงในแตละวน

อ ย า ง ไ ร ก ด ช ว โ ม ง ก า ร ท า ง า น ต อ ส ป ด า ห ค อ น ข า ง ย า ก ท จ ะ ค า น ว ณ

เพราะชวโมงท างานของงานบางชนไมสามารถค านวนไดเนองจากความไมแนนอนของเวลาทใชในการท างาน

อกท งยงเกบขอมลเกยวกบชวโมงท างานไดไมมาก ในพนทส ารวจของจงหวดนครศรธรรมราชและสงขลา

ซ ง ส ะ ท อ น ใ ห เ ห น ถ ง ค ว า ม ค ล า ด เ ค ล อ น ข อ ง ข อ ม ล ท อ า จ จ ะ เ ก ด ข น ไ ด แ ต อ ย า ง ไ ร ก ต า ม

จ านวนเดกโดยเฉลยในทกกลมอาย จ านวน 437 คน มชวโมงท างานนอยกวา 48 ชวโมงตอสปดาห

ช ว โ ม ง ก า ร ท า ง า น เ ฉ ล ย ข อ ง เ ด ก ท ไ ป โ ร ง เ ร ย น อ ย ท 27 ช ว โ ม ง ต อ ส ป ด า ห

ใ น ข ณ ะ ท เ ด ก ท เ ร ย น อ ย ใ น ก า ร ศ ก ษ า น อ ก ร ะ บ บ ท า ง า น 43 ช ว โ ม ง ต อ ส ป ด า ห

และส าหรบผทไมไดไปโรงเรยนชวโมงการท างานอยท 43 ชวโมง อยางไรกตาม แบบส ารวจพบวา กลมเดกจ านวน

457 คน ม 84 คน หรอรอยละ 18 ท างานมากกวาทกฏหมายก าหนดไวถง 48 ชวโมง แตเดกจ านวน 132 คน

ไมสามารถค านวณหาจ านวนชวโมงท างานทแนนอนได (หรอคดเปนรอยละ 56) เปนลกจางและอกรอยละ 38

เปนเดกทชวยงานในธรกจครอบครว

19

11. ร า ย ไ ด ข อ ง เ ด ก : ร า ย ไ ด เ ป น เ ร อ ง ย า ก ท จ ะ ค า น ว ณ

เ น อ ง จ า ก ค ว า ม ไ ม แ น น อ น ข อ ง ก า ร ท า ง า น ห ร อ ก า ร ใ ช แ ร ง ง า น ใ น แ ต ล ะ ว น

ร ว ม ถ ง ก า ร ท า ง า น ท ค ด ค า แ ร ง เ ป น ร า ย ช น ห ร อ ต า ม ป ร ม า ณ ง า น

เนองจากการส ารวจกลมตวอยางไมไดลงบนทกและตดตามเรองรายไดอยางละเอยด หรอ ไมมขอมลเพยงพอ

ตวอยาง เชน การส ารวจในจงหวดสมทรสาคร พบวารายไดเฉลยของเดกทท างาน (ในชวงเวลาของการส ารวจ)อยท

4,223 บาท ตอ เ ด อน ในภาคใต ( นครศ รธรรมร าชและสงข ลา ) พบว า เ ด ก 3 0

คนไ มสามารถตอบค าถามเ ก ยวกบรายไดของตว เองไดทกคน จากการประมาณการอย า งค ร าวๆ

พบวาครงหนงของเดกท างานท งหมดมรายไดนอยกวา 3,500 บาท ตอเดอน และมเพยงรอยละ 25

ทมเงนเดอนมากกวา 5,000 บาท

ตารางท 7. รายไดเฉลยตอเดอนในกลมเดกท างานก าหนดโดยภาคการจางงาน

อตสาหกรรม สงขลา และนครศรธรรมราช สราษฏรธาน สมทรสาคร

ความถ คาเฉลย ความถ คาเฉลย ความถ คาเฉลย อตสาหกรรมกงและอาหารทะเล 123 3 365 23 2 974 124 6 035 อนๆ 78 4 054 44 2 433 236 3 270 ทงหมด 201 3 632 67 2 619 360 4 223

