tamvata-thichtrisieu

7/30/2019 TamvaTa-ThichTriSieu

1/293

1

Tm v ta

Thch Tr Siu


2/293

2

Li ni u

1/ Ta- Ci Ta- Ta l g ?- Khau- c tnh ca ng

- Ni kt

2/ V ng- V ng l g ?- Kinh V Ng Tng

- Phn tch kinh V Ng Tng- Ng sv ng- V ng v Tnh khng- C ng hay khng ?- Hai loi ta

- Li ch ca v ng

3/ V ng cn g ?- V ng cn g?- Vn ngn ng

- V ng cn tm


3/293

3

- Tm v kinh

4/ Tm

- Tm l g ?- Theo ng un- Theo Vi Diu Php- Theo Duy thc- Theo Thin tng

- Tm lc5/ Ttm ra ta- Ta u ra ?- Tm i du lch

MngTrung m thnCn mng cn sinhBin v sngXem phim

Virus ngTng ty tm sinhTm, ta, phin no

6/ Tta v tm- a tm trv

- T b i dc


4/293

4

- Lm sao t b i dc ?- Con ng trv- Tu tp v ng

- Thin T Nim X- Chnh nim- Thin c thch hp cho c skhng ?- Tm bnh th gii bnh

- Trv chn tm- Ng khng l vn - Tin trnh gic ng- Hnh b th

7/ Kt lun

Ch gii danh t

Li ni u

Nhiu ngi n vi o Pht tm cch gii

tr phin no, khau, hc tng kinh ch, nchay, nim Pht, lm cng qu, cng dng, b th,nhng khng bit dit tr bn ng. Tri qua baonhiu nm trong o vn chp vo ci Ta, kiucng, ngo mn, khoe khoang, chy theo danh li,

n khi ci ng b tri , tn thng th gin d,


5/293

5

sn si to khu nghip mng chi, m nhc kkhc.

Nhiu Pht t thng hi ti c cch g tu cho

bt tham, sn, si khng? Chng l h khng bittng kinh, nim Pht, tr ch, ngi thin hay sao?Nhng tng kinh sa i tnh tnh hay cuxin c phc? Nim Pht sinh v Cc Lchay bt lo u, bun gin? Tr ch t c

quyn nng, thn thng hay dit tr tham lam,sn hn? Ngi thin lm ci g? Kin tnhthnh Pht chng? Nhng lm sao thnh Pht ckhi bn ng khng tr?

D tu theo bt c php mn no, Thin, Tnh, hayMt m cn chp ng, khng bit dp tr bn ng,lc no cng lo cho ci ng ca mnh hn k khcth phin no khng gim m nhiu khi cn tothm nghip xu.

Cch y 15 nm (nm 1990), ti c vit quyn"V Ng", trong ch n gin gii thiu haiphng php tu tp v ng v khng ni nhiu vl thuyt. Sau mt thi gian tham vn, hc o vinhiu truyn thng Pht gio Nam tng, Bc tng,

v Ty Tng, ti nhn thy rng php mn cn bn


6/293

6

v quan trng nht ca o Pht vn l V Ng. Vth quyn "Tm v Ta" ra i tip tc v b tcv phn gio l v ng. Trong khi vit ti nng vo hai truyn thng Nguyn thy v itha Pht gio. i vi ti c hai truyn thng uc gi tr ca n, khng c ci no hay hn hocng hn, tt c u ty trnh v cn c cachng sinh.

Mong rng sch ny sem li cho bn c nhiuli ch.

Tnh lm tht, u xun 2005.Thch Tr Siu

Ta

Ci Ta

Chng sinh au kh tri ln trong sinh t lun hich v c ci Ta. Bi v nu khng c Ta th aisinh, ai t? Ai gi, bnh, cht? Ai au kh? Aisung sng? Ai tham, sn, si? V c ci Ta nn

mi sinh ra th chuyn. No l phi lo cho Ta


7/293

7

n, ung, ng ngh. Lo cho Ta sng yn vui, nhcao ca rng, cng n vic lm vng chc. Khi cy tin bc ri th lo kim cho Ta nhng th Taa thch, n chi hng th. Lo tm cho Ta mtngi yu, mt mi m gia nh cho Ta. Giu cd gi hn th tm cho Ta danh vng, quyn th,chc tc. Khi ci Ta au m th phi lo thucmen cho Ta ko Ta cht. Ci Ta trong o Pht gil Ng (atta, I), trit hc gi l bn ng (ego), cnnhng ci ca Ta gi l Ng s(attano, mine), tcl shu ca Ta.

Sng i ai cng mun sung sng hnh phcnhng sao trn tri t ny c c mi chin tranh,

git chc, hn th, khau, lo u, bun gin? Aicng mun c hnh phc nhng ch tm hnh phccho ci ng ca mnh (t ng) v qun i hnhphc ca nhng ci ng khc. Ta ch mun cibng ca ta no, cn bng ca ngi khc i th

rng chu. Ta mun thn xc ta c nh caoca rng, cn thn ngi khc ngu ng xch th mc k. Ta mun quc gia ca ta giu chng mnh, cn quc gia khc ngho i thchuyn Ta khng cn bit.


8/293

8

Ci Ta no cng lo cho t ng ca n nn misinh ra ch k, dnh git, u tranh, tham nhng,hn thua. Khi ci Ta c thng li th n vui. Khici Ta b thua thit, mt mt th n bun, gin, th,ght. C ai l xc phm n ci Ta th ta nigin, bc tc. C ai khen ngi, nnh ht, thun ci Ta th ta vui mng, khoi ch. C ai ng nnhng ci ca Ta nh v, con, ti sn ca Ta th tatc gin, th ght. Khi nhng ci ca Ta b mtmt th ta au kh, nn ta phi tm mi cch bov, gi gn chng.

Ta l g?

C ngi cho Ta (ti, mnh) l Nguyn vn A,Trn vn B, L th C, v.v... Nhng ch l nhngtn h, danh tnh, do cha mt ra gi.

C ngi cho Ta l bc s, tin s, k s, gio s,v.v... Nhng bc s, tin s, k s, gio s ch l

nhng bng cp th gian.C ngi cho Ta l tng thng, th tng, b

trng, tnh trng, qun trng, v.v... Nhng ch l nhng chc v chnh tr.


9/293

9

C ngi cho Ta l t ph, triu ph, gim c,ch hng, hoc nhn vin, cu li, v.v... Nhng chl nhng a v hay cng vic trong x hi.

C ngi cho Ta l ngi thng minh, tr thc,p trai, p gi, hin lnh hoc ngu dt, xu x, lkh, v.v... Nhng ch l nhng c tnh haynng khiu ca mt con ngi.

C ngi cho Ta l ngi d vui, d bun, dgin, d lo, d thng, d ght, rng ri, keo kit,bn tin, v.v... Nhng vui, bun, gin, lo, thng,ght, v.v... ch l nhng tnh cm hay tnh tnh camt con ngi.

Khi c hi Ta l ai? hoc Ta l g? a s ngii u ng ha ci Ta vo danh tnh, bng cp,chc v, a v, c tnh, hoc tnh cm, nhngnhng th khng phi l Ta m ch l nhng civ khoc bn ngoi. Vy th Ta l g?

Ti y chc c bn s tr li: "Ta l mt conngi"! Cu tr li ny ngn ngn, n gin v rtgn vi thc ti. Bi v trc khi cho Ta l ci nyhay ci n th Ta phi l mt con ngi trc .


10/293

10

C con ngi ri sau mi c tn tui, bun vui,thng minh, t ph, tng thng, bc s, k s, v.v...

Ta l mt con ngi. Con ngi gm c hai

phn: thn v tm. Thn l phn vt cht c hnhtng. Tm l phn v hnh c kh nng hiu bit,suy ngh, nh tng, tnh ton, lo u, yu ght, viu khin thn thi ng, ni nng, hnh ng,v.v... S lin h gia thn v tm cng ging nh

my v in. Mt ci my m khng c in thmy v dng. in l mt nng lc v hnhnhng cn thit lm cho my chy. Thn thcon ngi cng vy, nu khng c tm bn trongiu khin th n s tr thnh mt xc cht. Tm

cng ging nh in, tuy v hnh nhng rt cnthit cho s sng.

d hiu, chng ta c th vit theo phngtrnh di y:

Ta = con ngiCon ngi = thn + tm

=> Ta = thn + tm.

