Ενάντια στη λήθη και τους μύθους του 1821

Έντυπο που συντάχθηκε και διακινείται από την ομάδα “ενάντια στην λήθη” με σκοπό να μπει ένα λιθαράκι στην αποδόμηση της εθνικής συνείδησης και την συγκρότηση ιστορικής μνήμης. Για μας η κυρίαρχη εκδοχή της ιστορίας είναι προφανώς σύμφωνη με εκείνη του σχολείου. Και έτσι το 1821 ως η αφορμή για την δημιουργία του ελληνικού έθνους κράτους εμπεριέχει πολλούς μύθους έντεχνα κατασκευασμένους. Κάνουμε την αρχή λοιπόν, σχολιάζοντας την κορυφή του παγόβουνου...

Η επανάσταση των Ελλήνων το 1821 εξασφάλισε στο έθνος, ύστερα από πολλούς αιώνες υποταγής σε ξένους κυριάρχους, ανεξάρτητη εθνική εστία[...].Η Επανάσταση του 1821 ήταν προϊόν εθνικού κινήματος, το οποίο αναπτύχθηκε κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 18ου αιώνα και τις πρώτες του 19ου, αν και οι καταβολές του ανάγονταν σε προγενέστερες εποχές.[...] Το ελληνικό εθνικό κίνημα ήταν πολιτικό κίνημα. [...] Από τα κυριότερα συστατικά στοιχεία του ελληνικού εθνικού κινήματος υπήρξαν: α) η προβολή των Ελλήνων της εποχής ως απογόνων και κληρονόμων των αρχαίων Ελλήνων[...] (απόσπασμα απο το μυθιστόρημα της γ’ λυκείου)

H επανάσταση του 1821 ήταν προϊόν εθνικού κινήματος;

Mπορεί το αποτέλεσμα της επανάστασης να ήταν η δημιουργία εθνικού ελληνικού κράτους δεν σημαίνει όμως ότι ‘’αγωνίστηκαν’’ και όλοι γι’ αυτό ή ότι θα ήταν δυνατό να ‘’αγωνιστούν’’ για κάτι τέτοιο το 1821. Οι ρωμιοί όπως αποκαλούνταν οι κάτοικοι του “ρουμ μιλετι” ήταν ένας από τους λαούς που κατοικούσαν το γεωγραφικό χώρο μαζί με αρβανίτες, σλάβους, βούλγαρους, βλάχους, τούρκους, μακεδόνες και εβραίους. Οι ρωμιοί λοιπόν και όχι έλληνες μιλούσαν τα ρωμέϊκα (ελληνικά).Το όνομα ρωμιός είχε επικρατήσει από τη βυζαντινή αυτοκρατορία και είχε θρησκευτικό χαρακτήρα, δήλωνε το χριστιανό υπήκοο του βυζαντινού κράτους. Η ονομασία έλληνας είχε αποκτήσει από την επικράτηση της βυζαντινής αυτοκρατορίας την έννοια του ειδωλολάτρη - του μη χριστιανού. Στο πέρασμα αυτό των αιώνων δεν είναι δυνατό το μωσαϊκό αυτό των λαών να είχε εθνική συνείδηση, ούτε αυτοί που μιλούσαν ελληνικά ούτε αυτοί που προσδιορίζονταν ως έλληνες - όπως είπαμε η ονομασία έλληνας σήμαινε τον ειδωλολάτρη και σιγά-σιγά μέχρι τον 14 αιώνα η ονομασία αυτή γίνεται ανύπαρκτη.

Αλλά και στην αρχαία εποχή οι έννοιες έθνος και ελληνικό κράτος είναι εντελώς άγνωστες, όπως ορίζονται σήμερα. Υπήρχαν μικρά κράτη ανεξάρτητα το ένα από το άλλο που άνοιξαν αιματηρούς-κατακτητικούς πολέμους μεταξύ τους. Πολλοί δούλοι που για διάφορους λόγους γίνονταν ελεύθεροι πολίτες προέρχονταν από ανατολικές περιοχές. Το καθαρόαιμο των λαών και η έννοια έθνος είναι ιδεολογήματα που κατασκευάστηκαν απο τις αστικές τάξεις κατά τον 18 αιώνα προκειμένου να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντά τους.

Ποιες ήταν οι κοινωνικές τάξεις τότε;

Βιοτέχνες- Έμποροι-Καραβοκυραίοι:Γύρω στα 1800 υπήρχαν πολλές βιοτεχνίες με ακμαίο εξαγωγικό εμπορίο σε περιοχές όπως το Πήλιο(κυρίως νήματα), τα Αμπελάκια, την

Πελοπόννησο την Δημιτσάνα(παραγωγή πυρίτηδας), την Πάτρα (εμπόριο σταφίδας), την Θεσσαλία, τα Γιάννενα και άλλες πόλεις.

