tài liệu tiếng việt hướng dẫn mapinfo

TÀI LIỆUHƯỚNG DẪN SỬ DỤNG MAPINFO

Để có hướng dẫn chi tiết bằng video bạn có thể tham gia khóa học này

http://www.huytraining.com/course/huong-dan-mapinfo-professional

https://www.microsoft.com/en-us/download/details.aspx?id=21




2

Bấm Next/ Điều User name và Organization (tùy)

Các bước tiếp theo cứ bấm Next theo mặc định không thay đổi gì.

2. Cài xong bạn Thoát chương trình Mapinfo

Copy file Mapinfo professonal v9.0 build 42.exe trong thư mục Crack vào C:\Program

File\Mapinfo\Professional và chạy nó, nhấn Patch và đợi nó chạy xong là ok. Có thể sd

mãi mãi.

(Nhớ tắt phần mềm diệt virus khi crack nhé, chạy file crack ở quyền Admin.)

3. Cài lưới chiếu VN -2000 cho Mapinfo

Giải nén file Project Cuc Dia Chat.rar. Copy file MAPINFOW.PRJ vào C:\Program

File\Mapinfo\Professional, chép đè lên file gốc.

II. Cài đặt Mapinfo v.12

Trường hợp máy tính các bạn cài win 8, 10 hoặc mới hơn.

Sau khi tải về bộ phần mềm, giải nén ra ổ đĩa có các mục sau:

Trang 2

3

B1: Chạy cài đặt ở mục Setup.exe.

Các bước cài đặt hoàn toàn tương

tự, sau khi cài xong các bạn chưa

được mở ngay phần mềm.

B2: Copy 2 file trong thư mục

crack (thuoc), ghi đè vào thư mục

cài đặt của Mapinfo (VD:

C:\Program

Files\MapInfo\Professional). Nhớ

khi windows hỏi có chép đè

Overwrite files không thì chọn chép đè nhé.

B3: Chạy file: MapInfoProfessional12.0.2MaintenanceRelease.exe vừa copy đè ở mục

cài đặt Mapinfo - ở quyền Admin (Chọn chuột phải, Run as admin ….- hình vẽ)

Sau đó nó sẽ tự cài đặt, update…

Đợi quá trình kết thúc là bạn đã crack xong.

- Cài lưới chiếu VN -2000 cho Mapinfo tương tự.

B1

B2

B3

Trang 3

CHÖÔNG II. SÔ BOÄ VEÀ MAPINFO

MapInfo laø moät phaàn meàm nhaèm giuùp chuùng ta xöû lyù baûn ñoà soá cuõng nhö caùc thoângtin lieân quan ñeán ñòa lyù. Tröôùc ñaây xöû lyù baûn ñoà laø moät chöùc naêng chuyeân nghieäp cuûangaønh baûn ñoà hoïc. Vôùi söï ra ñôøi cuûa MapInfo, vieäc xöû lyù baûn ñoà trôû neân moät coâng vieäcmaø moïi ngöôøi ñeàu coù theå laøm ñöôïc. Khoâng nhöõng coù caùc chöùc naêng cuûa baûn ñoà thoângduïng nhö cung caáp thoâng tin ñòa lyù, giuùp ñònh vò trong thöïc ñòa,... MapInfo coøn laø moätphaàn meàm raát maïnh giuùp xöû lyù vaø phaân tích thoâng tin treân baûn ñoà soá. Chöùc naêng naøycuûa MapInfo khieán cho noù trôû thaønh moät heä cô sôû döõ lieäu ñòa lyù. Tính naêng naøy coønñöôïc taêng cöôøng theâm nhôø khaû naêng lieân keát ñöôïc vôùi caùc heä cô sôû döõ lieäu khaùc nhöMicrosoft Access, SQL Server, Oracle,... Söû duïng MapInfo coù theå hoã trôï giaûi quyeátñöôïc nhieàu vaán ñeà thöïc teá moät caùch nhanh choùng vaø chính xaùc.

II.1. SÔ BOÄ VEÀ BAÛN ÑOÀ TRONG MAPINFO

Moät baûn ñoà trong MapInfo bao goàm hai phaàn: phaàn baûn ñoà (hay phaàn ñoà hoïa) vaøphaàn döõ lieäu (hay thoâng tin).

II.1.1. Ñoà hoaï

Phaàn ñoà hoaï cuûa MapInfo laø nhöõng vaät theå ñöôïc bieåu hieän treân maøn hình maùy tínhgioáng nhö baûn ñoà giaáy nhöng coù baûn chaát khaùc. Phaàn ñoà hoaï ñöôïc hieån thò trong cöûasoå baûn ñoà (Map Window). MapInfo söû duïng caùc khaùi nieäm toaùn hoïc ñeå bieåu dieãn caùcchi tieát treân baûn ñoà. Coù ba kieåu khaùi nieäm toaùn hoïc chính ñöôïc söû duïng ñeå xaây döïngbaûn ñoà treân MapInfo (hình I.1):

- Ñieåm: laø moät vaät theå toaùn hoïc khoâng coù kích thöôùc, khoâng coù chieàu daøi, chæ coù toaïñoä (trong moät heä truïc toaï ñoä naøo ñoù). Ngöôøi ta söû duïng vaät theå ñieåm ñeå minh hoïacho moät thaønh phoá, moät traïm xaêng, moät tröôøng hoïc,...Ñieåm ñöôïc töông tröng baèngmoät chaám trong toaùn hoïc. Trong MapInfo, tuyø theo noäi dung cuûa ñieåm ñoù (minh hoïacho caùi gì) maø ngöôøi ta coù theå söû duïng moät trong nhieàu bieåu töôïng khaùc nhau ñeåminh hoaï cho moät ñieåm. Vì vaäy ñieåm trong MapInfo ñöôïc goïi laø bieåu töôïng (sym-bol).

- Ñöôøng: laø moät vaät theå hình hoïc khoâng coù chieàu roäng nhöng coù chieàu daøi. Ñöôøngtrong MapInfo bao goàm caùc thaønh phaàn nhoû ñöôïc goïi laø ñoaïn (segment). Giöõa haiñoaïn lieàn nhau laø noát (node). Caùc ñieåm noát naøy cho pheùp ta chænh söûa caùc ñöôøng.Ñöôøng ñöôïc söû duïng ñeå minh hoïa cho moät con soâng, moät ñöôøng giao thoâng,...

- Vuøng: laø moät vaät theå coù dieän tích. Vuøng cuõng bao goàm caùc thaønh phaàn nhoû laø ñoaïn

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

Trang 4

http://www.pdffactory.com

vaø caùc ñieåm noát nhöng ñoaïn ñaàu tieân vaø ñoaïn cuoái cuøng gaëp nhau neân taïo ra moätñöôøng kheùp kín vaø phaàn phía trong ñöôøng ranh giôùi ñoù coù dieän tích. Vuøng coù chu vilaø ñöôøng giôùi haïn ranh giôùi cuûa vuøng ñoù. Vuøng thöïc chaát laø moät hình ña giaùc. Vuøngñöôïc söû duïng ñeå minh hoaï cho moät quaän, moät tænh, moät caùi ao,...

Caùc thoâng tin ñoà hoaï treân MapInfo ñöôïc goïi laø caùc vaät theå (object).Ngöôøi laøm baûn ñoà soá caàn phaûi bieát caùch vi tính hoaù (hay soá hoaù) nhöõng thoâng tin

ñòa lyù töø baûn ñoà giaáy vaøo baûn ñoà soá sao cho ñuùng caùch. Ví duï nhö khi noùi ñeán moät caùiao coù theå “nhìn” thaáy (töùc laø thaáy ñöôïc baèng maét thöôøng treân baûn ñoà giaáy hình daïngcuûa caùi ao, ôû moät tyû leä naøo ñoù), thì ta soá hoaù noù thaønh moät vuøng, nhöng khi laøm moätbaûn ñoà coù tyû leä raát nhoû thì ta khoâng theå nhìn thaáy hình daïng caùi ao ñoù, thì caùi ao ñoùneân ñöôïc minh hoïa thaønh moät ñieåm. Töông töï nhö vaäy, moät con ñöôøng treân moät baûnñoà tyû leä nhoû thì ñöôïc minh hoïa baèng kieåu ñöôøng nhöng ñoái vôùi baûn ñoà coù tyû leä raát lôùnthì con ñöôøng ñoù seõ coù chieàu roäng, luùc ñoù ta laïi phaûi minh hoïa con ñöôøng ñoù baèng moätvaät theå kieåu vuøng. Hoaëc ví duï nhö treân baûn ñoà nöôùc Vieät Nam, caùc thaønh phoá ñöôïcbieåu thò baèng nhöõng caùi chaám, töùc laø ñieåm nhöng khi xem xeùt moät thaønh phoá ôû tyû leälôùn hôn nhieàu thì thaønh phoá ñoù laïi laø moät vuøng.

Phaàn ñoà hoaï trong MapInfo ñöôïc quaûn lyù theo lôùp (layer), coù nghóa laø caùc thoâng tinñòa lyù ñöôïc toå chöùc theo töøng nhoùm, ví duï nhö treân baûn ñoà moät thaønh phoá, ta coù lôùpñöôøng xaù, lôùp quaän, lôùp ñòa danh, lôùp soâng suoái,.. Nhôø khaû naêng naøy maø ta coù theå hieånthò thoâng tin theo yù muoán. Khi muoán söû duïng nhöõng thoâng tin naøo ta coù theå môû nhöõnglôùp thoâng tin ñoù ra. Cöûa soå baûn ñoà coù theå chöùa moät hay nhieàu lôùp baûn ñoà ñang ñöôïcmôû. Neáu caùc lôùp baûn ñoà thuoäc cuøng moät vò trí ñòa lyù thì coù theå hieån thò choàng leân nhau.Ta coù theå hình dung moãi lôùp baûn ñoà nhö laø moät tôø giaáy kính (transparency) coù hình veõvaø baûn ñoà gioáng nhö nhieàu tôø giaáy kính choàng leân nhau ñeå taïo ra moät caùi nhìn cuoáicuøng. Caùc lôùp baûn ñoà ñöôïc saép xeáp theo thöù töï treân döôùi, coù nghóa laø lôùp ôû döôùi bò lôùp

Hình I.1. Caùc kieåu vaät theå ñoà hoaï chính trong MapInfo


Trang 5


ôû treân che khuaát nhöõng phaàn chung. Ngoaøi ra phía treân cuøng caùc lôùp baûn ñoà ñöôïc môûluoân luoân coù moät lôùp maëc ñònh ñöôïc goïi laø lôùp Cosmetic (Cosmetic Layer). Lôùp naøygioáng nhö moät lôùp nhaùp, ta coù theå ñaùnh daáu chænh söûa vaøo lôùp naøy vaø theâm bôùt caùcvaät theå ñoà hoaï vaøo noù nhöng khoâng aûnh höôûng ñeán caùc lôùp baûn ñoà khaùc ôû döôùi. Nhöõngvaät theå ñöôïc veõ theâm vaøo lôùp baûn ñoà naøy coù theå ñöôïc löu vaøo nhöõng lôùp baûn ñoà ñangñöôïc môû hoaëc ñöôïc löu thaønh moät lôùp baûn ñoà rieâng. Lôùp Cosmetic coøn ñöôïc söû duïngtrong vieäc trình baøy baûn ñoà khi in aán, ví duï nhö theâm caùc chi tieát ñeå trình baøy baûn ñoà.Caùc vaät theå trong lôùp naøy khoâng coù phaàn döõ lieäu.

II.1.2. Döõ lieäu

Ngoaøi phaàn vaät theå ñoà hoaï, baûn ñoà soá trong MapInfo coøn coù döõ lieäu ñöôïc hieån thòtrong moät cöûa soå ñöôïc goïi laø cöûa soå Browser (cöûa soå döõ lieäu). Döõ lieäu trong MapInfohieån thò treân moät baûng vaø chuùng ñöôïc caáu truùc theo kieåu döõ lieäu töông töï caùc kieåu döõlieäu khaùc nhö Excel, Access,... Ngoaøi ra MapInfo cuõng coù theå môû caùc döõ lieäu khaùc. Tacoù theå môû moät taäp tin Excel hay Access trong MapInfo vaø xöû lyù chuùng nhö nhöõng baûngdöõ lieäu bình thöôøng cuûa MapInfo.

Moãi cöûa soå döõ lieäu coù theå hieån thò thoâng tin cuûa moät lôùp baûn ñoà hay moät phaàn cuûamoät lôùp baûn ñoà. Cöûa soå naøy bao goàm caùc oâ gioáng nhö baûng tính Excel. Caùc oâ ñöôïcxeáp theo chieàu doïc ñöôïc goïi laø tröôøng (field) hay coät (column). Moãi coät hieån thò moät loaïithuoäc tính cuûa vaät theå treân baûn ñoà soá, ví duï ñoái vôùi baûn ñoà caùc tænh cuûa Vieät Nam chaúnghaïn, ta coù theå coù caùc coät teân tænh, dieän tích tænh, chu vi tænh, daân soá,... Moãi moät coät coùmoät ñònh daïng khaùc nhau tuyø theo noäi dung chöùa trong coät ñoù. Ta coù theå theâm hay bôùttröôøng cuõng nhö thay ñoåi ñònh daïng caùc tröôøng. Teân tröôøng khoâng hieån thò tieáng Vieätñöôïc neân khi taïo tröôøng ta khoâng ñöôïc goõ daáu tieáng Vieät vaøo teân tröôøng. Treân cuøngcöûa soå döõ lieäu coù tieâu ñeà coät (in ñaäm), töùc teân tröôøng. Caùc haøng trong cöûa soå döõ lieäuñöôïc goïi laø baûn ghi (record). Beân traùi moãi haøng coù moät oâ vuoâng. Khi söû duïng coâng cuïchoïn, ta coù theå nhaép chuoät leân oâ vuoâng ñoù ñeå choïn baûn ghi ñoù. Khi ñöôïc choïn, oâ vuoângbieán thaønh maøu ñen. Moãi moät baûn ghi lieân keát vôùi moät vaät theå ñoà hoaï treân cöûa soå baûnñoà, hay noùi caùch khaùc moãi vaät theå ñoà hoïa treân cöûa soå baûn ñoà coù thoâng tin naèm treânmoät haøng trong cöûa soå döõ lieäu. Vaät theå ñoà hoaï vaø döõ lieäu laø hai thaønh phaàn thoáng nhaátcuûa moät baûn ñoà soá trong MapInfo. Neáu môû cöûa soå ñoà hoaï vaø cöûa soå döõ lieäu cuûa moätlôùp baûn ñoà cuøng moät luùc thì khi söû duïng coâng cuï choïn, ta coù theå nhaép chuoät leân choïnmoät vaät theå ñoà hoaï treân cöûa soå baûn ñoà. Khi moät vaät theå treân cöûa soå baûn ñoà ñöôïc choïnthì baûn ghi töông öùng trong cöûa soå döõ lieäu cuõng ñöôïc choïn vaø ngöôïc laïi.

Neáu ta quan nieäm baûn ñoà soá nhö laø caùc lôùp vaät theå ñoà hoaï thì cöûa soå döõ lieäu laøthoâng tin cuûa vaät theå treân baûn ñoà. Neáu ta quan nieäm baûn ñoà soá nhö laø moät cô sôû döõlieäu thì caùc vaät theå ñoà hoaï treân moät lôùp baûn ñoà laø moät “coät”, ñöôïc goïi laø “coät vaät theå”(object column hay obj column), vì coät ñoù khoâng hieån thò ñöôïc trong cöûa soå döõ lieäu neânñöôïc hieån thò rieâng trong cöûa soå baûn ñoà. Vì MapInfo quan nieäm baûn ñoà soá nhö moät côsôû döõ lieäu vôùi caùc vaät theå trong cöûa soå baûn ñoà ñöôïc coi laø moät “coät” neân moät baûn ñoàcuõng ñöôïc goïi laø moät baûng (table). MapInfo söû duïng thuaät ngöõ naøy ñeå chæ caû döõ lieäulaãn ñoà hoaï (“coät” vaät theå) trong moät baûn ñoà soá. Moät baûng cuûa MapInfo coù theå khoâng coù“coät” vaät theå. Luùc ñoù chuùng hoaøn toaøn gioáng nhö moät cô sôû döõ lieäu bình thöôøng, kieåudöõ lieäu cuûa Excel hay Access. Cöûa soå döõ lieäu coù theå laø döõ lieäu nguyeân thuyû cuûaMapInfo (native) hay döõ lieäu cuûa coù caùc ñònh daïng khaùc (nhö Excel, Access,..) nhöngñöôïc ñaêng kyù vaøo MapInfo.

Nhöõng tính chaát lieân quan ñeán ñoà hoaï cuûa baûn ñoà soá ñöôïc xöû lyù trong cöûa soå baûn


Trang 6


ñoà. Nhöõng thoâng tin lieân quan ñeán döõ lieäu (teân, daân soá, thuoäc tính, ñaëc ñieåm,...) ñöôïcxöû lyù trong caùc tröôøng cuûa cöûa soå döõ lieäu. Nhöõng thoâng tin veà döõ lieäu naøy coù theå ñöôïcñöa leân baûn ñoà baèng moät soá leänh khaùc nhau ñeå minh hoaï laøm roõ baûn ñoà luùc trình baøybaûn ñoà ñeå in hoaëc tieán haønh phaân tích nhö moät heä cô sôû döõ lieäu bình thöôøng vaø keátquaû phaân tích cuõng coù theå ñöôïc phaûn aùnh treân cöûa soå baûn ñoà. Ngöôïc laïi, moät soá thoângtin treân baûn ñoà coù theå ñöôïc caäp nhaät vaøo döõ lieäu baèng moät soá leänh. Tuyø nhu caàu ngöôøiduøng coù theå môû cöûa soå baûn ñoà hay cöûa soå döõ lieäu hay caû hai. Ngoaøi ra coøn coù moät soáloaïi cöûa soå khaùc trong MapInfo maø ta seõ xem xeùt trong caùc chöông sau.

Töø phaàn naøy trôû ñi, ta seõ duøng töø baûng ñeå chæ moät baûng cuûa MapInfo (coù theå baogoàm caû phaàn döõ lieäu laãn phaàn ñoà hoaï hay chæ coù phaàn döõ lieäu), lôùp (hay lôùp baûn ñoà)ñeå ñeà caäp ñeán phaàn ñoà hoïa cuûa baûng MapInfo trong cöûa soå baûn ñoà (“coät” vaät theå),baûng döõ lieäu ñeå chæ ñeà caäp ñeán phaàn döõ lieäu cuûa moät baûng MapInfo.

II.2. GIAO DIEÄN CUÛA MAPINFO

Khi khôûi ñoäng MapInfo, treân maøn hình coù caùc thaønh phaàn chính sau:

- Menu chính: goàm caùc menu leänh chính cuûa MapInfo laø File, Edit, Tools, Object,Query, Table, Options, Map/Browse (hay moät menu khaùc, tuyø vaøo cöûa soå naøoñang ñöôïc kích hoaït), Window, Help.

- Thanh coâng cuï: Coù 3 thanh coâng cuï chính laø Standard, Main, Drawing.

Thanh coâng cuï Standard goàm caùc leänh thöôøng ñöôïc söû duïng trong caùc menuchính.

Thanh coâng cuï Main goàm 23 nuùt leänh lieân quan ñeán caùc thaønh phaàn chính cuûa moätbaûn ñoà soá nhö leänh choïn, chænh thieát laäp cöûa soå baûn ñoà, bieåu ñoà/ñoà thò, kieåm soaùt lôùp,...

Thanh coâng cuï Drawing bao goàm caùc nuùt leänh lieân quan ñeán vieäc veõ vaø chænh söûaphaàn ñoà hoaï cuûa baûn ñoà.

Ngoaøi ra neáu coù caøi ñaët DBMS (MapInfo phieân baûn 6 trôû leân) hay ODBC (MapInfophieân baûn 5) thì coøn moät thanh coâng cuï nöõa laø DBMS (hay ODBC). Ñaây laø thanh coângcuï cho pheùp lieân keát vaø thao taùc vôùi döõ lieäu cuûa caùc heä döõ lieäu khaùc nhö Access, SQLServer,...

Döôùi cuøng cöûa soå MapInfo laø thanh Traïng thaùi (Status Bar). Thanh naøy cho bieátthoâng tin cuõng nhö tình traïng cuûa cöûa soå ñang ñöôïc kích hoaït.

Ta haõy môû moät baûng coù baûn ñoà ra laø baûn ñoà caùc tænh cuûa Vieät Nam. Baûng naøy coùteân laø cac_tinh. Caùch môû nhö sau:

- Khôûi ñoäng MapInfo, cöûa soå Quick Start hieän ra

- Choïn Open a Table > Open, vaøo thö muïc coù chöùa taäp tin cac_tinh.tab vaø choïn noùroài choïn Open.

Ta seõ thaáy cöûa soå baûn ñoà ñöôïc môû ra. Ñeå thaáy cöûa soå döõ lieäu, ta choïn Window >New Browser Window, cöûa soå döõ lieäu cuûa baûn ñoà cac_tinh ñöôïc môû ra (hình I.2).

Ta coù theå môû nhieàu cöûa soå khaùc nhau cuøng moät luùc trong MapInfo. Tuy nhieân vaøomoät thôøi ñieåm chæ coù moät cöûa soå ñöôïc kích hoaït. Cöûa soå ñöôïc kích hoaït laø cöûa soå coùmaøu xanh treân thanh tieâu ñeà (maøu maëc ñònh, maøu naøy coù theå khaùc tuyø thieát laäp maøutreân heä ñieàu haønh), nhöõng cöûa soå khoâng ñöôïc kích hoaït coù maøu xaùm. Ta kích hoaït moät


Trang 7


Hình I.2. Maøn hình MapInfo ôû cheá ñoä thöôøng söû duïng nhaát

Thanh coâng cuï Standard

Thanh coâng cuï Main

Thanh coâng cuï Drawing

Menu chính

Cöûa soå Döõ lieäu

Cöûa soå Baûn ñoà

Cöûa soå chính cuûa MapInfo

Thanh Traïng thaùi


Trang 8


cöûa soå baûn ñoà baèng caùch nhaép chuoät vaøo thanh tieâu ñeà cuûa cöûa soå ñoù hoaëc töø menuchính choïn Window > <teân cöûa soå>. Nhöõng thao taùc ta thöïc hieän chæ taùc ñoäng leân cöûasoå naøo ñang ñöôïc kích hoaït. Cöûa soå ñöôïc kích hoaït luoân luoân naèm treân cuøng.

ÔÛ goùc treân beân phaûi cuûa moãi cöûa soå cuõng coù 3 nuùt gioáng nhö 3 nuùt cuûa baát kyø cöûasoå naøo trong heä ñieàu haønh Window, ñoù laø thu nhoû , phoùng to vaø taét cöûa soå .Löu yù laø nuùt taét cöûa soå trong MapInfo chæ taét cöûa soå ñoù ñi chöù caùc taäp tin baûn ñoà haydöõ lieäu treân cöûa soå ñoù thì khoâng. Muoán ñoùng hoaøn toaøn moät baûng cuûa MapInfo thì taphaûi duøng leänh File > Close Table.

II.2.1. Menu chính cuûa MapInfo

Tröôùc khi tìm hieåu veà caùch söû duïng MapInfo, chuùng ta caàn xem xeùt sô qua yù nghóamenu chính vaø caùc thanh coâng cuï cuûa MapInfo.

II.2.1.1. Menu File

Bao goàm caùc leänh sau (hình II.3):

- New Table: Laø leänh taïo moät baûng môùi, töông ñöông nuùt leänh New Table treân

thanh coâng cuï Standard. Khi choïn leänh naøy MapInfo seõ hieån thò caùc hoäp thoaïi qua

nhieàu böôùc ñeå giuùp ta taïo moät baûng môùi. Nhöõng leänh naøy chuû yeáu lieân quan ñeán

vieäc taïo caùc tröôøng vaø xaùc ñònh heä quy chieáu (neáu coù phaàn baûn ñoà) cho moät baûngmôùi. Baûng ñöôïc taïo ra môùi nhö vaäy khoâng coù vaät theå treân baûn ñoà vaø vaø chöa coù

thoâng tin trong döõ lieäu. Xem chi tieát caùch taïo baûng môùi trong phaàn ///.

- Open Table: Môû moät baûng MapInfo, töông ñöông nuùt leänh Open Table treânthanh coâng cuï Standard.

- Open DBMS Table: Môû moät baûng lieân quan ñeán moät cô sôû döõ lieäu naèm ngoaøi

MapInfo, töông ñöông nuùt leänh Open DBMS Table treân thanh coâng cuï DBMS.

Ñaây laø phaàn tuyø choïn khi caøi ñaët MapInfo. Leänh naøy chæ coù khi ta caøi ñaët DBMS.Xem trong phaàn ///.

- Open Workspace: Môû moät taäp tin workspace (khoâng gian laøm vieäc) cuûa MapInfo. Xinxem tieáp phaàn döôùi.

- Close Table: Ñoùng moät baûng. Khi ñang môû nhieàu baûng moät luùc, seõ coù moät hoäp thoaïihieän ra hoûi ñoùng baûng naøo. Neáu baûng caàn ñoùng coù chænh söûa thì MapInfo hieän ramoät hoäp thoaïi nöõa hoûi coù muoán löu nhöõng chænh söûa khoâng, xem tieáp phaàn döôùi.

- Close all: Ñoùng taát caû caùc baûng ñang môû. Neáu coù moät baûng naøo ñöôïc chænh söûanhöng chöa ñöôïc löu MapInfo seõ hieån thò hoäp thoaïi Save Modified Table Data vaølieät keâ laàn löôït nhöõng baûng chöa ñöôïc löu. Ta coù theå löu baûng baèng caùch choïn nuùtSave. Neáu khoâng muoán löu nhöõng thay ñoåi treân moät baûng naøo ñoù thì ta nhaán nuùtDiscard. Neáu khoâng muoán löu taát caû nhöõng baûng ñaõ coù chænh söûa hay thay ñoåi thìta choïn Discard All.


Trang 9


- Close DBMS Connection: ñoùngmoät lieân keát DBMS (cô sôû döõlieäu beân ngoaøi). Neáu moät baûngcuûa cô sôû döõ lieäu ngoaøiMapInfo ñang ñöôïc môû thì takhoâng theå duøng leänh naøy.

- Save Table: Löu nhöõng thayñoåi treân baûng, töông ñöôngnuùt leänh Save Table treânthanh coâng cuï Standard. Khichoïn leänh naøy, MapInfo hieänra moät hoäp thoaïi lieät keâ danhsaùch nhöõng baûng coù thay ñoåinhöng chöa ñöôïc löu, ta choïnbaûng naøo muoán löu vaø nhaánnuùt Save.

- Save Copy As: Löu moät baûngthaønh moät baûng khaùc.

- Save Query: Löu moät Query(keát quaû cuûa moät pheùp truyvaán, tìm kieám hay moät pheùpchoïn naøo ñoù) thaønh moät baûngrieâng.

- Save workspace: Löu work-space. Noùi moät caùch noâm nathì workspace laø nhöõng gì tañang laøm treân MapInfo. Ví duïnhö khi ñang trình baøy baûn ñoà maø dôû dang chöa xong, ta coù theå duøng leänh löu work-space ñeå löu laïi tình traïng dôû dang ñoù roài ñoùng MapInfo, taét maùy tính hoaëc laøm coângvieäc khaùc. Khi khôûi ñoäng laïi MapInfo vaø môû workspace ñoù ra, taát caû nhöõng gì tañang laøm dôû dang seõ ñöôïc phuïc hoài laïi nguyeân traïng vaø ta coù theå tieáp tuïc coâng vieäcmaø khoâng phaûi baét ñaàu laïi töø ñaàu. Workspace ñöôïc söû duïng chuû yeáu trong vieäc trìnhbaøy baûn ñoà cuõng nhö khi phaân tích döõ lieäu. Ta coù theå löu bao nhieâu workspace cuõngñöôïc. Workspace khoâng laøm thay ñoåi noäi dung baûng cuûa MapInfo.

- Save Window as: Löu cöûa soå ñang ñöôïc kích hoaït thaønh moät taäp tin hình aûnh.

- Revert Table: Huyû boû nhöõng thay ñoåi ñaõ ñöôïc thöïc hieän nhöng chöa ra leänh löu.

- Run MapBasic Program: chaïy moät chöông trình MapBasic, töông ñöông vôùi nuùt leänhRun MapBasic Program Button neáu ta môû thanh coâng cuï Tools ra. MapBasiclaø moät phaàn meàm cho pheùp ta taïo theâm chöùc naêng cho MapInfo ngoaøi nhöõng chöùcnaêng ñaõ coù saün cuûa chöông trình chính. Khi caøi ñaët MapInfo, moät soá chöông trìnhMapBasic ñöôïc tích hôïp saün vaøo MapInfo. Nhöõng chöông trình naøy naèm trong thömuïc MapInfo\Professional\Tools. Xem theâm trong phaàn Phuï Luïc.

Hình II.3. Menu File


Trang 10


- Page Set Up: Ñònh daïng trang in.

- Print: In moät cöûa soå cuûa MapInfo, töông ñöông nuùt leänh Print Window Buttontreân thanh coâng cuï Standard.

- Exit: Thoaùt khoûi MapInfo, töông ñöông vôùi toå hôïp phím <Alt>+<F4>.

II.2.1.2. Menu EditMenu naøy cho pheùp thöïc hieän caùc leänh lieân quan ñeán vieäc chænh söûa caùc vaät theå

hay döõ lieäu cuõng nhö xem thoâng tin (hình I.4).

- Undo: huyû boû moät leänh vöøa ñöôïc thöïc hieän, töông ñöông vôùi nuùt leänh Undo Button

treân thanh coâng cuï Standard. Leänh Undo naøy chæ hieän ra khi ta vöøa thöïc hieän

moät thay ñoåi naøo ñoù treân baûn ñoà. Leänh naøy hieän chung vôùi teân leänh vöøa ñöôïc thöïc

hieän giuùp ta nhôù laïi mình vöøa laøm gì. Ví duï neáu ta veõ theâm (Add) moät vaät theå vaøo

baûn ñoà thì leänh hieän ra seõ laø Undo Add. Khi ñaõ choïn leänh naøy thì leänh Undo seõ

chuyeån thaønh Redo (laøm laïi).

- Cut: xoaù moät/nhieàu baûn ghi hay moät/nhieàu vaät theå ñoà hoaï ñang ñöôïc choïn, töông

ñöông vôùi nuùt leänh Cut Button treân thanh

coâng cuï Standard. Ñoái vôùi döõ lieäu, leänh naøy

xoaù ñi (caùc) haøng ñöôïc choïn. Ñoái vôùi phaàn

baûn ñoà cuûa MapInfo, ta coù theå xoaù moät hay

nhieàu vaät theå ñoà hoaï treân baûn ñoà sau khi choïn

chuùng. Löu yù raèng ñoái vôùi caùc vaät theå ñoà hoïa

treân baûn ñoà, leänh naøy chæ coù taùc duïng khi lôùp

baûn ñoà coù chöùa vaät theå ñang ñöôïc choïn ôû cheá

ñoä chænh söûa. Xem theâm trong Chöông X,

Kieåm soaùt Lôùp. Phaàn bò caét seõ ñöôïc xoaù vaø

ñöa vaøo boä nhôù taïm (clipboard) chöù chöa bò xoaù hoaøn toaøn. Khi xoaù moät vaät theå ñoà

hoaï treân baûn ñoà thì haøng töông öùng treân baûng döõ lieäu cuõng bò xoaù vaø ngöôïc laïi.

Haøng bò xoaù ñoåi thaønh maøu xaùm vaø khoâng coøn döõ lieäu.

- Copy hay Copy Map Window: moät trong hai leänh naøy hieån thò tuyø theo cöûa soå naøo

ñang ñöôïc môû hay ñang ñöôïc kích hoaït (neáu coù nhieàu cöûa soå ñang môû), töông

ñöông vôùi nuùt leänh Copy Button treân thanh coâng cuï Standard. Neáu cöûa soå döõ

lieäu cuûa moät lôùp baûn ñoà ñang ñöôïc môû thì leänh Copy hieän leân. Neáu cöûa soå baûn ñoà

ñang ñöôïc kích hoaït thì leänh Copy Map Window hieän leân. Phoái hôïp hai leänh Copy

Hình 1.4. Menu Edit


Trang 11


Map Window vaø Paste seõ cho keát quaû töông töï leänh Clone View treân menu Map.

Xem tieáp trong phaàn Menu Map.

- Paste: daùn. Leänh naøy cho pheùp daùn (hay chuyeån) nhöõng gì ñaõ ñöôïc caét (trong leänh

Cut) hay sao (trong leänh Copy) leân baûng döõ lieäu hay leân baûn ñoà, töông ñöông vôùi

nuùt leänh Paste Button treân thanh coâng cuï Standard.

- Clear: xoaù vaät theå ñoà hoaï hay baûn ghi ñang ñöôïc choïn. Leänh naøy khoâng ñöa thoângtin bò xoaù vaøo boä nhôù taïm (maát haún).

- Clear Map Object Only: ñoái vôùi moät baûng vöøa coù vaät theå ñoà hoaï (baûn ñoà) vöøa coù döõlieäu, ta coù theå choïn leänh naøy ñeå chæ xoaù caùc vaät theå ñoà hoïa maø giöõ laïi nguyeân döõlieäu. Luùc naøy “baûng” cuûa MapInfo laø moät baûng thöïc söï (chæ coøn döõ lieäu chöù khoângcoøn “baûn ñoà” nöõa).

- Reshape: chænh söûa hình daïng vaät theå. Ñaây laø leänh duøng ñeå chænh söûa hình daïng

caùc vaät theå ñoà hoaï baèng caùch chænh söûa caùc noát cuûa chuùng. Leänh naøy chæ coù yù nghóa

treân caùc vaät theå kieåu ñöôøng vaø vuøng. Ñoái vôùi vaät theå kieåu ñieåm, noù khoâng coù taùc

duïng. Leänh naøy chæ hieän roõ khi naøo vaät theå ñöôïc choïn naèm trong moät lôùp ñang ôû

cheá ñoä chænh söûa. Khi choïn vaät theå ñoù roài choïn nuùt naøy, caùc noát cuûa vaät theå ñoù hieän

leân, ta coù theå duøng nuùt leänh choïn ñeå di chuyeån caùc noát cuõng nhö theâm/bôùt caùc noátñeå thay ñoåi hình daïng cuûa vaät theå. Leänh naøy töông ñöông vôùi nuùt leänh ReshapeButton treân thanh coâng cuï Drawing.

- New Row: theâm moät haøng môùi vaøo baûng döõ lieäu cuûa MapInfo. Leänh naøy chæ hieän roõkhi naøo cöûa soå döõ lieäu ñöôïc kích hoaït. Haøng môùi seõ ñöôïc cheøn vaøo cuoái baûng döõlieäu. Neáu ta choïn haøng ñoù vaø baét ñaàu veõ moät vaät theå ñoà hoaï môùi trong lôùp baûn ñoàñoù thì vaät theå môùi töï ñoäng lieân keát vôùi haøng ñoù.

- Get Info: xem thoâng tin trong baûng döõ lieäu cuûa vaät theå ñöôïc choïn. Leänh naøy ñöôïcsöû duïng baèng caùch choïn noù roài nhaép chuoät leân vaät theå ñoà hoaï treân cöûa soå baûn ñoà,caùc thoâng tin trong baûng döõ lieäu cuûa vaät theå ñoù seõ ñöôïc hieån thò trong hoäp thoaïi InfoTool. Leänh naøy töông ñöông vôùi nuùt leänh Info Button treân thanh coâng cuï Main.

II.2.1.3. Menu ToolsMenu Tools cho pheùp thieát laäp cheá ñoä khôûi ñoäng vaø chaïy caùc öùng duïng cuûa

MapBasic, caùc leänh chuyeån ñoåi ñònh daïng baûn ñoà soá cuõng nhö moät soá leänh lieân quanñeán caùc thoâng tin treân internet hay caùc ñòa chæ web (hình I.5).

- Crystal Reports: cho pheùp môû hay taïo moät Baùo caùo Crystal veà thoâng tin trong moätbaûng MapInfo.

- Tool Manager: quaûn lyù caùc chöông trình MapBasic. Leänh naøy cho pheùp ñieàu chænhcheá ñoä khôûi ñoäng cuûa nhöõng chöông trình MapBasic vaø coù theå ñaêng kyù theâm öùngduïng MapBasic (ví duï nhö moät chöông trình MapBasic do ta töï vieát chaúng haïn).


Trang 12


- Arclink: laø phaàn lieân quan ñeán vieäc chuyeån ñoåi giöõacaùc baûn ñoà soá cuûa ArcInfo vaø MapInfo.

- MetaData Browser Launcher: khôûi ñoäng moät lieânkeát vaøo internet vaø giuùp tìm kieám caùc baûn ñoà soá coùtreân maïng. Ñoái vôùi nöôùc ta, leänh naøy khoâng coù yùnghóa gì nhieàu vì caùc baûn ñoà soá cuûa nöôùc ta chöañöôïc thöông maïi hoaù roäng raõi treân maïng.

- Universal Translator: laø trình öùng duïng cho pheùpdòch caùc baûn ñoà soá töø caùc phaàn meàm laøm baûn ñoàsoá khaùc sang MapInfo hay ngöôïc laïi. Trình öùng duïng naøy hoã trôï dòch moät soá kieåubaûn ñoà soá khaùc phoå bieán nhö ñònh daïng AutoCAD , ESRI Shape (Arcview),Integraph/Microstation Design.

Löu yù raèng tuyø theo bao nhieâu trình MapBasic ñang ñöôïc khôûi ñoäng maø menu naøycoù theå thay ñoåi. Ví duï neáu ta khôûi ñoäng trình veõ thöôùc tyû leä thì treân cöûa soå menu naøyseõ coù theâm moät haøng nöõa cuûa öùng duïng naøy.

II.2.1.4. Menu ObjectsMenu Objects goàm caùc leänh chænh söûa vaät theå ñoà

hoïa treân cöûa soå baûn ñoà. Caùc leänh trong menu naøykhoâng coù taùc duïng leân kyù töï, ví duï nhö khi moät cöûa soådöõ lieäu ñöôïc kích hoaït chaúng haïn thì caùc leänh trongmenu naøy bò môø ñi (hình I.6).

- Set Target: thieát laäp “muïc tieâu”. Moät hay nhieàu vaättheå coù theå ñöôïc bieán thaønh “muïc tieâu” vaø caùc leänhñi sau seõ taùc duïng leân (caùc) vaät theå ñang laø muïctieâu ñoù. Vaät theå kieåu ñieåm vaø kieåu kyù töï khoâng theåñöôïc thieát laäp laøm muïc tieâu. Muoán thieát laäpmoät/nhieàu vaät theå laøm muïc tieâu, tröôùc heát ta phaûiduøng coâng cuï choïn treân thanh coâng cuï Main ñeåchoïn moät/nhieàu vaät theå ñoù sau ñoù môùi choïnObjects > Set Target. (Caùc) vaät theå chæ coù theå ñöôïcthieát laäp laø muïc tieâu khi lôùp baûn ñoà chöùa (caùc) vaättheå ñoù ôû cheá ñoä chænh söûa. Vaät theå ñang ñöôïc thieátlaäp laø muïc tieâu seõ ñöôïc ñaùnh daáu ñeå phaân bieätñöôïc vôùi nhöõng vaät theå khaùc treân cöûa soå baûn ñoà.

- Clear Target: huyû thieát laäp muïc tieâu. Khi caùc vaättheå ñang ñöôïc thieát laäp laø muïc tieâu, choïn leänh naøyseõ traû caùc vaät theå ñoù veà tình traïng bình thöôøng.

- Combine: nhaäp vaät theå. Ta coù theå duøng coâng cuï choïn ñeå choïn hai hay nhieàu vaät theåvaø duøng leänh naøy ñeå nhaäp chuùng thaønh moät vaät theå. Khi goäp vaät theå ñoà hoïa treânbaûn ñoà, ta coù moät soá tuyø choïn ñeå goäp döõ lieäu cuûa caùc vaät theå ñoù. Xem chi tieát trongChöông V, muïc V.2.1 vaø Chöông XVII, muïc XVII.3.3.1.

- Split: Caét moät hay nhieàu vaät theå. Muoán caét moät hay nhieàu vaät theå thì (caùc) vaät theåñoù phaûi ñöôïc thieát laäp laø “muïc tieâu” tröôùc. Tieáp theo ta phaûi choïn moät/nhieàu vaät theåcaét roài sau ñoù môùi thöïc hieän leänh naøy.

Hình I.6. Menu Objects

Hình I.5. Menu Tools


Trang 13


- Erase: Xoaù moät phaàn (hay toaøn boä) moät hay nhieàu vaät theå. Phaàn bò xoaù laø phaàn giao(phaàn chung) vôùi moät hay nhieàu vaät theå caét. (Caùc) vaät theå bò xoùa phaûi ñöôïc thieát laäplaø “muïc tieâu” tröôùc ñoù. Caùch thöïc hieän töông töï leänh Split.

- Erase Outside: xoaù phaàn khoâng chung (naèm ngoaøi) cuûa moät hay nhieàu vaät theå. Phaànbò xoaù laø phuû ñònh cuûa phaàn giao (phaàn khoâng chung) vôùi (caùc) vaät theå caét. (Caùc)vaät theå chòu taùc ñoäng cuûa leänh naøy phaûi ñöôïc thieát laäp laø “muïc tieâu”. Caùch thöïc hieäntöông töï leänh Split.

- Overlay nodes: taïo ñieåm chung (noát) giöõa moät hay nhieàu vaät theå ñöôïc thieát laäp laø“muïc tieâu” vôùi moät hay nhieàu vaät theå ñang ñöôïc choïn. Noát ñöôïc taïo thaønh treân (caùc)vaät theå ñöôïc thieát laäp laø muïc tieâu.

Caùc leänh ôû treân khoâng coù taùc duïng leân vaät theå kieåu ñieåm vaø vaät theå caét (cutter) phaûilaø vaät theå kieåu vuøng.

- Buffer: taïo vuøng ñeäm cho moät hay nhieàu vaät theå ñang ñöôïc choïn. Leänh naøy taïo ramoät hay nhieàu vaät theå kieåu vuøng bao xung quanh (caùc) vaät theå ñöôïc choïn vôùi baùnkính vuøng ñeäm do ta xaùc ñònh. Ví duï ta choïn moät ñieåm töôïng tröng cho moät thaønhphoá vaø chaïy leänh taïo vuøng ñeäm vôùi baùn kính laø 5 km thì MapInfo seõ veõ moät voøngtroøn xung quanh thaønh phoá ñoù vôùi baùn kính laø 5 km.

- Convex Hull: leänh naøy taïo ra moät ña giaùc loài chaïy quanh caùc noát ngoaøi cuøng cuûanhöõng vaät theå ñöôïc choïn. Leänh naøy coù theå ñöôïc hình dung nhö laø caêng moät daâycao su chaïy bao xung quanh caùc coïc. Vì laø ña giaùc loài neân vuøng taïo thaønh seõ khoângcoù goùc trong naøo lôùn hôn 180 ñoä. Leänh naøy chæ coù taùc duïng khi naøo (caùc) vaät theåñoà hoïa ñöôïc choïn chöùa ít nhaát 3 noát khoâng thaúng haøng.

- Enclose: taïo ra (caùc) vuøng töø caùc ñöôøng caét nhau kheùp kín.

- Check Regions: Trong quaù trình soá hoaù caùc thoâng tin kieåu vuøng, ta coù theå soá hoaù loãi(caùc vuøng khoâng khít nhau, daãn ñeán vieäc tính toaùn sai sau naøy). Leänh naøy giuùp kieåmtra loãi sau khi soá hoaù caùc vaät theå vuøng.

- Smooth: laø leänh “bo troøn” goùc cuûa caùc vaät theå kieåu ñöôøng. Leänh naøy naén troøn caùcñoaïn cuûa ñöôøng thaønh caùc cung (arc) tieáp tuyeán vôùi goùc nhoû giöõa hai ñoaïn cuûañöôøng. Ñaây chæ laø leänh giuùp hieån thò vaät theå kieåu ñöôøng sao cho chuùng troâng “troøntròa” hôn maø thoâi. Caùc pheùp tính toaùn (veà ñòa lyù) vaãn caên cöù treân vaät theå goác.

- Unsmooth: khöû taùc duïng “bo troøn” cuûa leänh Smooth.

- Convert to Region: laø leänh ñoåi vaät theå kieåu ñöôøng thaønh vaät theå kieåu vuøng.

- Convert to Polyline: laø leänh ngöôïc laïi, ñoåi vaättheå kieåu vuøng thaønh vaät theå kieåu ñöôøng.

Ta seõ xem xeùt chi tieát nhöõng öùng duïng cuûacaùc leänh naøy trong vieäc soá hoaù baûn ñoà vaø chænhsöûa vaät theå trong Chöông V.

II.2.1.5. Menu Query

Menu naøy bao goàm caùc leänh lieân quan ñeánvieäc truy vaán, choïn, tìm thoâng tin trong caùcbaûng MapInfo (hình I.7). Hình I.7. Menu Query


Trang 14


- Select: choïn vaät theå/döõ lieäu trong moät baûng. Khi duøng leänh naøy ta phaûi ñöa ra ñieàukieän ñeå MapInfo thöïc hieän pheùp choïn. Neáu cöûa soå baûn ñoà vaø cöûa soå Browser cuûamoät lôùp cuøng môû thì caû döõ lieäu laãn vaät theå ñoà hoaï thoaû ñieàu kieän ñeàu ñöôïc choïn.

- SQL Select: cuõng laø moät leänh choïn nhöng SQL Select coù caáu truùc leänh phöùc taïp hônñoàng thôøi noù cho pheùp ta choïn döõ lieäu maïnh hôn so vôùi leänh Select. Veà nguyeân taécthì leänh naøy cuõng töông töï nhö SQL cuûa caùc heä cô sôû döõ lieäu khaùc. SQL laø chöõ vieáttaét cuûa Structrured Query Language (Ngoân ngöõ Truy vaán coù Caáu truùc).

- Select All: choïn taát caû moät baûng (hay lôùp) naøo ñoù ñang ñöôïc môû. Thoâng thöôøng khimôû nhieàu lôùp baûn ñoà khaùc nhau thì lôùp naøo naèm treân seõ ñöôïc choïn. Maëc ñònh thìcoù moät lôùp hieän ra sau leänh naøy cho pheùp ta choïn nhanh maø khoâng phaûi vaøo hoäpthoaïi Select All.

- Unselect All: Khöû choïn nhöõng vaät theå hay baûn ghi ñang ñöôïc choïn.

- Find: tìm kieám. Leänh naøy cho pheùp ta tìm kieám moät vaät theå naøo ñoù treân baûn ñoà vaøñaùnh daáu noù laïi. Ta chæ coù theå söû duïng leänh naøy neáu baûng ñöôïc ñaùnh daáu laøIndexed. Xem theâm trong Chöông XVII.

- Find Selection: di chuyeån noäi dung trong cöûa soå baûn ñoà hay cöûa soå döõ lieäu ñeå hieånthò moät/nhieàu vaät theå/baûn ghi ñang ñöôïc choïn. Ví duï ta coù theå choïn moät hay nhieàubaûn ghi treân cöûa soå döõ lieäu cuûa moät baûng nhöng khoâng thaáy chuùng treân baûn ñoà vìbaûn ñoà coù ñoä phoùng ñaïi quaù lôùn, duøng leänh naøy seõ giuùp thay ñoåi cöûa soå baûn ñoà ñeåhieån thò (caùc) vaät theå ta ñang choïn trong cöûa soå döõ lieäu. Ngöôïc laïi neáu ta choïn moätvaät theå treân cöûa soå baûn ñoà nhö khoâng thaáy baûn ghi ñoù ñöôïc choïn trong baûng döõlieäu, ta cuõng coù theå duøng leänh naøy ñeå cöûa soå Browser chuyeån ñeán haøng coù vaät theåta ñang choïn.

- Calculate Statistics: leänh naøy thöïc hieän moät soá tính toaùn thoáng keâ treân döõ lieäu cuûamoät tröôøng trong moät baûng hay cuûa caùc vaät theå ñöôïc choïn trong moät baûng naøo ñoù.Calculate Statistics chæ coù taùc duïng khi naøo baûng ñöôïc choïn chöùa caùc tröôøng kieåusoá. Chi tieát leänh naøy ñöôïc trình baøy trong Chöông XVII, muïc XVII.3.2.

II.2.1.6. Menu Table

Menu naøy bao goàm caùc leänh lieân quan ñeáncaùc döõ lieäu cuûa caùc lôùp baûn ñoà cuûa MapInfo ñoàngthôøi coù caùc leänh lieân quan ñeán caùc döõ lieäu ngoaøiMapInfo. Menu naøy cuõng coù moät soá leänh chænhsöûa aûnh queùt ñaõ ñaêng kyù vaøo MapInfo (hình II.8).

- Update Column: caäp nhaät coät. Leänh naøy chopheùp caäp nhaät thoâng tin trong baûng döõ lieäu cuûaMapInfo baèng bieåu thöùc hay baèng giaù trò töø moätbaûng döõ lieäu khaùc.

- Append Rows to Table: cho pheùp noái caùc haøngcuûa moät baûng hay moät döõ lieäu khaùc vaøo moätbaûng ñöôïc choïn.

Xem chi tieát hai leänh treân trong Chöông XVII, muïc XVII.3.

- Geocode: maõ ñòa hoaù. Maõ ñòa hoaù laø moät leänh duøng ñeå hieån thò thoâng tin cuûa moätbaûng döõ lieäu khaùc leân baûn ñoà. Baûng khaùc naøy coù theå laø moät baûng cuûa MapInfo hay

Hình II.8. Menu Table


Trang 15


moät baûng khoâng phaûi MapInfo (Excel, Access,...). Neáu laø moät baûng khoâng phaûiMapInfo ta phaûi môû noù ra tröôùc baèng leänh Open Table ñeå ñaêng kyù noù vaøo MapInfo.Maõ ñòa hoaù ñaùnh daáu treân baûn ñoà nhöõng ñieåm lieân keát vôùi baûng thöù hai baèng caùchso saùnh thoâng tin giöõa lôùp baûn ñoà cuûa MapInfo vôùi döõ lieäu caàn ñöôïc maõ ñòa hoaù.Hai baûng ñöôïc so saùnh phaûi coù chung moät coät hoaëc phaûi ñöôïc ñaùnh soá thöù töï nhönhau. Caùc baûn ghi (haøng) trong baûng caàn xöû lyù coù theå khoâng ñöôïc maõ ñòa hoaù heát.Leänh maõ ñòa hoaù coù theå ñöôïc chaïy töï ñoäng (Automatic) hay chaïy theo kieåu töôngtaùc (Interactive). Chi tieát veà leänh naøy ñöôïc trình baøy trong Chöông XVI.

- Create Points: laø leänh taïo caùc ñieåm treân baûn ñoà töø hai coät toïa ñoä coù trong baûng caànñöôïc chaám ñieåm. Baûng caàn taïo ñieåm coù theå laø baûng cuûa MapInfo hay baûng ñònhdaïng khaùc. Neáu khoâng phaûi laø baûng cuûa MapInfo thì baûng ñoù phaûi ñöôïc môû ra trongMapInfo baèng leänh Open Table tröôùc (xem theâm trong phaàn sau). Neáu muoán thöïctaäp leänh naøy treân moät baûng MapInfo coù vaät theå ñoà hoaï thì ta neân sao löu baûn ñoà caànthöïc taäp thaønh moät baûng khaùc vì leänh naøy laøm thay ñoåi vaät theå ñoà hoaï treân moät lôùpbaûn ñoà cuûa MapInfo ñaõ coù caùc vaät theå ñoà hoaï. Chi tieát leänh naøy ñöôïc trình baøy trongChöông XVI.

- Combine Objects using Column: ñaây laø leänh nhaäp caùc vaät theå laïi theo döõ lieäu trongcoät. Ta phaûi chæ ñònh coät naøo ñöôïc söû duïng ñeå laøm goäp vaät theå. Nhöõng vaät theå naøocoù chung giaù trò trong coät ñöôïc chæ ñònh seõ bò goäp laïi thaønh moät vaät theå. Neân sao löuthaønh moät lôùp baûn ñoà khaùc tröôùc khi thöïc taäp phaàn naøy.

- Import: Nhaäp. Leänh naøy cho pheùp nhaäp caùc taäp tin coù ñònh daïng khaùc vaøo MapInfo.Caùc ñònh daïng taäp tin coù theå nhaäp ñöôïc vaøo MapInfo laø MapInfo Interchange (*.mif),AutoCAD DXF (*.dxf), MapInfo DOS MBI (*.mbi), MapInfo DOS MMI (*.mmi),MapInfo DOS Image (*.img).

- Export: Xuaát. Leänh naøy xuaát döõ lieäu trong baûng MapInfo sang moät ñònh daïng khaùc.Caùc ñònh daïng ñöôïc hoã trôï laø MapInfo Interchange (*.mif), Delimited ASCII (*.txt),AutoCAD DXF (*.dxf) vaø dBASE DBF (*.dbf).

- Maintenance: Chænh söûa caáu truùc baûng döõ lieäu cuûa MapInfo nhö theâm tröôøng, thayñoåi thuoäc tính, kích thöôùc tröôøng,... Ngoaøi ra coøn coù moät soá leänh khaùc nhö xoaù baûng,“ñoùng goùi” baûng, ñoåi teân baûng. Leänh naøy cuõng coù theâm nhöõng leänh khaùc lieân quanñeán caùc baûng DBMS (xem phaàn treân, menu File).

- Raster: Leänh naøy cho pheùp ñieàu chænh aûnh queùt (aûnh raster) trong MapInfo. Ta coùtheå ñieàu chænh ñoä töông phaûn cuõng nhö ñoä saùng cuûa aûnh queùt ñaõ ñöôïc môû trongMapInfo. Noù cuõng cho pheùp ta thay ñoåi ñaêng kyù toaï ñoä aûnh queùt trong MapInfo.Xem theâm trong Chöông II.

Chi tieát caùc leänh Maintenance vaø Raster ñöôïc trình baøy trong Chöông XVII.

II.2.1.7. Menu Options

Menu naøy goàm caùc leänh veà ñònh daïng kieåu vaät theå ñoà hoaï trong MapInfo, caùc leänhhieån thò caùc cöûa soå vaø caùc thanh coâng cuï vaø nhöõng thieát laäp caùc tuyø choïn cuûa chöôngtrình chính cuûa MapInfo (hình II.9).

- Line Style: chænh kieåu ñöôøng, töông ñöông vôùi nuùt leänh Line Style Button treânthanh coâng cuï Drawing. Kieåu ñöôøng maëc ñònh khi khôûi ñoäng MapInfo laø ñöôøng lieàn,


Trang 16


maøu ñen, neùt daøy 1 pixel.

- Region Style: chænh kieåu vuøng, töông ñöôngvôùi nuùt leänh Region Style Button treânthanh coâng cuï Drawing. Kieåu vuøng maëc ñònhlaø ranh giôùi coù ñöôøng lieàn maøu ñen, neùt daøy1 pixel vaø neàn traéng.

- Symbol Style: chænh kieåu ñieåm (bieåu töôïng),

töông ñöông vôùi nuùt leänh Symbol Style Button

treân thanh coâng cuï Drawing. Kieåu ñieåm

maëc ñònh laø hình ngoâi sao maøu ñen, kích

thöôùc 12 point.

- Text Style: ñieàu chænh kieåu chöõ, töôngñöông vôùi nuùt leänh Text Style Button treân

thanh coâng cuï Drawing. Kieåu chöõ maëc ñònh laø Arial, côõ chöõ 10 point.

- Toolbar: Cho pheùp baät/taét vaø ñieàu chænh cheá ñoä hieån thò caùc thanh coâng cuï chínhcuûa MapInfo.

- Show/Hide Theme Legend Window: baät/taét cöûa soå chuù giaûi. Leänh naøy chæ coù yù nghóakhi ta ñaõ taïo chuù giaûi töø leänh Create Legend hay chaïy leänh Create Thematic Map.Neáu khoâng thì cöûa soå chuù giaûi cuõng môû ra nhöng khoâng coù noäi dung.

- Show/Hide Statistics Window: baät/taét cöûa soå thoáng keâ. Cöûa soå naøy thoáng keâ caùc giaùtrò toång (Sum) vaø trung bình (Average) töø caùc tröôøng kieåu soá cuûa nhöõng vaät theå ñangñöôïc choïn.

- Show/Hide MapBasic Window: baät/taét cöûa soå MapBasic, töông ñöông vôùi nuùt leänhShow/Hide MapBasic Window Button neáu ta môû thanh coâng cuï Tools. Khi thöïc

hieän caùc leänh cuûa MapInfo, neáu môû cöûa soå naøy ra, ta seõ thaáy ñöôïc caùch thöùc

MapInfo thöïc hieän caùc leänh cuûa ta vì nhöõng leänh ñoù ñöôïc vieát thaønh töøng doøng leänh

treân cöûa soå naøy.

- Show/Hide Status Bar: baät/taét thanh traïng thaùi ôû döôùi cuøng soå chính cuûa MapInfo.

- Custom Colors: cho pheùp taïo theâm maøu theo yù muoán cuûa ngöôøi duøng. Neáu ñaùnhdaáu choïn vaøo Save color thì maøu ñöôïc choïn seõ ñöôïc löu laïi treân baûng choïn maøucuûa MapInfo.

- Preferences: cho pheùp ñieàu chænh nhöõng thieát laäp khaùc nhau theo yù muoán cuûa ngöôøiduøng MapInfo, ví duï nhö choïn thö muïc löu caùc taäp tin baûn ñoà cuûa MapInfo, thö muïclöu caùc taäp tin workspace, choïn maùy in, ñieàu chænh cöûa soå baûn ñoà,cöûa soå chuùgiaûi,...Chi tieát caùch söû duïng nhöõng tuyø choïn naøy ñaõ ñöôïc trình baøy trong ChöôngI.

II.2.1.8. Menu Map

Hình II.9. Menu Options


Trang 17


Menu naøy bao goàm caùc leänh lieân quan ñeán cöûa soå baûn ñoà (hình II.10).

- Layer Control: Kieåm soaùt lôùp, töông ñöông vôùi nuùt leänh Layer Control Buttontreân thanh coâng cuï Main. Leänh naøy cho pheùp ta ñieàu chænh vieäc hieån thò hay taét caùc

lôùp ñang môû, baät moät lôùp naøo ñoù sang cheá ñoä chænh söûa, theâm moät lôùp ñaõ môû vaøo

cöûa soå baûn ñoà, daùn nhaõn cho caùc vaät theå treân baûn ñoà,...Xem chi tieát trong ChöôngX.

- Create 3D Map: Taïo baûn ñoà 3 chieàu töø moät taäp tin grid (löôùi). Taäp tin grid naøy ñöôïctaïo ra baèng leänh Create Thematic Map. Xem chi tieát trong Chöông XIII, muïcXIII.2.6.

- Create Thematic Map: Taïo baûn ñoà chuû ñeà.Leänh naøy noùi moät caùch noâm na laø “toâ maøu”cho baûn ñoà theo caùc giaù trò coù trong tröôøng döõlieäu cuûa baûn ñoà hay caùc soá lieäu ngoaøi lieân keátvôùi baûn ñoà, ñoàng thôøi laøm chuù giaûi cho vieäc toâmaøu ñoù. Xem chi tieát trong Chöông XIII.

- Modify Thematic Map: Thay ñoåi, ñieàu chænhbaûn ñoà chuû ñeà ñöôïc taïo thaønh trong leänh treân.

- Create Legend: Laøm chuù giaûi cho baûn ñoà. Xemchi tieát trong Chöông XIII, muïc XIII.1.2.2.

- Change view: Thay ñoåi tyû leä cuûa baûn ñoà baèngcaùch naïp thoâng soá. Chi tieát ñöôïc trình baøytrong Chöông XI, muïc XI.3.1.

- Clone View: sao ra moät cöûa soå baûn ñoà môùi töømoät cöûa soå baûn ñoà ñang ñöôïc kích hoaït.

- Previous View: quay trôû laïi cheá ñoä hieån thòtröôùc ñoù cuûa cöûa soå baûn ñoà ñang ñöôïc kíchhoaït.

- View Entire Layer: thay ñoåi tyû leä cuûa baûn ñoàsao cho coù theå nhìn thaáy heát caùc vaät theå trongmoät hay taát caû caùc lôùp baûn ñoà ñang môû trong cöûa soå ñoù.

- Clear Custom Labels: xoaù caùc nhaõn ñöôïc taïo ra moät caùch thuû coâng.

- Save Cosmetic Objects: löu laïi caùc vaät theå ñöôïc veõ treân lôùp Cosmetic thaønh moät lôùpmôùi hay löu vaøo moät lôùp baûn ñoà ñang môû. Xem theâm veà lôùp Cosmetic trong ChöôngX.

- Clear Cosmetic Layer: xoaù boû caùc vaät theå ñöôïc taïo ra treân lôùp Cosmetic.

- Set Clip Region: Thieát laäp vuøng caét, töông ñöông vôùi nuùt leänh Set Clip Region Button

treân thanh coâng cuï Main. Leänh naøy cho pheùp ta chæ hieån thò baûn ñoà trong giôùi

haïn cuûa vuøng ñöôïc choïn. Sau khi ñaõ choïn vuøng caét ta coù theå baät cheá ñoä naøy leân

hay khoâng ñoàng thôøi cuõng coù theå thay ñoåi vuøng caét neáu muoán. Xem chi tieát trong

Hình II.10. Menu Map


Trang 18


Chöông X, muïc X.1.2.

- Clip Region On/Off: baät/taét vuøng caét, laø On khi ñaõ coù vuøng caét vaø chöa baät leân, Off

khi vuøng caét ñaõ ñöôïc baät leân, töông ñöông vôùi nuùt leänh Clip Region On/Off Button

treân thanh coâng cuï Main. Xem chi tieát trong Chöông X, muïc X.1.2.

- Digitizer Setup: ñaây laø phaàn lieân quan ñeán vieäc ñieàu chænh thieát bò soá hoaù. Thieát bòsoá hoaù (Digitizer) hay baøn soá hoaù (Digitizing Table) laø moät thieát bò ñöôïc noái vaøo maùytính. Noù cho pheùp ta ñöa baûn ñoà giaáy vaøo thieát bò naøy vaø can laïi baûn ñoà giaáy ñoù.Quaù trình can laïi baûn ñoà treân baøn soá hoaù cuõng ñöôïc sao laïi trong MapInfo. Coângvieäc naøy goïi laø soá hoaù baûn ñoà. Tuy nhieân baøn soá hoaù laø moät thieát bò ñaét tieàn maø chæcoù nhöõng cô quan chuyeân duïng môùi duøng. Cuoán saùch naøy ñeà caäp ñeán moät phöôngphaùp phoå thoâng hôn laø soá hoaù baûn ñoà tröïc tieáp treân MapInfo baèng aûnh queùt. Vôùiphöông phaùp naøy moïi ngöôøi ñeàu coù theå söû duïng ñöôïc MapInfo ñeå soá hoaù baûn ñoà.

- Options: ñieàu chænh caùc tuyø choïn trong cöûa soå baûn ñoà cuûa MapInfo.Ta coù theå thayñoåi ñôn vò toaï ñoä, khoaûng caùch, dieän tích,... cuõng nhö cheá ñoä cöûa soå baûn ñoà phoùngto, thu nhoû,..., caùch thöùc hieån thò thoâng tin treân cöûa soå baûn ñoà,...

II.2.1.9. Menu WindowMenu naøy cho pheùp ta môû hay ñieàu chænh cheá ñoä hieån thò cuûa caùc cöûa soå ñang

ñöôïc môû.

- New Browser Window: môû moät cöûa soå döõ lieäu môùi, töông ñöông vôùi nuùt leänh NewBrowser Button treân thanh coâng cuï Standard. Cöûa soå môùi naøy coù theå laø toaøn

boä baûng döõ lieäu cuûa moät lôùp baûn ñoà hoaëc moät phaàn döõ lieäu cuûa moät baûng tuyø thuoäc

vaøo pheùp choïn ñöôïc thöïc hieän tröôùc ñoù.

- New Map Windows: môû moät cöûa soå baûn ñoà môùi, töông ñöông vôùi nuùt leänh NewMapper Button treân thanh coâng cuï Standard. Cöûa soå baûn ñoà môùi naøy coù theå

laø toaøn boä caùc vaät theå ñoà hoaï cuûa moät lôùp naøo ñoù hoaëc moät phaàn caùc vaät theå ñoà

hoaï cuûa moät baûng, tuyø thuoäc vaøo

leänh choïn tröôùc ñoù.

- New Graph Window: thöïc hieän

leänh veõ bieåu ñoà/ñoà thò, töông

ñöông nuùt leänh New GrapherButton treân thanh coâng cuï

Standard. Chi tieát leänh naøy ñöôïc

trình baøy trong Chöông XV.

- New Redistrict Window: thöïc hieänleänh phaân chia nhoùm (Redistrict), Hình I.11. Menu Window


Trang 19


töông ñöông vôùi nuùt leänh New Redistricter Button treân thanh coâng cuï

Standard. Chi tieát ñöôïc trình baøy trong Chöông XIV.

- Redraw Window: veõ laïi cöûa soå ñang ñöôïc kích hoaït. Leänh naøy töông töï nhö leänh laømtöôi maøn hình (refresh) cuûa heä ñieàu haønh nhöng chæ taùc ñoäng leân cöûa soå baûn ñoà maøthoâi.

- Tile Windows: Saép xeáp taát caû caùc cöûa soå ñang môû sao cho chuùng ñeàu ñöôïc hieån thòtreân maøn hình.

- Cascade Windows: Saép xeáp taát caû caùc cöûa soå ñang môû sao cho tieâu ñeà cuûa chuùngñeàu coù theå nhìn thaáy ñöôïc.

- Arrange Icons: Saép xeáp laïi caùc nuùt leänh.

Phaàn döôùi cuøng cuûa menu Window lieät keâ danh saùch caùc cöûa soå ñang ñöôïc môûtrong MapInfo.

II.2.1.10. Menu Help

Menu naøy laø phaàn trôï giuùp cuûa MapInfo (hình II.12).

- MapInfo Help Topics: khôûi ñoäng phaàn giuùp ñôõ cuûa MapInfo.

- MapInfo on the Web: khôûi ñoäng lieân keát vaøo trang web cuûa MapInfo. Trang web naøycoù ñòa chæ laø httt://www.mapinfo.com.

- MapIndo Data Products on the Web: khôûi ñoäng lieân keát internet vaøo trang web coùcaùc saûn phaåm cuûa MapInfo.

- MapInfo Data and Solutions for Europe: töông töï nhö treân nhöng lieân keát vaøo trangweb coù caùc thoâng tin veà chaâu AÂu.

- About MapInfo: Giôùi thieäu phieân baûn cuõng nhö soá ñaêng kyù baûn quyeàn vaø caùc thoângtin lieân quan ñeán phaàn meàm MapInfo ñang ñöôïc söû duïng.

II.2.2. Thanh coâng cuï Standard

Thanh coâng cuï naøy goàm coù caùc nuùt leänhsau (tính töø traùi sang phaûi, hình II.13):1 - New Table Button: taïo baûng môùi, töông

ñöông leänh File > New Table.2 - Open Table Button: môû moät baûng,

töông ñöông leänh File > Open Table.3 - Save Table Button: löu moät baûng, töông

ñöông leänh File > Save Table.4 - Print Window Button: in moät cöûa soå ñang ñöôïc kích hoaït.5 - Cut Button: Caét moät hay nhieàu vaät theå hay döõ lieäu ñang ñöôïc choïn. Vaät theå bò

caét ñöôïc ñöa vaøo boä nhôù taïm; töông töï leänh Edit > Cut.6 - Copy Button: löu moät hay nhieàu vaät theå (hay döõ lieäu) ñang ñöôïc choïn vaøo boä nhôù

taïm; töông ñöông leänh Edit > Copy.

Hình II.12. Menu Help


Trang 20


7 - Paste Button: daùn moät hay nhieàu vaät theå hay döõ lieäu bò caét baèng leänh Cut hayñöôïc löu baèng leänh Copy vaøo cöûa soå ñang ñöôïc kích hoaït; töông ñöông leänh Edit> Paste.

8 - Undo Button: huyû boû moät leänh vöøa thöïc hieän; töông ñöông leänh Edit > Undo.9 - New Browser Button: môû moät cöûa soå döõ lieäu môùi; töông ñöông leänh Window >

New Browser Window.10 - New Mapper Button: môû moät cöûa soå baûn ñoà môùi; töông ñöông leänh Window >

New Mapper Window.11 - New Grapher Button: thöïc hieän leänh veõ bieåu ñoà/ñoà thò; töông ñöông leänh Window

> New Graph Window.12 - New Layout Button: môû moät cöûa soå trình baøy môùi; töông ñöông leänh Window >

New Layout Window.13 - New Redistricter Button: thöïc hieän leänh phaân chia nhoùm; töông ñöông leänh

Window > New Redistrict Window.14 - Help Button: Giuùp ñôõ. Khi nhaép chuoät vaøo nuùt leänh naøy, con troû chuoät bieán thaønh

hình con troû vaø daáu chaám hoûi. Nhaép chuoät leân noäi dung naøo trong MapInfo seõhieån thò noäi dung giuùp ñôõ lieân quan ñeán phaàn ñoù.

II.2.3. Thanh coâng cuï Main

Thanh coâng cuï Main (hình II.14) coù caùc nuùt leänh sau:

1 - Select Button: Nuùt leänh choïn duøng ñeå choïn vaät theå treân cöûa soå baûn ñoà, baûn ghitreân cöûa soå Browser hay caùc noäi dung treân moät soá cöûa soå khaùc. Nuùt naøy ñöôïc söûduïng phoái hôïp vôùi phím <Shift> ñeå choïn nhieàu vaät theå hay nhieàu baûn ghi moät luùc.Neáu nhieàu vaät theå ñang ñöôïc choïn, giöõ phím <Shift> vaø nhaép chuoät leân vaättheå/baûn ghi naøo seõ khöû choïn noù.

2 - Marquee Select Button: choïn theo hình chöõ nhaät, laø coâng cuï choïn baèng caùch reâchuoät treân vuøng muoán choïn. Khi reâ chuoät vuøng ñöôïc veõ laø hình chöõ nhaät vaø khithaû chuoät nhöõng vaät theå naèm trong hình chöõ nhaät ñöôïc choïn.

3 - Radius Select Button: choïn theo hình troøn, laø coâng cuï choïn baèng caùch reâ chuoät,khi reâ chuoät moät hình troøn ñöôïc taïo thaønh vaø khi thaû chuoät ra taát caû nhöõng vaät theånaèm trong voøng troøn ñoù seõ ñöôïc choïn.

4 - Polygon Select Button: choïn baèng caùch veõ moät vuøng, laø coâng cuï choïn baèng caùchveõ moät vuøng, nhöõng vaät theå naèm trong vuøng ñoù seõ ñöôïc choïn.

5 - Boundary Select Button: laø coâng cuï choïn baèng caùch nhaép chuoät leân moät vuøng ñaõcoù treân moät lôùp baûn ñoà ñaõ coù, nhöõng vaät theå naèm trong vuøng ñoù nhöng thuoäc moätlôùp khaùc seõ ñöôïc choïn.

6 - Unselect All Button: khöû choïn taát caû nhöõng vaät theå hay baûn ghi ñang ñöôïc choïn

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14Hình II.13. Thanh coâng cuï Standard


Trang 21


7 - Graph Select Button: choïn moät giaù trò treân bieåu ñoà. Ñoáivôùi nhöõng bieåu ñoà ñöôïc taïo ra khoâng döïa vaøo nhöõnggiaù trò trong baûng döõ lieäu thì nuùt naøy khoâng hoaït ñoäng.

8 - Zoom-in Button: phoùng to baûn ñoà baèng caùch nhaépchuoät hay reâ chuoät choïn moät vuøng. Moãi laàn nhaép chuoätbaûn ñoà seõ phoùng to ra gaáp ñoâi.

9 - Zoom-out Button: töông töï nuùt Zoom-in nhöng laø nuùt thunhoû. Moãi laàn nhaép chuoät baûn ñoà thu nhoû laïi moät nöûa.

10- Change View Button: Thay ñoåi tyû leä vaø vò trí baûn ñoàbaèng caùch naïp giaù trò.

11- Grabber Button: nuùt coâng cuï naøy duøng ñeå di chuyeånbaûn ñoà. Muoán di chuyeån baûn ñoà, ta nhaép chuoät choïnnuùt naøy, di chuyeån chuoät laïi cöûa soå baûn ñoà, reâ chuoät thìbaûn ñoà seõ di chuyeån.

12- Info Tool Button: xem thoâng tin cuûa moät vaät theå treânbaûn ñoà baèng caùch nhaép chuoät choïn vaät theå ñoù treân cöûasoå baûn ñoà.

13- Hot Link Button: môû moät taäp tin hay moät ñòa chæ treânmaïng khaùc ñöôïc lieân keát vôùi vaät theå treân baûn ñoà haybaûn ghi trong cöûa soå Browser thoâng qua vieäc thieát laäpñöôøng daãn trong moät tröôøng cuûa baûng MapInfo. Xemchi tieát trong Chöông X, muïc X.7.2.

14- Label Button: nuùt naøy duøng ñeå daùn nhaõn thuû coâng caùc vaät theå treân cöûa soå baûn ñoàbaèng döõ lieäu töø baûng. Xem chi tieát trong Chöông X, muïc X.5.4.