Thng thng chng ta c th kt lun nh vy,ci Ta thnh hnh l do thn v tm kt hp li vi


11/293

11

nhau. Nhng trong i sng hng ngy, nhiu khici Ta xut hin c lp nh ch l thn hoc ch ltm m thi. Th d sng ng dy soi gng, thymt mnh p, bn s ni: "hm nay Ta (ti, mnh)p". Khi ni nh vy tc l cho Ta l ci mt(thuc thn th). Hoc khi b ngi khc ni xumnh, bn cm thy tc gin v ni: "Ti tc lm".Ni nh vy tc l cho Ta chnh l tm, bi v cithn u c bit tc! Do chng ta s c ti baphng trnh sau:

1/ Ta = thn

2/ Ta = tm

3/ Ta = thn + tmRen Descartes, trit gia Php th k 17, ni

danh nhmt cu ni: "Cogito ergo sum" (Je pensedonc je suis) c ngha l: "Ti suy nghnn ti hinhu". ca Descartes mun ni v ti (Ta) hinhu cho nn ti mi suy nghc. Nhsuy nghm ti bit l ti c mt (hin hu). Descarteschng minh s hin hu ca ci Ti (Ta) mt cchn gin, do bit suy nghm ci Ti (Ta) c mt.Chc c l bn c cng ngh nh Descartes v


12/293

12

thy l mt sng nhin, nhng chnh lmt loi chp Ta l tm.

Nhng nu hi ci Ta (ti) bt u c t lc no

th cch tr li ca Descartes vn cha tha ng.V khi ni "Ti suy ngh" tc l chp ci Ti cmt ri. Ci Ti c trc ri sau ci Ti misuy ngh. Vy ci g ban u to ra ci Ti(Ta)?

Khau

Sng i ai cng mun sung sng hnh phc,khng ai mun kh bao gi. Nhng kh ni, ai nyu chp cng vo "ci Ta" v nhng ci "ca Ta"

nn sinh ra loi phin no khau. Nhng khl AI kh? Ci bn, ci gh kh chng? t, nc,gi, la kh chng? Nh ca, xe c kh chng?Ci TA kh ch ai vo y! Ta sinh, gi, bnh,cht. Ta phi sinh t lun hi. Ta phin no. V

c TA nn mi c kh.Kh thn

V Ta l thn v Ta c thn nn phi lm n sinhsng, tranh dnh bon chen vi i nui cho thn

sng cn, y gi l "sinh kh".


13/293

13

V Ta l thn v Ta c thn nn phi chu gi yu,thn th hao mn, tr c lu m, ni trc qun sau,tc bc rng long, n ung kh khn, i ngkhng vng, t lo thn khng xong, nhiu khi lmkh con chu v ngi thn. y gi l "lo kh".

Lm n sinh sng, tuy phi cc nhc, thc khuyady sm, chn lm tay bn, mi hi nc mt,nhng kim c cht tin l c th xoa du ni

kh. Thn xc gi yu tuy cng kh, nhng chan ni khin Ta phi rn sit au n nh khi thnb bnh. Hnh h xc thn lm cho n kh s,khng g hn l ci au. Khi au, bt lun l aug, tau lt vt nhau rng, nhc u, au bng,

n cc bnh nan y nh hi, lao, ung th, sida(aids), v.v... u lm cho Ta au n, rn sit, khchu v cng. Thn l mt bnh, khng bnhnng th bnh nh, by gicha bnh th mai mtcng bnh. Bn trong thn c bao nhiu t bo,

bao nhiu tng ph l Ta c by nhiu chi bbnh, khng th no trnh khi. Ai ny u sbnh ung th, nhng trong thn th ngi no cngc t bo ung th nm n ch c hi bc pht.Trong x hi no cng c nhng thnh phn bt

ho, bt lng nh du ng, trm cp, bng ng


14/293

14

nhng nhc cnh st, cng an bt nht trng trnn c v tm yn. Nhng khi gung my cquanchnh ph tham nhng, hi l, th k gian, trm cpni ln nhiu hn. Trong c th cng vy, khi hmin nhim hay khng th yu th vi trng, vikhun tha th xm nhp, cc t bo ung th nilon, sinh si ny nba bi v bnh ung th xuthin. V Ta l thn v Ta c thn nn Ta c dimphc thng thc mi "bnh kh".

Bn cht ca thn l v thng, bin i tnggiy pht i ti tn hoi. Sut cuc i Ta lm mi th, mi cch nui cho ci thn sng,nhng cui cng n cng tan r ngoi mun ca

Ta. Thn cn sng th Ta sng, d sng kh cngrng sng, d gi nua lm cm, i ng khngvng nhng sng thm c nm no hay nm ,d bnh gn cht cng c gng cha tr vt vtthm ngy no hay ngy . D phi sng kh,

sng gi, sng bnh cng cn hn l cht. V chtl mt tt c nhng g Ta c, Ta l. Mt ht tt cnh vy th kinh khng qu! Ta s ra sao? Chtri Ta cn hay l mt tiu lun? Ta s ln thinng hay xung a ngc? y l ci kh ca s

cht, "tkh".


15/293

15

Bn ci kh trn u l kh ca thn. M thntht ra ch l ti: t, nc, gi, la hp thnh.Nhng cht cng nh xng, da, tht, mng tay,v.v... thuc vt. Nhng cht lng nh mu, m,m, di, nc tiu, v.v... thuc v nc. Nhngth lu ng nh hi th thuc v gi. Hi mtrong cth thuc v la. Khi bn th ny hp lith gi l sinh, xung khc nhau th gi l bnh, spsa ri nhau th gi l gi, tan r th gi l cht.Vic ti tri qua "thnh, tr, hoi, khng" c nnhm g n Ta? Bi v Ta l thn, thn l Ta, lca Ta, cho nn ci g xy ra cho thn tc l xy racho Ta. Thn sinh, gi, bnh, cht cho nn Ta phichu chung s phn.

Kh tm

Ta khng nhng l thn m cn l tm na, chonn khi tm kh th Ta cng kh. Nhng ci khca tm hay ca Ta u bt ngun t s a vght, a ght ngi v s vt.

Khi ci Ta a, thch, yu, thng ngi hay vtno m phi chia ly th gi l "i bit ly kh".


16/293

16

Khi ci Ta th, ght, tc, gin ngi no m cphi gp mt, tip xc, gn gi, sng chung th gil "on tng hi kh".

Khi ci Ta mong cu, khao kht, hy vng mt svt no m b tht bi, khng toi nguyn, nhiukhi tuyt vng a n quyn sinh, t t, y gi l"cu bt c kh".

i lm iu oi m, nhng th mnh thch thkh c, c ri th kh gi lu. Cn nhng thmnh ght th c phi gp hoi. Ght ca no tritrao ca !

Ngoi ba ci kh cn bn ca tm nu trn, trong

o Pht cn ni v mt ci kh tn l "ng unth kh", l ci kh cn bn do tm v minh inhim, bm vu vo nm un.

Trn y l tm ci kh chnh thng c litk trong kinh sch. Ngoi ra trong i sng hngngy ai ny u c nhng nim au ni kh rt phthng, l "tnh kh", kh v tnh, v gia nh, vchng, con ci, cha m, anh em, bn b.

Con ngi l loi hu tnh (sattva) nn sng v

tnh v kh v tnh, tnh nhiu chng no th kh


17/293

17

chng . Tt c chng ta ai ny u mun thngv c thng. ng l ra tnh thng l ci gem li hnh phc v khin cuc i ng sng,nhng kt mt iu l tnh thng th gian cxy dng trn nn tng ca ci Ta (ng). V ci Tach bit thng nhng g em li li ch cho n, vvy tnh thng ca ci Ta ch l tnh thng chk, i ng.