น อ ก จ า ก น ย ง พ บ ว า ( 1 ) ส ว น ใ ห ญ ข อ ง เ ด ก ไ ท ย ( ร อ ย ล ะ 1 6 )

ท า ง า น ช ว ย ใ น ธ ร ก จ ข อ ง ค ร อ บ ค ร ว แ ล ะ ไ ม ไ ด ร บ ค า จ า ง ( 2 )

มากกวาหนงในสามของจ านวนเดกท างานทเปนคนไทยได เ ปนพนกงานหรอลกจางและไดรบคาจาง

แต เ มอเปรยบเทยบกบแรงงานไทยสวนใหญน น คาจางของพวกเขาไดรบถอวา คอนขางต า กลาวคอ

ค ร ง ห น ง ข อ ง เ ด ก ท า ง า น ไ ด ร บ เ ง น ต อ เ ด อ น 3 , 5 0 0 บ า ท ห ร อ น อ ย ก ว า

รายไดเฉลยตอเดอนในชวงเวลาของการส ารวจอยท 3,632 บาท

ตารางท 8. ขอบเขตในการระบแรงงานเดก ในเชงสถต ระหวางอาย 5 – 17 ป ตามกรอบของ ระบบบญชประชาชาต (System of National Accounts: SNA)

กลมอาย

กจกรรมทวไป

เดกท างานเชงเศรษฐกจทงหมด

กรอบ System of National Accounts : SNA ไมไดอยในกรอบ SNA

จ านวนแรง งานเบา งานปกต งานในรปแบบเลวรา

20

ยทสด งานเดกทงหมด (ไมไดเปนงาน

ในรปแบบทเลวร ายทสด + มชวโมงการท างานนอยกวา15 ชม.)

งานทไมไดจดในกลมงานในรปแบบทเลวราย และม ชวโมงการท างานนอยกว า 48 ชวโมงตอสปด าห)

งานอนตราย

งานในรปแบบท เลวรายทสดทอย นอกเหนองานอนตราย

ชวยงานกจการของครวเรอนทมลกษณะของงานอนตราย

สมทรสาคร 296

5–12 2 9 4 0 14 29

29

13–14 7 12 12 0 20 44

51 15–17 9 48 152 0 71 223

280

ภาคใต (สราษฎรธาน สงขลา และนครศรธรรมราช) 526

5–12 46 57 26 0 54 183

183

13–14 33 33 40 0 53 126

159 15–17 27 70 134 0 83 217

314

แรงงานเดกทมอายระหวาง 5-17 ป ทงหมด 822

5–12 48 66 30 0 68 212

212

13–14 40 45 52 0 73 170

210 15–17 36 118 286 0 154 440

594

ทงหมด 1 016

อตรารอยละ ของแรงงานเดกอายระหวาง 5 – 17 ป จากการส ารวจ 9.87%

หมายเหต แสดงถง แรงงานเดก ทถกใหนยามตามมตประชมนกสถตแรงงานระหวางประเทศครงท 18 กจกรรมทไมบงชวาเปนแรงงานเดก (Child labour)

12. สภาพแวดลอมของการท างานท เ ปนอนตราย (Hazardous Conditions): แรงงานเดกในรปแบบทเปนอนตราย หมายถง งานซงกอใหเกดความเสยงหรอสงผลอนตรายตอสขภาพ ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย ข อ ง เ ด ก ห ร อ ผ ด ศ ล ธ ร ร ม อ า ง อ ง จ า ก อ น ส ญ ญ า ILO ฉ บ บ ท 182 วาดวยรปแบบทเลวรายทสดของการใชแรงงานเดก (Worst Forms of Child Labour)

พ ร ะ ร า ช บ ญ ญ ต ค ม ค ร อ ง แ ร ง ง า น แ ล ะ ก ฎ ก ร ะ ท ร ว ง ไดก าหนดความหมายของงานอนตรายโดยดจากหนาทการท างานรวมถงสภาพแวดลอมทมความเสยงหรอความเปน