15- Drag Map Window Button: Cho pheùp keùo moät cöûa soå baûn ñoà hieän haønh sang moätphaàn meàm khaùc (chöùc naêng OLE). Muoán thöïc hieän ñieàu naøy ta phaûi môû hai cöûasoå ñoàng thôøi, cöûa soå MapInfo vaø cöûa soå phaàn meàm kia, Word chaúng haïn, roài choïnnuùt naøy, ñeå con troû chuoät treân cöûa soå baûn ñoà, reâ chuoät sang cöûa soå kia. Baûn ñoàseõ ñöôïc cheøn vaøo vò trí cuûa con troû chuoät treân phaàn meàm kia.

16- Layer Control Button: töông töï leänh Map > Layer Control, cho pheùp vaøo hoäp thoaïikieåm soaùt lôùp. Chi tieát hoäp thoaïi kieåm soaùt lôùp ñöôïc trình baøy trong Chöông X.

17- Ruler Button: ño khoaûng caùch treân baûn ñoà baèng caùch di chuyeån chuoät vaø nhaépchuoät. Khoaûng caùch ñöôïc tính laø ñoä daøi caùc ñoaïn thaúng noái töø vò trí nhaép chuoätnaøy sang vò trí nhaép chuoät khaùc. Khi choïn nuùt leänh naøy cöûa soå Ruler môû ra vaøthoâng tin veà khoaûng caùch hieån thò trong ñoù, thoâng tin naøy thay ñoåi khi ta di chuyeånvaø nhaép chuoät.

18- Show/Hide Legend Button: baät/taét cöûa soå chuù giaûi. Xem theâm trong Chöông XIII,muïc XIII.1.2.2.

19- Show/Hide Statistics Button: baät/taét cöûa soå thoáng keâ, cöûa soå naøy hieån thò giaù tròtoång (Sum) vaø trung bình (Average) trong caùc tröôøng kieåu soá cuûa caùc vaät theå ñangñöôïc choïn.

20- Set Target District Button: thieát laäp nhoùm chöùa vaät theå ñöôïc choïn treân cöûa soå baûnñoà thaønh moät nhoùm muïc tieâu trong cöûa soå Districts Browser.

1

3

5

7

8

10

12

14

16

18

20

22

2

4

6

9

11

13

15

17

19

21

23

Hình II.14. Thanhcoâng cuï Main


Trang 22


21- Assign Selected Objects Button: gaùn nhöõng vaät theå ñöôïc choïn vaøo nhoùm muïc tieâu.

Chi tieát hai nuùt leänh 20 vaø 21 ñöôïc trình baøy trong Chöông XIV.

22- Clip Region On/Off Button: baät/taét cheá ñoä caét vuøng.

23- Set Clip Region Button: thieát laäp vuøng caét.

Chi tieát hai nuùt leänh 22 vaø 23 ñöôïc trình baøy trong Chöông X, muïc X.1.2.

II.2.4. Thanh coâng cuï Drawing

Ñeå söû duïng ñöôïc caùc nuùt leänh naøy, phaûi coù moät lôùp baûn ñoà ñang ôû cheá ñoä chænhsöûa. Caùc nuùt leänh naøy chæ coù taùc duïng treân cöûa soå baûn ñoà. Thanh coâng cuï naøy goàm16 nuùt leänh (hình II.15) vôùi yù nghóa nhö sau:

1- Symbol Button (Nuùt veõ bieåu töôïng): veõ moät ñieåm treân baûn ñoà. Caùch veõ: choïn nuùtnaøy roài nhaép chuoät leân vò trí muoán chaám bieåu töôïng. Bieåu töôïng ñöôïc taïo thaønh laøbieåu töôïng maëc ñònh hình ngoâi sao maøu ñen, côõ 12, tröø khi tröôùc ñoù ta ñaõ chænhbieåu töôïng sang kieåu khaùc.

2- Line Button (Nuùt leänh veõ ñöôøng thaúng): laø nuùt leänh veõñöôøng thaúng. Caùch laøm: choïn nuùt coâng cuï naøy, nhaépchuoät traùi taïi vò trí baét ñaàu vaø reâ chuoät ñeán ñieåm keátthuùc roài thaû phím chuoät traùi ra.

3- Polyline Button (Nuùt leänh veõ ñöôøng gaáp khuùc): veõ moätñöôøng gaáp khuùc treân cöûa soå baûn ñoà. Ñaây laø nuùt leänhñöôïc söû duïng nhieàu nhaát trong veõ ñöôøng. Caùch veõ:Choïn nuùt leänh naøy, di chuyeån chuoät laïi cöûa soå baûnñoà, con troû chuoät bieán thaønh hình daáu coäng, nhaépchuoät taïi vò trí muoán baét ñaàu veõ, di chuyeån chuoät roàilaïi nhaép chuoät ñeå taïo ra moät ñoaïn, thöïc hieän töôngtöï cho ñeán khi veõ heát ñöôøng caàn veõ. Nhaép chuoät ñuùptaïi vò trí keát thuùc ñeå chaám döùt ñöôøng veõ hay nhaépchuoät moät laàn taïi vò trí keát thuùc roài nhaán phím <Esc>.

4- Arc Button (Nuùt leänh veõ moät cung): Nuùt leänh naøy chopheùp ta veõ moät cung. Caùch veõ töông töï nhö caùch veõmoät ñöôøng thaúng

5- Polygon Button (Nuùt leänh veõ ña giaùc): Nuùt leänh naøy veõ moät hình ña giaùc (töùc moätvuøng). Caùch veõ töông töï nhö caùch veõ moät ñöôøng nhöng khi keát thuùc ñöôøng thì noátcuûa ñoaïn cuoái cuøng seõ noái vaøo noát ñaàu tieân cuûa ñoaïn ñaàu tieân ñeå kheùp kín ñöôøngveõ vaø taïo ra moät vuøng. Neáu ta nhaép chuoät ñuùp thì noát taïo thaønh cuoái cuøng seõ ñöôïcnoái vôùi noát ñaàu tieân vaø kheùp kín ñöôøng veõ ñeå taïo thaønh vuøng.

6- Ellipse Button (Nuùt leänh veõ hình ellipse): veõ moät hình ellipse. Khi söû duïng nuùt leänhnaøy neáu giöõ phím <Shift> thì ta seõ veõ ñöôïc moät hình troøn. Caùch veõ töông töï caùchveõ ñöôøng thaúng.

7- Rectangle Button (Nuùt leänh veõ hình chöõ nhaät): veõ hình chöõ nhaät. Khi giöõ phím<Shift> keát quaû seõ taïo ra hình vuoâng. Caùch veõ töông töï caùch veõ ñöôøng thaúng.

8- Rounded Rectangle Button (Nuùt leänh veõ hình chöõ nhaät bo troøn goùc): veõ hình chöõ

1

3

5

7

9

11

13

15

2

4

6

8

10

12

14

16

Hình II.15. Thanh coângcuï Drawing


Trang 23


nhaät bo troøn, giöõ phím <Shift> khi veõ seõ taïo ra hình vuoâng goùc bo troøn. Caùch veõtöông töï caùch veõ ñöôøng thaúng. Khi ñoåi moät hình chöõ nhaät bo troøn goùc thaønh ñöôøngbaèng leänh Convert to region, goùc bo troøn seõ bò maát.

9- Text Button (Nuùt leänh goõ chöõ): cho pheùp goõ chöõ tröïc tieáp leân cöûa soå baûn ñoà. Nuùtleänh naøy taïo ra moät vaät theå ñaëc bieät treân baûn ñoà trong MapInfo, ñoù laø vaät theå kieåukyù töï. Caùch goõ: nhaép chuoät choïn coâng cuï naøy roài di chuyeån chuoät vaøo cöûa soå baûnñoà, nhaép chuoät taïi vò trí muoán goõ chöõ, baét ñaàu thöïc hieän goõ noäi dung caàn thieát, saukhi goõ xong, di chuyeån chuoät veà thanh coâng cuï Main nhaép chuoät choïn coâng cuïchoïn, leänh goõ chöõ seõ keát thuùc. Neáu nhaép chuoät treân cöûa soå baûn ñoà thì moät vaät theåkyù töï thöù hai seõ baét ñaàu taïi vò trí nhaép chuoät ñoù.

10- Frame Button (Nuùt leänh taïo khung): taïo moät khung ñeå chöùa thoâng tin trong cöûa soåtrình baøy. Khi söû duïng nuùt leänh naøy ñeå veõ moät khung, MapInfo seõ hieån thò hoäp thoaïihoûi ta muoán cheøn noäi dung naøo vaøo khung ñoù. Noäi dung coù theå ñöôïc cheøn vaøo laømoät trong nhöõng cöûa soå ñang ñöôïc môû trong MapInfo. Cöûa soå ñöôïc cheøn vaøokhung coù theå laø moät baûn ñoà, moät bieåu ñoà, moät cöûa soå döõ lieäu, chuù giaûi baûn ñoà, cöûasoå Info (thoâng tin), cöûa soå thoáng keâ (statistics), cöûa soå thoâng ñieäp (message) hoaëcnoù coù theå laø moät khung roãng (khoâng coù noäi dung).

11- Reshape Button (Nuùt leänh chænh söûa hình daïng): chænh söûa hình daïng cuûa vaät theåsau khi ñaõ veõ xong. Nuùt leänh naøy chæ söû duïng ñöôïc khi naøo coù moät lôùp baûn ñoàñang ôû cheá ñoä chænh söûa vaø moät vaät theå trong lôùp ñoù ñöôïc choïn.

12- Add Node Button (Nuùt leänh theâm noát): theâm moät noát vaøo moät vaät theå kieåu ñöôønghay vuøng. Nuùt leänh naøy chæ söû duïng ñöôïc khi nuùt leänh chænh söûa hình daïng ñöôïckích hoaït.

13- Symbol Style Button (Nuùt leänh chænh kieåu bieåu töôïng): cho pheùp ta chænh söûa kieåubieåu töôïng. Nuùt leänh naøy laø leänh taét cuûa leänh Options > Symbol Style.

14- Line Style Button (Nuùt leänh chænh kieåu ñöôøng): cho pheùp chænh söûa kieåu ñöôøng.Ñaây laø nuùt leänh taét cuûa leänh Options > Line Style.

15- Region Style Button (Nuùt leänh chænh kieåu vuøng): cho pheùp chænh söûa kieåu vuøng.Ñaây laø leänh taét cuûa leänh Options > Region Style.

16- Text Style Button (Nuùt leänh chænh kieåu chöõ): Nuùt leänh naøy cho pheùp ta chænh kieåuchöõ. Nuùt leänh naøy coù taùc duïng treân caû cöûa soå baûn ñoà laãn cöûa soå Browser, tuyø theocöûa soå naøo ñang ñöôïc kích hoaït luùc ñoù. Ñaây laø leänh taét cuûa leänh Options > TextStyle.

II.2.5. Thanh coâng cuï DBMS (töø MapInfo phieân baûn 6.0 trôû veà sau) hay ODBC

Thanh coâng cuï naøy (hình II.16) goàm caùc leänh lieân quan ñeán caùc cô sôû döõ lieäu ngoaøiMapInfo. Noù goàm 6 nuùt leänh (töø traùi qua phaûi):

1- Open DBMS Table Button: vaøo hoäp thoaïi ñaàu tieân cuûa leänh môû cô sôû döõ lieäu ngoaøiMapInfo. Nuùt leänh naøy laø leänh taét cuûa leänh File > Open DBMS Table.

2- Refresh DBMS Table Button: caäp nhaät laïi nhöõng gì môùi thay ñoåi trong moät baûngñöôïc lieân keát vaøo MapInfo.

3- Unkink DBMS Table Button: ngaét lieân keát vôùi moät cô sôû döõ lieäu ngoaøi MapInfo. Leänh


Trang 24


naøy khoâng ñöôïc kích hoaït neáu baûng lieân keát ñang ôûcheá ñoä chænh söûa. Tröôùc heát phaûi caäp nhaät nhöõngthay ñoåi baèng leänh Save Table. Leänh naøy seõ taïo ramoät baûng MapInfo bình thöôøng.

4- Make DBMS Table Mappable Button: truy xuaát döõlieäu toaï ñoä treân caùc coät coù chöùa toïa ñoä cuûa cô sôû döõlieäu ngoaøi MapInfo vaø sau ñoù hieån thò caùc baûn ghicuûa sô sôû döõ lieäu ngoaøi ñoù leân cöûa soå baûn ñoà trong MapInfo.

5- Change Symbol for a Mappable DBMS Table Button: thay ñoåi bieåu töôïng cuûa moätbaûng DBMS ñaõ ñöôïc hieån thò treân cöûa soå baûn ñoà.

6- Disconnect DBMS Button: Ngaét lieân keát vôùi cô sôû döõ lieäu DBMS naøo ñang ñöôïc môûtrong MapInfo. Leänh naøy chæ coù taùc duïng khi naøo taát caû caùc baûng trong cô sôû döõlieäu ñoù ñeàu ñoùng. Neáu caùc baûng trong cô sôû döõ lieäu ngoaøi ñang ñöôïc môû thì thoângbaùo loãi seõ hieän ra. Ñaây laø leänh taét cuûa leänh File > Close DBMS Connection.

Hình II.16.Thanh coângcuï DBMS


Trang 25


CHÖÔNG III. ÑAÊNG KYÙ BAÛN ÑOÀ QUEÙT VAØO MAPINFO

III.1. CHUAÅN BÒ BAÛN ÑOÀ

Tröôùc heát baûn ñoà caàn soá hoaù phaûi ñöôïc chuyeån thaønh aûnh treân maùy tính baèng maùyqueùt (scanner). AÛnh queùt vaøo maùy tính seõ ñöôïc xöû lyù laïi cho roõ neùt vaø chính xaùc baèngphaàn meàm xöû lyù aûnh. Neáu tôø baûn ñoà quaù lôùn maø ta chæ coù maùy queùt nhoû thì phaûi queùtnhieàu laàn vaø raùp aûnh laïi trong phaàn meàm xöû lyù aûnh. AÛnh xöû lyù xong neân ñöôïc löu laïidöôùi moät trong nhöõng ñònh daïng aûnh maø MapInfo hoã trôï. MapInfo hoã trôï nhöõng ñònhdaïng aûnh sau:

- MrSID: aûnh ñònh daïng MrSID, ñuoâi môû roäng .sid. Neáu coù caøi ñaët trình ñieàu khieån aûnhnaøy (MrSID raster Handler) treân MapInfo thì môùi môû ñöôïc aûnh ñònh daïng naøy.

- Windows Bitmap: laø aûnh ñònh daïng chuaån cuûa heä ñieàu haønh Window, ñuoâi môû roäng.bmp. MapInfo hoã trôï caùc cheá ñoä aûnh traéng-ñen (monochrome), aûnh 8 bit maøu vaøaûnh 24 bit maøu.

- GIF: laø ñònh daïng aûnh cuûa Graphics Interchange Format, ñuoâi môû roäng .gif. MapInfohoã trôï caùc ñònh daïng traéng-ñen vaø 8 bit maøu.

- JPEG: chuaån neùn aûnh cuûa Joint Photographic Experts, ñuoâi môû roäng laø .jpg. MapInfohoã trôï chuaån naøy caùc cheá ñoä aûnh 8 bit thang maøu xaùm vaø 24 bit maøu.

- PCX: laø chuaån aûnh soá cuûa ZSoft Paintbrush, ñuoâi môû roäng cuûa aûnh laø .pcx. Loaïi aûnhnaøy ñöôïc MapInfo hoã trôï caùc cheá ñoä maøu traéng-ñen, 8 bit thang maøu xaùm, 8 bit maøuvaø 24 bit maøu.

- SPOT: laø chuaån aûnh veä tinh cuûa Phaùp (Satellite Pour ‘Observation de la Terre), ñuoâimôû roäng .bil. Chuaån naøy ñöôïc MapInfo hoã trôï caùc cheá ñoä maøu sau: 8 bit thang maøuxaùm vaø 24 bit maøu (ñònh daïng 1.5 vaø 4.0).

- TGA: laø chuaån aûnh soá cuûa Targa True Vision TGA, chuaån ñònh daïng 2.0 ñuoâi môûroäng laø .tga. Caùc cheá ñoä maøu 8 bit thang maøu xaùm, 8 bit maøu vaø 24 bit maøu ñöôïcMapInfo hoã trôï.

- TIFF: chuaån aûnh soá cuûa Tagged Image File Format, ñuoâi môû roäng laø .tif. Caùc cheá ñoäaûnh sau cuûa TIFF ñöôïc MapInfo hoã trôï: traéng ñen (nhoùm B, khoâng neùn), traéng-ñen(nhoùm B, neùn theo chuaån PackBits), 8 bit thang maøu xaùm (nhoùm G, khoâng neùn), 8bit thang maøu xaùm (nhoùm G, neùn theo chuaån LZW), 8 bit maøu (nhoùm P, khoângneùn), 8 bit maøu (nhoùm P, neùn theo chuaån LZW), 24 bit maøu (nhoùm R, khoâng neùn),24 bit maøu (nhoùm R, neùn theo chuaån LZW).


Trang 26


Neáu khoâng coù yù ñònh xöû lyù aûnh theâm vaø chæ söû duïng nhaèm muïc ñích soá hoaù treânMapInfo thì ta coù theå löu aûnh ôû ñònh daïng JPEG vì kích thöôùc töông ñoái nhoû. Veà maëtnguyeân taéc, aûnh queùt coù theå ñeå ôû baát kyø vò trí naøo; khi ñaêng kyù toïa ñoä baèng caùc ñieåmkhoáng cheá MapInfo seõ chænh baûn ñoà ñöôïc soá hoaù treân neàn aûnh queùt ñoù laïi cho ñuùngtoïa ñoä. Tuy nhieân toát nhaát laø neân quay baûn ñoà ñuùng theo höôùng baéc nam, vì neáu baûnñoà queùt hôi leäch thì MapInfo khoâng caân chænh ñöôïc nhöõng sai soá nhoû naøy.

III.2. XAÙC ÑÒNH CAÙC ÑIEÅM KHOÁNG CHEÁ (Control Points)

Muoán hieån thò ñöôïc aûnh ñuùng tyû leä vaø ñuùng toaï ñoä ñòa lyù trong MapInfo, ta caàn bieáttoïa ñoä cuûa ít nhaát 3 ñieåm treân baûn ñoà vaø naïp toïa ñoä cuûa caùc ñieåm ñoù ñeå MapInfo duøngchuùng laøm cô sôû tính toaùn toïa ñoä, khoaûng caùch, dieän tích,... sau naøy. Soá löôïng ñieåmkhoáng cheá toái thieåu laø 3 nhöng toát nhaát neân naïp töø 4 ñieåm trôû leân vì vôùi 4 ñieåm MapInfoseõ tính toaùn ñöôïc sai soá (tính baèng pixel - ñieåm aûnh). Ñoái vôùi caùc baûn ñoà giaáy chuaåndo nhaø xuaát baûn baûn ñoà in, ta coù theå laáy caùc ñieåm khoáng cheá coù saün treân baûn ñoà. Vieäcxaùc ñònh caùc ñieåm khoáng cheá tuyø thuoäc vaøo töøng loaïi baûn ñoà.

Ghi chu ù: Khi choïn caùc ñieåm khoáng cheá,caàn choïn caùc ñieåm caøng xa nhau caøng toát(vì MapInfo seõ tính toaùn chính xaùc hôn)ñoàng thôøi phaûi coù ít nhaát moät ñieåm naèmgaàn meùp baûn ñoà.

III.3. ÑAÊNG KYÙ AÛNH QUEÙT

Ta seõ söû duïng moät taäp tin aûnh queùt ôûñaây laø baûn ñoà ranh giôùi nöôùc Vieät Nam,taäp tin Vietnam.jpg, ñeå laøm ví duï. Treân aûnhqueùt naøy ta seõ söû duïng 4 ñieåm ñaõ bieát toïañoä ñeå laøm ñieåm khoáng cheá (hình III.1).

Toïa ñoä 4 ñieåm naøy nhö sau: 1: (100o00'00'' E, 25o00'00'' N);2: (107o30'00'' E, 22o30'00'' N);3: (110o00'00'' E, 07o30'00'' N);4: (102o30'00'' E, 10o00'00'' N)

Caùc toïa ñoä treân caàn ñöôïc ñoåi veà ñoäthaäp phaân tröôùc khi ñaêng kyù.

- Khôûi ñoäng chöông trình MapInfo, tronghoäp thoaïi Quick Start choïn Open a Table.Neáu ñaõ nhaán Cancel trong hoäp thoaïi naøykhi khôûi ñoäng MapInfo thì töø menu chínhchoïn File > Open Table.

- Trong oâ Files of type ta choïn RasterImage, vaøo thö muïc coù taäp tin Vietnam.jpgñeå choïn noù, xong choïn Open (hình III.2).Hình III.1. Baûn ñoà Vieät Nam vôùi 4 ñieåm

ñaõ bieát toaï ñoä.


Trang 27


MapInfo hieån thò hoäp thoaïi hoûi hieånthò aûnh (Display) hay ñaêng kyù aûnh(Register), ta choïn Register (hìnhII.3).

- Hoäp thoaïi Image Registration seõ môûra vaø baûn ñoà queùt ñöôïc hieån thò(hình III.4). Coù theå phoùng to haythu nhoû aûnh baèng hai nuùt vaø

, coù theå di chuyeån aûnh baèng haithanh cuoän ngang vaø ñöùng.

- Choïn Heä quy chieáu: ñaây laø böôùc raát quan troïng trong ñaêng kyù aûnh vì neáu choïn saithì caùc taäp tin soá hoaù sau naøy caên cöù treân aûnh queùt seõ khoâng chính xaùc vaø trongnhieàu tröôøng hôïp baûn ñoà sau khi soá hoaù xong luùc môû ra seõ bò meùo. Khi ñaêng kyù moätbaûn ñoà queùt, ta phaûi bieát heä quy chieáu cuûa tôø baûn ñoà ñoù. Caùc thoâng tin veà heä quychieáu thöôøng coù treân baûn ñoà, caàn chuù yù xem ñeå choïn heä quy chieáu cho ñuùng. Xemtheâm veà heä quy chieáu trong Chöông XIX. Nhaán chuoät vaøo nuùt Projection, hoäp thoaïiChoose Projection (choïn heä quy chieáu) môû ra (hình III.5). Neáu khoâng bieát heä quychieáu maø laïi coù toaï ñoä caùc ñieåm khoáng cheá tính baèng kinh ñoä/vó ñoä thì ta coù theå choïnLongitude/Latitude (WGS84).Trong ví duï naøy ta choïn trong oâ Category laø Longitude/Latitude vaø trong CategoryMembers laø Longitude/Latitude (WGS84). Xong nhaán OK. Nhaép chuoät vaøo nuùt Units(ñôn vò). Trong tröôøng hôïp naøy ñôn vò maëc ñònh laø degrees (ñoä - vieát taét laø deg). Ñoáivôùi moät soá heä quy chieáu khaùc, ta coù theå coù tuyø choïn nhieàu ñôn vò toïa ñoä khaùc nhau.Choïn ñôn vò xong nhaép chuoät vaøo OK ñeå quay trôû laïi hoäp thoaïi Image Registration.

- Naïp toïa ñoä caùc ñieåm khoáng cheá: khi di chuyeån chuoät treân phaàn baûn ñoà, con troûchuoät bieán thaønh hình daáu coäng. Di chuyeån chuoät ñeán ñieåm khoáng cheá thöù nhaát vaø

Hình III.3. Thoâng baùo hoûiñaêng kyù taäp tin aûnh

Hình III.2. Hoäp thoaïi Open Table - choïn môû taäp tin aûnh


Trang 28


nhaép chuoät, hoäp thoaïi Add Control Point (naïp ñieåm khoáng cheá) môû ra (hình III.6).Naïp toïa ñoä cuûa ñieåm thöù nhaát vaøo trong hai oâ MapX (kinh ñoä) vaø MapY (vó ñoä). Löuyù raèng toïa ñoä naïp vaøo trong hai oâ naøy laø ñoä thaäp phaân chöù khoâng phaûi ñoä - phuùt -giaây. Ta phaûi ñoåi caùc toïa ñoä veà ñoä thaäp phaân tröôùc khi naïp toïa ñoä. Khoâng caàn thayñoåi gì trong hai oâ ImageX vaø ImageY vì ñaây laø toaï ñoä cuûa aûnh queùt tính baèng pixeldo MapInfo töï tính vaø naïp vaøo.

Coù theå ñaët teân cho ñieåm khoáng cheá baèng caùch goõ teân vaøo oâ Label, neáu khoâng

MapInfo töï ñoäng ñaët teân cho caùc ñieåm khoáng cheá theo thöù töï laø Pt1, Pt2, Pt3, (Pt -vieát taét cuûa chöõ point - ñieåm).

Chuù yù: MapInfo quy öôùc höôùng toïa ñoä theo daáu, neáu toaï ñoä ta naïp vaøo laø kinh ñoäTaây vaø vó ñoä Nam thì con soá phaûi coù daáu tröø ñaèng tröôùc (laø soá aâm). Nöôùc Vieät Namnaèm hoaøn toaøn trong vuøng phía Ñoâng vaø treân ñöôøng xích ñaïo (vó ñoä Baéc) neân baûnñoà trong ranh giôùi nöôùc ta khi naïp toaï ñoä khoâng caàn daáu (soá döông).

- Naïp xong toïa ñoä ta nhaán OK, quay trôû laïi hoäp thoaïi ñaêng kyù aûnh. Ñieåm nhaép chuoätñöôïc ñaùnh daáu baèng daáu coäng maøu ñoû vaø coù teân cuûa ñieåm ñoù beân caïnh.

- Di chuyeån chuoät treân baûn ñoà ñeå tìm caùc ñieåm khoáng cheá coøn laïi vaø naïp toïa ñoä cuûachuùng vaøo töông töï nhö vôùi ñieåm ñaàu tieân.

Hình III.4. Hoäp thoaïi Image Registration - ñaêng kyù aûnh


Trang 29


Löu yù raèng neáu ta chænaïp 3 ñieåm khoáng cheá thìsai soá ñaêng kyù aûnh luoânluoân laø 0 pixel duø ta chaámcaùc ñieåm sai hoaëc naïp saitoaï ñoä. Neáu naïp töø 4 ñieåmkhoáng cheá trôû leân thì môùicoù theå bieát ñöôïc sai soá.

Trong ví duï naøy ta naïp4 ñieåm khoáng cheá. Coù theåthaáy maøn hình ñaêng kyù vôùidanh saùch 4 ñieåm, toïa ñoäcuûa töøng ñieåm vaø sai soátrong coät Error (pixels)(hình III.7).

Sai soá trong ñaêng kyùaûnh coù theå do caùc nguyeân

nhaân sau:

- AÛnh queùt khoâng chính xaùc (bò meùo hoaëcgheùp aûnh khoâng chính xaùc). Chaát löôïng cuûatôø baûn ñoà queùt vaøo cuõng raát quan troïng.

- Naïp toïa ñoä sai.

- Chaám ñieåm khoáng cheá sai.

Ta coù theå choïn moät ñieåm khoáng cheá baèngcaùch nhaép chuoät vaøo ñieåm muoán choïn treândanh saùch caùc ñieåm ñoù. Ta cuõng coù theå xem vòtrí ñieåm khoáng cheá treân baûn ñoà baèng caùch choïnmoät ñieåm trong danh saùch ôû coät Label roài nhaépchuoät vaøo nuùt Goto, coù theå chænh söûa laïi ñieåmkhoáng cheá baèng nuùt Edit, coù theå xoaù boû moätñieåm khoáng cheá baèng nuùt Remove, coù theå theâmñieåm khoáng cheá baèng nuùt New.

Thoâng thöôøng thì khoù coù theå traùnh khoûi saisoá neáu naïp nhieàu ñieåm khoáng cheá. Tuy nhieânta phaûi xaùc ñònh sai soá bao nhieâu laø chaáp nhaänñöôïc. Sai soá chaáp nhaän ñöôïc laïi phuï thuoäc vaøonhu caàu söû duïng, tyû leä baûn ñoà ñaêng kyù vaø hoaøntoaøn do ngöôøi ñaêng kyù quyeát ñònh. Ví duï neáu ta queùt baûn ñoà nöôùc Vieät Nam tyû leä1/1.000.000 maø sai soá laø 10 km thì coù theå chaáp nhaän ñöôïc (vì laø moät baûn ñoà ñaïicöông, tyû leä raát nhoû) nhöng neáu ta queùt moät baûn ñoà Gauss tyû leä 1/10.000 maø sai soálaø 500 meùt thì khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc (vì laø moät baûn ñoà coù ñoä chính xaùc cao).

Sai soá baùo treân hoäp thoaïi ñaêng kyù aûnh queùt ñöôïc tính baèng pixel. Ta phaûi quy ñoåiveà ñôn vò ño löôøng thoâng thöôøng (meùt, kiloâmeùt,...) ñeå bieát sai soá ñoù coù chaáp nhaän ñöôïchay khoâng. Xem caùch tính sai soá ôû phaàn sau cuûa chöông naøy.

Hình III.6. Hoäp thoaïi Add ControlPoint - naïp toïa ñoä cho ñieåmkhoáng cheá

Hình III.5. Hoäp thoaïi Choose Projection- choïn heä quy chieáu.


Trang 30


- Sau khi naïp xong caùc ñieåm khoáng cheá, ta nhaán OK. MapInfo seõ môû aûnh queùt ratrong cöûa soå baûn ñoà.

Khi ñaêng kyù xong, MapInfo seõ töï taïo ramoät taäp tin chöùa caùc thoâng tin maø ta ñaõñaêng kyù toaï ñoä cho aûnh queùt. Taäp tin naøy

coù cuøng teân vôùi taäp tin aûnh maø ta ñaõ ñaêngkyù vôùi ñuoâi môû roäng laø .tab (ñöôïc goïi laøMapInfo Table). Neáu nhìn treân cöûa soåWindow Explorer cuûa heä ñieàu haønh ta seõthaáy taäp tin naøy ñöôïc löu laïi trong cuøngthö muïc vôùi taäp tin aûnh queùt.

Laàn sau khi muoán môû laïi taäp tin aûnh ñaõ ñaêng kyù thì chæ caàn choïn Open Table trongmenu File (hay Open a Table trong hoäp thoaïi Quick Start), taäp tin .tab laø taäp tin ta seõthaáy, choïn noù roài nhaép chuoät vaøo nuùt Open thì taäp tin aûnh ñaõ ñaêng kyù seõ ñöôïc môû ra,khoâng caàn phaûi ñaêng kyù aûnh queùt laïi nöõa.

Hình III.7. Baûn ñoà sau khi ñaêng kyù xong 4 ñieåm toaï ñoä vaø sai soá hieånthò treân coät Error (pixels)


Trang 31


III.4. ÑAÊNG KYÙ AÛNH QUEÙT KHI KHOÂNG BIEÁT TOAÏ ÑOÄ

Ñoâi khi ta cuõng coù nhu caàu xöû lyù moät baûn ñoà trong MapInfo maø khoâng bieát toaï ñoä.Hoaëc cuõng coù theå ta muoán xöû lyù moät baûn ñoà khoâng lieân quan ñeán toaï ñoä ñòa lyù treân beàmaët quaû ñaát, ví duï nhö baûn veõ moät loâ ñaát chaúng haïn. Trong tröôøng hôïp ñoù ta vaãn coùtheå ñaêng kyù moät baûn ñoà queùt khoâng coù toaï ñoä vaøo MapInfo ñeå soá hoaù vaø söû duïng caùcleänh cuûa MapInfo. Moät baûn ñoà khoâng bieát toaï ñoä hoaëc khoâng caàn toaï ñoä khi ñaêng kyùvaøo MapInfo cuõng phaûi bieát tyû leä thì caùc tính toaùn ñòa lyù môùi chính xaùc ñöôïc. Moät baûnñoà trong MapInfo khoâng söû duïng heä toaï ñoä quaû ñaát thì heä toaï ñoä noù söû duïng ñöôïc goïilaø heä toaï ñoä phi quaû ñaát (Non-Earth). Khi ñaêng kyù baûn ñoà theo heä kinh ñoä/vó ñoä,MapInfo seõ caên cöù treân caùc ñieåm khoáng cheá ñeå hieån thò aûnh queùt cho ñuùng vôùi heä toaïñoä ñöôïc choïn. Ñoái vôùi aûnh queùt ñaêng kyù khoâng theo heä kinh/vó ñoä, ta caàn hieåu bieát ñoâichuùt veà aûnh queùt ñeå ñaêng kyù cho ñuùng.

III.4.1. Sô löôïc veà aûnh queùt trong maùy tính

AÛnh queùt trong maùy tính khaùc vôùi aûnh giaáy bình thöôøng. Moät aûnh queùt trong maùytính thöïc chaát bao goàm nhieàu ñieåm nhoû hình vuoâng goïi laø pixel - ñieåm aûnh (vieát taét cuûachöõ picture element). Moãi moät ñieåm aûnh coù moät maøu xaùc ñònh. Soá maøu cuûa moät aûnhqueùt tuyø thuoäc vaøo ñònh daïng cuûa aûnh queùt ñoù. Ví duï aûnh thang ñoä xaùm 8 bit seõ coù256 caáp ñoä xaùm (28 = 256) töø maøu traéng ñeán maøu ñen, aûnh maøu 24 bit seõ coù 224 =16777216 maøu (hôn 16,7 trieäu maøu). Maùy tính quaûn lyù aûnh queùt theo töøng ñieåm aûnh

Hình III.8. Hình A, aûnh concaù treân maùy tính troângbình thöôøng; hình B: khiphoùng to aûnh ra (phaàn ñaàucaù), aûnh thöïc chaát laø taäp hôïpnhöõng hình vuoâng nhoû (ñieåm aûnh), moãihình vuoâng coù moät maøu xaùc ñònh vaø vò trí xaùc ñònh.

Hình III.9. A: Heä toaï ñoäcuûa aûnh queùt vaøB: heä toaï ñoä phiquaû ñaát trongMapInfo (heä toaïñoä Descartes).


Trang 32


vaø giaù trò maøu cuûa ñieåm aûnh ñoù. Khi quan saùt moät aûnh queùt treân maùy tính, vì kích thöôùcñieåm aûnh quaù nhoû neân ta khoâng nhìn thaáy caùc ñieåm aûnh. Nhöng neáu phoùng to aûnh

queùt ra thì ta seõ nhìn thaáy nhöõng ñieåm aûnh naøy(hình III.8).

Moãi ñieåm aûnh treân aûnh queùt seõcoù 3 thoâng soá, toaï ñoä cuûa ñieåm

aûnh ñoù theo truïc x vaø y vaø giaù tròmaøu cuûa ñieåm aûnh ñoù. Toaï ñoäcuûa ñieåm aûnh laø vò trí cuûa ñieåmaûnh ñoù treân aûnh, töùc ñieåmaûnh ñoù naèm ôû haøng thöù maáyvaø coät thöù maáy. Goác toaï ñoäcuûa aûnh naèm ôû goùc treân beântraùi cuûa taám aûnh. Trong heätoaï ñoä cuûa aûnh queùt chieàudöông cuûa truïc tung (truïc y)

laø chieàu töø treân xuoáng, coønchieàu döông cuûa truïc hoaønh

(truïc x) laø chieàu töø traùi sangphaûi. Trong khi ñoù heä toaï ñoä phi

quaû ñaát trong MapInfo laïi laáy goáctoaï ñoä laø goùc döôùi beân traùi. Vì vaäy truïc

Y trong aûnh queùt vaø truïc Y trongMapInfo coù chieàu ngöôïc nhau (hìnhIII.9).

Khi ñaêng kyù aûnh queùt coù toaï ñoä theo heä toaï ñoä cuûa Traùi ñaát (kinh ñoä/vó ñoä), ta phaûisöû duïng moät trong nhöõng heä quy chieáu ñöôïc MapInfo hoã trôï. Trong heä toaï ñoä theo kinhñoä/vó ñoä cuûa quaû ñaát, goác toaï ñoä 0 laø giao ñieåm cuûa ñöôøng kinh tuyeán goác vaø ñöôøngxích ñaïo (hình III.10). Ñöôøng kinh tuyeán goác laø truïc Y vaø ñöôøng xích ñaïo laø truïc X.Chieàu döông cuûa vó ñoä laø chieàu höôùng leân treân (höôùng baéc) vaø chieàu döông cuûa kinhñoä laø chieàu höôùng sang phaûi (höôùng ñoâng).

Khi ñaêng kyù aûnh queùt khoâng coù toaï ñoä, MapInfo söû duïng heä truïc toaï ñoä Descartesvôùi chieàu cuûa truïc tung vaø truïc hoaønh cuõng gioáng vôùi chieàu cuûa heä toaï ñoä kinh/vó ñoä.

Do heä toaï ñoä cuûa aûnh queùt vaø heä toaï ñoä phi quaû ñaát (Non-Earth) maø MapInfo söûduïng coù truïc tung ngöôïc chieàu nhau vì vaäy khi ñaêng kyù aûnh queùt ta phaûi ñoåi daáu giaùtrò y cuûa caùc ñieåm khoáng cheá.

III.4.2. Caùch ñaêng kyù

AÛnh queùt ñaêng kyù theo heä toaï ñoä phi quaû ñaát cuõng phaûi bieát tyû leä thì môùi ñaêng kyùñuùng ñöôïc. Ta coù theå söû duïng ngay heä toaï ñoä cuûa Photoshop ñeå laáy toaï ñoä cuûa caùcñieåm khoáng cheá, sau ñoù quy ñoåi chuùng ra khoaûng caùch treân thöïc ñòa baèng caùch nhaânvôùi tyû leä cuûa baûn ñoà. Khi naïp toaï ñoä caùc ñieåm khoáng cheá trong hoäp thoaïi ImageRegistation cuûa MapInfo, ta ñoåi daáu giaù trò Y (töùc truïc tung). Neáu khoâng ñoåi daáu, do cheáñoä hieån thò cuûa aûnh queùt trong MapInfo bò phuï thuoäc vaøo aûnh queùt vì theá ta khoâng thaáyaûnh queùt bò ngöôïc chieàu. Nhöng khi soá hoaù treân aûnh queùt naøy vaø chæ môû baûn ñoà ñaõ soáhoaù thì baûn ñoá soá seõ bò laät ngöôïc. Nhöõng baûn ñoà soá nhö vaäy khoâng theå chænh söûa ñöôïc.

Hình III.10. Heä truïc toaï ñoä cuûa quaû ñaát.


Trang 33


Ta seõ xem xeùt moät ví duï döôùi ñaây.

Ta coù moät aûnh queùt laø baûn ñoà quy hoaïch söû duïng ñaát quaän 4 ñeán naêm 2005, tyû leä1/28.000, taäp tin coù teân laø Quan4_2005.jpg. Caùc böôùc thöïc hieän ñaêng kyù nhö sau:

1- Khôûi ñoäng phaàn meàm Photoshop vaø môû aûnh queùt ra.

2- Baät thöôùc ño ngang vaø ñöùng cuûa Photoshop leân neáu chöa baät. Caùch laøm: töø menuchính cuûa Photoshop choïn View > Show Ruler.

3- Chuyeån thöôùc ño treân Photoshop thaønh centimet. Caùch laøm: töø menu chính choïnEdit > Preferences > Units and Rulers. Hoäp thoaïi Preferences môû ra.

4- Trong oâ Units, ôû phaàn Rulers, ñoåi ñôn vò ño thaønh cm.

5- Choïn tröôùc treân tôø baûn ñoà queùt nhöõng ñieåm naøo ñöôïc söû duïng laøm ñieåm khoángcheá. Nguyeân taéc choïn ñieåm khoáng cheá trong tröôøng hôïp naøy cuõng gioáng nhö khiñaêng kyù theo kinh ñoä/vó ñoä. Ta neân choïn toái thieåu laø 4 ñieåm ñeå thaáy ñöôïc sai soá.

6- Baät cöûa soå baùo toaï ñoä vò trí con troû chuoät leân, caùch laøm: töø menu chính choïnWindow > Show Info.

7- Nhaép chuoät choïn coâng cuï Rectangular Marquee Tool .

8- Di chuyeån chuoät trôû laïi aûnh queùt. Con troû chuoät bieán thaønh hình daáu coäng. Khi dichuyeån chuoät trong aûnh queùt, treân hai thöôùc ño ngang vaø ñöùng hieän ra hai ñöôøngchaám chaám maûnh cho ta bieát toaï ñoä vò trí con troû chuoät. Ñoàng thôøi treân cöûa soåInfo, goùc döôùi beân traùi cuõng hieän ra hai giaù trò X vaø Y cho ta bieát chính xaùc toaï ñoäcuûa con troû.

9- Di chuyeån con troû chuoät ñeán ñieåm khoáng cheá thöù nhaát, ghi laïi toaï ñoä X vaø Y cuûavò trí ñoù treân cöûa soå Info.

10- Töông töï, di chuyeån chuoät ñeán taát caû caùc vò trí ñaõ choïn laøm ñieåm khoáng cheá vaølaàn löôït ghi laïi caùc caëp toaï ñoä (X,Y) cuûa caùc ñieåm ñoù. Laøm xong ñoùng taäp tin aûnhlaïi vaø thoaùt khoûi Photoshop.

Giaû söû ta ñaõ choïn boán ñieåm khoáng cheá coù caùc toaï ñoä nhö sau:

ñieåm 1: (x= 1.67, y =1.57); ñieåm 2: (x = 16.48, y = 2.58); ñieåm 3: (x = 16.94, y =9.22); ñieåm 4: (x = 5.2, y = 7.55). Vì thöôùc tyû leä ta choïn ôû ñaây laø cm neân caùc giaùtrò toaï ñoä ôû ñaây ñöôïc tính baèng centimeùt.

Ta tieán haønh quy ñoåi caùc toaï ñoä naøy veà kích thöôùc treân thöïc ñòa. Caùch laøm:

11- Baûn ñoà naøy coù tyû leä laø 1:28,000 vaäy 1cm = 28,000 cm = 0.28 km treân thöïc ñòa.Nhö vaäy toaï ñoä treân aûnh cuûa ñieåm 1 laø (1.67,1.57) (cm) neân toaï ñoä cuûa ñieåm ñoùtính theo tyû leä thöïc ñòa seõ laø x = 1.67 x 0.28 vaø y = 1.57 x 0.28, töùc laø (x = 0.4676,y = 0.4396) (km). Töông töï nhö vaäy ta tính laïi toaï ñoä caùc ñieåm khoáng cheá theo tyûleä thöïc. Keát quaû laø caùc ñieåm khoáng cheá seõ coù toaï ñoä thöïc nhö sau:

ñieåm 1: (x= 0.4676, y =0.4396); ñieåm 2: (x = 4.6144, y = 0.7224); ñieåm 3: (x =4.7432, y = 2.5816); ñieåm 4: (x = 1.456, y = 2.114).

Sau khi ñaõ coù toaï ñoä cuûa 4 ñieåm khoáng cheá treân thöïc ñòa, ta tieán haønh ñaêng kyùtoaï ñoä vaøo MapInfo nhö sau:

12- Khôûi ñoäng MapInfo.


Trang 34


13- Töø hoäp thoaïi Quick Start choïn Open a Table hay töø menu chính choïn File > OpenTable. Hoäp thoaïi Open Table môû ra.

14- Trong hoäp thoaïi môû baûng, ôû oâ File of Type choïn Raster Image, trong oâ Look in,môû thö muïc ñaõ löu taäp tin aûnh queùt Quan4_2005.jpg vaø choïn taäp tin naøy roài nhaépchuoät choïn Open. Hoäp thoaïi hoûi ñaêng kyù aûnh môû ra.

15- Choïn Register. Hoäp thoaïi Image Registration môû ra.

16- Nhaép chuoät choïn nuùt Projection, hoäp thoaïi Choose Projection môû ra.

17- Trong oâ Category nhaép chuoät vaøo nuùt thaû xuoáng choïn Non-Earth; ôû döôùi oâCategory Members choïn Non-Earth (kilometers) (vì toaï ñoä ta tính ôû phaàn treân theokiloâmeùt). Xong choïn OK ñeå quay laïi hoäp thoaïi Image Registration. Neáu nhaép chuoätvaøo nuùt Units ta seõ thaáy ñôn vò tính seõ ñöôïc ñoåi thaønh kilometers.

18- Duøng hai thanh cuoän ngang vaø ñöùng ñeå di chuyeån baûn ñoà ñeán ñieåm ñaêng kyù thöùnhaát. Coù theå phoùng to hay thu nhoû baûn ñoà ñeå thaáy roõ.

Thoâng thöôøng ta neân phoùng to baûn ñoà ñeå chaám ñieåmkhoáng cheá cho chính xaùc.

19- Nhaép chuoät vaøo vò trí ñieåm khoáng cheá thöù nhaát. Hoäpthoaïi Add Control Point môû ra.

20- Naïp toaï ñoä x vaø y cuûa ñieåm khoáng cheá thöù nhaát vaøooâ MapX vaø MapY. Nhö ñaõ trình baøy, truïc toaï ñoä Y trong

aûnh queùt vaø MapInfo ngöôïc chieàu nhau neân phía tröôùc giaùtrò y ta phaûi goõ daáu tröø (-) ñeå ñoåi chieàu laïi theo MapInfo.Daáu tröø phaûi naèm saùt vaøo con soá chöù khoâng ñöôïc caùch ra.

Laøm xong choïn OK.

21- Di chuyeån baûn ñoà ñeán caùc ñieåm khoáng cheá khaùc vaø naïp toaï ñoä moät caùch töôngtöï.

22- Kieåm tra sai soá xem coù chaáp nhaän ñöôïc hay khoâng. Neáu ñöôïc choïn OK ñeå keátthuùc. AÛnh queùt seõ ñöôïc môû ra. Neáu sai soá thì kieåm tra xem sai soá vì lyù do gì, nhaépchuoät choïn ñieåm sai vaø nhaán nuùt Edit ñeå chænh söûa laïi neáu caàn.

Khi ñaêng kyù aûnh queùt theo heä quy chieáu phi quaû ñaát vaø soá hoaù treân MapInfo theobaûn ñoà queùt ñoù, caàn löu yù moät soá vaán ñeà sau:

- Baûn ñoà soá döïa theo aûnh queùt ñaêng kyù nhö treân chæ hieån thò ñöôïc caùc vaät theå ñöôïcsoá hoaù trong ranh giôùi cuûa aûnh queùt ñoù maø thoâi, neáu ta soá hoaù theâm nhöõng vaät theånaèm ngoaøi aûnh queùt ñoù thì khi vöøa veõ xong chuùng seõ bò “boùp” vaøo saùt meùp cuûa aûnhqueùt vaø khoâng coøn hình daïng ñaõ veõ nöõa.

- Khi thöïc hieän tính toaùn ñòa lyù (chieàu daøi, dieän tích) trong baûn ñoà soá hoaù theo heä toaïñoä phi quaû ñaát, MapInfo aùp duïng caùch tính theo heä toaï ñoä Descartes phaúng haichieàu. Giaù trò tính toaùn ñöôïc trong MapInfo coù sai soá nhöng thöïc ra cuõng khoângnhieàu vì caùc baûn ñoà soá theo kieåu Non-Earth thöôøng chæ ñöôïc söû duïng trong moätphaïm vi raát nhoû so vôùi beà maët ñòa caàu, vaø trong tröôøng hôïp ñoù maët cong ñòa caàugaàn nhö maët phaúng.

- Trong ví duï treân ta laáy goác toaï ñoä laø goùc treân beân traùi ñeå coù theå taän duïng caùch laáytoïa ñoä ñieåm khoáng cheá trong Photoshop cho tieän. Veà maët nguyeân taéc, khi ñaêng kyù


Trang 35


aûnh queùt theo heä toaï ñoä phi quaû ñaát, ta coù theå choïn goác toaï ñoä taïi baát kyø vò trí naøo,thaäm chí ôû ngoaøi giôùi haïn aûnh queùt cuõng ñöôïc. Tuy nhieân neáu choïn moät goác toaï ñoäbaát kyø thì vieäc tính toaùn toaï ñoä caùc ñieåm khoáng cheá khoâng deã vaø maát thôøi gian.

- Khi queùt aûnh vaø môû aûnh ra trong Photoshop, khoaûng caùch hieån thò trong Photoshopbaèng ñuùng vôùi kích thöôùc aûnh giaáy luùc queùt vaøo, khoâng phuï thuoäc vaøo vieäc ta choïnñoä phaân giaûi khi queùt laø bao nhieâu.

- Ñoái vôùi moät aûnh queùt caàn ñöa vaøo MapInfo maø khoâng bieát tyû leä, neáu ñaõ coù moät baûnñoà soá khaùc hay moät aûnh queùt ñaõ ñaêng kyù khaùc cuûa cuøng khu vöïc, ta coù theå thöïchieän phöông phaùp ñaêng kyù toaï ñoä theo moät baûng MapInfo ñaõ coù. Xem chi tieátphöông phaùp naøy trong Chöông XVII, muïc XVII.2.5.3.

III.5. CAÙCH TÍNH SAI SOÁ TRONG ÑAÊNG KYÙ AÛNH QUEÙT

Tuyø tyû leä baûn ñoà vaø ñoä phaân giaûi cuûa aûnh queùt maø giaù trò sai soá 1 pixel treân hoäpthoaïi Image Registration so vôùi thöïc ñòa coù theå khaùc nhau. Sai soá bao nhieâu laø chaápnhaän ñöôïc tuyø thuoäc vaøo yeâu caàu veà ñoä chính xaùc cuûa baûn ñoà ta caàn soá hoaù.

Muoán tính sai soá ñaêng kyù aûnh queùt baèng bao nhieâu meùt, ta caàn phaûi bieát ñöôïc ñoäphaân giaûi cuûa aûnh queùt vaø tyû leä cuûa baûn ñoà queùt.

Ñeå bieát ñöôïc ñoä phaân giaûi cuûa aûnh queùt ta phaûi coù moät phaàn meàm xöû lyù aûnh soátreân maùy tính thì môùi bieát ñöôïc. Phaàn naøy trình baøy caùch xem ñoä phaân giaûi aûnh queùttöø phaàn meàm Photoshop. Caùch laøm nhö sau:

- Khôûi ñoäng Photoshop.

- Môû aûnh queùt caàn kieåm tra ñoä phaân giaûi ra.

Hình III.11. Hoäp thoaïi Image Size trong Photoshop.


Trang 36


- Töø menu chính cuûa Photoshop choïn Image > Image SIze.

- Hoäp thoaïi Image Size môû ra (hình III.11), oâ Resolution cho ta bieát ñoä phaân giaûi cuûaaûnh ñang môû. Ñôn vò tính maëc ñònh cuûa ñoä phaân giaûi laø pixels/inch, ta coù theå ñoåi veàpixels/cm neáu muoán.

Ngoaøi ñoä phaân giaûi ta cuõng phaûi bieát ñöôïc tyû leä cuûa baûn ñoà ta ñaõ queùt thì môùi tínhñöôïc sai soá.

Caùch tính sai soá khi ñaêng kyù aûnh queùt nhö sau:

- Goïi tyû leä baûn ñoà laø a (ví duï baûn ñoà tyû leä 1:50.000 thì a baèng 50.000 ñôn vò khoaûngcaùch, ví duï 1 cm seõ baèng 50,000 cm treân thöïc ñòa).

- Ñoä phaân giaûi cuûa baûn ñoà khi queùt laø b (pixels/ñôn vò khoaûng caùch)

- c laø heä soá quy ñoåi ñôn vò khoaûng caùch giöõa hai ñôn vò tính trong a vaø b, trong ñoù b = a*c (ví duï neáu a laø cm vaø b laø inch thì 1 inch = 1 cm * 2,54)

1 pixel treân aûnh queùt seõ baèng: a*c/b (ñôn vò khoaûng caùch tính theo a).

Ví duï: ta queùt moät baûn ñoà coù tyû leä laø 1/50.000 vôùi ñoä phaân giaûi laø 300 pixels/inch. Vaäyhaõy tính sai soá 1 pixel töông öùng vôùi bao nhieâu meùt ngoaøi thöïc ñòa?

Caùch tính: + baûn ñoà coù tyû leä 1/50.000, vaäy 1cm treân baûn ñoà = 50.000 cm = 0,5 km thöïc ñòa.+ ñoä phaân giaûi 300 pixels/inch, 1 inch = 2,54 cm, vaäy 300 pixel = 2,54 cm, neân 1

cm = 300/2,54 pixel.+ 1cm = 0,5 km = 300/2,54 pixel neân 1 pixel = (0,5 x 2,54)/300 = 0,00423 km =

4,23 meùt

Nhö vaäy sai soá 1 pixel trong ví duï naøy töông öùng vôùi 4,23 meùt ngoaøi thöïc ñòa.


Trang 37


CHÖÔNG IV. SOÁ HOAÙ BAÛN ÑOÀ TÖØ AÛNH QUEÙT

Chöông naøy seõ trình baøy phöông phaùp soá hoaù baûn ñoà töø baûn ñoà queùt ñaõ ñaêng kyù.

Giaû söû ta ñaõ queùt vaø ñaêng kyù moät baûn ñoà haønh chính Vieät Nam, taäp tin aûnh coù teânlaø bd_hcvn.jpg (hình III.1). Tröôùc khi soá hoaù baûn ñoà, caàn phaûi xaùc ñònh xem ta caàn soáhoaù nhöõng thoâng tin naøo, caùc thoâng tin ñoù neân ñöôïc chia ra thaønh bao nhieâu nhoùmvaø caùc nhoùm thoâng tin ñoù neân ñöôïc xeáp vaøo nhöõng nhoùm vaät theå naøo treân MapInfo.

IV.1. CAÙC VAÄT THEÅ (Object) TREÂN BAÛN ÑOÀ MapInfo

Nhö ñaõ giôùi thieäu trong Chöông II, baûn ñoà trong MapInfo ñöôïc toå chöùc thaønh töøngnhoùm ñöôïc goïi laø lôùp. Moãi lôùp chöùa moät nhoùm thoâng tin nhaát ñònh cuøng vôùi döõ lieäucuûa chuùng. Moät tôø baûn ñoà giaáy khi ñöôïc in ra seõ coù nhieàu thoâng tin khaùc nhau, vì theákhi soá hoaù baûn ñoà, ta caàn phaûi taùch caùc thoâng tin tröôùc khi soá hoaù ra thaønh töøng nhoùmvaø taïo thaønh töøng lôùp khaùc nhau. Ñeå veõ baûn ñoà trong MapInfo, ta söû duïng caùc nuùtcoâng cuï veõ treân thanh coâng cuï Drawing.

Baûn ñoà trong MapInfo coù theå coù caùc loaïi vaät theå sau:

- Vaät theå ñieåm: vaät theå ñieåm töôïng tröng cho nhöõng thoâng tin coù tính chaát vò trí,ví duï nhö thaønh phoá, thò traán, traïm xaêng, tröôøng hoïc,... Vaät theå ñieåm ñöïôc veõbaèng coâng cuï Symbol.

- Vaät theå ñöôøng: vaät theå ñöôøng töôïng tröng cho nhöõng thoâng tin coù chieàu daøi víduï nhö ñöôøng giao thoâng, soâng suoái, heä thoáng ñöôøng ñieän,... MapInfo phaân bieätra 3 kieåu vaät theå ñöôøng khaùc nhau laø ñöôøng thaúng (line object) ñöôïc veõ baèngcoâng cuï Line, ñöôøng gaáp khuùc (polyline), ñöôïc veõ baèng coâng cuï Polyline, vaøñöôøng cung (arc object), ñöôïc veõ baèng coâng cuï Arc. Ñöôøng gaáp khuùc (trongcuoán saùch naøy ñöôïc goïi taét laø ñöôøng) laø kieåu vaät theå ñöôøng ñöôïc söû duïngthöôøng xuyeân nhaát trong veõ baûn ñoà.

- Vaät theå vuøng: vaät theå vuøng töôïng tröng cho nhöõng thoâng tin coù dieän tích ví duïnhö moät tænh, moät quaän, moät caùi hoà,...MapInfo phaân bieät 4 kieåu vaät theå vuøng:hình ña giaùc (polygon), ñöôïc veõ baèng coâng cuï Polygon, hình ellipse (ellipseobject) ñöôïc veõ baèng coâng cuï Ellipse, hình chöõ nhaät (rectangle) ñöôïc veõ baèngcoâng cuï Rectangle, hình chöõ nhaät bo troøn (rounded rectangle) ñöôïc veõ baèngcoâng cuï Rounded Rectangle. Ba kieåu vaät theå sau cuøng khoâng hieän leân dieän tíchkhi tính toaùn. Ta seõ thaûo luaän vieäc naøy ôû phaàn sau.

- Vaät theå kyù töï: ñaây laø moät kieåu vaät theå ñaëc bieät, noù laø nhöõng kyù töï (hay chöõ) maø


Trang 38


ta coù theå goõ tröïc tieáp vaøo baûn ñoà vaø löu laïi thaønh moät lôùp rieâng bieät. Vaät theå kyùtöï ñöôïc goõ leân baûn ñoà baèng coâng cuï Text. Vaät theå kyù töï thöôøng ñöôïc söû duïngñeå hoã trôï cho chuù giaûi treân baûn ñoà.

IV.2. SOÁ HOAÙ BAÛN ÑOÀ TÖØ AÛNH QUEÙT ÑAÕ ÑAÊNG KYÙ bd_hcvn.jpg

Tröôùc heát ta caàn phaân tích nhöõng thoâng tin coù treân baûn ñoà vaø taùch chuùng thaønhcaùc nhoùm. Moãi lôùp baûn ñoà chöùa caùc thoâng tin thuoäc cuøng moät nhoùm, ví duï lôùp ñöôønggiao thoâng, lôùp quaän, lôùp soâng suoái,... Sau ñoù ta caàn xaùc ñònh nhöõng nhoùm thoâng tinñoù caàn ñöôïc soá hoaù baèng coâng cuï veõ naøo treân MapInfo.

Baûn ñoà haønh chính Vieät Nam bao goàm caùc thoâng tin chính sau ñaây:- Ranh giôùi cuûa nöôùc Vieät Nam.- Caùc tænh.- Tænh lî, thaønh phoá vaø caùc thò xaõ.- Heä thoáng ñöôøng giao thoâng chính (ñöôøng nhöïa, ñöôøng saét).- Caùc soâng ngoøi chính.

Nhö vaäy baûn ñoà naøy neân ñöôïc toå chöùc thaønh caùc lôùp sau: lôùp ranh giôùi, lôùp caùctænh, lôùp thaønh phoá - thò xaõ, lôùp heä thoáng ñöôøng giao thoâng vaø lôùp soâng ngoøi.

Ta seõ laàn löôït xem xeùt caùch soá hoaù töøng lôùp thoâng tin treân.

IV.2.1. Soá hoaù lôùp ranh giôùi Vieät Nam:

Phaân tích: ranh giôùi Vieät Nam laø moät ñöôøng töôïng tröng cho hình daïng cuûa nöôùcVieät Nam, noù bao goàm ñöôøng ranh giôùi treân ñaát lieàn vaø ñöôøng bôø bieån cuøng vôùi moätsoá ñaûo. Ta seõ duøng vaät theå kieåu ñöôøng ñeå bieåu thò cho ranh giôùi ñoù. Trong phaàn naøyta seõ söû duïng coâng cuï veõ ñöôøng gaáp khuùc ñeå veõ ranh giôùi nöôùc Vieät Nam thoâng qualôùp Cosmetic.

Caùch thöïc hieän nhö sau:- Töø menu chính Choïn File > Open Table ñeå môû baûn ñoà queùt ñaõ ñaêng kyù bd_hcvn.jpg.

- Choïn Map > Layer Control. Ñaùnh daáu choïn vaøo oâ chænh söûa ôû haøng CosmeticLayer. Choïn OK.

- Nhaép chuoät choïn nuùt leänh veõ ñöôøng gaáp khuùc (Polyline tool) roài di chuyeånchuoät sang cöûa soå baûn ñoà ñang môû, con troû chuoät luùc naøy bieán thaønh hình daáucoäng.

- Choïn moät ñieåm treân ñöôøng ranh giôùi cuûa nöôùc Vieät Nam, nôi tieáp giaùp giöõa ranhgiôùi treân ñaát lieàn vaø ranh giôùi treân bieån vaø baét ñaàu nhaép chuoät theo ñöôøng ranh giôùitreân ñaát lieàn. Moãi moät laàn nhaép chuoät laø moät laàn taïo ra moät noát ñeå ñaùnh daáu söï ñoåihöôùng cuûa ñöôøng ta ñang veõ. Ñoäng taùc naøy thöïc chaát gioáng nhö vieäc aùp tôø giaáycan leân baûn ñoà vaø duøng buùt chì can laïi.

- Khi veõ chaïm ñeán ñaàu kia ranh giôùi treân ñaát lieàn thì ta nhaán phím <Esc> hay nhaépchuoät ñuùp taïi ñieåm cuoái ñeå keát thuùc ñöôøng ranh giôùi treân ñaát lieàn.


Trang 39


- Nhaán phím <S> treân baøn phím, ta thaáy treân thanh traïng thaùi hieän ra chöõ SNAP. Dichuyeån chuoät laïi gaàn ñaàu cuûa ñöôøng ranh giôùi môùi veõ xong, ta seõ thaáy daáu coängnhoû bieán thaønh moät daáu coäng chaám chaám lôùn hôn vaø con troû chuoät nhaûy vaøo saùtñieåm keát thuùc cuûa ñöôøng kia. Ta baét ñaàu nhaép chuoät veõ tieáp ñöôøng ranh giôùi treânbieån. Leänh SNAP naøy cho pheùp ta veõ moät ñöôøng ngay taïi ñieåm keát thuùc cuûa ñöôøngkia (nhaán phím SNAP laàn nöõa thì leänh SNAP naøy seõ taét ñi). Khi veõ ñöôøng ranh giôùibieån veà gaàn saùt ñaàu kia cuûa ñöôøng ranh giôùi treân ñaát lieàn, con troû chuoät cuõng hieän

thaønh hình daáu coäng chaám chaám vaø nhaûy vaøo gaàn noát ñaàu cuûa ñöôøng kia, nhaépchuoät vaøo ñieåm cuoái roài nhaán phím <Esc> ñeå keát thuùc ñöôøng ranh giôùi treân bieån.

- Tieáp tuïc veõ caùc phaàn coøn laïi cuûa nöôùc ta, ví duï nhö veõ laïi ñaûo Phuù Quoác vaø caùcñaûo khaùc. Nhöõng ñöôøng naøy laø nhöõng ñöôøng kín, ñöôøng veõ seõ quay trôû laïi noát ñaàutieân. Khi veà gaàn saùt ñieåm ñaàu, nhaán phím <S> ñeå baät chöùc naêng SNAP leân, khicon troû chuoät nhaûy vaøo ñieåm ñaàu thì ta nhaép chuoät moät laàn roài nhaán phím <Esc>ñeå keát thuùc.

Löu yù:

Hình III.1. Cöûa soå baûn ñoà queùt ñaõ ñaêng kyù ñöôïc môû trong MapInfo.


Trang 40


- Khi ñöôøng veõ chöa keát thuùc maø vuøng ñang veõ naèm ngoaøi cöûa soå baûn ñoà (do phoùngñaïi baûn ñoà leân ñeå thaáy roõ caùc chi tieát khi veõ), muoán di chuyeån baûn ñoà ta di chuyeånchuoät veà höôùng caàn soá hoaù tieáp thì baûn ñoà seõ “chaïy” vaø hieån thò phaàn baûn ñoà caànveõ tieáp.

- Khi soá hoaù moät baûn ñoà naøo ñoù caàn quyeát ñònh ñoä phoùng ñaïi cuûa baûn ñoà ôû möùc naøoñeå coù theå thaáy roõ vaø veõ heát ñoái töôïng ñoù maø khoâng caàn phaûi chænh ñoä phoùng ñaïivì khoâng theå thöïc hieän ñöôïc ñieàu naøy khi ñöôøng veõ chöa keát thuùc. Ta coù theå phoùngto hay thu nhoû baûn ñoà baèng hai nuùt phoùng to thu nhoû treân thanh coâng cuïMain.

- Khi veõ moät ñöôøng baét ñaàu töø moät ñaàu cuûa ñöôøng khaùc, ta nhaán <S> ñeå khôûi ñoängchöùc naêng SNAP vaø nhaép chuoät veõ moät vaøi ñoaïn ñaàu thoâi, sau ñoù laïi nhaán <S> ñeåtaét chöùc naêng naøy ñi vì neáu khoâng khi veõ gaàn ñeán moät noát naøo ñoù cuûa moät vaät theåkhaùc, con troû chuoät seõ “nhaûy” vaøo noát ñoù laøm ñöôøng veõ khoâng chính xaùc. Khiñöôøng veõ keát thuùc taïi ñaàu cuûa moät noát khaùc thì ta laïi nhaán <S> ñeå baät chöùc naêngnaøy leân ñeå noù giuùp ta xaùc ñònh ñieåm ñoù cho chính xaùc.

Ñeå xem “saûn phaåm” taïo thaønh, töø menu chính choïn Map > Layer Control, taét daáuchoïn vaøo coät hieån thò ôû haøng cuûa taäp tin aûnh queùt roài choïn OK. Luùc naøy cöûa soåbaûn ñoà chæ hieän leân ñöôøng ranh giôùi cuûa nöôùc Vieät Nam maø ta vöøa veõ.

Ñeå löu laïi keát quaû ta laøm nhö sau:- Choïn Map > Save Cosmetic Objects. Hoäp thoaïi Save objects to table môû ra.- Ñaët teân taäp tin môùi veõ xong laø ranh_gioi trong oâ File name. - Choïn thö muïc löu laïi taäp tin naøy trong oâ Save in, söû duïng nuùt thaû xuoáng choïn

thö muïc ñeå löu taäp tin môùi taïo vaøo.

- Laøm xong nhaán nuùt Save.

Nhö vaäy ñöôøng ranh giôùi môùi taïo thaønh seõ ñöôïc chuyeån töø lôùp Cosmetic vaøo moätlôùp môùi maø ta ñaët teân laø ranh_gioi.

Ñeå coù theå nhìn thaáy keát quaû ñöôïc löu laïi naøy, töø menu chính choïn Map > LayerControl. Luùc naøy teân lôùp baûn ñoà môùi ñöôïc taïo thaønh seõ hieån thò trong danh saùch cuøngvôùi lôùp baûn ñoà queùt ñaõ ñaêng kyù.

Ghi chuù: khi löu nhöõng thoâng tin ñaõ veõ thaønh moät lôùp môùi, MapInfo seõ löu nhöõngthoâng tin naøy thaønh 4 taäp tin rieâng bieät, nhöõng taäp tin naøy coù cuøng teân nhöng coù phaànmôû roäng khaùc nhau. Trong tröôøng hôïp naøy coù 4 taäp tin ñöôïc löu laïi laø ranh_gioi.tab,ranh_gioi.map, ranh_gioi.dat vaø ranh_gioi.id. Khi duøng leänh môû baûng (Open Table)trong MapInfo, ta chæ nhìn thaáy moät taäp tin duy nhaát laø ranh_gioi.tab. Xem theâm veà caùctaäp tin thaønh phaàn cuûa MapInfo trong Chöông XVII.

Giaû söû ta chöa veõ xong baûn ñoà nöôùc Vieät Nam maø ñaõ thöïc hieän leänh Map > Savecosmetic objects vaø löu thaønh lôùp ranh_gioi. Neáu muoán veõ tieáp vaøo lôùp ñoù sau khi ñaõlöu, caùch laøm nhö sau:

- Choïn Map > Layer Control, hoäp thoaïi Layer Control môû ra.

- Ñaùnh daáu choïn vaøo coät chænh söûa ôû haøng cuûa teân taäp tin ta môùi löu (lôùp


Trang 41


ranh_gioi) vaø tieáp tuïc veõ.

- Khi veõ xong ta nhaán nuùt löu (bieåu töôïng hình caùi ñóa meàm treân thanh coâng cuïStandard, hoaëc choïn File > Save Table hoaëc nhaán toå hôïp phím <Ctrl>+<S>).MapInfo môû ra hoäp thoaïi Save Table (löu baûng). Hoäp thoaïi naøy lieät keâ taát caû caùclôùp baûn ñoà ñang môû coù nhöõng thay ñoåi nhöng chöa ñöôïc löu laïi. Trong tröôøng hôïpnaøy ta chæ coù moät lôùp laø ranh_gioi. Choïn lôùp naøy vaø nhaán nuùt Save.

Ta coù theå duøng leänh löu naøy bao nhieâu laàn cuõng ñöôïc trong suoát quaù trình veõ moãikhi veõ theâm hay chænh söûa baûn ñoà.

IV.2.2. Soá hoaù lôùp ñöôøng giao thoâng vaø soâng ngoøi

- Choïn Map > Layer Control, ñaùnh daáu choïn chænh söûa vaøo lôùp Cosmetic Layer,choïn OK.

- Laïi choïn coâng cuï veõ ñöôøng gaáp khuùc ñeå veõ caùc ñöôøng giao thoâng (nhöõngñöôøng lieàn coù maøu ñoû treân baûn ñoà queùt). Trong ví duï naøy ta chæ veõ caùc ñöôøng giaothoâng trong ranh giôùi nöôùc Vieät Nam, ta seõ keát thuùc ñöôøng khi noù chaïm ranh giôùinöôùc ta.

Khi veõ lôùp ñöôøng giao thoâng ta caàn chuù yù caùc ñieåm sau:

- Töø luùc ta nhaép chuoät ñeå baét ñaàu veõ ñöôøng ranh giôùi chính cho ñeán luùc nhaép chuoätñuùp (hoaëc nhaán phím <Esc>) ñeå keát thuùc ñöôøng veõ thì ta chæ taïo thaønh moät vaät theåñoà hoaï treân baûn ñoà. Khi veõ tieáp, ñaûo Phuù Quoác chaúng haïn, thì ta taïo ra moät vaät theåñoà hoaï thöù hai treân baûn ñoà,v.v...

- Lôùp ñöôøng giao thoâng ñöôïc veõ bao goàm nhieàu vaät theå hôn, töùc laø nhieàu ñöôøng khaùcnhau, ñeå tieän lôïi vieäc xöû lyù thoâng tin sau naøy, ta neân veõ nhö sau: veõ caùc vaät theåñöôøng nhö bình thöôøng, nhöng khi ñeán ngaõ 3, töùc laø nôi tieáp tuïc cuûa hai ñöôøngkhaùc thì ta keát thuùc ñöôøng thöù nhaát, töø ñieåm keát thuùc cuûa ñöôøng thöù nhaát (ngaõ 3)ta veõ tieáp ñöôøng thöù hai, keát thuùc ñöôøng naøy hoaëc keát thuùc khi gaëp moät ngaõ 3 khaùc,quay laïi ñieåm ngaõ 3 ñaàu vaø veõ tieáp ñöôøng thöù ba. Noùi moät caùch toång quaùt, ta keátthuùc veõ vaät theå ñöôøng khi gaëp giao loä, hoaëc neáu ta baét ñaàu veõ töø giao loä höôùng ra,thì coù bao nhieâu ñöôøng höôùng ra ta neân veõ baáy nhieâu vaät theå. Ngay caû khi trongthöïc teá moät ñöôøng giao thoâng (coù teân ñöôøng) khi chaïy qua giao loä thì phía beân kiagiao loä vaãn laø ñöôøng ñoù (cuøng teân) nhöng ta cuõng neân taùch noù laøm hai.

Sau khi veõ xong caùc ñöôøng giao thoâng, choïn Map > Save cosmetic objects vaø ñaëtteân cho moät lôùp môùi, ví duï giao_thong.

Khi choïn Map > Save Cosmetic Objects maø coù moät lôùp khaùc ñang môû (trongtröôøng hôïp naøy laø lôùp ranh_gioi), hoäp thoaïi Save Cosmetic Objects to Layer môû ra.Neáu nhaán nuùt thaû xuoáng ta seõ thaáy danh saùch caùc lôùp ñang môû (trong tröôøng hôïp naøylaø lôùp ranh_gioi). Neáu ta choïn ranh_gioi, thì caùc ñöôøng giao thoâng ta môùi veõ seõ bò nhaäpvaøo chung vôùi lôùp ranh_gioi. Ta phaûi choïn <New> ñeå löu thaønh moät lôùp rieâng. Cheá ñoämaëc ñònh cuûa MapInfo khi ta choïn Save Cosmetic Objects luoân luoân laø <New>.

Löu yù: treân baûn ñoà coøn coù ñöôøng saét, ta veõ luoân ñöôøng naøy vaøo lôùp giao_thong,


Trang 42


vieäc phaân bieät giöõa ñöôøng boä vaø ñöôøngsaét seõ ñöôïc trình baøy trong caùc chöôngsau.

Cuõng nhö trong tröôøng hôïp veõ ranhgiôùi, ta coù theå choïn Map > Save cosmet-ic objects khi ñang veõ dôû dang vaø löuthaønh lôùp giao_thong. Muoán veõ tieáp treânlôùp ñöôøng giao thoâng ta choïn Map >Layer Control vaø ñaùnh daáu choïn vaøo coätchænh söûa ôû haøng coù teân giao_thong.

*Veõ caùc con soâng:

Caùc con soâng cuõng laø nhöõng vaät theå kieåu ñöôøng nhö caùc ñöôøng giao thoâng, tacuõng choïn chænh söûa trong lôùp Cosmetic Layer vaø veõ caùc con soâng hoaøn toaøn töôngtöï nhö veõ ñöôøng giao thoâng vaø löu laïi thaønh moät lôùp rieâng coù teân laø song.