Khi thng ai th Ta mun chim hu ngi v mun h phi chiu theo Ta. Nhn danh tnhthng v tnh yu m con ngi lm kh nhaunhiu nht trn i.

Ta thng v v v thng yu, lo lng, chmsc cho Ta. n khi vbt u n chuyn gkhc, ll cm nc, nh ca, qun sn sc, chiuchung Ta th Ta kh chu, bc tc, cn nhn, gyg, v.v...

Ci Ta rt sc n, cho nn ai ny u mcmt mi m gia nh, vchng con ci thng yunhau. Nhng oi m thay, ci gi l "mi m gianh" li thng l ni oan gia hi t, gp li nhau thanh ton n xa. "V oan tri bt thnh phu

ph", khng oan tri th khng thnh v chng.


18/293

18

Trong vng lun hi bt tn, con ngi gp linhau vay n, tr n, n ca ci, n on, tnhcm.

Mt ln n, ngi Ca Chin Din i kht thc, ntrc nh mt c gi, thy c ta bng trn tay mta b v ang bc tht mt con c cho n n.Xng c vt xung t th con ch gn chyli ngi v b c gi mt c au ing chy mt.

Ngi Ca Chin Din dng thn thng nhn xemnhn duyn ti sao th thy a b trn tay c kiptrc l k th ca gia nh c, con c m c lctht cho con n chnh l cha c v con ch m c vng chnh l m ca c ti sinh. Tht khng cn

cnh no tr tru hn! Thy vy ngi Ca ChinDin khng khi thng xt ngm ngi cho chngsinh, v v minh khng thy c nhn qu, n onxoay vn.

ng Nm v ng Su cng lng. ng Nm lin ch giu c trong vng, cn ng Su l ngilm thu cho ng Nm. ng Su ngho m lithch cbc cho nn thng no cng thiu ht, phimn trc ch hng my thng lng. Chngmay trong lng c bnh dch nn c hai ng cng


19/293

19

cht. Xung m ph, b Dim vng li ra xt xtrc khi cho i u thai. V ng Su thiu nngNm, cho nn Dim vng hi ng Nm c munu thai lm cha ng Su khng, v lm cha th thah la mng xi x con ci. Nhng ng Nm khngchu. Dim vng li hi c mun lm m ngSu khng, v lm m th c quyn dy d bt conci phi nghe li. ngoi i, ngi ta thngni: "B ng l cha ti hay sao m dm la ti?Hoc b l m ti hay sao m dm ln mt dyi?" Th nhng ng Nm cng khng chu uthai lm m ng Su. Dim vng hi tip cmun lm anh hay ch c quyn nh p em tkhng? ng Nm cng khng chu. Cui cngDim vng hi vy ng mun u thai lm g ivi ng Su? ng Nm tr li l mun u thailm con ng Su!!! Dim vng hi l do ti saoth ng Nm p: u thai lm con l sng nht,

v tha hi n, i n t do cng khai m khngai bit. Lc con cn nh th cha m phi lo cho nn ung y , ln b bnh th cha m phi thcsut m lo lng, sn sc m khng dm phin h.Khi con ln ln th phi lo cho n n hc, d phi

hc trng t tn km nhiu tin cha m cng nai


20/293

20

lng ra i lm kim cho . Bao nhiu cng sc,tin ca, mua sm, chi ph cho con, cha m khngbao gi tnh ton m ngc li cn vui lng.Lm con t nhn ln, nu i ncha th tisn chi phung ph, lm cho ti sn ca cha mtiu hao. Khi no i ht nth ti s ra i.

Cu chuyn ng ngn trn cho ta thy mun inkhn nht th phi u thai lm con, v cha m

no cng vui lng lo lng (tr n) cho con. Chngc th b v, v c th b chng. Con c th bcha b m, nhng cha m khng bao gi b con.Nhng ngi m ta thng yu lo lng nhiu nhtli thng l oan gia tr hnh. V phi tr hnh lm

v chng con ci th mi i nc ch! Nuhin nguyn hnh l ch nd dn, hm he n gca i n th ngi ta sng ca trn hoc bchy mt. Oan gia l ngi n i n, ntnh hayntin, vy m ta khng bit li i h thng yu

chiu chung mnh, l chuyn khng tng, lmsao c thc?

Hiu th no l oan gia ri th phi lm sao y?Ly d chng v v t b con ci hay sao? C aithiu nm qut c khng? C vay th phi c


21/293

21

tr, iu quan trng l tr nmt cch khn kho,tc l tr m ng vay thm. Con ngi do vminh nn trong lc tr nc th li vay nmi, cvay tr, tr vay khng bao gi dt. Mun tr mng vay thm th phi hc o, khai m tr hu,bit u l nhn qu, u l iu thin nn lm, ul nghip c nn trnh. Ni cch khc, l c mtqu trnh tu tp v tu l chuyn nghip. (ChngVI s cp n nhng phng php tu tp).

c tnh ca ng

Khi ci ng xut hin, n mang theo nhng c

tnh nh sau: tham dc, sn hn, si m, kiu mn,ganh t, v.v... nhng c tnh ny cn uc gi lphin no.

Tham dc: lun ham mun tm th vui xc tht,chy theo ng trn (sc, thanh, hng, v, xc) tha mn gic quan. Khi Ta thy ci g va nhsc p, tin ti, danh vng, li dng th a thch,luyn i, mun chim hu, gi l "tham". Lngtham khng c y, cho nn tham cho Ta cha ,tham lun cho b con quyn thuc ca Ta. Cng v


22/293

22

tham m lm cho Ta n khng ngon, ng khngyn, u c lc no cng phi lo ngh, tnh ton.Nhiu ngi i tu ri m vn lng tham ng trdi hnh thc vi t hn, nh thch c cha p,tng ln, nhiu t, thch ni danh, ham a vchc sc trong gio hi. Tham c nhiu hnh thi:a, thch, yu, thng, ham, mun, thm, kht.Khi u l a, ri t t ti thch. Nu i tngl ngi th a ti yu, thng. Nu i tng l vt th ham, mun. Khi ham, mun nhiu th trthnh thm. Thm qu th thnh kht, tc l khngc th khng chu c. Kht l cc im catham.

Sn hn: khi tham hoc ham mun ci g mkhng c nh th Ta tc ti, ni gin, la ht,mng chi, gi l "sn". Khi la sn khi lnqu mc th Ta c th ra tay m , hoc dng khgii st hi k lm tri Ta. nh ngi,

git ngi cho h cn gin, nhng sau phi vot, hoc b x t. Ngay ti x giu c nht hinnay l Hoa K vn cn mn x t ti nhn. lcha k sau khi cht a xung a ngc b qu stra tn hnh hau n gp trm ngn ln. Bi th

trong cc phin no, sn hn, nng gin l tai hi


23/293

23

nht, v c tha n ti c nhnh ngi, gitngi. Mt nim sn khi ln c tht chy trmngn rng cng c (nht nim sn tm khi, thiub vn cng c chi lm). Cng h vi sn gm c:bc, tc, gin, hn, on, ght, th. Khi u casn l bc. Bc m khng gii ta c th sinh ratc. Tc qu ha gin. Gin l s n bng haybng chy. Bng chy xong m khng ht hn cnm th gi l hn, hn hoi khng ngui th mra ght v on. On lu ngy thnh th. Th lcc im ca sn.

Si m: ci Ta loanh quanh sut ngy ch sng visa ght, a ngi ny, ght ngi kia, thch vt

ny, ght vic n. Khng bit o c, nhn qu,khng bit suy xt iu hay l phi, ch thch chytheo m thanh, sc tng, mi v, cm xc. Mctnh cho tham lam, sn hn nm u sai s, ygi l "si" (u m). n khi gp ngi tr ch cho

mnh nhn qu, o l, iu hay l phi th likhng nghe, y gi l i si hay nht xin , tcl ngi khng th cu c.