H εμπορική και ναυτιλιακή δρατηριότητα που αναπτύχθηκε απ’ τον 15ο αιώνα και μετά καλύπτεται κυρίως από ελληνόφωνους πληθυσμούς είχε τη βάση της στα νησιά του Iονίου και του Aιγαίου.Οι Κουντουριώτηδες και ο Ορλάνδος θεωρούνται και στην υπόλοιπη Ευρώπη από τους μεγαλύτερους εφοπλιστές. Σημαντική ώθηση δόθηκε στην ντόπια ναυτιλία και τις εμπορικές δραστηριότητες από τους ναπολεόντιους και ρωσοτουρκικούς πολέμους και τη συνθήκη του Kιουτσούκ Kαϊναρτζη 1774, κατά την οποία όχι μόνο χορηγήθηκε αμνηστεία στους ελληνόφωνος εμπόρους, αλλά και πλήρης εμπορική ελευθερία. Έτσι η Mεσόγειος κι η Mαύρη Θάλασσα καλύφτηκαν από καράβια “ελληνικά”. Nαυπηγεία πλοίων ιδρύθηκαν στην Ύδρα, στις Σπέτσες, στα Ψαρά και στο Γαλαξείδι. Η εμπορική δραστηριότητα των καραβοκυραίων εμπόρων αλλά και εμπόρων της ξηράς, φτάνει και έξω από τα σύνορα και φτιάχνονται παροικίες στο εξωτερικό όπως στην Τεργέστη, Γερμανία, Παραδουνάβιες χώρες, Μικρασία, Οδυσσό, την Ολλανδία, Αγγλία και Γαλλία.

Πατριαρχείο και ανώτερος κλήρος: Ήταν ο απόλυτος ρυθμιστής εκκλησιαστικών και θρησκευτικών ζητημάτων με δικαστικά δικαιώματα που αφορούσαν και το ιδιωτικό δίκαιο. Η εξουσία που απέκτησε ο ανώτερος κλήρος ήταν μεγαλύτερη και απο αυτή που είχε επί βυζαντινής αυτοκρατορίας.Πάνω σε αυτό δεν χρειάζεται να πούμε πολλά αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στην δύναμη της σημερινής εκκλησίας. Με αυτή τους την εξουσία καταπίεζαν ηθικώς και υλικώς τους φτωχούς με αφορισμούς, συγχωροχάρτια και τον άμεσο έλεγχο των σχολείων και δεν ανέχονταν να διδάσκεται η φιλοσοφία, τα μαθηματικά και η φυσική. Οι καλόγεροι των μοναστηριών εκτός του ότι κατείχαν τεράστεις εκτάσεις γης από τις οποίες καρπώνονταν χωρίς να προσφέρουν κάτι, σκαρφίζονταν και άλλα μέσα ώστε να πλουτίζουν εξαπατώντας. Ένα παράδειγμα είναι ότι γυρνούσαν από χωριό σε χωριό περιφέροντας νεκροκεφαλές ‘’θαυματουργών αγίων’’ αναγκάζοντας τους φτωχούς να τους δώσουν χρήματα και άλλα είδη(λάδι, ελιές, σιτιρά κτλ.) τα οποία εν συνεχεία πουλούσαν. Φαναριώτες: Ισχυρή αριστοκρατική τάξη της Κωνσταντινούπολης με μεγάλη οικονομική και πολιτική δύναμη.Οι πρώτοι Φαναριώτες άσκησαν το επάγγελμα του δραγουμάνου (μεταφραστή) και χρησιμοποιήθηκαν ως διερμηνείς από την Υψηλή Πύλη. Το επάγγελμα αυτό τους κατέστησε πανίσχυρους με αποτέλεσμα η κοινωνική αυτή τους θέση να τους επιτρέπει τη διαχείριση εκκλησιαστικών και άλλων ζητημάτων.Στις Ηγεμονίες

(δηλαδή η Βλαχία και η Μολδαβία ως περιοχές που ανήκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία) “έγδαραν” με την καταπιεστική συμπεριφορά τους, τους εκεί αγρότες. Ήταν άξιοι συνεργάτες της οθωμανικής εξουσίας και ήταν αντιδραστικοί σε όλες τις πολιτικές και κοινωνικές εκδηλώσεις.

Προεστοί ή δημογέροντες ή κοτσαμπάσηδες ή τσορματζήδες ή καλλικάτζαροι: Ήταν οι χριστιανοί μεγαλοκτηματίες και τοκογλύφοι ενώ άλλοι ήταν βιομήχανοι. Ήταν τα σημαντικότερα πρόσωπα της κοινότητας που εκτός του ότι ήταν πάμπλουτοι είχαν και δικαστική εξουσία. Είχαν τόση δύναμη ώστε να προκαλούν μεταθέσεις πασάδων και μπέηδων. Μετά τους κοτσαμπάσηδες τη δικαστική εξουσία είχαν οι μητροπολίτες. Βρίσκονταν σε πλήρη συνεργασία με την οθωμανική εξουσία και ήταν οι καταπιεστές των φτωχών. Στα απομνημονεύματα του ο Φωτάκος αναφερόμενος στους κοτσαμπάσηδες γράφει:

Ο αγροτικός πληθυσμός: Ήταν το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού, που ένα μέρος ήταν μικροϊδιοκτήτες ενώ το μεγαλύτερο ήταν ακτήμονες κολλιγάδες. Το φεουδαρχικό καθεστώς τους επέβαλλε να θρέφουν τον τούρκο αγά και μπέη αλλά και τον χριστιανό τσιφλικά, κοτσαμπάση, ανώτερο κλήρο, τα μοναστήρια και τους τοκογλύφους. Το πιο εύφορο και καλό έδαφος ανήκε στα μοναστήρια και την εκκλησία. Η εκκλησία μάλιστα έπαιρνε ειδικό φόρο τη λεγόμενη ρόγα ή ζητεία και το 1/3 των εισοδημάτων που αν δε το έπαιρναν, τους κατείσχαν τα γεωργικά εργαλεία. Η κατάσταση του αγροτικού πληθυσμού ήταν τόσο άθλια που η εικόνα που δίνει ο Felix Beajour για τη Μακεδονία στα χρόνια 1787-1797 είναι κατατοπιστική:

Κλέφτες: Ο συντονισμός για μαζική δράση ενάντια στην εκμετάλλευση σε πολλά μέρη ήταν δύσκολος καθώς η φύση της δουλειάς και των συνθηκών καθιστούσε τους φτωχοαγρότες απομονωμένους. Έτσι πολλοί από αυτούς αντέδρασαν ατομικά καταφεύγοντας στα βουνά και αποτελώντας μια μορφή πάλης προ του 1821, βοηθώντας τους φτωχούς και χτυπώντας τους προύχοντες χρησιμοποιώντας και ωμή βία. Ήταν επιλογή που τροφοδοτείτο από μίσος ενάντια στους εκμεταλλευτές της ντόπιας και τουρκικής εξουσίας. Τους οποίους δεν μισούν απλά λόγω της θέσης τους, αλλά δεν θα ήθελαν να φτάσουν και τη θέση τους πράγμα που το μαρτυρούν και πολλά δημοτικά κλέφτικα τραγούδια:

-«Βασίλη κάτσε φρόνιμα να γίνεις νοικοκύρης,για ν΄ αποχτήσεις πρόβατα, ζευγάρια κι αγελάδες χωριά κι αμπελοχώραφα, κοπέλια να δουλεύουν» -«Μάνα μου ΄γω δεν κάθομαι να γίνω νοικοκύρης, να καμ΄ αμπελοχώραφα, κοπέλια να δουλεύουν,

και νάμαι σκλάβος των Τουρκών, κοπέλι στους γερόντους(δηλαδή στους κοτσαμπάσηδες).

Αρματολοί: Οι κοτσαμπάσηδες προκειμένου να κατασταλλεί η δράση των κλεφτών έδρασαν με όλα τα μέσα. Το πιο αποτελεσματικό όμως ήταν η διάσπαση των κλεφτών. Κοτσαμπάσηδες και οθωμανική εξουσία σε συνεργασία οργάνωσαν τον θεσμό των αρματολικίων. Οι αρματολοί ήταν ένοπλο τμήμα που τους παρασχέθηκε αμνηστεία, απαλλαγή φόρων και καλοί μισθοί με σκοπό να καταδιώξουν τους κλέφτες.

Κοτζαμπάσης: “Πίνω μπάφους και παίζω pro.”Ελαιογραφία σε καμβά της εποχής.

«Οι κοτσαμπάσηδες ή προύχοντες δεν ήσαν λαοπρόβλητοι καθώς τίνες γράφουσι και λέγουσι. Αλλ’ ήσαν ένα σώμα ενωμένο δια των μεταξύ τους συμφερόντων. Όλα τα γινόμενα έξοδα (από τη φατρίαν των κοτσαμπάσηδων) ήσαν εις βάρος του ραγιά, ωστέ ο ραγιάς δεν είχε καμίαν ανακούφισιν εκ μέρους των κοτσαμπάσηδων ή των λεγόμενων πληρεξούσιων (βεκιλήδων). Όλος ο θόρυβος και η κίνησις έγινε προς το συμφέρον των Τούρκων και των συντρόφων των κοτσαμπάσηδων...Ούτοι ενήργουν ως υπηρέται των ορέξεων των τούρκων και το επάγγελμα αυτό ήτο ο πόρος της απαλλαγής των από τα βάρη και τας φορολογίας. Εισέπραττον εκατόν και έδιδον μόνον εικοσιπέντε, εξαπατώντες τους τούρκους. Τοιούτος ήτο ο κοτσάμπασης, όστις κατά τα άλλα πάντα εμιμείτο τον τούρκον, καθώς εις την ενδυμασίαν, εις τους εξωτερικούς τρόπους και εις τα της οικίας του. Η ευζωία του ήτο ομοία με εκείνην του τούρκου και μόνο κατά το όνομα διέφερεν, αντί π.χ. να τον λέγουν Χασάνην, τον έλεγαν Γιάννην κα αντί να πηγαίνει εις το τζαμί επήγαινε εις εκκλησίαν»(Απομνημονεύματα Α’ Φώτιου Χρυσανθόπουλου ή Φωτάκου, σελ 32-33)