* Veõ ranh giôùi caùc tænh:

Ñeå thuaän tieän cho vieäc trình baøy baûn ñoà sau naøy, ta neân soá hoaù theâm moät lôùp nöõalaø lôùp rg_tinh (lôùp ranh giôùi tænh). Lôùp naøy ñöôïc ñònh daïng laø kieåu ñöôøng. Löu yù khi veõlôùp naøy, ta khoâng veõ phaàn ranh giôùi caùc tænh coù phaàn chung vôùi ranh giôùi chính cuûanöôùc ta vaø ñöôøng bôø bieån. Vieäc naøy seõ ñöôïc giaûi thích sau trong Chöông VIII, Trìnhbaøy baûn ñoà.

Caùc ñieåm caàn löu yù khi veõ ñöôøng giao thoâng cuõng ñöôïc aùp duïng cho veõ soâng noùirieâng cuõng nhö cho vieäc veõ caùc vaät theå kieåu ñöôøng noùi chung.

IV.2.3. Veõ caùc thaønh phoá vaø thò xaõ vaø caùc ñieåm daân cö

Phaân tích: ta thaáy raèng treân baûn ñoà giaáy queùt vaøo, caùc thaønh phoá vaø thò traán ñöôïcbieåu thò baèng nhöõng chaám (voøng troøn) nhoû, ngoaïi tröø thuû ñoâ Haø Noäi ñöôïc bieåu thò baèngmoät ngoâi sao. Nhö vaäy lôùp thaønh phoá vaø thò traán seõ ñöôïc veõ baèng coâng cuï veõ ñieåm(Symbol tool).- Laïi choïn Map > Layer Control vaø ñaùnh daáu choïn vaøo coät chænh söûa cuûa lôùp

Cosmetic Layer.

- Choïn coâng cuï Symbol treân thanh coâng cuï Drawing ôû beân phaûi.

- Veõ caùc thaønh phoá, thò traán baèng caùch nhaép chuoät vaøo töøng thaønh phoá, thò traán treânbaûn ñoà. Moãi laàn nhaép chuoät seõ taïo ra moät ñieåm töôïng tröng cho thaønh phoá/thò traántaïi vò trí ñoù.

- Laïi löu laïi lôùp môùi naøy baèng leänh Map > Save Cosmetic Objects. Giaû söû ta ñaët teânlôùp môùi naøy laø thanh_pho.

Ghi chuù: ta nhaän thaáy raèng caùc thaønh phoá, tænh lî, thò traán ñöôïc bieåu thò baèngnhöõng chaám khaùc nhau tuyø thuoäc vaøo thaønh phoá ñoù lôùn hay nhoû, coøn trong tröôønghôïp ta ñang veõ caùc thaønh phoá ñeàu laø nhöõng ñieåm coù hình ngoâi sao maøu ñen gioángnhau (kieåu bieåu töôïng maëc ñònh cuûa MapInfo). Ñeå hieån thò caùc thaønh phoá theo nhöõngtính chaát cuûa chuùng, ta seõ xem xeùt sau trong Chöông VI.

Hình III.2. Hoäp thoaïi SaveCosmetic Objects.


Trang 43


IV.2.4. Veõ caùc tænh

ÔÛ phaàn naøy ta seõ thöïc hieän vieäc taïo moät lôùp baûn ñoà môùi töø moät baûn ñoà khaùc ñoàngthôøi chænh söûa caùc vaät theå ñang veõ baèng nhöõng leänh töông taùc töø moät lôùp baûn ñoà khaùcleân lôùp baûn ñoà ñang veõ.

Tröôùc tieân ta seõ thöïc hieän moät soá vieäc ñeå chuaån bò cho phaàn veõ caùc tænh.

Ta thaáy raèng khi veõ lôùp baûn ñoà ranh giôùi cuûa nöôùc Vieät Nam, caùc vaät theå ñöôïc taïothaønh laø caùc ñöôøng vieàn bao xung quanh ranh giôùi caùc vuøng cuûa nöôùc Vieät Nam (baogoàm phaàn chính treân ñaát lieàn vaø moät soá ñaûo). Tuy nhieân nöôùc Vieät Nam coøn laø moätvuøng ñaát, töùc laø coù dieän tích, ñeå coù theå bieåu thò tính chaát naøy ta caàn taïo ra caùc vaät theåkieåu vuøng. Ta taïo vaät theå vuøng töø lôùp ranh giôùi cuûa nöôùc Vieät Nam nhö sau:1- Choïn File > Save copy as. Neáu ta môû nhieàu lôùp thì moät hoäp thoaïi môû ra cho ta

choïn sao löu laïi lôùp naøo. Ta choïn ranh_gioi roài choïn Save As. Hoäp thoaïi SaveCopy of Table As môû ra.

2 - Trong oâ File name, ñaët teân cho lôùp môùi laø vietnam_vung roài choïn Save. Moät baûnsao cuûa lôùp ranh_gioi ñöôïc löu laïi döôùi teân vietnam_vung.

3 - Choïn File > Open table vaø môû lôùp môùi sao löu ra.4 - Choïn Map > Layer Control, ñaùnh daáu choïn vaøo coät chænh söûa ôû haøng lôùp viet-

nam_vung môùi môû.5 - Nhaép choïn coâng cuï choïn choïn ñöôøng ranh giôùi treân bieån vaø giöõ phím <Shift>

choïn tieáp ñöôøng ranh giôùi treân ñaát lieàn.

6 - Treân menu chính choïn Objects > Combine, hoäp thoaïi Data Aggregation môû ra, tachoïn OK. Nhö vaäy ñöôøng ranh giôùi treân bieån vaø treân ñaát lieàn ñöôïc nhaäp laïi thaønhmoät ñöôøng kín. Ta caàn noù ñeå taïo ra vuøng sau naøy.

7 - Choïn Query > Select, hoäp thoaïi Select môû ra; trong oâ Select Records from Tableta choïn vietnam_vung. Taét daáu choïn trong oâ Browse Results ôû goùc döôùi beântraùi ñi roài choïn OK.

8 - Treân menu chính choïn Objects > Convert to Regions. Taát caû caùc vaät theå kieåuñöôøng trong lôùp vietnam_vung ñöôïc chuyeån thaønh kieåu vuøng (region).

9 - Choïn File > Save Table, hoäp thoaïi Save Table môû ra, ta choïn vietnam_vung roàichoïn Save.

Nhö vaäy ta ñaõ taïo ra moät lôùp môùi töø lôùp ranh_gioi vaø caùc vaät theå kieåu ñöôøng tronglôùp ranh_gioi ñöôïc ñoåi thaønh kieåu vuøng trong lôùp vietnam_vung.

Chuù yù: Caùc lôùp ñang ñöôïc môû trong moät cöûa soå baûn ñoà ñöôïc saép xeáp theo thöùtöï treân döôùi, neáu moät lôùp bao goàm nhöõng vaät theå laø caùc vuøng naèm treân thì caùcvaät theå ôû nhöõng lôùp khaùc naèm döôùi seõ bò che khuaát. Ñeå thaáy ñöôïc nhöõng vaättheå naèm trong caùc lôùp khaùc, ta phaûi di chuyeån lôùp vuøng naøy xuoáng döôùi cuøng,caùch laøm nhö sau:

- Choïn Map > Layer Control. Hoäp thoaïi Layer Control môû ra.- Choïn lôùp môùi ñöôïc taïo thaønh (vietnam_vung) baèng caùch nhaép chuoät vaøo teân cuûa

lôùp ñoù.- Nhaép chuoät vaøo nuùt Down ñeå di chuyeån lôùp ñaõ choïn xuoáng döôùi cuøng, nhöng

phaûi naèm treân lôùp baûn ñoà aûnh queùt ñaõ ñaêng kyù vì neáu khoâng lôùp naøy seõ che maátlôùp vietnam_vung.


Trang 44


Xem theâm veà thöù töï caùc lôùp trong cöûa soå baûn ñoà trong Chöông X, Kieåm soaùtLôùp.

Ñeå thuaän tieän cho vieäc veõ caùc vaät theå trong lôùp tænh, ta caàn taét hieån thò caùc lôùpkhaùc ñi, vaøo Map > Layer Control vaø taét hieån thò (boû choïn ôû coät coù bieåu töôïng ) ôûcaùc lôùp khaùc ñoàng thôøi baät hieån thò cuûa lôùp aûnh queùt leân.

Ta thaáy raèng lôùp baûn ñoà môùi che khuaát caû aûnh queùt, nhö vaäy seõ khoâng thaáy caùcñöôøng ranh giôùi tænh ñeå veõ. Muoán thaáy ñöôïc caùc chi tieát naøy ta caàn chænh lôùp baûn ñoàranh giôùi veà khoâng maøu (trong suoát). Caùch laøm nhö sau:- Choïn Map > Layer Control.- Trong hoäp thoaïi Layer Control choïn lôùp vietnam_vung roài choïn nuùt Display; hoäp

thoaïi vietnnam_vung Display Options môû ra.- Trong phaàn Display Mode, ñaùnh daáu choïn vaøo oâ Style Override. Nuùt chænh ñònh

daïng kieåu vaät theå (trong tröôøng hôïp naøy laø kieåu vuøng) luùc tröôùc môø ñi nhöng nay

ñöôïc laøm roõ leân; choïn nuùt naøy , hoäp thoaïi Region Style môû ra.

- Trong phaàn Fill, choïn N (none töùc khoâng maøu) ôû oâ Pattern roài choïn OK. Ta seõ thaáyraèng caùc vaät theå kieåu vuøng trong lôùp vietnam_vung ñöôïc chuyeån thaønh khoâng maøu(trong suoát) nhôø vaäy ta coù theå thaáy ñöôïc caùc chi tieát döôùi tôø baûn ñoà queùt.

Luùc naøy ta môùi baét ñaàu veõ caùc vuøng laø tænh.- Choïn Map > Layer Control, choïn chænh söûa trong lôùp Cosmetic Layer.- Choïn coâng cuï veõ vuøng . Caùch veõ vuøng cuõng hoaøn toaøn töông töï nhö caùch veõ

ñöôøng, chæ khaùc vuøng laø moät ñöôøng kheùp kín neân khi veõ gaàn veà ñieåm baét ñaàu thìñöôøng veõ töï ñoäng kheùp kín laïi vaø taïo thaønh moät vuøng.

- Baét ñaàu veõ töø tænh naøo saùt meùp ranh giôùi cuûa nöôùc Vieät Nam. Ví duï ta baét ñaàu veõtöø tænh Lai Chaâu. Nhaép chuoät ñieåm baét ñaàu ôû ngoaøi ranh giôùi nöôùc Vieät Nam nhönggaàn vôùi ñieåm giao nhau giöõa ranh giôùi tænh Lai Chaâu vaø ranh giôùi nöôùc Vieät Nam.Baét ñaàu nhaép chuoät ñeå veõ töø ngoaøi vaøo, veõ phaàn ñöôøng ranh giôùi cuûa tænh Lai Chaâunaèm trong nöôùc Vieät Nam, khi ñeán gaàn ñieåm tieáp xuùc thöù hai cuûa tænh Lai Chaâu vôùiranh giôùi lôùp Vieät Nam, ta veõ luoân ra ngoaøi ranh giôùi lôùp Vieät Nam, veõ tieáp veà ñieåmkeát thuùc nhöng naèm ngoaøi ranh giôùi cuûa nöôùc Vieät Nam (xem minh hoaï treân hìnhIV.3).

- Nhaép chuoät choïn coâng cuï choïn treân thaønh coâng cuï Main vaø nhaép chuoät leânvuøng môùi veõ ñeå choïn noù, choïn Objects > Set Target, phaàn vuøng ñöôïc choïn seõ ñöôïcbieán thaønh “muïc tieâu” cho leänh xöû lyù tieáp theo vaø ñoåi maøu.

- Nhaép chuoät leân vuøng nöôùc Vieät Nam ñeå choïn noù. Vuøng naøy ñöôïc choïn vaø ñoåi maøu.- Choïn Objects > Erase Outside, vuøng tænh Lai Chaâu seõ ñöôïc caét ñi phaàn chôøm ra

ngoaøi ranh giôùi nöôùc Vieät Nam, coøn laïi ñuùng phaàn tænh Lai Chaâu caàn veõ (hình IV.4).- Töông töï nhö vaäy ta veõ tieáp tænh Laøo Cai naèm caïnh tænh Lai Chaâu, nhöng laàn naøy

ta veõ tænh Laøo Cai chôøm ra ngoaøi ranh giôùi Vieät Nam ñoàng thôøi chôøm leân luoân tænh


Trang 45


Lai Chaâu, chæ caàn veõ ñuùng töø hai ñieåm tieáp xuùc ôû hai meùp chung vôùi tænh Lai Chaâuvaø veõ ñuùng töø ñieåm chung giöõa ranh giôùi Vieät Nam vaø tænh Laøo Cai.

- Laïi choïn tænh Laøo Cai, choïn Objects > Set Target, choïn nöôùc Vieät Nam, choïn Objects> Erase Outside, phaàn naèm ngoaøi nöôùc Vieät Nam seõ bò caét boû.

- Laïi choïn tænh Laøo Cai moät laàn nöõa, choïn Objects > Set Target, laàn naøy ta choïn TænhLai Chaâu, choïn Objects > Erase, phaàn veõ chôøm leân tænh Lai Chaâu seõ bò caét boû, coønlaïi phaàn tænh Laøo Cai ñöôïc veõ xong.

Ta xem xeùt tröôøng hôïp veõ cuoái cuøng laø veõ tænh Sôn La. Tænh naøy coù phaàn chungvôùi tænh Lai Chaâu vaø Laøo Cai, ñoàng thôøi coù ñöôøng ranh giôùi chung vôùi Vieät Nam.- Töông töï nhö treân, ta veõ tænh Sôn La chôøm leân caû hai tænh Lai Chaâu vaø Laøo Cai ñoàng

thôøi veõ chôøm ra ngoaøi phaàn ranh giôùi chung vôùi Vieät Nam.

Hình IV.3. Caùch veõ moät vuøng ñeå söû duïng leänh caét vuøng sau naøy.


Trang 46


- Choïn tænh Sôn La vöøa veõ xong, choïn Objects > Set Target, choïn nöôùc Vieät Nam,choïn Objects > Erase Outside, phaàn ngoaøi nöôùc Vieät Nam seõ bò xoaù.

- Laïi choïn tænh Sôn La, choïn Objects > Set Target, laàn naøy ta choïn tænh Lai Chaâu vaøgiöõ phím <Shift> ñeå choïn luoân tænh Laøo Cai, choïn Objects > Erase, phaàn chung vôùihai tænh treân seõ bò xoaù, ñeå laïi keát quaû cuoái cuøng laø tænh Sôn La caàn veõ.

Söû duïng nhöõng thuû thuaät treân trong töøng tröôøng hôïp caàn thieát ñeå veõ caùc tænh coønlaïi cuûa nöôùc Vieät Nam.

Löu keát quaû laïi thaønh lôùp cac_tinh.

BA BÖÔÙC KHI CAÉT VUØNG:

1. Veõ vuøng chôøm ra ngoaøi vuøngseõ ñöôïc duøng ñeå caét.

2. Choïn vuøng môùi veõ roài choïnObjects > Set Target, thieátlaäp “muïc tieâu” ñeå caét.

3. Choïn vaät theå caét vaø thöïchieän leänh Erase Outside(xoaù phaàn naèm ngoaøi).

Hình IV.4. Caùc böôùc thöïc hieän caét vuøng


Trang 47


Löu yù: Ta khoâng theå duøng phím <Shift> ñeå choïn hai vaät theå ôû hai lôùp khaùc nhau, ví duïtrong tröôøng hôïp naøy ta khoâng theå giöõ <Shift> ñeå choïn vöøa tænh Laøo Cai vöøa vuøng nöôùcVieät Nam.

Nhö vaäy keát thuùc chöông naøy, ta ñaõ taïo ñöôïc caùc lôùp baûn ñoà sau:- cac_tinh: caùc tænh cuûa nöôùc ta.- giao_thong: caùc ñöôøng giao thoâng chính (ñöôøng nhöïa vaø ñöôøng saét).- ranh_gioi: ranh giôùi nöôùc Vieät Nam.- song : caùc con soâng chính.- thanh_pho: caùc thaønh phoá vaø thò xaõ quan troïng.- vietnam_vung: vuøng naèm trong ranh giôùi cuûa nöôùc ta.

Tuy nhieân taát caû nhöõng lôùp baûn ñoà treân hieän thôøi chæ laø nhöõng vaät theå ñoà hoaï treânbaûn ñoà, thöïc chaát chuùng chöa chöùa thoâng tin gì caû, ngoaïi tröø nhöõng thoâng tin veà ñòalyù töï thaân chuùng coù saün khi ñöôïc veõ. Ta seõ xem xeùt caùch naïp döõ lieäu cho caùc lôùp baûnñoà treân trong Chöông VI. Tuy nhieân ta caàn xem xeùt caùch chænh söûa caùc vaät theå treânbaûn ñoà sau khi veõ hoaëc trong quaù trình veõ ñeå chænh sai soá khi caàn thieát.


Trang 48


CHÖÔNG V. CHÆNH SÖÛA VAÄT THEÅ TREÂN BAÛN ÑOÀ

Trong quaù trình soá hoaù, ta coù theå veõ sai hoaëc sau khi hoaøn thaønh baûn ñoà ta muoánthöïc hieän caùc thay ñoåi. MapInfo coù moät taäp hôïp caùc leänh cho pheùp ta chænh söûa caùcvaät theå treân baûn ñoà. Caùc leänh naøy naèm trong menu Objects. Ta seõ laàn löôït xem xeùtcaùc leänh chænh söûa naøy.

Khi chænh söûa vaät theå thì lôùp baûn ñoà chöùa vaät theå ñoù phaûi ñöôïc ñaùnh daáu chænh söûa.Choïn Map > Layer Control ñeå vaøo hoäp thoaïi Layer Control vaø ñaùnh daáu vaøo coät chænhsöûa ôû lôùp coù vaät theå muoán chænh söûa.

V.1. CHÆNH SÖÛA VAÄT THEÅ ÑÔN LEÛ (khoâng lieân quan ñeán vaät theå khaùc)

Di chuyeån vaät theå: caùc vaät theå ñeàu coù theå ñöôïc di chuyeån. Khi lôùp baûn ñoà naøo ñangôû cheá ñoä chænh söûa, ta söû duïng coâng cuï choïn vaø nhaép chuoät leân vaät theå ñoù, giöõnuùt chuoät traùi vaø reâ chuoät thì ta coù theå di chuyeån vaät theå ñoù. Muoán di chuyeån nhieàu vaättheå, ta giöõ phím <Shift> ñeå coù theå nhaép chuoät choïn nhieàu vaät theå moät luùc. Giöõ nuùt chuoättraùi treân moät trong nhöõng vaät theå ñöôïc choïn vaø reâ chuoät thì caùc vaät theå ñöôïc choïn ñeàuñöôïc di chuyeån. Löu yù raèng ra khoâng theå choïn ñoàng thôøi hai hay nhieàu vaät theå ôû caùclôùp khaùc nhau.

V.1.1. Ñieåm

Vaät theå ñieåm khoâng coù hình daïng, kích thöôùc maø chæ coù vò trí neân chæ coù moät chænhsöûa laø thay ñoåi vò trí baèng caùch di chuyeån nhö ñaõ trình baøy trong phaàn treân.

V.1.2. Ñöôøng vaø vuøng

V.1.2.1. Chænh hình daïng cuûa ñöôøng vaø vuøng

Ñöôøng coù chieàu daøi vaø hình daïng neân ta coù theå thay ñoåi hình daïng cuûa ñöôøng. Ñeåthay ñoåi hình daïng cuûa moät ñöôøng, söû duïng coâng cuï choïn ñeå choïn ñöôøng ñoù. Ta thaáyñöôøng ñoù ñöôïc choïn baèng caùch bò “ñaùnh daáu”, ñoàng thôøi coù boán hình vuoâng maøu ñennaèm xung quanh giôùi haïn ranh giôùi cuûa ñöôøng ñoù. Giöõ nuùt chuoät traùi treân moät trong 4nuùt hình vuoâng maøu ñen naøy vaø reâ chuoät thì ta coù theå laøm thay ñoåi hình daïng cuûañöôøng (co giaõn ñöôøng).


Trang 49


Hình daïng ñöôøng coù theå ñöôïc ñieàu chænh chi tieát baèng nuùt chænh söûa hình daïng(Reshape). Caùch laøm:

- Töø menu chính choïn Map > Layer Control, ñaùnh daáu chænh söûa vaøo lôùp ta muoán thayñoåi.

- Duøng coâng cuï choïn ñeå nhaép chuoät choïn moät ñöôøng treân cöûa soå baûn ñoà.

- Nhaép chuoät leân nuùt Reshape . Caùc noát cuûa ñöôøng ñang ñöôïc choïn hieän leân.

- Nhaép nuùt chuoät traùi leân moät noát vaø reâ chuoät ta coù theå di chuyeån vò trí noát ñoù vaø do

vaäy thay ñoåi hình daïng cuûa ñöôøng. Ñeå choïn nhieàu noát ta cuõng giöõ phím <Shift> vaø

cuõng coù theå di chuyeån nhieàu noát moät luùc. Ta coù theå söû duïng nuùt coâng cuï theâm noát

(Add Node) ñeå theâm moät noát baèng caùch nhaép chuoät choïn naøy roài nhaép chuoät

leân vò trí muoán theâm noát treân ñöôøng ñang ñöôïc chænh söûa. Ta coù theå xoaù moät noát

baèng caùch nhaép chuoät choïn noát ñoù roài nhaán phím <Delete> hay <Del> ñeå xoaù noát

ñoù (hình V.1).

Vuøng ñöôïc giôùi haïn baèng moät ñöôøng gaáp khuùc neân ta cuõng coù theå ñieàu chænh hìnhdaïng cuûa vuøng hoaøn toaøn gioáng nhö caùch ñieàu chænh ñöôøng.

Hình V.1. Di chuyeån moät noát (1a-1b) vaø nhieàu noát (2a-2b) treân vaät theåkieåu ñöôøng ñeå chænh söûa hình daïng cuûa noù


Trang 50


V.1.2.2. Chænh troïng taâm cuûa vuøng

Vaät theå kieåu vuøng coøn coù moät tính chaát nöõalaø troïng taâm (Centroid) cuûa vuøng ñoù. Ñaây laø yeáutoá cuõng caàn ñöôïc quan taâm khi thöïc hieän leänhdaùn nhaõn töï ñoäng hay maõ ñòa hoaù (xem trongChöông XIII vaø Chöông XVI). Khi daùn nhaõn töïñoäng hay chaïy maõ ñòa hoaù treân moät lôùp kieåuvuøng, nhaõn hay ñieåm ñöôïc taïo thaønh seõ ñöôïcñaët taïi troïng taâm cuûa caùc vuøng. Troïng taâm cuûavuøng laø taâm cuûa hình chöõ nhaät nhoû nhaát baoquanh vuøng ñoù (hình V.2). Neáu vaät theå kieåuvuøng coù hình daùng daøi, deïp hay meùo moù nhieàuthì troïng taâm vuøng ñoù nhieàu khi naèm leäch ñi khaùnhieàu vaø khi daùn nhaõn thì nhaõn seõ naèm leäch khoûi vuøng ñoù. ÔÛ cheá ñoä maëc ñònh, takhoâng nhìn thaáy troïng taâm cuûa moät vuøng. Tuy vaäy ta coù theå ñieàu chænh troïng taâm caùcvuøng baèng caùch baät hieån thò troïng taâm vuøng leân. Caùch laøm nhö sau:

- Môû lôùp coù chöùa lôùp vaät theå kieåu vuøng caàn chænh söûa hoaëc kích hoaït cöûa soå baûn ñoàcoù chöùa lôùp ñoù.

- Töø menu chính choïn Map > Layer Control ñeå vaøo hoäp thoaïi Layer Control.- Ñaùnh daáu chænh söûa vaøo lôùp caàn chænh söûa.

- Nhaép chuoät choïn lôùp ñoù roài choïn Display. Hoäp thoaïi Display Options môû ra.

- Ñaùnh daáu choïn vaøo tuyø choïn Show Centroids ôû döôùi cuøng roài choïn OK.

- Choïn OK laàn nöõa ñeå ñoùng hoäp thoaïi Layer Control.Ta seõ thaáy moãi vuøng coù moät chaám xanh ôû “khoaûng giöõa” cuûa vuøng ñoù. Nhö ñaõ noùi,troïng taâm coù theå bò leäch neáu vaät theå coù daïng daøi vaø goùc caïnh nhieàu. Ñeå chænh troïngtaâm cuûa vaät theå ta laøm nhö sau:

- Nhaép chuoät choïn nuùt coâng cuï choïn treân thanh coâng cuï Main roài nhaép chuoätchoïn vaät theå caàn chænh troïng taâm.

- Nhaép chuoät choïn nuùt chænh söûa hình daïng (Reshape) treân thanh coâng cuïDrawing. Caùc noát cuûa vaät theå vuøng ñoù hieän leân, troïng taâm cuûa vaät theå cuõng ñöôïcñaùnh daáu.

- Giöõ phím chuoät traùi ngay treân troïng taâm cuûa vaät theå vaø reâ chuoät ñeå keùo troïng taâmvaät theå ñeán vò trí mong muoán.

- Nhaép chuoät vaøo bieåu töôïng löu baûng treân thanh coâng cuï Standard hay nhaántoå hôïp phím <Ctrl>+<S> ñeå löu laïi thay ñoåi hoaëc choïn Save Table töø menu File.

Ghi chuù: Ta chæ neân baät troïng taâm cuûa moät lôùp kieåu vuøng leân khi chænh söûa.

V.1.3. Kyù töï

Khi nhaép chuoät leänh choïn moät vaät theå kieåu kyù töï, noù seõ ñöôïc ñaùnh daáu baèng boánñieåm khoáng cheá maøu ñen cuøng vôùi moät “tay caàm”. Khi giöõ phím chuoät traùi treân vaät theå

Hình V.2. Troïng taâm cuûa moät vuøng.


Trang 51


kyù töï vaø reâ chuoät thì ta coù theå di chuyeån noù. Khi giöõ phím chuoät traùi treân tay caàm thì tacoù theå quay vaät theå kyù töï. Neáu muoán chænh söûa noäi dung vaät theå kyù töï, ta nhaép chuoätñuùp vaøo vaät theå kyù töï ñeå môû hoäp thoaïi Text Object ra vaø chænh söûa noäi dung cuûa vaättheå ñoù trong oâ Text. Löu yù laø tieáng Vieät khoâng hieån thò ñuùng trong oâ Text naøy. Xem chitieát chænh söûa vaät theå kieåu kyù töï ôû phaàn sau cuûa chöông naøy.

V.2. CHÆNH SÖÛA VAÄT THEÅ LIEÂN QUAN ÑEÁN CAÙC VAÄT THEÅ KHAÙC

Ta seõ xem xeùt caùc chænh söûa coù lieân quan ñeán nhöõng vaät theå khaùc. Nhöõng leänhnaøy naèm trong menu Objects.

V.2.1. Combine

Laø leänh nhaäp hai hay nhieàu vaät theå thaønh moät. Caùc vaät theå ñöôïc nhaäp laïi vôùi nhauphaûi naèm trong cuøng moät lôùp. Leänh naøy khoâng coù taùc duïng treân ñieåm. Caùch laøm:

- Choïn Map > Layer Control vaø ñaùnh daáu chænh söûa cho lôùp muoán thay ñoåi.

- Choïn coâng cuï choïn roài giöõ phím <Shift> ñeå choïn hai hay nhieàu vaät theå.

- Choïn Objects > Combine.

- Hoäp thoaïi Data Aggregation (nhaäp döõ lieäu) môû ra. Hoäp thoaïi naøy hoûi ta khi nhaäp vaättheå ñoà hoaï thì döõ lieäu ñöôïc goäp laïi nhö theá naøo. Tuyø theo töøng tröôøng hôïp maø tachoïn phöông phaùp nhaäp döõ lieäu naøo cho thích hôïp ñoái vôùi töøng tröôøng döõ lieäu. Tacuõng coù theå ñaùnh daáu choïn vaøo No data ñeå nhaäp vaät theå vaø caùc tröôøng cuûa vaät theåmôùi ñöôïc taïo thaønh khoâng coù döõ lieäu gì caû. Xem chi tieát trong Chöông XVII, muïcXVII.3.3.

Trong quaù trình soá hoaù, ta coù theå söû duïng leänh naøy ñeå noái moät ñöôøng daøi nhöng bò

ñöùt. Giaû söû ta veõ moät ñöôøng daøi nhöng do nhaép chuoät nhanh quaù, ñöôøng bò keát thuùc

sôùm. Ta laïi nhaép chuoät veõ tieáp phaàn coøn laïi. Veõ xong choïn hai ñöôøng vaø choïn leänh

Combine ñeå nhaäp chuùng laïi. Tröôùc khi nhaäp hai ñöôøng laïi, ta caàn “noái” chuùng laïi vôùi

nhau tröôùc. Choïn moät trong hai vaät theå caàn noái, choïn nuùt chænh söûa hình daïng ñeåchænh ñöôøng. Nhaán phím <S> treân baøn phím ñeå khôûi ñoäng tính naêng SNAP (“caén”

ñieåm). Choïn noát caàn noái (noát cuoái hay noát ñaàu) cuûa ñöôøng caàn noái vaø reâ chuoät laïi gaàn

noát cuoái cuøng cuûa ñöôøng kia. Khi noát ñoù ñöôïc di chuyeån ñeán gaàn noái cuoái cuûa ñöôøng

kia, noù töï ñoäng “gaén” vaøo noát ñoù. Sau ñoù ta môùi thöïc hieän leänh Combine. Leänh naøy

cuõng ñöôïc söû duïng ñeå goäp caùc vuøng vôùi nhau. Ví duï ta goäp ñaûo Phuù Quoác vaø caùc ñaûo

nhoû vôùi phaàn ñaát lieàn cuûa tænh Kieân Giang treân ñaát lieàn ñeå taïo thaønh moät ñôn vò haønhchính laø tænh Kieân Giang.

Leänh Combine chæ coù taùc duïng treân hai hay nhieàu vaät theå cuøng kieåu. Ta chæ coù theånhaäp ñöôøng vôùi ñöôøng hay nhaäp vuøng vôùi vuøng. Leänh Combine khoâng baét buoäc phaûithieát laäp “muïc tieâu” (Set Target). Tuy nhieân neáu ta choïn moät vaät theå laø muïc tieâu thì caùcgiaù trò trong caùc tröôøng cuûa vaät theå muïc tieâu seõ ñöôïc laáy maëc ñònh laø cuûa vaät theå môùi.Xem chi tieát trong Chöông XVII, muïc XVII.3.3.


Trang 52


V.2.2. Caùc leänh Split, Erase vaø Erase Outside

* Leänh Split: caét moät hay nhieàu vaät theå thaønh hai hay nhieàu vaät theå baèng vaät theå caét.Khi thöïc hieän leänh naøy, (caùc) muïc tieâu seõ bò caét ra laøm hai phaàn: phaàn chung vôùi vaättheå caét vaø phaàn khoâng chung vôùi vaät theå caét (hình V.3).

Caùch thöïc hieän leänh Split nhö sau:

- Choïn (caùc) vaät theå caàn caét.

- Objects > Set Target; thieát laäp (caùc) vaät theå choïn thaønh muïc tieâu.

- Choïn (caùc) vaät theå caét.

- Thöïc hieän leänh Objects > Split.- Hoäp thoaïi Data Disaggregation (taùch döõ lieäu) hieån thò, hoûi ta choïn caét döõ lieäu nhö theá

naøo; choïn phöông phaùp chia döõ lieäu phuø hôïp roài choïn OK. (Caùc) “muïc tieâu” seõ bòcaét ra. Ta coù theå theå duøng nhieàu vuøng ñeå caét moät vuøng/ñöôøng, duøng moät vuøng ñeå

Hình V.3. Duøng moät vuøng caét moät ñöôøng (a1-a2) vaø duøng moätvuøng caét moät vuøng (b1-b2).


Trang 53


caét nhieàu vuøng/ñöôøng hay nhieàu vuøng ñeå caét nhieàu vuøng/ñöôøng. Löu yù raèng ñoái vôùimoät baûn ñoà môùi soá hoaù, chöa coù thoâng tin thì vieäc choïn phöông phaùp chia döõ lieäukhoâng quan troïng. Tuy nhieân ñoái vôùi moät baûn ñoà ñaõ naïp döõ lieäu thì ñaây laø vaán ñeàkhaù quan troïng. Muïc naøy seõ ñöôïc xem xeùt chi tieát hôn trong Chöông XVII, muïcXVII.3.3.2.

* Leänh Erase (Xoaù): leänh xoaù vaät theå töông töï leänh Split, nhöng phaàn chung vôùi (caùc)vaät theå caét seõ bò xoaù ñi.

* Leänh Erase Outside (Xoaù phaàn khoâng chung): töông töï nhö leänh Split nhöng phaànkhoâng chung vôùi (caùc) vaät theå caét bò xoaù ñi.

Trong caùc leänh treân vaät theå caét chæ coù theå laø vuøng, muïc tieâu (vaät theå bò caét) coù theålaø ñöôøng hay vuøng. Vaät theå ñieåm khoâng chòu taùc ñoäng cuûa leänh naøy.

V.2.3. Leänh Overlay Nodes (choàng ñieåm)

Leänh choàng ñieåm taïo theâm (caùc) noát taïi vò trí vaät theå caét chaïy qua vaät theå muïc tieâu.Noát ñöôïc taïo thaønh naèm treân muïc tieâu. Ta muoán taïo theâm noát treân vaät theå naøo, thì vaättheå ñoù ñöôïc thieát laäp laø muïc tieâu, vaät theå kia laø vaät theå caét (hình V.5). Caùch thöïc hieän:thieát laäp muïc tieâu cho (caùc) vaät theå caàn taïo noát, choïn caùc vaät theå giao vôùi (caùc) muïctieâu roài choïn Objects > Overlay Nodes.

V.2.4. Leänh Buffer (taïo vuøng ñeäm)

Leänh taïo vuøng ñeämthöïc chaát khoâng phaûi laøleänh chænh söûa vaät theå maønoù laø leänh taïo ra moät vaättheå môùi döïa vaøo vaät theåñaõ coù. Leänh Buffer taïo moätvuøng ñeäm xung quanh vaättheå ñöôïc choïn vôùi baùnkính vuøng ñeäm do ta xaùcñònh (hình V.4). Caùch laøm:

- Choïn vaät theå caàn taïovuøng ñeäm, duøng phím<Shift> ñeå choïn nhieàuvaät theå neáu muoán

- Choïn Objects > Buffer,hoäp thoaïi BufferObjects môû ra.

- Xaùc ñònh baùn kính vuøngñeäm trong oâ Value ôûphaàn Radius. Giaù trònaøy coù theå laáy töø moätcoät döõ lieäu treân lôùp baûnñoà ñoù, neáu coù.

Hình V.4. Taïo vuøng ñeäm cho moät vaät theå, 1a-1b: taïovuøng ñeäm cho moät ñöôøng; 2a-2b: taïo vuøng ñeämcho moät ñieåm; 3a-3b: taïo vuøng ñeäm cho moät vuøng.


Trang 54


1a-1b: ñaùnh daáu ñieåm chung cuûa moät ñöôøng vôùi moät ñöôøng khaùc baèng noát.

2a-2b: ñaùnh daáu ñieåm chung cuûa moät ñöôøng vôùi moät vuøng (trong ví duï naøy coù haiñieåm chung neân taïo ra hai noát).

3a-3b: ñaùnh daáu ñieåm chung cuûa moät vuøng vôùi moät vuøng (taïo ra hai noát trong víduï treân)

Hình V.5. Caùch söû duïng leänh Overlay Nodes


Trang 55


- Choïn ñôn vò tính baùn kính trong oâ Units.- Coù theå taïo moät vuøng ñeäm cho taát caû caùc vaät theå ñöôïc choïn neáu ñaùnh daáu One buffer

for all objects hay taïo moãi vuøng ñeäm cho moät vaät theå ñöôïc choïn neáu ñaùnh daáu Onebuffer for each object.

- Xaùc ñònh “ñoä mòn” cuûa vuøng ñeäm ñöôïc veõ trong oâ Smoothness; ñoä mòn naøy caên cöùtreân hình troøn, giaù trò maëc ñònh laø veõ voøng troøn baèng 12 ñoaïn.

(Caùc) vuøng ñeäm ñöôïc taïo ra treân lôùp naøo ñang ôû cheá ñoä chænh söûa. Thoâng thöôøngngöôøi ta ñeå vuøng ñeäm taïo thaønh trong lôùp Cosmetic (ñaùnh daáu chænh söûa vaøo lôùpCosmetic tröôùc khi thöïc hieän leänh naøy) roài sau ñoù môùi quyeát ñònh coù löu chuùng laïi trongmoät lôùp naøo ñoù hay khoâng.

Phaàn Buffer Width Distance using xaùc ñònh vieäc tính khoaûng caùch theo heä quychieáu naøo. Neáu baûn ñoà söû duïng heä quy chieáu laø kinh/vó ñoä thì phöông phaùp tính khoaûngcaùch maëc nhieân laø Spherical (tính theo maët cong cuûa quaû ñaát). Neáu baûn ñoà söû duïngheä quy chieáu phi quaû ñaát (Non-Earth) thì phöông phaùp tính khoaûng caùch seõ söû duïngheä toaï ñoä Descartes.

V.2.5. Leänh Convex Hull

Leänh naøy taïo ra moät vuøng bao xung quanh moät hay nhieàu vaät theå. Vuøng taïo thaønhluoân luoân laø moät ña giaùc loài coù nghóa laø goùc trong cuûa ña giaùc ñoù luoân luoân nhoû hônhay baèng 180o. Nhöõng noát naèm loït vaøo giöõa seõ bò vuøng taïo thaønh bao quanh. Leänh naøycaàn ít nhaát ba ñieåm khoâng thaúng haøng ñeå coù theå taïo ra vuøng Convex Hull. Leänh naøytöông töï nhö vieäc ta caêng moät daây cao su chaïy voøng quanh caùc coïc, nhöõng coïc naèmtrong seõ khoâng chaïm daây cao su (hình V.7).

V.2.6. Leänh Enclose

Leänh naøy (taïm dòch laø kheùpvuøng) taïo ra moät hay nhieàuvuøng töø caùc ñöôøng caét nhau.Leänh naøy chæ coù taùc duïng khicaùc ñöôøng caét nhau taïo ra moätvuøng kín. Caùch laøm: Choïn caùcñöôøng caét nhau kheùp kín roàichoïn Objects > Enclose. Caùcñöôøng ñöôïc söû duïng ñeå taïothaønh vuøng trong leänh naøy vaãnñöôïc giöõ nguyeân (hình V.6).

V.2.7. Leänh Check Regions

Ñaây laø moät leänh raát hieäu quaû trong vieäc kieåm tra loãi cuûa caùc vuøng. Leänh naøy seõñaùnh daáu nhöõng vuøng chôøm leân nhau baèng caùch veõ moät vuøng leân vuøng chung ñoù.Ñoàng thôøi noù cuõng ñaùnh daáu nhöõng vuøng bò “xoaén”, töùc laø vuøng töï caét noù, baèng caùchchaám moät ñieåm leân ñieåm caét (hình V.8).

Caùch thöïc hieän leänh kieåm tra vuøng nhö sau:

Hình V.6. Leänh Enclose - Taïo moät hay nhieàuvuøng vuøng töø caùc ñöôøng caét nhau.


Trang 56


1a-1b: taïo ra moät vuøng töø moät ñöôøng2a-2b: taïo ra moät vuøng töø moät vuøng3a-3b: taïo ra moät vuøng töø hai ñöôøng3a-3c: taïo ra hai vuøng töø hai ñöôøng4a-4b: taïo ra moät vuøng töø 3 kieåu vaät theå4a-4c: taïo ra hai vuøng töø 3 kieåu vaät theå, vaät theå ñieåm khoâng taïo ra vuøng5a-5b: taïo ra moät vuøng töø 6 ñieåm.

Trong ví duï naøy, caùc vuøng taïo thaønh laø vuøng chaám chaám, nhöõng choã coù gaïchcheùo vaãn coù vuøng ñoù nhöng bò che khuaát bôûi vuøng gaïch cheùo.

Hình V.7. Moät soá ví duï cuûa leänh Convex Hull


Trang 57


+ Choïn caùc vuøng muoán kieåm tra loãi.

+ Choïn Objects > Check Regions; menu Check Region Objects môû ra.

+ Tuyø choïn maëc ñònh laø Self-Intersection Detection (phaùt hieän vuøng töï caét nhau). Tacoù theå choïn theâm Overlap Detection (phaùt hieän vuøng choàng leân nhau). Coù theå choïnkieåu ñaùnh daáu ñieåm caét hay kieåu vuøng ñaùnh daáu neáu muoán.

+ Choïn OK.

V.2.8. Leänh Smooth vaø Unsmooth

Leänh naøy “bo troøn” vaät theå ñöôøng baèng caùch veõ laïi ñöôøng ñoù thaønh moät ñöôøng congtieáp tuyeán vôùi goùc nhoû giöõa hai ñoaïn cuûa ñöôøng (hình V.9). Vi duï nhö khi ta veõ moätcon soâng baèng leänh veõ ñöôøng gaáp khuùc (polyline), muoán cho con soâng “uoán eùo” töïnhieân hôn thì ta duøng leänh naøy. Caùch laøm: choïn ñöôøng caàn “bo troøn”, choïn Objects >Smooth. Leänh Unsmooth laø leänh ngöôïc laïi, traû ñöôøng ñöôïc bo troøn veà tình traïng banñaàu. Caùch laøm: choïn vaät theå ñaõ ñöôïc Smooth roài choïn Objects > Unsmooth. Leänh naøy

1a-1b: choã hai vuøng chôøm leân nhau ñöôïc ñaùnh daáu baèng vuøng maøu vaøng.2a-2b: vuøng xoaén (daïng soá 8) ñöôïc ñaùnh daáu baèng moät bieåu töôïng kim ghuùt maøu ñoû.3a-3b: vuøng töï caét hai choã ñöôïc ñaùnh daáu baèng hai bieåu töôïng kim ghuùt maøu ñoû.

Hình V.8. Moät soá ví duï ñaùnh daáu loãi vuøng khi soá hoaù


Trang 58


chæ thay ñoåi hình daïng cuûa vaät theå ñöôøng, caùc pheùp toaùn ñòa lyù vaãn caên cöù treân vaät theågoác (khoâng Smooth).

V.2.9. Leänh Convert to Regions vaø Convert to Polylines

Convert to Regions (Ñoåi thaønh vuøng) laø leänh ñoåi moät ñöôøng thaønh moät vuøng. Caùchlaøm: choïn ñöôøng caàn ñoåi, choïn Objects > Convert to Regions. Khi ñoåi ñöôøng thaønhvuøng, ñeå yù ñeán ñöôøng xoaén vì noù seõ taïo thaønh vuøng bò loãi (daïng soá 8).

Convert to Polylines (Ñoåi thaønh ñöôøng) laø leänh ngöôïc laïi, ñoåi moät vuøng thaønh moätñöôøng. Ñöôøng taïo thaønh laø ñöôøng ranh giôùi bao xung quanh vuøng ñöôïc choïn. Caùch

Hình V.10. Caùc ví duï cuûa leänh Convert to Region vaø Convert to Polyline.

Hình V.9. Leänh Smooth vaø Unsmooth.


Trang 59


laøm: choïn vuøng caàn ñoåi, choïn Objects > Convert to Polylines. Löu yù raèng leänh naøykhoâng phaûi luùc naøo cuõng ñaûo ngöôïc laïi ñöôïc (hình V.10).

V.3. ÑÒNH DAÏNG KIEÅU VAÄT THEÅ

Nhö ñaõ trình baøy, baûn ñoà trong MapInfo coù boán kieåu vaät theå laø ñieåm, ñöôøng, vuøngvaø vaät theå kyù töï. Ta seõ xem xeùt caùch ñònh daïng töøng loaïi vaät theå.

Cuõng gioáng nhö chænh söûa vaät theå, muoán ñònh daïng kieåu cuûa moät vaät theå naøo ñoùthì lôùp baûn ñoà chöùa vaät theå ñoù phaûi ñöôïc ñaùnh daáu laø chænh söûa. Ñeå choïn cheá ñoä chænhsöûa cho moät lôùp baûn ñoà, töø menu chính choïn Map > Layer Control, hoäp thoaïi LayerControl môû ra, ñaùnh daáu vaøo coät chænh söûa cho lôùp muoán chænh söûa.

V.3.1. Vaät theå kieåu ñieåm

Vaät theå ñieåm trong MapInfo maëc ñònh laø ngoâi sao maøu ñen, côõ 12. Muoán ñoåi kieåucuûa ñieåm, caùch laøm nhö sau:

- Duøng coâng cuï choïn ñeå choïn vaät theå ñieåm ñoù, giöõ phím <Shift> ñeå choïn nhieàu vaät

theå moät luùc, roài töø menu chính choïn Options > Symbol Style hay choïn nhanh baèng

caùch nhaép chuoät choïn nuùt ñònh daïng bieåu töôïng treân thanh coâng cuï Drawing.

Hoäp thoaïi Symbol Style môû ra (hình V.11). Hoäp thoaïi naøy goàm caùc noäi dung sau:- OÂ Font: choïn bieåu töôïng. MapInfo coù 11 boä kieåu bieåu töôïng cho pheùp ta choïn, teân

caùc boä bieåu töôïng cuûa MapInfo baét ñaàu baèng chöõ MapInfo. Ngoaøi ra trong danh

Hình V.11. Hoäp thoaïi Symbol Style - ñònh daïng kieåu ñieåm.


Trang 60


saùch thaû xuoáng cuõng coù caùc boä bieåu töôïng maëc ñònh khaùc cuûa heä ñieàu haønh hoaëccuûa phaàn meàm khaùc ñöôïc caøi vaøo heä ñieàu haønh. Chi tieát caùc boä bieåu töôïng cuûaMapInfo coù trong phaàn Phuï Luïc.

- Beân phaûi oâ Font laø oâ chænh kích thöôùc bieåu töôïng. Giaù trò trong oâ naøy laø töø 9 ñeán 48point, tuy nhieân ta coù theå goõ giaù trò nhoû hôn 9.

- OÂ Symbol: khi choïn boä bieåu töôïng trong oâ Font xong thì töông öùng trong oâ Symbolseõ hieån thò danh saùch caùc kieåu bieåu töôïng coù trong boä ñoù trong danh saùch thaûxuoáng. Bieåu töôïng hieån thò trong oâ naøy luùc ta môû hoäp thoaïi ra laø bieåu töôïng hieän taïicuûa vaät theå ñieåm ñang ñöôïc choïn. Trong moãi boä bieåu töôïng thì caùi ñaàu tieân bao giôøcuõng laø chöõ N (töùc none). Neáu ta choïn bieåu töôïng laø N thì bieåu töôïng seõ trôû neân “voâhình” (khoâng maøu).

- OÂ Color: choïn maøu cho bieåu töôïng trong danh saùch thaû xuoáng.

- Rotation Angle: quay bieåu töôïng theo giaù trò naïp vaøo oâ naøy (tính theo ñoä - deg). Goùcquay theo chieàu döông laø ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà, muoán quay xuoâi chieàu kimñoàng hoà, ta goõ daáu tröø tröôùc giaù trò ñoä.

- Background: coù 3 tuyø choïn laø None, khoâng coù neàn cho bieåu töôïng; Halo, quanh bieåutöôïng coù vieàn traéng vaø Border, taïo ñöôøng vieàn ñen quanh bieåu töôïng

- Effects: coù 2 tuyø choïn laø Drop Shadow, taïo boùng ñoå cho bieåu töôïng vaø Bold, bieåutöôïng coù maøu ñaäm hôn.

- OÂ Sample ôû goùc treân beân phaûi cho pheùp ta xem tröôùc bieåu töôïng khi ñieàu chænh.

- Sau khi choïn caùc ñònh daïng trong hoäp thoaïi treân, choïn OK, (caùc) bieåu töôïng ñöôïcchoïn seõ thay ñoåi.

V.3.2. Vaät theå kieåu ñöôøng

Caùch thöïc hieän chænh kieåu cho ñöôøng nhö sau:

- Choïn moät hay nhieàu vaät theå kieåu ñöôøng.

- Töø menu chính choïn Options > Line Style hay choïn nhanh baèng caùch nhaép chuoät

leân nuùt Line Style treân thanh

coâng cuï Drawing. Hoäp thoaïi LineStyle môû ra (hình V.12).

- OÂ Style cho pheùp ta choïn caùc kieåuñöôøng khaùc nhau. Chi tieát caùckieåu ñöôøng cuûa MapInfo coù trongphaàn Phuï Luïc. Kieåu ñaàu tieân laøN laø kieåu ñöôøng khoâng maøu. Khichoïn N thì phaàn Color töï ñoäng môøñi.

- OÂ Color cho pheùp choïn maøu cuûavaät theå kieåu ñöôøng.

- OÂ Width cho pheùp quy ñònh ñoäHình V.12. Hoäp thoaïi Line Style -

ñònh daïng kieåu ñöôøng.


Trang 61


daøy cuûa ñöôøng. Coù hai caùch tính trong phaàn naøy. Tuyø choïn Pixels tính ñoä daøy ñöôøngtheo ñieåm aûnh, giaù trò laø töø 1 ñeán 7; tuyø choïn Points tính ñoä daøy ñöôøng theo point,giaù trò töø 0.2 ñeán 6. Xem maãu ñoä daøy ñöôøng trong phaàn Phuï Luïc. Ñoä daøy cuûañöôøng coù theå hieån thò khoâng ñuùng treân maøn hình do ñoä phaân giaûi cuûa maøn hìnhnhöng baûn in ra bao giôø cuõng ñuùng vôùi giaù trò con soá ta naïp.

- OÂ Sample cho xem maãu ñöôøng khi ñieàu chænh.

V.3.3. Vaät theå kieåu Vuøng

Phöông phaùp chænh kieåu vuøng

cuõng töông töï. Khi choïn (caùc) vaät theå

kieåu vuøng roài töø menu chính choïnOptions > Region Style hay choïn

nhanh töø nuùt Region Style Button treân thanh coâng cuï Drawing thì hoäp

thoaïi Region Style môû ra (hình V.13).

Hoäp thoaïi naøy goàm caùc noäi dung sau:

- Phaàn Fill: toâ maøu cho vuøng, ta coù:+ Pattern: choïn kieåu toâ maøu trong

danh saùch thaû xuoáng, N laøkhoâng maøu. Neáu choïn N thìphaàn Foreground töï ñoäng môø ñi.

+ Foreground: choïn maøu ñeå toâ.+ Background: maëc ñònh tuyø choïn

naøy taét ñi (töùc khoâng hieän maøuneàn ôû döôùi). Ñaùnh daáu oâ naøycho pheùp ñònh daïng maøu neàncho vaät theå vuøng. Neáu ñöôïc baätleân thì tuyø choïn maëc ñònh trongoâ naøy laø N (khoâng maøu).

- Phaàn Border: ñònh daïng ñöôøng vieàncho vaät theå vuøng, phaàn naøy hoaøntoaøn gioáng phaàn ñònh daïng vaät theåkieåu ñöôøng.

- Phaàn Sample cho pheùp xem tröôùc ñònh daïng khi ñieàu chænh.

V.3.4. Vaät theå kieåu kyù töï

Nhö ta bieát, MapInfo cho pheùp goõ chöõ tröïc tieáp leân cöûa soå baûn ñoà baèng nuùt leänh

Text Button treân thanh coâng cuï Drawing. Chöõ treân cöûa soå baûn ñoà trong MapInfo

ñöôïc coi nhö vaät theå. Soá kyù töï toái ña cho moät vaät theå kieåu kyù töï laø 256.

Hình V.13. Hoäp thoaïi Region Style -ñònh daïng vuøng.


Trang 62


Khi choïn vaät theå kieåu kyù töï, coù moät khung bao quanh chöõ ñöôïc choïn vaø coù caùcñieåm khoáng cheá vaø moät “tay caàm”. Ta coù theå giöõ phím chuoät traùi treân tay caàm naøy ñeåquay chöõ.

Ñeå ñònh daïng vaät theå kieåu kyù töï choïn vaät theå ñoù roài töø menu chính choïn Options >

Text Style. Hoäp thoaïi Text Style môû ra (hình V.14). Noù coù caùc noäi dung sau:

- OÂ Font: choïn kieåu chöõ, beân caïnh laø oâ cho pheùp choïn côõ chöõ.

- Text Color: choïn maøu cuûa chöõ.

- Background: choïn maøu neàn cho vaät theå kyù töï, None laø khoâng maøu;Halo laø veõ moät vieàn traéng xung quanh vaät theå kyù töï; Box laø veõ moätkhung chöõ nhaät quanh chöõ. Tuyø choïn Halo vaø Box cho pheùp choïnmaøu neàn trong oâ Color phía döôùi.

- Effects: cho pheùp ta ñònh daïng caùc hieäu öùng khaùc nhau cho vaät theåñieåm: Bold (chöõ ñaäm), Underline (gaïch döôùi), Shadow (ñoå boùng), Italic(chöõ nghieâng), All Caps (vieát hoa toaøn boä) vaø Expanded (keùo daõn chöõra). Choïn hieäu öùng baèng caùch nhaép chuoät ñaùnh daáu oâ caàn thieát. Coùtheå ñaùnh daáu nhieàu tuøy choïn cuøng moät luùc.

Phaàn treân ñaây chæ trình baøy ñònh daïng kieåu chöõ cho vaät theå kyù töï. Neáu ta choïn vaättheå kyù töï roài töø menu chính choïn Edit > Get Info, hay choïn nhanh baèng caùch nhaépchuoät ñuùp leân vaät theå kyù töï, thì moät hoäp thoaïi khaùc seõ môû ra, ñoù laø hoäp thoaïi Text Object(hình V.13). Hoäp thoaïi naøy coù nhieàu tuyø choïn khaùc ñeå chænh söûa vaät theå kyù töï. Ta seõxem xeùt caùc phaàn ñoù.

- OÂ Text hieån thò noäi dung cuûa vaät theå kyù töï ñang ñöôïc choïn. Ta coù theå xoaù vaø chænhlaïi noäi dung trong oâ naøy.

Hình V.14. Hoäp thoaïi Text Style - ñònh daïng kieåu kyù töï vaø caùc hieäu öùng cho kyù töï.


Trang 63


- Nuùt Style cho pheùp ta vaøo hoäp thoaïi Text Style ôû hình V.15 ñeå chænh kieåu chöõ.

- Hai oâ Start X vaø Y cho bieát toaï ñoä cuûa kyù töï ñaàu tieân cuûa vaät theå kyù töï. Neáu ta thayñoåi giaù trò trong hai oâ naøy thì vaät theå kyù töï seõ di chuyeån vò trí treân baûn ñoà.

- Line Spacing cho pheùp chænh kieåu doøng cuûa vaät theå kyù töï, Single laø doøng ñôn (tuyøchoïn maëc ñònh), 1.5 laø cheá ñoä moät doøng röôõi vaø Double laø cheá ñoä caùch doøng ñoâi.

- Phaàn Justification coù 3 tuyø choïn laø Left - caên leà beân traùi, Center - caên leà chính giöõavaø Right - caên leà beân phaûi. Chuù yù laø cheá ñoä caên leà naøy tính theo khung chöõ nhaät giôùihaïn kích thöôùc cuûa vaät theå kyù töï ñoù.

- Phaàn Label Line: coù 3 tuyø choïn laø No Line - khoâng coù ñöôøng chæ; Simple Line - ñöôøngchæ ñôn vaø Arrow Line - ñöôøng chæ coù muõi teân. Neáu ta choïn moät trong hai tuyø choïnsau thì seõ coù moät ñöôøng chæ chaïy ñeán ngay chính giöõa cuûa vaät theå kyù töï. Khi dichuyeån vaät theå kyù töï seõ coù moät ñöôøng ñôn (Simple Line) hay muõi teân (Arrow Line)chæ veà vò trí ban ñaàu cuûa vaät theå kyù töï ñoù. Vò trí ñoù ñöôïc ñaùnh daáu baèng moät ñieåmkhoáng cheá, ta cuõng coù theå di chuyeån ñieåm naøy. Neáu choïn Simple Line vaø Arrow Linethì nuùt Style beân caïnh hieän ra cho pheùp choïn kieåu ñöôøng chæ.

- Rotation Angle: quay vaät theå kyù töï baèng caùch naïp giaù trò ñoä vaøo oâ naøy. Chieàu quaylaø ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà.

Hình V.15. Hoäp thoaïi Text Object.


Trang 64


CHÖÔNG VI. NAÏP DÖÕ LIEÄU VAØO BAÛN ÑOÀ SOÁ

Chöông naøy trình baøy phaàn naïp döõ lieäu cho moät soá lôùp, ngöôøi ñoïc coù theå töï naïpdöõ lieäu theo yù muoán cho caùc lôùp khaùc.

VI.1. NAÏP DÖÕ LIEÄU

VI.1.1. Lôùp giao_thong

Môû lôùp giao_thong vaø aûnh queùt bd_hcvn ñaõ ñaêng kyù ra.

Trong lôùp naøy ta ñaõ veõ hai kieåu ñöôøng, ñöôøng nhöïa vaø ñöôøng saét.

- Töø menu chính choïn Window > New Browser Window, cöûa soå döõ lieäu cuûa lôùp giaothoâng ñöôïc hieån thò (hình VI.1). Neáu ta môû nhieàu lôùp baûn ñoà cuøng luùc thì seõ coù moäthoäp thoaïi nhoû môû ra cho pheùp ta choïn môû döõ lieäu cuûa lôùp baûn ñoà naøo.

ÔÛ goùc döôùi beân traùi cuûa cöûa soå chính cuûa MapInfo, ta thaáy hieän doøng chöõ, ví duï“records 1-10 of 60”, töùc laø treân cöûa soå Browser ñang môû coù 10 haøng ñaàu tieân (töø haøng1 ñeán haøng 10) trong toång soá 60 haøng. Moãi haøng naøy töông öùng vôùi moät vaät theå ñöôïcveõ treân cöûa soå baûn ñoà. Khi ta thay ñoåi cöûa soå Browser hoaëc duøng thanh tröôït ñöùng ñeådi chuyeån caùc haøng leân xuoáng thì hai con soá ñaàu seõ thay ñoåi töông öùng theo soá haøngvaø soá thöù töï caùc haøng ñöôïc hieån thò treân cöûa soå Browser.

Ta thaáy raèng döõ lieäu cuûa lôùp giao_thong chæ coù moät tröôøng laø ID. Ñaây laø tröôøng ñöôïctaïo ra töï ñoäng khi ta soá hoaù baûn ñoà, taát caû caùc haøng trong tröôøng naøy ñeàu coù giaù tròmaëc ñònh laø 0 (tröôøng naøy ñöôïc ñònh daïng maëc ñònh laø Integer - soá nguyeân).

Tieáp theo ta caàn phaân tích xem caàn naïp nhöõng döõ lieäu gì cho lôùp giao_thong. Trongtröôøng hôïp naøy giaû söû ta chæ caàn phaân bieät ñöôøng nhöïa vaø ñöôøng saét, vaäy thì ta seõ taïotheâm moät tröôøng môùi coù teân laø thuoc_tinh (thuoäc tính cuûa caùc ñöôøng).

Ñeå taïo theâm tröôøng môùi, ta thöïc hieän nhö sau:- Choïn Table > Maintenance > Table Structure (töông töï nhö ôû treân, neáu môû nhieàu lôùp

ñoàng thôøi thì seõ coù moät hoäp thoaïi nhoû môû ra cho pheùp ta choïn teân lôùp caàn thao taùc),hoäp thoaïi Modify Table Structure môû ra (hình VI.2).

- Choïn nuùt Add field (theâm tröôøng môùi), moät tröôøng môùi ñöôïc taïo thaønh vaø ñöôïcMapInfo töï ñoäng ñaët teân cho noù laø Field2 trong oâ Name. Ta ñoåi teân tröôøng naøy thaønhthuoc_tinh. Löu yù raèng teân tröôøng khoâng ñöôïc coù khoaûng traéng (töùc khoâng ñöôïccaùch chöõ vaø teân tröôøng khoâng hieån thò ñöôïc tieáng Vieät ñöôïc neân phaûi boû daáu ñi).


Trang 65


- Khai baùo kieåu cuûa tröôøng trong oâ Type, trong tröôøng hôïp naøy ta döï ñònh seõ goõ caùcchöõ trong tröôøng môùi laø “ñöôøng nhöïa” vaø “ñöôøng saét”, nhö vaäy ñaây laø tröôøng kieåukyù töï, vaäy trong Type ta choïn laø Character. Khi choïn xong phía döôùi oâ Type xuaáthieän theâm moät oâ nöõa laø Width, oâ naøy cho pheùp taùc xaùc ñònh soá kyù töï toái ña ñöôïc goõvaøo tröôøng môùi taïo. Giaù trò trong oâ Width laø soá kyù töï cuûa chöõ daøi nhaát döï ñònh goõvaøo. Ta naïp vaøo oâ Width laø 16.

Löu yù raèng trong tröôøng hôïp goõ tieáng Vieät thì caùc daáu cuõng ñöôïc tính laø kyù töï,ñoàng thôøi khoaûng traéng (daáu caùch) cuõng ñöôïc tính laø moät kyù töï. Vì theá ta phaûitính soá kyù töï cuûa chöõ daøi nhaát ñeå naïp giaù trò vaøo oâ Width cho ñuùng.

Chuù yù: caàn xaùc ñònh soá kyù töï toái ña cho ñuùng, khoâng thieáu cuõng khoâng thöøa, vì neáuthieáu thì khi naïp döõ lieäu nhöõng kyù töï quaù soá löôïng quy ñònh trong oâ Width seõ bò caétboû, coøn neáu thöøa thì seõ laøm cho kích thöôùc taäp tin lôùn moät caùch khoâng caàn thieát.Ñieàu naøy ñuùng cho caû vieäc xaùc ñònh kích thöôùc cuûa moät soá tröôøng khaùc. Xem chitieát ñònh daïng tröôøng vaø caùc kieåu tröôøng trong Chöông IX.

- Laøm xong choïn OK. Ta thaáy raèng lôùp giao_thong bò “bieán maát” treân cöûa soå baûn ñoà,cöûa soå Browser cuõng ñöôïc taét ñi.

Hình VI.1. Baûn ñoà ñöôïc soá hoaù, cöûa soå Browser cuûa noù cuøng aûnh queùtmaø töø ñoù baûn ñoà ñöôïc soá hoaù môû ra cuøng moät luùc


Trang 66


Ñaây laø moät ñaëc tính cuûa MapInfo, khi thöïc hieän nhöõng thay ñoåi treân caáu truùcbaûng döõ lieäu cuûa moät lôùp baûn ñoà trong hoäp thoaïi Modify Table Structure thì lôùpñoù töï ñoäng ñöôïc taét ñi (nhöng khoâng phaûi ñoùng laïi).

- Ñeå hieån thò laïi baûn ñoà ñöôøng giao thoâng, ta vaøo Map > Layer Control. Choïn nuùt Add,hoäp thoaïi Add Layer môû ra, ta choïn giao_thong roài choïn Add.

- Naïp döõ lieäu: coù nhieàu caùch ñeå naïp döõ lieäu, moãi caùch coù öu nhöôïc ñieåm rieâng. Phaàndöôùi ñaây trình baøy 3 caùch naïp döõ lieäu.

VI.1.1.1. Naïp döõ lieäu qua cöûa soå Browser

- Choïn Map > New Browser Window, cöûa soå Browser cuûa lôùp giao_thong ñöôïc môû ra.Luùc naøy ta thaáy raèng tröôøng thuoc_tinh ñaõ ñöôïc taïo theâm.

- Choïn Window > Tile Window, hai cöûa soå baûn ñoà vaø Browser ñeàu ñöôïc hieån thò, ñieàuchænh kích thöôùc hai cöûa soå naøy sao cho chuùng hieån thò ñöôïc khoaûng khoâng gian tonhaát treân maøn hình MapInfo ñeå deã thao taùc. Ta cuõng coù theå ñieàu chænh chieàu roängcuûa caùc tröôøng theo yù muoán.

- Nhaép chuoät vaøo moät vaät theå (moät ñöôøng) treân cöûa soå baûn ñoà ñeå choïn noù thì ta thaáyraèng moät haøng beân cöûa soå Browser cuõng ñöôïc choïn töông öùng (oâ vuoâng beân traùiñöôïc toâ ñen), neáu ta khoâng thaáy haøng ñöôïc choïn (vì noù naèm ngoaøi vuøng nhìn thaáy)thì ta coù theå laøm cho noù hieän ra baèng leänh Query > Find Selection. Ví duï ta choïntuyeán ñöôøng saét daøi nhaát laø tuyeán ñöôøng saét töø Baéc vaøo Nam, haøng töông öùng trongcöûa soå Browser ñöôïc choïn, trong coät thuoc_tinh taïi haøng ñöôïc choïn, ta goõ vaøo chöõ“ñöôøng saét” (hình VI.3.).

Hình VI.2. Hoäp thoaïi Modify Table Structure cho pheùpthay ñoåi caáu truùc baûng MapInfo


Trang 67


Chöõ “ñöôøng saét” ñöôïc hieån thò khoâng ñuùng tieáng Vieät. Muoán hieån thò ñuùng tieángVieät, ta kích hoaït cöûa soå Browser roài choïn nuùt ñònh daïng kieåu chöõ. Chænh kieåu chöõ veàVNI-Helve chaúng haïn trong oâ Font. Luùc naøy tieáng Vieät seõ hieån thò ñuùng.

Nhö vaäy ta ñaõ naïp xong thuoäc tính cho moät vaät theå.

Töông töï nhö vaäy laàn löôït choïn caùc vaät theå (caùc ñöôøng) treân cöûa soå baûn ñoà vaø naïpthuoäc tính cuûa noù vaøo cöûa soå Browser. Khi laøm xong, nhôù löu laïi (nhaán toå hôïp phím<Ctrl>+<S> hay File > Save).

Caùch nhaäp döõ lieäu nhö treân coù ñieåm thuaän tieän laø khoù nhaàm laãn nhöng laïi chaäm,nhö trong lôùp ñöôøng giao thoâng cuûa ví duï naøy, ta coù vaøi chuïc vaät theå (kieåu ñöôøng) coùchung moät thuoäc tính laø “ñöôøng nhöïa”, nhö vaäy cöù moãi laàn choïn moät vaät theå coù thuoäctính laø “ñöôøng nhöïa” ta laïi phaûi goõ laïi (maëc duø ta coù theå duøng leänh Copy (<Ctrl>+<C>)ñeå sao chöõ vöøa goõ roài daùn (<Ctrl>+<V>) sang haøng khaùc nhöng duø sao cuõng vaãnchaäm.

VI.1.1.2. Naïp döõ lieäu baèng leänh Update Column (Caäp nhaät coät)

Hình VI.3. Naïp döõ lieäu cho vaät theå ñoà hoaï qua cöûa soå Browser.


Trang 68


Caùch naïp döõ lieäu baèng phöông phaùp naùy nhö sau:- Choïn coâng cuï choïn (hình muõi teân ñen treân thanh coâng cuï Main)- Choïn ñöôøng thöù nhaát, giöõ <Shift> ñeå choïn theâm caùc ñöôøng khaùc coù cuøng tính chaát

maø ta ñònh naïp, ví duï “ñöôøng saét”.- Vaøo Table > Update Column (caäp nhaät coät), hoäp thoaïi Update Column hieän ra.- Trong Table to Update, choïn Selection (caàn caån thaän trong phaàn choïn naøy vì neáu

nhaàm coù theå laøm thay ñoåi caùc döõ lieäu khaùc)- Trong Column to Update, choïn thuoc_tinh (teân coät caàn caäp nhaät)- Trong oâ Value (giaù trò caàn caäp nhaät), ta goõ vaøo chöõ “ñöôøng saét”, chöõ naøy phaûi ñöôïc

ñaët trong ngoaëc keùp (hình VI.4.).

Löu yù raèng MapInfo cuõng khoâng theå hieån thò tieáng Vieät ñuùng trong caùc hoäp thoaïinhöng noù hieån thò ñuùng trong cöûa soå Browser vaø khi trình baøy baûn ñoà, vì theá taphaûi goõ cho thaät ñuùng chính taû.

- Ta coù theå choïn hay boû choïn trong oâ Browse Results, neáu ta choïn oâ naøy roài choïn OKthì MapInfo seõ môû ra moät cöûa soå döõ lieäu nöõa, cöûa soå naøy chæ goàm coù nhöõng vaättheå maø ta ñaõ choïn ôû treân, vaø trong coät thuoc_tinh cuûa caùc vaät theå ñaõ choïn ñöôïc naïpchöõ “ñöôøng saét”. Löu yù raèng neáu ñaùnh daáu choïn vaøo oâ Browse Results thì cöûa soåmôùi môû ra ñöôïc MapInfo töï ñoäng ñaët teân laø Query1 Browser. Neáu ta boû choïn trong

oâ Browse Results thì hai vaät theå treân cuõng vaãn ñöôïc naïp thuoäc tính vaøo coätthuoc_tinh treân baûng döõ lieäu chính. Ta coù theå ñoùng cöûa soå Query1 Browser laïi baèngleänh File > Close table, menu Close table môû ra, choïn Query1 roài choïn Close.

- Töông töï nhö vaäy, ta choïn taát caû caùc vaät theå ñöôøng laø ñöôøng nhöïa (giöõ phím <Shift>ñeå choïn nhieàu vaät theå cuøng luùc) roài choïn Table > Update Column, trong Table toUpdate, ta choïn Selection, trong Column to Update ta choïn thuoc_tinh, trong Value,ta goõ chöõ “ñöôøng nhöïa” (trong ngoaëc keùp).

Töông töï ta choïn cuøng moät luùc taát caû caùc vaät theå naøo laø ñöôøng saét vaø duøng leänh

Hình VI.4. Nhaäp lieäu baèng leänh Update Column (caäp nhaät coät).


Trang 69


Caäp nhaät coät ñeå naïp thuoäc tính vaøo cho chuùng.

Khi laøm xong nhôù löu laïi nhöõng thay ñoåi treân baèng leänh File > Save Table.

Luùc naøy ta coù theå taét cöûa soå giao_thong Browse ñi.

VI.1.1.3. Naïp döõ lieäu baèng Info Tool

Nuùt Info Tool Button ôû treân thanh coâng cuï Main. Ñaây laø moät nuùt leänh ñeå xemthoâng tin cuûa töøng vaät theå, tuy vaäy ta coù theå lôïi duïng tính chaát naøy ñeå naïp döõ lieäu.

Caùch söû duïng coâng cuï naøy ñeå naïp thoâng tin nhö sau:- Choïn nuùt Info.- Di chuyeån con troû chuoät veà cöûa soå baûn ñoà, con troû chuoät bieán thaønh hình daáu coäng.- Nhaép chuoät leân moät vaät theå ñöôøng, moät cöûa soå nhoû môû ra hieån thò thoâng tin cuûa vaät

theå ñoù (hình VI.5). Ví duï trong tröôøng hôïp naøy ta nhaép chuoät leân moät vaät theå laøñöôøng saét thì cöûa soå Info Tool hieän ra goàm hai haøng, haøng thöù nhaát laø haøng ID vaøhaøng thöù hai laø haøng thuoc_tinh. Haøng ID, nhö ñaõ trình baøy ban ñaàu, laø haøng maëcñònh vaø coù giaù trò laø 0.

- Haøng thuoc_tinh khoâng coù giaù trò gì caû. Nhìn treân baûn ñoà queùt ñeå xem ñoù laø loaïiñöôøng naøo, ví duï neáu ñoù laø ñöôøng saét thì ta coù theå goõ chöõ “ñöôøng saét” vaøo haøngnaøy.

Khi naïp giaù trò laø chöõ (kieåu kyù töï) trong cöûa soå Info Tool ta khoâng caàn goõ giaù tròtrong ngoaëc keùp, vaø cuõng nhö trong taát caû caùc hoäp thoaïi cuûa MapInfo, tieáng Vieätkhoâng hieån thò ñuùng.

- Khi nhaép chuoät sang choïn moät vaät theåkhaùc, cöûa soå Info vaãn giöõ nguyeân,nhöng caùc haøng trong ñoù hieån thò giaùtrò cuûa vaät theå môùi ñöôïc choïn. Ta laïinaïp giaù trò thích hôïp cho vaät theå vaøo.Tuaàn töï nhö vaäy cho ñeán heát.

* Nhaän xeùt: trong 3 caùch naïp döõ lieäu nhötreân thì ta thaáy raèng neáu ta naïp döõlieäu cho nhieàu vaät theå coù cuøng moättính chaát (hay moät giaù trò) thì söûduïng leänh Update column laø nhanhchoùng vaø chính xaùc nhaát. Tuy nhieân,nhö ta seõ thaáy trong phaàn tieáp theo, neáu caùc giaù trò cuûa moãi vaät theå treân lôùp baûnñoà ñeàu khaùc nhau thì ta phaûi duøng caùch 1 (naïp vaøo Browser) hay caùch 3 (duøngInfo Tool). Trong tröôøng hôïp naøy, coù moät caùch tieát kieäm thôøi gian hôn nöõa laø naïpdöõ lieäu ngay trong quaù trình soá hoaù baûn ñoà. Ta seõ thaûo luaän phaàn naøy sau.

