T. C. ANKARA VALİLİĞİ

İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜEğitim Şube Müdürlüğü

www.asm.gov.tr

MENOPOZ DÖNEMİNDE ve YAŞLILIKTA BESLENME

AMAÇ

Menopoz döneminde ve yaşlılıkta beslenme konusunda bilgi ve tutum kazandırmak.

ÖĞRENİM HEDEFLERİ:

Menopoz döneminin özelliklerini açıklayabilmeli, Menopozda görülen sorunları söyleyebilmeli, Menopoz döneminde beslenmede dikkat edilmesi

gereken ilkeleri söyleyebilmeli. Yaşlılığın tanımını ve yaşlılık döneminde

beslenmenin önemini açıklayabilmeli, Yaşlılıkta beslenmeyi etkileyen etmenleri açıklayabilmeli, Yaşlılık döneminde beslenmede dikkat edilmesi

gereken ilkeleri söyleyebilmeli.

Menopoz Döneminin Özellikleri

Menopoz, kadın yaşamının yumurtlama fonksiyonlarının (âdet görme) sonlandıktan sonraki doğal bir aşamasıdır.

Menopozdaki temel değişiklik, kadınlık hormonu olan östrojenin, yumurtlamanın durması sonucu azalmasıdır.

Menopoz Döneminin Özellikleri

Ülkemizde kadınların menopoza girme yaşı ortalama 45–49 yaşları arasında değişmektedir.

40 yaşından önce:Erken Menopoz

Menopoz dönemimde yeterli ve dengeli beslenme ve fiziksel aktivitenin artırılması ile yaşam kalitesi artırılabilir, beslenmeye bağlı sağlık sorunları önlenebilir.

Menopozda Görülen Sorunlar-I

Ateş basması, terleme, çarpıntı, Uykusuzluk, sinirlilik (ruhsal çöküntü), depresyon,

unutkanlık, hâlsizlik, çabuk sinirlenme, Bazen cinsel istekte (libido) azalma, İdrar kaçırmaya kadar varan idrar yollarında sıklıkla

ortaya çıkan değişiklik, Şişmanlık.

Menopozda Görülen Sorunlar-II

Kemik erimesi (osteoporoz), Damar sertliği (ateroskleroz), Cinsel organlarda çekilme (atrofi), kuruluk, ağrılı

ilişki,

Menopozda görülen en önemli sorun osteoporozdur.

Osteoporoz

Menopozla beraber hızla artan kemik erimesi, kemiklerin güçsüzleşmesi (delikli, zayıf olmasına) ve kırılmaya eğilimli hale gelmesine neden olacak şekilde kemik yoğunluğunun azalmasıdır.

Osteoporozda kemiklerin içi kalsiyum kaybı nedeniyle boşalır, vücudun kemik çatısı zayıflar.

Osteoporoz

Altmış beş yaş üzeri kadın ve erkeklerde kalça, omurga, el bileği ve diğer kemiklere ait kırıklara, boyda kısalmaya, kamburluğa rastlanmaktadır.

Kemik yapısının bozulması sonucu solunum sıkıntısı ortaya çıkar.

Osteoporoz, kadınlarda erkeklerden daha sık görülür.

Osteoporoz

Osteoporoz; Sağlıklı beslenme, Egzersiz, Doktorun önerdiği ilaçların kullanılması ile

tedavi edilebilir.

Osteoporozda En Önemli Risk Etmenleri-I

Kadın olmak, 50 yaşın üzerinde olmak, Menopoza girmiş olmak, Erken menopoza girmek veya yumurtalık

ameliyatı ile menopoza girmek, Erkeklerde erkek cinsiyet hormonunda azalma, Düşük kalsiyum içeren diyetle beslenmek, D vitamini yetersizliği (güneş ışınlarından yeterince

yararlanmamak),

Osteoporozda En Önemli Risk Etmenleri-II

Ailede osteoporoz olması, Kısa boylu, ince yapılı olmak, Beyaz tenli, açık renk gözlü olmak, Sigara içmek, Alkol, kolalı içecek, çay ve kahveyi fazla tüketmek, Bazı ilaçları uzun süre kullanmak, Bazı hastalıkların varlığı (şeker hastalığı, tiroit bezinin

fazla çalışması vb.). Fiziksel aktivitenin az olması,

OSTEOPOROZ(ÖNLENEBİLİR!)