«Χιλιάδες εργάζονται για να τρέφουν τους λίγους τσιφλικάδες. Μερικοί τύραννοι βυζαίνουν από ολόκληρες επαρχίες τον όγκο της δουλειας των δουλευτάδων της γης. Στους δυστυχισμένους αγρότες αφήνουν μόνο ένα μερτικό όσο για να ζουν τ’ άλλο το τρώνε τ’ αφεντικά. Κι οσο πάλι δεν μπορουν να το φανε το πολουν για να παρουν τον παρα, να κανουν τα γουστα τους. Στη Μακεδονία, όπως και στην Πολωνία, οι αγρότες πεθαίνουν από την πεινα, ενώ τα αφεντικά τους είναι φορτωμένα από χρυσάφι» (Πίνακας του εμπορίου της Ελλάδος τόμος Α’ σελ.132)

Κάποιοι από τους “εθνικούς ήρωες”, “εθνομάρτυρες” και “ευεργέτες”...

Φιλική εταιρεία: Πρωταγωνιστές της ήταν βιομήχανοι, έμποροι, λίγοι ολογαρχικοί, ανώτεροι κληρικοί και φαναριώτες. Προσπαθούσαν με κάθε μέσο να κατευθύνουν την επανάσταση προς τους δικούς τους σκοπούς και ωφέλη που προφανώς δεν αντιτάσσονταν στο φεουδαρχικό σύστημα και το πατριαρχείο. Άλλωστε λόγω της κοινωνικής θέσης των μελών της δε θα ήταν δυνατό να αντιταχθούν στους κυρίαρχους θεσμούς. Ένα από τα μέσα χειραγώγησης ήταν η πρόταση της ηγεσίας της στον υπουργό εξωτερικών της Ρωσίας Ιωάννη Καποδίστρια, ο οποίος αρνήθηκε όχι γιατί έκρινε ότι οι περιστάσεις δεν ευνοούσαν για ένα τέτοιο εγχείρημα (όπως γράφουν τα σχολικά βιβλία), αλλά γιατί οποιαδήποτε κίνηση ακόμα και αν αυτή ήταν της φιλικής εταιρείας την θεωρούσε αντάρτικη και δημοκρατική που στρέφεται εναντίον της εννόμου τάξεως.

Υψηλάντης: Μετά το άκυρο του Καποδίστρια για την ηγεσία της φιλικής εταιρείας οι φιλικοί απευθύνονται στον Υψηλάντη που έφερε τον τίτλο του πρίγκηπα και ήταν αξιωματικός του ρώσικου στρατού και ευνοούμενος του τσάρου. Σκεπτόμενος τα αξιώματα και τα προνόμια που του προσέφεραν, δέχεται. Οι αξιώσεις όμως του Υψηλάντη που αντικατρόπτιζαν και τις αξιώσεις της φιλικής εταιρείας δεν ήταν η αποτίναξη του φεουδαρχικού καθεστώτος, αλλά μια πανβαλκανική εξέγερση η οποία θα είχε ως στόχο την δημιουργία μιας αυτοκρατορίας και την αντικατάσταση της τουρκικής εξουσίας με ντόπιους φεουδάρχες. Εισβάλλοντας με ένοπλη ομάδα στη Μολδοβλαχία

ήρθε αντιμέτωπος με το αγροτικό κίνημα που στρεφόταν εναντίον των μπογιάρων (γαιοκτημόνων). Οι φεουδαρχικές και μοναρχικές αντιλήψεις του Υψηλάντη γρήγορα εκδηλώνονται και διατάζει τη σύλληψη και τουφεκισμό του Βλαδιμηρέσκου στο Τριγκόβιτσε, ο οποίος ήταν οπαδός του αγροτικού χαρακτήρα του κινήματος. Αυτή η αναπόδραστη πράξη, όπως την χαρακτηρίζει το βιβλίο της ιστορίας γ’ λυκείου που επίσης την αποδίδει στις υποψίες του Υψηλάντη ότι ο Βλαδιμηρέσκου συνδιαλλεγόταν με οθωμανικά στρατεύματα ήταν προιόν των θεωρήσεων και των οπτικών για το πως έβλεπαν την επανάσταση οι εκμεταλλευόμενοι και πως υπερασπιστές ενός φεουδαρχικού συστήματος.

Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε’: Δεν είχε καμία σχέση με την επανάσταση ούτε άμεση ούτε έμμεση γι’ αυτό και έσπευσε να την αφορίσει. Μάλιστα λίγα χρόνια πριν, είχε μυήσει στην Εταιρεία του Ρήγα Φεραίου και δύο κατάσκοπους του (τον Δ. Οικονόμου και τον δεσπότη Βελιγραδίου) με σκοπό την σύλληψη και εξόντωσή του. Ο θάνατός του Γρηγορίου Ε’ αποτελεί προϊόν ίντρικας καθώς ο μητροπολίτης Πισιδίας Ευγένιος ήθελε να τον βγάλει από τη μέση και να τον αντικαταστήσει γι’ αυτό και πήγε και κατέθεσε ότι ανήκε στη Φιλική εταιρεία.

Κολοκοτρώνης: Το πραγματικό του όνομα ήταν μπιθέγκουρας (αρβανίτικο), είχε συμβιβαστεί πλήρως με τις ολιγαρχικές τάσεις καθώς είχε μεταμελήσει για την ιδιότητα του κλέφτη που έφερε στο παρελθόν, μια μεταμέλλεια που τρεφόταν από τον διακαή πόθο του να ανέβει στην ιεραρχία και να γίνει ο τοπάρχης του Μωριά. Ήταν ένας από αυτούς που έσβηνε τη φλόγα της επανάστασης ενάντια στους προύχοντες και τους κοτσαμπάσηδες. Ακόμα, στην πελλοπόνησο όταν

Κολοκοτρώνης όπως τον σχεδίασε ο A. Friedel (1827 Παρίσι)

ο αγροτικός πλυθησμός το 1822 προσπάθησε να αντιταχθεί στους προύχοντες μπήκε μπροστά τους για να τους προστατεύσει μεσολαβώντας να μην πάρει η εξέγερση ταξικά χαρακτηριστικά. Αργότερα το 1824, οι λαϊκές μάζες θέλησαν να τον λιντσάρουν καθώς βρίσκεται σε πλήρη συνεργασία με τους ολιγαρχικούς- κοτσαμπάσηδες της πελοπονήσου.

Μιαούλης: Είχε εξελιχθεί από κουρσάρος σε εφοπλιστή. Εξυπηρετούσε τα συμφέροντα προφανώς του συναφιού του και όχι των καταπιεσμένων. Αργότερα τον Ιούλιο 1831 στέλνεται από τους Κουντουριώτηδες (γνωστοί εφοπλιστές εκείνων των καιρών) στον Πόρο όπου και πυρπολεί τη φρεγάτα του Κανάρη (που είχε σταλθεί υπό τον Καποδίστρια) καθώς τα συμφέροντα των μεν και των δε για την πίτα της εξουσίας ήταν αντικρουόμενα.

Τοσίτσας: Όταν η οθωμανική κυβέρνηση αναγκάστηκε να ζητήσει τη βοήθεια του Πασά Μεχμέτ Αλή της Αιγύπτου, τότε ο ίδιος δεχόμενος να βοηθήσει διόρισε τον γιο του Ιμπραήμ για τις πολεμικές επιχειρήσεις. Ο Ιμπραήμ είχε ένα πολύτιμο συνεργάτη. Αυτός ήταν ο οικογενειακός τους φίλος και μεγαλέμπορος της Αιγύπτου που κατείχε μεγάλες εκτάσεις γης. Αυτός ο συνεργάτης λοιπόν που ήταν αρχηγός της επιμελητείας του αιγυπτιακού στρατού ήταν ο Τοσίτσας. Ήταν μεγάλος δυνάστης των φτωχών, ενώ παράλληλα καλούσε το λαό να μην εξεγείρεται. Μερικά χρόνια αργότερα δίνοντας κάποια χρήματα στο ελληνικό κράτος αναδυκνείεται εθνικός ευεργέτης.

Μια άλλη οπτική των γεγονότων και κινημάτων που γεννήθηκαν και τα οποί α η επίσημη ιστοριοφραφία δεν θέλει και δεν τη συμφέρει να αναδείξει:

Σάμος: Από το τέλος του 18ου αιώνα σημειώνονται σημαντικές

αγροτικές εξεγέρσεις. Το 1808 οπλισμένοι αγρότες από τα γύρω χωριά κατεβαίνουν στη Χώρα της Σάμου ενώ σε απάντηση οι κοτσαμπάσηδες καλούν στρατό και κρεμούν δύο αγρότες και γυρνούν από χωριό σε χωριό ωστέ να βρούν κι άλλους εξεγερμένους. Καλείται συνέλευση στα Αλώνια όπου αποφασίζεται να δώσουν οι άρχοντες πίσω όλα τα κλεμμένα και τους φόρους. Από το 1813 μέχρι το 1821 οι καλικάτζαροι (κοτσαμπάσηδες) επιβάλλουν τους δικούς τους όρους εκμετάλλευσης σαμποτάροντας με κάθε μέσο οπιαδήποτε κίνηση για αγώνα. Σημαντικά κινήματα θα ξεσπάσουν το 1828 τα οποία καταδιώκουν τους προύχοντες.