VI.1.2. Naïp döõ lieäu cho lôùp thanh_pho

Duøng leänh File > Close all ñeå ñoùng taát caû caùc lôùp ñang môû (neáu coù), neáu coù lôùpnaøo chöa coù nhöõng thay ñoåi thì MapInfo seõ hieån thò moät hoäp thoaïi hoûi ta coù löu nhöõngthay ñoåi hay khoâng, neáu thaáy caàn thieát ta choïn Save hay Save all, neáu khoâng ta choïnDiscard hoaëc Discard all.

Hình VI.5. Hoäp thoaïi Info Tool


Trang 70


Phaân tích: Chuùng ta seõ taïo thuoäc tính vaø naïp döõ lieäu theo chuù giaûi ñaõ coù treân baûnñoà giaáy. Khi quan saùt baûn ñoà queùt vaø chuù giaûi treân baûn ñoà ta thaáy coù nhöõng thuoäc tínhsau:

- ngoâi sao maøu ñen : thuû ñoâ,- voøng troøn lôùn coù chaám ñen lôùn ôû giöõa : thaønh phoá- voøng troøn vöøa coù moät chaám ñen nhoû : thò traán- voøng troøn trôn nhoû : caùc ñieåm daân cö khaùc;

ñoàng thôøi nhöõng chaám naøo coù maøu ñoû laø tænh lî.

Nhö vaäy rieâng trong phaàn thuoäc tính ta thaáy coù hai tính chaát, 1) ñieåm ñoù laø thuû ñoâ,thaønh phoá, thò xaõ hay ñieåm daân cö khaùc vaø 2) ñieåm ñoù coù phaûi laø tænh lî hay khoâng.Ngoaøi ra ñöông nhieân coøn coù moät thoâng tin nöõa laø teân caùc thaønh phoá, thò xaõ.

Phaàn naøy ta seõ söû duïng phöông phaùp maõ hoaù döõ lieäu moät caùch ñôn giaûn. Ta nhaänthaáy raèng trong tröôøng hôïp caàn phaân bieät moät ñieåm daân cö coù phaûi laø tænh lî hay khoângphaûi laø tænh lî, ta coù theå taïo theân moät tröôøng kieåu kyù töï (Character) vaø goõ vaøo laø “tænhlî” vaø “khoâng phaûi tænh lî”. Ta seõ thaáy raèng caùch taïo tröôøng nhö vaäy khaù daøi doøng vaøtoán khoâng gian treân maøn hình, vaäy neáu ta quy öôùc tænh lî laø soá 1 vaø khoâng phaûi tænh lîlaø soá 0 thì vieäc naïp döõ lieäu seõ trôû neân raát ñôn giaûn vaø ít bò sai soá vì goõ nhieàu. Töông töïnhö vaäy ñoái vôùi caùc ñieåm daân cö, ta coù theå quy öôùc nhö sau: 0: Thuû ñoâ; 1: thaønh phoá,2: thò xaõ; 3: ñieåm daân cö khaùc.

Caùch quy öôùc nhö vaäy ñöôïc goïi laø maõ hoaù döõ lieäu. Phöông phaùp naøy laøm cho vieäcnaïp döõ lieäu ñôn giaûn hôn nhieàu, traùnh sai soá ñoàng thôøi trong moät soá tröôøng hôïp coønbaûo maät ñöôïc thoâng tin. Löu yù raèng khi maõ hoaù döõ lieäu thì nhöõng thoâng tin maõ hoaù naøycaàn phaûi ñöôïc ghi laïi ôû moät choã naøo ñoù ñeå traùnh nhaàm laãn hay bò queân. Ñoái vôùi nhöõngheä thoáng baûn ñoà lôùn, chi tieát vaø coù haøng nghìn thoâng tin vaø thuoäc tính, khi maõ hoaù döõlieäu ngöôøi ta caàn tuaân thuû theo moät quy taéc maõ hoaù naøo ñoù ñeå ñaûm baûo khi phaùt trieånheä thoáng baûn ñoà theâm sau naøy vieäc maõ hoaù ñöôïc deã daøng vaø khoâng bò truøng laép. Taseõ baøn chi tieát veà vaán ñeà naøy trong phaàn ///.

Nhö vaäy trong lôùp thanh_pho ta söû duïng leänh Table > Maintenance > Modify TableStructure ñeå taïo ra 3 tröôøng môùi coù teân laø 1) ten (ñònh daïng kieåu Character, chieàu daøi(width) laø 16 (vì ta thaáy teân daøi nhaát laø T.P. Hoà Chí Minh bao goàm 16 kyù töï theo boä maõVNI), 2) kieu (kieåu ñieåm daân cö, laø 0, 1, 2 hay 3) (ñònh daïng kieåu Small Integer) vaø 3)thuoc_tinh (0 hay 1) (ñònh daïng kieåu Small Integer). Ta coù theå söû duïng nuùt leänh AddField nhieàu laàn lieân tieáp ñeå theâm nhieàu tröôøng moät laàn.

Ta baét ñaàu naïp thuoäc tính cho caùc ñieåm daân cö. Trong phaàn naøy nuùt Info Tool laøtieän lôïi nhaát neân ta seõ söû duïng Info Tool ñeå naïp döõ lieäu. Caùch laøm:- Môû lôùp thanh_pho vaø lôùp aûnh queùt bd_hcvn.- Cuõng nhö trong caùc tröôøng hôïp khaùc, khi soá hoaù caùc vaät theå laø ñieåm, kieåu ñieåm maëc

ñònh laø hình ngoâi sao maøu ñen, côõ 12 point, neân khi môû treân lôùp baûn ñoà queùt caùcthuoäc tính ôû döôùi bò che khuaát, ta laïi söû duïng leänh Map > Layer Control, choïn lôùpthanh_pho roài choïn Display vaø ñaùnh daáu choïn vaøo oâ Style Override, chænh kieåu ñieåmsao cho deã nhìn thaáy caùc ñaëc tính ôû döôùi lôùp baûn ñoà queùt. Trong tröôøng hôïp naøy,ví duï ta chænh kieåu ñieåm thaønh chöõ X coù maøu vaøng, hoaëc baát kyø kieåu bieåu töôïng naøoñeå deã thaáy noäi dung phía döôùi tôø baûn ñoà queùt.

- Choïn nuùt Info Tool, nhaép chuoät leân moät ñieåm daân cö baát kyø, cöûa soå Info môû ra goàm4 haøng, haøng ID maëc ñònh, haøng ten, hang kieu vaø haøng thuoc_tinh (hình VI.6).


Trang 71


- Nhìn vaøo ñieåm daân cö ta vöøa nhaép chuoät xem noù teân gì, laø thaønh phoá hay thò xaõ, coùphaûi laø tænh lî hay khoâng vaø laàn löôït naïp caùc thuoäc tính vaøo cöûa soå Info Tool theoquy öôùc nhö ñaõ trình baøy ôû phaàn treân. Ví duï ta nhaép chuoät vaøo thuû ñoâ Haø Noäi, tronghaøng ten, ta goõ “Haø Noäi” (khoâng goõ daáu ngoaëc keùp, doøng hieån thò thöïc chaát khoângñuùng kieåu chöõ), trong haøng kieu, ta goõ laø 0, trong haøng thuoc_tinh ta goõ laø 1 (vì HaøNoäi cuõng laø moät tænh lî neáu xeùt theo thuoäc tính naøy). Ñeå di chuyeån giöõa caùc tröôøngta coù theå duøng phím <Tab> hay toå hôïp phím <Shift> + <Tab>.

- Nhaép chuoät sang moät ñieåm khaùc vaø laïi naïp thuoäc tính moät caùch töông töï.

Trong suoát quaù trình naïp döõ lieäu, neáu ta phaùt hieän thaáy mình soá hoaù soùt moät thaønhphoá naøo ñoù thì ta coù theå duøng coâng cuï veõ ñieåm ñeå chaám theâm thaønh phoá ñoù, khi chaámxong, hoäp thoaïi Info Tool seõ laäp töùc hieän leân thoâng tin cuûa ñieåm môùi veõ, ta coù theå naïpluoân thoâng tin vaøo thaønh phoá bò soá hoaù soùt ñoù. Khi naïp xong nhôù choïn laïi nuùt leänh Info

Hình VI.6. Naïp döõ lieäu cho moät ñieåm daân cö ôû caû 3 tröôøng.


Trang 72


Tool vaø nhaép chuoät leân ñieåm daân cö khaùc ñeå naïp tieáp döõ lieäu

Ta cuõng coù theå duøng nuùt leänh Grabber (hình baøn tay) treân thanh coâng cuï Main ñeådi chuyeån baûn ñoà trong quaù trình nhaäp lieäu, di chuyeån ñeán vuøng caàn thieát xong nhôùchoïn laïi nuùt Info Tool.

Nhö vaäy ta ñaõ naïp xong döõ lieäu trong lôùp thanh_pho vôùi 3 tröôøng. Khi laøm xong nhôùlöu laïi nhöõng thay ñoåi baèng leänh File > Save Table.

Trong quaù trình naïp lieäu vôùi nhieàu vaät theå nhö vaäy, ta coù theå naïp soùt döõ lieäu moätsoá vaät theå, ñeå kieåm tra xem coù soùt moät soá ñieåm daân cö naøo chöa ñöôïc naïp döõlieäu hay khoâng, ta laøm theo caùch sau:

1- Choïn Query > Select, hoäp thoaïi Select môû ra2- Trong oâ Select Records from Table, ta choïn lôùp thanh_pho; choïn nuùt Assist, hoäp

thoaïi Expression môû ra, 3- Trong oâ Column, duøng muõi teân thaû xuoáng choïn coät ten, teân tröôøng seõ ñöôïc

chuyeån sang oâ Expression, trong oâ Operators ta choïn daáu “=”, daáu baèng ñöôïcchuyeån sang oâ Expression, sau daáu baèng ta goõ hai daáu ngoaëc keùp lieàn nhau(khoâng coù khoaûng traéng ôû giöõa), keát quaû laø trong oâ Expression ta ñöôïc bieåu thöùc(hình VI.7):

ten = ””Nhaán chuoät vaøo nuùt Verify, neáu hoäp thoaïi MapInfo hieän ra doøng chöõ

“Syntax is correct”, thì ta ñaõ goõ bieåu thöùc ñuùng, neáu khoâng caàn kieåm tra laïi xemta ñaõ goõ ñuùng hay chöa; choïn OK quay laïi hoäp thoaïi Expression, nhaán OK laànnöõa vaø quay laïi hoäp thoaïi Select. Nhôù ñaùnh daáu choïn vaøo oâ Browse Results roàinhaán OK.

Neáu khoâng coøn soùt thaønh phoá naøo chöa naïp döõ lieäu, MapInfo seõ hieän rahoäp thoâng baùo “No records selected” (töùc khoâng choïn ñöôïc baûn ghi naøo). Tanhaán OK roài keát thuùc.

Neáu coøn soùt moät vaøi baûn ghi chöa ñöôïc naïp döõ lieäu, moät cöûa soå Browser(coù teân laø Queryn Browser) (trong ñoù n laø moät con soá, tuyø thuoäc vaøo soá pheùpchoïn ñaõ thöïc hieän tröôùc ñoù) ñöôïc môû ra hieån thò moät soá haøng naøo ñoù. Ta thaáytrong tröôøng ten khoâng coù kyù töï naøo caû, töùc chöa naïp döõ lieäu, giaû söû trong tröôønghôïp naøy ta thaáy ñaõ naïp soùt 6 ñieåm daân cö.

Luùc naøy ñeå naïp nhöõng baûn ghi coøn soùt, vì chuùng khoâng nhieàu neân ta coùtheå naïp tröïc tieáp leân cöûa soå Broswer.

4- Choïn Window > Tile Windows, cöûa soå baûn ñoà vaø Browser ñöôïc môû chung. Ñieàuchænh kích thöôùc caùc cöûa soå sao cho phuø hôïp.

5- Nhaép chuoät vaøo moät oâ vuoâng treân cuûa soå Queryn Browser ñeå choïn moät haøngbaèng caùch nhaép chuoät vaøo oâ vuoâng beân traùi haøng ñoù oâ vuoâng ñöôïc toâ ñen ñoàngthôøi moät ñieåm töông öùng treân cöûa soå baûn ñoà cuõng ñöôïc choïn.

6- Tìm ñieåm ñöôïc choïn baèng leänh Query > Find Selection. Cöûa soå baûn ñoà seõ “nhaûy”veà vuøng coù ñieåm ñang ñöôïc choïn, ñieåm ñöôïc choïn seõ ñöôïc ñaùnh daáu maøu xanhlô, ta coù theå phoùng to baûn ñoà baèng nuùt phoùng to - thu nhoû ñeå nhìn thaáy roõ ñieåmñöôïc choïn laø ñieåm daân cö naøo vaø naïp thuoäc tính vaøo töøng oâ treân cöûa soå Query1Browser taïi haøng ñoù.

Töông töï nhö vaäy laëp laïi böôùc 5 cho moät haøng troáng khaùc ñeå tìm vaø naïpdöõ lieäu tieáp cho nhöõng ñieåm coøn soùt.


Trang 73


YÙ nghóa cuûa böôùc 1 ñeán böôùc 3 trong phaàn naøy laø: laäp moät bieåu thöùc baûoMapInfo tìm cho ta nhöõng ñieåm naøo maø coät (tröôøng) ten roãng (giöõa hai daáu ngoaëckeùp khoâng coù gì) vaø môû ra cöûa soå Browser lieät keâ danh saùch nhöõng ñieåm ñoù.Ta seõ tìm hieåu kyõ hôn veà leänh Choïn (Select) vaø Bieåu thöùc (Expression) trongcaùc phaàn sau.

Trong quaù trình naïp döõ lieäu nhö treân, vì ta nhìn thoâng tin treân tôø baûn ñoà queùt ñaõñaêng kyù ñöôïc môû chung vôùi caùc lôùp baûn ñoà vì theá ñoâi nhìn khoâng roõ thoâng tin treân baûnñoà. Toát nhaát laø neân coù moät tôø baûn ñoà giaáy beân caïnh ñeå xem thoâng tin khi khoâng nhìnroõ treân maøn hình maùy tính.

Baèng phöông phaùp töông töï ñöôïc duøng cho nhaäp lieäu vaøo lôùp thanh_pho ta coù theåtaïo theâm tröôøng vaø naïp döõ lieäu cho caùc lôùp cac_tinh vaø lôùp song. Khi taïo tröôøng vaø naïpdöõ lieäu, coù theå löu yù moät soá ñieåm sau:- Taïo moät tröôøng laø ten cho lôùp cac_tinh (ñònh daïng laø Character, caàn ñeå yù ñeán soá kyù

töï toái ña cuûa teân tænh ñeå naïp vaøo oâ Width sao cho khoâng thöøa maø cuõng khoâng thieáu),taïo moät tröôøng thöù hai laø tröôøng dan_so (töùc daân soá, tröôøng naøy ñònh daïng laøInteger)

- Khi taïo tröôøng ten cho soâng, luùc naïp döõ lieäu ta chæ caàn naïp teân con soâng, khoâng caànnaïp chöõ “Soâng” phía tröôùc, ví duï “Soâng Hoàng” ta chæ goõ laø “Hoàng” laø ñuû. Dó nhieâncuõng coù theå goõ ñaày ñuû coù caû chöõ “Soâng” nhöng ñieàu naøy seõ laøm taêng kích thöôùctröôøng leân daãn ñeán vieäc taêng kích thöôùc cuûa caùc taäp tin moät caùch khoâng caàn thieát.Chöõ “Soâng” seõ ñöôïc ñöa leân baûn ñoà luùc trình baøy baèng moät caùch khaùc maø khoângcaàn phaûi naïp vaøo tröôøng döõ lieäu.

VI.2. TOÁI ÖU HOAÙ BAÛN ÑOÀ SAU KHI NAÏP DÖÕ LIEÄU

Nhö ta ñaõ bieát, khi thöïc hieän soá hoaù baûn ñoà trong MapInfo, caùc vaät theå ñöôïc veõ ñeàucoù kieåu maëc ñònh nhö ñieåm laø hình ngoâi sao maøu ñen, ñöôøng laø ñöôøng lieàn maøu ñendaøy 1 pixel, vuøng coù maøu traéng ranh giôùi laø ñöôøng lieàn maøu ñen, neùt daøy 1 pixel. Ñieàunaøy khieán cho khi môû caùc lôùp baûn ñoà ra raát khoù phaân bieät. Dó nhieân trong quaù trình soá

Hình VI.7. Duøng Bieåu thöùc trong leänh Select ñeå tìm nhöõng ñieåmdaân cö chöa ñöôïc naïp döõ lieäu


Trang 74


hoaù, khi soá hoaù ñeán moät vaät theå coù thuoäc tính naøo ta coù theå duøng caùc nuùt coâng cuï chænhkieåu ñieåm, kieåu ñöôøng vaø kieåu vuøng cho phuø hôïp. Tuy nhieân caùch laøm nhö vaäy maátthôøi gian. Sau khi ñaõ naïp döõ lieäu cho caùc vaät theå treân baûn ñoà, ta coù theå thöïc hieän ñieàuchænh baûn ñoà sao cho deã nhìn thaáy khi môû ra. Phaàn döôùi ñaây trình baøy caùch ñieàu chænhbaûn ñoà cho moät soá lôùp, caùc lôùp khaùc coù theå thöïc hieän töông töï.

VI.2.1. Ñieàu chænh lôùp song

Soâng suoái treân baûn ñoà thöôøng coù maøu xanh döông. Ta tieán haønh ñieàu chænh nhösau:

- Môû lôùp song ra baèng leänh File > Open Table.

- Töø menu chính choïn Map > Layer Control ñeå vaøo hoäp thoaïi Kieåm soaùt Lôùp.

- Ñaùnh daáu vaøo coät chænh söûa ôû haøng song, laøm xong choïn OK.

- Töø menu chính choïn Query, menu Query môû ra.- Neáu trong cöûa soå chæ coù lôùp song thì ôû haøng thöù ba cuûa menu Query seõ coù tuyø choïn

nhanh laø Select All from song. Ta choïn tuyø choïn naøy. Neáu trong cöûa soå baûn ñoà coùnhieàu lôùp ñang môû thì ta choïn Select ñeå vaøo hoäp thoaïi Select. Trong hoäp thoaïi naøychoïn lôùp song ôû oâ Select Records from Table; taét choïn trong oâ Browse results ñiroài choïn OK. Treân cöûa soå baûn ñoà ta thaáy taát caû caùc vaät theå trong lôùp song ñöôïcchoïn.

- Töø menu chính choïn Options > Line Style hay choïn nhanh baèng nuùt ñònh daïng kieåu

ñöôøng treân thanh coâng cuï Drawing. Hoäp thoaïi Line Style môû ra.

- Trong phaàn Style, giöõ nguyeân kieåu ñöôøng laø ñöôøng lieàn; trong oâ Color chænh ñöôøngveà maøu xanh döông; trong phaàn Width, ôû oâ Pixel giöõ nguyeân chieàu daøy ñöôøng laø 1.

- Laøm xong choïn OK. Ta thaáy taát caû caùc ñöôøng trong lôùp song ñöôïc ñoåi thaønh maøuxanh döông.

- Choïn File > Save Table hay nhaán toå hôïp phím <Ctrl>+<S> hay nhaép chuoät vaøo nuùtlöu baûng . Hoäp thoaïi Save Table môû ra, choïn lôùp song roài nhaán Save.

VI.2.2. Ñieàu chænh lôùp giao_thong

Lôùp giao thoâng coù hai kieåu ñöôøng ñaõ ñöôïc naïp döõ lieäu vaøo tröôøng thuoc_tinh laøñöôøng nhöïa vaø ñöôøng saét. Giaû söû ta seõ chænh ñöôøng nhöïa thaønh maøu ñoû, neùt daøy 2pixel vaø ñöôøng saét thaønh maøu ñen, neùt daøy 2 pixel. Caùch thöïc hieän:

- Môû lôùp giao_thong ra.

- Choïn Map > Layer Control ñeå vaøo hoäp thoaïi Kieåm soaùt Lôùp.

- Ñaùnh daáu vaøo coät chænh söûa ôû haøng giao_thong roài choïn OK.

- Choïn Query > Select, hoäp thoaïi Select môû ra.

- Trong oâ Select Fecords from Table choïn lôùp giao_thong, taét choïn trong oâ BrowseResults.


Trang 75


- Nhaép chuoät vaøo nuùt Assist hoäp thoaïi Expression môû ra.

- Nhaép chuoät vaøo nuùt thaû xuoáng trong oâ Column choïn tröôøng thuoc_tinh, teânthuoc_tinh ñöôïc ñöa vaøo hoäp thoaïi goõ bieåu thöùc beân traùi.

- Trong oâ Bieåu thöùc goõ theâm vaøo sau teân tröôøng daáu baèng (=) vaø chöõ ñöôøng saét trongngoaëc keùp. Löu yù: chöõ naøy phaûi gioáng vôùi chöõ ta ñaõ naïp vaøo tröôøng döõ lieäu luùc ñaàu.Neáu khoâng nhôù, ta môû cöûa soå döõ lieäu cuûa lôùp giao_thong ra, nhaép chuoät vaøo haøngnaøo coù chöõ “ñöôøng saét” thì chöõ ñoù ñöôïc choïn, nhaán toå hôïp phím <Ctrl>+<C> ñeåcheùp noù vaøo boä nhôù taïm roài môùi chaïy leänh Select, khi goõ bieåu thöùc ta duøng leänh<Ctrl>+<V> ñeå daùn chöõ ñoù vaøo bieåu thöùc cho chính xaùc.

- Laøm xong choïn OK hai laàn. Taát caû caùc ñöôøng trong lôùp giao_thong coù thuoäc tính laø“ñöôøng saét” ñöôïc choïn.

- Choïn Options > LIne Style hay nhaép chuoät choïn nuùt Line Style treân thanh coângcuï Main.

- Chænh kieåu ñöôøng töông töï ñaõ laøm vôùi lôùp song, ñoåi sang maøu ñen vaø neùt daøy 2pixel.

- Thöïc hieän laïi leänh Query > Select nhöng goõ chöõ ñöôøng nhöïa vaø chænh thaønh ñöôøngmaøu ñoû, neùt daøy 2 pixel.

- Choïn File > Save Table hay nhaán toå hôïp phím <Ctrl>+<S> hoaëc nhaép chuoät vaøo nuùt

Save Table treân thanh coâng cuï Standard. Hoäp thoaïi Save Table môû ra, choïn

lôùp giao_thong roài choïn Save.

Nhö vaäy lôùp giao_thong ñaõ ñöôïc ñieàu chænh kieåu ñöôøng cho phuø hôïp vôùi thuoäc tínhcuûa chuùng.

Thöïc hieän töông töï ñoái vôùi lôùp thanh_pho vaø ñieàu chænh caùc bieåu töôïng ñieåm theotröôøng kieu (kieåu) töông öùng vôùi caùc quy öôùc maõ hoaù treân phaàn naïp döõ lieäu (0: Thuûñoâ, 1: Thaønh phoá, 2: Thò xaõ, 3: Ñieåm daân cö khaùc). Vì tröôøng kieu ñöôïc ñònh daïng laøkieåu soá nguyeân nhoû (Small Integer) neân khi goõ giaù trò trong hoäp thoaïi Select, khoângñöôïc goõ daáu ngoaëc keùp, ví duï kieu=2 laø ñuùng nhöng kieu=”2” laø sai. Dó nhieânneáu ta ñònh daïng tröôøng kieu laø kyù töï (Character) vaø naïp vaøo ñoù caùc chöõ soá (chöù khoângphaûi con soá) 1, 2, 3 vaø 4 thì khi thöïc hieän leänh Select ta phaûi ñeå trong ngoaëc keùp.

Thöïc hieän ñieàu chænh kieåu cho caùc lôùp khaùc moät caùch töô g töï. Rieâng lôùp cac_tinhneáu ñoåi kieåu cuûa töøng tænh thaønh caùc maøu khaùc nhau raát maát thôøi gian, ta thöïc hieänbaèng moät caùch khaùc seõ ñöôïc ñeà caäp trong Chöông VIII, Trình baøy baûn ñoà.


Trang 76


CHÖÔNG VII. THOÂNG TIN CUÛA CAÙC VAÄT THEÅ TREÂN BAÛN ÑOÀ SOÁ

Moät baûn ñoà treân MapInfo ñöôïc hình thaønh bôûi nhieàu lôùp khaùc nhau. Vì vaäy tuyø theonhu caàu ta coù theå môû moät hay nhieàu lôùp baûn ñoà ñeå hieån thò caùc thoâng tin caàn thieát.Ñaây laø moät ñaëc ñieåm maø baûn ñoà giaáy khoâng coù ñöôïc. Baûn ñoà giaáy ñöôïc xaây döïng chomoät muïc ñích söû duïng naøo ñoù vaø khi ñöôïc in ra chuùng khoâng theå thay ñoåi ñöôïc nöõa.Ví duï ta khoâng theå boû ñöôøng giao thoâng ra khoûi moät tôø baûn ñoà giaáy ñeå nhìn thaáy roõranh giôùi caùc quaän chaúng haïn. Muoán laøm ñieàu naøy ñoái vôùi baûn ñoà giaáy ta phaûi can laïiphaàn thoâng tin muoán coù.

Tuy nhieân ngoaøi nhöõng öu ñieåm treân (hieån thò thoâng tin treân baûn ñoà theo yù muoán),MapInfo coøn coù moät soá tính naêng khaùc ñeå laáy thoâng tin treân baûn ñoà soá. Ta seõ laàn löôïtxem xeùt moät soá leänh nhö vaäy.

Löu yù raèng caùc thoâng tin veà ñòa lyù do MapInfo töï ñoäng tính toaùn treân maùy tính phaûiñöôïc caên cöù töø nhöõng lôùp baûn ñoà ñöôïc soá hoaù moät caùch chính xaùc, neáu khoâng thoângtin thu ñöôïc seõ sai. Trong tröôøng hôïp chuùng ta soá hoaù moät baûn ñoà töø aûnh queùt ñaõñaêng kyù thì baûn ñoà queùt phaûi ñöôïc ñaêng kyù chính xaùc, neáu khoâng nhöõng lôùp baûn ñoàsoá hoaù töø aûnh queùt ñaêng kyù cuõng seõ bò sai vaø caùc thoâng tin ñòa lyù do chuùng cung caáptöø MapInfo cuõng khoâng chính xaùc.

VII.1. XEM CAÙC THOÂNG TIN ÑÒA LYÙ CUÛA VAÄT THEÅ TREÂN BAÛN ÑOÀ

Haõy môû nhöõng lôùp baûnñoà ta ñaõ laøm coù caùc kieåu vaättheå khaùc nhau ñeå thöïc taäpphaàn naøy. Vì caùc baûn ñoà maøta ñaõ taïo ra töø moät aûnh queùtñaõ ñaêng kyù heä quy chieáu laøLongitude/Latitude (WGS84)neân nhöõng thoâng tin veà toaïñoä laø kinh ñoä vaø vó ñoä. Phaàntrình baøy döôùi ñaây chæ ñeàcaäp ñeán ñôn vò toaï ñoä kieåunaøy. Tuyø theo heä quy chieáuñöôïc söû duïng maø ñôn vò toaïñoä hieän ra trong cöûa soåthoâng tin coù theå khaùc nhau.Hình VII.1. Hoäp thoaïi Point Object - Hieån thò toaï ñoä

ñieåm theo ñoä thaäp phaân vaø theo ñoä - phuùt - giaây.


Trang 77


Ñeå xem caùc thoâng tin veà ñòa lyù cuûa moät vaät theå trong moät lôùp baûn ñoà, ta laøm nhösau: Söû duïng coâng cuï choïn nhaép chuoät choïn vaät theå ñoù, choïn Edit > Get Info. Moät cöûasoå seõ môû ra cho bieát caùc thoâng tin cuûa vaät theå ñöôïc choïn. Ta cuõng coù theå thöïc hieäntaét leänh naøy baèng caùch duøng coâng cuï choïn nhaép chuoät ñuùp leân vaät theå ñoù.

VII.1.1.Vaät theå kieåu ñieåm

Caùc vaät theå kieåu ñieåmchæ coù moät thoâng tin duynhaát laø toaï ñoä cuûa ñieåm.

Thoâng tin hieån thò laø toaïñoä cuûa vaät theå ñieåm ñöôïcchoïn (hình VII.1). LocationXlaø kinh ñoä, LocationY laø vóñoä. Theo maëc ñònh toaï ñoähieän ra laø ñoä thaäp phaân.Neáu muoán toaï ñoä hieän ra laøÑoä - Phuùt - Giaây thì ta laømnhö sau: Choïn Map >Options; ñaùnh daáu choïn vaøo oâ Show DMS trong hoäp thoaïi Map Options.

Neáu lôùp baûn ñoà ñang môû ñöôïc ñaùnh daáu ôû cheá ñoä chænh söûa thì hoäp thoaïi naøy hieänra hôi khaùc (hình VII.2). Hai oâ LocationX vaø LocationY hieän ra ôû cheá ñoä coù theå thay ñoåigiaù trò toaï ñoä. Neáu ta thay ñoåi caùc thoâng soá trong hai oâ naøy thì khi choïn OK ñieåm ñoù seõ“nhaûy” ñeán vò trí maø ta goõ toaï ñoä. Ngoaøi ra phía döôùi haøng toaï ñoä coøn coù nuùt Style chopheùp ta chænh kieåu bieåu töôïng cuûa ñieåm ñang ñöôïc choïn.

VII.1.2. Vaät theå kieåu ñöôøng

ÔÛ ñaây ta chæ xem xeùt thoâng tin cuûa vaät theå kieåu ñöôøng thöôøng söû duïng nhaát laøñöôøng gaáp khuùc (polyline).Veà thoâng tin cuûa caùc vaät theåkieåu ñöôøng khaùc nhö hìnhcung (arc) vaø ñöôøng thaúng(line), xin xem trong phaàn/////. Hoäp thoaïi hieån thòthoâng tin cuûa vaät theå kieåuñöôøng coù nhieàu thoâng tinhôn (hình VII.3).

BoundX1 vaø BoundX2 chobieát toaï ñoä caän traùi vaø caänphaûi cuûa ñöôøng ñoù.BoundY1 vaø BoundY2 chobieát caän döôùi vaø caän treâncuûa noù. CenterX vaø CenterYcho bieát toaï ñoä troïng taâmcuûa ñöôøng. Total Lengthcho bieát chieàu daøi cuûa vaättheå ñöôøng. Neáu heä quy

Hình VII.2. Hoäp thoaïi Point Object, cheá ñoä chænh söûa.

Hình VII.3. Hoäp thoaïi Polyline Object - hieån thòthoâng tin veà vaät theå kieåu ñöôøng.


Trang 78


chieáu coù toaï ñoä theo heäkinh/vó thì ñôn vò ño chieàudaøi maëc ñònh laø daëm (mile -vieát taét laø mi). Neáu heä quychieáu laø None Earth thì ñônvò ño chieàu daøi seõ phuïthuoäc vaøo ñôn vò ñöôïc khaibaùo khi choïn heä quy chieáuñoù. Xem theâm phaàn heä quychieáu trong Chöông XIX.Muoán hieån thò ñôn vò ñokhoaûng caùch khaùc ta vaøoMap > Options; trong phaànMap Units, choïn ñôn vòkhoaûng caùch khaùc trong oâDistance Units. Doøng LineSegments cho bieát ñöôøngñöôïc choïn goàm bao nhieâuñoaïn. Sections cho bieátñöôøng ñoù goàm bao nhieâuphaàn. Ví duï nhö ta veõ haivaät theå ñöôøng caùch xa nhau, sau ñoù duøng leänh goäp (Combine) ñeå nhaäp chung laïi laømmoät thì vaät theå ñöôøng taïo thaønh seõ ñöôïc xem laø coù 2 phaàn. Xin xem theâm leänhCombine trong Chöông V, phaàn Chænh söûa vaät theå.

Neáu lôùp chöùa vaät theå ñang ñöôïc choïn ôû cheá ñoä chænh söûa, cöûa soå hieån thò cuõngkhaùc ñi (hình VII.4). Caùc oâ toaï ñoä cho pheùp thay ñoåi giaù trò. Khi thay ñoåi giaù trò trongcaùc oâ BoundX1, BoundX2 vaø BoundY1, BoundY2 thì vaät theå ñöôøng seõ bò co, daõn. Neáuthay ñoåi toaï ñoä trong caùc oâ CenterX vaø CenterY thì ñöôøng ñoù seõ dòch leân-xuoáng, traùi-phaûi. Phía döôùi ôû goùc phaûi cuõng coù nuùt leänh Style cho pheùp ta chænh kieåu ñöôøng. Goùcdöôùi beân traùi coù tuyø choïn Smooth, ñaùnh daáu oâ naøy thì ñöôøng seõ ñöôïc “bo troøn”.

VII.1.3. Vaät theå kieåu vuøng

Caùc thoâng tin hieån thòkhi choïn moät vaät theå kieåuvuøng gioáng vôùi vaät theå kieåuñöôøng, chæ khaùc laø coù theâmmoät soá thoâng tin nöõa (HìnhVII.5). Total Area cho bieátdieän tích cuûa vuøng ñöôïcchoïn. Ñoái vôùi nhöõng baûn ñoàcoù heä quy chieáu theo heäkinh/vó ñoä thì ñôn vò dieäntích maëc ñònh laø daëm vuoâng(square mile - vieát taét sqmi). Neáu muoán ñoåi dieän tíchveà ñôn vò khaùc ta vaøo Map> Options, trong phaàn Map

Hình VII.4. Hoäp thoaïi Polyline Objects - thoâng tin veàvaät theå kieåu ñöôøng (polyline) ôû cheá ñoä chænh söûa.

Hình VII.5. Hoäp thoaïi Region Object - thoâng tin veà vaättheå kieåu vuøng ôû cheá ñoä chænh söûa.


Trang 79


Units, ñoåi ñôn vò ño dieän tích trong oâ Area Units. Ñôn vò dieän tích thöôøng ñöôïc söû duïngôû nöôùc ta laø meùt vuoâng (square meters), heùcta (hectare) vaø kiloâmeùt vuoâng (square kilo-meters). Haøng Total Perimeter cho bieát chu vi toång coäng cuûa vuøng ñang ñöôïc choïn.Line segments cho bieát toång soá ñoaïn cuûa vaät theå kieåu vuøng ñöôïc choïn. Töông töï nhötrong vaät theå kieåu ñöôøng, moät vaät theå kieåu vuøng coù theå goàm hai phaàn taùch rôøi nhau.Soá vuøng ñoù ñöôïc thoâng baùo trong doøng Polygons (ña giaùc). Khi lôùp chöùa vaät theå vuøngñöôïc choïn ôû cheá ñoä chænh söûa, thay ñoåi caùc thoâng soá trong caùc oâ toïa ñoä cuõng laømthay ñoåi hình daïng cuûa vaät theå ñoù hay laøm di chuyeån vò trí cuûa noù.

VII.1.4. Vaät theå kieåu kyù töï

Vaät theå kieåu kyù töï laømoät loaïi vaät theå ñaëc bieättrong MapInfo. Caùc leänhlieân quan ñeán vaät theåkieåu kyù töï ñaõ ñöôïc trìnhbaøy chi tieát trongChöông V, muïc V.3.4.Hình VII.6 ñöôïc ñöa ranhaèm giuùp ñoäc giaû nhôùlaïi caùc chi tieát cuûa hoäpthoaïi naøy.

Ngoaøi caùc thoâng tinveà ñòa lyù nhö treân (toaïñoä, chieàu daøi, dieän tích,giôùi haïn,...) nhö ta ñaõthaáy trong phaàn VII.1,nuùt leänh Info Tool treânthanh coâng cuï Main coùtheå cho pheùp ta xem caùcthoâng tin veà döõ lieäu ñaõñöôïc naïp cho moät vaättheå.

VII.2. NAÏP CAÙC THOÂNG TIN VEÀ ÑÒA LYÙ VAØO BAÛNG DÖÕ LIEÄU CUÛA LÔÙP BAÛN ÑOÀ

Nhö ñaõ thaáy, khi muoán xem thoâng tin ñòa lyù cuûa moät vaät theå naøo ñoù ta phaûi choïnvaät theå ñoù roài duøng leänh Edit > Get Info hoaëc nhaép chuoät ñuùp leân vaät theå ñoù. Caùchlaøm naøy coù moät ñieåm baát tieän laø chæ xem ñöôïc thoâng tin cuûa moät vaät theå duy nhaát. Khimuoán xem thoâng tin cuûa moät vaät theå khaùc ta laïi phaûi choïn vaät theå ñoù. MapInfo coù moätvaøi haøm soá cho pheùp ta naïp moät soá thoâng tin ñòa lyù quan troïng nhö toaï ñoä, chieàu daøi,dieän tích,... vaøo baûng döõ lieäu cuûa lôùp baûn ñoà moät caùch töï ñoäng. Phaàn döôùi ñaây seõ trìnhbaøy caùch naïp caùc thoâng tin ñòa lyù quan troïng cuûa caùc vaät theå ñoà hoaï treân baûn ñoà vaøobaûng döõ lieäu cuûa chuùng.

Hình VII.6. Hoäp thoaïi Text Object - thoâng tin veà vaät theåkieåu kyù töï ôû cheá ñoä chænh söûa.


Trang 80


VII.2.1. Naïp toaï ñoä cuûa caùc vaät theå ñieåm

Haõy môû lôùp thanh_pho ra baèng leänh File > Open Table ñeå thöïc taäp leänh naøy. Taseõ tieán haønh naïp toaï ñoä caùc thaønh phoá, thò xaõ trong lôùp naøy.

Toaï ñoä cuûa moät ñieåm ñöôïc xaùc ñònh baèng hai giaù trò: kinh ñoä vaø vó ñoä. Vì vaäy muoánchöùa döõ lieäu toaï ñoä naøy ta caàn coù hai coät, moät coät ñeå chöùa kinh ñoä vaø moät coät chöùavó ñoä. Ta seõ taïo theâm hai coät nöõa. Caùch laøm nhö sau:- Choïn Table > Maintenance > Table Structure. Hoäp thoaïi Modify Table Structure môû

ra.- Choïn Add Field, ñaët teân cho tröôøng môùi trong oâ Name laø kinh_do, kieåu laø Float.- Choïn Add Field laàn nöõa, ñaët teân cho tröôøng thöù hai laø vi_do, kieåu cuõng laø Float.- Xong choïn OK.

MapInfo töï ñoäng ñoùng cöûa soå baûn ñoà vaø/hay cöûa soå döõ lieäu cuûa lôùp ñoù laïi.

Ñeå coù theå nhìn thaáy caùc toaï ñoä ñöôïc naïp vaøo, môû baûng döõ lieäu cuûa lôùp thanh_phora baèng leänh Window > New Browser Window > thanh_pho. Ta thaáy raèng hai coät môùiñaõ ñöôïc taïo theâm.

Hình VII.7. Hoäp thoaïi Update Column (ôû phía sau)vaø Hoäp thoaïi Expression trong leänh caäp nhaätcoät kinh_do cho lôùp thanh_pho.


Trang 81


Laàn löôït naïp toïa ñoä cho coät kinh_do vaø vi_do nhö sau:- Choïn Table > Update Column, hoäp thoaïi Update Column môû ra.- Choïn teân lôùp laø thanh_pho trong oâ Table to Update; trong oâ Column to Update ta

choïn kinh_do.- Nhaán chuoät choïn nuùt Assist, hoäp thoaïi Expression môû ra.- Nhaán chuoät vaøo nuùt thaû xuoáng ôû oâ Functions (haøm soá) vaø choïn haøm CentroidX;

xong choïn OK.- Quay trôû laïi hoäp thoaïi Update Column, ta thaáy bieåu thöùc trong oâ Value laø

“CentroidX(obj)” (hình VII.7).- Taét choïn trong oâ Browse Results ñi roài choïn OK.

MapInfo tính toaùn vaøi giaây vaø ta thaáy trong tröôøng kinh_do taát caû caùc haøng ñeàuñöôïc naïp kinh ñoä vaøo. Toaï ñoä ôû ñaây ñöôïc tính baèng ñoä thaäp phaân

Ñoái vôùi coät vi_do caùch laøm hoaøn toaøn töông töï, chæ khaùc laø trong oâ Column toUpdate ta choïn tröôøng vi_do vaø haøm soá söû duïng laø CentroidY.

Nhö vaäy taát caû caùc baûn ghi (haøng) ñeàu ñöôïc naïp trò soá toaï ñoä vaøo hai coät kinh_dovaø vi_do. Töø ñaây trôû ñi ta coù theå môû baûng döõ lieäu ra xem toaï ñoä cuûa töøng thaønh phoá,thò xaõ maø khoâng caàn nhaép chuoät vaøo chuùng treân baûn ñoà nöõa. Choïn leänh löu (File >Save Table) ñeå giöõ laïi nhöõng thoâng tin vöøa môùi ñöôïc caäp nhaät töï ñoäng treân neáu muoán.

VII.2.2. Naïp thoâng tin cuûa caùc vaät theå kieåu ñöôøng

Ñoái vôùi caùc vaät theå kieåu ñöôøng, thoâng tin quan troïng nhaát laø chieàu daøi cuûa vaät theå.Ta seõ naïp chieàu daøi cuûa caùc con soâng trong lôùp song. Tröôùc heát ta cuõng phaûi taïo moättröôøng ñeå chöùa chieàu daøi caùc con soâng. Caùch laøm:- Ñoùng lôùp thanh_pho ôû phaàn treân laïi baèng leänh File > Close Table.- Môû lôùp song baèng leänh File > Open Table.- Töø menu chính choïn Table > Maintenance > Table Structure.- Choïn Add Field trong hoäp thoaïi Modify Table Structure, ñaët teân tröôøng môùi trong oâ

Name laø chieu_dai, choïn kieåu trong Type laø Float; xong choïn OK.MapInfo ñoùng lôùp song laïi trong caùc cöûa soå lieân quan noù.

- Choïn Window > New Browser Window, choïn lôùp song ñeå môû baûng döõ lieäu cuûa lôùpsong ra. Tröôøng chieu_dai ñaõ ñöôïc taïo theâm.

Naïp chieàu daøi cuûa caùc con soâng vaøo tröôøng môùi naøy nhö sau:- Choïn Table > Update Column.- Choïn lôùp song trong oâ Table to Update; trong Column to Update choïn tröôøng

chieu_dai.- Nhaán chuoät choïn nuùt Assist ñeå môû hoäp thoaïi Expression ra.- ÔÛ oâ Functions, trong danh saùch thaû xuoáng choïn haøm ObjectLen, doøng bieåu thöùc

hieån thò trong oâ Expression laø ObjectLen(obj, ”mi”). Söûa ñôn vò ño löôøngmaëc ñònh trong ngoaëc keùp mi (daëm) thaønh km (kiloâmeùt) vaø choïn OK.

- Bieåu thöùc hieån thò trong oâ Value seõ laø ObjectLen(obj,“km”) (hình VII.8).- Taét choïn trong oâ Browse Results ñi roài choïn OK.


Trang 82


Moät thôøi gian ngaén sau taát caû caùc baûn ghi (haøng) trong lôùp song ñeàu ñöôïc naïpchieàu daøi (tính baèng km). Nhö vaäy ta ñaõ coù chieàu daøi cuûa taát caû caùc con soâng ñöôïcnaïp töï ñoäng. Neáu muoán ta coù theå thay ñoåi chieàu daøi ñôn vò ño khi nhaäp haøm soá, ví duï

neáu muoán MapInfo tính chieàu daøi baèng meùt thì thay vì söûa chöõ “mi” thaønh “km” thì tasöûa thaønh “m” (meùt) trong khi laäp bieåu thöùc ôû phaàn treân.

Töông töï nhö vaäy ta coù theå taïo tröôøng môùi vaø naïp chieàu daøi cho taát caû caùc ñöôønggiao thoâng chính trong lôùp giao_thong.

Ta cuõng coù theå naïp trung ñieåm cuûa caùc vaät theå ñöôøng baèng hai haøm soá CentroidXvaø CentroidY, tuy nhieân thoâng tin naøy khoâng maáy höõu ích ñoái vôùi vaät theå kieåu ñöôøng.

VII.2.3. Naïp thoâng tin cho caùc vaät theå kieåu vuøng

Caùc vaät theå kieåu vuøng coù hai thoâng tin ñòa lyù quan troïng ñaùng ñeå ta quan taâm laøchu vi vaø dieän tích. Lôùp cac_tinh seõ ñöôïc söû duïng laøm ví duï cho caùc leänh naøy. Ta seõthöïc hieän naïp döõ lieäu naøy nhö sau:- Ñoùng lôùp song trong ví duï tröôùc laïi. Neáu hoäp thoaïi löu baûng hieän ra hoûi ta coù löu

nhöõng thay ñoåi khoâng thì ta choïn Save ñeå löu hay Discard (boû) neáu muoán.

Hình VII.8. Hoäp thoaïi Update Column (ôû phía sau) vaøHoäp thoaïi Expression trong leänh caäp nhaät coätchieu_dai cho lôùp song.


Trang 83


- Môû lôùp cac_tinh ra.- Choïn Table > Maintenance > Table Structure.- Taïo hai tröôøng môùi laø chu_vi vaø dien_tich cho lôùp caùc tænh, kieåu cuûa hai tröôøng naøy

ñeàu laø Float.- Môû cöûa soå Browser cuûa lôùp cac_tinh ra laïi ñeå coù theå nhìn thaáy söï thay ñoåi.

Ta caäp nhaät coät chu_vi nhö sau:- Choïn Table > Update Column.- Trong Table to Update choïn cac_tinh, trong Column to Update choïn chu_vi.- Nhaán nuùt Assist. Hoäp thoaïi Expression môû ra.- Trong hoäp thoaïi Expression, töø danh saùch thaû xuoáng cuûa oâ Functions ta choïn

Perimeter (chu vi).- Trong hoäp Type an Expression, söûa chöõ “mi” trong ngoaëc keùp thaønh “km” ñeå ñoåi

ñôn vò tính chieàu daøi. Xong choïn OK.- Trong hoäp thoaïi Update Column, taét choïn trong oâ Browse Results roài choïn OK.

Chu vi cuûa caùc tænh ñöôïc naïp xong, tính baèng kiloâmeùt (hình VII.9).

Ta caäp nhaät coät dien_tich nhö sau:

Hình VII.9. Naïp chu vi cuûa vaät theå kieåu vuøng.


Trang 84


- Choïn Table > Update Column.- Trong Table to Update choïn cac_tinh, trong Column to Update choïn dien_tich.- Nhaán nuùt Assist. Hoäp thoaïi Expression môû ra.- Trong hoäp thoaïi Expression, töø danh saùch thaû xuoáng cuûa oâ Functions, choïn haøm

Area (dieän tích).- Trong bieåu thöùc Area(obj, “sq mi”) söûa chöõ “sq mi” (daëm vuoâng) thaønh “hectare”

(heùcta); hoaëc neáu muoán tính laø km2 thì ta söûa thaønh “sq km”- Choïn OK hai laàn.

Coät dien_tich ñöôïc naïp caùc thoâng soá laø dieän tích cuûa taát caû caùc vuøng.

* Quan troïng: löu yù laø khi naïp thoâng tin ñòa lyù cuûa caùc vaät theå theo phöông phaùp nhötreân, MapInfo tính toaùn caùc giaù trò döïa vaøo vaät theå ñoà hoaï ñaõ ñöôïc veõ treân baûn ñoà.Neáu sau naøy ta coù chænh söûa caùc baûn ñoà thì nhöõng thoâng tin ñoù seõ bò thay ñoåi. Ta phaûichaïy laïi leänh Update Column vaø cheùp ñeø döõ lieäu caäp nhaät môùi leân nhöõng döõ lieäu cuõ.

Chöông VII. THOÂNG TIN CUÛA CAÙC VAÄT THEÅ TREÂN BAÛN ÑOÀ SOÁ 88

VII.1. Xem caùc thoâng tin veà ñòa lyù 88

VII.1.1. Ñoái vôùi nhöõng vaät theå kieåu ñieåm 89

VII.1.2. Ñoái vôùi nhöõng vaät theå kieåu ñöôøng 89

VII.1.3. Ñoái vôùi nhöõng vaät theå kieåu vuøng 90

VII.1.4. Ñoái vôùi vaät theå kieåu kyù töï 91

VII.2. Naïp caùc thoâng tin veà ñòa lyù vaøo baûng döõ lieäu cuûa lôùp baûn ñoà 91

VII.2.1. Naïp toaï ñoä cho caùc vaät theå kieåu ñieåm 91

VII.2.2. Naïp thoâng tin ñòa lyù cho caùc vaät theå kieåu ñöôøng 93

VII.2.3. Naïp thoâng tin ñòa lyù cho caùc vaät theå kieåu vuøng 94


Trang 85


CHÖÔNG VIII. TRÌNH BAØY BAÛN ÑOÀ

Trong chöông naøy chuùng ta seõ xem xeùt caùc noäi dung lieân quan ñeán vieäc trình baøybaûn ñoà. Chöông naøy seõ söû duïng nhöõng lôùp baûn ñoà ñaõ ñöôïc taïo ra trong caùc chöôngtröôùc ñeå laøm ví duï minh hoaï.

VIII.1. TOÅNG QUAÙT

Trình baøy baûn ñoà laø moät coâng vieäc khoâng nhöõng coù tính chaát khoa hoïc, chính xaùcmaø coøn coù tính chaát ngheä thuaät. Vì vaäy ñaây laø moät vieäc töông ñoái maát nhieàu thôøi gianneáu ta muoán coù moät baûn ñoà trình baøy ñeïp vaø ñaày ñuû chi tieát.

Noùi moät caùch toång quaùt, moät baûn ñoà khi ñöôïc in ra seõ coù caùc thaønh phaàn sau (tuyøtheo loaïi baûn ñoà vaø muïc ñích söû duïng maø caùc thaønh phaàn döôùi ñaây coù theå coù hoaëckhoâng, hoaëc thay ñoåi nhöng cô baûn laø chuùng caàn thieát khi trình baøy baûn ñoà):

1- Teân cuûa baûn ñoà: moïi baûn ñoà ñöôïc in ra hay ñöôïc trình baøy ñeàu nhaèm phuïc vuï chomoät noäi dung naøo ñoù, teân cuûa baûn ñoà caàn phaûi giaûi thích moät caùch toùm taét nhöngñaày ñuû baûn ñoà ñoù ñöôïc laäp ra nhaèm muïc ñích gì.

2- Noäi dung baûn ñoà: laø phaàn quan troïng nhaát cuûa baûn ñoà, noù bao goàm caùc thoâng tindöôùi daïng ñoà hoaï nhö soâng suoái, ñöôøng xaù, tænh, thaønh phoá, ñöôøng cao ñoä,... Phaànnaøy chieám phaàn lôùn khoaûng khoâng gian cuõng nhö noäi dung cuûa baûn ñoà. Noäi dungcuûa baûn ñoà phaûi phuø hôïp vôùi teân cuûa baûn ñoà, töùc laøm noåi baät ñöôïc noäi dung muoántrình baøy.

3- Nhaõn: treân baûn ñoà ta thaáy coù teân tænh, coù teân thaønh phoá, teân soâng suoái,... Ñoù laø caùcnhaõn nhaèm muïc ñích laøm roõ nghóa cuûa caùc vaät theå treân baûn ñoà.

4- Chuù giaûi: laø moät phaàn naèm ngoaøi noäi dung baûn ñoà nhöng noù giaûi nghóa roõ theâm chocaùc bieåu töôïng, kieåu ñöôøng, kieåu vuøng ñöôïc trình baøy treân baûn ñoà, ví duï trong chuùgiaûi coù noäi dung sau: ñöôøng lieàn maûnh maøu xanh döông töôïng tröng cho soâng suoái,ñöôøng lieàn maøu ñoû töôïng tröng cho ñöôøng boä, ñöôøng gaïch chaám ñaäm töôïng tröngcho ranh giôùi tænh, ngoâi sao maøu ñoû töôïng tröng cho thuû ñoâ,.... Phaàn chuù giaûi (haycoøn goïi laø chuù daãn, chuù thích) cuûa baûn ñoà thöôøng ñöôïc ñaët rieâng trong moät khungvaø naèm ôû phía döôùi baûn ñoà. Tuy nhieân tuyø tröôøng hôïp ngöôøi ta coù theå ñaët chuù giaûiôû vò trí naøo cho coù thaåm myõ laø ñöôïc.

5- Löôùi toïa ñoä: coù theå coù hay khoâng tuy nhieân löôùi toïa ñoä thöôøng laø caàn thieát vì noù giuùpngöôøi xem baûn ñoà xaùc ñònh ñöôïc vò trí treân baûn ñoà. Löôùi toïa ñoä laø nhöõng ñöôøng songsong vôùi kinh tuyeán vaø xích ñaïo, caùch ñeàu nhau moät khoaûng nhaát ñònh vaø treân moãi


Trang 86


ñöôøng ñeàu coù toaï ñoä.

6 - Thöôùc tyû leä: thöôøng naèm ôû moät goùc cuûa baûn ñoà bieåu thò cho tyû leä khoaûng caùch treânbaûn ñoà töông öùng vôùi khoaûng caùch ngoaøi thöïc ñòa laø bao nhieâu. Thöôùc tyû leä cuõngcoù theå ñöôïc trình baøy hay khoâng, ví duï nhö trong teân cuûa baûn ñoà ta ñaõ ghi tyû leä cuûabaûn ñoà roài thì thöôùc tyû leä treân baûn ñoà coù theå khoâng caàn thieát, tuy nhieân neáu coù thìbaûn ñoà caøng trôû neân roõ raøng, thuaän tieän cho ngöôøi söû duïng hôn.

7 - Kim chæ nam: kim chæ nam laø moät bieåu töôïng hình la baøn minh hoaï cho höôùng Baéctreân baûn ñoà. Yeáu toá naøy coù theå coù hoaëc khoâng vì thoâng thöôøng thì höôùng baéc ñöôïcquy öôùc laø höôùng thaúng leân treân. Trong moät soá tröôøng hôïp do muïc ñích myõ thuaätkhi trình baøy baûn ñoà maø ngöôøi ta coù theå xoay baûn ñoà ñi sao cho thuaän tieän, luùc ñoùkim chæ nam laø caàn thieát ñeå giuùp xaùc ñònh höôùng Baéc nhö ñaõ noùi.

Ñoái vôùi nhöõng baûn ñoà ñöôïc xaây döïng nhaèm muïc ñích söû duïng ngoaøi thöc ñòa thìlöôùi toïa ñoä vaø kim chæ nam raát coù ích .

8 - Caùc yeáu toá khaùc: trong baûn ñoà ta cuõng coù theå cung caáp theâm nhöõng thoâng tin khaùccho ngöôøi xem, ví duï nhö taùc giaû cuûa baûn ñoà, heä quy chieáu maø baûn ñoà ñang söûduïng, nguoàn cuûa nhöõng thoâng tin treân baûn ñoà,... ÔÛ ñaây ta noùi ñeán baûn ñoà ñöôïc trìnhbaøy trong MapInfo, ñoái vôùi baûn ñoà in, coøn coù caùc thoâng tin veà nhaø xuaát baûn, soá löôïngin, thôøi gian in,...

Trong phaàn naøy ta seõ xem xeùt caùch trình baøy moät baûn ñoà vôùi ñaày ñuû taát caû caùc chitieát treân.

Giaû söû baûn ñoà ta muoán trình baøy ôû ñaây seõ coù teân laø: “BAÛN ÑOÀ HAØNH CHÍNH MIEÀNBAÉC VIEÄT NAM”. Vôùi noäi dung nhö vaäy, ta caàn trình baøy treân baûn ñoà caùc noäi dung sau:

- Ranh giôùi nöôùc Vieät Nam (lôùp ranh_gioi)- Ranh giôùi caùc tænh (lôùp rg_tinh)- Caùc tænh (lôùp cac_tinh)- Caùc Thaønh phoá, thò xaõ (lôùp thanh_pho)- Caùc tuyeán ñöôøng giao thoâng chính (lôùp giao_thong)- Caùc con soâng chính (lôùp song)

Löu yù: Phaàn naøy höôùng daãn caùch trình baøy moät baûn ñoà vôùi taát caû caùc lôùp coù ñöôïc.Ngöôøi ñoïc neáu khoâng muoán trình baøy lôùp naøo thì khoâng caàn thöïc hieän nhöõng phaàn lieânquan ñeán lôùp ñoù. Ví duï neáu ta khoâng muoán trình baøy lôùp song thì khoâng caàn môû lôùpsong ra vaø boû qua taát caû nhöõng phaàn lieân quan ñeán lôùp naøy nhö toâ maøu, laøm chuù giaûi,...

Trình baøy moät baûn ñoà coù theå maát nhieàu thôøi gian. Neáu ta muoán ngöng giöõa chöøngvaø laøm tieáp sau naøy thì coù theå duøng leänh löu workspace nhö sau:

- Töø menu chính choïn File > Save Workspace. Hoäp thoaïi Save Workspace môû ra.

- Ñaët teân cho workspace (phieân laøm vieäc) trong oâ File Name, choïn thö muïc löu taäp tinworkspace trong oâ Save In roài nhaán nuùt Save.

Sau naøy ta coù theå môû laïi taäp tin workspace ñoù ñeå tieáp tuïc coâng vieäc dôû dang. Khimôû moät workspace vaø tieán haønh moät soá leänh môùi roài laïi duøng leänh File > SaveWorkspace moät laàn nöõa thì hoäp thoaïi Save Workspace seõ hieån thò teân cuõ cuûa taäp tinworkspace, neáu ta choïn leänh Save (khoâng ñoåi teân trong oâ File Name) thì moät hoäp thoaïimôùi môû ra hoûi ta coù muoán cheùp ñeø leân teân cuûa taäp tin workspace cuõ hay khoâng. Ta phaûichoïn Yes ñeå thay theá taäp tin cuõ baèng taäp tin môùi.


Trang 87


VIII.2. ÑIEÀU CHÆNH PHAÀN MUOÁN TRÌNH BAØY

Moät baûn ñoà khi ñöôïc soá hoaù coù theå bao goàm moät vuøng raát roäng. Tuy nhieân, trongnhieàu tröôøng hôïp ta chæ muoán trình baøy moät phaàn naøo ñoù cuûa baûn ñoà maø thoâi.

Trong phaàn naøy giaû söû ta chæ muoán trình baøy phaàn mieàn Baéc cuûa nöôùc ta (töø tænhHaø Giang cho ñeán tænh Ngheä An). Caùch laøm nhö sau:- Khôûi ñoäng MapInfo.- Choïn Open a Table trong hoäp thoaïi Quick Start, hoaëc choïn File > Open Table töø

menu chính.- Choïn môû lôùp ranh_gioi, rg_tinh, cac_tinh, thanh_pho, giao_thong vaø lôùp song; giöõ

phím <Ctrl> ñeå choïn hai haynhieàu lôùp moät laàn.

- Neáu cöûa soå khoâng hieån thò heátnoäi dung cuûa hai lôùp (töùc ñoäphoùng ñaïi quaù lôùn so vôùi kíchthöôùc cöûa soå), ta choïn Map >View Entire Layer, trong hoäpthoaïi View Entire Layer, tachoïn All Layers > OK. Cöûa soåbaûn ñoà seõ ñöôïc ñieàu chænh veàmoät tyû leä sao cho hieån thòñöôïc toaøn boä caùc lôùp.

- Choïn nuùt coâng cuï phoùng to vaøreâ chuoät theo ñöôøng cheùo quavuøng ta caàn hieån thò, vuøng ñoùseõ ñöôïc phoùng to sao chochieám phaàn toái ña treân cöûa soåbaûn ñoà (hình VIII.1).

- Ñieàu chænh kích thöôùc cöûa soåbaûn ñoà sao cho phuø hôïp vôùihình daùng cuûa vuøng ta caànhieån thò.

Ta thaáy raèng khi ñieàu chænh kích thöôùc cuûa cöûa soå baûn ñoà, tyû leä baûn ñoà thay ñoåitheo (töùc nôùi roäng cöûa soå baûn ñoà thì baûn ñoà lôùn leân theo vaø ngöôïc laïi). Ñieàu naøy ñoâiluùc thuaän tieän nhöng ñoâi luùc cuõng baát tieän vì baûn ñoà “chaïy” khi ta ñieàu chænh cöûa soåbaûn ñoà. Neáu khoâng muoán tyû leä baûn ñoà thay ñoåi khi ñieàu chænh kích thöôùc cöûa soå, tachoïn Map > Options, trong hoäp thoaïi Map Options, ôû phaàn When resizing Window, ñaùnhdaáu choïn vaøo oâ Preserve Current Scale > OK. Luùc naøy neáu ta ñieàu chænh cöûa soå baûnñoà thì baûn ñoà seõ khoâng thay ñoåi tyû leä vaø khoâng “chaïy” nöõa. Ta coù theå söû duïng nuùtGrabber ñeå di chuyeån theâm baûn ñoà sao cho thaät phuø hôïp.

Thöïc ra ñaây chæ laø moät trong nhöõng caùch ñieàu chænh phaàn muoán hieån thò. Ta coù theåsöû duïng phoái hôïp nuùt Grabber, nuùt phoùng to - thu nhoû vaø ñieàu chænh kích thöôùc cöûa soåbaûn ñoà ñeå hieån thò phaàn baûn ñoà muoán trình baøy. Xem theâm veà leänh Clip Region trongChöông X, muïc X.1.2.

Hình VIII.1. Ñieàu chænh vuøng muoán hieån thò,höôùng muõi teân treân ñöôøng cheùo laø höôùngreâ chuoät. Vuøng naèm trong ñöôøng chaámchaám hình chöõ nhaät seõ ñöôïc phoùng to heátcöûa soå baûn ñoà hieän taïi.


Trang 88


Löu yù raèng phaàn baûn ñoà hieån thò treân cöûa soå baûn ñoà seõ hieän ra chính xaùc nhö tathaáy khi trình baøy baûn ñoà ñeå in. Vì vaäy trong phaàn naøy ta phaûi döï kieán hieån thò baûn ñoànhö theá naøo ñeå ñieàu chænh cho ñuùng phaàn ta muoán in.

VIII.3. “TOÂ MAØU” CHO BAÛN ÑOÀ

Giaû söû sau khi ñieàu chænh kích thöôùc cöûa soå baûn ñoà xong ta coù cöûa soå baûn ñoà nhötreân hình VIII.2.

Lôùp cac_tinh laø moät lôùp kieåu vuøng. Ta seõ taïo cho moãi tænh moät maøu khaùc nhau ñeådeã phaân bieät.

Ñöôøng meùp cuûa lôùp cac_tinh choàng leân lôùp rg_tinh vaø vì vaäy laøm baûn ñoà hieån thòkhoâng ñeïp. Ta phaûi chænh ñònh daïng caùc vuøng cuûa lôùp cac_tinh sao cho meùp cuûa caùc“vuøng” tænh maát maøu ñi. Leänh Style Override ñöôïc söû duïng trong tröôøng hôïp naøy. Caùchlaøm nhö sau:- Choïn Map > Layer Control, choïn lôùp cac_tinh roài choïn Display.

- Trong phaàn Display Mode, ñaùnh daáu choïn vaøo oâ Style Override roài choïn nuùt ñònhdaïng kieåu vuøng.

- Trong hoäp thoaïi Region Style, ôû phaàn Border, choïn None trong oâ Style.

Hình VIII.2. Môû caùc lôùp baûn ñoà caàn trình baøy ra treân cuøng moät cöûa soå.


Trang 89


Ta baét ñaàu “toâ maøu” cho lôùp cac_tinh.- Choïn Map > Create Thematic Map.- Trong hoäp thoaïi Create Thematic Map - Step 1 of 3, ôû phaàn Type choïn Individual, ôû

phaàn Template Name choïn Region IndValue Default. Xong choïn Next.- Vì trong soá caùc lôùp ñang môû, chæ coù lôùp cac_tinh laø kieåu vuøng cho neân hoäp thoaïi

Create Thematic Map - Step 2 of 3 töï ñoäng choïn lôùp naøy, trong oâ Field choïn tröôøngten. Xong choïn Next.

- Trong hoäp thoaïi Create Thematic Map - Step 3 of 3, ta thaáy caùc tænh ñöôïc toâ maøu töïñoäng, ñoàng thôøi moãi maøu cuõng ñöôïc laøm chuù giaûi theo teân tænh. Xong choïn OK. ÔÛphaàn Apply nhôù ñaùnh daáu choïn vaøo oâ Color ñeå laøm maát ñöôøng vieàn cuûa caùc tænh thìphaàn ranh giôùi trong lôùp rg_tinh môùi hieän roõ leân ñöôïc. Ñaây chæ laø vaán ñeà thaåm myõtrong trình baøy baûn ñoà.

Chuù giaûi theo teân cuûa caùc tænh ñöôïc hieån thò trong moät cöûa soå coù teân laø Legend ofthanh_pho, ranh_gioi,...,cac_tinh Map. Keát quaû cuoái cuøng ñöôïc trình baøy treân hìnhVIII.3.

Hình VIII.3. Baûn ñoà cac_tinh ñöôïc toâ maøu.


Trang 90


VIII.4. LAØM CHUÙ GIAÛI

Treân baûn ñoà ta thaáy coù caùc chi tieát sau: soâng, ñöôøng giao thoâng, caùc thaønh phoá,thò xaõ,... Ta caàn laøm chuù giaûi ñeå ngöôøi xem bieát ñöôïc ñoù laø nhöõng noäi dung gì. Ta seõthöïc hieän vieäc laøm chuù giaûi cho caùc lôùp treân. Caùch thöïc hieän nhö sau:

- Töø menu chính choïn Map > Create Legend. Hoäp thoaïi Create Legend - Step 1 of 3(Taïo chuù giaûi, böôùc 1) môû ra (hình VIII.4). Beân phaûi hoäp thoaïi naøy laø oâ LegendFrames, lieät keâ taát caû caùc lôùp baûn ñoà ñang ñöôïc môû vaø coù theå laøm chuù giaûi.

- Ta khoâng caàn laøm chuù giaûi cho lôùp cac_tinh vaø lôùp baûn ñoà chuû ñeà cuûa noù vì theá choïncac_tinh vaø cac_tinh (Ind.Value with ten) roài nhaán nuùt Remove ñeå loaïi hai lôùp naøysang oâ Layers beân traùi. Coù theå chænh thöù töï chuù giaûi baèng caùch choïn moät lôùp roàinhaán nuùt Up hay Down ñeå di chuyeån lôùp ñöôïc choïn leân hay xuoáng. Neân xeáp caùcchuù giaûi cuøng kieåu chung vôùi nhau, vaø caùi naøo quan troïng neân xeáp tröôùc. Ví duï trongcaùc lôùp kieåu ñöôøng ta xeáp theo thöù töï töø treân xuoáng döôùi nhö sau: ranh_gioi, rg_tinh,giao_thong, song.

- Choïn Next. Hoäp thoaïi Create Legend - Step 2 of 3 (taïo chuù giaûi - böôùc 2) môû ra(hình VIII.5).

- OÂ Window Title cho pheùp ta ñaët teân cho cöûa soå chuù giaûi. Giaû söû ta goõ vaøo oâ naøy laø“CHU GIAI”. Tuyø choïn Scroll Bars ñöôïc baät leân seõ hieån thò thanh cuoän ngang vaøñöùng treân cöûa soå chuù giaûi. Beân phaûi cuõng coù tuyø choïn xeáp caùc chuù giaûi theo kieåuñöùng (Portrait) hay ngang (Landscape). Giaû söû ta choïn laø Portrait.

- Ñieàu chænh trong phaàn Legend Frame Defaults:+ Nhaép chuoät vaøo nuùt chænh kieåu chöõ beân phaûi oâ Title Pattern ñeå chænh kieåu chöõ

cho tieâu ñeà cuûa chuù giaûi. Hoäp thoaïi Text Style môû ra, chænh kieåu chöõ veà tieáng

Hình VIII.4. Hoäp thoaïi Create Legend - Step 1 of 3, taïo chuù giaûi - böôùc 1.


Trang 91


Vieät, ví duï choïn kieåu chöõ laø VNI-Helve vaø ñaùnh daáu choïn vaøo oâ All Caps(Vieát hoa) vaø oâ Bold (chöõ ñaäm).

+ Thöïc hieän töông töï vôùi nuùt chænh kieåu chöõ beân phaûi oâ Style Name Pattern ñeåvaøo hoäp thoaïi Text Style vaø chænh kieåu chöõ cho noäi dung chuù giaûi. Giaû söû tachænh kieåu chöõ thaønh VNI-Helve, côõ chöõ 8.

+ Boû qua phaàn Subtitle Pattern (tieâu ñeà phuï) vì khoâng caàn thieát.+ Neáu ñaùnh daáu choïn vaøo tuyø choïn Border Style ôû goùc döôùi beân phaûi thì nuùt chænh

kieåu ñöôøng seõ hieän roõ leân vaø ta coù theå nhaép chuoät choïn nuùt naøy ñeå vaøo hoäpthoaïi Line Style ñeå chænh kieåu ñöôøng vieàn cho khung chuù giaûi. Giaû söû ta khoângcaàn phaàn naøy neân boû qua.

- Thöïc hieän xong caùc muïc treân choïn Next. Hoäp thoaïi Create Legend - Step 3 of 3(taïo chuù giaûi - böôùc 3) môû ra (hình VIII.6). Trong oâ Legend Frames ta thaáy lieät keâdanh saùch caùc lôùp ñaõ ñöôïc choïn trong böôùc 1. Khi nhaép chuoät choïn moät lôùp naøoñoù thì ta coù theå ñieàu chænh chuù giaûi cho lôùp ñoù ôû caùc noäi dung beân phaûi.+ Choïn lôùp thanh_pho. Trong oâ Title ôû treân cuøng, teân tieâu ñeà chuù giaûi do MapInfo

töï ñaët laø thanh_pho Legend. Ta söûa laïi thaønh “Chuù giaûi” (chuù yù goõ tieáng Vieät choñuùng vì tieáng Vieät khoâng hieån thò ñuùng). Giöõ nguyeân tuyø choïn Unique MapStyles trong phaàn Styles from. Trong oâ Label Styles with, nhaép chuoät vaøo nuùt thaûxuoáng vaø choïn tröôøng kieu. Nhö vaäy laø hoaøn taát chænh chuù giaûi cho lôùpthanh_pho.

+ Nhaép chuoät choïn lôùp ranh_gioi. Xoaù teân maëc ñònh laø ranh_gioi Legend trong oâTitle ôû treân ñi. Ta seõ söû duïng chöõ “CHUÙ GIAÛI” cuûa lôùp treân cuøng laø lôùp

Hình VIII.5. Hoäp thoaïi Create Legend - Step 2 of 3, taïo chuù giaûi böôùc 2.


Trang 92


thanh_pho laøm tieâu ñeà chuù giaûi chung. Trong oâ Label Styles with, nhaép chuoät vaøomuõi teân thaû xuoáng vaø choïn tröôøng thuoc_tinh.

+ Nhaép chuoät vaøo lôùp rg_tinh. Xoaù teân maëc ñònh trong oâ Title ñi. Vì lôùp rg_tinh chæcoù moät kieåu ñöôøng duy nhaát neân ta seõ goõ luoân chuù giaûi cho lôùp naøy. Caùch laøm:Trong oâ Label Styles with choïn Expression.Trong hoäp thoaïi Expression môû ra, ta goõ chöõ“ranh giôùi tænh” trong oâ Expression. Roài choïn OK.

+ Nhaép chuoät choïn lôùp giao_thong. Laïi xoaù teânchuù giaûi maëc ñònh trong oâ Title ñi. Nhaép chuoätvaøo muõi teân thaû xuoáng trong oâ Label Styles withvaø choïn tröôøng thuoc_tinh.

+ Nhaép chuoät choïn lôùp song. Töông töï lôùp rg_tinh,ta choïn Expression roài goõ chöõ “soâng” vaø choïnOK.

- Nhaép chuoät choïn Finish ñeå keát thuùc. Ta thaáy chuùgiaûi ñöôïc taïo thaønh trong moät cöûa soå coù teân laø CHUGIAI. Ñaây laø teân ta ñaët trong oâ Window Title ôû böôùc2. Ta thaáy raèng do ñöa noäi dung cho chuù giaûi cuûathanh_pho laø tröôøng kieu, tröôøng naøy ñöôïc maõ hoaùlaø 0, 1, 2, 3 vì vaäy ta seõ phaûi chænh laïi chuù giaûi naøy(hình VIII.7). Caùch laøm:

Hình VIII.6. Hoäp thoaïi Create Legend - Step 3 of 3, taïo chuù giaûi - böôùc 3.

Hình VIII.7. Cöûa soå chuùgiaûi môùi taïo xong.


Trang 93


+ Nhaép chuoät vaøo chuù giaûi cuûa lôùp thanh_pho ñeå choïn noù.+ Töø menu chính choïn Legend > Properties. Hoäp thoaïi Legend Frame Properties

cuûa lôùp thanh_pho môû ra (hình VIII.8).+ Trong oâ Styles beân phaûi, nhaép chuoät choïn

soá 0 caïnh ngoâi sao. Soá 0 hieän leân trong oâEdit selected text here ôû phía döôùi. Ta bieátraèng soá 0 laø Thuû ñoâ vaäy ta xoaù soá 0 ñi vaøgoõ laïi chöõ “Thuû ñoâ”.

+ Töông töï nhö vaäy laàn löôït nhaép chuoät vaøocaùc bieåu töôïng vaø caùc chuù giaûi maëc ñònhcoøn laïi ñeå söûa laïi noäi dung chuù giaûi (söûa 1thaønh “thaønh phoá”, 2 thaønh “thò xaõ”, 3 thaønh“caùc ñieåm daân cö khaùc”).