Süt ürünleri tüketilmeli! Yeterli güneş ışığı! Yeterli protein tüketimi! Yeterli fosfor tüketimi! Fiziksel aktivite! Alkol,sigara yok! Bunlara ek olarak:diyetin enerji ve yağ oranına

da dikkat edilmeli!

Menopoz döneminde beslenme neden önemlidir?

Menopoz Döneminde Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler

Yeterli ve dengeli beslenme Kalsiyum tüketimi: Her yaş döneminde yeterli kalsiyum

tüketilmeli, En iyi kaynak süt ve süt ürünleridir. Yeşil yapraklı sebzeler,kurubaklagiller ve

pekmez de kalsiyumdan zengindir.

Menopoz Döneminde Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler

İçme suları: İçme ve kullanma sularında yeterli düzeyde flor

olması,kemik ve diş sağlığını olumlu yönde etkiler. D vitamini ihtiyacı: Güneş ışınlarından uygun ve düzenli yararlanılmalı Kış aylarında:öğle vakitleri, Yaz aylarında:kuşluk ve ikindi vakti güneşlenilmeli

Menopoz Döneminde Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler

Menopozda yağ tüketimine dikkat edilmelidir.

Aşırı protein tüketiminden kaçınılmalıdır. Balık, hindi ve tavuk eti tercih edilmelidir.

Menopoz Döneminde Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler

Posa tüketimi: Orta düzeyde olmalı(20-25 g/gün) Aşırı posa tüketiminden kaçınmalı. Aşırı tuz ve tuzlanmış besin tüketiminden

sakınılmalı, Çünkü aşırı tuz idrarla kalsiyum

atılımını artırır.

Menopoz Döneminde Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler

Düzenli fiziksel aktivite yapılmalıdır. Sigara içilmemelidir. Alkolden sakınılmalıdır. Aşırı zayıflıktan kaçınılmalıdır. Şişmanlıktan kaçınılmalıdır. Aşırı kafein tüketilmemelidir.

YAŞAM BİR SÜREÇTİR!

BEBEKLİK

ÇOCUKLUK

GENÇLİK

GEBELİK

EMZİKLİLİK

MENOPOZ

YAŞLILIK

YAŞLILIKTA BESLENME

YAŞLILIK

Anne karnından başlayarak yaşamın sonlanmasına kadar devam eden doğal bir süreçtir.

YAŞLILIK

YAŞLANMA:Organların işlevlerinde,hücrelerin, dokuların ve organizmaların fizyolojik işlevlerinde oluşan çoklu değişikliklerdir.

65 yaş ve üzeri bireyler “yaşlı” olarak tanımlanmaktadır.

Yaşlılıkta beslenme neden

önemlidir?

Yaşlılıkta Beslenmenin Önemi

Yaşlı bireylerin beslenmesi düzenlenirken; etkileyen etmenler göz önünde bulundurularak enerji ve besin öğelerinin yeterli miktarda alınmasına dikkat edilmelidir.

Böylece, yaşlıların çoğunluğunun enerjik, yaşam dolu ve bağımsız bir yaşam sürdürmeleri kolaylaşır, sağlığı korunur, yaşam kaliteleri ve beklenen yaşam süresi artar.

Yaşlılıkta Beslenmenin Önemi

Beslenme; hastalıkların önlenmesinde, geciktirilmesinde ve tedavi edilmesinde, sakatlıklardan korunmada ve kronik hastalıkların önlenmesinde önemlidir.