Ng mn: lc no cng thch so snh mnh vingi khc ri t cho mnh l hay, gii, tt hn k


24/293

24

khc, gi l "mn". mnh c tin ca, giusang, bng cp, a v m kiu cng tc, khinhch k ngho, hn lo vi ngi c hnh, ch pngi di, ln t ngi trn. V ng mn nnkhng nghe li phi, khng chu hc hi thm, lmnhiu iu sai quy, phc lnh tn gim, ti licng tng. Lun i T B Sa v Cu X nu raby loi mn:

1) Mn (mana): c tm khinh thng i vinhng ngi thua mnh v hc thc, a v, gia ti.Thc t h c thua mnh tht, nhng ch thua trnmt kha cnh nh, nn khng phi v th m mnhc quyn ln mt khinh d h.

2) Qu mn (ati-mana): i vi ngi c hcthc, ti sn, a v bng mnh th li cho l mnhhn ngi .

3) Mn qu mn (manati-mana): i vi ngi

thc s hn mnh m mnh c cho l mnh hn h.4) Ng mn (atma-mana): nhn lm nm un l

ng, da vo ng m khi mn. Cho tt c mingi khng bng mnh. Ci g ca mnh lc nocng tt p hn ca ngi khc.


25/293

25

5) Tng thng mn (adhimana): cha chngo m tuyn b l mnh chng. C nhngngi vi t, ngoi ming tuy khng chnh thctuyn b l mnh chng, nhng ni p ni mkhin ngi khc lm tng l mnh chng quny qu n, y cng thuc loi tng thng mn.

6) Ty lit mn (unamana): i vi ngi, mnhthua nhiu m cho l thua t, hoc khng thua g

ht.7) T mn (mithyamana): mnh khng c c ,

t bi, hiu bit m tng hay t xng l mnh cc , t bi, hiu bit, th d nh xng mnh l vthng s, thnh s, chn s, o s, gio ch,gio th, v.v...

Tm li, mn l lun lun so snh, so o xemmnh hn hay thua k khc, nu thy mnh thc shn th thch th khoe khoang, nu thua th khng

nhn l mnh thua m c gn c ln ni mnh bnghoc hn. Th d nh ta xy c bn ngi cha,so snh vi ngi khc, thy h ch c mt hay haingi cha, ri ta cm thy mnh hay qu, ti giiqu, l ng mn. Th d nh thy ngi khc

vit c 50 cun sch, ta y cng rng vit cho


26/293

26

c 49 cun ri t cho rng mnh u c thua g,y cng l ng mn mc d vit sch o. Nhnghnh thc ng mn rt nhiu v vi t, ngi tu cnphi cao cnh gic. Nhiu ngi vo cha i tucn mang theo ci ng nn mun c thy thngyu, u i, ti mnh. Nu thy ch v khenngi khc th Ta bun. Thy l ngi c bnphn ch ra nhng tnh h tt xu cho ta sa,nhng ci Ta n khng thch ngi khc vch ranhng tnh xu ca n. y l mt vic muthun, i tu m ch thch ngi khc khen tng Tal ngi o c, t bi, tr tu. D nhin i tu lnhm hng ti chn, thin, m, nhng l bnphn v cng vic hng ngy ca ngi tu, gingnh n ung, ng ngh, khng cn phi ai khenngi hay mi lm. Nu cm thy cn ckhen th ai cn? Phi chng ci ng? V ci ng rtcn c khen tng v ch .

Ganh t: khi gp ngi thua km th Ta khinhthng, nhng khi gp ngi thc s ti gii, giusang hn Ta, th Ta ganh ght, tc ti, tm micch ni xu, ch bai, ch trch, m nhc, to nhiukhu nghip. Khi gp vic g dnh lu n tin bc,

ca ci, ti sn, th Ta nghi nght mi ngi, nghi


27/293

27

anh em, bn b, thn quyn, v.v... s h dnh lica Ta ri m mu by ra nhiu th on hingi.

Trong s chp ng, bm vu vo ci Ta v ca Tath s bm vu vo ci thn l nng nht, thm sunht. Ci Ta ban u ch l mt vng nim catm, nhng khi thnh hnh ri th n cn mt nntng vt cht da vo m hin hu. Nn tng

ny chnh l ci thn. Bm vu vo thn cho lTa, l ca Ta ri nng niu, chm sc cho n, ygi l "thn kin". Khi n th tm mn ngon vt lcho Ta n nh tht ch, tht mo, c kh, mt gu,cho rn, ru whisky, cognac, v.v... Cng t

ming n m ngy nay trn th gii sinh ra nhiubnh qui l nh "b in" (Creutzfeldt-Jakob),"cm g" (SARS), v.v... Mc th kim qun o ttp c hiu ni ting nh Pierre Cardin, Yves St-Laurent, Lacoste, Christian Dior, v.v... cho Ta

mc. th phi xy nh cao ca ln, sang trng,qu phi cho Ta . Xe th phi mua Mercedes,BMW, Lexus, Acura, Infinity, v.v... cho Ta i. dng th phi mua sm th tin nghi hin icho Ta dng. V chng ni thng yu nhau,

nhng tht ra ai cng thng thn mnh trc ht.


28/293

28

Sng chung vi nhau m ch chi, i hi ngikia nng niu, chiu chung, lo lng, phng s choci thn ca Ta. Khi ngi yu l qun hockhng lo cho "ci thn Ta" na th Ta cmthy bun bc, kh chu. Nh vy c phi l Tathng ci thn ca Ta nht trn i khng?

Bm vo ci thn cho l Ta, nhng ci thn nyu c sng hoi. Trc sau g n cng phi cht

v tan r. Vy sau khi cht s phn ca Ta ra sao?Ta si vu? V khng bit lut nhn qu nna su ri vo hai thnh kin cc oan: cht rith Ta mt hn, hoc cht ri th Ta cn hoi. ygi l "bin kin", tc l ci thy nghing v mt

bn.Trn y l ci thy v thn sau khi cht. Nhng

trong lc sng th sao? Ci Ta cng bit suy ngh,bn ci, l lun, c kin ny, kin n. Khi gpnh vy th Ta lun lun cho kin ca mnh lng hn ht, cn kin ca ngi khc u sailm. Nhiu khi kin ca Ta sai trt, c h, lithi, v l, nhng c ai ch by th Ta ni gin, gnc ln ci, nht quyt cho mnh ng, gi l"kin th".


29/293

29

Thi xa c nhng o git ngi t thn, dman, mi r. Nhng ngy nay cng c nhng occ x "vn minh" u Ma ra nhng iu lutrn cm rt l v l, bt nhn, ngu mui khng an hnh phc gii thot, vy m cng c ngi tintheo. C nhng o bt ngi ta chc kt hnvi ngi cng o, hoc l b bnh vo nhthng m th ch c php tip nhn mu cangi cng o, hoc n t phi hin thn chogio ch, hoc phi d d nhiu ngi vo o thmi c ln thin ng, hoc phi cng ht ti sncho gio ch th mi c ban n in, v.v... Tintheo nhng iu lut trn gi l "gii cm thkin", khng lm cho cuc i sng sa m trthnh en ti, lm kh mnh v ngi chungquanh.

V v minh, chp ng, chp php, tham lam, idc nn Ta khng tin o c, khng tin nhn qu,

chp thng, chp on, v chp vo tt c bnquan nim sai lm trn th gi l "t kin".

Ngoi 10 phin no cn bn k trn, ci ng cnc nhng c tnh khoe khoang, kiu mn, munhn k khc. Ngay c i vi nhng ngi "tu"


30/293

30

lu nm, sing tng kinh, nim Pht, ngi thin,lm cng qu, xy cha ln, lm Pht s, v.v...cng b ci ng la bp v ly ht cng c khitrong tm nghrng:

- Ta l ngi tu kh v Ta thuc nhiu kinh, vtng kinh hay nht.

- Ta l ngi gi gii trong sch nht, cn nhngngi khc u ph gii.

- Ta l ngi lm nhiu cng qu trn cha.

- Ta cng dng nhiu, nn cha v thy phibit n Ta, ghi danh Ta vo bng cng c hay svng.

- Ta l ngi xy cha ln nht vng ny.

- Cha ca Ta p nht, tng Pht ca Ta lnnht.