21

ไป ได ท จ ะ ก อ ใ ห เ ก ด ผ ล ก ร ะ ทบห ร อค ว า ม เ ส ย ห า ย ต อท ง ท า ง ร า ง ก า ย แล ะ จ ต ใ จข อ งผ ท า ง า น และก าหนดใหตองมอายขนต า 18 ปทจะสามารถท างานอนตรายได

จากการส ารวจ นกวจยพจารณา 3 เงอนไขหลกในการก าหนดวามการใชแรงงานเดกหรอไม คอ (1) อาย (2) ชวโมงการท างานและ (3) สภาพการท างานและงานทเปนอนตราย เชน อปกรณปองกน การบาดเจบ และการยกของทมน าหนกมาก เหตการณทพบมากทสดจากสภาพการท างานทมผลไมดตอสขภาพ คอ การท างานท เ กยวกบไฟ ความรอนหรอ แสงแดดจา สถานทท างานทมก ลนเหมน ชนและสกปรก ท างานมากกวาว นละแปดชวโมง ทท างานเตมไปดวยฝ น เค รองมอเครองจกรท เปนอนตราย สภาพแวดลอมทรอนเกนไปหรอเยนเกนไปและการท างานระหวาง 22:00-06:00 นาฬกา

จากการใชมาตรฐานระหวางประเทศในการเกบขอมลเชงสถตขององคการแรงงานระหวางประเทศ (ILO) ในอตสาหกรรมทงหมด การศกษาพบวามเดกอายระหวาง 5 – 17 ป จ านวนหนงทท างานอยในสภาพงานอนตราย การวจยภายในกรอบของระบบบญชประชาชาต (System of National Accounts: SNA) พบวา เดก 386 คนท างานอนตราย (คดเปนรอยละ 36 ของเดกท างานทงหมดทมอายระหวาง 5-17 ป) ในกลมเดกจ านวนน มเดกจ านวน 286 คน มอายระหวาง 15 – 17 ป (รอยละ78) 52 คน มอายระหวาง 13 – 14 (รอยละ 14) และ 30 คน มอ า ย ร ะหว า ง 5 – 1 2 ป (ร อ ยละ 8 ) ในขณะ เ ด ย วกน ภ า ยนอกกรอบ SNA ม เ ด ก ท ท า ง า น อ น ต ร า ย โ ด ย ไ ม ม ร า ย ร บ ภ า ย ใ ต ก จ ก า ร ข อ ง ค ร อ บ ค ร ว ม ร อ ย ล ะ 2 9 จากจ านวนเดกทท างานในเชงเศรษฐกจทงหมด และในจ านวนน รอยละ 23.05 เปนเดกอาย 5 – 12 ป รอยละ 24.75 อาย 12 – 14 ป และ รอยละ 52.2 อาย 15 – 17 ป รปภาพท 5 จ านวนเดกท างานในงานประเภทอนตราย จ าแนกตามกลมอาย

บทสรปและขอเสนอแนะ

ขอคนพบทส าคญ

อาย 5 - 12, 30 (8%) อาย 13 - 14, 52,

(14%)

อาย 15 - 17, 286 (78%)

อาย 5 - 12

อาย 13 - 14

22

ความชกของแรงงานเดกทส ารวจในพนทเปาหมาย ชวงอาย 5 – 17 ป มรอยละ 9.9 ของเดกทส ารวจทงหมด

8 ,3 2 7 ค น โ ด ย จ ง ห วด ท ม แ ร ง ง า น เ ด ก ส ง ท ส ด ค อ จ ง ห วด ส ม ท ร ส า ค ร ค อ ร อ ย ล ะ 1 2 . 7

ทงนเพราะเปนจงหวดทมอตสาหกรรมอาหารทะเลขนาดใหญตงอยหลายแหง

มากกวาครงของเดกทท างานเชงเศรษฐกจเลกนอย เปนเดกในชวงอาย 15 – 17 ป ณ วนทท าการส ารวจ

จากจ านวนเดกทท างานเชงเศรษฐกจในชวงอาย 5 – 17 ป ในแบบส ารวจท งหมด 1,016 คนน น

พบวาแรงงานเดกทท างานอนตราย (ภายใตกรอบของระบบบญชประชาชาต SNA boundary) มรอยละ 36.2