Άνδρος 1824: Μπρος στο επαναστατικό κλίμα ο αγροτικός πλυθησμός -με γενικό σύνθημα θάνατος στους σκυλάρχοντες- διαπόμπευσε τους φεουδάρχες δύο εκ των οποίων ήταν ο Φραντζέσκος Ντελαγραμμάτικας και Ιωάννης Πέτας. Τους έδεσαν ανάποδα σε ένα γάιδαρο και περιφέροντάς τους από χωριό σε χωριό τους έβριζαν και τους έφτυναν, πετώντας πάνω τους σαπιολέμονα. Μετά από μερικές μέρες καλείται λαϊκή συνέλευση στη Μεσαριά της Άνδρου η οποία ενέκρινε την επανάσταση, ενώ παράλληλα πάρθηκαν και δύο σημαντικές αποφάσεις: να καταργηθεί η εξουσία των κοτσαμπάσηδων και να θεσπιστεί “λαοκρατικό συστήμα” με ταυτόχρονη κατάργηση της φεουδαρχικής ιδιοκτησίας. Tότε πολλοί πύργοι (τα σπίτια των κοτσαμπάσηδων) κάηκαν και πολλοί γαιοκτήμονες εκτελέστηκαν. Ένας από τους χωρικούς ο Δημήτρης Μπαλής στις παραμονές της συνέλευσης της Μεσαριάς γράφει μια προκύρηξη στην οποία αναφέρει:

Τέσσερα χρόνια αργότερα (1828) θα ξεσπάσει νέο αγροτικό κίνημα στην Άνδρο το οποίο θα κρατήσει πολλούς μήνες. Ανάλογα κινήματα ξεσπούν και σε άλλες περοχές στη Χίο, την Αθήνα, τη Εύβοια, το Πήλιο τα οποία προσπαθούσαν να καταστείλουν οι τοπικοί άρχοντες.

Μάνη: Ο αγροτικός πλυθησμός κάνει μια συμφωνία να μοιραστεί σε ίσα μέρη η κινητή και ακίνητη περιουσία της οθωμανικής εξουσίας αλλά ο Κατακουζηνός που ήταν αντιπρόσωπος του Υψηλάντη ακύρωσε τη συμφωνία αυτή.

Κανάρης vs ΜιαούληςΈνας ελληνοελληνικός πόλεμος!

Αποκλειστικό

«...Πρέπει να παύσωμεν να είμεθα κολλιγάδες. όπως επαύσαμεν να είμεθα ραγιάδες. Και αυτό είναι στο χέρι μας, αρκεί να μην δειλιάσωμεν. Θα δουλεύωμεν εις το εξής τα φέουδα όλοι μαζί και θα απολαβαίνει τον καρπόν των η κομμούνα μας και θα γίνεται δικαία μοιρασιά της σοδειάς εις όλους τους δουλευτάδες, ανάλογα με τον κόπον τους και την δούλευσίν τους. Δι’ όλα αυτά θα γίνει σύναξις εις την Μεσαριάν, δια να λάβωμεν από κοινού αποφάσεις...». (Δημ. Πασχάλη «Κοτσαμπάσηδες» Αθήνα 1973).

Λίγο από το πασπάλισμα των εθνικών μύθων...

Κρυφό σχoλειό

-Ερώτηση-quiz: γιατί δεν υπάρχει ούτε μία λαογραφική ή ιστορική πηγή της περιόδου αυτής, που να αναφέρει την ύπαρξη κρυφού σχολιεού;-Απάντηση: μα φυσικά γιατί δεν υπήρξε ποτέ. Ο μύθος αυτός καλλιεργήθηκε μετά την επανάσταση από την εκκλησία προκειμένου να καλύψει τον αντιδραστικό της ρόλο και την υπεράσπιση που επέδειξε, με όλα τα μέσα, στην οθωμανική αυτοκρατορία. Εκτός του ότι υπήρχαν πολλές εκκλησίες που λειτουργούσαν χωρίς κανένα πρόβλημα, σε πολλές πόλεις λειτουργούσαν διάφορα σχολεία. Άλλωστε στα γιάννενα υπήρχαν πέντε γνωστά εκπαιδευτικά ιδρύματα. Σε όλη τη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας η εκκλησία είχε τον γενικότερο έλεγχο των σχολείων διδάσκοντας ως κύριο μάθημα αυτό της υποταγής. Μια εικόνα του συστήματος διδασκαλίας δίνεται από τον Π. Σκουζέ:

Γενίτσαροι:Δεν υπήρξαν ποτέ βίαιοι εξισλαμισμοί ούτε και κάποιο παιδωμάζωμα. Αντιθέτως αποτελούσε μεγάλη τιμή για τις οικογένειες που σύμφωνα με τον Μακρυγιάννη πάσχιζαν να στείλουν το παιδί τους στην Αυλή του σουλτάνου, καθώς οι οικονομικές απολαβές και τα αξιώματα που τους προσφέρονταν (γραμματέων, ιμάμηδων και μουφτήδων) ήταν πολύ σημαντικά.