+ Laøm xong choïn OK.

Noäi dung chuù giaûi cuûa lôùp thanh_pho ñaõ ñöôïcñieàu chænh laïi cho ñuùng (hình VIII.9).

Giöõ nguyeân caùc cöûa soå ñöôïc môû ra. Ta seõtieán haønh daùn nhaõn cho baûn ñoà.

Hình VIII.8. Hoäp thoaïi Legend Frame Properties ñeå chænh chuù giaûi.

Hình VIII.9. Cöûa soå chuù giaûihoaøn taát.


Trang 94


VIII.5. TAÏO NHAÕN

Ta seõ taïo nhaõn cho caùc lôùp song, cac_tinh vaø lôùp thanh_pho. Caùc lôùp giao_thong,ranh_gioi, rg_tinh khoâng caàn nhaõn vì chæ caàn chuù giaûi laø ñuû. Löu yù raèng caùc lôùp treânkhoâng caàn nhaõn chæ trong tröôøng hôïp ví duï naøy maø thoâi. Giaû söû neáu ta laøm moät baûn ñoàchi tieát hôn thì ta coù theå phaûi daùn nhaõn cho caùc lôùp treân, ví duï nhö vôùi lôùp giao_thongta caàn daùn nhaõn teân caùc quoác loä chaúng haïn.

VIII.5.1. Taïo nhaõn cho lôùp song

- Choïn Map > Layer Control, hoäp thoaïi Layer Control môû ra.- Choïn lôùp song roài nhaán nuùt Label; hoäp thoaïi song Label Options môû ra.- Trong oâ Label with ta choïn Expression; hoäp thoaïi Expression môû ra.- Trong oâ Type an Expression, ta goõ: “Soâng ” (thöïc chaát laø chöõ “Sooõng “, nhôù coù moät

khoaûng traéng ôû sau chöõ g).- Choïn daáu coäng (+) trong phaàn Operators, daáu coäng ñöôïc theâm vaøo sau chöõ

“Sooõng“.- Trong oâ Column, choïn tröôøng ten, tröôøng naøy ñöôïc theâm vaøo sau daáu coäng. Doøng

chöõ sau cuøng trong oâ Type an Expression seõ laø:“Sooõng “ + ten

- Choïn OK ñeå ñoùng hoäp thoaïi laïi.- ÔÛ phaàn Styles, choïn nuùt ñònh daïng kieåu chöõ vaø chænh kieåu chöõ laø chöõ nghieâng (ñaùnh

daáu vaøo oâ Italic trong phaàn Effects), maøu xanh, côõ 8, ñaùnh daáu vaøo oâ Halo ôû phaànBackground; ôû phaàn Label Lines, ñaùnh daáu choïn vaøo oâ None.

- Laøm xong choïn OK ñeå quay laïi hoäp thoaïi Layer Control.

- Khoâng ñaùnh daáu vaøo coät nhaõn ôû haøng cuûa lôùp song.

- Choïn OK ñeå ñoùng hoäp thoaïi Layer Control laïi.

- Nhaép chuoät choïn nuùt Label treân thanh coâng cuï Main.- Di chuyeån chuoät trôû laïi cöûa soå baûn ñoà, con troû chuoät bieán thaønh hình daáu coäng. Nhaép

chuoät vaøo con soâng naøo ta muoán daùn nhaõn. Nhaõn seõ xuaát hieän caïnh con soâng ñöôïcnhaép chuoät.

Neáu nhaép chuoät leân moät nhaõn teân soâng ta thaáy nhaõn ñoù ñöôïc choïn. Coù boán chaámhình vuoâng maøu ñen xung quanh ñeå ñaùnh daáu cho ranh giôùi nhaõn vaø moät chaám nöõa ôûgoùc döôùi beân phaûi cuûa nhaõn. Chaám thöù naêm naøy laø moät “tay caàm”, cho pheùp ta quaynhaõn sao cho phuø hôïp neáu giöõ phím chuoät traùi treân chaám naøy vaø reâ chuoät. Giöõ phímchuoät traùi ôû giöõa nhaõn vaø reâ chuoät thì ta cuõng coù theå di chuyeån caùc nhaõn. Ñieàu chænhsao cho vò trí caùc nhaõn soâng naøy phuø hôïp vaø khoâng choaùn vò trí cuûa caùc nhaõn khaùc saunaøy.

VIII.5.2. Taïo nhaõn cho lôùp cac_tinh

- Choïn Map > Layer Control.- Choïn lôùp cac_tinh, choïn Label.- Trong oâ Label with, choïn tröôøng ten.


Trang 95


- Chænh kieåu chöõ thaønh tieáng Vieät, chöõ hoa, côõ chöõ 5; ñaùnh daáu choïn vaøo oâ Halo trongphaàn Background.

- Laøm xong choïn OK hai laàn, caùc nhaõn ñöôïc hieån thò treân baûn ñoà.- Sau khi caùc nhaõn ñaõ hieän leân, ta caàn kieåm ta vaø chænh söûa vò trí caùc nhaõn neáu caàn

thieát. Ñeå chænh söûa vò trí moät nhaõn, nhaép chuoät ñuùp vaøo nhaõn ñoù. Hoäp thoaïi LabelOptions môû ra. Thöïc hieän caùc ñieàu chænh caàn thieát. Xem chi tieát ñieàu chænh nhaõntrong Chöông X, muïc X.5.

VIII.5.3. Taïo nhaõn cho lôùp thanh_pho

Caùch laøm hoaøn toaøn töông töï nhöng ta nhôù duøng kieåu chöõ khaùc ñeå phaân bieät vôùicaùc nhaõn cuûa lôùp cac_tinh. Ví duï nhö lôùp cac_tinh ta ñònh daïng kieåu chöõ hoa coøn lôùpthanh_pho ta ñònh daïng kieåu chöõ thöôøng, chæ vieát hoa chöõ caùi ñaàu. Nhôù choïn Nonetrong phaàn Label Lines.

Laïi ñieàu chænh vò trí caùc nhaõn sao cho phuø hôïp.

Löu yù: Khi taïo nhaõn cho caùc lôùp laø ñieåm thì theo maëc ñònh nhaõn ñöôïc ñaët beân phaûiñieåm ñoù. Ta coù theå nhaép ñuùp chuoät leân töøng nhaõn ñeå vaøo hoäp thoaïi Label Style vaøchænh vò trí cho caùc nhaõn.

Hình VIII.10. Nhaõn cuûa lôùp cac_tinh vaø thanh_pho ñöôïc ñöa leân baûn ñoà.


Trang 96


Sau khi ñieàu chænh nhaõn, keát quaû coù theå troâng gioáng nhö treân hình VIII.10.

VIII.6. LAØM LÖÔÙI TOAÏ ÑOÄ

Trong phaàn naøy chuùng ta seõ xem xeùt moät tính naêng môû roäng cuûa MapInfo. TrongMapInfo, ngoaøi caùc leänh treân caùc menu chính, ngöôøi ta coøn coù theå söû duïng moät soá tínhnaêng môû roäng khaùc. Nhöõng tính naêng môû roäng naøy ñöôïc vieát trong moät phaàn meàmkhaùc cuûa haõng MapInfo, ñoù laø Map Basic.

Khi caøi ñaët MapInfo, moät soá tính naêng môû roäng naøy cuõng ñaõ ñöôïc tích hôïp vaøo.Chuùng ñöôïc caøi ñaët trong thö muïc MapInfo\Professional\Tools. Xem theâm veà caùc trìnhMapBasic trong phaàn Phuï Luïc.

Ñeå laøm löôùi toaï ñoä, ta phaûi söû duïng moät trong nhöõng tính naêng môû roäng naøy.

Caùch laøm löôùi toaï ñoä nhö sau:- Choïn File > Run MapBasic Program; theo maëc ñònh, MapInfo seõ vaøo thö muïc Tools.- Choïn GRIDMAKR roài choïn Open.- Menu Tools môû ra. Treân menu naøy coù moät soá nuùt, nuùt duøng ñeå laøm löôùi toaï ñoä laø

nuùt hình quaû ñòa caàu . Nhaép chuoät choïn nuùt naøy.

Chuù yù: Khi caøi ñaët MapInfo, nuùt leänh Mapping Wizard Tool ñöôïc thieát laäp töï khôûi ñoängkhi khôûi ñoäng MapInfo. Nuùt leänh naøy cuõng naèm treân thanh coâng cuï Tools vaø coù bieåu töôïnggioáng heät nuùt leänh taïo löôùi toaï ñoä. Ta chæ coù theå phaân bieät chuùng baèng caùch di chuyeåncon troû leân hai nuùt leänh naøy, luùc ñoù moät nhaõn InfoTips nhaûy ra hieän teân cuûa nuùt leänh ñoù.Moät nuùt coù teân laø Create Grid vaø nuùt kia coù teân laø Run Mapping Wizard Tool. Neáu caûmthaáy baát tieän (vì ta ít khi söû duïng ñeán nuùt leänh Mapping Wizard Tool), ta coù theå taét noù ñibaèng caùch sau: Töø menu chính choïn Tools > Tool Manager vaø boû choïn ôû hai coät Loadedvaø Autoload taïi haøng Mapping Wizard Tool ñi roài choïn OK.

- Khi di chuyeån con troû trôû laïi cöûa soå baûn ñoà, ta thaáy con troû chuoät bieán thaønh hìnhdaáu coäng.

- Töông töï nhö choïn vuøng hieån thò, ta giöõ nuùt chuoät traùi vaø reâ chuoät theo ñöôøng cheùoqua vuøng ta muoán laøm löôùi toïa ñoä, hoäp thoaïi Create Regular Grid (Version 1.1.) môûra. Giaû söû trong tröôøng hôïp naøy chuùng ta cuõng laøm löôùi toaï ñoä cho phaàn baûn ñoà maøchuùng ta ñang trình baøy.

- Trong phaàn Object Types, ta choïn Straight Polylines, ôû phaàn Objects Styles, ta coùtheå chænh kieåu ñöôøng cho löôùi toïa ñoä. Giaû söû ta choïn kieàu ñöôøng ñöùt khuùc ngaén.

- Trong oâ Spacing between lines, ta phaûi xaùc ñònh khoaûng caùch giöõa hai ñöôøng löôùitoaï ñoä lieàn nhau, ñôn vò tính coù theå baèng ñoä (degrees, baèng feet hay baèng meùt; tachoïn degrees vaø naïp giaù trò laø 1 (ñoä). Xong choïn OK.

- MapInfo seõ hieån thò moät hoäp thoaïi töï ñoäng tính toaùn soá oâ löôùi toaï ñoä seõ ñöôïc veõ caùchñeàu nhau moät giaù trò maø ta naïp vaøo oâ Spacing between lines. Neáu öng yù vôùi soá löôïngoâ löôùi toïa ñoä thì ta choïn OK, neáu khoâng ta coù theå choïn Cancel ñeå naïp laïi giaù trò trongoâ Spacing between lines. Trong ví duï naøy giaû söû MapInfo seõ hieån thò caâu hoûi:“Confirming creating grid with 42 cells” (chaáp nhaän taïo löôùi coù 42 oâ?). Ta ñoàng yù vaønhaán chuoät choïn OK.

MapInfo seõ hieån thò moät cöûa soå thoâng baùo (hình VIII.11) coù yù nghóa laø: “ÖÙng duïng


Trang 97


naøy seõ taïo ra moät baûng môùi ñeå löu tröõ löôùi toaï ñoä. Khi baïn nhaép chuoät choïn OK, moäthoäp thoaïi môû ra seõ hoûi baïn choïn teân vaø vò trí ñeå löu laïi baûng môùi naøy”

- Choïn OK, hoäp thoaïi Create New Table to Store Grid môû ra.

- Choïn thö muïc ñeå löu baûng môùi naøy trong oâ Save In, ñaët teân cuûa baûng löôùi toaï ñoä

trong oâ File name. Giaû söû ta ñaët teân löôùi toa ñoä naøy laø luoi_1_do.

- Choïn OK.

Treân cöûa soå baûn ñoà seõ xuaát hieän moät löôùi toaï ñoä. Neáu caûm thaáy öng yù, ta choïn leänhlöu ñeå löu laïi löôùi toaï ñoä môùi taïo thaønh.

Thöïc chaát trình öùng duïng naøy veõ caùc vaät theå kieåu ñöôøng caùch ñeàu nhau theokhoaûng caùch ta quy ñònh cho noù, ñoàng thôøi toaï ñoä cuûa moãi ñöôøng löôùi toaï ñoä cuõng ñöôïclöu laïi trong baûng döõ lieäu cuûa lôùp naøy. Neáu choïn Window > New browser Window vaøchoïn lôùp luoi_1_do, ta thaáy raèng baûng döõ lieäu cuûa lôùp naøy bao goàm hai coät, moät coät coùteân laø Degrees, coät kia laø DMS. Y Ù nghóa cuûa hai coät naøy nhö sau:

- Coät Degrees: toaï ñoä cuûa caùc ñöôøng löôùi toaï ñoä ñöôïc naïp vaøo vaø tính baèng ñoä thaäpphaân, tuy nhieân trong tröôøng hôïp naøy vì khoaûng caùch ta naïp trong oâ Spacingbetween lines laø 1 (ñoä) neân toaï ñoä trong coät naøy khoâng coù soá leû.

- Coät DMS: toaï ñoä cuûa caùc ñöôøng löôùi toaï ñoä ñöôïc tính baèng Ñoä - Phuùt - Giaây(Degeree - Minute - Second)

Döõ lieäu trong baûng naøy hoaøn toaøn gioáng vôùi caùc baûng MapInfo bình thöôøng vaø tacoù theå aùp duïng leänh daùn nhaõn ñeå ñöa toaï ñoä leân hieån thò treân baûn ñoà.

Ta ñöa toaï ñoä leân löôùi treân cöûa soå baûn ñoà nhö sau:- Töø menu chính choïn Map > Layer Control.

- Ñaùnh daáu choïn vaøo coät daùn nhaõn ôû haøng luoi_1_do.

- Nhaép chuoät choïn nuùt Label.- Trong oâ Label with, choïn DMS.- Trong phaàn Styles, chænh kieåu chöõ laø Halo vaø choïn None ôû phaàn Label lines.- Choïn OK hai laàn.

Ta seõ thaáy raèng caùc nhaõn toaï ñoä ñöôïc daùn leân. Khi thöïc hieän daùn nhaõn toaï ñoä töïñoäng, MapInfo daùn nhaõn ngay giöõa trung taâm cuûa cöûa soå baûn ñoà (hình VIII.12). Caùchdaùn nhaõn töï ñoäng kieåu naøy khaù baát tieän vì noù chieám phaàn khoâng gian hieån thò noäi dungcuûa baûn ñoà. Thoâng thöôøng thì caùc toaï ñoä cuûa löôùi toaï ñoä neân ñöôïc ñaët ôû caïnh meùp cuûa

Hình VIII.11. Hoäp thoâng baùo taïo löôùi toaï ñoä cuûa MapInfo.


Trang 98


Hình VIII.12. Nhaõn cuûa löôùi toaï ñoä laøm theo phöông phaùp töï ñoäng.

Hình VIII.13. Vaø nhaõn cuûa löôùi toaï ñoä laøm thuû coâng.


Trang 99


baûn ñoà. Neáu muoán laøm nhö vaäy thì ta phaûi daùn nhaõn thuû coâng. Caùch laøm nhö sau:- Choïn Map > Layer Control.- Boû choïn trong coät daùn nhaõn cuûa haøng luoi_1_do.- Nhaép chuoät vaøo nuùt Label.- Trong oâ Label with choïn DMS.- Trong phaàn kieåu chöõ cho nhaõn, choïn kieåu vaø côõ chöõ cho phuø hôïp, nhôù choïn Halo

ñeå nhaõn noåi treân neàn baûn ñoà, ñaùnh daáu choïn vaøo oâ None trong phaàn Label lines.- Choïn OK hai laàn- Choïn nuùt daùn nhaõn treân thanh coâng cuï Main.

- Nhaép chuoät leân moät ñöôøng löôùi toaï ñoä, vuøng gaàn meùp baûn ñoà, ta thaáy nhaõn xuaáthieän.

- Laàn löôït nhaép chuoät leân töøng ñöôøng löôùi toaï ñoä naøo maø ta muoán daùn nhaõn

Thoâng thöôøng thì nhaõn toaï ñoä neân ñaët ôû moät beân cuûa baûn ñoà, ví duï caùc nhaõn cholöôùi kinh ñoä ñaët ôû meùp treân cuûa baûn ñoà coøn caùc nhaõn cho löôùi vó ñoä neân ñaët ôû meùp traùicuûa baûn ñoà. Keát quaû coù theå troâng nhö treân hình VIII.13. Coù theå ñieàu chænh vò trí caùcnhaõn cuûa löôùi toaï ñoä theâm ñeå cho chuùng khoâng choaùn maát noäi dung cuûa baûn ñoà.

VIII.7. THÖÔÙC TYÛ LEÄ

Thöôùc tyû leä cuõng ñöôïc taïo baèng moät öùng duïng môû roäng cuûa MapBasic. Caùch laømnhö sau:- Choïn File > Run MapBasic Program. Hoäp thoaïi Run Mapbasic Program môû ra.- Trong danh saùch caùc trình MapBasic choïn SCALEBAR, choïn Open. Treân thanh

coâng cuï Tools xuaát hieän theâm moät nuùt leänh nöõa coù hình caùi thöôùc tyû leä thu nhoû.- Choïn nuùt leänh naøy , di chuyeån con troû chuoät treân cöûa soå baûn ñoà, con troû chuoät

chuyeån thaønh hình daáu coäng.

- Choïn vò trí ñaët thöôùc tyû leä vaø nhaép chuoät, hoäp thoaïi Draw Distance Scale in Mapper(Version 2.7) môû ra.

- Choïn ñôn vò ño cho thöôùc tyû leä trong hoäp danh saùch ñôn vò ño khoaûng caùch, ví duïta choïn kilometers (kiloâmeùt)

Tuyø theo tyû leä baûn ñoà hieän taïi treân cöûa soå baûn ñoà cuõng nhö kích thöôùc cuûa cöûa soåbaûn ñoà maø MapInfo töï ñoäng tính toaùn kích côõ cuûa thöôùc tyû leä cho phuø hôïp. Ví duïtrong tröôøng hôïp naøy MapInfo töï ñoäng ñònh côõ cho thöôùc tyû leä laø 100 (km). Neáuñoàng yù thì ta giöõ nguyeân coøn neáu muoán thay ñoåi thöôùc tyû leä thì ta coù theå goõ con soákhaùc vaøo oâ Width of Scale Bar. Ta coù theå chænh kieåu chöõ cho nhaõn cuûa thöôùc tyû leäbaèng nuùt ñònh daïng kieåu chöõ vaø chænh maøu cho thöôùc tyû leä baèng nuùt ñònh daïngvuøng.

- Xong choïn OK.

ÖÙng duïng naøy seõ veõ moät thöôùc tyû leä taïi vò trí tanhaép chuoät ban ñaàu.

Thöïc chaát thì thöôùc tyû leä bao goàm 2 hai thaønhphaàn: phaàn chöõ laø ñôn vò ño khoaûng caùch ôû döôùi


Trang 100


thöôùc vaø caùc trò soá ôû ñaàu, giöõa vaø cuoái thöôùc, laø vaät theå kieåu kyù töï; phaàn thöôùc laø saùuhình chöõ nhaät ñöôïc veõ saùt nhau (ñònh daïng kieåu vuøng). Ta coù theå nhaép ñuùp chuoät vaøochöõ kilometers hay caùc con soá vaø vaøo hoäp thoaïi Text objects ñeå chænh kieåu chöõ hay goõlaïi noäi dung khaùc, ví duï ta coù theå söûa chöõ kilometers thaønh tieáng Vieät laø “kiloâmeùt” hay“km”.

Vì thöôùc tyû leä cuõng laø nhöõng vaät theå bình thöôøng treân cöûa soå baûn ñoà neân khi ñöôïctaïo thaønh chuùng phaûi naèm trong moät lôùp naøo ñoù. Trình SCALEBAR töï ñoäng ñaët chuùngvaøo lôùp Cosmetic Layer. Neáu muoán söû duïng thöôùc toaï ñoä naøy laâu daøi cho vieäc laøm baûnñoà khaùc sau naøy (ôû cuøng khu vöïc) thì ta coù theå söû duïng leänh Map > Save CosmeticObjects ñeå löu noù laïi nhö löu moät lôùp baûn ñoà bình thöôøng.

VIII.8. KIM CHÆ NAM

Kim chæ nam laø bieåu töôïng chæ höôùng Baéc. Thoâng thöôøng ta neân ñaët kim chæ namchung vôùi thöôùc tyû leä (ñaët chung vaøo lôùp Cosmetic Layer). Ñeå cho coù tính thaåm myõ,kim chæ nam coù theå ñöôïc ñaët phía treân vaø ngay chính giöõa thöôùc tyû leä. Caùch laøm nhösau:- Choïn Map > Layer Control, ñaùnh daáu choïn ôû coät chænh söûa cuûa lôùp Cosmetic

Layer.

- Choïn nuùt coâng cuï veõ ñieåm .- Nhaép chuoät chaám moät ñieåm ngay vò trí döï ñònh ñaët kim chæ nam (maëc ñònh kieåu bieåu

töôïng laø hình ngoâi sao maøu ñen, côõ 12, tuy nhieân coù theå thay ñoåi trong quaù trìnhlaøm baûn ñoà neáu tröôùc ñoù ta ñònh daïng kieåu bieåu töôïng khaùc).

- Choïn nuùt coâng cuï choïn trôû laïi.- Nhaép chuoät leân bieåu töôïng môùi taïo ñeå choïn noù.

- Choïn nuùt ñònh daïng kieåu bieåu töôïng treân thanh coâng cuï Drawing, hoäp thoaïiSymbol Style môû ra.

- Trong oâ Font choïn MapInfo Arrows, trong boä bieåu töôïng naøy coù 10 bieåu töôïng kimchæ nam cho ta choïn (xem theâm trong phaàn Phuï Luïc), choïn kieåu bieåu töôïng tamuoán.

- Chænh kích thöôùc bieåu töôïng trong oâ Size bieåu töôïng; ñeå yù söï thay ñoåi kích thöôùcbieåu töôïng trong phaàn Sample, choïn côõ bieåu töôïng sao cho caân ñoái vôùi cöûa soå baûnñoà ñang môû.

- Choïn neàn cho bieåu töôïng trong phaàn Background, Halo coù leõ laø tuyø choïn ñeïp nhaát.- Ta cuõng coù theå choïn hieäu öùng cho bieåu töôïng trong phaàn Effects nhö Drop Shadows

(ñoå boùng) hay Bold (ñaäm).- Xong choïn OK.

Kim chæ nam ñöôïc hoaøn taát. Coù theå nhaép chuoät traùi leân noù vaø reâ chuoät ñeå di chuyeånvò trí sao cho phuø hôïp.

Ta coù theå löu caùc trình baøy naøy laïi thaønh moät baûng rieâng baèng leänh Map > Save


Trang 101


Cosmetic Objects. Neáu thöïc hieän leänh File > Save Workspace thì caùc vaät theå trong lôùpCosmetic vaãn ñöôïc giöõ nguyeân khi môû taäp tin workspace laàn sau.

VIII.9. CHUAÅN BÒ BAÛN ÑOÀ TRONG CÖÛA SOÅ Layout

Nhö vaäy baûn ñoà ñaõ ñöôïc trình baøy moät caùch töông ñoái ñaày ñuû. Phaàn tieáp theo taseõ saép xeáp caùc thaønh phaàn cuûa baûn ñoà leân cöûa soå Trình baøy ñeå coù keát quaû cuoái cuøng.Caùch laøm nhö sau:- Windows > New Layout Window, hoäp thoaïi New Layout Window môû ra.- Vì trong phaàn naøy ta chæ môû moät cöûa soå baûn ñoà neân trong hoäp thoaïi naøy ta choïn One

Frame for Window vaø choïn luoi_1_do, thanh_pho,...,cac_tinh Map.- Choïn OK.

Cöûa soå Layout ñöôïc môû ra vôùi cöûa soå baûn ñoà ñöôïc trình baøy trong moät trang in(hình VI.16).

Löu yù raèng ta phaûi coù caøi ñaët moät maùy in treân maùy tính ñang laøm baûn ñoà thì môùicoù theå ñònh daïng trang in trong phaàn naøy. Neáu khoâng caøi ñaët maùy in thì cöûa soåbaûn ñoà seõ hieån thò treân moät trang “aûo” vaø khi ñieàu chænh caùc thaønh phaàn baûn ñoàtrong cöûa soå Layout chuùng thöôøng hay “nhaûy lung tung” raát khoù kieåm soaùt. Ngoaøira caùc ñònh daïng vò trí khoâng ñöôïc löu laïi trong taäp tin Workspace vaø neáu môûcöûa soå Layout ñaõ ñieàu chænh ra laàn sau chuùng laïi khoâng ôû ñuùng vò trí mong muoán.

- Ñieàu chænh khoå giaáy cuûa trang baûn ñoà baèng leänh File > Page Setup cho phuø hôïp vôùikhoå giaáy ta muoán in sau naøy.

Nhaép chuoät leân baûn ñoà trong cöûa soå Layout ta coù theå choïn phaàn khung cuûa noäidung baûn ñoà. Vôùi boán ñieåm ñen khoáng cheá ôû boán goùc cuûa khung baûn ñoà ta coù theå giöõchuoät traùi treân caùc ñieåm khoáng cheá ñoù vaø reâ chuoät ñeå ñieàu chænh kích thöôùc khung baûnñoà. Khi ñieàu chænh kích thöôùc cuûa khung baûn ñoà, phaàn noäi dung baûn ñoà töï ñoäng phoùngto hay thu nhoû theo khung baûn ñoà.

Ta cuõng coù theå ñieàu chænh phaàn noäi dung baûn ñoà hieån thò baèng caùch thu nhoû cöûasoå Layout laïi (khoâng ñoùng), quay laïi cöûa soå baûn ñoà vaø ñieàu chænh cöûa soå baûn ñoà saocho phuø hôïp. Laøm xong choïn Window > Layout (ôû phaàn döôùi cuøng cuûa menu thaû xuoángnaøy) ñeå hieån thò laïi cöûa soå Layout vaø xem keát quaû. Söï ñieàu chænh phaàn hieån thò treâncöûa soå baûn ñoà seõ laøm cho phaàn noäi dung baûn ñoà hieån thò trong cöûa soå Layout thay ñoåitheo.

Khi thöïc hieän leänh Window > New layout Window, cöûa soå chuù giaûi hieän haønh cuõngñöôïc hieån thò trong trang Layout ôû moät khung rieâng. Tuyø thuoäc vaøo hình daïng cuûakhung baûn ñoà trong cöûa soå Trình baøy maø ta coù theå ñieàu chænh cöûa soå chuù giaûi sao chophuø hôïp.

Baây giôø baûn ñoà chæ coøn thieáu moät phaàn quan troïng nöõa laø teân. Ta seõ di chuyeån caùcthaønh phaàn trong trang Layout ñeå chöøa choã cho teân baûn ñoà ôû treân ñaàu trang giaáy.

- Choïn Query > Select All, taát caû caùc thaønh phaàn cuûa baûn ñoà (goàm khung baûn ñoà vaøkhung chuù giaûi).

- Giöõ phím chuoät traùi treân phaàn noäi dung ñöôïc choïn vaø reâ chuoät ñeå di chuyeån taát caûsao cho phuø hôïp vôùi trang giaáy vaø chöøa choã cho teân baûn ñoà.


Trang 102


- Choïn laïi nuùt ñònh daïng kieåu chöõ treân thanh coâng cuï Drawing, ñònh daïng kieåu chöõcho teân baûn ñoà.

- Choïn coâng cuï goõ kyù töï, nhaép chuoät vaøo phaàn ñaàu trang baûn ñoà vaø baét ñaàu goõ teânbaûn ñoà. Goõ xong choïn coâng cuï choïn treân thanh coâng cuï Main ñeå keát thuùc vieäc goõteân baûn ñoà.

- Kieåm tra laïi xem teân baûn ñoà coù phuø hôïp vôùi kích thöôùc baûn ñoà hay khoâng, nhaépchuoät ñuùp leân phaàn teân baûn ñoà ñeå vaøo hoäp thoaïi ñònh daïng kieåu chöõ ñeå chænh laïicôõ chöõ neáu caàn; giöõ chuoät traùi treân phaàn teân baûn ñoà ñeå di chuyeån noù ñeán vò trí phuøhôïp.

Keát quaû cuoái cuøng coù theå nhö treân hình VI.14.

Neáu ñaõ haøi loøng vôùi trình baøy baûn ñoà, ta coù theå löu laïi nhöõng trình baøy naøy baèngleänh File > Save Workspace. Caùch laøm nhö sau:

Hình VIII.14. Cöûa soå Trình baøy vôùi baûn ñoà hoaøn taát.


Trang 103


- Choïn File > Save Workspace.

- Ñaët teân cho baûn ñoà trong oâ File name, ví duï ta goõ bdhc_bacvn, choïn thö muïc ñeå löutaäp tin naøy trong oâ Save in; löu yù raèng ñònh daïng cuûa kieåu taäp tin trong oâ Save astype laø Workspace (*.wor).

- Xong choïn Save.Nhö vaäy nhöõng trình baøy cuûa baûn ñoà treân seõ ñöôïc löu laïi. Neáu muoán môû baûn ñoà ra

ñeå in sau naøy, ta laøm nhö sau:

- Choïn File > Open workspace, hoäp thoaïi Open Workspace môû ra.

- Vaøo thö muïc ñaõ löu taäp tin Workspace choïn noù.

- Choïn Open thì toaøn boä trang trình baøy baûn ñoà seõ ñöôïc môû ra laïi.


Trang 104


CHÖÔNG IX. TOÅNG QUAÙT PHÖÔNG PHAÙP SOÁ HOAÙ BAÛN ÑOÀ TÖØ AÛNH QUEÙT

Trong caùc chöông tröôùc chuùng ta ñaõ xem qua caùch xaây döïng moät baûn ñoà soá hoaùtröïc tieáp töø aûnh queùt ñaêng kyù treân MapInfo. Chöông naøy heä thoáng hoaù laïi caùc böôùcquan troïng nhaát trong quaù trình xaây döïng baûn ñoà soá treân MapInfo töø aûnh queùt ñaõ ñaêngkyù, moät quaù trình ñöôïc goïi laø head-up digitizing, soá hoaù ngay treân maøn hình.

IX.1. ÑAÊNG KYÙ AÛNH QUEÙT

Baûn ñoà ñöôïc queùt vaøo maùy tính baèng maùy queùt. Treân baûn ñoà phaûi bieát toaï ñoä ítnhaát 3 ñieåm (toát nhaát laø töø 4 ñieåm trôû leân). Caùch ñaêng kyù aûnh queùt nhö sau:

- Choïn File > Open Table (hay Open a Table töø hoäp thoaïi Quick Start).- Trong muïc Files of type ta choïn Raster Image roài choïn aûnh queùt caàn ñaêng kyù.

- Choïn Register trong hoäp thoaïi MapInfo ñeå ñaêng kyù aûnh queùt.

- Choïn heä quy chieáu cho baûn ñoà baèng nuùt Projection. Heä quy chieáu choïn phaûi gioángvôùi heä quy chieáu cuûa aûnh queùt. Neáu khoâng bieát heä quy chieáu maø coù toaï ñoä caùc ñieåmkhoáng cheá laø kinh ñoä/vó ñoä thì choïn trong Category laø Longitude/Latitude vaø trongCategory Member laø Longitude/Latitude (WGS84).

- Naïp toaï ñoä cuûa caùc ñieåm khoáng cheá vaøo baûn ñoà trong hoäp thoaïi Image Registrationbaèng caùch nhaép chuoät vaøo ñieåm ñaõ bieát toaï ñoä, hoäp thoaïi Add Control Point môû ra,naïp toaï ñoä cho ñieåm khoáng cheá vaøo hai oâ MapX vaø MapY (X laø kinh, Y laø vó ñoä).Toaï ñoä naïp vaøo phaûi ñöôïc tính baèng ñoä thaäp phaân. Di chuyeån baûn ñoà ñeå tìm ñieåmkhoáng cheá baèng hai thanh tröôït ngang vaø ñöùng, phoùng to - thu nhoû baûn ñoà baènghai nuùt coäng vaø tröø ôû döôùi baûn ñoà. Neáu ñaêng kyù baûn ñoà khoâng coù toaï ñoä, ta choïnheä quy chieáu laø phi quaû ñaát (Non-Earth). Xem chi tieát trong Chöông III, muïc III.4.

- Sau khi naïp toaï ñoä caùc ñieåm khoáng cheá xong, kieåm tra sai soá (tính baèng pixel - ñieåmaûnh). Quy ñoåi sai soá tính baèng ñieåm aûnh veà kích thöôùc thöïc ñeå xem sai soá coù theåchaáp nhaän ñöôïc hay khoâng. Neáu chaäp nhaän ñöôïc thì choïn OK trong hoäp thoaïiImage Registration ñeå môû aûnh queùt.

Chuù yù: Khi ñaêng kyù aûnh queùt maø coù moät ñieåm naøo ñoù sai soá nhieàu nhöng khoângtheå chænh söûa baèng caùch thay ñoåi vò trí ñieåm khoáng cheá hay thay ñoåi toaï ñoä ñieåm khoángcheá, hoaëc ta cuõng khoâng theå tìm ñöôïc aûnh queùt chaát löôïng toát hôn thì neân taêng theâmsoá löôïng ñieåm khoáng cheá. Caùc ñieåm khoáng cheá môùi neân ñöôïc theâm vaøo vuøng xung


Trang 105


quanh ñieåm sai soá nhieàu ñoàng thôøi theâm moät soá ñieåm khoáng cheá vaøo vuøng giöõa aûnhqueùt. Xem chi tieát caùch thay ñoåi hay chænh söûa aûnh queùt ñaõ ñaêng kyù trong ChöôngXVII, muïc XVII.2.5.

IX.2. SOÁ HOAÙ BAÛN ÑOÀ

IX.2.1. Phöông phaùp tröïc tieáp

Toång quaùt phöông phaùp soá hoaù nhö sau:

- Môû aûnh queùt ñaõ ñaêng kyù ra baèng leänh File > Open Table.

- Choïn Map > Layer Control.- Ñaùnh daáu chænh söûa vaøo lôùp Cosmetic.

- Tieán haønh soá hoaù baûn ñoà baèng caùch duøng caùc coâng cuï veõ treân thanh coâng cuïDrawing. Caùc thoâng tin treân baûn ñoà caàn ñöôïc soá hoaù theo nhoùm. Caùc nhoùm vaät theåñöôïc löu trong moät lôùp baûn ñoà phaûi coù cuøng kieåu ñeå deã quaûn lyù sau naøy.

- Khi soá hoaù xong duøng leänh Map > Save Cosmetic Objects ñeå löu caùc vaät theå ñaõ veõthaønh moät baûng MapInfo hoaøn chænh.

- Coù theå chæ caàn veõ vaøi vaät theå ñaàu tieân laø coù theå duøng leänh treân ñeå löu nhöõng gì ñaõveõ thaønh moät lôùp vaø ñaët teân cho noù. Xong vaøo laïi Map > Layer Control vaø ñaùnh daáuchænh söûa vaøo lôùp môùi löu roài quay laïi veõ tieáp.

Quan troïng: Moät baûn ñoà ñöôïc soá hoaù töø aûnh queùt ñaêng kyù sai nhieàu thì hoaøn toaønkhoâng theå chænh söûa ñöôïc maø phaûi soá hoaù laïi hoaøn toaøn vì theá neáu ta coù yù ñònh soá hoaùbaûn ñoà tröïc tieáp treân MapInfo theo phöông phaùp soá hoaù theo aûnh queùt thì böôùc ñaêngkyù toaï ñoä cho aûnh queùt laø raát quan troïng.

IX.2.2. Phöông phaùp taïo baûng môùi tröôùc

Caùch soá hoaù baûn ñoà nhö treân laø caùch laøm coù tính chaát “tröïc quan”. Ta coù moät caùchkhaùc ñeå soá hoaù baûn ñoà. Phaàn döôùi ñaây seõ trình baøy caùch laøm ñoù.

Sau khi ñaõ ñaêng kyù aûnh queùt, ta seõ tieán haønh taïo caùc baûng MapInfo môùi (chöa coùthoâng tin gì). Giaû söû ta ñaõ ñaêng kyù baûn ñoà haønh chính Vieät Nam nhö trong chöông 2vaø döï kieán soá hoaù caùc thoâng tin sau: ranh giôùi nöôùc Vieät Nam, caùc tænh, thaønh phoá -thò xaõ, soâng, vuøng laõnh thoå Vieät Nam. Ta seõ taïo caùc taäp tin MapInfo môùi (nhöng khoângcoù döõ lieäu - töùc chöa veõ gì caû) nhö sau:

- Choïn File > New Table; hoäp thoaïi New Table môû ra

- Hoäp thoaïi naøy coù 3 tuyø choïn (xem giaûi thích yù nghóa caùc tuyø choïn trong phaàn phuïluïc), taét ñaùnh daáu choïn trong taát caû caùc tuyø choïn ñi.

- Choïn leänh Create.

- Hoäp thoaïi New Table Structure môû ra.

- Taïo caùc tröôøng döï kieán cho lôùp baûn ñoà môùi, ví duï ñoái vôùi lôùp baûn ñoà caùc tænh seõ coùcoät teân, ta taïo tröôøng ten, ñònh daïng laø Character, tröôøng dieän tích, ta taïo tröôøngdien_tich, ñònh daïng laø Float,...


Trang 106


- Choïn nuùt Projection ñeå choïn heä quy chieáu choïn baûn ñoà. Vì ta soá hoaù baûn ñoà töø aûnhqueùt neân heä quy chieáu naøy phaûi gioáng vôùi heä quy chieáu khi ñaêng kyù aûnh queùt.

- Ñaùnh daáu choïn vaøo muïc Table is Mappable.

- Taïo xong caùc tröôøng caàn thieát, choïn Create.

- Hoäp thoaïi Create New Table môû ra.

- Choïn thö muïc löu lôùp baûn ñoà môùi naøy trong oâ Save In.

- Ñaët teân cho baûn ñoà môùi trong oâ File Name.

- Choïn Save.

Baèng phöông phaùp naøy ta taïo ra caùc baûng MapInfo ñeå chöùa caùc thoâng tin seõ soáhoaù, ví duï ta seõ taïo caùc baûng MapInfo laø ranh_gioi, cac_tinh, thanh_pho, song, viet-nam_vung gioáng nhö caùc teân trong Chöông IV.

Ñeå soá hoaù, caùch laøm nhö sau:

- Môû aûnh queùt ñaõ ñaêng kyù toaï ñoä ra.

- Môû lôùp ñònh soá hoaù ra, trong oâ Preferred View choïn Current Mapper. Ví duï ta choïnmôû ranh_gioi. Lôùp ranh_gioi ñöôïc môû chung vôùi cöûa soå baûn ñoà queùt nhöng chöa coùgì.

Coù hai caùch soá hoaù:

IX.2.2.1. Soá hoaù thoâng qua lôùp Cosmetic+ Choïn Map > Layer Control, ñaùnh daáu choïn chænh söûa vaøo lôùp Cosmetic Layer.+ Baét ñaàu soá hoaù ñöôøng ranh giôùi baèng caùch söû duïng coâng cuï veõ ñöôøng ñeå veõ

caùc chi tieát theo aûnh queùt ñaõ môû.

+ Soá hoaù ñöôïc moät luùc choïn Map > Save Cosmetic Objects.

+ Trong hoäp thoaïi Save Cosmetic Objects, thay vì choïn <New>, ta choïn ranh_gioiroài choïn Save. Nhö vaäy nhöõng gì ñaõ veõ trong lôùp Cosmetic seõ ñöôïc chuyeån leânlôùp ranh_gioi.

+ Nhaán nuùt löu, hoäp thoaïi Save table môû ra choïn ranh_gioi roài choïn Save ñeå löunhöõng gì ñaõ chuyeån töø lôùp Cosmetic vaøo lôùp ranh_gioi.

IX.2.2.2. Soá hoaù tröïc tieáp treân lôùp ranh_gioi

+ Choïn Map > Layer Control.+ Ñaùnh daáu choïn vaøo coät chænh söûa cuûa lôùp ranh_gioi.+ Tieán haønh soá hoaù lôùp ranh_gioi baèng caùch söû duïng coâng cuï veõ ñöôøng. Trong

quaù trình veõ thænh thoaûng phaûi nhaán toå hôïp phím <Ctrl>+<S> hay choïn File >Save Table ñeå löu laïi nhöõng gì ñaõ veõ vaøo lôùp ranh_gioi.

* Öu vaø nhöôïc ñieåm cuûa hai phöông phaùp treân:

Söû duïng Cosmetic Layer: öu ñieåm cuûa vieäc söû duïng lôùp naøy laø trong quaù trình soáhoaù, khi coù chænh söûa (caét, goäp hay xoaù) caùc vaät theå thì vì chuùng laø nhöõng vaät theå treânlôùp Cosmetic neân khoâng coù thoâng tin do vaäy caùc leänh chænh söûa ñöôïc thöïc hieän nhanh


Trang 107


hôn. Söû duïng lôùp Cosmetic coøn coù moät öu ñieåm nöõa laø trong quaù trình soá hoaù nhöõngbaûn ñoà ñaõ soá hoaù moät phaàn roài thì lôùp Cosmetic coù taùc duïng nhö moät lôùp veõ nhaùp, öngyù roài ta môùi duøng leänh Save Cosmetic Objects ñeå chuyeån noù sang lôùp caàn soá hoaù, neáukhoâng öng yù ta coù theå duøng leänh Clear Cosmetic Layer ñeå xoaù boû toaøn boä maø khoângaûnh höôûng ñeán lôùp baûn ñoà ñaõ coù thoâng tin. Nhöôïc ñieåm cuûa phöông phaùp naøy laø saukhi chuyeån töø lôùp Cosmetic leân lôùp baûn ñoà caàn soá hoaù, ta phaûi tieán haønh nhaäp lieäu theo3 phöông phaùp seõ ñöôïc trình baøy ôû phaàn döôùi ñaây.

Söû duïng tröïc tieáp lôùp ñang soá hoaù: soá hoaù tröïc tieáp leân lôùp ñang caàn soá hoaù coùmoät öu ñieåm laø ta coù theå nhaäp lieäu ngay trong quaù trình soá hoaù (xem tieáp phaàn döôùi),khoâng phaûi maát thôøi gian tìm laïi töøng vaät theå ñeå nhaäp lieäu sau khi soá hoaù xong. Nhöôïcñieåm cuûa phöông phaùp naøy laø khi chænh söûa baûn ñoà trong quaù trình soá hoaù, vì ta ñaõ taïocaùc tröôøng döõ lieäu trong leänh File > New Table luùc ñaàu neân moãi khi chænh söûa moät vaättheå (caùc leänh Combine, Split, Erase, Erase Outside) MapInfo ñeàu hieän moät hoäp thoaïihoûi ta xöû lyù döõ lieäu nhö theá naøo (xem laïi chöông V, chænh söûa caùc vaät theå trong quaùtrình soá hoaù). Ñieàu naøy laøm chaäm quaù trình soá hoaù.

IX.2.2.3. Naïp döõ lieäu ngay trong quaù trình soá hoaù

Khi soá hoaù baèng phöông phaùp taïo baûng môùi tröôùc, trong quaù trình soá hoaù ta coù theånhaäp döõ lieäu ngay sau khi veõ xong töøng vaät theå. Caùch nhaäp döõ lieäu tröïc tieáp trong quaùtrình soá hoaù nhö sau:

- Taïo moät lôùp baûn ñoà troáng chöa coù döõ lieäu nhö treân, taïo caùc tröôøng caàn thieát, môû rachung vôùi aûnh queùt ñaõ ñaêng kyù.

- Choïn Map > Layer Control, ñaùnh daáu chænh söûa vaøo lôùp caàn soá hoaù.

- Veõ vaät theå ñaàu tieân.- Choïn nuùt leänh Info Tool treân thanh coâng cuï Main.

- Nhaép chuoät choïn vaät theå môùi veõ, hoäp thoaïi Info Tool môû ra.

- Nhaäp döõ lieäu vaøo caùc tröôøng cuûa vaät theå ñoù.

- Choïn coâng cuï veõ ñeå veõ tieáp vaät theå thöù hai; hoäp thoaïi Info Tool khoâng bieán maát maøkhi veõ xong vaät theå thöù hai noù hieån thò thoâng tin cuûa vaät theå môùi vöøa veõ xong.

- Nhaäp döõ lieäu ngay cho vaät theå môùi veõ xong vaøo cöûa soå Info Tool.- Laïi tieáp tuïc veõ vaø nhaäp döõ lieäu cho caùc vaät theå moät caùch töông töï trong quaù trình soá

hoaù.

Caùch naøy giuùp tieát kieäm thôøi gian nhaäp döõ lieäu khaù nhieàu trong tröôøng hôïp caùc vaättheå coù thuoäc tính ñeàu khaùc nhau nhieàu ôû caùc tröôøng. Tuy nhieân ñoái vôùi moät soá tröôøngmaø caùc vaät theå treân baûn ñoà coù thuoäc tính gioáng nhau (chia thaønh vaøi nhoùm thuoäc tính)thì nhaäp lieäu cho nhöõng tröôøng ñoù baèng phöông phaùp Update Column (xem phaàn döôùi)nhanh vaø chính xaùc hôn. Maëc duø vaäy ta coù theå giaûi quyeát vaán ñeà toán thôøi gian trongphöông phaùp naøy moät caùch deã daøng baèng caùch maõ hoaù döõ lieäu ñeå tieát kieäm thôøi giannhaäp lieäu roài söû duïng leänh Update Column ñeå phuïc hoài laïi döõ lieäu goác sau naøy moätcaùch nhanh choùng neáu muoán (xem theâm trong phaàn maõ hoaù döõ lieäu ôû chöông naøy).

Soá hoaù baûn ñoà laø moät trong nhöõng coâng vieäc cöïc nhoïc nhaát trong quaù trình xaâydöïng baûn ñoà soá vì khoái löôïng coâng vieäc thao taùc baèng tay töông ñoái nhieàu vaø deã gaëpsai soá. Söï caêng thaúng trong quaù trình nhaép chuoät lieân tuïc ñeå soá hoaù caùc ñöôøng nhö


Trang 108


vaäy thöôøng daãn ñeán sai soá.

Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy coù moät soá giaûi phaùp:

- Söû duïng döõ lieäu ôû caùc ñònh daïng khaùc vaø dòch sang MapInfo. Ví duï caùc baûn veõ treânAutoCAD hay caùc baûn ñoà soá cuûa Arcview, ArcInfo coù theå ñöôïc dòch sang MapInfomaø khoâng caàn phaûi soá hoaù laïi. MapInfo coù trang bò moät coâng cuï giuùp ta thöïc hieänñieàu naøy, ñoù laø öùng duïng Universal Translator. Chi tieát phaàn naøy ñöôïc trình baøytrong chöông ///.

- Söû duïng caùc phaàn meàm soá hoaù töï ñoäng. Treân thò tröôøng coù khaù nhieàu phaàn meàmsoá hoaù töï ñoäng thöông maïi ví duï nhö R2V. Nhöõng phaàn meàm soá hoaù töï ñoängthöông maïi naøy ña phaàn laø coù tính chuyeân duïng cao, khoâng phoå bieán trong giôùikhoâng chuyeân nghieäp. Tuy nhieân coù moät phaàn meàm soá hoaù töï ñoäng mieãn phí raáttoát, ñoù laø MapScan do Phaân ban Thoáng keâ cuûa Lieân Hieäp Quoác vieát. Coù theå taûiphaàn meàm naøy veà töø ñòa chæ :

http://www.un.org/Depts/unsd/softproj/software/mapscan.htmPhaàn meàm naøy nhoû goïn, chæ toán vaøi Megabyte khi caøi ñaët nhöng soá hoaù baûn ñoà raáttoát. Soá hoaù töï ñoäng khoâng phaûi laø muïc tieâu chính cuûa cuoán saùch naøy neân MapScankhoâng ñöôïc giôùi thieäu ôû ñaây. Ñoäc giaû coù theå töï taûi phaàn meàm naøy veà töø Internet vaønghieân cöùu söû duïng. Moät ñieàu caàn ghi nhôù laø neáu aùp duïng phöông phaùp soá hoaù töïñoäng thì vieäc xöû lyù aûnh queùt laïi laø moät coâng ñoaïn raát quan troïng vì neáu khoâng xöû lyùaûnh queùt toát, keát quaû baûn ñoà ñöôïc soá hoaù töï ñoäng coù theå bò loãi nhieàu ñeán noãi coângñoaïn chænh söûa laïi toán thôøi gian hôn caû soá hoaù baèng tay. Kieán thöùc veà xöû lyù aûnh soátreân maùy tính laø raát quan troïng ñeå ñaûm baûo vieäc soá hoaù töï ñoäng thaønh coâng.

- Söû duïng maùy ñònh vò toaøn caàu ñeå laäp baûn ñoà. Maùy ñònh vò toaøn caàu (GPS - GlobalPositioning System) ngaøy nay ñang trôû thaønh moät trong nhöõng thieát bò ñöôïc söû duïngraát phoå bieán trong GIS. Vôùi maùy ñònh vò ta coù theå veõ baûn ñoà ngay treân thöïc ñòa roàichuyeån döõ lieäu ñoù vaøo maùy tính. Döõ lieäu chuyeån vaøo maùy tính coù theå ñöa vaøo moätcô sôû döõ lieäu ñôn giaûn nhö baûng Excel hay Access hay thaäm chí giöõ nguyeân laø moättaäp tin ñònh daïng kieåu vaên baûn (.txt) cuõng ñöôïc. Sau ñoù caùc thoâng tin veà toaï ñoä naøycoù theå ñöa vaøo MapInfo ñeå leân toaï ñoä treân baûn ñoà. Ñeå ñöa caùc thoâng tin ghi trongGPS leân maùy tính, ta caàn coù moät caùp noái maùy ñònh vò vôùi maùy tính (thöôøng laø quacoång COM, töø 1 ñeán 4) ñeå taûi döõ lieäu, ñoàng thôøi treân maùy tính phaûi coù phaàn meàmnhaän ñöôïc caùc döõ lieäu treân. Moät trong nhöõng phaàn meàm raát ñôn giaûn, mieãn phí, coùtheå giuùp ta taûi döõ lieäu töø maùy ñònh vò veà laø phaàn meàm Waypoint+, phieân baûn 1.8.03.Ñoäc giaû coù theå taûi phaàn meàm naøy veà töø trang web:

http://www.tapr.org/~kh2z/WaypointLöu yù raèng phieân baûn Waypoint+ 1.8.03 naøy chæ hoaït ñoäng treân caùc maùy ñònh vò cuûahaõng Garmin, moät loaïi maùy ñònh vò khaù phoå bieán ôû nöôùc ta, vôùi caùc model sau:Garmin 38, Garmin 40, Garmin 45, vaø Garmin 45XL, phieân baûn phaàn meàm treânGPS laø 2.03, 2.32, 2.41 vaø 3.04; Garmin 12XL phaàn meàm phieân baûn 2.01, vaøGarmin 90 phieân baûn phaàn meàm 2.05, Garmin 95XL, vaø Garmin 135 Sounder. Caùcmodel Garmin II (model Garmin II Plus khoâng chaïy ñöôïc treân phaàn meàm naøy), III,III Plus, vaø moät soá model Garmin eTrex cuøng moät soá phieân baûn phaàn meàm cuõng coùtheå söû duïng Waypoint+, tuy nhieân caùc bieåu töôïng treân maùy ñònh vò khoâng ñöôïc hoãtrôï. Model Garmin GPSMAP76 cuõng ñaõ ñöôïc hoã trôï trong phieân baûn Waypoint+v.1.8.50.


Trang 109


Khi söû duïng maùy ñònh vò ñeå ñöa toaï ñoä vaøo maùy tính roài sau ñoù vaøo MapInfo, moättrong nhöõng vaán ñeà caàn chuù yù laø heä quy chieáu. Töông töï nhö phaàn meàm MapInfo,treân maùy ñònh vò coù raát nhieàu heä quy chieáu khaùc nhau. Khi muoán ñöa toaï ñoä treânmaùy ñònh vò vaøo moät baûn ñoà naøo ñoù, ta phaûi choïn heä quy chieáu treân maùy ñònh vò vaøtreân baûn ñoà gioáng nhau, neáu khoâng toaï ñoä töø maùy ñònh vò ñöa leân baûn ñoà seõ bò leäch.

Ngoaøi chöùc naêng laáy toaï ñoä vaøo maùy tính, phaàn meàm treân coøn coù khaû naêng taûi caùctoaï ñoä töø maùy tính vaøo laïi maùy ñònh vò ñeå söû duïng trong coâng taùc thöïc ñòa. Ví duï tacoù theå laäp keá hoaïch ñieàu tra treân baûn ñoà trong MapInfo, sau ñoù ñöa tuyeán ñöôøngñieàu tra naøy vaøo maùy ñònh vò ñeå thöïc hieän ngoaøi ñòa baøn, söû duïng maùy ñònh vò giuùpxaùc ñònh caùc ñieåm ñieàu tra cho chính xaùc. Hy voïng seõ coù dòp trình baøy caùc vaán ñeànaøy trong moät taøi lieäu khaùc.

IX.3. NHAÄP DÖÕ LIEÄU VAØO BAÛNG DÖÕ LIEÄU

Baûng döõ lieäu cuûa baûn ñoà ñöôïc môû ra baèng leänh Window > New Browser Window ><choïn lôùp baûn ñoà caàn môû döõ lieäu>. Coù theå môû moät phaàn döõ lieäu cuûa moät lôùp baûn ñoàbaèng leänh Query vaø choïn nhöõng vaät theå naøo muoán xem döõ lieäu baèng caùch söû duïngbieåu thöùc (xem theâm trong phaàn Bieåu thöùc).

Tröôùc khi naïp döõ lieäu cho moät lôùp baûn ñoà, caàn taïo caùc tröôøng ñeå chöùa caùc döõ lieäu.Ñònh daïng tröôøng phaûi phuø hôïp vôùi döõ lieäu döï kieán naïp vaøo. Löu yù raèng khi ñònh daïngtröôøng sai, hay noùi caùch khaùc, döõ lieäu naïp vaøo khoâng ñuùng ñònh daïng cuûa tröôøng thìMapInfo khoâng baùo loãi maø chæ thay giaù trò sai baèng moät giaù trò khaùc (ñöôïc goïi laø giaù trò”toài” - bad value), vì vaäy phaûi caån thaän trong khi naïp döõ lieäu cuõng nhö khi söû duïng caùcleänh lieân quan ñeán thay ñoåi döõ lieäu, nhö leänh Update Column chaúng haïn.

Döõ lieäu trong MapInfo coù theå ñöôïc naïp vaøo baèng nhieàu caùch.

IX.3.1. Nhaäp döõ lieäu töø cöûa soå Browser:

+ Môû baûn ñoà ra, choïn Window > New Browser Window > choïn lôùp baûn ñoà caàn môûdöõ lieäu.

+ Choïn Window > Tile Windows ñeå hieån thò cöûa soå baûn ñoà laãn cöûa soå döõ lieäu. Ñieàuchænh kích thöôùc caùc cöûa soå sao cho thuaän tieän.

+ Choïn moät vaät theå treân cöûa soå baûn ñoà baèng nuùt choïn, baûn ghi (haøng) lieân keát vôùivaät theå ñoù ñöôïc toâ ñen ôû meùp traùi. Neáu khoâng thaáy (vì naèm ngoaøi vuøng nhìn thaáytrong cöûa soå Browser) thì choïn leänh Query > Find Selection, vaät theå ñöôïc choïnseõ hieån thò trong cöûa soå Browser.

+ Nhaép chuoät vaøo haøng ñoù vaø nhaäp döõ lieäu cho caùc tröôøng. Di chuyeån giöõa caùc oâvaø caùc haøng baèng caùch söû duïng phím <Tab> hoaëc toå hôïp phím <Shift> + <Tab>.

+ Choïn moät vaät theå khaùc vaø laøm töông töï cho ñeán heát.

IX.3.2. Nhaäp döõ lieäu baèng leänh Update Column

Neáu coù nhieàu baûn ghi trong moät lôùp baûn ñoà coù cuøng giaù trò trong moät tröôøng, takhoâng nhaát thieát phaûi goõ laïi nhieàu laàn maø coù theå nhaäp döõ lieäu cho taát caû caùc vaät theå coùcuøng giaù trò moät laàn baèng leänh Update Column. Caùch laøm toång quaùt nhö sau:


Trang 110


+ Choïn caùc vaät theå coù cuøng giaù trò cuûa tröôøng döï kieán naïp döõ lieäu treân cöûa soå baûnñoà baèng nuùt choïn, söû duïng phím <Shift> ñeå choïn nhieàu vaät theå moät laàn. Neáuchoïn nhaàm vaät theå thì coù theå giöõa <Shift> vaø nhaép chuoät laïi leân vaät theå choïnnhaàm thì vaät theå ñoù seõ ñöôïc khöû choïn.

+ Choïn Table > Update Column.

+ Trong Table to Update choïn Selection.

+ Trong Column to Update, choïn tröôøng caàn nhaäp döõ lieäu.

+ Trong oâ Get Value from Table, giöõ nguyeân thieát laäp laø Selection.

+ Trong oâ Value, goõ giaù trò caàn nhaäp lieäu vaøo. Löu yù raèng ñònh daïng kieåu kyù töï(chöõ), ngaøy thaùng naêm vaø kieåu luaân lyù phaûi ñöôïc ñaët trong daáu ngoaëc keùp.

IX.3.3. Nhaäp döõ lieäu baèng leänh Info Tool

Ñaây laø leänh ñeå xem döõ lieäu cuûa moät vaät theå treân baûn ñoà baèng caùch choïn vaät theåñoù. Ta coù theå duøng cöûa soå Info Tool ñeå nhaäp lieäu cho baûn ñoà. Caùch laøm nhö sau:

+ Choïn nuùt leänh Info Tool treân thanh coâng cuï Main.

+ Nhaép chuoät leân moät vaät theå treân cöûa soå baûn ñoà.

+ Cöûa soå Info Tool môû ra, hieån thò caùc tröôøng chöùa giaù trò cuûa vaät theå ñoù.

+ Nhaép chuoät vaøo caùc tröôøng trong cöûa soå Info Tool ñeå naïp döõ lieäu cho vaät theåñöôïc nhaép chuoät choïn luùc ñaàu.

+ Di chuyeån laïi cöûa soå baûn ñoà, nhaép chuoät leân moät vaät theå khaùc, cöûa soå Info Toolkhoâng taét nhöng hieån thò caùc giaù trò trong caùc tröôøng cuûa vaät theå vöøa môùi ñöôïcnhaép chuoät leân, laïi nhaäp döõ lieäu vaøo caùc tröôøng cho vaät theå ñoù.

+ Laøm töông töï cho taát caû caùc vaät theå trong lôùp baûn ñoà ñoù

Löu yù: + Khi daáu nhaùy chuoät naèm trong cöûa soå Info Tool, coù theå di chuyeån giöõa caùc tröôøng

baèng phím <Tab> hay <Shift>+<Tab>.+ Tieáng Vieät hieån thò khoâng ñuùng trong cöûa soå naøy neân phaûi caån thaän ñeå traùnh sai

chính taû.+ Döõ lieäu ñöôïc nhaäp hay chænh söûa trong cöûa soå Info Tool cuõng seõ ñöôïc löu laïi

trong baûng döõ lieäu chính cuûa lôùp baûn ñoà MapInfo ñoù.+ Caùc tröôøng ñònh daïng kieåu kyù töï, ngaøy thaùng vaø kieåu luaân lyù khoâng ñöôïc ñaët

trong daáu ngoaëc keùp khi goõ giaù trò trong cöûa soå Info Tool.Ngoaøi ra nhö ñaõ trình baøy trong phaàn treân, ta coù theå nhaäp döõ lieäu cho vaät theå ngay

trong quaù trình soá hoaù.

IX.4. CAÙC KIEÅU ÑÒNH DAÏNG CHO TRÖÔØNG DÖÕ LIEÄU TRONG MAPINFO

MapInfo cho pheùp ñònh daïng caùc tröôøng döõ lieäu vôùi caùc kieåu nhö sau:

- Character: Kieåu kyù töï. Tröôøng coù ñònh daïng naøy ñöôïc duøng ñeå chöùa döõ lieäu kieåuchöõ, ví duï nhö teân tænh, teân soâng, teân thaønh phoá,... Tröôøng naøy coù theå


Trang 111


chöùa toái ña 254 kyù töï vaø coù theå chöùa caùc chöõ soá (löu yù raèng con soánaïp vaøo tröôøng ñöôïc ñònh daïng kieåu kyù töï ñöôïc coi nhö laø nhöõng chöõsoá (khoâng tính toaùn ñöôïc) chöù khoâng phaûi laø con soá).

- Integer: Kieåu soá nguyeân. Tröôøng kieåu naøy duøng ñeå chöùa caùc soá chaün (khoângcoù soá leû). Giôùi haïn kích thöôùc cuûa tröôøng naøy laø töø aâm hai tyû (-2,000,000,000) ñeán döông hai tyû (2,000,000,000). Ñaây laø giaù trò öôùclöôïng töông ñoái. Khi ñònh daïng tröôøng theo kieåu naøy, giaù trò maëc ñònhban ñaàu cuûa taát caû caùc baûn ghi (haøng) laø 0.

- Small Integer: Kieåu soá nguyeân nhoû. Tröôøng kieåu naøy coù giôùi haïn trong khoaûng aâm32,768 (-32,768) ñeán döông 32,767 (32,767). Löu yù raèng tröôøng naøyhoaøn toaøn töông töï nhö tröôøng Integer nhöng giôùi haïn nhoû hôn dovaäy MapInfo daønh ít boä nhôù hôn ñeán chöùa giaù trò cuûa tröôøng naøy. Neáuta chaéc chaén raèng giaù trò ta naïp vaøo naèm trong khoaûng giôùi haïn treânthì neân ñònh daïng laø tröôøng naøy ñeå giaûm kích thöôùc taäp tin cuûaMapInfo. Khi ñònh daïng tröôøng theo kieåu naøy, giaù trò maëc ñònh banñaàu cuûa taát caû caùc baûn ghi (haøng) laø 0.

- Float: Kieåu soá thaäp phaân coù daáu chaám ñoäng. Ta neân thieát laäp ñònh daïng laøtröôøng naøy neáu khoâng bieát chính xaùc giaù trò naïp vaøo laø soá thaäp phaânbao nhieâu, ví duï nhö nhaäp döõ lieäu vaøo tröôøng baèng caùc laäp coâng thöùctính toaùn töø döõ lieäu cuûa caùc tröôøng khaùc.

- Decimal: Kieåu soá thaäp phaân xaùc ñònh, coù nghóa laø ta phaûi bieát chính xaùc giôùihaïn con soá thaäp phaân naïp vaøo laø bao nhieâu (töùc laø bieát coù toái ña baonhieâu soá tröôùc daáu phaåy vaø bao nhieâu soá leû sau daáu phaåy). Khi ñònhdaïng tröôøng theo kieåu naøy, giaù trò maëc ñònh ban ñaàu cuûa taát caû caùcbaûn ghi (haøng) laø 0.

- Date: Kieåu ngaøy thaùng. Tröôøng naøy cho pheùp ta naïp ngaøy thaùng vaøo. Giaùtrò ngaøy thaùng naïp vaøo phaûi theo thöù töï heä Anh - Myõ töùc laøthaùng/ngaøy/naêm. Ví duï neáu ta muoán goõ laø ngaøy 12 thaùng 6 naêm1998 thì ta phaûi goõ laø “06/12/1998”, neáu ta goõ laø “12/06/1998” thìMapInfo seõ hieåu laø ngaøy 6 thaùng 12 naêm 1998. Daáu phaân caùch ngaøy,thaùng, naêm maëc ñònh treân heä ñieàu haønh Window laø daáu xuyeäc xuoâi(/). Neáu muoán ñoåi daáu phaân caùch vaø thöù töï naïp ngaøy thaùng naêm taphaûi ñieàu chænh trong heä ñieàu haønh, phaàn Settings > Control Panel >Regional Settings > Regional Options > Date. Neáu ñònh daïng tröôøngkieåu naøy thì ta coù theå saép thöù töï baûng döõ lieäu theo ngaøy thaùng ñöôïc.Neáu ta chæ naïp hai giaù trò laø thaùng vaø ngaøy thì MapInfo seõ töï ñoängnhaäp naêm hieän taïi treân ñoàng hoà cuûa maùy tính vaøo döõ lieäu. Ñieàu quantroïng laø khi thay ñoåi ñònh daïng maëc ñònh ngaøy thaùng naêm thì khi môûbaûng MapInfo ñoù ra treân moät maùy tính coù ñònh daïng ngaøy thaùng naêmkhaùc thì tröôøng ngaøy thaùng naêm coù theå seõ bò maát döõ lieäu vì theá neâncaån thaän khi thay ñoåi ñònh daïng ngaøy thaùng naêm.

- Logical: Ñaây laø ñònh daïng tröôøng kieåu luaân lyù. Tröôøng naøy chæ coù hai giaù trò laøñuùng/coù (ñöôïc goõ laø “T” hay “t” - Vieát taét cuûa chöõ True) hoaëcsai/khoâng (ñöôïc goõ laø “F” hay “f” - vieát taét cuûa chöõ False). Khi ñònhdaïng tröôøng theo kieåu naøy, taát caû caùc baûn ghi (haøng) ñeàu coù giaù tròmaëc ñònh ban ñaàu laø sai (F).


Trang 112


Löu yù raèng khi naïp caùc soá nguyeân, ta coù theå goõ daáu phaân caùch haøng nghìn. Neáuta khoâng goõ daáu phaân caùch haøng nghìn thì MapInfo seõ töï ñoäng taïo daáu phaân caùch haøngnghìn. Daáu phaân caùch haøng nghìn phuï thuoäc vaøo ñònh daïng cuûa heä thoáng. Maëc ñònhdaáu phaân caùch haøng nghìn theo heä Anh-Myõ laø daáu phaåy (,).


Trang 113


CHÖÔNG X. LAØM VIEÄC VÔÙI LÔÙP

Nhö ta ñaõ bieát, baûn ñoà soá cuûa moät khu vöïc thöôøng ñöôïc chia thaønh töøng nhoùmdöïa theo tính chaát cuûa thoâng tin treân baûn ñoà vaø ñöôïc soá hoaù thaønh töøng baûng rieângbieät. Khi muoán hieån thò baûn ñoà ta chæ môû nhöõng lôùp caàn thieát ra maø thoâi. Treân menuchính cuûa MapInfo, Layer Control (Kieåm soaùt lôùp) laø leänh cho pheùp kieåm soaùt vieächieån thò caùc lôùp baûn ñoà. Ta seõ xem xeùt chi tieát leänh naøy. Leänh Layer Control coù taùcduïng khi moät cöûa soå baûn ñoà naøo ñoù ñang ñöôïc kích hoaït.

X.1. CAÙC THIEÁT LAÄP CHUNG CUÛA CÖÛA SOÅ BAÛN ÑOÀ

X.1.1. Caùc thieát laäp chung

Tröôùc khi xem xeùt caùc lôùp baûn ñoà coù trong cöûa soå baûn ñoà cuõng nhö caùc ñieàu chænhtreân caùc lôùp, ta caàn bieát caùch ñieàu chænh caùc tính chaát chung cuûa moät cöûa soå baûn ñoàtröôùc. Khi moät cöûa soå baûn ñoà ñang ñöôïc môû vaø ñang ñöôïc kích hoaït, ta coù theå ñieàuchænh moät soá thuoäc tính cuûa cöûa soå baûn ñoà ñoù. Nhöõng ñieàu chænh naøy naèm trong leänhMap > Options. Khi choïn leänh naøy hoäp thoaïi Map Options seõ môû (hình X.1), chuùnggoàm coù caùc noäi dung nhö sau:

- Map Units: choïn caùc ñôn vò tính toaùn trong cöûa soå baûn ñoà. Noù goàm coù 3 oâ:+ Coordinates Untis: choïn ñôn vò tính toaï ñoä. Ñoái vôùi nhöõng baûn ñoà coù heä toaï ñoä

laø kinh ñoä/vó ñoä thì ñôn vò trong oâ naøy maëc nhieân laø degrees (ñoä) vaø khoâng theåthay ñoåi ñöôïc. Tuy nhieân coù moät soá heä quy chieáu coù theå choïn ñôn vò trong oânaøy. Ví duï baûn ñoà coù heä quy chieáu laø UTM thì ta coù theå choïn ñôn vò trong oâ naøylaø degrees hay meters (meùt). Ñoái vôùi nhöõng baûn ñoà coù heä quy chieáu thuoäc daïngNone-Earth (phi quaû ñaát) thì ñôn vò tính toaùn trong oâ naøy theo ñôn vò tính luùcñaêng kyù heä quy chieáu.

+ Distance Units: choïn ñôn vò tính khoaûng caùch treân baûn ñoà. Caùc ñôn vò thöôøngñöôïc söû duïng ôû nöôùc ta laø millimeters (milimeùt), centimeters (centimeùt), meters(meùt) vaø kilometers (kiloâmeùt).

+ Area Units: laø oâ choïn ñôn vò tính dieän tích. Caùc ñôn vò tính dieän tích thöôøng ñöôïcsöû duïng ôû nöôùc ta laø square millimeters (milimeùt vuoâng), square centimeters(centimeùt vuoâng), square meters (meùt vuoâng), hectares (heùcta) vaø square kilo-meters (kilomeùt vuoâng).

- Display in Status Bar: laø oâ choïn thoâng tin hieån thò treân thanh traïng thaùi. Coù 3 tuyøchoïn: Zoom (Width) - hieån thò soá ño chieàu roäng cuûa cöûa soå baûn ñoà, Map Scale -hieån thò tyû leä baûn ñoà vaø Cursor Location - hieån thò toaï ñoä taïi vò trí con troû chuoät.


Trang 114


- Caùc phaàn coøn laïi cuûa hoäp thoaïi naøy laø Distance/Area Using, Apply Clip RegionUsing, When Resizing Window, ... hoaøn toaøn gioáng vôùi hoäp thoaïi Map Window trongphaàn Options > Preferences > Map Window ôû Chöông I, muïc I.2.2.

Löu yù raèng caùc thieát laäp trong phaàn Options > Preferences > Map Window laø caùc

thieát laäp coù taùc duïng treân taát caû caùc cöûa soå baûn ñoà khi ñöôïc môû ra. Trong khi ñoù caùcthieát laäp trong hoäp thoaïi Map Options ôû ñaây chæ coù taùc duïng treân cöûa soå baûn ñoà ñangñöôïc kích hoaït. Nhöõng thieát laäp trong hoäp thoaïi naøy seõ ghi ñeø leân nhöõng thieát laäp tronghoäp thoaïi Map Window ôû phaàn Preferences, coù nghóa laø giaû söû trong phaàn Preferencesta choïn ñôn vò khoaûng caùch laø kiloâmeùt nhöng khi môû moät cöûa soå baûn ñoà ra ta vaøo hoäpthoaïi Map Options vaø chænh laïi ñôn vò laø daëm chaúng haïn thì ñôn vò daëm seõ coù taùc duïng.

X.1.2. Leänh Clip Region - Caét vuøng

Khi môû caùc lôùp ra treân cöûa soå baûn ñoà, nhieàu khi ta chæ muoán hieån thò moät vuøng naøoñoù maø thoâi chöù khoâng muoán noäi dung baûn ñoà chaïy saùt ra meùp cöûa soå baûn ñoà. Muoánhieån thò noäi dung chæ cuûa moät khu vöïc naøo ñoù, ta phaûi coù moät vaät theå kieåu vuøng cuûakhu vöïc muoán hieån thò. Caùch thöïc hieän leänh caét vuøng hieån thò nhö sau:

- Môû caùc lôùp baûn ñoà caàn hieån thò ra treân cöûa soå baûn ñoà.

- Choïn moät vuøng caàn hieån thò noäi dung trong vuøng ñoù. Vuøng ñoù coù theå laø moät vaät theå

Hình X.1. Hoäp thoaïi Map Options - ñieàu chænh caùc thieát laäp cuûa cöûa soå baûn ñoà.


Trang 115


cuûa moät lôùp coù saün hay laø moät vuøng do ta veõ theâm vaøo lôùp Cosmetic.

- Töø menu chính choïn Map > Clip Region.

Taát caû caùc noäi dung naèm ngoaøi vuøng ñöôïc choïn ñeàu bò che ñi, chæ hieån thò laïi nhöõnggì naèm trong ranh giôùi cuûa vuøng ñöôïc choïn (hình X.2).

Muoán taét chöùc naêng naøy ñi ta vaøo laïi menu Map choïn Clip Region Off, cöûa soå baûnñoà seõ ñöôïc phuïc hoài trôû laïi nguyeân traïng ban ñaàu. Neáu ta choïn moät vuøng khaùc roài chaïy

leänh Clip Region thì moät hoäp thoaïi môû ra (hình X.3) hoûi ta coù boû vuøng caét tröôùc vaø söûduïng vuøng caét môùi ñöôïc choïn hay khoâng. Neáu khoâng muoán boû, ta choïn Cancel, neáumuoán caét vuøng baèng vuøng môùi ta choïn Replace.