ของเดกทงหมด และในจ านวนแรงงานเดกทท างานอนตรายน รอยละ 78 อยในชวงอาย 15 – 17 ป รอยละ 14

อ า ย 1 3 – 1 4 ป แ ล ะ ร อ ย ล ะ 8 อ า ย 5 – 1 2 ป

ตวเลขเหลานแสดงใหเหนถงความส าคญทจะตองมการปรบปรงการคมครองแรงงานเดกตอไป

ภ า ย น อ ก ก ร อ บ ข อ ง ร ะ บ บ บ ญ ช ป ร ะ ช า ช า ต (non-SNA boundary)

เดก ทท า งานอนตราย โดยไ ม มร าย รบภายใตก จการของครอบค รว มจ านวนรอยละ 29

ของเดกท งหมดทท างานในเชงเศรษฐกจ ชวงอาย 5 – 17 ป (1,016 คน) โดยในจ านวนน รอยละ 23.05

เปนเดกอาย 5 – 12 ป รอยละ 24.75 อาย 12 -14 ป และ รอยละ 52.2 อาย 15 – 17 ป

เกอบครงของเดกทท างานเชงเศรษฐกจจ านวน 1,007 คน เปนเดกทท างานในครอบครวโดยไมมรายได (495

ค น ) แ ล ะ ใ น จ า น ว น เ ด ย ว ก น น เ ด ก ท ท า ง า น เ ช ง เ ศ ร ษ ฐ ก จ อ ก 4 9 5

คนจดเปนแรงงานทมคาจางหรอเปนพนกงานอยในอตสาหกรรมตาง ๆ

ในจ านวนเดกทพบในการส ารวจนมท งเดกไทย เดกตางชาต เดกผชายและเดกผหญง โดยรอยละ 48

ของเดกทท างานในเชงเศรษฐกจเปนเดกผชาย และ รอยละ 52 เปนเดกผหญง

อายเฉลยของเดกผหญงทท างานคอ 14 ป และเดกผชาย 10 ป

รอยละ 85.9 ของเดกจ านวน 8,327 คนใน 4 พนทส ารวจ เรยนหนงสอเพยงอยางเดยวโดยไมท างาน ในขณะท

รอยละ 8 .1 เ ร ยนไปดวยท า งานไปดวย รอยละ 4 .1 ท า ง านเ พยงอย า ง เ ด ยว และ รอยละ 1 . 9

ทงไมไดเรยนและไมไดท างาน

ใ น จ ง ห ว ด ส ม ท ร ส า ค ร ซ ง ม ก า ร ส า ร ว จ ค ร ว เ ร อ น ช า ว ต า ง ช า ต ด ว ย น น

พบวาชาวตางชาตทถกส ารวจสวนใหญเปนชาวพมา และเปนกลมชนเผามอญ

เดกไทยทถกคนพบวาเปนเดกทท างานเชงเศรษฐกจในท ง 4 จงหวดทท าการส ารวจมท งสน 879 คน

ในจ านวนน เดกทนบวาเปน แรงงานเดก มจ านวน 695 คน สวนเดกตางชาตทท างานเชงเศรษฐกจ

ในจงหวดสมทรสาครมทงสน 137 คน ในจ านวนนนบวาเปนแรงงานเดก 127 คนหรอรอยละ 92.7

ในจ านวนเดกทท างานเชงเศรษฐกจทงหมดนน พบวาเดกรอยละ 46 ท างานในธรกจทเกยวกบอาหารทะเล

ในขณะทเดกจ านวนรอยละ 54 ท างานในภาคอตสาหกรรมอน ๆ เชน ภาคการเกษตร (ยาง, สวนเพาะปลก,

ฟารมตาง ๆ) ภาคบรการ และงานในธรกจครอบครวหรอโรงงานขนาดเลก

23

ใ น พ น ท ภ า ค ใ ต ( จ . น ค ร ศ ร ธ ร ร ม ร า ช แ ล ะ จ . ส ง ข ล า )