Ο μύθος της αγίας λαύρας και της 25ης Μαρτίου:Σύμφωνα με τον οποίο εμφανίζεται ο Π. Πατρών Γερμανός να υψώνει τη σημαία της επανάστασης στη μονή της αγίας λαύρας. Εκεί δεν μαζεύτηκαν για να ευλογήσουν καμία επανάσταση, αλλά για να εξε-τάσουν τα δεδομένα που υπήρχαν. Αν συμφωνούσαν με την επανάσταση ήταν πολύ πιθανό να χάσουν τα προνόμια που κατείχαν, ενώ από την άλλη αν δεν συμφωνούσαν θα έρχονταν αντιμέτωποι με τους εξεγερμένους. Ο Π. Πατρών Γερμανός σύμφωνα με τα απομνημονεύματα του δεν βρισκόταν στην αγία λαύρα την 25η Μαρτίου. ‘’Ευλογεί’’ την επανάσταση υπό την απειλή των όπλων στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου στην Πάτρα ενώ κάθε τόσο ερχόταν σε συνεννόση με την οθωμανική εξουσία. Ο χρόνος και ο τόπος που επιλέγουν οι πλαστογράφοι να αποδώσουν, γίνεται για να προσδωθεί θρησκευτικός χαρακτήρας στην επανάσταση (επιλέγοντας την ημέρα του ευαγγελισμού δεκαετίες μετά) και να εμφανιστεί η εκκλησία ως πρωταγωνιστής. Αυτό γίνεται με διάταγμα του βασιλιά της Ελλάδος Όττο Φρίντριχ Λούντβιχ φον Βίττελσμπαχ (ή αλλιώς Όθωνας) γιος του Λουδοβίκου Α’.

Επι της ουσίας

Το ενιαίο στοιχείο της εθνικής ταυτότητας, της ταξικής θέσης και ιδανικών, που πλασάρουν οι κυρίαρχες ιστορικές αφηγήσεις είναι κατασκευάσματα των μετέπειτα από το 1821 αστικών τάξεων. Οι πρωταγωνιστές όπως αναφέραμε δεν είναι οι ‘’ελληνες’’ και οι ήρωες που εκθειάζονται από τα σχολικά βιβλία. Το ψηφιδωτό λαών που κατοικούσε σε αυτό που αργότερα ονομάστηκε ελληνικό κράτος αποτελείτο από αρβανίτες, σλάβους, μακεδόνες, βούλγαρους, βλάχους, τούρκους και εβραίους, ρουμελιώτες, μωραΐτες, χριστιανούς, μουσουλμάνους, φτωχούς και πλούσιους. Εκ των οποίων τα συμφέροντα ήταν πολύ διαφορετικά και συνάμα αντικρουόμενα.Καθένας από αυτούς είχε άλλους λόγους ώστε να επαναστατήσει και να έρθει σε σύγκρουση με τους καθιερωμένους θεσμούς. Η τότε αστική τάξη που ήταν διασκορπισμένη στο εξωτερικό και στο εσωτερικό, ονειρεύτηκε μια ελληνική αυτοκρατορία που η καπιταλιστική κυριαρχία στα πρότυπα του γαλλικού κράτους θα ήταν δυνατό να ενισχύσει τις οικονομικές δραστηριότητες της έχοντας τον απόλυτο έλεγχο. Οι δε φτωχοί ήθελαν να αποτινάξουν τα δεσμά του φεουδαρχικού καθεστώτος και την καταπίεση των Ξύσε τον δάσκαλο να φανεί ο μπάτσος

«Άμα ήθελε να παρουσιασθεί το παιδί εις το σχολείον και ήτον περασμένος ο καιρός, η πρόχειρος παιδεία ήταν του διδασκάλου αγριοκαλόγητου. Είχεν βούρδουλα λεγόμενον βούνευρον. Ανοίγοντας το ένα χέρι και το άλλο, να τον δίνει από μια εις το χέρι και να τον βάζει όρθιον να σταθεί ολίγον με το ένα ποδάρι να κλονίζεται. Αν το σφάλμα ήτο περισσότερο, ένα παιδί μεγαλύτερο έπαιρνε τον φταίχτη εις τας πλάτας του και ο διδάσκαλος τον εξύλευεν εις τους κώλους. Αν ήθελον του φανεί του διδασκάλου αλλέως είχον τον φάλαγγα έτοιμον: του έβαζαν τα δύο πόδια, έστριφταν τον φάλαγγα σύο παιδιά και ο διδάσκαλος έδερνε εις τους πόδας το παιδίον. Ο φάλαγγας ήτο από ένα ξύλο από ένα μέτρο έως έξι ρούπια μακριός, με δύο τρύπες έως ένα ρούπι η μία από την άλλην. Αυτού έβαζεν εις τας πόδας και έστριφταν το ξύλο και έσφιγκον τα πόδια εις τους αστραγάλους από κάτω και ο διδάσκαλος έδερνεν».