Leänh naøy chæ coù theå caét vuøng baèng moät vaät theå duy nhaát. Neáu ta duøng phím <Shift>ñeå choïn nhieàu vaät theå moät luùc thì leänh naøy bò môø ñi vaø khoâng söû duïng ñöôïc. ClipRegion coù moät soá thieát laäp tuyø choïn ñöôïc ñieàu chænh trong hoäp thoaïi Map Options vaøphaàn Options > Preferences, xem chitieát veà ñieàu chænh caùc thieát laäp côcheá caét vuøng trong Chöông I, muïcI.2.2.

X.1. HOÄP THOAÏI Layer Control

Ta vaøo hoäp thoaïi Kieåm soaùt Lôùpbaèng caùch kích hoaït cöûa soå baûn ñoàcaàn ñieàu chænh roài choïn Map > Layer

Hình X.2. Leänh Clip Region cho pheùp hieån thò chæ moät vuøng treân baûn ñoà. 1: TænhNgheä An naèm chung vôùi caùc tænh khaùc; 2: baûn ñoà ñöôïc caét bôûi tænh Ngheä An

Hình X.3. Thoâng baùo hoûi xoaù vuøng caét cuõ.


Trang 116


Control hay nhaép chuoät choïn nuùt leänh Layer Control treân thanh coâng cuï Main.

Ñeå thöïc taäp phaàn naøy, haõy môû caùc lôùp sau ra: thanh_pho, giao_thong, song,ranh_gioi, cac_tinh, vietnam_vung. Treân menu chính choïn Map > Layer Control. Hoäpthoaïi Layer Control môû ra (hình X.4).

ÔÛ beân traùi laø phaàn Layer, lieät keâ danh saùch caùc lôùp ñang môû. Danh saùch naøy ñöôïchieån thò theo thöù töï töø treân xuoáng döôùi, coù nghóa laø teân lôùp naøo ôû treân thì lôùp ñoù ñöôïchieän phía treân. Tuyø theo töøng baûn ñoà maø thöù töï caùc lôùp naøy phaûi ñöôïc ñieàu chænh sao

cho hôïp lyù. Theo cheá ñoä maëc ñònh, lôùp kieåu vuøng seõ naèm döôùi cuøng roài ñeán lôùp kieåuñöôøng vaø treân cuøng laø lôùp kieåu ñieåm. Trong tröôøng hôïp hai hay nhieàu lôùp coù cuøng kieåuthì ta phaûi choïn caùch saép xeáp lôùp sao cho hôïp lyù.

Trong ví duï naøy, ta thaáy coù hai lôùp kieåu vuøng laø lôùp cac_tinh vaø lôùp vietnam_vung.Ta phaûi ñeå lôùp cac_tinh naèm treân vì neáu naèm döôùi thì noù seõ bò lôùp vietnam_vung chekhuaát.

Ta coù 3 lôùp kieåu ñöôøng trong ví duï naøy laø song, giao_thong vaø ranh_gioi. Chuùngta haõy phaân tích xem saép lôùp chuùng nhö theá naøo cho hôïp lyù. Lôùp ranh_gioi laø moätñöôøng töôïng tröng cho ranh giôùi laõnh thoå cuûa nöôùc Vieät Nam, ñöôøng giao thoâng haysoâng suoái laø nhöõng ñöôøng hieän höõu thöïc söï vì vaäy chuùng phaûi naèm treân. Giöõa ñöôønggiao thoâng vaø soâng suoái, ta thaáy raèng nhöõng choã naøo maø ñöôøng giao thoâng vaø soângsuoái caét nhau thì ñöôøng giao thoâng phaûi naèm treân (vì choã caét nhau coù theå laø coù caàuvaø caàu thì phaûi naèm treân soâng suoái). Nhö vaäy trong 3 lôùp kieåu ñöôøng ta neân saép lôùptheo thöù töï töø treân xuoáng döôùi laø giao_thong, song vaø ranh_gioi.

thanh_pho laø lôùp kieåu ñieåm vaø caùc lôùp kieåu ñieåm ñöôïc ñaët treân cuøng. Khi coù nhieàulôùp kieåu ñieåm ñöôïc môû cuøng moät luùc, ta cuõng phaûi choïn caùch saép xeáp cho hôïp lyù.

Hình X.4. Hoäp thoaïi Layer Control lieät keâ caùc lôùp ñang ñöôïcmôû trong cöûa soå baûn ñoà ñang ñöôïc kích hoaït.


Trang 117


Thöù töï caùc lôùp taát nhieân coøn phuï thuoäc vaøo noäi dung baûn ñoà ta muoán trình baøy.Noäi dung caàn trình baøy phaûi ñöôïc hieån thò roõ nhaát.

Ñeå thay ñoåi thöù töï treân-döôùi cuûa moät lôùp, ta choïn teân lôùp ñoù roài nhaép chuoät vaøohai nuùt Up hay Down trong phaàn Reorder ñeå di chuyeån lôùp ñöôïc choïn leân hay xuoáng.Ta cuõng coù theå ñi chuyeån lôùp nhanh hôn baèng caùch nhaép vaø giöõ chuoät traùi treân teâncuûa moät lôùp vaø reâ chuoät ñeå di chuyeån lôùp ñoù leân hay xuoáng.

Treân cuøng cuûa taát caû caùc lôùp baûn ñoà ñang ñöôïc môû laø moät lôùp coù teân laø CosmeticLayer. Ñaây laø moät lôùp maëc ñònh luoân luoân hieån thò. Lôùp naøy coù taùc duïng nhö moät lôùpboå sung cho pheùp theâm nhöõng phaàn khoâng nhaát thieát phaûi coù trong töøng lôùp (thöôùctyû leä, kim chæ nam,...) nhöng laïi caàn thieát khi in aán chaúng haïn. Cosmetic Layer coøn coùtaùc duïng nhö moät lôùp nhaùp cho pheùp ta theâm bôùt thoâng tin, chænh söûa tröôùc khichuyeån chuùng thöïc söï leân moät lôùp naøo khaùc. Cosmetic coù nghóa laø “trang ñieåm”. Caùcvaät theå ñoà hoaï treân lôùp Cosmetic khoâng coù döõ lieäu.

X.2. THIEÁT LAÄP TÍNH CHAÁT CUÛA LÔÙP TRONG CÖÛA SOÅ BAÛN ÑOÀ

Treân hoäp thoaïi Layer Control, ôû beân phaûi teân cuûa moãi lôùp ta thaáy coù 4 oâ choïn töôngöùng vôùi caùc coät coù caùc bieåu töôïng töø traùi sang phaûi laø hình con maét, hình caây vieát, hìnhmuõi teân choïn vaø hình moät caùi nhaõn maøu vaøng. Caùc coät naøy cho pheùp ta choïn tính chaáthieån thò cuûa moät lôùp. Ta baät/taét caùc oâ choïn naøy baèng caùch nhaép chuoät vaøo chuùng.

X.2.1. Hieån thò lôùp - OÂ Visible

Coät coù bieåu töôïng hình con maét laø coät hieån thò lôùp (Visible). Neáu ta taét choïntrong oâ naøy ôû lôùp naøo thì lôùp ñoù seõ khoâng ñöôïc hieån thò treân cöûa soå baûn ñoà. Theo maëcñònh, lôùp Cosmetic Layer luoân luoân ñöôïc hieån thò treân cöûa soå baûn ñoà, ta khoâng theå thayñoåi ñaëc tính naøy vaø oâ choïn naøy ôû haøng Cosmetic Layer bò môø ñi.

X.2.2. Chænh söûa baûn ñoà - OÂ Editable

Coät coù hình caây vieát laø coät cho pheùp chænh söûa (Editable). Neáu haøng naøo ñöôïcñaùnh daáu choïn vaøo coät naøy thì lôùp baûn ñoà ñoù coù theå chænh söûa ñöôïc, töùc laø coù theå veõtheâm/xoaù bôùt hay chænh söûa caùc vaät theå treân lôùp baûn ñoà ñoù. Vaøo moät thôøi ñieåm chæ coùmoät lôùp coù theå ñöôïc ñaùnh daáu choïn vaøo oâ naøy.

X.2.3. Choïn vaät theå treân baûn ñoà - OÂ Selectable

Coät thöù ba laø coät cho pheùp choïn noäi dung trong moät lôùp naøo ñoù (Selectable).Lôùp naøo ñöôïc ñaùnh daáu vaøo oâ naøy thì ta coù theå choïn ñöôïc caùc vaät theå naèm trong lôùpñoù baèng coâng cuï choïn treân thanh coâng cuï Main. Khi ta môû caùc lôùp baûn ñoà thì maëcñònh oâ naøy luoân luoân ñöôïc baät. Ñaây laø moät tuyø choïn coù lôïi trong vieäc chænh söûa baûnñoà. Ta coù theå muoán moät lôùp hieån thò treân cöûa soå baûn ñoà nhöng khoâng muoán choïnnhaàm vaøo caùc vaät theå treân lôùp ñoù vì ñang chænh söûa treân moät lôùp khaùc thì coù theå taéttuyø choïn naøy ñi trong caùc lôùp chæ caàn hieån thò. Theo maëc ñònh khi nhieàu vaät theå thuoäcnhieàu lôùp baûn ñoà naèm treân cuøng moät vò trí thì luùc choïn, vaät theå thuoäc lôùp treân cuøng seõñöôïc choïn.


Trang 118


X.2.4. Daùn nhaõn töï ñoäng - OÂ Automatic Labelling

Coät thöù tö laø coät daùn nhaõn töï ñoäng (Automatic labelling). Khi ñaùnh daáu choïnvaøo oâ naøy thì nhaõn trong moät tröôøng naøo ñoù ôû haøng ñöôïc choïn seõ ñöôïc hieån thò. Ta seõthaûo luaän chi tieát leänh naøy trong phaàn Label. Khi ñieàu chænh caùc thieát laäp trong nuùt leänhLabel, ta phaûi ñaùnh daáu choïn vaøo oâ naøy thì caùc nhaõn môùi ñöôïc hieån thò. Neáu ta taét choïntrong oâ naøy thì caùc nhaõn töï ñoäng seõ khoâng ñöôïc hieån thò treân cöûa soå baûn ñoà.

X.3. THEÂM/BÔÙT LÔÙP VAØO CÖÛA SOÅ BAÛN ÑOÀ HIEÄN HAØNH

ÔÛ goùc döôùi beân traùi cuûa hoäp thoaïi Layer Control laø phaàn Layers vôùi hai nuùt choïnAdd vaø Remove cho pheùp ta theâm/bôùt lôùp vaøo moät cöûa soå baûn ñoà. Nuùt Remove chopheùp loaïi lôùp ñöôïc choïn ra khoûi danh saùch hieån thò trong hoäp thoaïi naøy. Ta boû moät lôùpra khoûi danh saùch baèng caùch nhaép chuoät choïn lôùp ñoù roài nhaán nuùt Remove. Khi loaïimoät lôùp ra khoûi danh saùch trong hoäp thoaïi Layer Control, lôùp baûn ñoà ñoù seõ bieán maáttreân cöûa soå baûn ñoà töông öùng. Löu yù raèng nuùt leänh naøy chæ loaïi moät lôùp baûn ñoà ñangñöôïc choïn ra khoûi cöûa soå hieän haønh maø thoâi, lôùp baûn ñoà ñoù khoâng bò ñoùng laïi maø vaãntoàn taïi trong MapInfo. Nuùt Add laø nuùt ngöôïc laïi, cho pheùp ta theâm moät lôùp baûn ñoà vaøocöûa soå baûn ñoà ñang ñöôïc kích hoaït. Khi choïn nuùt naøy, hoäp thoaïi Add Layer môû ra (hìnhX.5). Hoäp thoaïi naøy lieät keâ danhsaùch taát caû caùc lôùp baûn ñoà ñangñöôïc môû. Ta theâm moät lôùp baûnñoà vaøo baèng caùch choïn noù roàinhaán nuùt Add.

Beân phaûi hoäp thoaïi LayerControl coù moät soá nuùt leänh khaùc.Hai nuùt leänh OK vaø Cancel naèmtreân cuøng, chuùng coù yù nghóatöông töï nhö moïi hoäp thoaïi khaùc,töùc OK laø chaáp nhaän caùc thieát laäptrong hoäp thoaïi vaø Cancel laø huyûboû caùc thieát laäp vöøa thöïc hieän.

X.4. THIEÁT LAÄP KIEÅU VAÄT THEÅHIEÅN THÒ CUÛA LÔÙP

Nuùt leänh Display cho pheùp chænh kieåu vaät theå hieån thò cuûa moät lôùp. Caùch laøm: choïnteân lôùp ñoù trong danh saùch beân traùi roài nhaán vaøo nuùt Display. Hoäp thoaïi coù daïng <teânlôùp ñöôïc choïn> Display Options môû ra (hình X.6).

Trong phaàn Display Mode ta coù theå chænh söûa kieåu vaät theå cuûa lôùp ñöôïc choïn. Tuyøchoïn Style Override theo maëc ñònh ñöôïc taét ñi. Neáu ta ñaùnh daáu choïn vaøo oâ naøy, nuùtchænh kieåu vaät theå ôû döôùi seõ noåi roõ leân. Nuùt naøy laø nuùt chænh kieåu ñieåm, ñöôøng hay vuøngtuyø thuoäc vaøo lôùp baûn ñoà ñang ñöôïc choïn. Ví duï neáu ta choïn lôùp song thì phaàn naøy seõlaø nuùt chænh kieåu ñöôøng. Giaû söû ta nhaép chuoät choïn nuùt naøy vaø chænh kieåu ñöôøng cuûalôùp song thaønh maøu xanh döông chaúng haïn. Khi ta chænh kieåu vaät theå trong leänh naøy,kieåu vaät theå goác cuûa lôùp baûn ñoà ñang ñöôïc choïn khoâng bò thay ñoåi gì caû. Söï thay ñoåichæ coù taùc duïng trong cöûa soå baûn ñoà ñang ñöôïc kích hoaït maø thoâi.

Hình X.5. Hoäp thoaïi Add Layer - Theâm lôùp.


Trang 119


Phaàn tieáp theo laø phaàn Zoom Layering.Phaàn naøy cho pheùp ta chænh cheá ñoä hieånthò cuûa lôùp baûn ñoà ñang ñöôïc choïn trongmoät giôùi haïn ñoä phoùng ñaïi naøo ñoù. Theomaëc ñònh, tuyø choïn naøy cuõng ñöôïc taét ñi.Ñoä phoùng ñaïi trong hai oâ Min. Zoom vaøMax. Zoom laø giaù trò töông öùng vôùi ñoäphoùng ñaïi hieän treân thanh Traïng thaùi(Status Bar) ngoaøi cöûa soå baûn ñoà. Giaù tròhieån thò laø khoaûng caùch tính theo chieàungang cuûa cöûa soå baûn ñoà hieän haønh. Khi takhai baùo giaù trò vaøo hai oâ naøy (Min. Zoom laøñoä phoùng ñaïi nhoû nhaát vaø Max. Zoom laølôùn nhaát) thì khi phoùng to hay thu nhoû baûnñoà ra ngoaøi khoaûng giôùi haïn ñöôïc khai baùothì lôùp baûn ñoà ñang ñöôïc choïn bò taét ñi.

Ñaây laø moät ñaëc tính cuõng khaù höõu íchkhi môû nhieàu lôùp baûn ñoà vôùi nhieàu möùc ñoächi tieát khaùc nhau. Ta coù theå chænh ñeå chonhöõng lôùp baûn ñoà naøo coù ñoä chi tieát caohieån thò ôû ñoä phoùng ñaïi lôùn (töùc giaù trò Min.Zoom vaø Max. Zoom nhoû). Nhôø ñoù khi thunhoû baûn ñoà thì lôùp baûn ñoà quaù chi tieát ñoùseõ ñöôïc taét ñi ñeå traùnh laøm roái baûn ñoà.

Phaàn döôùi cuøng cuûa hoäp thoaïi DisplayOptions laø 3 tuyø choïn khaùc. Theo maëc ñònh3 tuyø choïn naøy ñeàu taét.

Show Line Direction hieån thò muõi teân chieàu veõ cuûa caùc ñöôøng. Leänh naøy khoâng coùtaùc duïng treân caùc vaät theå kieåu ñieåm vaø kieåu vuøng.

Show Nodes hieån thò caùc noát (töùc caùc ñieåm ñoåi höôùng, laø caùc ñieåm nhaép chuoättrong quaù trình veõ). Leänh naøy khoâng coù taùc duïng treân caùc vaät theå kieåu ñieåm.

Show Centroids hieån thò troïng taâm cuûa caùc vuøng. Khi hieån thò troïng taâm vaø lôùp hieånthò ñang ôû cheá ñoä chænh söûa thì ta coù theå thay ñoåi troïng taâm cuûa caùc vaät theå neáu muoán.Söï thay ñoåi troïng taâm coù lôïi trong vieäc daùn nhaõn caùc vaät theå kieåu vuøng vaø moät soá leänhkhaùc. Chi tieát phaàn naøy ñaõ ñöôïc trình baøy trong Chöông V, muïc V.1.2.2.

X.5. NUÙT LEÄNH Label - Daùn nhaõn töï ñoäng

Nuùt leänh tieáp theo trong hoäp thoaïi Layer Control laø nuùt leänh Label. Nuùt leänh naøycho pheùp ta daùn nhaõn töï ñoäng caùc lôùp baûn ñoà. Choïn lôùp baûn ñoà caàn daùn nhaõn roàinhaép chuoät vaøo nuùt Label, hoäp thoaïi Label Options môû ra (hình X.7).

Phaàn treân cuøng laø oâ Label with. Baám chuoät choïn muõi teân thaû xuoáng beân phaûioâ naøy seõ môû ra danh saùch caùc tröôøng coù trong lôùp ñöôïc choïn ñeå daùn nhaõn. Nhaépchuoät choïn tröôøng caàn daùn nhaõn, teân tröôøng ñoù seõ xuaát hieän trong oâ Label with.

Phaàn cuoái cuøng trong menu thaû xuoáng cuûa oâ Label with laø tuyø choïn Expressions

Hình X.6. Hoäp thoaïi Display Options,choïn kieåu vaät theå hieån thò trongcöûa soå baûn ñoà.


Trang 120


(Bieåu thöùc). Bieåu thöùc cho pheùp ta daùn nhaõn töø nhieàu tröôøng ñoàng thôøi coù theå theâmcaùc chöõ vaøo ñeå boå sung cho nhaõn. Ñeå daùn nhaõn baèng bieåu thöùc, nhaép chuoät vaøo chöõExpression, hoäp thoaïi Expression môû ra, goõ noäi dung caàn daùn nhaõn vaøo oâ Type anExpression. Ví duï trong baûng cac_tinh coù tröôøng ten vaø tröôøng dien_tich, muoán daùnnhaõn leân baûn ñoà vöøa teân vöøa dieän tích ta goõ vaøo hoäp thoaïi Expression nhö sau:

ten + dien_tich

Giaû söû vôùi tænh Ñaék Laék, nhaõn hieän ra seõ laø:

Ñaék Laék19,800Teân tænh vaø dieän tích dính chung vôùi nhau. Ñeå taùch teân vaø dieän tích ra, ta theâm vaøo

giöõ hai teân tröôøng moät daáu phaåy, bieåu thöùc seõ laø:

ten + “, “ + dien_tich

(sau daáu phaåy laø moät khoaûng traéng)

Nhaõn seõ trôû thaønh:

Hình X.7. Hoäp thoaïi Label Options, cho pheùp ñieàu chænh caùc thieát laäp veà nhaõn.


Trang 121


Ñaék Laék, 19,800Dieän tích tính baèng km vuoâng, neáu muoán chæ roõ ñieàu ñoù ta theâm chöõ “dieän tích”

vaøo tröôùc tröôøng dien_tich vaø theâm chöõ “km vuoâng” vaøo sau tröôøng dieän tích nhö sau:

ten + “, dieän tích: “ + dien_tich + “km vuoâng”

Nhaõn seõ trôû thaønh:

Ñaék Laék, dieän tích: 19,800 km vuoângNeáu muoán xuoáng haøng choã naøo, ta theâm kyù töï xuoáng haøng vaøo choã ñoù. Kyù töï

xuoáng haøng coù maõ ANSI laø 13. Ví duï ta muoán nhaõn hieän leân baûn ñoà laø teân, sau ñoùxuoáng haøng vaø hieän leân dieän tích, thì trong Bieåu thöùc ta goõ nhö sau:

ten + chr$(13) + ”Dieän tích: “ + dien_tich + “km vuoâng”

nhaõn treân baûn ñoà seõ trôû thaønh:

Ñaék LaékDieän tích: 19,800 km vuoâng

X.5.1. Cheá ñoä hieån thò nhaõn - phaàn Visibility

Phaàn tieáp theo trong hoäp thoaïi Label Options laø Visibility, duøng ñeå chænh cheá ñoähieån thò cuûa nhaõn. Ñaàu tieân ta coù hai tuyø choïn laø On (baät) vaø Off (taét) duøng ñeå baät/taétnhaõn. Tuyø choïn Display Within Range töông töï nhö phaàn Display trong hoäp thoaïi LayerControl, cho pheùp hieån thò nhaõn ôû moät giôùi haïn ñoä phoùng ñaïi naøo ñoù cuûa baûn ñoà. Neáugiôùi haïn naøy naèm ngoaøi khoaûng giôùi haïn Display cuûa lôùp baûn ñoà ñang ñöôïc choïn thìcoù theå lôùp baûn ñoà ñoù hieån thò nhöng nhaõn laïi khoâng hieån thò. Trong tröôøng hôïp ñoù daáuchoïn trong muïc Display Within Range seõ coù maøu magenta (maøu hoàng ñaäm) ñeå thoângbaùo cho ta bieát.

Beân phaûi hoäp thoaïi Label Options coù caùc tuyø choïn Allow Duplicate Text, AllowOverlapping text, Label Partial Segments vaø oâ Maximun Labels. Theo maëc ñònh chæ coùtuyø choïn Allow Duplicate Text ñöôïc ñaùnh daáu. Neáu tuyø choïn naøy ñöôïc ñaùnh daáu thìta coù theå daùn cuøng moät nhaõn nhieàu laàn treân moät baûn ñoà.

Allow Overlapping Text cho pheùp caùc nhaõn gaàn nhau ñöôïc hieån thò choàng leânnhau. Neáu tuøy choïn naøy taét thì neáu caùc nhaõn hieån thò treân cuøng moät vò trí thì chæ coùmoät nhaõn hieän ra maø thoâi.

Label Partial Segments cho pheùp hieån thò nhaõn cuûa nhöõng vaät theå maø chæ coù moätphaàn nhoû cuûa vaät theå ñoù hieän dieän trong cöûa soå baûn ñoà hieän haønh. Ñaëc tính naøy chæaùp duïng cho vieäc daùn nhaõn töï ñoäng. Ngoaøi ra neáu ta ñieàu chænh moät nhaõn thì vò trí cuûanhaõn khoâng theå thay ñoåi ñöôïc neáu tuyø choïn naøy ñöôïc baät leân.

Maximum Label cho pheùp hieån thò moät soá löôïng nhaõn nhaát ñònh treân baûn ñoà. Tagoõ soá löôïng nhaõn maø ta muoán hieån thò vaøo oâ naøy. Caùc nhaõn ñöôïc hieån thò laø nhöõngnhaõn naèm theo thöù töï töø treân xuoáng döôùi trong cöûa soå döõ lieäu cuûa lôùp baûn ñoà ñoù trongquaù trình nhaäp lieäu. Giaû söû nhö neáu ta goõ vaøo soá 15 thì seõ coù nhaõn cuûa 15 haøng ñaàutieân baûng döõ lieäu ñöôïc hieån thò.

X.5.2. Ñònh daïng nhaõn - phaàn Styles


Trang 122


Phía döôùi beân traùi cuûa hoäp thoaïi Label Options laø Styles, duøng ñeå ñònh daïng nhaõn.Nuùt choïn kieåu chöõ cho ta vaøo hoäp thoaïi chænh kieåu chöõ cho nhaõn. Phía döôùi nuùt chænhkieåu chöõ laø tuyø choïn Label lines (ñöôøng chæ nhaõn). Coù 3 tuyø choïn, None laø khoâng hieånthò ñöôøng chæ; Simple cho pheùp hieån thò moät ñöôøng thaúng töø nhaõn ñeán vaät theå ñöôïcdaùn nhaõn; Arrow hieån thò muõi teân chæ töø nhaõn ñeán vaät theå ñöôïc daùn nhaõn. Beân phaûi 3tuyø choïn naøy laø nuùt chænh kieåu ñöôøng cuûa ñöôøng chæ.

X.5.3. Quy ñònh vò trí nhaõn - phaàn Position

Phía döôùi beân phaûi cuûa hoäp thoaïi Label Options laø muïc Position, choïn vò trí hieånthò cuûa nhaõn. Phaàn naøy cho pheùp chænh vò trí cuûa nhaõn so vôùi vaät theå ñöôïc daùn nhaõn.Muïc Anchor Point cho pheùp choïn vò trí töông ñoái cuûa nhaõn so vôùi ñieåm neo (anchorpoint) cuûa vaät theå ñöôïc daùn nhaõn. Ñieåm neo cuûa vaät theå ñieåm chính laø vaät theå ñoù,ñieåm neo cuûa vaät theå vuøng laø troïng taâm cuûa vaät theå ñoù, ñieåm neo cuûa ñöôøng naèm ôûchính giöõa cuûa phaàn ñöôøng ñang ñöôïc hieån thò treân cöûa soå baûn ñoà hieän haønh. Coù 9vò trí ñöôïc bieåu thò baèng 9 nuùt, hình chöõ nhaät maøu ñoû töôïng tröng cho vò trí nhaõn vaøhình thoi maøu xanh töôïng tröng cho ñieåm neo cuûa vaät theå ñöôïc daùn nhaõn. Vò trí nhaõnñöôïc choïn baèng caùch nhaép chuoät vaøo moät trong 9 nuùt vò trí tuyø choïn treân. Döôùi muïcAnchor Point laø tuyø choïn Rotate Label with Line. Tuyø choïn naøy cho pheùp ta hieån thònhaõn xoay doïc theo vaät theå kieåu ñöôøng. Cuoái cuøng laø oâ Label Offset, tính baèng point.OÂ naøy cho pheùp ta xaùc ñònh khoaûng caùch (tính theo point) töø nhaõn ñeán ñieåm neo. Giaùtrò maëc ñònh laø 2 point.

X.5.4. Daùn nhaõn thuû coâng - nuùt leänh Label

Trong haàu heát caùc tröôøng hôïp trình baøy baûn ñoà ta coù theå söû duïng chöùc naêng daùnnhaõn töï ñoäng cuûa nuùt leänh Label trong hoäp thoaïi Layer Control. Tuy nhieân trong moätsoá tröôøng hôïp, ta coù theå chæ muoán daùn nhaõn moät vaøi vaät theå treân baûn ñoà chöù khoângphaûi taát caû vaät theå trong moät baûng. Trong tröôøng hôïp ñoù, söû duïng nuùt leänh Label treânthanh coâng cuï Drawing tieän lôïi hôn. Caùch thöïc hieän daùn nhaõn thuû coâng nhö sau:

- Kích hoaït cöûa soå baûn ñoà coù lôùp muoán daùn nhaõn thuû coâng.

- Töø menu chính choïn Map > Layer Control. Hoäp thoaïi Layer Control môû ra.

- Choïn baûng muoán daùn nhaõn thuû coâng roài choïn nuùt Label. Hoäp thoaïi Label Optionsmôû ra.

- Choïn tröôøng ñeå daùn nhaõn trong oâ Label with cuûa hoäp thoaïi Label Options. Laäp bieåuthöùc neáu caàn thieát.

- Thieát laäp caùc thuoäc tính cuûa nhaõn nhö trong caùc muïc töø X.5.1 ñeán X.5.3 ôû treân.

- Choïn OK ñeå quay trôû laïi hoäp thoaïi Layer Control.- Khoâng ñaùnh daáu vaøo oâ daùn nhaõn töï ñoäng, choïn OK ñeå quay laïi cöûa soå baûn ñoà.

- Choïn nuùt leänh Label (hình caùi nhaõn maøu vaøng) treân thanh coâng cuï Drawing.

- Di chuyeån chuoät trôû laïi cöûa soå baûn ñoà, nhaép chuoät leân vaät theå naøo ta muoán daùnnhaõn thì nhaõn seõ xuaát hieän treân vaät theå ñoù.

Ñoái vôùi leänh daùn nhaõn töï ñoäng, neáu muoán taét nhaõn treân cöûa soå baûn ñoà, vaøo hoäp


Trang 123


thoaïi Layer Control vaø taét choïn trong oâ Automatic Labelling ñi. Ñoái vôùi nhaõn thuû coâng,neáu muoán taét moät nhaõn, choïn nhaõn ñoù roài nhaán phím <Delete> (giöõ phím <Shift> ñeåchoïn nhieàu nhaõn moät luùc). Neáu muoán taét taát caû caùc nhaõn ñöôïc daùn baèng phöông phaùpthuû coâng, töø menu chính choïn Map > Clear Custom Labels. Moät cöûa soå MapInfo môûra yeâu caàu ta khaúng ñònh laïi laàn nöõa muoán xoaù caùc nhaõn thuû coâng, choïn Discard vaøtaát caû caùc nhaõn ñöôïc daùn baèng phöông phaùp thuû coâng ñeàu bò xoaù ñi. Löu yù raèng caùcnhaõn ñöôïc daùn baèng phöông phaùp daùn nhaõn töï ñoäng neáu bò thay ñoåi treân cöûa soå baûnñoà sau ñoù (nhö di chuyeån, chænh kieåu chöõ laïi,...) thì khi taét leänh daùn nhaõn töï ñoäng ñinhöõng nhaõn naøy khoâng maát ñi vì khi chænh söûa baèng tay MapInfo ñaõ coi chuùng laø nhaõnthuû coâng. Muoán xoaù chuùng ta phaûi söû duïng caùch xoaù nhö ñoái vôùi nhaõn thuû coâng.

X.6. NUÙT Thematic TRONG MENU Layer Control

Nuùt leänh naøy cho pheùp ta vaøo hoäp thoaïi chænh söûa Thematic Layer, töùc lôùp baûn ñoàchuû ñeà. Nuùt leänh naøy chæ hieän roõ khi coù moät lôùp baûn ñoà chuû ñeà naøo ñoù ñöôïc taïo ratröôùc ñoù. Xem chi tieát caùch taïo baûn ñoà chuû ñeà vaø chænh söûa trong Chöông XIII.

X.7. HOTLINK (Lieân keát Noùng)

Ñaây laø moät nuùt leänh ñaëc bieät cho pheùp ta thöïc hieän lieân keát vôùi moät taäp tin khaùchay moät ñòa chæ treân maïng. Khi moät vaät theå baûn ñoà ñöôïc lieân keát vôùi moät URL (ñòa chætreân maïng - vieát taét cuûa chöõ Uniform Resource Locator) hay moät taäp tin khaùc thì vaättheå ñoù trôû thaønh moät vaät theå ñöôïc kích hoaït (active object). Nhaép chuoät vaøo vaät theåchuû ñoäng baèng nuùt coâng cuï Hotlink (treân thanh coâng cuï Main) seõ khôûi ñoäng taäptin hay ñòa chæ treân maïng töông öùng. Ñeå lieân keát moät vaät theå baûn ñoà vôùi moät taäp tinhay moät ñòa chæ treân maïng tröôùc tieân phaûi taïo ñöôøng daãn ñeán taäp tin hay ñòa chæ ñoù.Caùc böôùc tieán haønh nhö sau:

- Môû moät baûng cuûa MapInfo coù chöùa caùc vaät theå maø ta muoán lieân keát.

- Taïo moät tröôøng môùi coù ñònh daïng laø kieåu kyù töï (Character). Löu yù raèng kích thöôùctröôøng phaûi ñuû daøi ñeå ñuû chöùa ñöôøng daãn maø ta seõ naïp vaøo sau naøy.

- Sau khi taïo tröôøng môùi xong, môû cöûa soå Browser cuûa baûng ñoù ra vaø naïp ñöôøng daãnñeán taäp tin hay ñòa chæ maø ta muoán haøng ñoù lieân keát vaøo.

Ñeå chaïy lieân keát noùng, tieán haønh caùc böôùc sau:

- Môû lôùp baûn ñoà ñaõ taïo tröôøng vaøo moät cöûa soå baûn ñoà ñang ñöôïc kích hoaït hay kíchhoaït cöûa soå baûn ñoà coù chöùa baûng maø ta ñaõ taïo lieân keát.

- Choïn Map > Layer Control.- Trong hoäp thoaïi Layer Control, choïn lôùp baûn ñoà coù lieân keát vaø nhaép chuoät choïn nuùt

HotLink. Löu yù raèng nuùt leänh naøy khoâng coù taùc duïng khi ta choïn moät lôùp baûn ñoàchuû ñeà (thematic map), moät lôùp kieåu löôùi (grid) hay lôùp Cosmetic.

- Nhaép chuoät vaøo nuùt menu thaû xuoáng trong oâ Filename Expression vaø choïn teântröôøng maø ta ñaõ taïo ra trong böôùc ñaàu. Neáu vò trí cuûa caùc taäp tin lieân quan vôùi vaättheå baûn ñoà laø vò trí töông ñoái so vôùi baûng chöùa caùc vaät theå ñoù thì ta ñaùnh daáu choïn


Trang 124


vaøo oâ File locations are relative to table location.

- Ñaùnh daáu choïn vaøo moät trong ba tuyø choïn Labels, Objects hay Label & Objects. Caùctuyø choïn naøy seõ quyeát ñònh vieäc caùc vaät theå ñöôïc kích hoaït nhö theá naøo ñeå lieân keátvôùi taäp tin hay ñòa chæ treân maïng.

- Ta coù theå ñaùnh daáu choïn vaøo oâ Save Options to table metadata neáu muoán lieân keátnoùng naøy ñöôïc töï ñoäng kích hoaït khi môû lôùp baûn ñoà ñoù ra.

Lieân keát noùng coù theå ñöôïc söû duïng töø cöûa soå Browser hay cöûa soå baûn ñoà.

X.7.1. Söû duïng lieân keát noùng töø cöûa soå Browser

Nuùt leänh HotLink söû duïng ñöôïc trong moät cöûa soå Browser khi baûng MapInfo maø tañang môû döõ lieäu ñoù coù thieát laäp HotLink ñaõ ñöôïc löu trong metadata. Neáu moät tröôøngnaøo ñoù coù teân truøng vôùi teân tröôøng ñaõ ñöôïc choïn trong hoäp thoaïi HotLink Options thìbieåu thöùc ñöôøng daãn trong tröôøng ñoù seõ ñöôïc gaïch döôùi vaø nuùt leänh HotLink treânthanh coâng cuï Main coù theå söû duïng ñöôïc (hieän roõ leân). Nhaép chuoät choïn nuùt leänhHotLink roài di chuyeån chuoät veà cöûa soå Browser vaø nhaép chuoät vaøo ñöôøng daãn gaïchdöôùi trong cöûa soå Browser seõ khôûi ñoäng ñòa chæ treân maïng hay taäp tin töông öùng trongñöôøng daãn.

Ñeå thöïc hieän lieân keát noùng trong cöûa soå Browser, thöïc hieän nhöõng böôùc sau:

- Tröôùc tieân thieát laäp HotLink trong hoäp thoaïi HotLink Options vaø löu chuùng vaøo meta-data (xem phaàn treân).

- Môû baûng coù chöùa lieân keát noùng ñaõ ñöôïc taïo vaøo cöûa soå baûn ñoà hieän haønh.

- Môû cöûa soå Browser cuûa lôùp baûn ñoà ñoù baèng leänh Window > New Browser Windowvaø choïn lôùp baûn ñoà caàn thöïc hieän HotLink.

Neáu bieåu thöùc chæ teân ñöôøng daãn (Filename Expression) cuûa HotLink laø teân tröôøngcuûa baûng thì noäi dung trong tröôøng ñoù seõ ñöôïc gaïch döôùi. Neáu bieåu thöùc chæ ñöôøngdaãn ôû daïng phöùc taïp hôn thì ta phaûi taïo tröôøng lieân keát noùng baèng caùc böôùc sau:

- Choïn Browse > Pick Fields (nhôù kích hoaït cöûa soå Browser tröôùc).

- Trong hoäp thoaïi Pick Fields, ôû oâ Fields in Table list choïn muïc Expression, hoäp thoaïiExpression seõ môû ra.

- Trong hoäp thoaïi Expression goõ Bieåu thöùc chæ teân ñöôøng daãn ñeán lieân keát noùng(HotLink Filename Expression) roài choïn OK hai laàn.

- Noäi dung trong tröôøng môùi seõ ñöôïc gaïch döôùi vaø nuùt leänh HotLink seõ coù taùc duïng.

X.7.2. Söû duïng lieân keát noùng töø cöûa soå baûn ñoà

Leänh HotLink coù taùc duïng trong cöûa soå baûn ñoà khi cöûa soå baûn ñoà ñoù coù chöùa ítnhaát moät lôùp chuû ñoäng (active layer). Moät lôùp ñöôïc goïi laø chuû ñoäng khi lôùp ñoù ñöôïcñaùnh daáu coù theå choïn hay coù theå chænh söûa trong Layer Control vaø caùc tuyø choïnHotLink ñaõ ñöôïc thieát laäp trong hoäp thoaïi HotLink Options (ñaëc bieät laø muïc FilenameExpression trong hoäp thoaïi ñoù).

Ñeå khôûi ñoäng lieân keát noùng ñeán moät ñòa chæ maïng (URL) hay moät taäp tin treân cöûasoå baûn ñoà, ta thöïc hieän caùc böôùc sau:


Trang 125


- Nhaép chuoät choïn nuùt lieân keát noùng treân thanh coâng cuï Main. Con troû chuoätbieán thaønh hình baøn tay.

- Khi di chuyeån con troû chuoät ñeán vò trí cuûa moät vaät theå chuû ñoäng, con troû chuoät bieánthaønh hình baøn tay giöõ hình tia chôùp. Lieân keát cuûa vaät theå ñoù ñöôïc hieån thò treânThanh Traïng thaùi (Status Bar).

- Nhaép chuoät leân vaät theå ñoù hay leân nhaõn cuûa noù seõ khôûi ñoäng lieân keát ñeán taäp tinhay ñòa chæ treân maïng ñaõ ñöôïc thieát laäp cho vaät theå ñoù. Neáu coù nhieàu vaät theå naèmchoàng leân nhau taïi vò trí maø ta nhaép chuoät thì seõ coù moät cöûa soå nhaéc môû ra chopheùp ta choïn töø danh saùch caùc vaät theå taïi ñieåm nhaép chuoät. Choïn vaät theå maø tamuoán khôûi ñoäng lieân keát.

Ta seõ xem xeùt moät tình huoáng cuï theå döôùi ñaây.

Ta ñaõ coù lôùp baûn ñoà 61 tænh thaønh cuûa nöôùc ta. Giaû söû moãi tænh hay thaønh phoá coùmoät taám aûnh soá trong maùy tính. Ta muoán raèng khi söû duïng leänh HotLink nhaép chuoätleân tænh (hay teân tænh) naøo thì maùy tính seõ môû hình cuûa tænh ñoù ra. Caùch laøm nhö sau:

- Môû lôùp baûn ñoà cac_tinh ra.

- Choïn Table > Maintenance > Table Structure > choïn lôùp baûn ñoà caùc tænh trong hoäpthoaïi View/Modify Table Structure.

- Trong hoäp thoaïi Modify Table Structure, choïn nuùt Add Field.

- Söûa teân tröôøng môùi maëc ñònh trong oâ Name cuûa phaàn Field Information thaønhHinh_anh (hình aûnh), choïn kieåu tröôøng trong oâ Type laø Character (kieåu kyù töï) vaøñònh kích thöôùc tröôøng trong oâ Width laø 50. Caàn nhôù raèng chieàu roäng cuûa tröôøngphaûi ñuû daøi ñeå chöùa teân ñöôøng daãn ñeán thö muïc chöùa hình aûnh maø ta seõ naïp vaøosau naøy.

- Choïn OK ñeå hoaøn taát böôùc taïo tröôøng môùi.

- Choïn Window > New Browser Window > choïn lôùp cac_tinh trong hoäp thoaïi BrowseTable trong tröôøng hôïp ta môû nhieàu lôùp. Neáu chæ môû moät lôùp cac_tinh thì hoäp thoaïinaøy khoâng hieän ra maø cöûa soå Browse cuûa lôùp cac_tinh seõ môû ra ngay.

- Chænh kieåu chöõ trong cöûa soå Browse laïi cho ñuùng thaønh kieåu chöõ tieáng Vieät (kieåuVNI-Helve chaúng haïn) baèng nuùt chænh kieåu chöõ treân thanh coâng cuï Drawing.

Ñeå deã quan saùt, ta chæ ñeå laïi hai tröôøng laø ten vaø Hinh_anh, caùch laøm nhö sau:

- Treân menu chính choïn Browse > Pick Fields- Trong hoäp thoaïi Pick Fields, ôû oâ Columns in Browser, ta choïn caùc tröôøng khaùc roài

nhaán nuùt Remove ñeå loaïi chuùng ra khoûi cöûa soå Browser, chæ ñeå laïi hai tröôøng laø tenvaø Hinh_anh. Laøm xong choïn OK.

- Naïp ñöôøng daãn ñeán caùc taäp tin hình aûnh: Giaû söû ta coù moät taám hình chuïp thaønhphoá Haø Noäi, teân taäp tin laø HN.jpg; taäp tin naøy naèm trong oå ñóa E, thö muïc Vietnam,thö muïc con Hinh_anh. Tìm ñeán haøng coù chöõ “Haø Noäi” treân cöûa soå Browse, vaø naïpdoøng sau ñaây vaøo tröôøng Hinh_anh:

E:\Vietnam\Hinh_anh\HN.jpg

Töông töï nhö vaäy ta naïp ñöôøng daãn ñeán hình aûnh cuûa caùc tænh khaùc vaøo tröôøng


Trang 126


Hinh_anh, neáu coù (hình X.8).

Thöïc hieän leänh HotLink nhösau:

- môû cöûa soå baûn ñoà cuûa lôùpcac_tinh ra baèng leänh Map> New Map Window.

- Kích hoaït cöûa soå baûn ñoà coùlôùp cac_tinh (neáu caàn) roàichoïn Map > Layer Control.

- Treân hoäp thoaïi LayerControl, choïn lôùp cac_tinhroài choïn nuùt HotLink.

- Treân hoäp thoaïi cac_tinhHotLink Options, trong oâFilename Expression choïntröôøng Hinh_anh; trongphaàn Activate HotLink on, choïn Labels & Objects. Neáu ta choïn moät trong hai tuyøchoïn kia laø Labels hay Objects thì leänh naøy chæ coù taùc duïng khi nhaép chuoät töôngöùng treân Nhaõn (Labels) hay treân vaät theå (Objects).Laøm xong choïn OK.

- Ñaùnh daáu choïn vaøo coät daùn nhaõn töï ñoäng ôû haøng cac_tinh, nhaép chuoät choïnnuùt Label.

- Trong hoäp thoaïi Label Options, trong oâ Label with, choïn tröôøng ten. Chænh caùc thieátlaäp khaùc nhö kieåu chöõ, vò trí nhaõn, ñöôøng chæ nhaõn,... theo yù muoán (xem phaàn nuùtleänh Label ôû treân).

- Laøm xong choïn OK ñeå ñoùng hoäp thoaïi Label Options laïi roài choïn OK laàn nöõa ñeåñoùng hoäp thoaïi Layer Control laïi.

Luùc naøy ta thaáy treân thanh coâng cuï Main, nuùt leänh HotLink coù hình tia chôùp maøuvaøng ñaõ hieän roõ.

- Nhaép chuoät choïn nuùt HotLink, di chuyeån chuoät trôû laïi cöûa soå baûn ñoà, con troû chuoätbieán thaønh hình baøn tay. Khi di chuyeån ñeán tænh naøo ñaõ coù naïp ñöôøng daãn ñeán taäptin hình aûnh thì hình baøn tay seõ bieán thaønh hình baøn tay caàm tia chôùp. Neáu nhaépchuoät thì hình aûnh cuûa tænh ñoù seõ môû ra.

Löu yù raèng khi taïo ñöôøng daãn ñeán moät taäp tin naøo ñoù caàn ñaûm baûo raèng treân maùytính phaûi coù phaàn meàm môû ñöôïc taäp tin ñoù, neáu khoâng thì taäp tin ñoù khoâng môû ñöôïc.

Töông töï nhö treân ta coù theå taïo ñöôøng daãn ñeán moät ñòa chæ trang web naøo ñoù. Giaûsöû coù moät trang web veà caùc tænh cuûa nöôùc ta, moãi tænh coù moät ñòa chæ trong trang webñoù, ta coù theå taïo ñöôøng daãn cho HotLink, ví duï ñeán trang thoâng tin veà Haø Noäi, nhösau:

http://www.vietnam.com.vn/ha_noi.html

Ví duï treân laø ñöôøng daãn ñeán trang web Vieät Nam vaø daãn ñeán taäp tin coù ñuoâi môûroäng laø .html veà thaønh phoá Haø Noäi. Löu yù raèng trang web naøy chæ laø ví duï, khoâng coùthöïc.

Hình X.8. Naïp ñöôøng daãn ñeán moät taäp tin khaùc vaøotröôøng kieåu kyù töï trong cöûa soå Browser.


Trang 127


CHÖÔNG XI. LAØM VIEÄC VÔÙI CÖÛA SOÅ TRÌNH BAØY

Khi ñaõ coù caùc lôùp baûn ñoà soá hoaù, ngoaøi vieäc thöïc hieän nhöõng phaân tích vaø tìm kieámtreân caùc lôùp baûn ñoà soá, nhieàu khi ta cuõng caàn phaûi trình baøy baûn ñoà ñeå in aán hoaëchoaëc chuyeån thaønh moät taäp tin aûnh chaúng haïn. Baûn ñoà ñöôïc ñöa vaøo moät cöûa soå ñöôïcgoïi laø Layout Window (Cöûa soå Trình baøy). Cöûa soå naøy khoâng nhöõng trình baøy ñöôïccöûa soå baûn ñoà maø noù coøn hieån thò ñöôïc taát caû nhöõng cöûa soå khaùc coù trong MapInfo víduï nhö cöûa soå bieåu ñoà/ñoà thò, cöûa soå döõ lieäu, cöûa soå chuù giaûi,... Trong Chöông VIIIchuùng ta ñaõ xem xeùt caùch trình baøy moät baûn ñoà thoâng qua moät ví duï. Chöông naøy seõbaøn luaän chi tieát hôn veà cöûa soå trình baøy.

Löu yù raèng trong chöông naøy, ñoái vôùi caùc phaàn lieân quan ñeán ñònh daïng trang trìnhbaøy, maùy tính phaûi ñöôïc caøi ñaët ít nhaát moät maùy in, neáu khoâng caùc ñònh daïng trangtrình baøy cuõng nhö vò trí teân baûn ñoà vaø moät soá yeáu toá khaùc ñöôïc ñöa vaøo trang trìnhbaøy coù theå seõ khoâng ñuùng khi löu laïi trong workspace vaø môû ra laàn sau.

XI.1. TOÅNG QUAÙT

XI.1.1. Hoäp thoaïi New Layout Window

Vieäc taïo cöûa soå Layout ñöôïc thöïc hieän qua leänh Window > New Layout Window töømenu chính. Khi choïn leänh naøy hoäp thoaïi New Layout Window seõ môû ra (hình XI.1).Hoäp thoaïi naøy coù 3 tuyø choïn:

- One Frame for Window: môû cöûa soå Trình baøy coù moät khung cho moät cöûa soå maëcñònh. Ñaây laø tuyø choïn maëc ñònh vaø trong oâ beân phaûi seõ coù teân cöûa soå ñang ñöôïckích hoaït.

- Frames for All CurrentlyOpen Windows: Môûcöûa soå trình baøy vôùi taátcaû caùc cöûa soå ñangñöôïc môû, moãi cöûa soåñöôïc ñaët trong moätkhung.

- No Frame: Môû cöûa soåtrình baøy nhöng khoângcoù khung naøo. Hình XI.1. Hoäp thoaïi New Layout Window -

Taïo cöûa soå trình baøy môùi.


Trang 128


Khung (Frame) laø khaùi nieäm ñöôïc söû duïng trong cöûa soå Trình baøy, moãi noäi dungtöø moät cöûa soå naøo ñoù khi ñöôïc hieån thò trong cöûa soå Trình baøy seõ naèm trong moätkhung.

XI.1.2. Cöûa soå Layout

Giaû söû ta môû lôùp baûn ñoà cac_tinh ra roài choïn leänh naøy, vì chæ coù moät cöûa soå ñangmôû treân tuyø choïn maëc ñònh seõ hieän teân cöûa soå duy nhaát laø cac_tinh Map. Choïn OK taseõ thaáy cöûa soå Trình baøy ñöôïc môû ra (hình XI.2).

Teân cuûa cöûa soå naøy laø Layout. Cöûasoå baûn ñoà ñöôïc choïn (cac_tinh) seõñöôïc hieån thò trong moät khung coùñöôøng vieàn maëc ñònh maøu ñen, neùtmaûnh côõ 1. Beân traùi vaø beân treân cuûacöûa soå naøy coù hai thöôùc cho ta bieát kíchthöôùc cuûa trang trình baøy. Ñôn vò ñokích thöôùc maëc ñònh treân hai thöôùc naøylaø inch (1 inch = 2,54 cm). Ta coù theåthay ñoåi ñôn vò naøy neáu muoán. Xemcaùch thay ñoåi ñôn vò cuûa MapInfo trongChöông I, muïc I.2.1. Kích thöôùc trìnhbaøy laø kích thöôùc trang giaáy maëc ñònhcuûa maùy in. Tuyø theo thieát laäp maëc ñònhcuûa maùy in caøi ñaët trong maùy tính cuûata maø kích thöôùc trang trình baøy naøy seõkhaùc nhau.

Treân trang trình baøy ta thaáy phaànnoäi dung beân trong coù maøu traéng vaøñöôøng vieàn cuûa trang trình baøy coù maøuxaùm nhaït. Phaàn xaùm nhaït ñoù laø phaàn leàcuûa tôø giaáy. Neáu ta keùo phaàn noäi dungcuûa caùc khung chôøm leân phaàn xaùm naøythì phaàn ñoù seõ khoâng ñöôïc in ra. Xemtheâm trong phaàn chænh trang in phíadöôùi.

Nhaép chuoät leân phaàn baûn ñoà treân cöûa soå Trình baøy, ta thaáy moät khung hieän leân vaøphaàn beân trong cuûa khung ñoù ñöôïc ñaùnh daáu, boán goùc coù 4 ñieåm vuoâng maøu ñen.Giöõ phím chuoät traùi treân caùc chaám vuoâng maøu ñen ñoù vaø reâ chuoät thì ta coù theå thayñoåi kích thöôùc cuûa khung hieän haønh. Ñoái vôùi cöûa soå baûn ñoà khi thay ñoåi kích thöôùccuûa khung hieän haønh thì baûn ñoà trong khung ñoù cuõng ñöôïc phoùng to thu nhoû theo.Giöõ phím chuoät traùi ôû giöõa noäi dung khung vaø reâ chuoät thì coù theå di chuyeån khung.

Khi choïn leänh Window > New Layout Window neáu choïn One Frame for Window thìchæ coù teân cuûa cöûa soå ñang ñöôïc kích hoaït, neáu choïn Frames for All Currently OpenWindows thì taát caû caùc cöûa soå ñang môû ñeàu ñöôïc ñöa vaøo (coù theå coù cöûa soå ta khoângcaàn). Thoâng thöôøng khi trình baøy trang in trong cöûa soå Layout, ta coù theå caàn trình baøy

Hình XI.2. Cöûa soå Trình baøy vôùi moätkhung hieån thò cöûa soå baûn ñoà ñöôïcchoïn.


Trang 129


nhieàu cöûa soå khaùc nhau (cöûa soå baûn ñoà, cöûa soå chuù giaûi, cöûa soå döõ lieäu, cöûa soå ñoàthò,..). Do vaäy khi ñaõ taïo cöûa soå Layout roài ta coù theå theâm caùc cöûa soå khaùc vaøo cöûa soåLayout baèng caùch söû duïng nuùt leänh veõ khung treân thanh coâng cuï Drawing. Xemcuï theå caùch söû duïng nuùt leänh naøy trong phaàn ví duï ôû döôùi. Ta coù theå ñöa vaøo trongcaùc khung treân cöûa soå Layout caùc cöûa soå baûn ñoà, cöûa soå Browser, cöûa soå chuù giaûi, cöûasoå ñoà thò, cöûa soå cöûa soå Info Tool, cöûa soå Statistics (thoáng keâ) vaø cöûa soå Message(thoâng ñieäp).

Löu yù raèng ta coù theå in tröïc tieáp caùc cöûa soå baûn ñoà, cöûa soå Browser vaø cöûa soå bieåuñoà/ñoà thò baèng caùch kích hoaït cöûa soå caàn in roài choïn leänh File > Print töø menu chính.Tuy nhieân ñoái vôùi caùc daïng cöûa soå coøn laïi chæ coù theå in ñöôïc khi ñöa chuùng vaøo cöûasoå Layout.

Noäi dung treân caùc khung trong cöûa soå Layout coù tính chaát ñoäng, nghóa laø neáu thayñoåi cöûa soå chính thì noäi dung trong khung seõ thay ñoåi töông öùng. Ví duï nhö neáu ñöavaøo khung moät cöûa soå baûn ñoà, sau ñoù kích hoaït laïi cöûa soå baûn ñoà ñoù roài phoùng to baûnñoà trong cöûa soå ñoù leân thì baûn ñoà treân khung trong cöûa soå Layout cuõng ñöôïc phoùng totöông öùng.

XI.1.3. Menu Layout

Khi cöûa soå Trình baøy ñöôïc kích hoaït, treân menu chính xuaát hieän moät menu con nöõalaø menu Layout. Menu naøy coù moät soá leänh cho pheùp chænh söûa caùc thuoäc tính cuûa cöûasoå Trình baøy. Chuùng bao goàm caùc leänh sau:

- Change Zoom: ñieàu chænh tyû leä hieån thò cuûa trang trình baøy trong cöûa soå Layout. Tacuõng coù theå phoùng hay thu nhoû trang trình baøy treân cöûa soå Layout baèng hay nuùtphoùng to-thu nhoû treân thanh coâng cuï Main.

- View Actual Size: Leänh naøy ñieàu chænh tyû leä trang trình baøy veà kích thöôùc thöïc (töùckích thöôùc baèng vôùi kích thöôùc luùc in ra).

- View Entire Layout: leänh naøy ñieàu chænh tyû leä cuûa cöûa soå Trình baøy sao cho toaøn boänoäi dung ñöôïc hieån thò khít trong cöûa soå Trình baøy.

- Previous View: quay veà cöûa soå Trình baøy tröôùc ñoù.

- Bring to Front: trong moät cöûa soå Trình baøy coù nhieàu khung, khi nhaép chuoät choïn moätkhung naøo ñoù roài choïn leänh naøy thì khung ñoù seõ ñöôïc ñem leân treân caùc khung khaùc(töùc che khuaát caùc khung khaùc).

- Send to Back: laø leänh ngöôïc laïi vôùi leänh treân, leänh naøy chuyeån moät khung ñöôïc choïnra phía sau caùc khung khaùc.

- Align Objects: leänh naøy cho pheùp ñieàu chænh vò trí töông ñoái cuûa khung ñöôïc choïnso vôùi caùc khung khaùc hay so vôùi toaøn boä trang trình baøy. Leänh naøy ít khi ñöôïc söûduïng.

- Create Drop Shadows: khi choïn moät khung roài choïn leänh naøy thì moät hoäp thoaïi seõhieän ra cho pheùp taïo boùng ñoå cho khung ñöôïc choïn (hình XI.3). Khai baùo khoaûngcaùch tính töø khung ñöôïc choïn theo chieàu ngang (oâ Horizontal) vaø theo chieàu ñöùng(oâ Vertical) roài choïn OK thì boùng ñoå seõ ñöôïc taïo ra. Thöïc chaát leänh naøy veõ moät hình


Trang 130


chöõ nhaät ngay döôùi khung ñöôïcchoïn vaø leäch ñi veà beân phaûi vaøxuoáng döôùi moät khoaûng caùchñöôïc xaùc ñònh trong hai oâHorizontal vaø Vertical. Khi taïoboùng ñoå xong maø di chuyeånkhung ñöôïc taïo boùng ñoå ñi thìmoät hình chöõ nhaät maøu ñen loära.

- Options: khi choïn muïc naøy moäthoäp thoaïi môû ra cho pheùp ñieàuchænh moät soá thieát laäp trong cöûa soå Layout (hình XI.4). Hoäp thoaïi Layout DisplayOptions coù caùc noäi dung sau:

+ Show Ruler: ñaùnh daáu tuyø choïn naøy seõ hieån thò hai thöôùc ño ngang vaø doïc nhöñaõ trình baøy ôû phaàn treân.

+ Show Page Breaks: ñaùnh daáu tuyø choïn naøy seõ hieån thò ñöôøng chaám chaám phaâncaùch giöõa caùc trang Trình baøy (xem tieáp phaàn Layout Size beân döôùi).

+ Show Frame Contents: muïc naøy coù 3 tuyø choïn lieân quan ñeán vieäc hieån thò noäidung trong caùc khung cuûa cöûa soå trình baøy, bao goàm Always (luoân hieån thò noäidung), Only when Layout Windowis Active (chæ hieån thò noäi dungkhung khi cöûa soå Trình baøy ñöôïckích hoaït) vaø Never (khoâng hieånthò noäi dung khung). Khi choïnNever, phaàn khung chæ hieån thòteân cuûa cöûa soå trong khung ñoù vaøkhung ñöôïc toâ maøu.

+ Layout Size: cho pheùp ñieàu kíchthöôùc cöûa soå trình baøy. Caùc oâWidth vaø Height cho pheùp ta ñieàuchænh soá trang hieån thò trong cöûasoå Layout. Hai doøng phía döôùicho bieát kích thöôùc cuûa tranggiaáy hieän haønh cuõng nhö kíchthöôùc toång cuûa taát caû caùc tranggiaáy, trong tröôøng hôïp choïn hieånthò nhieàu trang giaáy trong phaànWidth vaø Height ôû treân. Thieát laäphieån thò soá trang naøy khaù thuaänlôïi trong tröôøng hôïp khung baûnñoà maø ta muoán in lôùn hôn kíchthöôùc khoå giaáy coù trong maùy incaøi ñaët treân maùy tính. Tröôøng hôïpñoù ta baät cheá ñoä hieån thò nhieàutrang leân ñeå coù theå daøn trang baûnñoà treân nhieàu tôø giaáy.

Hình XI.4. Hoäp thoaïi Layout DisplayOptions - chænh caùc thieát laäphieån thò cuûa cöûa soå Trình baøy.

Hình XI.3. Hoäp thoaïi taïo boùng ñoå cho khung.


Trang 131


+ AutoScroll: maëc ñònh tuyø choïn naøy ñöôïc baät leân. Khi ñöôïc choïn noù cho pheùpcöûa soå Layout töï cuoän.

Ñeå hieåu roõ hôn cöûa soå Trình baøy, ta seõ xem xeùt moät ví duï döôùi ñaây.

XI.2. VÍ DUÏ

Giaû söû ta muoán trình baøy baûn ñoà 4 tænh cao nguyeân mieàn nam Trung Boä laø LaâmÑoàng, Ñaéc Laéc, Gia Lai, Kontum cuøng vôùi thoâng tin veà daân soá, dieän tích. Caùch thöïchieän nhö sau:

XI.2.1. Chuaån bò cöûa soå baûn ñoà

- Khôûi ñoäng MapInfo, môû baûng cac_tinh. Cöûa soå baûn ñoà coù teân cac_tinh Map môû ra.

- Ñieàu chænh kích thöôùc cöûa soå naøy sao cho noù khít vôùi hình daïng cuûa nöôùc ta. Taseõ duøng cöûa soå baûn ñoà naøy ñeå minh hoïa vò trí cuûa boán tænh naøy trong nöôùc ta ôûphaàn sau.

- Töø menu chính choïn Map > Clone View. Moät cöûa soå thöù hai gioáng nhö cöûa soå ñaàuñöôïc taïo thaønh. Neáu ñeå yù thanh tieâu ñeà cuûa hai cöûa soå naøy ta seõ thaáy chuùng coùhai teân gioáng nhau nhöng khaùc soá thöù töï laø cac_tinh Map: 1 vaø cac_tinh Map: 2.Giaû söû ta seõ ñieàu chænh hieån thò boán tænh trong cöûa soå cac_tinh Map: 1. Nhaép chuoätleân thanh tieâu ñeà cuûa cöûa soå baûn ñoà ñoù ñeå kích hoaït noù.

- Treân cöûa soå baûn ñoà cac_tinh Map: 1 duøng coâng cuï choïn ñeå choïn boán tænh LaâmÑoàng, Ñaéc Laéc, Gia Lai vaø Kontum.

- Töø menu chính choïn Query > Select. Hoäp thoaïi Select môû ra.

- Trong oâ Select Records from Table, choïn Selection, trong oâ Store Results in Tableta thay chöõ Selection baèng chöõ “Bon_tinh_cao_nguyen” (Boán tænh cao nguyeân),trong oâ Sort Results by Column ta choïn tröôøng ten. Xong choïn OK. Cöûa soå Browsercuûa 4 tænh naøy ñöôïc môû ra vaø laø cöûa soå ñöôïc kích hoaït.

- Töø menu chính choïn Browse > Pick Fields ñeå môû hoäp thoaïi Pick Fields ra. Trong oâColumns in Browser beân phaûi ta choïn caùc tröôøng khoâng caàn thieát roài nhaán nuùtRemove ñeå loaïi noù ra khoûi cöûa soå Browser, chæ ñeå laïi caùc tröôøng ten, dien_tich,dan_so, chu_vi. Xong choïn OK.

- Töø menu chính choïn Options > Text Styles hay choïn nhanh nuùt chænh kieåu chöõtreân thanh coâng cuï Drawing. Chænh kieåu chöõ trong cöûa soå Bon_tinh_cao_nguyenBrowser thaønh tieáng Vieät.

- Ñieàu chænh laïi kích thöôùc cöûa soå döõ lieäu cuûa boán tænh naøy sao cho vöøa ñuû hieån thòtoaøn boä döõ lieäu.

- Nhaép chuoät leân thanh tieâu ñeà cöûa soå baûn ñoà cac_tinh Map: 1 ñeå quay laïi ñieàu chænh4 tænh treân cöûa soå baûn ñoà baûn ñoà naøy.

- Choïn nuùt phoùng to/thu nhoû cuõng nhö caùc nuùt coâng cuï ñieàu chænh cöûa soå baûn ñoàkhaùc treân thanh coâng cuï Main ñeå phoùng lôùn phaàn boán tænh naøy ra treân cöûa soå baûnñoà hieän taïi baèng caùch giöõ phím chuoät traùi vaø reâ chuoät töø goùc treân traùi cuûa 4 tænh


Trang 132


naøy xuoáng goùc döôùi phaûi roài thaû chuoät ra. Boán tænh naøy ñöôïc phoùng to heát cöûa soåbaûn ñoà.

- Tinh chænh laïi cöûa soå naøy sao cho boán tænh chieám phaàn chính trong cöûa soå baûn ñoà.Caùc tænh naøy laø noäi dung chính cuûa baûn ñoà vaø ñeå phaân bieät chuùng vôùi nhau treâncöûa soå baûn ñoà, ta seõ tieán haønh toâ maøu cho 4 tænh naøy baèng leänh Create ThematicMap.

XI.2.2. Toâ maøu cho baûn ñoà

- Choïn nuùt coâng cuï choïn roài giöõ phím <Shift> vaø nhaép chuoät traùi leân caùc oâ vuoângbeân traùi trong cöûa soå döõ lieäu Bon_tinh_cao_nguyen Browser ñeå choïn laïi boán tænh.

- Nhaép chuoät leân thanh tieâu ñeà ñeå kích hoaït laïi cöûa soå baûn ñoà cac_tinh Map: 1. Nhôùñöøng nhaép chuoät vaøo giöõa baûn ñoà vì noù seõ khöû choïn boán tænh ñang ñöôïc choïn. Neáulôõ khöû choïn 4 tænh treân thì ta phaûi duøng coâng cuï choïn ñeå choïn laïi boán tænh naøy treâncöûa soå Browser hay coù theå choïn tröïc tieáp treân cöûa soå baûn ñoà.

- Töø menu chính choïn Map > Create Thematic Map. Hoäp thoaïi Create Thematic Map- Step 1 of 3 môû ra.

- Trong coät Type ta choïn Individual, trong phaàn Template ta choïn Region IndValueDefault, xong choïn Next. Hoäp thoaïi Create Thematic Map - Step 2 of 3 môû ra.

- Trong oâ Table ta choïn Selection from cac_tinh (chæ laøm phaàn ñaõ ñöôïc choïn töø baûngcac_tinh), trong oâ Field ta choïn tröôøng ten, xong choïn Next. Hoäp thoaïi CreateThematic Map - Step 3 of 3 môû ra.

- Nhaép chuoät vaøo nuùt Legend ñeå môû hoäp thoaïi Customize Legend ra. Trong phaàn

Legend, ôû oâ Title söûa teân maëc ñònh laø cac_tinh by ten thaønh chöõ “Chuù giaûi” vaø

chænh kieåu chöõ veà tieáng Vieät cho ñuùng baèng nuùt chænh kieåu chöõ ôû döôùi oâ ñoù.

Trong phaàn Range Labels chænh kieåu chöõ cho chuù giaûi thaønh tieáng Vieät baèng nuùt

chænh kieåu chöõ. Taét choïn trong phaàn Show Record Count phía döôùi ñi. Nhaép chuoät

choïn nuùt Style ñeå chænh maøu cuûa 4 tænh treân sao cho öng yù. Xong choïn OK ñeå quay

laïi hoäp thoaïi Create Thematic Map - Step 3 of 3.

- Choïn OK trong hoäp thoaïi naøy ñeå hoaøn taát vieäc toâ maøu.

Ta thaáy 4 tænh naøy ñöôïc toâ maøu ñoàng thôøi moät cöûa soå nöõa ñöôïc taïo thaønh laø cöûa soåcoù teân Legend of cac_tinh Map: 1.

- Ñieàu chænh kích thöôùc cöûa soå naøy cho vöøa ñuû chöùa noäi dung chuù giaûi thoâi.

Cho ñeán böôùc naøy ta coù boán cöûa soå ñöôïc môû trong MapInfo laø cac_tinh Map: 1,cac_tinh Map: 2, Bon_tinh_cao_nguyen Browser vaø Legend of cac_tinh Map: 1(hình XI.5). Ta seõ theâm moät soá chi tieát nöõa vaøo cöûa soå baûn ñoà cac_tinh Map: 1 ñeålaøm cho baûn ñoà ñaày ñuû hôn baèng caùch môû theâm moät soá lôùp baûn ñoà nöõa.

- Kích hoaït laïi cöûa soå baûn ñoà cac_tinh Map: 1 baèng caùch nhaép chuoät leân tieâu ñeà cöûasoå cuûa noù.


Trang 133


- Töø menu chính choïn File > Open Table. Hoäp thoaïi môû baûng hieän ra. Trong oâPreferred View ôû döôùi hoäp thoaïi naøy nhôù choïn Current Mapper.

- Vaøo thö muïc coù caùc baûng cuûa nöôùc Vieät Nam ta ñaõ taïo tröôùc ñoù, giöõ phím <Ctrl>vaø nhaép chuoät choïn môû caùc baûng song, giao_thong vaø thanh_pho. Caùc baûng naøyñöôïc môû vaøo cöûa soå baûn ñoà cac_tinh Map: 1. Teân cöûa soå baûn ñoà naøy luùc naøy seõñoåi thaønh thanh_pho, giao_thong,..., cac_tinh Map. Löu yù raèng luùc ñoù teân cöûa soåbaûn ñoà kia khoâng coøn soá 2 nöõa maø quay trôû laïi thaønh cac_tinh Map vì khoâng coønbò truøng teân nöõa.

- Töø menu chính choïn Map > Layer Control. Hoäp thoaïi Layer Control cuûa cöûa soå baûnñoà thanh_pho, giao_thong,..., cac_tinh Map môû ra.

Löu yù raèng khi môû hai cöûa soå baûn ñoà thì khi choïn leänh Layer Control, cöûa soå naøoñang ñöôïc kích hoaït thì hoäp thoaïi Layer Control cuûa cöûa soå baûn ñoà ñoù môû ra, vìtheá phaûi chuù yù.

- Nhaép chuoät choïn baûng thanh_pho roài choïn nuùt Display beân phaûi. Hoäp thoaïithanh_pho Display Options môû ra.

Hình XI.5.Boán cöûa soå hieänñang ñöôïc môûsau leänh taïo baûnñoà chuû ñeà kieåuIndividual cho 4tænh.


Trang 134


- Ñaùnh daáu choïn vaøo oâ Style Override vaø chænh kieåu bieåu töôïng cuûa caùc thaønh phoáthaønh hình troøn maøu ñoû, côõ 10.

Laøm xong töøng lôùp nhaép chuoät choïn OK ñeå quay laïi hoäp thoaïi Layer Control.

XI.2.3. Daùn nhaõn cho baûn ñoà

- Daùn nhaõn teân caùc thaønh phoá: Choïn laïi lôùp thanh_pho. Ñaùnh daáu choïn vaøo oâ daùnnhaõn töï ñoäng (bieåu töôïng hình caùi theû maøu vaøng) nhaép chuoät choïn nuùt Label ñeåmôû hoäp thoaïi thanh_pho Label Options ra.

- Trong oâ Label with choïn tröôøng ten; trong phaàn Styles cuûa hoäp thoaïi naøy nhaép chuoätvaøo nuùt chænh kieåu chöõ ñeå ñònh daïng kieåu chöõ veà tieáng Vieät cho ñuùng - choïn ñaùnh

daáu choïn vaøo tuyø choïn Halo cuûa hoäp thoaïichænh kieåu chöõ, trong phaàn Label lines ñaùnhdaáu tuyø choïn None; ôû phaàn Position beân phaûi,trong oâ Label Offset söûa giaù trò maëc ñònh laø 2thaønh 4 points. Laøm xong choïn OK ñeå quay laïihoäp thoaïi Layer Control roài choïn OK laàn nöõa ñeåñoùng hoäp thoaïi Layer Control laïi.

Ta thaáy raèng cöûa soå baûn ñoà naøy ñaõ ñöôïc ñieàuchænh vaø ñöôïc daùn nhaõn leân caùc thaønh phoá.

- Vì trong baûn ñoà naøy chuû ñeà chính boán tænhcao nguyeân mieàn nam Trung boä neân ta coù theåsöû duïng coâng cuï choïn vaø giöõ phím <Shift> ñeåchoïn caùc nhaõn teân caùc thaønh phoá ôû nhöõng tænhkhaùc roài nhaán phím <Delete> ñeå xoaù chuùng ñi.Keát quaû coù theå troâng gioáng nhö treân hình XI.6.

Tieáp theo ta seõ tieán haønh toâ maøu cho boán tænhnaøy treân cöûa soå baûn ñoà kia ñeå laøm noåi baät vò tríboán tænh naøy treân baûn ñoà Vieät Nam.

- Kích hoaït cöûa soå baûn ñoà cac_tinh Map baèngcaùch nhaép chuoät vaøo thanh tieâu ñeà cuûa cöûa soåñoù. Neáu cöûa soå bò khuaát khoâng thaáy ñeå nhaépchuoät ta coù theå kích hoaït noù baèng leänh Window> choïn cöûa soå cac_tinh Map ôû döôùi.

- Choïn laïi boán tænh treân trong cöûa soå môùi kíchhoaït baèng coâng cuï choïn.

- Töø menu chính choïn Map > Create Thematic Map. Hoäp thoaïi Create Thematic Map- Step 1 of 3 môû ra.

- Trong phaàn Type nhaép chuoät choïn kieåu Individual, trong oâ Template choïn RegionIndValue Default. Xong choïn Next. Hoäp thoaïi Create Thematic Map - Step 2 of 3môû ra.

- Trong oâ Table ta vaãn choïn Selection from cac_tinh.

- ÔÛ trong phaàn Field choïn tröôøng ID. Trong phaàn naøy yù ñoà cuûa ta laø toâ maøu ñeå ñaùnhdaáu boán tænh cao nguyeân ñoù treân baûn ñoà Vieät Nam. Ta muoán 4 tænh ñoù coù cuøng

Hình XI.6. Cöûa soå baûn ñoà 4 tænhñöôïc theâm caùc lôùp khaùc, daùnnhaõn vaø chænh kieåu baèng leänhStyle Override.


Trang 135


maøu. Ta laïi bieát raèng leänh Create Thematic Map toâ maøu theo giaù trò döõ lieäu trongtröôøng ñöôïc choïn, vì theá neáu ta choïn tröôøng naøo maø boán tænh naøy coù giaù trò gioángnhau thì MapInfo seõ toâ maøu boán tænh gioáng nhau. Trong tröôøng hôïp naøy, tröôøng IDlaø tröôøng ñöôïc taïo ra maëc ñònh trong quaù trình soá hoaù tröôùc ñaây vaø taát caû caùc giaùtrò trong tröôøng naøy ñeàu baèng 0. Vì theá neáu ta choïn tröôøng naøy thì 4 tænh ñöôïc choïnseõ ñöôïc toâ maøu nhö nhau.