- Ta lm Pht s nhiu, ai ny u bit danh tingca Ta.

- Thy ca Ta gii nht, ni ting nht.

- Php mn ca Ta hay nht.


31/293

31

- Ta l mt nhn vt quan trng trong o, trongcha. Lai v xc phm quyn li, danh d caTa, xem thng Ta, ch bai thy ca Ta, php mnca Ta, tri Ta th Ta ni sn, si, i, v n thua.

- Ta ngi thin lu hn mi ngi v khng hnhc nhch cng.

- Ta l ngi c bit nn c thy c truynring php mn b mt.

- v.v..

Tm li, mi khi khoe khoang, tc gin, kiumn, khinh ngi, th nn bit l ci ng anghin l 200%.

Ni kt

Phin no (klesa) l mt danh t rt quen thuctrong gii Pht t. Ngoi ra cn c mt danh tkhc ng ngha vi phin no, l ni kt haykit s (samyojana), ni l bn trong, kt l tribuc, kit s l nhng th tri buc v sai s conngi.


32/293

32

"Ni kt l nhng s bt mn, khng nh , lungy khng c ch thot nn c kt li bn trong.Khi ta gin mt ngi no m khng ni ra c,khng tra li c, khng trnh n c th cigin m trong lng bin thnh ni kt.

Khi ldi lm mt iu g sai quy ri n nn hihn hoi khng ngui, b ngoi lm b nh khngc chuyn g nhng bn trong nim n hn c

theo m nh lm ta khng th vui sng, y l mtni kt, mt mc cm ti li.

T nh n ln, lc no ta cng sng bm vuvo mt ngi no , nu khng c ai xung quanhth shi, bv lc lng, bi th nn ta phi lychng nh bao nhiu ngi khc, d b chng hnhh, chi mng, ht hi, nh p cng khng dmb v s sng mt mnh. Ni lo sb b ri, phisng mt mnh l mt ni kt."

Ni chung ni kt l nhng vt thng lng haynim au thm kn lm cho ngi ta kh skhngsng hnh phc trn vn. Thin s Nht Hnh,ngi c nhiu uy tn trong vic truyn b phngphp thin tr liu tm l cho gii tr thc u M,

c dy nhng phng php gii ta ni kt rt hin


33/293

33

i nh "m ci gin vo lng", "g bom", "lmmi", v.v... Bi v cn ci Ta cho nn l ai xcphm th n ni gin, v khi n ni gin ri th lc cn phi c chnh nim m n vo lng. Khim cn gin vo lng th n khng n lin, nhngnu khng tr tu qun chiu gngi bom thsau ny gp dp n s n. Do mi cn nphng php "gbom" l chkhi cn gin nguingoai th hai bn (i th) cn ngi xung nichuyn trong i ng ha gii. Sau khi ha giixong th phi ha sng ha bnh vi nhau v "lmmi" li mi tnh bang giao. l nhng phngphp c hiu qu nhng ch tr liu ngn (thrapiesymptomatique), au u cha , ging nh nhcu th ung Aspirine hay Tylenol s ht nhcngay. Mai mt nhc na th li ung na. Nkhng cha tr tn gc cn bnh. Ci gc hay cnnguyn sinh ra ni kt chnh l ci ng hay s chp

ng. Ngy no cn chp ng th cn ni kt.Mun ha gii tn gc ni kt th cn phi "m ciTa vo lng ri b n vo thng rc".


34/293

34

V Ng

Hu ht cc tn gio u ni c mt ng ti caonh Thng (vi nhiu tn khc nhau nhcCha tri, Allah, Brahma) sng to ra th gii vsinh ra loi ngi, trong khi o Pht ni v ngv khng chp nhn c mt ng to ha no to racon ngi. y l mt iu kh hiu v kh chpnhn i vi a s qun chng.

Trong ngn ng hng ngy, mi ngi u phidng ch ta (ti, mnh) xng h vi nhau. Bygini v ng, tc l khng c ti, nghe rt v l.

Nhng sch Pht gio khi ni v V ng vnthng nhn mnh l chng ta phi nhn r nmun v ng, khng c g l ta, l ca ta; chng ta,hay ta, phi tu hnh th ny th n, ni g cng cnphi c mt ch t, vy ch t "chng ta, hay ta" l

ai? Ni chng ta v ng tc l chng ta khng cta? Vy ngha l sao? Tu hnh t c v ngc ch g? By gi ti ang c y, c vcon nhca, ti sn, danh vng, nay bo ti tu v ng ci ti bin mt tiu, v c nhng th ca ti cng

mt lun. Ai ngu di g m tu nh vy? Ti tu l


35/293

35

ct c ci g ch? Nhc ch Pht gia hcho ti, cho v con ti, cha m ti c mnhkhe, sng lu, giu sang, hnh phc, v.v... v v.v...

Nhng ngi khng bit gio l o Pht, khinghe ni v v ng, tc l khng c ci Ta th hlin phn i, y l iu ng nhin, nhng ngayc trong gii Pht t cng rt nhiu ngi khng

hiu v ng. H thc mc nu v ng, khng c Tath ai tu, ai chng? Ai thnh Pht? Ai nhp Nitbn? Ai gii thot? Mun hiu mt iu g, nht lgio l v ng th phi chu kh hc v tu tp.Nhng nu cha hiu v ng m bit th tr ng

gii, tu nhn tch c, n chay lm lnh i sauhng phc cng tt lm ri, y gi l Nhntha Pht gio. Hoc tu thp thin kip sau tisinh ln cnh tri sng lu sung sng, y gi lThin tha Pht gio. Nhng bt u t Thanh vn

tha, Duyn gic tha v B tt tha th bt bucphi hiu v ng v dp tr ci ng.

V ng l g?

Trc khi hiu th no l v ng th cn phi hiu

th no gi l ng. Ng (hay ci Ta) theo t tng


36/293

36

n thi c Pht c ngha l ch t (hay linhhn). Ch c ngha l c quyn nh ot, t do tti. V nh vua l ch trong nc, c uy quyntuyt i nn vua rt t ti, mun ra lnh g cngc, mun chm ai th chm, mun bt ai th bt,mun i u th i (t do), mun u th (tti), hon ton theo ca mnh. T c ngha l spt, xt on, sai s, iu hnh. V nh T tngl v quan ln nht trong triu, trng nom, sp xpmi vic ph t vi vua cai tr ton dn. Ng lch t tc l ng c quyn sp t, iu khin v tdo t ti. a s mi ngi u c cm tng mnhl ch ca thn tm. Mun i, ng, nm, ngi,ni nng, suy nghg cng c, cho nn tin chcrng trong thn tm ny c mt ng ch, hay ci Ta(Ng).

V ng (anatta) ngha en l "khng c ta", nghabng c nhiu ngha, theo i tha v ng c ngha

l "v t tnh"; theo Nguyn thy v ng c nghal "khng phi l ta, khng phi l ca ta". Munnh ngha chnh xc, chng ta cn trv kinh inNguyn thy, l cc kinh Nikaya, trong TrungB kinh (Majjhima Nikaya) c khong 11 kinh ni

v v ng, l cc kinh:


37/293

37

1. Php mn cn bn, kinh s 1

2. on gim, kinh s 8

3. V d con rn, kinh s 22

4. Tiu kinh Saccaka, kinh s 35

5. Nht d hin gi, kinh s 131

6. Gii phn bit, kinh s 141

7. Gio gii Cp C c, kinh s 143

8. Gio gii Channa, kinh s 144

9. Gio gii Nandaka, kinh s 146

10. Gio gii La Hu La, kinh s 14711. Kinh Su Su, kinh s 148

Tip theo, trong Tng ng B Kinh (SamyuttaNikaya), Tp III, Thin un, chng I, Tng ng

un, c 183 kinh ngn, i u ni v v ng, vlp i lp li hng trm ln nhng on nh sau:

"Sc, ny cc T-kheo, l v thng. Ci g vthng l kh. Ci g khl v ng. Ci g v ng,cn phi nh tht qun vi chnh tr tu l: "Ci

ny khng phi ca ti; ci ny khng phi l ti;


38/293

38

ci ny khng phi t ng ca ti". Do nh thtqun vi chnh tr tu nhvy, tm ly tham, cgii thot, khng c chp th cc lu hoc."