มการรายงานจ านวนชวโมงการท างานตอสปดาหของเดกจ านวน 457 คน โดยระบวามเดกจ านวน 84 คน

หรอรอยละ 18 ท างานมากกวาจ านวนชวโมงตอสปดาห ทกฎหมายก าหนด (48 ชวโมง)

ในพนทภาคใต (จ.นครศรธรรมราชและ จ.สงขลา) กวาครงของเดกทท างานมรายไดตอเดอน 3,500

บาทหรอนอยกวา โดยรายไดเฉลยตอเดอนของเดก (ในชวงเวลาทท าการส ารวจ) คอ 3,632 บาท

ในจงหวดสมทรสาคร รายไดเฉลยตอเดอนของเดกท างาน คอ 4,223 บาท

ขอเสนอแนะ

การขจดปญหาการใชแรงงานเดกในงานอนตรายยงคงเปนปญหาททาทายส าหรบประเทศไทย

การเสรมสรางความเขมแขงในการตอตานการใชแรงงานเดกโดยเฉพาะในงานอนตรายในอตสาหกรรมกงและอาหา

รทะเล รวมไปถงภาคเกษตรกรรม จดวาเปนสงจ าเปนอยางยงในการแกไขปญหาน

จากจ านวนตวเลขทสงของเดกทท างานในเชงเศรฐกจอยางไมเปนทางการ เชน งานในธรกจครอบครว

ท จดอย ในประ เภทงานอนตร ายน น ความพยาย าม ทจะลดจ านวนตว เ ลข น เ ปน ส งจ า เ ปน เ พ อ 1 )

กอใหเกดความตระหนกถงผลกระทบของการใชแรงงานเดก 2) การสนบสนนใหเดกเขาถงระบบการศกษา และ 3)

การเขามามบทบาทของสมาชกในชมชนในการจดการปญหาแรงงานเดก

จ า น ว น ต ว เ ล ข ท ส ง ข อ ง เ ด ก ท ท า ง า น ใ น ง า น อ น ต ร า ย น ย ง แ ส ด ง ใ ห เ ห น ถ ง

ความจ าเปนทจะตองเสรมสรางความเขมแขงของระบบการคมครองแรงงานเยาวชนทกฎหมายอนญาตใหท างานได

(เดกอาย 15 – 17 ป) โดยท งน การพฒนายทธศาสตรถอวาเปนหนทางทส าคญส าหรบภาคเศรษฐกจตาง ๆ

รวมถงพนกงาน ลกจาง และสมาชกในชมชนทสามารถรวมเขามามบทบาทในการแกไขปญหาน

จ า ก จ า น ว น ต ว เ ล ข ท ส ง ข อ ง เ ด ก ต า ง ช า ต ท ท า ง า น ใ น เ ช ง เ ศ ร ษ ฐ ก จ

การสนบสนนใหมมาตรการหรอยทธศาสตรเพอปองกนและขจดปญหาการใชแรงงานเดกตางชาตนนถอเปนสงส าค

ญ ท จ ะ ต อ ง ค า น ก ถ ง น อ ก จ า ก น

ขอมลเกยวกบสถานการณแรงงานเดกตางชาตในประเทศไทยถอวาเปนสงจ าเปนทจะตองมการศกษาเพมเตมอกดวย

ดงนนการเสรมสรางองคความรเกยวกบงานส าหรบเดกและการจดท าขอมลเชงสถตของแรงงานเดกในประเทศไทย

จ า เ ป น ท จ ะ ต อ ง ม ก า ร พ ฒ น า อ ย า ง ต อ เ น อ ง

เพราะถอวาเปนสงส าคญในการเสรมสรางนโยบายเพอปองกนและขจดปญหาการใชแรงงานเดกตอไป

กตตกรรมประกาศ

24

กระทรวงแรงงานสหรฐอเมรกาไดใหเงนสนบสนนสาหรบแนวปฏบตเลมน นนไมไดสะทอนถงมมมอง

หรอนโยบายของกระทรวงแรงงาน สหรฐอเมรกา หรอชอทางการคา ผลตภณฑเชงพาณชย

หรอองคกรทไดรบรองจากรฐบาลสหรฐอเมรกา