- Choïn Next. Hoäp thoaïi Create Thematic Map - Step 3 of 3 môû ra. Ta coù theå nhaánnuùt Style ñeå ñoåi maøu neáu muoán. Trong tröôøng hôïp naøy chuù giaûi maøu caàn ñöôïc toâlaø 4 tænh cao nguyeân neân haõy nhaép chuoät choïn nuùt Legend ñeå môû hoäp thoaïiCustomize Legend ra.

- Trong hoäp thoaïi Customize Legend, ôû phaàn Title, xoaù doøng chöõ cac_tinh by ID ñi vìkhoâng caàn thieát. ÔÛ phaàn Range Labels beân traùi, chænh kieåu chöõ veà tieáng Vieät choñuùng baèng nuùt chænh kieåu chöõ.

- Nhaép chuoät vaøo giaù trò 0 (giaù trò cuûa tröôøng ID) trong oâ ôû döôùi phaàn Range Labels.Söûa laïi laïi soá 0 trong oâ Edit selected range here thaønh “vò trí 4 tænh treânVieät Nam”; taét choïn trong phaàn Show Record Count ñi. Choïn OK ñeå quay laïi hoäpthoaïi Create Thematic Map - Step 3 of 3 roài choïn OK tieáp ñeå keát thuùc leänh taïo baûnñoà chuû ñeà theo tröôøng ID cho 4 tænh treân.

Ta thaáy raèng caùc tænh treân ñaõ ñöôïc toâ maøu nhö nhau treân cöûa soå baûn ñoà cac_tinhMap, ñoàng thôøi moät cöûa soå chuù giaûi thöù hai ñöôïc taïo thaønh coù teân laø Legend ofcac_tinh Map.

- Ñieàu chænh kích thöôùc cöûa soå chuù giaûi môùi naøy cho phuø hôïp.

XI.2.4. Chuyeån noäi dung leân cöûa soå Trình baøy

Luùc naøy ta seõ baét ñaàu tieán haønh ñöa caùc cöûa soå naøy vaøo cöûa soå Layout. Baûn ñoàchính cuûa ta ôû ñaây laø baûn ñoà 4 tænh cao nguyeân, töùc laø cöûa soå baûn ñoà coù teânthanh_pho, giao_thong,..., cac_tinh Map. Ta tieán haønh ñöa cöûa soå naøy vaøo cöûa soåTrình baøy nhö sau:

- Kích hoaït laïi cöûa soå thanh_pho, giao_thong,..., cac_tinh Map.

- Kieåm tra laïi kích thöôùc cöûa soå cho phuø hôïp, sao cho 4 tænh treân chieám phaàn chínhtrong cöûa soå naøy.

- Choïn Window > New Layout Window. Hoäp thoaïi New Layout Window môû ra.

- Giöõ nguyeân tuyø choïn maëc ñònh One Frame for Window vaø trong oâ beân traùi ta choïncöûa soå thanh_pho, giao_thong,..., cac_tinh Map.

- Choïn OK.

Ta thaáy cöûa soå Layout ñöôïc môû ra coù moät khung chöùa cöûa soå baûn ñoà ñöôïc choïnñoàng thôøi chuù giaûi cuûa cöûa soå baûn ñoà ñoù cuõng ñöôïc môû ra trong moät khung thöù hai(hình XVI.7). Löu yù raèng cöûa soå baûn ñoà ñöôïc choïn seõ ñöôïc phoùng lôùn ra cho heáttrang giaáy maëc ñònh treân cöûa soå Trình baøy.

Ta caàn khoaûng khoâng gian treân trang trình baøy naøy ñeå goõ teân cuûa baûn ñoà sau naøy.Vì vaäy ta caàn thu nhoû khung chöùa cöûa soå baûn ñoà môùi treân ñeå coù theâm khoaûngkhoâng gian treân trang trình baøy. Caùch laøm nhö sau:


Trang 136


- Kích hoaït laïi cöûa soå Layout môùi taïo ra(neáu caàn).

- Söû duïng coâng cuï choïn ñeå nhaép chuoätñuùp leân phaàn khung coù baûn ñoà 4 tænhtreân. Hoäp thoaïi Frame Object môû ra(hình XI.8).

- ÔÛ oâ cuoái cuøng beân phaûi treân hoäp thoaïinaøy coù muïc Scale in Paper vaø giaù trò tyûleä coù daïng “1 cm = ...km”. Ñaây laø tyûleä baûn ñoà treân trang trình baøy. Neáu taêngcon soá trong oâ naøy leân thì khung baûn ñoàtöông öùng seõ thu nhoû laïi. Giaû söû tachænh tyû leä naøy thaønh “1 cm = 25 km“(töùc tyû leä baûn ñoà laø 1:250.000) roài choïnOK. Ta caàn nhôù tyû leä naøy ñeå sau naøy goõvaøo tieâu ñeà baûn ñoà.

Khung chöùa cöûa soå baûn ñoà 4 tænh ñöôïcthu nhoû laïi.

- Nhaép chuoät leân giöõa khung baûn ñoà môùiñieàu chænh tyû leä xong vaø giöõ chuoät traùiroài reâ chuoät ñeå keùo khung baûn ñoà ñoùvaøo giöõa trang trình baøy, nhôù chöøakhoaûng troáng treân ñaàu trang trình baøyñeå goõ teân baûn ñoà sau naøy.

- Nhaép chuoät leân khung chuù giaûi roài keùo noù veà goùc döôùi beân phaûi cuûa khung baûn ñoà.Tieáp theo ta seõ tieán haønh theâm cöûa soå baûn ñoà Vieät Nam cuøng vôùi vò trí 4 tænh treânñaõ ñöôïc ñaùnh daáu.

- Nhaép chuoät choïn coâng cuï veõ khung treân thanh coâng cuï Drawing (laø nuùt coâng cuïhình vuoâng vieàn vaøng). Löu yù raèng nuùt coâng cuï naøy chæ söû duïng ñöôïc khi cöûa soåLayout ñöôïc kích hoaït.

- Di chuyeån con troû chuoät trôû laïi cöûa soå Layout, con troû chuoät bieán thaønh hình daáucoäng. Giöõ phím chuoät traùi vaø reâ chuoät ñeå taïo thaønh moät hình chöõ nhaät treân trangtrình baøy ôû vò trí naøo cuõng ñöôïc. Khi thaû chuoät ra, hoäp thoaïi Frame Object seõ “nhaûy”ra.

- ÔÛ oâ Window treân cuøng ta choïn cöûa soå baûn ñoà cuûa nöôùc Vieät Nam coù teân laø cac_tinhMap. Xong choïn OK. Khung môùi ñöôïc veõ seõ coù cöûa soå baûn ñoà nöôùc Vieät Nam vôùi4 tænh treân ñöôïc ñaùnh daáu.

- Nhaép chuoät leân choïn khung môùi taïo thaønh ñeå laøm xuaát hieän 4 ñieåm khoáng cheákhung. Giöõ chuoät traùi treân caùc ñieåm khoáng cheá roài reâ chuoät ñeå ñieàu chænh kíchthöôùc khung sao cho noù hieån thò ñöôïc toaøn boä nöôùc Vieät Nam. Nhaép chuoät ñuùp leânkhung naøy ñeå ñieàu chænh tyû leä laïi sao cho noù chæ chieám khoaûng 1/4 goùc treân phaûicuûa khung baûn ñoà kia. Giöõ chuoät traùi ôû giöõa khung naøy vaø keùo noù veà saùt goùc treânphaûi cuûa khung baûn ñoà kia.

- Söû duïng leänh veõ khung töông töï nhö treân ñeå cheøn caùc cöûa soå chuù giaûi cuûa cöûa soå

Hình XI.7. Cöûa soå baûn ñoà ñöôïc choïncuøng chuù giaûi cuûa noù ñöôïc môûra treân hai khung trong cöûa soåTrình baøy.


Trang 137


cac_tinh Map (coù teân laø Legend of cac_tinh Map) cuõng nhö cöûa soå baûng döõ lieäu cuûaboán tænh treân (töùc cöûa soå Bon_tinh_cao_nguyen Broswer), ñieàu chænh kích thöôùccuûa chuùng vaø di chuyeån chuùng ñeán caùc vò trí thích hôïp.

- Goõ tieâu ñeà cuûa baûn ñoà: kích hoaït laïi cöûa soå Layout neáu caàn. Nhaép chuoät choïn coângcuï ñaùnh kyù töï vaø nhaép chuoät leân cöûa soå tieâu ñeà vaø goõ teân tieâu ñeà cuûa baûn ñoà, ví

duï nhö “Baûn ñoà boán tænh cao nguyeân nam Trung boä”. Sau khi goõ teânbaûn ñoà xong, duøng coâng cuï choïn ñeå choïn laïi teân baûn ñoà ñoù roài choïn nuùt chænh kieåuchöõ ñeå chænh laïi cho phuø hôïp. Ta cuõng coù theå duøng coâng cuï choïn nhaép chuoät leânthanh tieâu ñeà giöõ phím chuoät traùi vaø reâ chuoät ñeå di chuyeån tieâu ñeà baûn ñoà neáumuoán. Keát quaû cuoái cuøng coù theå troâng gioáng nhö treân hình XI.9.

- Ñeå löu laïi keát quaû trình baøy naøy, töø menu chính choïn File > Save Workspace, choïnthö muïc löu taäp tin workspace vaø ñaët teân cho phieân laøm vieäc roài nhaán nuùt Save.Laàn sau ta chæ caàn môû taäp tin workspace ra baèng leänh File > Open workspace vaøchoïn laïi taäp tin ñaõ ñöôïc löu thì toaøn boä seõ ñöôïc môû ra laïi nhö cuõ ñeå saün saøng chovieäc in aán neáu caàn.

Hình XI.8. Hoäp thoaïi Frame Object ñeå chænh tyû leä baûn ñoà trong khung.


Trang 138


Hình XI.9. Cöûa soå Trình baøy sau cuøng.


Trang 139


XI.3. TYÛ LEÄ BAÛN ÑOÀ TREÂN CÖÛA SOÅ BAÛN ÑOÀ VAØ TYÛ LEÄ BAÛN ÑOÀ TREÂN TRANG TRÌNH BAØY

XI.3.1. Tyû leä baûn ñoà treân cöûa soå baûn ñoà

Thoâng thöôøng ta chæ quan taâm ñeán tyû leä baûn ñoàtreân trang trình baøy vì ñoù laø tyû leä baûn ñoà luùc in aán.Tyû leä baûn ñoà treân trang trình baøy hoaøn toaøn khaùc vôùityû leä baûn ñoà treân cöûa soå baûn ñoà.

Khi môû caùc lôùp baûn ñoà ra trong MapInfo, thoângtin veà tyû leä baûn ñoà coù theå ñöôïc thaáy treân thanh traïngthaùi cuûa maøn hình MapInfo. Khi moät cöûa soå baûn ñoàñöôïc kích hoaït, goùc traùi cuûa thanh traïng thaùi coù moätoâ hieån thò chöõ Zoom vaø moät soá ño khoaûng caùch. Soáño khoaûng caùch ñoù cho ta bieát kích thöôùc theo chieàungang cuûa cöûa soå baûn ñoà laø bao nhieâu. Khi taphoùng to hay thu nhoû baûn ñoà baèng nuùt coâng cuïphoùng to/thu nhoû thì soá ño trong oâ Zoom naøy cuõngthay ñoåi theo töông öùng. Di chuyeån con troû chuoätvaøo giöõa oâ naøy con troû chuoät bieán thaønh hình baøntay coù ngoùn troû chæ leân. Nhaép chuoät treân oâ Zoom seõmôû ra moät menu nhoû cho pheùp ta choïn cheá ñoä hieånthò trong oâ naøy vôùi 3 tuyø choïn (hình XI.10) laø:

- Zoom (Window Width): hieån thò chieàu roäng cuûacöûa soå baûn ñoà hieän haønh (laø tuyø choïn maëc ñònh).

- Map Scale: hieån thò tyû leä cuûa baûn ñoà.

- Cursor Location: toaï ñoä cuûa con troû chuoät khi dichuyeån chuoät treân cöûa soå baûn ñoà. Thoâng tin toaïñoä naøy coù theå laø kinh ñoä/vó ñoä hay laø ñôn vò khaùctuyø thuoäc vaøo heä quy chieáu cuûa baûn ñoà ñangñöôïc môû treân cöûa soå.

Trong quaù trình laøm vieäc treân cöûa soå baûn ñoà tacoù theå muoán phoùng to hay thu nhoû baûn ñoà. Hai nuùtcoâng cuï phoùng to/thu nhoû treân thanh coâng cuï Maincho pheùp ta phoùng to thu nhoû baûn ñoà baèng caùch nhaép chuoät treân baûn ñoà. Moãi laàn nhaépchuoät seõ phoùng to baûn ñoà ra gaáp ñoâi hay thu nhoû laïi moät nöûa. Neáu muoán ñieàu chænhbaûn ñoà ñeán moät tyû leä nhaát ñònh naøo ñoù theo yù muoán thì ta phaûi söû duïng leänh ChangeView. Caùch laøm nhö sau:

- Kích hoaït cöûa soå baûn ñoà muoán thay ñoåi tyû leä baèng caùch nhaép chuoät leân thanh tieâuñeà cuûa cöûa soå ñoù hay choïn noù töø menu Window.

- Töø menu chính choïn Map > Change View. Hoäp thoaïi Change View môû ra (hìnhXI.11). Hoäp thoaïi naøy bao goàm caùc noäi dung nhö sau:+ Zoom (Window Width): oâ naøy cho bieát kích thöôùc ngang cuûa cöûa soå baûn ñoà.+ Map Scale: cho bieát tyû leä cuûa baûn ñoà treân cöûa soå hieän haønh.

Hình XI.10. Caùc tuyø choïn treânoâ Zoom maëc ñònh treânthanh Traïng thaùi (StatusBar) cuûa maøn hìnhMapInfo.


Trang 140


+ Center of Window: cho bieát toaï ñoä ñieåm giöõa cuûa cöûa soå baûn ñoà.

Taát caû nhöõng thoâng soánaøy ñeàu coù theå thay ñoåi ñeåñieàu chænh cöûa soå baûn ñoà.Neáu ta muoán thay ñoåi tyû leäbaûn ñoà ñeán moät tyû leä xaùcñònh thì ta seõ goõ giaù trò vaøo oâMap Scale. Ví duï nhö tronghình XI.11, tyû leä baûn ñoàñang laø 1 cm = 250.7 km(töùc tyû leä baûn ñoà laø 1:2.507.000 - moät phaàn haitrieäu naêm traêm leû baûynghìn). Neáu ta muoán thayñoåi baûn ñoà thaønh tyû leä moätphaàn trieäu thì ta seõ goõ con soá 100 vaøo oâ treân, töùc laø 1 cm = 100 km.

XI.3.2. Tyû leä baûn ñoà treân cöûa soå Trình baøy

Tyû leä baûn ñoà treân cöûa soå baûn ñoà chæ nhaèm phuïc vuï cho vieäc phoùng to thu nhoû baûnñoà trong quaù trình chænh söûa, xem xeùt boá cuïc, kieåm tra vò trí nhaõn,...Trong khi ñoù moättrong nhöõng öùng duïng chính cuûa chuùng ta laø in baûn ñoà ra sau khi trình baøy xong. Vaønhö ta ñaõ bieát, baûn ñoà chuû yeáu ñöôïc in ra töø cöûa soå Trình baøy. Tyû leä baûn ñoà trong cöûasoå Trình baøy ñöôïc xöû lyù moät caùch khaùc.

Giaû söû neáu ta kích hoaït moät cöûa soå baûn ñoà roài duøng leänh Window > New LayoutWindow ñeå ñöa noù vaøo cöûa soå trình baøy thì MapInfo seõ ñöa cöûa soå baûn ñoà ñoù vaøo moätkhung vaø töï ñoäng ñieàu chænh khung ñoù sao cho noù chieám heát trang giaáy maëc ñònh cuûamaùy in ñöôïc caøi ñaët treân maùy tính (hoaëc maùy in maëc ñònh duøng cho MapInfo trongtröôøng hôïp coù caøi ñaët nhieàu maùy in). Do thieát laäp nhö vaäy neân khi chuyeån cöûa soå baûnñoà töø moät tyû leä ñaõ bieátnaøo ñoù sang moät khungtrong cöûa soå trình baøy thìtyû leä baûn ñoà trong khungtöï ñoäng bò thay ñoåi saocho chieám heát trang giaáyvaø tyû leä naøy chaéc chaén seõkhaùc vôùi tyû leä treân cöûa soåbaûn ñoà.

Muoán bieát tyû leä baûnñoà treân cöûa soå trình baøy(töùc laø tyû leä luùc in ra),nhaép chuoät ñuùp vaøokhung chöùa baûn ñoà. Hoäpthoaïi môû ra (hình XI.12)cho bieát nhöõng thoâng tinsau:

- Window: oâ naøy cho bieátHình XI.12. Hoäp thoaïi Frame Object - chænh tyû leä

baûn ñoà treân cöûa soå Trình baøy.

Hình XI.11. Hoäp thoaïi Change View - thay ñoåi tyû leä baûn ñoà vaø khung nhìn.


Trang 141


cöûa soå baûn ñoà naøo ñang ñöôïc ñaët trong khung ñöôïc choïn. Ta coù theå thay ñoåi cöûasoå ñaët trong khung neáu muoán, tuy nhieân chænh söûa naøy thöôøng laø khoâng caàn thieát.

- Caùc oâ Bound X1, Y1; X2, Y2 cho ta bieát vò trò caùc goùc cuûa khung ñoù treân trang giaáy.

- Caùc oâ Width vaø Height cho ta bieát kích thöôùc khoå giaáy hieän haønh.

- Fill Frame with Contents: maëc ñònh ñöôïc ñaùnh daáu, neáu taét tuyø choïn naøy thì khungñöôïc choïn chæ laø khung roãng, khoâng chöùa cöûa soå naøo caû.

- Scale on Paper: oâ naøy cho bieát tyû leä baûn ñoà treân giaáy. Ñaây chính laø tyû leä luùc in ra.

Muoán thay ñoåi tyû leä baûn ñoà khi in ra, ta cuõng goõ tyû leä ta muoán vaøo oâ Scale onPaper. Ví duï neáu muoán baûn ñoà in ra coù tyû leä laø moät phaàn naêm möôi nghìn (1:50.000)ta seõ goõ 1 cm = 0.5 km.

Löu yù raèng neáu in baûn ñoà thì tyû leä treân trang Trình baøy môùi laø tyû leä baûn ñoà luùc inra. Ñieàu chænh tyû leä treân cöûa soå baûn ñoà, nhö ñaõ noùi, chæ nhaèm muïc ñích nhìn thaáy roõcaùc noäi dung ñeå saép xeáp caùc lôùp baûn ñoà vaø trình baøy cho ñeïp vaø hôïp lyù maø thoâi.

XI.4. MOÄT SOÁ THIEÁT LAÄP CUÕNG NHÖ CAÙC LEÄNH THÖÔØNG HAY SÖÛ DUÏNG TRONG CÖÛA SOÅ TRÌNH BAØY

- Chænh thieát laäp khung: moãi cöûa soå khi ñöôïc trình baøy treân cöûa soå Layout ñöôïc ñaëttrong moät khung. Khi nhaép chuoät leân moät khung roài choïn nuùt coâng cuï chænh vuøng

treân thanh coâng cuï Drawing thì hoäp thoaïi Region Style môû ra cho pheùp chænhkhung ñöôïc choïn gioáng nhö moät chænh moät vaät theå kieåu vuøng bình thöôøng. Ví duïta coù theå vaøo phaàn Border ñeå boû ñöôøng vieàn khung hoaëc coù theå thay ñoåi ñöôøngvieàn maëc ñònh cuûa khung. Phaàn Fill cho pheùp ta chænh maøu neàn cuûa khung ñoù.

- Khi chænh vò trí cuûa caùc khung trong cöûa soå Layout xong roài, neáu muoán di chuyeånmoät soá khung ñi nhöng laïi khoâng laøm thay ñoåi vò trí töông ñoái cuûa chuùng vôùi nhau,ta coù theå giöõ phím <Shift> roài duøng coâng cuï choïn ñeå choïn chuùng, giöõ phím chuoättraùi vaø di chuyeån chuoät, cuõng coù theå choïn taát caû caùc thaønh phaàn trong cöûa soåLayout baèng leänh Query > Select All, giöõ phím chuoät traùi treân moät khung naøo ñoùvaø reâ chuoät thì coù theå di chuyeån toaøn boä caùc thaønh phaàn.

- Khi cöûa soå Layout ñang ñöôïc kích hoaït, ta coù theå söû duïng caùc nuùt coâng cuï veõ ñieåm,ñöôøng, vuøng cuõng nhö goõ chöõ ñeå theâm caùc noäi dung caàn thieát vaøo cöûa soå naøy.

- Coù theå ñònh daïng trang in cho cöûa soå Trình baøy baèng leänh File > Page Setup. Khiñoù hoäp thoaïi Page Setup seõ môû ra (hình XI.13) vaø bao goàm caùc noäi dung sau:

+ Phaàn Paper coù hai oâ laø Size cho pheùp choïn khoå giaáy vaø Source cho pheùp choïncheá ñoä aên giaáy khi in.

+ Phaàn Orientation coù hai tuyø choïn Portrait (ñònh daïng giaáy ñöùng) vaø Landscape(ñònh daïng giaáy naèm ngang).

+ Phaàn Margins duøng ñeå ñònh daïng leà tôø giaáy, theo maëc ñònh taát caû caùc caïnh tôøgiaáy laø Left (leà traùi), Right (leà phaûi), Top (leà treân) vaø Bottom (leà döôùi) ñeàu baèngkhoâng (töùc laø in khoâng chöøa leà). Thay ñoåi leà giaáy baèng caùch naïp thoâng soá vaøoboán oâ treân. Ñôn vò maëc ñònh khi caøi ñaët MapInfo trong 4 oâ naøy laø inch, coù theå


Trang 142


ñieàu chænh laïi thaønh centimet. Xem ñieàu chænh ñôn vò trong Chöông I, muïc I.2.1.

+ ÔÛ döôùi hoäp thoaïi Page Setup coù nuùt Printer. Nuùt naøy môû ra hoäp thoaïi cho pheùpchoïn maùy in trong oâ Name (neáu ta caøi nhieàu maùy in), ñieàu chænh moät soá thieátlaäp cuûa maùy in cuõng nhö xem tình traïng maùy in,...

- Khi ñaõ ñieàu chænh vaøhoaøn taát cöûa soå Trìnhbaøy roài nhöng ta coù theåmuoán löu cöûa soå Trìnhbaøy thaønh moät taäp tinhình aûnh (chaúng haïn ñeåsöû duïng trong caùc phaànmeàm khaùc sau naøy).Nhu caàu naøy coù theå thöïchieän ñöôïc baèng caùch:+ kích hoaït cöûa soå

Layout.+ töø menu chính choïn

File > Save WindowAs. Khi choïn leänhnaøy moät hoäp thoaïimôû ra (hình XI.14).Hoäp thoaïi naøy coù caùc tuyø choïn:

* Same as Window: löu cöûa soå Layout ñöôïc choïn ñuùng vôùi kích thöôùc treân cöûa soå.

* Custom Size: ñieàu chænh kích thöôùc taäp tin aûnh theo yù muoán.

* Nuùt Advanced: cho pheùp ñieàu chænh moät soá thieát laäp khi xuaát cöûa soå ra taäp tin aûnh.+ Choïn xong nhaép chuoät vaøo nuùt Save thì hoäp thoaïi Save Window to File môû ra.+ Trong oâ Save in choïn thö muïc ñeå löu taäp tin aûnh, ñaët teân taäp tin aûnh trong oâ

File name. OÂ Save as Type cho pheùp choïn ñònh daïng aûnh ñeå löu.+ Choïn xong caùc thieát laäp treân roài nhaán nuùt Save thì ta seõ coù moät taäp tin aûnh cuûa

cöûa soå Layout.- Coù theå môû nhieàu cöûa soå

Trình baøy vaø taïo nhieàu trangtrình baøy trong moät phieânlaøm vieäc treân MapInfo. Khitaïo nhieàu cöûa soå Layout thìtieâu ñeà cöûa soå Layout ñöôïcñaùnh soá ñeå deã phaân bieät, víduï nhö Layout:1, Layout: 2,...

Hình XI.13. Hoäp thoaïi Page Setup.

Hình XI.14. Hoäp thoaïi Save Window As cho pheùplöu moät cöûa soå thaønh moät taäp tin aûnh.


Trang 143


CHÖÔNG XII. CHOÏN VAØ TÌM KIEÁM THOÂNG TIN TREÂN BAÛN ÑOÀ SOÁ

Trong caùc chöông tröôùc, chuùng ta ñaõ xem xeùt qua moät soá öùng duïng cuûa baûn ñoà soátrong MapInfo, nhö vieäc taïo baûn ñoà, xem thoâng tin, trình baøy baûn ñoà,v.v. Trong chöôngnaøy chuùng ta seõ xem xeùt chöùc naêng tìm kieám thoâng cuûa baûn ñoà soá trong MapInfo. Khaûnaêng tìm kieám vaø phaân tích thoâng tin laø moät trong nhöõng ñieåm maïnh cuûa baûn ñoà soá.Chính phaàn naøy laø öu theá raát lôùn cuûa baûn ñoà soá so vôùi baûn ñoà giaáy thöôøng.

XII.1. CHOÏN THOÂNG TIN

Caùc leänh choïn trong MapInfo naèm trong menu chính Query.

XII.1.1. Leänh Select (Choïn)

Select laø leänh choïn cuûa MapInfo.

Khi choïn Query > Select, hoäp thoaïi Select seõ môû ra (hình XII.1). Hoäp thoaïi bao goàmcaùc noäi dung nhö sau:

- Select Records from Table: teân baûng caàn choïn döõ lieäu. Neáu choïn muõi teân thaû xuoángtrong haøng naøy thì MapInfo seõ lieät keâ danh saùch caùc baûng ñang môû cuûa MapInfo.

Hình XII.1. Naïp bieåu thöùc choïn trong hoäp thoaïi Select.


Trang 144


Ta phaûi choïn teân baûng mình muoán laáy döõ lieäu ra. Neáu ta ñaõ thöïc hieän pheùp choïntröôùc ñoù thì phaàn naøy lieät keâ caû caùc pheùp choïn ñoù ôû daïng queryn.

- that Satisfy: hoäp thoaïi naøy cho pheùp ta ñöa ra tieâu chuaån ñeå thöïc hieän pheùp choïn.Tieâu chuaån thöïc hieän pheùp choïn ñöôïc theå hieän baèng Bieåu thöùc. Ta coù theå söû duïngnuùt Assist ñeå taïo bieåu thöùc.

- Store Results in Table: oâ naøy cho MapInfo bieát teân baûng chöùa keát quaû tìm ñöôïc. Maëcñònh laø tuyø choïn Selection. Neáu giöõ nguyeân tuyø choïn naøy thì pheùp choïn seõ taïo rangmoät baûng ñöôïc ñaët teân maëc ñònh laø Queryn, trong ñoù n laø moät con soá. Neáu ta thöïchieän pheùp choïn laàn ñaàu tieân keå töø khi khôûi ñoäng MapInfo thì n = 1, neáu ta thöïc hieänleänh Select naøy laàn thöù hai thì n = 2,... Neáu ta thay Selection baèng moät teân naøo ñoùthì baûng taïo thaønh seõ coù teân do ta ñaët trong haøng naøy.

- Sort Results by Column: haøng naøy cho pheùp ta saép thöù töï keát quaû choïn theo moät coätnaøo ñoù trong baûng.

- Load Template/Save Template: Bieåu thöùc choïn sau khi ñöôïc thöïc hieän xong tronghoäp thoaïi naøy coù theå ñöôïc löu laïi baèng leänh Save Template vaø laàn sau khi muoánthöïc hieän laïi pheùp choïn naøy ta khoâng phaûi goõ laïi maø coù theå duøng leänh LoadTemplate ñeå goïi pheùp choïn ñoù ra.

Löu yù raèng trong pheùp choïn khi goõ con soá, khoâng ñöôïc goõ vaøo daáu phaân caùch haøngnghìn. Ví duï neáu ta goõ 20000 laø ñuùng nhöng neáu ta goõ 20,000 laø sai.

Ta seõ xem xeùt moät soá ví duï cuûa leänh naøy.

Ñeå ví duï ta seõ söû duïng baûng cac_tinh. Khôûi ñoäng MapInfo, môû baûng cac_tinh ra.Trong baûng naøy coù theâm hai tröôøng nöõa laø dien_tich vaø dan_so trong chöông.

Ví duï 1: Pheùp choïn ñôn giaûnGiaû söû ta muoán choïn ra taát caû caùc tænh coù dieän tích nhoû hôn 5000 km vuoâng. Caùch

laøm nhö sau:+ Choïn Query > Select; hoäp thoaïi Select môû ra.+ Trong Select Records from Table ta choïn baûng caùc_tinh+ Nhaép chuoät vaøo hoäp that Satisfy roài choïn nuùt Assist; Hoäp thoaïi Expression môû ra+ Baám chuoät traùi vaøo nuùt muõi teân thaû xuoáng trong oâ Column choïn tröôøng dien_tich.+ Baám chuoät traùi vaøo oâ Operators choïn daáu nhoû hôn (<).+ Di chuyeån chuoät trôû laïi hoäp that Satisfy vaø goõ vaøo sau daáu nhoû hôn con soá 5000.

Coù theå choïn nuùt Verify ñeå kieåm tra bieåu thöùc (khoâng baét buoäc). Neáu hoäp thoaïiMapInfo hieän ra doøng thoâng baùo “Syntax is correct” (cuù phaùp ñuùng) thì coù nghóalaø ta ñaõ goõ ñuùng cuù phaùp bieåu thöùc. Löu yù raèng cuù phaùp ñuùng khoâng coù nghóalaø pheùp choïn ñöa ra keát quaû ñuùng. Keát quaû ñuùng hay sai phuï thuoäc vaøo bieåuthöùc ta naïp vaøo ñuùng hay sai.

+ Laøm xong choïn OK ñeå quay laïi hoäp thoaïi Select.+ Trong haøng Store Results in Table ta coù theå goõ tieâu ñeà choïn keát quaû, ví duï ta goõ

“dt_nho_hon_5000”; löu yù raèng teân trong oâ naøy khoâng ñöôïc coù khoaûngtraéng, neáu ta goõ khoaûng traéng MapInfo seõ töï ñoäng thay noù thaønh gaïch noái vaøhieån thò doøng thoâng baùo “Table name has been changed to a valid indentifier.”


Trang 145


+ Ta coù theå xeáp thöù töï keát quaû baèng haøng Sort Results by Column, ví duï ta choïnlaø tröôøng ten.

+ Ñaùnh daáu choïn vaøo oâ Browse results.+ Choïn OK.

Trong vaøi giaây ta seõ thaáy hieän ra danh saùch caùc tænh coù dieän tích nhoû hôn 5000 kmvuoâng, ñoàng thôøi caùc tænh ñoù cuõng ñöôïc choïn treân cöûa soå baûn ñoà.

Töông töï nhö vaäy ta coù theå söû duïng caùc toaùn töû, haèng soá,... ñeå thöïc hieän pheùp choïnñôn giaûn nhö treân.

Ví duï 2: Pheùp choïn phöùc taïp hôn

Ví duï ta muoán choïn caùc tænh coù dieän tích nhoû hôn 5000 km vuoâng vaø coù daân soá lôùnhôn 800 nghìn ngöôøi. Caùch laøm hoaøn toaøn töông töï nhö treân chæ coù ñieàu bieåu thöùc trongoâ that Satisfy seõ laø “dien_tich < 5000 And dan_so > 800” (ñôn vò tính trongcoät daân soá laø nghìn ngöôøi), xem hình XII.2.

Ví duï 3: pheùp choïn söû duïng caùc keát quaû tính toaùn töø caùc coät khaùc nhau

Giaû söû ta muoán choïn caùc tænh coù maät ñoä daân soá nhoû hôn 150 ngöôøi/km vuoâng. Tabieát raèng maät ñoä seõ baèng soá daân chia cho dieän tích. Vì vaäy ta seõ söû duïng hai tröôøngdan_so vaø dien_tich ñeå thöïc hieän pheùp choïn naøy.

Bieåu thöùc ñeå thöïc hieän pheùp choïn naøy ñöôïc goõ vaøo oâ that Satisfy seõ laø:

Hình XII.2. Choïn vaät theå theo tieâu chuaån töø nhieàu tröôøng (Select).

Hình XII.3. Choïn vaät theå theo tieâu chuaån tính toaùn töø caùc tröôøng khaùc nhau.


Trang 146


“(dan_so*1000/dien_tich)<150”. Giaù trò trong coät daân soá phaûi nhaân cho1000 vì ñôn vò tính daân soá trong coät ñoù laø 1000 ngöôøi. Hoäp thoaïi Select seõ coù noäi dungnhö treân hình XII.3.

XII.1.2. Leänh SQL Select

Ta ñaõ thaáy raèng trong phaàn Select ta coù theå thöïc hieän pheùp choïn caùc döõ lieäu töøbaûng MapInfo tuyø theo caùc yeâu caàu trích xuaát thoâng tin töø moät baûng lôùn. Caùc tieâuchuaån choïn ñöôïc theå hieän trong bieåu thöùc. Tuy nhieân leänh Select vaãn coù moät soá haïncheá, ví duï nhö ta chæ coù theå choïn döõ lieäu döïa theo caùc tieâu chuaån choïn töø moät baûngmaø thoâi. Giaû söû muoán choïn döõ lieäu töø moät baûng nhöng caên cöù theo tieâu chuaån choïn töødöõ lieäu cuûa moät baûng khaùc. Trong tröôøng hôïp ñoù ta phaûi söû duïng SQL Select.

SQL laø chöõ vieát taét cuûa Structured Query Language (ngoân ngöõ truy vaán coù caáu truùc).SQL thöïc chaát laø moät caùch truy xuaát döõ lieäu ñoäc laäp coù töø laâu trong caùc cô sôû döõ lieäukhaùc, tröôùc khi MapInfo xuaát hieän. Pheùp choïn SQL laø moät pheùp choïn duøng ñeå truy xuaátnhöõng thoâng tin caên cöù theo nhöõng tieâu chuaån choïn “cao caáp” hôn leänh Select. Baûnchaát SQL thöïc ra cuõng laø moät ngoân ngöõ truy vaán phöùc taïp. Trong phaàn naøy ta seõ xemxeùt nhöõng tính chaát cuûa leänh SQL Select trong MapInfo.

Leänh SQL Select trong MapInfo coù caùc ñaëc ñieåm chính sau:

- Coù theå choïn döõ lieäu theo tröôøng.

- Coù theå söû duïng bieåu thöùc ñeå taïo ra moät coät khaùc.

- Trong moät pheùp choïn SQL coù theå söû duïng nhieàu baûng khaùc nhau.

- Döõ lieäu truy xuaát ñöôïc coù theå ñöôïc goäp nhoùm laïi tuyø theo moät hay nhieàu thuoäc tínhchung naøo ñoù.

- Caùc toaùn töû ñòa lyù cuõng coù theå ñöôïc söû duïng ñeå thöïc hieän phaân tích theo khoâng gianñòa lyù giöõa caùc lôùp khaùc nhau.

Vieäc söû duïng leänh Select ñaõ ña daïng thì vieäc söû duïng SQL Select coøn ña daïng vaøphöùc taïp hôn. Thöïc chaát khi söû duïng caùc leänh naøy chuùng ta caàn naém vöõng caùc kieánthöùc cô baûn veà toaùn hoïc vaø bieát caùch phaân tích baøi toaùn döõ lieäu caàn giaûi quyeát, ñöa lôøigiaûi vaøo MapInfo thoâng qua nhöõng leänh treân chæ laø phaàn hình thöùc.

Trong phaàn naøy, khoâng theå ñöa ra baát cöù moät phöông phaùp toång quaùt naøo chonhöõng leänh naøy vì vieäc söû duïng chuùng phuï thuoäc vaøo töøng tröôøng hôïp phaân tích döõlieäu.

Tröôùc heát ta seõ xem xeùt noäi dung cuûa leänh naøy. Khi choïn Query > SQL Select, hoäpthoaïi SQL Select hieän ra. Hoäp thoaïi naøy thoaït nhìn coù veû phöùc taïp. Tuy nhieân vieäc naïpcaùc tieâu chuaån choïn vaøo caùc oâ khoâng phöùc taïp laém bôûi vì haàu heát caùc muïc ñeàu laø tuyøchoïn. Ví duï neáu ta khoâng muoán taïo ra toång phuï (sub-totals) thì haõy boû troáng oâ GroupBy Columns. Hoäp thoaïi naøy bao goàm caùc noäi dung sau:

- Select Columns (Choïn caùc coät): cho MapInfo bieát nhöõng coät naøo seõ ñöôïc ñöa vaøobaûng keát quaû. Theo maëc ñònh tröôøng naøy coù moät daáu sao (*). Daáu sao naøy choMapInfo bieát raèng caàn ñöa taát caû caùc coät trong baûng caàn choïn vaøo baûng keát quaû.Neáu ta muoán baûng keát quaû chæ coù moät soá coät naøo ñoù trong baûng caàn choïn, haõy thaytheá daáu sao baèng danh saùch teân caùc tröôøng ta muoán ñöa vaøo baûng keát quaû, teân caùctröôøng caùch nhau bôûi daáu phaåy. Ví duï, khi thöïc hieän leänh SQL Select trong baûng


Trang 147


cac_tinh, ta chæ muoán ñöa vaøo baûng keát quaû hai tröôøng laø teân tænh vaø daân soá chaúnghaïn, thì trong oâ naøy ta seõ goõ nhö sau:

Select Columns: Ten, dan_so

- From Tables (töø caùc baûng naøo): tröôøng naøy cho MapInfo bieát phaûi tìm döõ lieäu töø (caùc)baûng naøo. Ta phaûi naïp teân cuûa ít nhaát moät baûng vaøo oâ naøy. Neáu ta muoán MapInfotìm kieám döõ lieäu treân hai hay nhieàu baûng, lieät keâ caùc baûng ñoù trong oâ naøy, teân caùcbaûng caùch nhau bôûi daáu phaåy. Neáu ta ñöa teân hay hai nhieàu baûng vaøo oâ naøy thìtrong oâ Where Condition ta phaûi cho MapInfo bieát caùch keát hôïp caùc baûng naøy vôùinhau nhö theá naøo. Neáu ta naïp teân hai baûng vaøo oâ From Tables, MapInfo seõ töï ñoängtính toaùn ñeå laäp bieåu thöùc trong oâ Where Condition. Tuy nhieân neáu ta söû duïng babaûng hay nhieàu hôn, ta phaûi töï ñieàu chænh laïi bieåu thöùc trong oâ Where Condition.Khi thöïc hieän pheùp phoái hôïp nhieàu baûng, taát caû caùc baûng ñeàu phaûi laø baûng nguyeânthuyû cuûa MapInfo. Ta khoâng theå söû duïng moät baûng keát quaû töø moät pheùp choïn tröôùcñoù (ví duï ta khoâng theå söû duïng Query1 ñeå laøm baûng phaân tích).

- Where Condition (ñieàu kieän): OÂ naøy ñöôïc söû duïng cho nhieàu muïc ñích khaùc nhau,tuyø thuoäc vaøo baûn chaát pheùp choïn ta thöïc hieän. Khi ta thöïc hieän pheùp choïn treân moätbaûng duy nhaát, oâ naøy laø oâ tuyø choïn. Neáu ta thöïc hieän pheùp choïn treân hai baûng haynhieàu hôn, ta phaûi ñöa bieåu thöùc vaøo oâ naøy, vaø bieåu thöùc ñoù phaûi cho MapInfo bieátcaùch keát hôïp hai baûng vôùi nhau nhö theá naøo. Neáu muoán, ta coù theå ñöa tieâu chuaånloïc döõ lieäu trong oâ Where Condition. Ñeå laøm ñieàu naøy caàn ñöa vaøo moât bieåu thöùcluaân lyù (logical expression) maø keát quaû laø ñuùng hay sai (true/false). Ví duï khi choïndöõ lieäu trong baûng cac_tinh, ta chæ muoán choïn nhöõng baûn ghi (haøng) naøo coù daân soálôùn hôn 500 nghìn ngöôøi thì trong meänh ñeà Where Condition ta seõ goõ nhö sau:

Where Condition: dan_so > 500

(ñôn vò tính trong coät naøy laø 1000 ngöôøi)

Khi goõ caùc con soá trong Where Condition, khoâng ñöôïc goõ daáu phaåy (daáu phaân caùchhaøng nghìn maëc ñònh trong heä Anh - Myõ).

- Group By Columns (Goäp nhoùm theo coät): OÂ naøy cho pheùp ta tính toång phuï trongbaûng keát quaû. Neáu ta ñöa vaøo oâ naøy teân cuûa moät tröôøng (hoaëc danh saùch teân caùctröôøng caùch nhau bôûi daáu phaåy), MapInfo seõ tính toång phuï cuûa baûng keát quaû vaø chæhieån thò caùc toång phuï chöù khoâng hieån thò töøng haøng ñöôïc choïn. Tính toång phuï laømoät giai ñoaïn goàm hai böôùc:

1. Naïp teân (caùc) coät trong oâ Group By Column.

2. Naïp laïi teân (caùc) coät ñoù vaø caùc toaùn töû toång hôïp soá lieäu (ví duï nhö Sum (toång)haøy Count (ñeám)) trong oâ Select Columns.

OÂ Group By Column laø tuyø choïn. Neáu ta boû troáng oâ naøy (maëc ñònh) thì MapInfo seõkhoâng tính toång phuï.

- Order By Columns (Saép thöù töï): OÂ naøy cho pheùp ta saép thöù töï baûng keát quaû. Neáu tanaïp vaøo teân moät coät (hoaëc nhieàu coät, teân coät caùch nhau bôûi daáu phaåy) vaøo oâ OrderBy Column, MapInfo seõ xeáp thöù töï caùc haøng trong baûng keát quaû. Theo maëc ñònh,MapInfo xeáp thöù töï caùc haøng theo chieàu xuoâi (coù nghóa laø A ñöùng treân B vaø soá nhoûñöùng treân soá lôùn). Neáu muoán xeáp thöù töï theo chieàu ngöôïc laïi, ta goõ chöõ “Desc”(vieát taét cuûa chöõ descending - saép thöù thöï ngöôïc) sau teân coät. Ví duï:


Trang 148


Order By Columns: dan_so desc

OÂ Order By Column laø oâ tuyø choïn. Neáu ta boû troáng oâ naøy, baûng keát quaû seõ khoângñöôïc saép thöù töï.

- Into Table Named (Vaøo baûng coù teân laø): OÂ naøy cho pheùp ta ñaët teân cho baûng keátquaû. Theo maëc ñònh baûng keát quaû coù teân laø Selection. Neáu ta muoán ñaët cho baûngkeát quaû moät teân khaùc, haõy goõ teân ñoù vaøo oâ Into Table Named. Teân naïp vaøo oâ naøykhoâng ñöôïc truøng teân vôùi caùc baûng ñang môû.

Neáu ta söû duïng leänh SQL thöôøng xuyeân trong moät phieân laøm vieäc vaø neáu ñeåSelection laø teân cuûa baûng keát quaû thì sau cuøng ta seõ coù raát nhieàu baûng keát quaû ñöôïcmôû ra (ví duï Query1, Query2, Query3,...). Nhöõng baûng coù daïng Queryn naøy khoâng coùhaïi gì caû tuy nhieân moät soá ngöôøi chæ ñôn giaûn laø khoâng thích nhieàu baûng ñöôïc môû ra.Neáu muoán traùnh khoâng cho moät soá löôïng lôùn nhöõng baûng Queryn ñöôïc môû ra, haõy naïpmoät teân khaùc vaøo oâ Into Table Named. Ví duï neáu ta ñaët teân trong oâ naøy laøKet_qua_chon:

Into Table Named: Ket_qua_chon

thì moãi pheùp choïn SQL Select tieáp theo seõ söû duïng teân treân laøm baûng keát quaû. Baèngcaùch naøy ta chæ phaûi laøm vieäc vôùi moät baûng keát quaû duy nhaát (teân laø Ket_qua_chon),baát keå ta thöïc hieän bao nhieâu laàn leänh SQL Select.- Browse Results: (Hieån thò keát quaû): Neáu oâ Browse Results ñöôïc ñaùnh daáu choïn,

MapInfo seõ hieån thò keát quaû trong cöûa soå Browser.Söû duïng caùc danh saùch thaû xuoáng: Beân phaûi hoäp thoaïi SQL Select coù 5 danh saùch

thaû xuoáng: Tables, Columns, Operators, Aggregates vaø Functions. Caùc danh saùch thaûxuoáng naøy (môû caùc danh saùch ra baèng nuùt thaû xuoáng ) cho pheùp ta ñieàn thoâng tinvaøo hoäp thoaïi SQL Select baèng caùch nhaép chuoät vaø choïn thay vì phaûi goõ leänh. Noùi caùchkhaùc caùc danh saùch thaû xuoáng naøy laø caùch laøm taét giuùp ta haïn cheá vieäc phaûi goõ leänh.Ví duï neáu ta muoán naïp teân moät baûng vaøo oâ From Tables, ta coù theå thöïc hieän baèng caùchnhaép chuoät vaø choïn.

- Save Template: Löu nhöõng gì ta ñaõ naïp trong hoäp thoaïi SQL Select thaønh pheùp choïnmaãu (Query Templates)

- Load Template: Môû moät pheùp choïn maãu ñaõ ñöôïc löu tröôùc ñoù.

Ñeå laäp ñöôïc bieåu thöùc ñuùng ñaén, ta caàn naém vöõng caùc toaùn töû, caùc töø khoaù cuõngnhö caùc haøm soá trong MapInfo. Xem theâm trong Chöông XVIII, Haøm soá.

XII.1.3. Moät soá ví duï cuûa leänh SQL Select

Ta seõ xem xeùt “söùc maïnh” cuûa leänh naøy thoâng qua moät soá ví duï.

Ví duï 1: Haõy choïn caùc ñieåm daân cö naèm trong tænh Laøo Cai

Phaân tích: ta thaáy raèng caùch ñieåm daân cö naèm trong lôùp thanh_pho coøn tænh LaøoCai naèm trong lôùp cac_tinh. Nhö vaäy pheùp choïn naøy söû duïng thoâng tin töø hai tænh, keátquaû choïn trong lôùp cac_tinh. Ta thöïc hieän pheùp choïn naøy baèng SQL Select nhö sau(hình XII.4):


Trang 149


- OÂ Select column: giöõ nguyeân daáu hoa thò (*), töùc choïn taát caû caùc coät.

- From table: thanh_pho

- Where Condition: obj within (select obj from cac_tinh wherecac_tinh.ten = "Laöùo Cai")

- Order by Columns: saép thöù töï theo coät ten.

Ví duï 2: Choïn nhöõng thaønh phoá trong caùc tænh coù dieän tích döôùi 2000 km2.

Phaân tích: caùc thaønh phoá - thò xaõ laø nhöõng ñieåm daân cö naèm trong lôùp thanh_pho,coøn caùc tænh naèm trong lôùp cac_tinh. Trong lôùp naøy giaû söû ta khoâng coù coät dieän tích,tuy nhieân ta vaãn coù theå thöïc hieän pheùp choïn naøy döïa treân tieâu chuaån dieän tích baèng

caùch söû duïng haøm soá ñeå laáy dieän tích töøvaät theå vuøng (caùc tænh) tröïc tieáp töø

baûn ñoà. Hoäp thoaïi SQL Select coùtheå troâng nhö treân hình XII.5.

- Select Column: *

- From Table: thanh_pho

- Where condition: objwithin any(select obj

from cac_tinh where

Hình XII.4. Hoäp thoaïi SQL Select ñeå choïn (caùc) vaät theå töø moätlôùp theo tieâu chuaån töø moät lôùp khaùc.


Trang 150


area(obj,"sq km") < 2000)

Ví duï 3: Choïn taát caû nhöõng tænh coù soâng chaûy qua

Phaân tích: Caùc tænh naèm trong lôùp cac_tinh, caùc con soâng naèm trong lôùp song. Pheùpchoïn naøy traû veà keát quaû laø caùc haøng thuoäc lôùp caùc tænh nhöng coù tham chieáu ñòa lyù vôùi

caùc vaät theå trong lôùp song. Hoäp thoaïi SQL Select troâng gioáng nhö treân hình XII.6.

- From Table: cac_tinh,song

- Where Condition: song.Obj Intersects cac_tinh.Obj

Ví duï 4: Choïn nhöõng tænh coù soâng chaûy qua vaø chieàu daøi soâng nhoû hôn 50 km.

- From table: cac_tinh

- Where Condition: obj Intersects any(select obj from song whereObjectLen(obj, "km")<50)

Trong pheùp choïn naøy, nhöõng tænh naøo coù töø hai con soâng chaûy qua trôû leân maø coùmoät con soâng coù chieàu daøi nhoû hôn 50 km thì tænh ñoù cuõng ñöôïc choïn.

XII.1.4. Löu pheùp choïn

Hình XII.5. Choïn vaät theå kieåu ñieåm theo tieâu chuaån töøvaät theå kieåu vuøng (SQL Select).


Trang 151


Nhö ñaõ trình baøy ôû phaàn treân, khi thöïc hieän pheùp choïn baèng leänh Select hay SQLSelect, MapInfo luoân löu giöõ nhöõng pheùp choïn ñoù trong suoát moät phieân laøm vieäc tröø khita ñoùng baûng coù chöùa caùc vaät theå/baûn ghi trong pheùp choïn. Neáu ta khoâng ñaët teân chopheùp choïn trong oâ Store Results in Table (leänh Select) hay into Table Named (leänhSQL Select) maø giöõ nguyeân teân maëc ñònh laø Selection thì MapInfo seõ töï ñoäng ñaët teâncho caùc pheùp choïn theo thöù töï laø Query1, Query2,...Khi thöïc hieän caùc chænh söûa treâncöûa soå baûn ñoà nhö caùc leänh Combine, Split, ... MapInfo cuõng töï ñoäng löu laïi caùc vaättheå/baûn ghi coù lieân quan ñeán caùc leänh treân thaønh caùc teân laø Query nhö vaäy. Neáu tathöïc hieän nhieàu laàn caùc leänh chænh söûa baûn ñoà baûn ñoà nhö treân trong moät phieân laømvieäc, MapInfo seõ ghi nhôù moät danh saùch raát daøi caùc query nhö vaäy vaø laøm cho maùytính chaïy chaäm. Vì vaäy ñeå giaûi phoùng caùc Query naøy, ta neân thöïc hieän leänh File > CloseTable vaø choïn taát caû caùc Query ñoù ñeå ñoùng chuùng laïi seõ laøm maùy tính chaïy nhanh hôn.Ñoái vôùi nhöõng pheùp choïn coù yù nghóa ñoái vôùi coâng vieäc, ta neân ñaët teân cho chuùng thayvì ñeå teân maëc ñònh laø Selection. Ngoaøi ra neáu ta coù yù ñònh söû duïng caùc pheùp choïn naøoñoù nhieàu laàn, neân löu chuùng laïi.

Caû hai pheùp choïn Select vaø SQL Select ñeàu coù theå ñöôïc löu laïi ñeå söû duïng saunaøy. Khi löu moät pheùp choïn, MapInfo chæ löu thoâng tin veà caùc baûn ghi trong moät pheùp

choïn ñoù töø baûng naøo, döõ lieäu thöïc chaát vaãnnaèm trong baûng chính. Laàn sau neáu môûpheùp choïn ñaõ ñöôïc löu ra, thì döõ lieäu trongbaûng chính seõ ñöôïc naïp ñoàng thôøi phaànchoïn seõ ñöôïc hieån thò. Moät pheùp choïn khi

ñöôïc löu seõ bao goàm hai taäp tin, moät taäp tin

Hình XII.6. Choïn vaät theå trong moät baûng theo tieâu chuaån giao nhauvôùi vaät theå trong moät lôùp khaùc (SQL Select).


Trang 152


.tab vaø moät taäp tin coù ñuoâi môû roäng laø .QRY. Taäp tin .QRY chöùa thoâng tin veà pheùp choïntöø baûng naøo vaø bao goàm nhöõng baûn ghi naøo. Caùch laøm: sau khi ñaõ thöïc hieän pheùpchoïn, treân menu chính choïn File > Save Query; hoäp thoaïi Save Query As Table môû ra;ñaët teân cho pheùp choïn trong oâ File name roài nhaán nuùt Save.

Sau khi löu moät pheùp choïn maø ta di chuyeån baûng goác sang moät thö muïc khaùc thìkhi thöïc hieän leänh File > Open Table ñeå môû baûng ñoù ra, MapInfo seõ hieån thò moät hoäpthoaïi coù teân Please Locate <teân baûng goác>.TAB (Tìm thö muïc chöùa baûng goác). Ta phaûichoïn trong oâ Look in cuûa hoäp thoaïi naøy thö muïc môùi cuûa baûng goác thì MapInfo môùi môûñöôïc pheùp choïn ñoù. Neáu baûng goác bò xoaù ta khoâng theå môû ñöôïc pheùp choïn ñaõ ñöôïclöu ñoù.

XII.2. TÌM KIEÁM THOÂNG TIN

XII.2.1. Leänh Find (Tìm kieám)

Leänh naøy tìm kieám moät vaät theå treân cöûa soå baûn ñoà döïa theo döõ lieäu trong moättröôøng naøo ñoù cuûa baûng MapInfo. Leänh tìm kieám chæ coù theå thöïc hieän ñoái vôùi nhöõngtröôøng naøo ñöôïc ñaùnh daáu laø Indexed trong caáu truùc cuûa tröôøng. Xem theâm veà caáu truùccuûa baûng trong Chöông XVII. Khi tìm ra ñöôïc vaät theå treân cöûa soå baûn ñoà, MapInfo seõñaùnh daáu vaät theå ñoù baèng moät bieåu töôïng do ta chæ ñònh.

Khi chæ ñònh tìm kieám, neáu MapInfo tìm ra nhieàu vaät theå coù cuøng döõ lieäu do ta chæñònh thì noù seõ lieät keâ danh saùch taát caû nhöõng vaät theå coù cuøng tieâu chuaån tìm kieám ñoùcho ta choïn.

Caùch thöïc hieän leänh naøy nhö sau:

- Môû cöûa soå baûn ñoà coù baûng chöùa vaät theå caàn tìm kieám.

- Töø menu chính choïn Query > Find. Hoäp thoaïi Find môû ra (hình XII.7).

- Trong oâ Search Table ta choïn töø danh saùch nhöõng baûng ñang môû baûng naøo ta caàntìm kieám; trong oâ for Objects in Column ta chæ ñònh tìm kieám trong coät (tröôøng) naøo.

- Phaàn Optional cho pheùp ta tinh chænh pheùp choïn baèng moät baûng kieåu ranh giôùi (víduï nhö baûng caùc tænh) naøo ñoù, ñöôïc khai baùo trong oâ Refine Search with Table vaømoät tröôøng naøo ñoù cuûa baûng treân, khai baùo trong oâ using Boundary Name Column.Ñaây laø phaàn tuyø choïn, ta coù theå khoâng caàn khai baùo gì neáu khoâng muoán.

- Mark with Symbol: chæ ñònh cho MapInfo ñaùnh daáu vaät theå tìm ñöôïc baèng moät bieåutöôïng. Choïn kieåu bieåu töôïng baèng nuùt ñònh daïng bieåu töôïng.

- Nuùt Option cho pheùp ta thieát laäp moät soá tuyø choïn trong leänh tìm kieám, tuy nhieân phaànlôùn nhöõng tuyø choïn naøy lieân quan ñeán nhöõng baûng MapInfo coù ñòa chæ (Address), laøkieåu baûng ta ít khi coù ñieàu kieän söû duïng.

- Thieát laäp caùc tieâu chuaån tìm kieám xong choïn OK. Hoäp thoaïi Find chuyeån sang moätdaïng khaùc (hình XII.8).

- Trong oâ troáng phía treân cuøng hoäp thoaïi naøy hieän ra teân tröôøng maø ta choïn tìm kieám.Ta phaûi goõ giaù trò caàn tìm kieám vaøo trong oâ naøy.

- Naïp giaù trò caàn tìm kieám xong choïn OK.


Trang 153


Neáu MapInfo tìm ra moät vaät theå phuø hôïp thì cöûa soå naøy seõ ñoùng laïi ñoàng thôøi cöûasoå baûn ñoà seõ di chuyeån veà vuøng coù vaät theå ñöôïc tìm thaáy vaø vaät theå ñoù ñöôïc ñaùnh daáubaèng moät bieåu töôïng do ta chæ ñònh trong phaàn Mark with Symbol.

Bieåu töôïng ñaùnh daáu ñöôïc veõ trong lôùp Cosmetic cuûa cöûa soå baûn ñoà, vì vaäy noùkhoâng aûnh höôùng gì ñeán baûng cuûa ta.

Neáu tìm khoâng thaáy giaù trò naøotrong tröôøng ñöôïc chæ ñònh gioáng vôùigiaù trò do ta naïp vaøo thì hoäp thoaïi naøykhoâng ñoùng laïi maø noù hieän doøng thoângbaùo “Exact match not found” (khoângtìm thaáy giaù trò naøo khôùp) ñoàng thôøi oâtroáng phía döôùi lieät keâ danh saùch caùcgiaù trò döõ lieäu maø MapInfo cho raènggaàn gioáng vôùi giaù trò ta naïp vaøo ñeå chota choïn. Neáu ta tìm ñöôïc giaù trò ñuùngtrong danh saùch lieät keâ thì nhaép chuoätchoïn noù roài choïn OK. MapInfo seõ ñaùnhdaáu vaät theå ta choïn baèng thuû coâng ñoù.

Neáu tìm thaáy nhieàu vaät theå coùcuøng giaù trò vôùi giaù trò ta naïp vaøo hoäpthoaïi naøy hieän ra doøng thoâng baùo“Multiple Found” (tìm thaáy nhieàu vaättheå) ñoàng thôøi lieät keâ trong oâ döôùi taátcaû nhöõng vaät theå coù cuøng giaù trò ñoùcho ta choïn. Sau khi choïn xong tachoïn OK thì vaät theå ñöôïc choïn seõñöôïc ñaùnh daáu. Hình XII.8. Hoäp thoaïi Find, böôùc 2 -

naïp giaù trò caàn tìm.

Hình XII.7. Hoäp thoaïi Find, böôùc 1 - thieát laäptieâu chuaån tìm kieám.


Trang 154


Khi ñaõ thöïc hieän tìm kieám moät laàn baèng leänh naøy neáu laàn sau ta thöïc hieän leänh Findmoät laàn nöõa thì MapInfo seõ chuyeån ngay vaøo hoäp thoaïi treân hình X.8 vì MapInfo coinhö caùc thieát laäp tìm kieám luùc ñaàu laø maëc ñònh. Muoán chæ ñònh laïi baûng hay tröôøng khaùcñeå tìm kieám ta nhaép chuoät vaøo nuùt Respecify ñeå quay laïi hoäp thoaïi ñaàu tieân vaø thieát laäplaïi tieâu chuaån tìm kieám.

Veà öùng duïng, leänh naøy chæ coù ích khi ta tìm kieám moät thoâng tin naøo ñoù ñaëc thuø trongmoät cô sôû döõ lieäu lôùn, ví duï nhö tìm teân ngöôøi, teân ñöôøng, teân quaän, teân ñòa danh,...Leänh naøy khoâng neân ñöôïc söû duïng ñeå tìm nhöõng vaät theå theo thuoäc tính trong tröôøngdöõ lieäu lieäu vì ña phaàn caùc tröôøng hôïp seõ traû veà nhieàu giaù trò (thoâng baùo “MultipleFound”) vaø ta khoâng theå bieát ñöôïc neân choïn ñöôïc vaät theå naøo. Trong tröôøng hôïp tìmkieám theo thuoäc tính maø nhieàu vaät theå coù, ta phaûi söû duïng leänh Select hay SQL Select.

Löu yù raèng tieáng Vieät theo boä maõ VNI cuõng khoâng hieån thò ñuùng trong caùc oâ giaù tròtrong hoäp thoaïi naøy vì vaäy phaûi goõ tieáng Vieät raát caån thaän neáu ta tìm theo teân baèngtieáng Vieät. Ngoaøi ra khi tìm kieám khoâng ñöôïc, danh saùch ñeà nghò do MapInfo ñöa racuõng khoâng hieån thò tieáng Vieät ñuùng vì theá raát khoù nhìn.

Ta seõ xem xeùt moät ví duï cuûa leänh naøy.

- Môû baûng cac_tinh ra. Cöûa soå baûn ñoà baûng cac_tinh ñöôïc môû.

- Töø menu chính choïn Query > Find. Hoäp thoaïi Find ñaàu tieân môû ra.

- Trong oâ Search Table ta choïn baûng cac_tinh; trong oâ for Objects in Column ta choïntröôøng ten. (Löu yù danh saùch tröôøng chæ lieät keâ nhöõng tröôøng naøo coù ñaùnh daáuIndexed trong caáu truùc baûng).

- Nhaép chuoät vaøo nuùt chænh kieåu bieåutöôïng ñeå ñoåi ñaùnh daáu thaønh ngoâisao maøu ñoû.

- Choïn OK.

- Hoäp thoaïi Find thöù hai môû ra.

- Giaû söû ta muoán tìm tænh Ñaék Laék, taseõ goõ vaøo oâ ten chöõ Ñaék Laéc (chöõthöïc söï hieän ra trong oâ ñoù laø“eïaoäk Laoäc”). Giaû söû ta goõ saichöõ k thaønh chöõ c trong töø “Laék”thaønh “Laéc” (hình XII.9).

- Choïn OK.

MapInfo khoâng tìm ñöôïc töø gioángchính xaùc trong tröôøng ten, noù hieändoøng thoâng baùo “Exact match notfound” vaø lieät keâ ra moät danh saùchñeà nghò ñoàng thôøi ñaùnh daáu chöõmaø noù cho laø gaàn gioáng nhaát, töùcchöõ “eïaoäk Laoäk”. Trong ví duïnaøy ñaây laø chöõ MapInfo choïn ñuùngneân ta giöõ nguyeân vaø choïn OK ñeåkeát thuùc.

Hình XII.9. Caùc giaù trò gaàn ñuùng vôùi giaù tròcaàn tìm ñöôïc lieät keâ cho ta choïn.


Trang 155


MapInfo di chuyeån cöûa soå baûn ñoà veà tænh Ñaék Laék vaø ñaùnh daáu tænh ñoù baèngmoät bieåu töôïng hình ngoâi sao maøu ñoù taïi troïng taâm cuûa tænh Ñaék Laék.

Nhö ta thaáy, leänh naøy khoâng maáy tieän lôïi ñoái vôùi tieáng Vieät.

XII.2.2. Leänh Find Selection

Ñaây laø leänh cho pheùp ta tìm kieám vaät theå/baûn ghi ñang ñöôïc choïn.

Leänh naøy ñöôïc thöïc hieän baèng caùch töø menu chính choïn Query > Find Selection.Leänh Find Selection chæ söû duïng ñöôïc khi coù ít nhaát moät vaät theå treân cöûa soå baûn ñoà haymoät baûn ghi treân cöûa soå Browser, hoaëc moät baûn ghi treân cöûa soå bieåu ñoà ñöôïc choïn.Ñoái vôùi cöûa soå Bieåu ñoà, leänh naøy chæ coù taùc duïng neáu ta choïn baèng nuùt leänh GraphSelect.

Ta coù theå choïn moät hay nhieàu vaät theå treân cöûa soå Browser nhöng coù theå khoâng thaáy(caùc) vaät theå ñöôïc choïn treân cöûa soå baûn ñoà. Neáu sau khi choïn xong treân cöûa soåBrowser ta thöïc hieän leänh Query > Find Selection thì cöûa soå baûn ñoà coù chöùa baûng coùvaät theå ñang ñöôïc choïn seõ laäp töùc thay ñoåi ñeå hieån thò caùc vaät theå ñang ñöôïc choïn.

Töông töï nhö vaäy neáu ta choïn moät hay nhieàu vaät theå treân cöûa soå baûn ñoà hay cöûasoå Bieåu ñoà roài choïn Query > Find Selection thì cöûa soå Browser seõ nhaûy veà vò trí coù caùcbaûn ghi ñang ñöôïc choïn. Tröôøng hôïp tìm trong cöûa soå Browser neáu caùc baûn ghi ñöôïcchoïn caùch xa nhau thi cöûa soå chæ di chuyeån veà vaät theå ñaàu tieân maø thoâi. Ñeå thaáy heátcaùc vaät theå ñang ñöôïc choïn trong cöûa soå Browser ta thöïc hieän leänh Window > NewBrowser Window vaø trong oâ Browse Tables cuûa hoäp thoaïi Browse Table ta choïnSelection thì moät cöûa soå Browser môùi seõ môû ra lieät keâ nhöõng vaät theå ñang ñöôïc choïn.

Tuy nhieân, leänh naøy thöôøng coù lôïi khi ta thöïc hieän pheùp choïn caùc vaät theå hay baûnghi baèng bieåu thöùc töø leänh Select hay SQL Select. Khi thöïc hieän pheùp choïn xong tathöïc hieän leänh Query > Find Selection thì cöûa soå naøo ñang ñöôïc kích hoaït (baûn ñoà hayBrowser hay bieåu ñoà) seõ thay ñoåi ñeå cho ta thaáy caùc vaät theå/baûn ghi ñang ñöôïc choïn.


Trang 156


CHÖÔNG XIII. PHAÂN TÍCH BAÛN ÑOÀ BAÈNG LEÄNH CREATE THEMATIC MAP

XIII.1. TOÅNG QUAÙT

Trong caùc chöông tröôùc ta ñaõ xem xeùt sô boä caùch söû duïng leänh Create ThematicMap. Trong chöông naøy chuùng ta seõ xem xeùt chi tieát hôn leänh naøy. Nhö ñaõ trình baøy,Create Thematic Map noùi moät caùch noâm na laø caùch “toâ maøu” cho baûn ñoà theo döõ lieäucoù trong baûng cuûa lôùp baûn ñoà ñoù ñeå laøm noåi baät tính chaát cuûa döõ lieäu treân baûn ñoà vaøhoã trôï vieäc phaân tích döõ lieäu. Noùi caùch khaùc, leänh naøy cho pheùp ta phaân tích caùc döõlieäu lieân quan ñeán baûn ñoà, hay noùi caùch khaùc, laø leänh taïo baûn ñoà theo chuû ñeà. Leänhnaøy cuõng coù theå laáy döõ lieäu töø moät baûng khaùc hoaëc döõ lieäu töø moät tính toaùn ñeå xaâydöïng baûn ñoà chuû ñeà. Leänh taïo baûn ñoà chuû ñeà cho pheùp ta thaáy ñöôïc söï thay ñoåi cuûalöõ lieäu treân baûn ñoà.

XIII.1.1. Phöông phaùp

Tröôùc heát ta seõ tìm hieåu noäi dung cuûa leänh naøy. Leänh Create Thematic Map chæñöôïc kích hoaït khi coù moät cöûa soå baûn ñoà ñang ñöôïc kích hoaït.

Moät caùch toång quaùt, leänh Create Thematic View bao goàm 3 böôùc:

- Böôùc 1: choïn Map > Create Thematic Map, hoäp thoaïi Create Thematic Map - Step1 of 3 môû ra (hình XIII.1). Trong hoäp thoaïi naøy ta choïn Kieåu chuû ñeà vaø maãuñöôïc söû duïng ñeå taïo baûn ñoà chuû ñeà. Hoäp thoaïi naøy coù caùc noäi dung sau:

Coät Type: choïn kieåu baûn ñoà chuû ñeà. Coù 6 kieåu:

1- Ranges: Laäp baûn ñoà chuû ñeà theo caùc khoaûng giôùi haïn cuûa döõ lieäu. Caùc khoaûnggiôùi haïn ñöôïc toâ maøu khaùc nhau hay kieåu toâ maøu khaùc nhau. Baûn ñoà chuû ñeàtheo khoaûng giôùi haïn cho pheùp ta minh hoaï caùc döõ lieäu theo ñieåm, ñöôøng vaøvuøng. Chuùng ñöôïc söû duïng ñeå minh hoaï moái quan heä giöõa giaù trò döõ lieäu vaøvuøng ñòa lyù (ví duï nhö doanh soá baùn ra cuûa töøng khu vöïc, thu nhaäp bình quaânñaàu ngöôøi cuûa töøng khu vöïc) hoaëc ñeå bieåu thò thoâng tin kieåu tyû leä ví duï nhö maätñoä daân soá. Thoâng tin theo kieåu tyû leä coù theå ñöôïc bieåu thò baèng nhöõng hình thöùckhaùc khi ta choïn Expression trong böôùc 2 cuûa leänh Create Thematic Map. Caùchphaân chia döõ lieäu theo khoaûng giôùi haïn naøy coù nhieàu phöông phaùp khaùc nhau.Xem cuï theå caùc phöông phaùp phaân chia khoaûng giôùi haïn ôû phaàn /// cuûa chöôngnaøy.


Trang 157


2- Bar Charts: Giuùp hieån thò moät bieåu ñoà coät theo caùc bieán cuûa töøng baûn ghi trongbaûng. Bieåu ñoà coät ñöôïc söû duïng ñeå minh hoaï nhieàu bieán cuûa moät baûn ghi trongbaûn ñoà. Ta coù theå so saùnh kích thöôùc caùc coät trong moãi bieåu ñoà ñeå coù ñöôïcthoâng tin veà töøng baûn ghi trong döõ lieäu cuûa baûng, hoaëc coù theå so saùnh moät coätvôùi taát caû caùc bieåu ñoà coät ñeå coù nhaän ñònh veà moät bieán theo taát caû caùc baûn ghi,hoaëc so saùnh chieàu cao cuûa bieåu ñoà coät ñeå coù thoâng tin veà toaøn boä baûng. Ñeå

hieån thò giaù trò aâm trong moät bieåu ñoà coät, caùc coät coù giaù trò aâm ñöôïc veõ theochieàu ngöôïc laïi vôùi chieàu döông cuûa bieåu ñoà coät. Caùc giaù trò aâm khoâng ñöôïchieån thò trong caùc bieåu ñoà coät coäng doàn (stacked bar chart).

3- Pie Charts: Hieån thò bieåu ñoà daïng hình quaït. Bieåu ñoà hình quaït laø daïng bieåu ñoànhieàu bieán. Bieåu ñoà hình quaït ñöôïc söû duïng trong baûn ñoà ñeå phaân tích moät haynhieàu bieán cuøng moät luùc. Ta coù theå so saùnh kích thöôùc cuûa caùc hình reû quaïttrong moãi bieåu ñoà ñeå coù thoâng tin veà töøng baûn ghi trong baûng, hoaëc so saùnh moäthình reû quaït vôùi taát caû caùc bieåu ñoà hình quaït ñeå coù nhaän ñònh veà moät bieán naøoñoù theo taát caû caùc baûn ghi, hoaëc so saùnh ñöôøng kính cuûa caùc bieåu ñoà quaït ñeåcoù thoâng tin veà toaøn boä döõ lieäu cuûa baûng.

4- Graduated: Hieån thò moät bieåu töôïng cho moãi baûn ghi trong baûng, kích thöôùc cuûabieåu töôïng tyû leä tröïc tieáp vôùi giaù trò döõ lieäu. Moät baûn ñoà coù caùc bieåu töôïng ñöôïcphaân caáp hieån thò caùc ñieåm döõ lieäu theo caùc giaù trò soá cuûa chuùng. Kieåu phaâncaáp naøy höõu ích trong vieäc trình baøy caùc thoâng tin coù tính chaát ñònh löôïng, ví duï

Hình XIII.1. Hoäp thoaïi Create Thematic Map - Step 1 of 3.


Trang 158


nhö phaân haïng töø cao ñeán thaáp. Kích thöôùc cuûa caùc bieåu töôïng tyû leä vôùi caùc giaùtrò cuûa caùc ñieåm. Caùc ñieåm coù giaù trò trong baûng döõ lieäu lôùn hôn seõ ñöôïc hieånthò to hôn vaø ngöôïc laïi.

5- Dot Density: Hieån thò caùc giaù trò döõ lieäu thaønh caùc chaám treân baûn ñoà, moãi moätchaám töông ñöông vôùi moät con soá vaø toång soá chaám trong moät vuøng tyû leä vôùi giaùtrò döõ lieäu cuûa vuøng ñoù. Moät baûn ñoà theo kieåu maät ñoä ñieåm cho pheùp ta ñeámnhanh giaù trò döõ lieäu (ví duï nhö daân soá chaúng haïn). Moãi chaám töôïng tröng chomoät con soá laø boäi soá cuûa ñôn vò tính giaù trò. Con soá ñoù nhaân vôùi toång soá chaámñöôïc hieån thò trong moät vuøng seõ baèng vôùi giaù trò döõ lieäu cuûa vuøng ñoù.

6- Individual: “Toâ maøu” caùc baûn ghi theo caùc giaù trò döõ lieäu rieâng leû. Caùc maãu giaùtrò taïm kieåu rieâng leû thuoäc loaïi nhieàu bieán. Ta coù theå choïn “toâ maøu” cho ñieåm,ñöôøng hay vuøng. Moät baûn ñoà chuû ñeà veõ caùc vaät theå baûn ñoà theo töøng giaù tròrieâng leû coù ích khi ta muoán nhaán maïnh söï khaùc bieät giöõa töøng vaät theå (ñònh tính)chöù khoâng quan taâm ñeán thoâng tin coù tính chaát ñònh löôïng (ví duï caùc kieåu nhaøhaøng trong moät khu vöïc, caùc caáp phaân chia vuøng trong moät khu vöïc,...). Ñaây laøkieåu baûn ñoà chuû ñeà duy nhaát coù theå ñöôïc xaây döïng töø tröôøng döõ lieäu khoâng phaûikieåu soá (not numeric field).