Yaşlılıkta Beslenmeyi Etkileyen Etmenler-I

Vücutta meydana gelen değişiklikler Tat ve koku duyusunda, Tükürük salgısında, Mide ve bağırsak fonksiyonlarında vb. azalma. Hastalığa bağlı kullanılan ilaçlar Sosyal ve ekonomik durum Fiziksel ve psikolojik durum

Yaşlılıkta Beslenmeyi Etkileyen Etmenler-II

Kronik hastalıklar Hipertansiyon, Osteoporoz, Diyabet (şeker), Kanser, Unutkanlık ve bunama, Kalp-damar hastalıkları,

YAŞLILIKTA DİYET

Yaşlılıkta diyet bireye özeldir. Yeterli ve dengeli beslenme, düzenli fiziksel

aktivite, alkol ve sigaradan kaçınma yaşam kalitesini artırır.

Yaşlılıkta Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler

Besin çeşitliliği artırılmalı

Öğün sayısı artırılıp,yenen miktar azaltılmalı(az az sık yemeli)böylece sindirim güçlükleri önlenir.

Diyetin enerji içeriği vücut ağırlığını koruyacak şekilde olmalı

Yaşlılıkta Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler

Sıvı miktarı artırılmalı

Tuz miktarı azaltılmalı(böbreklerin yükü hafifletilmiş olur.)

Düşük yağlı ve düşük kolesterollü besinler tüketilmelidir.

Yaşlılıkta Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler

Taze sebze ve meyve tüketimi artırılmalıdır.

Şeker tüketimi azaltılmalıdır.

Posa tüketimi artırılmalıdır. Yeterli posa kabızlığı önler.

Yaşlılıkta Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler

Kalsiyum içeren süt ve süt

ürünlerinin tüketimi artırılmalıdır.

Kızartmalardan kaçınılmalı(kızartmak diyetin enerjisini artırır;sindirimini güçleştirir.)Yemekler suda,fırında veya ızgarada pişirilmeli.

Çay ve kahve tüketimine dikkat,

Yaşlılıkta Beslenmede Dikkat Edilecek İlkeler

Çiğneme güçlüğü olanlara gıdalar yumuşak ve sulu hazırlanmalı.

Ihlamur,taze meyve suları ve ayran tercih edilmeli.

Sigara ve alkol kullanılmamalıdır.

Yaşlılık döneminde önerilen besin grupları ve günlük alım miktarları

Et, yumurta ve kurubaklagiller

Süt ve ürünleri

Taze sebze ve meyveler

Ekmek

Et, yumurta ve kurubaklagiller

Et (tavuk ve balık tercih edilir)

veya Yumurta 1 porsiyon kurubaklagil yemeği

Her gün 2 porsiyon tüketilmelidir.

Süt ve ürünleri

2-3 su bardağı süt veya yoğurt

(az ağlı/yağsız) 1-2 kibrit kutusu beyaz peynir

(tuzu alınmış)

Her gün 3-4 porsiyon

tüketilmelidir.

Taze sebze ve meyveler

3-4 adet meyve 3 porsiyon sebze yemeği

Her gün en az

tüketilmelidir.

Ekmek

4 orta dilim ekmek (kepekli) 1-2 porsiyon pilav- makarna

Her gün 5-6 porsiyon

tüketilmelidir.

ÖZET OLARAK;

Yeterli ve dengeli beslenme önemlidir!

Amaç kişilerin enerjik,yaşam dolu ve bağımsız bir hayat sürmesi

KISACA yaşam kalitesini artırmak!

ÖZET OLARAK;

Fizyolojik değişiklikler, fiziksel, sosyo-ekonomik ve psikolojik nedenler, kronik hastalıklar, ilaç-besin etkileşimi yaşlı bireyin besin tüketimini etkileyebilecek etmenlerdir.

ÖZET OLARAK;

Osteoporoz; menopoz ve yaşlılık dönemi hastalıklarının başında gelmektedir.

Osteoporoz, yaşam kalitesini bozan bir sorundur.

Menopoz ve yaşlılık döneminde yeterli ve dengeli beslenme ilkelerine dikkat edilmelidir.