Ba danh t "v thng, kh, v ng", c lpi lp li khng bit my ngn ln trong nm bkinh Nikaya ca Pht gio Nguyn thy, v vy nc xem l Tam php n (Ti-lakkhana), tc l bacon n nh du ton b gio l Pht Php. Sau

ny c nhng ngi cho Tam php n l "khng,v tng, v tc", hoc "v thng, v ng, Nitbn", v c ngi ni n T php n l "vthng, kh, khng, v ng", hoc "v thng, vng, khng, Nit bn", l nhng quan nim c

nhn, khng c g trngi, bi v Pht Php ch cmt v gii thot, nu nng theo mt li dy caPht m tu hnh gii thot th cng c thcxem l php n.

Sau khi thnh o di gc cy b, c Phti tm nm anh em Kiu Trn Nh l nhng bnng tu trc kia v thuyt cho h bi php utin, l kinh Chuyn Php Lun (Dhamma-cakkappavattana) ni v T diu . Nghe xongtn gi Kiu Trn Nh lin chng qu Tu--hon


39/293

39

v sau bn v kia cng ln lt chng qu, "vnhly trn cu, c php nhn tnh, dkin o tch".Trc kia h khng bit nguyn nhn no sinh rakh, h tu hoi, tu kiu kh hnh m vn chathot kh, nay nhhiu r T nn mi t kintiu tan, xa la mi trn cu (vnh ly trn cu), tc con mt php thanh tnh (c php nhn tnh),v thy c du o (d kin o tch). Tu--hon l qu "Kin o", qu thnh th nht trongbn qu thnh Thanh vn. Nhng thy o mi chl thy ng thi, cn bao nhiu lu hoc, phinno, tp kh su dy t nhiu kip cha trc,nn phi tri qua giai on "Tu o" mi trc.V nh ngi leo ni, bt u thy c ngn niv con ng dn ln nh ni, nhng bn thn vncn di chn ni. Tuy cn di chn ninhng bit r l nu tip tc i trn con ng nyth s ti nh ni. Kin o l mi thy ng i,

sau phi Tu o, dt tr phin no, nhim mit c cc qu v T--hm, A-na-hm, v A-la-hn l qu thnh cao nht v nhnh ni.

Sau khi nm v t kheo kin o, c Pht dytip cho h bi php th nh l kinh V ng tng,

ni v l V ng dt tr ng chp l cn bn ca


40/293

40

v minh phin no, a h tin xa hn v chngqu A-la-hn, gii thot khi sinh t lun hi.

Di y ti xin trch dch bi kinh V Ng

Tng (Anattalakkhana sutta) bn c thy rc Pht nh ngha th no l v ng. Kinh nycn c tn l Kinh Nm V, thuc Tng ng BKinh, tp III, Thin Un, Chng I, Phm ThamLuyn, on VII.

KINH V NG TNG

Ti c nghe nh vy: Mt thu n, c ThTn ang ng ti vn Nai, Isipatana gnBnars. Lc by giThTn ni vi nm v T

kheo:Ny cc thy, sc l v ng (khng phi l ta).

Nu sc l ng th sc skhng gy au kh(bnhtt) v i vi thn thta c thra lnh: "Thn ti

phi nh thny hay nh th kia theo ti". Thnhng, bi v sc thn l v ng, nn n khngtrnh khi bnh tt v khng ai c th ra lnh:"Thn ti phi nh thny hay nh thkia theo ti".


41/293

41

Ny cc thy, th khng phi l ta. Nu th l tath th skhng gy au khphin no v i vith ta c thra lnh: "Th ca ti phi nhthnyhay nh thkia theo ti". Thnhng, bi v thkhng phi l ta, nn n khng trnh khi au khphin no v khng ai c thra lnh cho th: "Thca ti phi nh th ny hay nh th kia theo ti".

Ny cc thy, tng khng phi l ta. Nu tngl ta th tng skhng gy au khphin no vi vi tng ta c th ra lnh: "Tng ca tiphi nh thny hay nh th kia theo ti". Thnhng, bi v tng khng phi l ta, nn n khng

trnh khi khau phin no v khng ai c thralnh cho tng: "Tng ca ti phi nh th nyhay nhthkia theo ti".

Ny cc thy, hnh khng phi l ta. Nu hnh lta th hnh skhng gy au khphin no v ivi hnh ta c thra lnh: "Hnh ca ti phi nhthny hay nhthkia theo ti". Thnhng, biv hnh khng phi l ta, nn n khng trnh khikhau phin no v khng ai c thra lnh cho


42/293

42

hnh: "Hnh ca ti phi nh thny hay nh thkia theo ti".

Ny cc thy, thc khng phi l ta. Nu thc l

ta th thc skhng gy au khphin no v ivi thc ta c thra lnh: "Thc ca ti phi nhthny hay nhthkia theo ti". Thnhng, biv thc khng phi l ta, nn n khng trnh khikhau phin no v khng ai c thra lnh cho

thc: "Thc ca ti phi nh thny hay nh thkia theo ti".

Ny cc T kheo, cc thy ngh sao? Sc lthng hay v thng?

- Sc l v thng, bch ThTn.- Ci g v thng l khhay sng?

- L kh, bch ThTn.

- Nhvy, i vi ci g v thng, kh, chu sbin hoi, c hp l chng khi ni: "Ci ny l cata, ci ny l ta, ci ny l tng ca ta"?

- Tha khng, bch ThTn.

Cc thy ngh sao? Th l thng hay vthng?


43/293

43

- Th l v thng, bch ThTn.

- Ci g v thng l khhay sng?

- L kh, bch ThTn.



Cc thy ngh sao? Tng l thng hay vthng?

- Tng l v thng, bch ThTn.

- Ci g v thng l khhay sng?- L kh, bch ThTn.

- Nhvy, i vi ci g v thng, kh, chu sbin hoi, c hp l chng khi ni: "Ci ny l ca

ta, ci ny l ta, ci ny l tng ca ta"?- Tha khng, bch ThTn.

Cc thy ngh sao? Hnh l thng hay vthng?

- Hnh l v thng, bch ThTn.


44/293

44


- L kh, bch ThTn.



Cc thy ngh sao? Thc l thng hay vthng?

- Thc l v thng, bch ThTn.


- L kh, bch ThTn.- Nhvy, i vi ci g v thng, kh, chu s

bin hoi, c hp l chng khi ni: "Ci ny l cata, ci ny l ta, ci ny l tng ca ta"?

- Tha khng, bch ThTn.Ny cc thy, nh th th tt c nhng g thuc

sc thn qu kh, v lai hay hin ti, trong hay ngoi, th hay t, xu hay tt, xa hay gn, tt cnhng g l sc thn cn phi c nhn nh theo

chnh tr hu, ng nhtht: "Ci ny khng phi


45/293

45

ca ta, ci ny khng phi l ta, ci ny khngphi l tng ca ta".

Cng th, tt c nhng g thuc th, tng, hnh

v thc qu kh, v lai hay hin ti, trong hay ngoi, th hay t, xu hay tt, xa hay gn, tt cnhng g l th, tng, hnh, thc, cn phi cnhn nh theo chnh tr hu, ng nh tht: "Ciny khng phi ca ta, ci ny khng phi l ta,

ci ny khng phi l tng ca ta".Khi nhn nh s vt nh th, ny cc thy,

ngi a vn thnh txa la v nhm chn scthn, xa la v nhm chn th, tng, hnh vthc. Do nhm la nn vy khng cn ham mun.Do ht ham mun nn c gii thot. Khi cgii thot, tr hu khi ln: "y l sgii thot"v vy bit r: "Ti sinh chm dt, phm hnh thnh, iu cn lm lm, khng cn tr litrng thi ny na".

Khi c ThTn ni xong, nm v T kheo uhoan h tin nhn li ThTn. Trong lc ang ngheging, tm ca nm v c gii thot khi luhoc v chp th.