ΠΗΓΕΣ

1) Προτείνουμε ανεπιφύλακτα όλα τα απομνημονεύματα των τότε «κορυφαίων προσωπικοτήτων» που ή δεν κρύβουν να πουν ότι φυλακίστηκαν από το ελληνικό κράτος, ή ότι χρησιμοποιούσαν τους “συναγωνιστές” τους στο πεδίο της μάχης ή ότι υπήρξαν αρχαιοκάπηλοι ή ότι δεν συμμετείχαν σε κάποια αγία λαύρα και τόσα άλλα...

2) Γιάννης Σκαρίμπας.: “Το 1821 και η αλήθεια(τόμος Α΄και Β΄).

3) Γιάννης Σκαρίμπας.: To 1821 και η αριστοκρατία του.

4) Γιάννης Κορδάτος.: ‘’H κοινωνική σημασία της ελληνικής επαναστάσεως του 1821.’’

5) Γιάννης Κορδάτος.: ‘‘Η μεγάλη ιστορία της Ελλαδος’’.

6) Βουρνάς Τάσος.: Η ιστορία της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας (τόμος Α΄).

7) Ομάδα Ενάντια στη Λήθη- Αναρχική Αρχειοθήκη: “Κυριαρχία και κοινωνικοί αγώνες στον «ελλαδικό χώρο»”.

8) “1821 μύθοι”: έντυπη έκδοση για τις δυτικές γειτονιές της Αθήνας και του Πειραιά ενάντια στους εθνικούς μύθους και τα εθνικά ιδεώδη.

...μην πιστεύεις

και ερεύνα!

οθωμανών και χριστανών δυναστών. Άλλοι όπως οι φαναριώτες, ο κλήρος, και οι κοτσαμπάσηδες όχι απλά δεν είχαν λόγο να επαναστατήσουν, αντιθέτως έκαναν τα πάντα για να σταματήσουν την όποια φωνή αντίστασης ή εύχονταν από τις αλλαγές που θα επέφερε η επανάσταση κάποιων άλλων να αποκομήσουν περισσότερα προνόμια και οφέλη.

Καλύτερα μυθιστόρημα παρά ιστορία στο σχολείο!

Για αρχή η νεολαία μεγαλώνει στο υποχρεωτικό κατηχητικό του υπουργείου παιδείας (και θρησκευμάτων!) και αναγκάζεται να παπαγαλίζει την κάθε λέξη, πρόταση και περαιτέρω νόημα εκβιαστικά για να καταφερει να μην του τα ζαλίζουν γονείς και καθηγητάδες...

Η ιστορία δεν είναι μία...

Τι γίνεται κάθε φορά δεν το ξέρει ένας Θεός αλλά όποιος έχει την υπομονή να σκαλίζει. Άλλος για να μάθει και για να μην πιάνεται κορόιδο και άλλος για να την ξαναγράψει με συγκεκριμένο σκοπό. Ποιον σκοπό; Την εθνοθρησκευτική προπαγάνδα ή σε μετάφραση ότι είμαστε όλοι έλληνες ορθόδοξοι. Δηλαδή ο σκοπός είναι να υποκύψουμε όλοι μας σε αφεντικά, κράτος και παπαδαριά. Από την άλλη όσοι ξαναγράφουν την ιστορία εκτός από τον σκοπό τους έχουν και την τιμή τους όπως θέσεις σε υπουργεία και σχολεία... Βέβαια, ξεχνάμε την μαζικότερη κατηγορία ανθρώπων γύρω μας, αυτούς δηλαδή που δεν θα νοιαστούν ούτε για την ιστορία ούτε για το ρόλο που βαράνε οι ίδιοι στην κοινωνία και θα επαναλαμβάνουν την κάθε μπαρούφα που θα αναμεταδίδει το δελτίο των 8...

Από την δική μας πλευρά, το ιερό κείμενο δεν υπάρχει και έτσι για να έχει γνώμη κανείς πρέπει στρωθεί να την χτίσει... Αν από την άλλη βαριέται (ή συμφωνεί με το σχολείο) πιθανά θα πάει στο κόμμα να του τα πουν καλά βουλώνοντας το στόμα και προσλαμβάνοντας τον στο δημόσιο για 5 μήνες αφού πρώτα ρίξει ενα κουβά σάλιο στο γλείψιμο...Έτσι, εμείς προτείνουμε σε όσους ενδιαφερθούν για το θέμα μια βιβλιογραφία ως μια αρχή για έρευνα και όχι για αποστήθιση. Δικός μας σκοπός είναι η δημιουργία συμπερασμάτων για την ενδυνάμωση της κριτικής μας αντίληψης.

mnimi.netesl@radio-i.org