7- Grid: Baûn ñoà theo kieåu löôùi (grid) hieån thò caùc döõ lieäu thaønh söï thay ñoåi maøu töøtöø treân toaøn baûn ñoà. Kieåu baûn ñoà theo chuû ñeà naøy ñöôïc xaây döïng baèng caùchnoäi suy caùc döõ lieäu ñieåm töø baûng döõ lieäu goác. Moät taäp tin daïng löôùi (grid file)ñöôïc taïo ra töø quaù trình noäi suy döõ lieäu vaø ñöôïc hieån thò thaønh moät aûnh queùttreân cöûa soå baûn ñoà. Ñaây laø kieåu baûn ñoà chuû ñeà duy nhaát taïo ra moät taäp tin môùivaø sau khi thoaùt MapInfo, laàn sau ta chæ caàn môû taäp tin môùi naøy laø coù theå nhìnthaáy baûn ñoà chuû ñeà ñöôïc taïo ra tröôùc ñoù, khoâng caàn phaûi thöïc hieän leänh File >Save Workspace nhö caùc kieåu khaùc.

Beân phaûi phaàn Type laø phaàn Template. ÖÙng vôùi moãi kieåu trong phaàn ñoù thì phaànTemplate coøn coù moät soá caùch khaùc nhau ñeå hieån thò baûn ñoà theo chuû ñeà, ñoù laø caùcmaãu ñaõ coù saün cho töøng kieåu. Tuyø theo yù muoán cuûa ngöôøi duøng muoán phaân tích thoângtin nhö theá naøo maø choïn kieåu cho thích hôïp. Phaàn beân phaûi laø phaàn Preview, hieån thòví duï cho töøng kieåu ñöôïc choïn trong phaàn Type vaø Template.

ÔÛ treân cuøng ta coù hai tuyø choïn laø Sort by Name vaø Sort by Time, cho pheùp ta saépthöù töï caùc maãu theo teân hay theo trình töï thôøi gian chuùng ñöôïc taïo thaønh.

Choïn xong hai muïc naøy ta choïn Next, hoäp thoaïi Create Thematic Map - Step 2 of3 môû ra.

- Böôùc 2: Choïn baûng muoán taïo baûn ñoà chuû ñeà vaø tröôøng ñeå laáy döõ lieäu laøm baûn ñoàchuû ñeà trong hoäp thoaïi Create Thematic Map - Step 2 of 3. Neáu ta ñaõ choïnmoät soá vaät theå treân baûn ñoà tröôùc ñoù, thì phaàn choïn (Selection) cuõng hieånthò cho pheùp ta choïn taïo baûn ñoà chuû ñeà theo phaàn choïn ñoù. Ta cuõng coùtheå taïo baûn ñoà chuû ñeà töø moät baûn ñoà taïo ra baèng leänh Query tröôùc ñoù.Trong phaàn choïn tröôøng ta coù theå duøng Expression ñeå taïo döõ lieäu môùi theocaùc döõ lieäu coù saün trong baûng thoâng qua Bieåu thöùc. Ta cuõng coù theå laáy döõlieäu töø moät baûng khaùc baèng caùch söû duïng tuyø choïn Join. Leänh naøy taïo ramoät coät taïm thôøi trong baûng caàn laøm baûn ñoà chuû ñeà vaø caäp nhaät döõ lieäu töøbaûng khaùc vaøo ñoù. Xem theâm trong Chöông XVII, Caäp nhaät coät.

Tuyø theo caùch ta choïn taïo baûn ñoà chuû ñeà maø coù theå coù moät hay nhieàu bieán.


Trang 159


Caùc phöông phaùp Bar Charts (Bieåu ñoà coät) vaø Pie Charts (Bieåu ñoà hìnhquaït) laø nhöõng phöông phaùp taïo baûn ñoà chuû ñeà theo nhieàu bieán. Caùcphöông phaùp coøn laïi laø phöông phaùp caên cöù treân moät bieán.

Trong tröôøng hôïp söû duïng phöông phaùp taïo baûn ñoà chuû ñeà theo moät bieán,ôû böôùc 2 ta coù theå ñaùnh daáu choïn vaøo oâ Ingnore Zeroes or Blanks ñeå boûñi nhöõng baûn ghi naøo coù giaù trò laø 0 (döõ lieäu kieåu soá) hay roãng (döõ lieäu kieåukyù töï) neáu muoán.

Trong tröôøng hôïp söû duïng phöông phaùp taïo baûn ñoà chuû ñeà theo nhieàu bieán(bieåu ñoà coät vaø bieåu ñoà hình quaït), ôû böôùc 2 ta phaûi choïn caùc tröôøng hoaëccaùc bieåu thöùc ta muoán söû duïng laøm bieán soá vaø lieät keâ chuùng theo thöù töïnaøo cho phuø hôïp nhaát vôùi phaân tích ta muoán laøm. Coù theå söû duïng toái ña 8bieán soá ñeå taïo moät baûn ñoà chuû ñeà theo phöông phaùp Bieåu ñoà coät hay hìnhquaït. Trong tröôøng hôïp naøy, chæ coù caùc tröôøng kieåu soá (Integer, SmallInteger, Decimal, Float) môùi hieån thò trong phaàn Fields from Table cho tachoïn ôû böôùc 2. Caùc nuùt Add vaø Remove cho pheùp ta theâm hay bôùt tröôøngtrong phaàn Fields for Pie/Bar Charts. Thöù töï cuûa caùc bieán trong quaù trìnhchoïn tröôøng ôû böôùc 2 cuõng chính laø thöù töï chuùng seõ ñöôïc hieån thò trongchuù giaûi. Khi taïo baûn ñoà chuû ñeà theo kieåu bieåu ñoà coät, thöù töï caùc bieán hieånthò trong chuù giaûi cuõng chính laø thöù töï caùc coät hieån thò trong baûn ñoà töø traùisang phaûi. Ñoái vôùi baûn ñoà chuû ñeà theo kieåu bieåu ñoà hình quaït, bieán ñaàutieân trong chuù giaûi töông öùng vôùi hình reû quaït baét ñaàu taïi goùc ñöôïc chæ ñònhtrong hoäp thoaïi Customize Pie Style. Ñeå hieån thò hoäp thoaïi naøy, choïn Stylestrong böôùc 3.

Khi ñieàu chænh xong choïn Next. Hoäp thoaïi Create Thematic Map - Step 3of 3 môû ra.

- Böôùc 3: Ñieàu chænh baûn ñoà chuû ñeà. Trong hoäp thoaïi Create Thematic Map - Step 3of 3, ta choïn kieåu “toâ maøu”, kieåu chöõ cho chuù giaûi, khoaûng giôùi haïn, soáböôùc phaân caáp, caùch saép thöù töï chuù giaûi,... (tuyø theo kieåu baûn ñoà chuû ñeàchoïn luùc ñaàu). Hai tuyø choïn Ascending (Saép thöù töï xuoâi) vaø Descending(Saép thöù töï ngöôïc) trong phaàn Legend Label Order cho pheùp ta choïn caùchxeáp thöù töï cho chuù giaûi. ÔÛ phaàn Template ta coù theå löu caùc thieát laäp thaønhmoät maãu ñeå söû duïng sau naøy. Tuyø theo kieåu baûn ñoà chuû ñeà ta caàn taïo maøôû böôùc 3 naøy coù theå coù caùc nuùt leänh khaùc nhau nhö Ranges, Styles,Settings. Ranges cho pheùp ñieàu chænh caùc khoaûng giôùi haïn trong moät baûnñoà chuû ñeà coù chia caùc khoaûng giôùi haïn. Nuùt leänh naøy chæ coù khi ta choïnkieåu baûn ñoà chuû ñeà trong böôùc 1 laø Ranges. Styles cho pheùp ta ñieàu chænhcaùc thuoäc tính veà kieåu nhö maøu saéc vaø kích thöôùc. Nuùt leänh naøy chæ coù ôûcaùc baûn ñoà chuû ñeà kieåu Ranges, Pie Charts, Bar Charts vaø Indvidual.Settings cho pheùp ta ñieàu chænh caùc thieát laäp veà kích thöôùc vaø soá löôïng treânmoät baûn ñoà kieåu Dot Density, ñieàu chænh caùc thieát laäp veà bieåu töôïng vaø giaùtrò trong moät baûn ñoà kieåu Graduated. Ñoái vôùi baûn ñoà chuû ñeà kieåu grid (löôùi),böôùc naøy coù nuùt Legend.

Sau khi hoaøn taát böôùc 3, baûn ñoà nguyeân thuyû luùc ñaàu seõ ñöôïc “toâ maøu” theo thieátlaäp cuûa ta trong 3 böôùc treân, ñoàng thôøi moät chuù giaûi cuõng ñöôïc taïo thaønh ñeå giaûi thíchcho caùch “toâ maøu” ñoù.

Leänh naøy khoâng thay ñoåi gì baûng MapInfo nguyeân thuyû (base table) luùc ñaàu, noù


Trang 160


chæ “phuû” leân lôùp baûn ñoà nguyeân thuyûmoät lôùp “voû” theo caùc thoâng soá trongbaûng döõ lieäu do ta thieát laäp. Neáu môûhoäp thoaïi Layer Control ra ta seõ thaáytreân lôùp ñöôïc taïo baûn ñoà chuû ñeà coù

theâm moät lôùp nöõa. Lôùp naøy hôi thuïtvaøo moät chuùt so vôùi caùc lôùp bình

thöôøng. Teân cuûa lôùp naøy laø teân phöôngphaùp taïo baûn ñoà chuû ñeà vaø döõ lieäu ñöôïc söû

duïng ñeå taïo baûn ñoà chuû ñeà. Ví duï neáu ta taïobaûn ñoà chuû ñeà theo phöông phaùp Ranges vaø

theo maät ñoä daân soá (tính töø tröôøng daân soá vaø dieäntích) thì teân cuûa lôùp chuû ñeà seõ laø Ranges by

dan_so*1000/dien_tich. Lôùp naøy luoân naèm treân lôùp goác,neáu ta di chuyeån lôùp baûn ñoà ñoù thì lôùp baûn ñoà chuû ñeà cuõng di chuyeån

theo. Caùch thöùc hieån thò baûn ñoà theo chuû ñeà naøy ñöôïc löu laïi baèng leänh File > SaveWorkspace; nhöõng thoâng tin veà lôùp “voû” ñöôïc löu laïi trong taäp tin workspace chöù khoângñöôïc löu trong baûng nguyeân thuyû cuûa moät lôùp. Caùc lôùp baûn ñoà ñöôïc söû duïng trongmoät baûn ñoà chuû ñeà ñöôïc löu trong workspace vaãn coù theå ñöôïc söû duïng ñeå taïo nhöõngbaûn ñoà chuû ñeà khaùc neáu muoán. Trong moät cöûa soå baûn ñoà ta coù theå taïo nhieàu baûn ñoàchuû ñeà töø moät baûng.

XIII.1.2. Chuù giaûi trong baûn ñoà

XIII.1.2.1. Chuù giaûi cuûa baûn ñoà chuû ñeà

Khi taïo xong moät baûn ñoà chuû ñeà thì moät chuù giaûi cho baûn ñoà chuû ñeà ñoàng thôøicuõng ñöôïc taïo thaønh. Tuyø theo loaïi baûn ñoà chuû ñeà ta xaây döïng maø chuù giaûi coù theåkhaùc nhau tuy nhieân chuù giaûi ñöôïc tao thaønh bao giôø cuõng goàm hai phaàn chính laø teâncuûa chuù giaûi vaø noäi dung chuù giaûi.

Teân cuûa chuù giaûi coù daïng <teân baûng> by/with <teân tröôøng>. Ví duï neáu nhö ta laømbaûn ñoà chuû ñeà cuûa baûng cac_tinh theo tröôøng dan_so (xem phaàn ví duï phía döôùi) chuùgiaûi seõ coù teân laø cac_tinh by dan_so. Phaàn noäi dung chuù giaûi phuï thuoäc vaøo phöôngphaùp laøm baûn ñoà chuû ñeà maø ta choïn.

Trong haàu heát caùc tröôøng hôïp, ñoái vôùi vieäc laøm baûn ñoà chuû ñeà döïa treân tieáng Vieätthì caùc chuù giaûi ñöôïc MapInfo laøm töï ñoäng ñeàu khoâng theå söû duïng ngay ñöôïc maø caànphaûi ñieàu chænh ít nhieàu. Ta coù theå ñieàu chænh chuù giaûi ngay trong böôùc 3 cuûa quaù trìnhlaøm baûn ñoà chuû ñeà hoaëc ta coù theå ñeå MapInfo laøm chuù giaûi töï ñoäng roài ñieàu chænh saucuõng ñöôïc.

Ñeå ñieàu chænh moät chuù giaûi ñöôïc taïo ra theo maëc ñònh, ta laøm nhö sau:

- Trong cöûa soå chuù giaûi, choïn coâng cuï choïn roài nhaép chuoät vaøo giöõa chuù giaûi caànñieàu chænh ñeå choïn noù.

- Töø menu chính choïn Legend > Properties. Hoäp thoaïi Modify Thematic Map seõ môûra. Hoäp thoaïi naøy hoaøn toaøn gioáng vôùi hoäp thoaïi Create Thematic Map - Step 3 of3 (ñaõ trình baøy ôû phaàn treân).

- Tuyø theo loaïi baûn ñoà chuû ñeà maø seõ coù caùc nuùt leänh khaùc nhau cho pheùp ta ñieàu


Trang 161


chænh töøng loaïi baûn ñoà chuû ñeà. Thöïc hieän caùc ñieàu chænh caàn thieát roài choïn OK ñeåkeát thuùc. Caùc nuùt leänh naøy seõ ñöôïc xem xeùt cuï theå trong töøng loaïi baûn ñoà chuû ñeàôû caùc ví duï trong phaàn sau cuûa chöông naøy.

XIII.1.2.2. Laøm chuù giaûi baèng leänh Create Legend

Coù nhieàu tröôøng hôïp ta khoâng caàn laøm baûn ñoà chuû ñeà maø nhieàu khi chæ muoán laømchuù giaûi cho baûn ñoà. Maëc duø caùc vaät theå treân baûn ñoà khi ñöôïc naïp döõ lieäu vaøo caùctröôøng thì ta coù theå söû duïng chöùc naêng laøm chuù giaûi cuûa leänh Create Thematic Mapñeå laøm chuù giaûi nhöng thöïc ra chöùc naêng cuûa leänh naøy laø phaântích döõ lieäu. Khi ta ñaõñieàu chænh caùc kieåu vaät theå treân baûn ñoà sao cho phuø hôïp vôùi thuoäc tính cuûa chuùng thìta coù theå laøm chuù giaûi tröïc tieáp treân caùc kieåu vaät theå (xem Chöông VI). Chöùc naêngnaøy coù theå thöïc hieän ñöôïc baèng leänh Create Legend. Ta ñaõ xem xeùt caùch söû duïngleänh naøy moät caùch sô löôïc ôû moät soá ví duï trong caùc chöông tröôùc. Phaàn naøy seõ thaûoluaän veà leänh naøy moät caùch chi tieát vaø heä thoáng hôn. Laøm chuù giaûi baèng leänh naøy bao

goàm 3 böôùc nhö sau:

Böôùc 1: Choïn baûng caàn laøm chuù giaûi

- Môû baûng caàn laøm chuù giaûi ra, kích hoaït cöûa soå baûn ñoà coù chöùa baûng ñoù.

- Töø menu chính choïn Map > Create Legend. Hoäp thoaïi Create Legend - Step 1 of 3môû ra (hình XIII.2). OÂ Legend Frame lieät keâ taát caû caùc baûng ñang môû trong cöûa soåñöôïc kích hoaït coù theå laøm chuù giaûi.

- Laàn löôït choïn nhöõng baûng khoâng caàn laøm chuù giaûi roài nhaán nuùt Remove ñeå loaïichuùng sang oâ Layers beân traùi, chæ giöõ laïi nhöõng baûng caàn laøm chuù giaûi.

- Coù theå thay ñoåi thöù töï cuûa chuù giaûi baèng caùch choïn teân moät baûng trong oâ LegendFrame roài nhaán nuùt Up hay Down ñeå di chuyeån noù leân hay xuoáng. Laøm xong choïn

Hình XIII.2. Hoäp thoaïi Create Legend - Step 1 of 3.


Trang 162


Next. Hoäp thoaïi Create Legend - Step 2 of 3 môû ra (hình XIII.3.).

Böôùc 2: Ñieàu chænh tieâu ñeà vaø kieåu chöõ cho chuù giaûi

Trong phaàn Legend Properties (thuoäc tính cuûa chuù giaûi) ta coù caùc phaàn sau:+ Ñaët teân cho cöûa soå chuù giaûi (neáu muoán) trong oâ Window Title.

+ Tuyø choïn Scroll cho pheùp hieån thò thanh cuoän ngang vaø ñöùng treân cöûa soå chuùgiaûi. Maëc ñònh tuyø choïn naøy ñöôïc baät leân.

+ Ñònh daïng trang chuù giaûi laø Portrait (ñöùng) hay Landscape (ngang).Phaàn Legend Frame Defaults (thuoäc tính cuûa khung chuù giaûi) goàm coù caùc noäi

dung sau:+ OÂ Title Pattern: cho pheùp goõ tieâu ñeà chuù giaûi trong oâ naøy vaø chænh kieåu chöõ baèng

nuùt chænh kieåu chöõ beân phaûi.

+ OÂ Subtitle Pattern: goõ tieâu ñeà phuï neáu muoán, chænh kieåu chöõ töông töï.+ OÂ Style Name Pattern: giaù trò maëc ñònh laø daáu phaàn traêm (%). Daáu phaàn traêm

töôïng tröng cho kieåu vaät theå ñöôïc laøm chuù giaûi. Ví duï neáu vaät theå ñöôïc laøm chuùgiaûi laø kieåu ñieåm thì chuù giaûi maëc ñònh laø “point”, kieåu ñöôøng laø “line”, kieåu vuønglaø “region”. Vaät theå kieåu kyù töï seõ khoâng ñöôïc laøm chuù giaûi.

+ OÂ Border Style cho pheùp veõ khung cho chuù giaûi. Maëc ñònh oâ naøy ñöôïc taét ñi.Neáu ñaùnh daáu choïn ta coù theå chænh ñöôøng vieàn cho khung chuù giaûi baèng nuùtchænh kieåu ñöôøng noåi leân khi oâ naøy ñöôïc ñaùnh daáu.



Trang 163


Ñieàu chænh caùc thieát laäp caàn thieát xong choïn Next. Hoäp thoaïi Create Legend -Step 3 of 3 môû ra (hình XIII.4).

Böôùc 3: Taïo noäi dung cho chuù giaûi

- Neáu ta choïn taïo chuù giaûi cho nhieàu lôùp trong böôùc 1 thì trong oâ Legend Frames seõhieån thò teân caùc lôùp ñöôïc choïn. Nhaép chuoät choïn teân lôùp naøo thì caùc thieát laäp cuûalôùp ñoù hieän ra trong caùc oâ beân phaûi. Ta coù theå ñieàu chænh caùc phaàn sau:+ OÂ Title: laø nôi goõ tieâu ñeà cho chuù giaûi cuûa lôùp ñöôïc choïn beân traùi. Teân maëc ñònh

cuûa tieâu ñeà chuù giaûi coù daïng <teân lôùp> Legend.+ OÂ Subtitle: goõ tieâu ñeà phuï neáu muoán. Maëc ñònh oâ naøy boû troáng.+ Styles from: ñeå choïn kieåu (Styles) cho chuù giaûi. Tuyø choïn unique map styles

(maëc ñònh) laøm chuù giaûi theo kieåu cuûa vaät theå treân baûn ñoà, coù nghóa laø neáu treânbaûn ñoà coù hai kieåu ñöôøng laø maøu ñen vaø maøu ñoû thì chuù giaûi seõ coù hai noäi dunglaø ñöôøng maøu ñen vaø maøu ñoû. Tuyø choïn unique values in column laøm chuù giaûitheo giaù trò trong moät tröôøng naøo ñoù cuûa lôùp ñang choïn. Neáu choïn unique val-ues in column thì oâ phía döôùi hieän roõ leân ñeå choïn tröôøng laøm chuù giaûi.

OÂ Label Styles with duøng ñeå choïn noäi dung daùn nhaõn cho chuù giaûi. Trong menuthaû xuoáng ôû oâ phía döôùi ta coù theå choïn daùn nhaõn theo moät tröôøng naøo ñoù cuûa lôùpbaûn ñoà. Ta cuõng coù theå daùn nhaõn töø moät tröôøng cuûa moät lôùp khaùc baèng chöùc naêngJoin (Lieân keát) hoaëc choïn Expression (Bieåu thöùc) ñeå taïo moät nhaõn caàn thieát baèng



Trang 164


caùch laäp bieåu thöùc.

Nuùt Save Frame settings to Metadata cho pheùp ta löu laïi caùc thieát laäp cuûa khungchuù giaûi vaøo taäp tin Metadata cuûa lôùp baûn ñoà ñoù.

Laàn löôït choïn caùc lôùp ñöôïc laøm chuù giaûi beân traùi (neáu laøm nhieàu lôùp) vaø ñieàu chænhcaùc noäi dung ôû caùc muïc beân phaûi. Laøm xong nhaán Finish ñeå keát thuùc quaù trình laømchuù giaûi.

Chuù giaûi seõ ñöôïc taïo ra trong moät cöûa soå. Cöûa soå chuù giaûi naøy coù teân maëc ñònhlaø Legend of <teân cuûa cöûa soå baûn ñoà coù caùc lôùp ñöôïc laøm chuù giaûi> tröø khi ta ñaët teâncho cöûa soå naøy trong oâ Window Title ôû böôùc 1.

Neáu sau khi taïo xong chuù giaûi maø ta muoán taïo theâm chuù giaûi cho cöûa soå baûn ñoàñoù thì khi choïn leänh Map > Create Legend trôû laïi, trong oâ Legend Frames cuûa hoäpthoaïi Create Legend - Step 1 of 3 chæ hieän ra danh saùch nhöõng lôùp baûn ñoà naøo chöañöôïc laøm chuù giaûi maø thoâi, töùc laø ta khoâng theå laøm chuù giaûi hai laàn cho moät lôùp.

Sau khi chuù giaûi ñöôïc taïo xong, neáu ta muoán chænh söûa chuù giaûi naøo thì söû duïngcoâng cuï choïn treân thanh coâng cuï Main ñeå nhaép chuoät choïn chuù giaûi ñoù roài töø menuchính choïn Legend > Properties. Hoäp thoaïi Legend Frame Properties (Thuoäc tính cuûaKhung Chuù giaûi) cuûa chuù giaûi ñoù seõ ñöôïc môû ra. Trong hoäp thoaïi naøy ta chæ coù theåchænh söûa ñöôïc tieâu ñeà cuûa chuù giaûi (oâ Title), tieâu ñeà phuï (oâ Subtitle), khung chuù giaûi(tuyø choïn Border Style) vaø noäi dung chuù giaûi trong phaàn Styles, ñoàng thôøi chænh kieåuchöõ cuûa töøng thaønh phaàn ñoù. Ta khoâng theå chænh laïi caùc kieåu vaät theå ñöôïc chuù giaûi.

Neáu muoán xoaù ñi moät chuù giaûi naøo ñoù trong cöûa soå chuù giaûi ta duøng coâng cuï ñeånhaép chuoät choïn chuù giaûi ñoù roài nhaán phím <Delete>. Neáu treân cöûa soå chuù giaûi chæ coùchuù giaûi cuûa moät lôùp thì neáu choïn noù roài nhaán phím <Delete> thì cöûa soå chuù giaûi cuõngñoùng laïi luoân.

Khi chuù giaûi ñaõ ñöôïc taïo xong vaø hieån thò trong cöûa soå chuù giaûi, neáu ta nhaép chuoätvaøo nuùt ñoùng cöûa soå naøy laïi thì chuù giaûi seõ bò maát. Chuù giaûi taïo baèng leänh CreateLegend ñöôïc löu baèng leänh Save Workspace.

XIII.2. MOÄT SOÁ VÍ DUÏ

Trong phaàn naøy chuùng ta seõ xem xeùt moät soá ví duï minh hoïa cho caùc kieåu baûn ñoàchuû ñeà treân. Caùc ví duï naøy söû duïng caùc kieåu baûn ñoà chuû ñeà cuûa töøng loaïi theo maãuDefault.

XIII.2.1. Kieåu Ranges

Môû lôùp baûn ñoà cac_tinh. Giaû söû ta muoán laøm baûn ñoà chuû ñeà theo daân soá. Ta seõ toâmaøu cho caùc tænh, tænh naøo ñoâng daân seõ coù maøu ñaäm hôn, tænh naøo ít daân seõ coù maøunhaït hôn. Lôùp cac_tinh chöùa caùc vaät theå kieåu vuøng neân ta seõ taïo baûn ñoà chuû ñeà theokieåu vuøng. Caùch laøm:

- Choïn Map > Create Thematic View; hoäp thoaïi Create Thematic Map - Step 1 of 3môû ra.

- Trong coät Type choïn Ranges, vì lôùp tænh laø moät lôùp kieåu vuøng neân trong coätTemplate ta choïn Region Ranges Defaults.


Trang 165


- Xong choïn Next; hoäp thoaïiCreate Thematic Map - Step 2of 3 môû ra

- Trong oâ Table choïn cac_tinh(neáu ñang môû nhieàu lôùp);trong oâ Fied choïn tröôøngdan_so; xong choïn Next; hoäpthoaïi Create Thematic Map -Step 3 of 3 môû ra.

- Nhaán chuoät choïn nuùt Ranges,hoäp thoaïi Customize Rangesmôû ra (hình XIII.5). Hoäp thoaïinaøy cho pheùp ta choïn soánhoùm muoán chia trong baûn ñoàchuû ñeà. Trong oâ Method tachoïn phöông phaùp chia nhoùm,ví duï trong tröôøng hôïp naøy tachoïn laø Natural Break. Giaû söûta muoán phaân chia daân soá caùctænh ra laøm 5 caáp thì trong oâ #of Ranges ta choïn laø 5. Giaù trò maëcñònh laø 4. Trong oâ Round by, ta choïngiaù trò laøm troøn, giaû söû ta choïn laø 100.Khi choïn xong thì oâ giaù trò ôû döôùi hieänra doøng chöõ Press <Calc> Button toRecalculate Ranges. Ta nhaán vaøo nuùtRecalc ôû goùc döôùi beân traùi thì caùc giaùtrò seõ ñöôïc tính laïi vaø chia thaønh 5nhoùm. Xong choïn OK ñeå quay trôû laïihoäp thoaïi tröôùc. Moãi laàn thay ñoåi thayñoåi thoâng soá trong caùc oâ Method, # ofRanges vaø Round by ta phaûi nhaán nuùtRecalc (Vieát taét cuûa Recalculate - tínhlaïi) ñeå MapInfo tính laïi caùc giaù trò, tacoù theå thöû cho ñeán khi naøo öng yù vôùicaùc khoaûng giaù trò thì thoâi. (xem theâmphaàn ñònh nghóa phöông phaùp chianhoùm trong phaàn ///).

- Nhaán chuoät choïn nuùt Style. Hoäp thoaïiCustomize Range Styles môû ra (HìnhXIII.6). Hoäp thoaïi naøy cho pheùp tachænh kieåu chia thang maøu theo caápñoä, maøu nhaït laø giaù trò thaáp, maøu ñaämlaø giaù trò cao, choïn kieåu maøu ta muoánroài choïn OK. Nhaép chuoät vaøo oâ ñaämnhaát ñeå choïn thang maøu.

- Nhaán chuoät choïn nuùt Legend ñeå vaøo

Hình XIII.6. Hoäp thoaïi CustomizeRanges Styles - ñieàu chænh kieåucuûa töøng khoaûng giôùi haïn.

Hình XIII.5. Hoäp thoaïi Customize Ranges -ñieàu chænh khoaûng giôùi haïn trong phöôngphaùp Ranges.


Trang 166


hoäp thoaïi Customize Legend (Hình XIII.7). Trong phaàn Legend ôû oâ Title, ta goõ tieâuñeà chuù giaûi, ví duï “Phaân loaïi daân soá” (chöõ thöïc söï hieän ra laø Phaoõn loauøi Daoõnsooû), choïn kieåu chöõ baèng nuùt choïn chöõ phía döôùi. ÔÛ goùc döôùi beân phaûi ta coù haituyø choïn Show this Range vaø Show Record Count. Hai tuyø choïn naøy maëc ñònh baätleân. Ta coù theå choïn moät nhoùm giaù trò naøo trong oâ Range labels phía treân roài taét choïntrong Show this Range ñeå khoâng hieån thò nhoùm giaù trò ñoù trong chuù giaûi neáu muoán.OÂ Show Record Count hieån thò soá vaät theå trong baûn ñoà thuoäc giaù trò trong nhoùm ñoù.

Ta seõ giaûi thích theâm ngay phaàn döôùi. Laøm xong choïn OK, quay trôû laïi hoäp thoaïiCreate Thematic Map - Step 3 of 3.

- Trong phaàn Preview (xem tröôùc) ta thaáy keát quaû hieån thò cuûa chuù giaûi. ÔÛ phaànLegend Label Order, coù hai tuyø choïn laø Ascending (saép thöù töï giaù trò töø nhoû ñeán lôùn)laø Descending (saép thöù töï töø lôùn ñeán nhoû). Choïn thöù töï ta muoán roài choïn OK.

Keát quaû cuoái cuøng laø baûn ñoà ñöôïc toâ maøu theo soá daân cuûa töøng tænh (hình XIII.8).Ta seõ xem xeùt chuù giaûi. Ta thaáy giaù trò cao nhaát (maøu ñaäm nhaát) laø 2,6000 to 5,100(4). Ñieàu naøy coù nghóa laø nhöõng tænh coù daân soá töø 2,600 ñeán 5,100 (töùc hai trieäu saùuñeán naêm trieäu moát, vì ñôn vò tính daân soá naïp trong tröôøng naøy tính baèng nghìn ngöôøi)ñöôïc toâ maøu ñaäm nhaát vaø coù taát caû 4 tænh coù soá daân trong khoaûng ñoù. Töông töï nhövaäy cho caùc giaù trò sau.

Nhö vaäy ta thaáy raèng ta ñaõ toâ maøu ñöôïc cho lôùp cac_tinh theo soá daân, chia laøm 5caáp, ñöôïc toâ maøu töø nhaït ñeán ñaäm theo soá daân töø thaáp ñeán cao.

Ta coù theå nhaép ñuùp chuoät vaøo chuù giaûi vaøo hoäp thoaïi Modify Thematic Map (hoaëc

Hình XIII.7. Hoäp thoaïi Cutomize Legend ñeå ñieàu chænh chuù giaûi.


Trang 167


kích hoaït cöûa soå baûn ñoà, choïn Map > ModifyThematic Map). Hoäp thoaïi naøy töông töï nhöhoäp thoaïi Create Thematic Map - Step 3 of 3,cho pheùp ta chænh laïi taát caû caùc yeáu toá cuûachuù giaûi cuõng nhö caùch toâ maøu. Haõy thöû caùcgiaù trò khaùc nhau trong caùc nuùt Ranges,Style, Legend ñeå thaáy söï thay ñoåi.

Ví duï ta thaáy chuù giaûi maëc ñònh laø2,600 to 5,100 (4). Ta muoán söûa chuù giaûithaønh tieáng Vieät thì coù theå laøm nhö sau:

- Nhaép ñuùp chuoät vaøo chuù giaûi môû hoäp thoaïiModify Thematic Map ra.

- Choïn nuùt Legend ñeå vaøo hoäp thoaïiCustomize Legend.

- Trong phaàn Range Labels ta choïn khoaûnggiaù trò 2,600 to 5,100, thì doøng giaù trò naøycuõng hieän leân trong oâ Edited selected rangehere. Ta söûa laïi thaønh 2,6 trieäu ñeán 5,1 trieäu(doøng hieän ra thöïc söï laø 2,6 trieoïu uûeoûn 5,1trieoïu), nhôù laø ñôn vò tính daân soá ôû ñaây laø1000 ngöôøi. Chænh kieåu chöõ thaønh tieáng Vieätbaèng nuùt chænh kieåu chöõ cuûa phaàn RangeLabels. Laøm töông töï vôùi caùc khoaûng giaù tròkhaùc, ta seõ ñöôïc chuù giaûi baèng tieáng Vieät(hình XIII.9).

Duøng leänh File > Save workspace ñeålöu laïi keát quaû “toâ maøu” treân neáu muoán.

XII.2.2. Kieåu Bar Chart

Ñeå minh hoïa cho kieåu baûn ñoà chuû ñeànaøy, ta caàn moät baûn ñoà khaùc. Ta seõ söû duïngbaûn ñoà daân soá cuûa Vieät Nam, soá lieäu naêm1996, baûng POP_DIST. Baûn ñoà naøy coù caùctröôøng veà daân soá ôû caùc ñoä tuoåi khaùc nhau.Xin löu yù raèng soá lieäu naøy chæ laø soá lieäu thamkhaûo. Neáu môû baûng döõ lieäu cuûa baûn ñoà naøyra, ta seõ thaáy baûng naøy coù caùc coät nhö sau:Name (teân tænh, baèng tieáng Anh), M_0_to_4(soá beù trai töø 0 ñeán 4 tuoåi), F_0_to_4 (soá beùgaùi töø 0 ñeán 4 tuoåi),... Giaû söû ta muoán bieåuthò moät baûn ñoà hieån thò soá beù trai vaø soá beù gaùitöø 0 ñeán 4 tuoåi cuûa caùc tænh baèng bieåu ñoà coättreân baûn ñoà. Caùch laøm nhö sau:

- Môû lôùp baûn ñoà POP_DIST.

- Choïn Map > Create Thematic Map.

Hình XIII.9. Chænh chuù giaûi maëcñònh thaønh tieáng Vieät.

Hình XIII.8. Keát quaû taïo baûn ñoà chuûñeà kieåu Ranges cho daân soá caùctænh.


Trang 168


- Trong coät Type choïn Bar Chart; trong Template Name choïn Bar Chart Default, xongchoïn Next.

- Trong oâ Fields from Table ta choïnM_0_to_4 roài nhaán nuùt Add, choïn tieápF_0_to_4 roài choïn nuùt Add. Hai tröôøngnaøy seõ hieän leân trong oâ Fields FromPie/Bar Chart. Xong choïn Next (hìnhXIII.10).

- Hoäp thoaïi Create Thematic map - Step3 of 3 môû ra. Ta thaáy trong oâ Previewhieän ra chuù giaûi Bar Chart ofPOP_DIST. Tröôøng M_0_to_4 ñöôïcbieåu thò baèng maøu ñoû, tröôøngF_0_to_4 ñöôïc bieåu thò baèng maøuxanh.

- Ta coù theå ñoåi maøu baèng nuùt Style ñeåvaøo hoäp thoaïi Customize Style (hìnhXIII.11). + OÂ Fields hieån thò danh saùch caùc

tröôøng caàn taïo bieåu ñoà. Choïntröôøng muoán ñoåi maøu, maøu maëcñònh cuûa tröôøng ñoù seõ hieän leân beânphaûi. Nhaán vaøo nuùt Brush ñeå ñoåimaøu neáu muoán.

+ Trong phaàn Chart Type ôû döôùi, tacoù hai kieåu veõ bieåu ñoà coät. Kieåu thöùnhaát laø Multiple Bars, töùc caùc coät

Hình XIII.10. Choïn nhieàu tröôøng ñeå taïo baûn ñoàchuû ñeà kieåu bieåu ñoà coät (Bar Chart).

Hình XIII.11. Hoäp thoaïi Customize BarStyles ñeå ñieàu chænh kieåu cuûa baûnñoà chuû ñeà Bar Chart.


Trang 169


ñöôïc veõ rôøi nhau. Neáu choïn kieåu naøy ta coù theå ñaùnh daáu choïn vaøo oâIndependent Scales hay khoâng. Neáu khoâng choïn thì caùc bieåu ñoà coät ñöôïc veõ coùtyû leä vôùi nhau theo giaù trò cuûa chuùng, neáu ñaùnh daáu choïn thì caùc coät seõ coù giaùtrò khoâng tyû leä vôùi nhau. Kieåu thöù hai laø kieåu Stacked (doàn coät), töùc laø giaù trò trongcaùc tröôøng ñöôïc choïn ñöôïc xeáp choàng leân nhau. Ta coù tuyø choïn laø GraduatedStack, neáu ñaùnh daáu choïn thì chieàu daøy caùc bieåu ñoà coät seõ tyû leä vôùi nhau töôngöùng vôùi giaù trò trong tröôøng, neáu khoâng choïn thì bieåu ñoà coät ñöôïc hieån thò khoângtheo tyû leä. Tuyø choïn maëc ñònh laø Multiple Bars vaø khoâng choïn IndependentScales, ta seõ duøng tuyø choïn naøy. Neáu choïn Stacked thì oâ Independent Scalesmaëc ñònh laø khoâng choïn (caùc coät tyû leä vôùi nhau).

+ Phaàn cuoái cuøng laø Chart Dimensions, cho pheùp ta ñieàu chænh kích thöôùc coät bieåuñoà. Phaàn Height vaø Width töông öùng laø chieàu cao vaø chieàu roäng cuûa coät, phaànAt value laø giaù trò ví duï töông öùng vôùi kích thöôùc coät ñöôïc chænh. Beân phaûi hoäpthoaïi naøy laø nuùt Options >> cho pheùp ta tuyø chænh theâm bieåu ñoà coät.Neáu nhaánchuoät choïn nuùt naøy thì moät Menu phuï nöõa seõ môû ra vaø coù theâm nhieàu tuyø choïnchi tieát hôn nöõa. Löu yù laø trong phaàn chænh kích thöôùc bieåu ñoà, caàn chuù yù ñeántyû leä baûn ñoà ñeå choïn kích thöôùc bieåu ñoà sao cho caân ñoái, phuø hôïp vôùi tyû leä baûnñoà. Khi ñaõ chænh xong kích thöôùc bieåu ñoà, sau naøy neáu ta phoùng to-thu nhoû baûn

ñoà thì kích thöôùc bieåu ñoà seõ phoùng to thu nhoû theo ñoàng thôøi chuù giaûi cuõng thayñoåi theo moät caùch töông öùng vôùi söï thay ñoåi treân baûn ñoà.

+ Phaàn Orientation cho pheùp ta choïn kieåu ñònh höôùng cuûa bieåu ñoà coät.+ Phaàn Bar Attributes cho pheùp ta chænh ñònh daïng cuûa bieåu ñoà; Border Pen ñeå

chænh ñöôøng vieàn cuûa bieåu ñoà coät, Frame Brush ñeå toâ maøu cho neàn cuûa bieåu ñoàcoät.

Hình XIII.12. Ñieàu chænh chuù giaûi trong hoäp thoaïi Customize Legend.


Trang 170


+ Phaàn Graduated Size By coù caùc tuyø choïn Square Root, Constant vaø Log. Phaànnaøy cho pheùp ta quy ñònh phöông phaùp veõ bieåu ñoà theo tyû leä caùc soá lieäu. SquareRoot laø veõ tyû leä theo caên baäc hai; Constant laø veõ tyû leä theo haèng soá, töùc theo giaùtrò thöïc cuûa soá lieäu; Log laø veõ tyû leä theo logarit thaäp phaân. Thoâng thöôøng ta neânsöû duïng tuyø choïn Constant. Chæ neân söû duïng hai tuyø choïn kia khi naøo giaù trò döõlieäu raát lôùn vaø khoaûng caùch giöõa chuùng xa nhau.

+ Chænh caùc tuyø choïn caàn thieát xong roài choïn OK.

- Choïn nuùt Legend ñeå chænh chuù giaûi. Trong phaàn Legend, ôû oâ Title giaû söû ta goõ: “Soábeù trai vaø gaùi töø 0 ñeán 4 tuoåi”, chænh kieåu chöõ caàn thieát neáu muoán. Ta chænh noäidung chuù giaûi trong phaàn Range Labels. Ví duï ta choïn M_0_to_4, vaø söûa laïi trongoâ Edit Selected Range here thaønh “Beù trai töø 0 ñeán 4 tuoåi”. Töông töï vaäy ta söûachuù giaûi F_0_to_4 thaønh “Beù gaùi töø 0 ñeán 4 tuoåi”. Nhôù chænh kieåu chöõ thaønh tieáng

Vieät baèng Nuùt Font cuûa phaàn Range Labels. Laøm xong choïn OK (hình XIII.12).

- Kieåm tra trong phaàn Preview xem ñaõ öng yù chöa. Neáu ñöôïc choïn OK ñeå hoaøn taát.

Ta thaáy raèng moãi tænh seõ hieän ra hai coät bieåu ñoà töông öùng cho soá beù trai vaø gaùitöø 0 ñeán 4 tuoåi töông öùng cuûa töøng tænh (hình XIII.13). Bieåu ñoà coät ñöôïc veõ ngay taïitroïng taâm cuûa vuøng (vì tænh laø moät lôùp kieåu vuøng). Neáu bieåu ñoà ñöôïc ñaët taïi vò trí khoângphuø hôïp thì ta caàn phaûi chænh laïi troïng taâm cuûa vuøng ñoù. Xem chænh troïng taâm cuûa vaättheå kieåu vuøng trong Chöông V, muïc V.1.2.2. Ta coù theå nhaép ñuùp vaøo giöõa chuù giaûiñeå vaøo hoäp thoaïi Modify Thematic Map ñeå ñieàu chænh laïi bieåu ñoà neáu chöa öng yù.Trong cöûa soå chuù giaûi ta thaáy coät chuù giaûi coù giaù trò maãu (trong ví duï naøy laø 280,000),ñoä cao töông öùng cuûa bieåu ñoà trong chuù giaûi töông öùng vôùi giaù trò ñoù. Caùc bieåu ñoà

Hình XIII.13. Keát quaû baûn ñoà chuû ñeà kieåu Bar Chart.


Trang 171


ñöôïc hieån thò trong baûn ñoà seõ töông öùng vôùi giaù trò ñoù. Khi ta phoùng to hay thu nhoûbaûn ñoà, caùc coät treân baûn ñoà vaø chuù giaûi cuõng thay ñoåi theo moät caùch töông öùng.

Kieåu Pie Chart hoaøn toaøn töông töï kieåu Bar Chart. Ñoäc giaû haõy töï tìm hieåu.

XII.2.3. Kieåu Graduated

Ta seõ söû duïng laïi lôùp baûn ñoà cac_tinh ñeå thöïc hieän ví duï naøy.

- Môû lôùp baûn ñoà cac_tinh. Choïn Map > Create Thematic Map.

- Trong phaàn Type choïn nuùt Graduated, beân phaàn Template Name choïn Population(daân soá); choïn Next.

- Trong böôùc 2, ôû oâ Table choïn baûng cac_tinh, ôû oâ Field choïn dan_so, xong choïnNext.

- Trong hoäp thoaïi Create Thematic Map - Step 3 of 3 môû ra, ta thaáy ôû phaàn Previewmoãi hình ngöôøi vaø ñoä lôùn cuûa noù töôïng tröng cho moät soá daân naøo ñoù. Ta coù theånhaán chuoät vaøo nuùt Settings ñeå söûa laïi giaù trò naøy. Nhaán chuoät vaøo nuùt Legend ñeå

Hình XIII.14. Baûn ñoà chuû ñeà theo daân soá tænh kieåu Graduated.


Trang 172


chænh laïi teân chuù giaûi vaø noäi dungchuù giaûi thaønh tieáng Vieät. Xong choïnOK.

Keát quaû laø moãi tænh ñöôïc veõmoät hình ngöôøi, ñoä lôùn cuûa hìnhngöôøi ñoù töông öùng vôùi soá daân cuûatænh ñoù trong tröôøng dan_so (hìnhXIII.14). Töông töï nhö baûn ñoà chuû ñeàkieåu Bar Chart, caùc hình ngöôøi ñöôïcñaët ngay troïng taâm cuûa caùc vuøng(tænh). Vì vaäy neáu chuùng naèm leächkhoûi moät tænh naøo ñoù, ta neân chænh laïitroïng taâm caùc tænh ñoù.

Tuyø noäi dung baûn ñoà chuû ñeàmaø trong böôùc 1, ta coù theå choïn caùcbieåu töôïng khaùc nhau nhöPopulation (daân soá), Restaurants(nhaø haøng), CRIME (toäi phaïm),INCOME (thu nhaäp),...

10.2.4. Kieåu Dot Density

Ta cuõng söû duïng baûn ñoà cac_tinhtrong ví duï naøy.

- Môû baûn ñoà cac_tinh.


- Trong phaàn Type, choïn DotDensity; beân oâ troáng beân TemplateName, choïn maëc ñònh laø DotDensity, Red dots; xong choïn Next.- Trong böôùc 2, ôû oâ Table choïncac_tinh, oâ Field choïn dan_so; xongchoïn Next.- ÔÛ phaàn Preview ta thaáy chuù giaûi coùnoäi dung 1 Dot = 110 coù nghóa laø 1chaám baèng 110 ñôn vò (ñôn vò tínhtrong coät dan_so laø nghìn ngöôøi, nhövaäy 1 chaám baèng 110 nghìn ngöôøi).Coù theå chænh laïi giaù trò naøy neáu muoánbaèng nuùt Settings. Nuùt naøy cuõng chopheùp ta chænh laïi kích côõ vaø maøu cuûachaám treân baûn ñoà. Söû duïng nuùtLegend ñeå chænh tieâu ñeà chuù giaûi(phaàn Legend/Title) vaø noäi dung chuùgiaûi (phaàn Range Labels/Edit select-ed range here). Chænh xong choïn

Hình XIII.15. Baûn ñoà chuû ñeà kieåu DotDensity (maät ñoä ñieåm).

Hình XIII.16. Baûn ñoà chuû ñeà kieåu Individual.


Trang 173


OK.

Keát quaû taïo thaønh laø moät baûn ñoà vôùi caùc chaám phaân boá trong caùc tænh (hìnhXIII.15), moãi chaám töông öùng vôùi moät soá daân do ta quy ñònh trong böôùc 3. Kieåu baûnñoà naøy cho ta moät khaùi nieäm töông ñoái veà maät ñoä cuûa chuû ñeà, trong tröôøng hôïp naøylaø maät ñoä cuûa daân soá.

XIII.2.5. Kieåu Individual

Ñaây laø kieåu toâ maøu maø caùc vaät theå cuøng moät thuoäc tính naøo ñoù trong moät tröôøngseõ coù chung moät maøu. Kieåu naøy ñaõ ñöôïc ví duï trong Chöông VIII, Trình baøy Baûn ñoà,moät soá ví duï khaùc ôû trong Chöông XI, Cöûa soå Trình baøy. Ta seõ xem xeùt theâm moät víduï nöõa. Giaû söû ta taïo theâm moät tröôøng nöõa trong lôùp cac_tinh goïi laø tröôøng Mien(mieàn) kieåu Small Integer vaø naïp vaøo ñoù quy öôùc cho caùc mieàn nhö sau: soá 1 laø mieànBaéc, soá 2 laø mieàn Trung vaø soá 3 laø mieàn Nam. Ta seõ duøng tröôøng naøy ñeå toâ maøu cho3 mieàn Baéc-Trung-Nam.

- Môû lôùp cac_tinh (neáu chöa môû).


- Trong coät Type choïn Individual, trong oâ Template Name choïn Region IndValueDefault; xong choïn Next.

- ÔÛ böôùc 2, trong oâ Table choïn cac_tinh, trong oâ Field choïn Mien; xong choïn Next.- Nhaán nuùt Style ñeå chænh kieåu maøu cho öng yù; nhaán Legend ñeå söûa laïi chuù giaûi trong

phaàn Range Labels, 1 söûa thaønh Mieàn Baéc, 2 söûa thaønh Mieàn Trung vaø 3 söûa thaønhMieàn Nam. Hoaøn taát thì choïn OK.

Keát quaû seõ taïo thaønh moät baûn ñoà 3 mieàn (hình XIII.16). Caùc tænh naøo cuøng moätmieàn thì seõ coù chung moät maøu.

XIII.2.6. Kieåu Grid

XIII.2.6.1. Taïo taäp tin grid

Ñaây laø kieåu baûn ñoà chuû ñeàtöông ñoái ñaëc bieät. Khi taïo baûnñoà chuû ñeà kieåu naøy, moät baûnmôùi ñöôïc taïo ra goïi laø aûnh grid(grid image). Baûng naøy baogoàm hai taäp tin, moät taäp tin .tabvaø moät taäp tin .mig. Khi taïoxong baûn ñoà kieåu naøy, ta khoângcaàn phaûi löu thaønh taäp tin work-space cuõng ñöôïc maø coù theå môûbaûng grid sau naøy moät caùchñoäc laäp. Kieåu baûn ñoà chuû ñeànaøy cho pheùp ta coù nhöõngthoâng tin do MapInfo noäi suy soálieäu taïi nhöõng vuøng khoâng coùsoá lieäu. Kieåu grid laø moät kieåu Hình XIII.17. Baûn ñoà ñöôøng bình ñoä.


Trang 174


baûn ñoà chuû ñeà töông ñoái phöùc taïpmaëc duø noù taïo ra keát quaû raát aántöôïng. Kieåu baûn ñoà chuû ñeà naøy seõñöôïc thaûo luaän chi tieát hôn ôû phaànsau. ÔÛ ñaây ta chæ xem qua ví duï ñeåminh hoaï.

Ta seõ xem xeùt moät ví duï khaùkinh ñieån cuûa kieåu baûn ñoà chuû ñeànaøy laø baûn ñoà ñòa hình. ÔÛ ñaây ta coùmoät baûng bao goàm nhöõng ñöôøngbình ñoä (ñoä cao) cuûa moät khu vöïc(hình XIII.17). Baûng naøy chæ coù moättröôøng duy nhaát laø tröôøng ñoä caotính baèng meùt. Caùch laøm:

- Khôûi ñoäng MapInfo vaø môû baûngcoù teân laø do_cao (ñoä cao) ra.

- Töø menu chính choïn Map >Create Thematic Map. HoäpThoaïi Create Thematic Map -Step 1 of 3 môû ra.

- Trong coät Type ta nhaép chuoätchoïn nuùt Grid, beân phaànTemplate Name ta choïn GridDefault.

- Choïn Next. Hoäp thoaïi Create Thematic Map - Step 2 of 3 môû ra (hình XIII.18).

- Trong oâ Table choïn baûng do_cao, trong oâ Field choïn do_cao_m.

- Tuyø tröôøng hôïp ta coù theå ñaùnh daáu vaøo oâ Ignore Zeroes or Blanks. Neáu ñaùnh daáutuyø choïn naøy thì nhöõng baûn ghi naøo coù giaù trò baèng 0 hay tröôøng roãng (khoâng coùgiaù trò) seõ bò boû qua, khoâng ñöôïc ñöa vaøo phaân tích.

- Trong phaàn Grid Options, ôû oâ Table ta coù theå choïn moät baûng kieåu vuøng naøo ñoù ñeåcaét taäp tin grid seõ ñöôïc taïo thaønh sau naøy. Neáu ta khai baùo teân moät baûng kieåu vuøngtrong naøy thì khi taïo taäp tin grid, nhöõng oâ giaù trò naèm ngoaøi (caùc) vuøng cuûa taäp tinñöôïc khai baùo seõ bò xoaù boû.

- Trong oâ Grid File Name, ta phaûi khai baùo ñöôøng daãn ñeå löu taäp tin grid seõ ñöôïc taïothaønh trong phöông phaùp naøy. Taäp tin grid coù ñuoâi môû roäng laø .mig. Theo maëc ñònhteân taäp tin grid seõ coù daïng <teân baûng>_<teân tröôøng>.mig. Tuy nhieân ta coù theå thayñoåi teân taäp tin neáu muoán. Giaû söû ta muoán löu taäp tin naøy trong oå ñóa D:\, thö muïcban_do, teân taäp tin grid laø do_cao_grid thì trong oâ naøy ta seõ goõ nhö sau:D:\ban_do\do_cao_grid.mig. Ta cuõng coù theå nhaép chuoät vaøo nuùt Browseñeå môû hoäp thoaïi Choose Directory vaø choïn thö muïc löu taäp tin grid.

- Chænh xong caùc thieát laäp choïn Next. Hoäp thoaïi Create Thematic Map - Step 3 of 3môû ra (hình XIII.19).

OÂ Preview hieån thò maãu chuù giaûi tyû leä cuûa töøng nhoùm giaù trò, trong ñoù maøu maëcñònh laø xanh döông coù giaù trò thaáp nhaát vaø chuyeån sang maøu ñoû laø maøu coù giaù trò cao

Hình XIII.18. Choïn baûng, tröôøng vaø ñaët teâncho taäp tin grid trong böôùc 2.


Trang 175


Hình XIII.19. Ñieàu chænh chuù giaûi grid trong böôùc 3.

Hình XIII.20. Keát quaû taïo baûn ñoà gridtöø baûng do_cao.

Hình XIII.21. Cöûa soå chuù giaûicuûa baûn ñoà grid sau khiñöôïc ñieàu chænh.


Trang 176


nhaát. Nuùt Settings duøng ñeå ñieàu chænh kích thöôùc oâ giaù trò cuûa taäp tin grid. Nuùt Stylescho pheùp thieát laäp cheá ñoä hieån thò maøu cuõng nhö phaân nhoùm cuûa taäp tin grid. NuùtLegend cho pheùp thieát laäp chuù giaûi. OÂ Interpolator cho bieát trình noäi suy naøo ñöôïc söûduïng ñeå xaây döïng taäp tin grid. Phaàn Template cho pheùp löu caùc thieát laäp cuûa ta thaønhmoät taäp tin maãu. Hai nuùt Ascending vaø Descending cho pheùp chænh thöù töï saép xeáp cuûachuù giaûi.

- Nhaép chuoät choïn nuùt Style, hoäp thoaïi Grid Appearance môû ra.

- Trong oâ Method ta choïn phöông phaùp Equal Value Ranges roài choïn OK ñeå quay laïihoäp thoaïi tröôùc.

- Choïn nuùt Legend ñeå môû hoäp thoaïi Customize Legend ra. Chænh kieåu chöõ veà tieángVieät taïi nhöõng oâ caàn thieát. Trong oâ Title ta goõ “Chuù giaûi ñoä cao”. Trong phaànRange Labels, caùc giaù trò maëc ñònh chæ laø nhöõng con soá (laø ñoä cao tính baèng meùttrong tröôøng do_cao_m) ta nhaép chuoät vaøo töøng giaù trò vaø goõ theâm chöõ “m” ñeå chobieát ñôn vò ño ñoä cao laø meùt. Laøm xong choïn OK ñeå quay laïi hoäp thoaïi tröôùc ñoù.

- Choïn OK ñeå ñoùng hoäp thoaïi Create Thematic Map - Step 3 of 3 vaø keát thuùc leänhtaïo taäp tin grid.

MapInfo seõ tính toaùn moät chuùt vaø taïo ra moät taäp tin grid ñöôïc toâ maøu theo giaù tròcuûa caùc ñöôøng ñoä cao vaø chuù giaûi cuõng ñöôïc taïo ra (hình XIiI.20 vaø XIII.21). Neáu nhaépchuoät vaøo nuùt choïn treân thanh coâng cuï Main vaø di chuyeån chuoät laïi cöûa soå baûn ñoàgrid, ta seõ thaáy raèng moãi khi döøng chuoät treân moät vò trí naøo noù, giaù trò ñoä cao cuûa vò tríñoù seõ hieän leân taïi con troû chuoät.

Nhö ñaõ trình baøy trong phaàn treân, phöông phaùp grid xaây döïng baûn ñoà chuû ñeà theocaùc döõ lieäu daïng ñieåm. Tuy nhieân ôû ví duï naøy ta xaây döïng baûn ñoà chuû ñeà töø caùc döõlieäu kieåu ñöôøng. Trong tröôøng hôïp naøy MapInfo seõ xaây döïng baûn ñoà chuû ñeà töø caùcñieåm noát cuûa töøng ñöôøng vaø giaù trò cuûa ñöôøng ñoù seõ ñöôïc gaùn cho taát caû caùc noát thuoäc

Hình XIII.22. Quaù trình taïo taäp tin grid töø moät lôùp baûn ñoà laø ñöôøng bình ñoä (A)thöïc chaát caên cöù treân caùc ñieåm noát cuûa caùc ñöôøng bình ñoä ñoù (B).


Trang 177


ñöôøng ñoù ñeå xaây döïng baûn ñoà chuû ñeà. Ví duï neáu ta coù moät ñöôøng bình ñoä coù giaù tròlaø 500 (meùt) thì taát caû caùc ñieåm noát thuoäc ñöôøng ñoù ñeàu ñöôïc gaùn giaù trò laø 500 trongquaù trình xaây döïng baûn ñoà chuû ñeà (hình hình XIII.22).

Löu yù raèng trong chuù giaûi ta chæ coù 5 caáp ñoä maøu, nhöng thöïc teá treân baûn ñoà coùnhieàu hôn. Nhöõng oâ treân baûn ñoà grid coù giaù trò trung gian giöõa caùc khoaûng giaù trò trongchuù giaûi seõ ñöôïc toâ maøu trung gian. Naêm giaù trò treân chuù giaûi ñöôïc goïi laø caùc ñieåmuoán (Inflection Value).

XIII.2.6.2. Taïo baûn ñoà 3 chieàu 3D töø taäp tin gridSau khi ñaõ taïo ñöôïc taäp tin grid vaø môû noù ra, leänh Create 3D Map treân menu Map

seõ hieän roõ, cho pheùp taïo baûn ñoà 3 chieàu. Baûn ñoà 3 chieàu thöôøng ñöôïc xaây döïng töølôùp baûn ñoà ñoä cao ñeå cho ra moâ hình 3 chieàu cuûa ñòa hình. Tuy nhieân ta coù theå söûduïng leänh naøy ñeå minh hoaï cho nhöõng soá lieäu khaùc, ví duï ta coù theå laøm moâ hình 3chieàu cho löôïng möa trung bình ño ñöôïc taïi caùc traïm khí töôïng, hoaëc söû duïng moâhình 3 chieàu ñeå minh hoaï cho soá lieäu veà toác ñoä taêng daân cuûa caùc thaønh phoá chaúnghaïn,...

Ñeå taïo moâ hình 3D, ta laøm nhö sau:

- Môû taäp tin grid ñaõ taïo ra baèng leänh File > Open Table.

- Töø menu chính choïn Map > Create 3D Map. Hoäp thoaïi Create 3D Map môû ra (hình23). Hoäp thoaïi naøy goàm coù caùc phaàn:+ Trong phaàn Camera, ta chæ ñònh vò trí cuûa quan saùt (töùc goùc nhìn) trong hai oâ

Horizontal Angle (goùc nhìn ngang) vaø Vertical Angle (goùc nhìn ñöùng).+ Trong phaàn Light, khai baùo vò trí vaø ñoä cao cuûa nguoàn saùng trong caùc oâ X, Y,

Z. ÔÛ döôùi coù nuùt Color cho pheùp choïn maøu cuûa nguoàn saùng.+ Trong phaàn Appearance, xaùc ñònh ñôn vò ño khoaûng caùch trong oâ Units. Neáu

baûn ñoà ñöôøng bình ñoä cuûa ta coù giaù trò ñoä cao laø meùt thì ta choïn trong oâ naøy laø

Hình XIII.23. Hoäp thoaïi Create 3D Map - taïo aûnh 3 chieàu.


Trang 178


meters. Neáu ta laäp baûn ñoà 3 chieàu töø soá lieäu khoânglieân quan gì ñeán ñòa hình thì choïn tuyø choïn none.Phaàn Resolution duøng ñeå khai baùo ñoä phaân giaûi cuûaaûnh 3D theo chieàu ngang vaø chieàu roäng. Löu yù raènggiaù trò naïp vaøo caøng lôùn thì aûnh 3D caøng mòn nhöngseõ laøm maùy tính chaïy chaäm hôn. OÂ Scale cho pheùpxaùc ñònh ñoä phoùng ñaïi chieàu cao, giaù trò maëc ñònh laømoät. Döôùi cuøng laø oâ Color cho pheùp choïn maøu neàn.

- Khai baùo xong caùc thoâng soá treân, choïn OK. Baûn ñoà 3Dseõ ñöôïc veõ trong moät cöûa soå coù teân daïng <teân taäp tingrid> 3D Map.

Khi cöûa soå 3D Map môû ra vaø ñöôïc kích hoaït, treân menuchính xuaát hieän moät menu khaùc coù teân laø 3D Map (hìnhXIII.24). Menu naøy duøng ñeå ñieàu chænh caùc tính chaát cuûaaûnh 3D. Noù goàm coù caùc noäi dung sau:

- Refresh Grid Texture: caäp nhaät laïi aûnh 3D. Neáu taäp tin grid ñöôïc söû duïng ñeå taûoaûnh 3D naøy coù thay ñoåi thì ta duøng leänh naøy ñeå caäp nhaät laïi nhöõng thay ñoåi ñoù.

- Clone View: töông töï leänh Clone View trong menu Map, leänh naøy taïo ra moät cöûa soåbaûn ñoà 3D thöù hai.

- Previous View: Quay laïi cheá ñoä tröôùc ñoù.

- View Entire Grid: thay ñoåi tyû leä cuûa aûnh 3D ñeå coù theå nhìn thaáy toaøn ñoä aûnh.

Hình XIII.25. Hoäp thoaïi ViewPoint Control - Ñieàu chænh taàm nhìn cuûa aûnh 3D.

Hình XIII.24.Menu 3D Map


Trang 179


- Wire Frame: baät/taét cheá ñoä veõ löôùi treân beà maët aûnh 3D.

- Viewpoint Control: choïn leänh naøy seõ môû ra hoäp thoaïi ViewPoint Control (hìnhXIII.25) ñeå ñieàu chænh taàm nhìn cuûa aûnh 3D. Hoäp thoaïi naøy bao goàm caùc phaàn sau:+ Where am I?: laø phaàn khung beân phaûi hieån thò aûnh 3D cho pheùp ta quan saùt söï

thay ñoåi khi ñieàu chænh caùc thoâng soá.+ Rotate ViewPoint: nhaép chuoät vaøo caùc muõi teân trong phaàn naøy seõ laøm cho aûnh

3D xoay ñeå thay ñoåi goùc nhìn.+ Pan ViewPoint: nhaép chuoät vaøo caùc muõi teân ñeå di chuyeån aûnh 3D leân-xuoáng,

qua traùi - qua phaûi vaø di chuyeån xieân 45 ñoä theo caùc höôùng.+ Zoom Level: hai nuùt In vaø Out duøng ñeå phoùng to vaø thu nhoû aûnh 3D trong khung

Where am I?.+ Mapper View: nhaép chuoät vaøo nuùt naøy seõ di chuyeån aûnh 3D veà cheá ñoä nhìn

gioáng nhö taäp tin grid (nhìn 2 chieàu, töùc laø nhìn thaúng töø treân xuoáng).

Ñieàu chænh caùc thieát laäp xong nhaán nuùt Apply ñeå xem söï thay ñoåi cuûa aûnh 3D. Neáucaûm thaáy öng yù, nhaép chuoät choïn OK ñeå ñoùng hoäp thoaïi naøy laïi. AÛnh 3D trong cöûasoå 3D Map seõ ñöôïc veõ laïi theo caùc ñieàu chænh trong hoäp thoaïi naøy.

- Properties: phaàn naøy cho pheùp vaøo hoäp thoaïi 3DMap Properties ñeå ñieàu chænh caùcthuoäc tính cuûa aûnh 3D. Hoäp thoaïi naøy hoaøn toaøn gioáng vôùi hoäp thoaïi Create 3DMap luùc ñaàu, ngoaïi tröø noù khoâng coù hai muïc laø Camera vaø Units.

Treân cöûa soå aûnh 3D, neáu söû duïng nuùt choïn treân thanh coâng cuï Main, giöõ chuoättraùi treân aûnh 3D vaø reâ chuoät thì ta cuõng coù theå quay aûnh 3D ñöôïc. Nuùt coâng cuïGrabber cuõng coù theå ñöôïc söû duïng ñeå di chuyeån aûnh 3D leân xuoáng. Ta cuõng coù theåsöû duïng caùc nuùt phoùng to thu nhoû.

Töông töï nhö treân taäp tin grid, khi di chuyeån ñeán vò trí naøo thì giaù trò cuûa vò trí ñoùseõ hieän leân.

AÛnh 3D coù theå ñöôïc löu laïi baèng leänh File > Save Workspace.

XIII.3. CAÙCH CHIA NHOÙM CUÛA PHÖÔNG PHAÙP RANGES TRONG LAÄP BAÛN ÑOÀ CHUÛ ÑEÀ

Trong phöông phaùp theo kieåu Ranges, ôû hoäp thoaïi Customize Ranges, taïi oâMethod coù nhieàu phöông phaùp phaân nhoùm giaù trò Ranges. Caùc phöông phaùp ñoù laø:

XIII.3.1. Equal Count (Soá löôïng baèng nhau)

Trong phöông phaùp chia nhoùm naøy, soá baûn ghi trong töøng khoaûng giôùi haïn baèngnhau. Ví duï trong baûng cuûa ta coù 200 baûn ghi thì khi chia laøm boán nhoùm trong phöôngphaùp Equal Count, MapInfo tính toaùn caùc khoaûng giôùi haïn sao cho chuùng coù khoaûng50 baûn ghi cho moãi nhoùm (goïi khoaûng laø bôûi vì soá löôïng baûn ghi coøn phuï thuoäc vaøoheä soá laøm troøn do ta quy ñònh trong oâ Round By treân hoäp thoaïi Customize Ranges).Khi söû duïng phöông phaùp naøy (cuõng nhö baát kyø phöông phaùp chia nhoùm naøo khaùc)chuùng ta phaûi ñeå yù xem coù nhöõng giaù trò thaùi quaù naøo coù theå aûnh höôûng ñeán baûn ñoàchuû ñeà cuûa ta hay khoâng (trong thoáng keâ nhöõng giaù trò thaùi quaù ñoù ñöôïc goïi laø giaù tròngoaïi leä - outlier).


Trang 180


Ví duï neáu ta xem xeùt baûng 1 vaø thöïc hieän chia nhoùm theo phöông phaùp EqualCount vaø phaân laøm 4 nhoùm theo löông thì ta seõ ñöôïc 4 nhoùm bao goàm (1-2), (3-4),(5-6) vaø (7-8). Tuy nhieân ôû nhoùm (1-2) thì löông cuûa ngöôøi thöù nhaát laïi quaù thaáp sovôùi löông cuûa ngöôøi thöù hai, töông töï nhö vaäy ôû nhoùm (5-6) löông cuûa ngöôøi thöù naêmquaù thaáp so vôùi ngöôøi thöù saùu. Trong tröôøng hôïp naøy söï phaân nhoùm nhö treân seõ trôûneân khoâng coù yù nghóa maáy hoaëc coù theå taïo ra keát quaû maø ta khoâng mong muoán.

XIII.3.2. Equal Ranges (Khoaûng giôùi haïn baèng nhau)

Phöông phaùp naøy phaânchia baûn ghi theo caùc khoaûnggiaù trò caùch ñeàu nhau. Ví duïneàu ta trong döõ lieäu ta coù giaù tròlaø töø 1 ñeán 100 thì neáu chiatheo phöông phaùp naøy laøm 4nhoùm ta seõ coù : nhoùm 1: töø 1ñeán 25, nhoùm 2: 26 ñeán 50,nhoùm 3: 51 ñeán 75 vaø nhoùm 4:76 ñeán 100.

Cuõng trong ví duï treân neáuta baûo MapInfo chia soá lieäuthaønh 4 nhoùm ñeàu nhau baèngphöông phaùp Equal Rangestheo löông thì MapInfo seõ chiacaùc nhoùm caùch nhau moätkhoaûng giaù trò laø 2.375.000 (töùclaáy khoaûng cheânh leäch giaù trònhoû nhaát vaø lôùn nhaát laø 10 trieäutröø ñi 500 nghìn vaø chia cho 4)vaø seõ coù 4 nhoùm löông laø:

1 - 500.000 ñeán 2.875.000 (soá 1 ñeán 4)2 - treân 2.875.000 ñeán 5.250.000 (soá 5)3 - treân 5.250.000 ñeán 7.625.000 (soá 6)4 - treân 7.625.000 ñeán 10.000.000 (7 ñeán 8)

Neáu ta ñeå yù trong pheùp chia giaù trò ñeàu nhö theá naøy thì söï phaân chia chöa chaécñaõ hôïp lyù vì trong nhoùm 1 löông cuûa ngöôøi thöù nhaát raát thaáp nhöng laïi ñöôïc xeáp vaøocuøng moät nhoùm vôùi 3 ngöôøi kia.

Löu yù raèng trong phöông phaùp naøy, tuyø theo söï phaân boá soá lieäu cuûa ta maø coù theåcoù nhoùm khoâng coù baûn ghi naøo caû. Giaû söû nhö trong ví duï treân neáu ta thay löông cuûangöôøi thöù nhaát thaønh 2.000.000 ñoàng/thaùng thì baèng caùch tính toaùn töông töï vaø söûduïng chia nhoùm theo kieåu Equal Ranges, ta seõ thaáy raèng nhoùm hai khoâng coù ngöôøinaøo (ñoäc giaû haõy töï tính ví duï naøy).

XIII.3.3. Natural Break

Phöông phaùp naøy chia caùc khoaûng giaù trò theo moät thuaät toaùn söû duïng giaù trò trungbình cuûa moãi khoaûng giôùi haïn ñeå phaân boá döõ lieäu moät caùch ñeàu ñaën hôn giöõa caùc

Baûng 1. Ví duï phaân nhoùm cuûaphöông phaùp Ranges.

STT TeânThu nhaäp

haøng thaùng (ñoàng)

1 Ñoã Vaên I 500.000

2 Nguyeãn Thò G 2.000.000

3 Voõ Vaên D 2.500.000

4 Leâ Vaên H 2.800.000

5 Traàn Vaên E 3.500.000

6 Nguyeãn Vaên A 7.500.000

7 Buøi Vaên C 8.500.000

8 Traàn Thò B 10.000.000


Trang 181


khoaûng giaù trò. Noù phaân boá caùc giaù trò sao cho trò trung bình cuûa moãi khoaûng giôùi haïncaøng saùt vôùi caùc giaù trò trong khoaûng giôùi haïn ñoù caøng toát. Phöông phaùp naøy ñaûm baûoraèng caùc khoaûng giôùi haïn ñöôïc bieåu thò baèng trò trung bình cuûa khoaûng ñoù toát nhaát vaøcaùc giaù trò döõ lieäu trong töøng khoaûng giôùi haïn khaù gaàn nhau. Ñaây coù leõ laø phöông phaùpchia khoaûng giaù trò höõu ích nhaát neáu ta muoán thöïc hieän phaân nhoùm giaù trò döõ lieäu theokieåu “thaáp - trung bình - cao” (3 nhoùm) hay “raát thaáp - thaáp - trung bình - cao - raát cao”(5 nhoùm).

XIII.3.4. Standard Deviation (Ñoä leäch chuaån)

Trong phöông phaùp naøy khoaûng giôùi haïn ôû giöõa chöùa giaù trò trung bình cuûa caùcgiaù trò caù theå vaø caùc khoaûng giôùi haïn lôùn hôn vaø nhoû hôn khoaûng giôùi haïn giöõa laø ñoäleäch chuaån lôùn hôn hay nhoû hôn trò trung bình.

XIII.3.5. Quantile (phaân vò)

Phöông phaùp naøy cho pheùp ta xaây döïng caùc khoaûng giôùi haïn sao cho chuùng xaùcñònh ñöôïc söï phaân boá cuûa bieán soá duøng ñeå taïo baûn ñoà chuû ñeà theo moät khoaûng giaùtrò naøo ñoù trong döõ lieäu cuûa ta. Ví duï ta coù theå phaân vò daân soá cuûa moät tænh theo daânsoá soáng ôû vuøng noâng thoân ñeå minh hoaï daân soá ôû noâng thoân phaân boá nhö theá naøo trongnöôùc ta. Chuù giaûi taïo thaønh trong tröôøng hôïp naøy khoâng ghi roõ raèng ta ñaõ söû duïngphöông phaùp phaân vò ñeå chia khoaûng giôùi haïn. Ta coù theå ñieàu chænh chuù giaûi sao chonoù chæ ra tröôøng naøo ñaõ ñöôïc söû duïng ñeå phaân vò baûng döõ lieäu.

XIII.3.6. Custom (Tuyø choïn)

Phöông phaùp naøy cho ta quyeàn kieåm soaùt hoaøn toaøn vieäc phaân chia khoaûng giaùtrò trong döõ lieäu. Ta phaûi töï thieát laäp caùc khoaûng giaù trò baèng caùch xaùc ñònh soá löôïngnhoùm vaø goõ giaù trò khoaûng giôùi haïn cuûa töøng nhoùm.


Trang 182


HoangAnh

Typewritten text

Tham gia khóa học mapinfo ở đây http://www.huytraining.com/course/huong-dan-mapinfo-professional

tài liệu tiếng việt hướng dẫn mapinfo

Software