46/293

46

Sau ny trong lc tn gi Assaji, mt trong nmv t kheo nhm Kiu Trn Nh, ang i kht thc,vi phong thi trang nghim gii thot, tn githu ht ngi X Li Pht n hi o. Tn giAssaji c li mt bi k tm tt v l duyn sinh:

"Ye dhamma hetuppabhava,

tesam hetum tathagato aha.

Te sanja yo nirodho,evam vadi maha samano."

"Cc php do nhn duyn sanh.

Nhn y NhLai chr,

v dy phng php chm dt,

l gio php ca bci Sa mn".

Nghe qua bi k ny, ngi X Li Pht lin

chng qu Tu--hon. Khi v ngi k li cho bnthn l Mc Kin Lin nghe v Mc Kin Lincng chng qu Tu--hon. Sau hai ngi tmn quy-y vi c Pht xin lm t. Pht dycho mi ngi mt mc. Ngi Mc Kin Lin


47/293

47

tu tp mt tun sau chng qu A-la-hn. Ngi XLi Pht tu tp hai tun sau chng qu A-la-hn.

Th no l A-la-hn? l ngi hon ton

dit tr ng chp, dit tr lu hoc phin no. Dokhng cn ng chp, khng cn phin no nnkhng to nghip dn n ti sinh trong sinh tlun hi.

T diu , v ng, duyn sinh l nhng gio lcn bn, nn tng ca o Pht. Nhnhng gio lny m khng bit bao nhiu t ca Pht chng qu gii thot, tr thnh nhng thnh tng,tng bo, xng ng l rung phc cho tri ngicng dng.

L v ng m c Pht ging dy trong cc thiphp sau ny, c lc ni rng, lc ni ngn, c lctm tt, din dch bng cch ny hay cch khccng u bt ngun t kinh V Ng Tng ny.

Phn tch kinh V Ng Tng

Trong bi kinh ny chng ta thy i chng lc ch c nm v t kheo, l nm anh em KiuTrn Nh sau khi nghe xong bi php u tin lin


48/293

48

xin xut gia vi Pht v tr thnh nm tutin, v thy l mt bi kinh c xa nht cngvi kinh Chuyn Php Lun.

Vo u bi kinh, c Pht gi nm thy t kheon v ging ngay vo , ngi ni nm un l vng. Sc l v ng, th, tng, hnh, thc l vng. y cn ni rng thm vi iu bn cd hiu. Ti sao Pht li ni v nm un v ng m

khng ni ci g khc l v ng? Ti sao khng nici bn, ci gh, ci xe, ci nh l v ng? Chngta cn hi li l ai kh? Con ngi au kh hay cibn, ci gh au kh? Nn nh l bi kinh nyc ni tip sau bi kinh Chuyn Php Lun,

thuyt v l T (kh, tp, dit, o). c Phtthuyt php v thng chng sinh, mun dit tr sau kh cho chng sinh, cho nn i tng cabui thuyt php l con ngi ch khng phi vt hay cc php. Bn thn con ngi khng t

bit mnh l ai, l g? a s tng mnh l cithn, mt s thng minh hiu bit hn th cho mnhl thn v tm. Nhng c Pht nhn xa hn, ngithy con ngi ch l mt tng hp ca nm un,v nm un ny v ng.


49/293

49

Nm un

Nm un (panca-khandha) l sc un, th un,tng un, hnh un, thc un. Un (khandha) c

ngha l mt khi hay mt nhm cng loi, cngtnh cht.

Sc un (rupa-kkhandha): l nhng g c hnh scnh tc, da, mng, xng, tht, mt, tai, mi, chn,tay, v.v... c gom li mt nhm gi l sc un.Ni cho d hiu sc chnh l thn th vt cht conngi.

Th un (vedana-kkhandha): l nhng cm thhay cm gic nh nng, lnh, i, kht, au nhc,

sung sng, kh, vui, v.v... c gom li mtnhm gi l th un.

Tng un (sanna-kkhandha): l nhng tri gicca su gic quan nh thy, nghe, ngi, nm, sm, bit, c gom li thnh tng un. Tngcn c ngha l tng tng, suy tng, nhtng.

Hnh un (sankhara-kkhandha): Hnh c nghal i, lm, hot ng, tri chy. Nhng s hotng ca tm nh t duy, suy ngh, tnh ton, lo

u, v.v... c gom li thnh hnh un.


50/293

50

Thc un (vinnana-kkhandha): l nhng s nhnthc, phn bit, hiu bit c gom li thnh thcun.

Chp nm un l ng

Khi nm un ny kt hp li vi nhau th gi lcon ngi (puggala, person). Bt c ngi no

cng u l mt hp th ca nm un, khng hnkhng km. Nhng v khng bit t mnh ch lhp th ca nm un m li tng mnh l ng ny,b kia, tn ny, chc n, v.v... nn mi bt u sinhchuyn, lm tng nm un l ng, l Ta ri kh

kh bm vo . Nm un ch l nm un, sc chl sc, th ch l th, tng ch l tng, hnh chl hnh, thc ch l thc, th thi. Nhng v khngbit (v minh) nn i vi sc (form) th cho sc lTa, Ta c thn hnh cao, thp, p, xu, v.v... Mi

tt ch l mi tt, nhng v chp ci mi l Ta nnthy n xu, cn phi i sa mi cao ln. Mt mtm ch l mt mt m, nhng v chp mt l Ta nncn phi i ct thnh hai m cho Ta p hn. Danhn ch l da nhn, nhng v chp da l Ta, l ca

Ta nn phi i cng da v nh phn thoa son cho


51/293

51

Ta tr li. Thn ln, thp nh ch l thn ln, thpnh, nhng v chp thn l Ta nn phi i giy caogt cho Ta cao hn mt cht.

Khng bit cm th (sensations, feelings) ch lcm th, m li chp cm th l Ta. Khi c cmgic d chu, sung sng th cho l Ta sng, nnlun lun i tm khoi lc qua su gic quan. Mtthch nhn sc p, tai thch nghe li tng bc nnh

ht, mi thch ngi mi nc hoa, du thm, lithch nm nhng mn ngon vt l, thn thch s mi, nhc dc, thc lun lun suy nghv ci Ta vnhng th ca Ta. Su cn lun hng ra ngoi,chy tm su trn (sc, thanh, hng, v, xc, php)

c cm gic sung sng, v cho rng Ta sungsng. Khi su cn tip xc vi su trn m khngva th sinh ra cm gic au kh, v cho l Taau kh.

Khng bit tng ch l tng (tri gic,perception), m li chp tng l Ta. Nn mt thysc th cho l Ta thy, tai nghe ting th cho l Tanghe, mi ngi mi th cho l Ta ngi, li nm vth cho l Ta nm v, thn xc chm th cho l Ta


52/293

52

xc chm, tng tng th cho l Ta tngtng, v.v...

Khng bit hnh ch l nhng tm t, suy ngh,

tnh ton (mental formation), m li chp chng lTa. Khi c nhng suy ngh tt khi ln th t chorng Ta l ngi tt. Khi c nhng ngh xukhi ln th cho Ta l ngi xu. Khi lo u, tnhton khi ln th cho Ta l ngi lo u, tnh ton.

Khng bit thc (consciousness) ch l s phnbit, nhn thc, m li chp thc l Ta. Khi thcphn bit ci ny xu, ci kia tt th cho Ta lngi thng minh, bit phn bit phi tri. Khi choTa l ngi thng minh, bit ng th ng nhinphi xem nhng ngi khc l ngu si, bit sai.

Do chp nm un l Ta cho nn sinh ra tham i,yu mn nm un ca Ta. Yu thn hnh ca Ta,a thch nhng cm gic khoi lc ca Ta. Th

gii vn minh hin i dn ht s thng minh ra ch to nhng sn phm th trng nhm cung cpcm gic khoi lc cho con ngi: phim nh, xi ncho sng con mt, loi nhc kch ng chosng l tai, mi nc hoa cho sng l mi,

loi mn n cu k cho sng ci ming, loi


53/293

53

qun o, my mc tin nghi cho sng ci thn.a thch nhng t tng, quan nim ca Ta, nu aicng ln sng t tng vi Ta th ta a thch,ngc li th ta chn ght ngi , t sinh ranhiu ng phi tranh chp vi nhau. Do chp nmun l Ta (ng, I), l ca Ta (ng s, mine), l ciTa ca ta (t ng, myself) nn sinh ra i (tanha).Do yu thch, i luyn nm un nn sinh ra Th(upadana) tc l nm gi, bm vu, nhng g linquan n nm un. Th d nh lm mi cchcho thn sc mnh p hn, sng lu hn; i tmkhoi lc hoc mun ko di khoi lc; tranh ubo v t tng, quan nim ca mnh. Do Th nnto nghip, trong lc bo th, nm gi, bm vuvo nm un, con ngi trnn ch k, tham lamlm hi k khc. To nghip tc l c nghip nhnv phi lnh chu nghip qu, gi l Hu(bhava), ngha en l c, c nghip. Do c nghip

nn phi Sinh (jati) tr li. V c sinh ra nn phiGi v Cht (jara-marana).

i, th, hu, sinh, lo t l nm nhn duyn trongthp nh nhn duyn. y chng ta cha cnphi ni n c mi hai nhn duyn, ch cn ni

n i, Th, v Hu. V ba ci ny l nguyn nhn


54/293

54

hin ti lm con ngi au kh, to nghip lunhi. Mun chm dt lun hi, c Pht dy phion tr gc r, l s chp ng. S chp ngca chng sinh khng l g khc ngoi s bm chtvo nm un cho l Ng (Ta), cho rng trongnm un c mt ch t, mt ng ch, hay mt linhhn. Bnh thng nu khng c vn g nhbnh hon, tai nn th ai ny u tng mnh l chca nm un. Th d nh ngi lu mi mt munng dy th ta ng ln khng c g kh khn,nh vy l ta t ti i vi thn th. Ta c thi,ng, nm ngi hay lm vic theo mnh nn tacm thy mnh l ch ca thn. Khi thn bau mth ta i bc shay nh thng. Nh vy ta cngthy mnh c cht quyn hnh i vi cm th.i vi tng, ta mun ngh, tng nhti ai th tanhkhng ai cm cn, cho nn ta cng thy mnhl ch ca tng. i vi hnh, ta mun suy ngh,

tnh ton kiu no cng c, rt l d dng, chonn ta cho mnh l ch ca hnh. i vi thc, tamun hiu bit, phn bit phi tri ra sao th ra, aichu th chu, khng chu th thi, nn ta cng thymnh l ch ca thc. Tt c chng sinh u tng

mnh (Ta) l ch ca nm un, v Ta mun sai


55/293

55

khin nm un theo kiu no cng c, n ulm theo ca Ta. V th chng sinh tin chc Ta(ng) l ch ca nm un, nm un l Ta, l caTa.

Nm un khng phi l Ta m li chp l Ta, l V minh (avijja), khng sng sut, khng bit stht. Do v minh, khng bit nn mi nhn lm vchp nm un l ng. V minh cng chnh l

ngun gc ca au kh, nhng n l nguyn nhnqu kh.

Gio l v ng v mi hai nhn duyn l haigio l nng ct ca o Pht. c Pht thnh ocng do qun chiu mi hai nhn duyn. Lmi hai nhn duyn b sung v i i vi l vng, v tht ra hai l ny ch l mt. Con ngi doduyn sinh nn v ng. Con ngi v ng v doduyn sinh. L duyn sinh cho thy con ngikhng c ng, m ch l mt chui di mi hainhn duyn tri chy bt tn.

Tm li con ngi v minh khng bit mnh chl nm un kt hp li. Mi khi nm un hotng th lm chp l Ta, l ti, l mnh. Chp


56/293

56

sc l Ta, Ta l sc. Chp th l Ta, Ta l th,v.v...

V ng, v ch

Ny cc thy, sc l v ng (khng phi l ta).Nu sc l ng th sc skhng gy au kh(bnhtt) v i vi thn thta c thra lnh: "Thn ti

phi nh thny hay nh th kia theo ti". Thnhng, bi v sc thn l v ng, nn n khngtrnh khi bnh tt v khng ai c th ra lnh:"Thn ti phi nh thny hay nh thkia theo ti".

Trong kinh V Ng Tng, c Pht tuyn bmt iu hon ton tri ngc vi lng tin ca ttc chng sinh, l ng un v ng, nm unkhng phi l Ta. V sao vy? V nu sc l Ta thTa c th ra lnh cho sc ch, v Ta (ng) c nghal ch t kia m. Nhng trn thc t, ci thn nc xin php Ta cho n b bnh khng? Hay l nmun bnh khi no th bnh, mun au lc no thau. Khi n bnh, Ta c th ra lnh cho n htbnh c khng? Khi n au rng, nhc u, Ta


57/293

57

c th ra lnh bo n ngng ngay s au rng,nhc u c khng? Khi thn th gi yu, spcht, Ta c th ra lnh cho n tr li v ng chtc khng? Lkhi n b ung th, vim gan, holao, sida (aids) n c xin php Ta khng? Ban mTa mt cn ng m n c thc lm Ta phi i ungthuc ng, nu Ta tht s l ch th n phi ngheli Ta m ng ngay ch?

Bi v sc (thn) khng phi l ng (Ta), nn Takhng th ra lnh cho sc phi nh th ny hay thkia theo Ta c. Do sc khng phi l Ta, nnsc v ch. Khng ai tht s l ch ca sc c.Sc thn c sinh ra, ln ln, gi i theo thi gian,

bnh hon v cht i theo lut v thng, thnh,tr, hoi, khng. V th sc l v ng, v ch.

"Ny cc thy, th khng phi l ta. Nu th l tath th skhng gy au khphin no v i vith ta c thra lnh: "Th ca ti phi nhthnyhay nhthkia theo ti".

i ai cng mun sung sng, khoi lc, nhngkhng ai trnh khi khau. Nu Ta l ch cacm th th Ta c th ra lnh cho n phi lun lun

sung sng, khng c c nhng cm th kh,


58/293

58

nhau, nhc, bun, lo, s, ghen, tc, ti, nhc,v.v... Nhng thc t Ta c ra lnh cho cm th nhvy c khng? Khi b bnh nan y nh ung th,au nhc hnh h, lc ta cn l ch ca cm thc khng? Chng cn ni chi n cc bnh ungth, ch cn n by au bng cng lm cho ta khsv cng. Nhng lc nh vy, hy nhn li xemTa cn l ch ca th un hay khng? Khng aitht s l ch ca cm th c. Khi phc c,gp thun duyn, may mn, c cm n, o mc,tin nghi, tin bc th th lc pht sinh. Khi htphc, tai ha qu bo xu xy n th th khpht sinh. C nhiu lc ta tng nh mnh lm chc cm th nh khi nhc u ly Aspirine hayTylenol ra ung th lin ht nhc. Nhng ch lnhn duyn, nhc phc mi c tin mua thuc,thuc ung vo cho ra nhng phn ng ha hc vsinh l lm thay i cm th. Nu ta tht s l ch

ca cm th th u cn phi nh ti thuc menlm chi, ch cn ra lnh cho n ht au l xong.Ngay c nhng khi c tin bc y , nu gp qubo xu nh b ung th th tin bc cng khng cusng c ta. V th cm th l v ng, v ch.


59/293

59

"Ny cc thy, tng khng phi l ta. Nu tngl ta th tng skhng gy au khphin no vi vi tng ta c th ra lnh: "Tng ca tiphi nhthny hay nhthkia theo ti".

Ch tng c nhiu ngha. Tng c ngha ltng tng, suy tng, hi tng v tri gic. Dtheo ngha no i na n vn l v ch. Th ding gp mt c gi p, ta ng li lm quen.

Ti v nh, ln ging ng, hnh nh ca c gi chin ra trong tm khng cho ta ng. D c gngxua ui cch my n cng khng i. Mt nhnthy c gi l nhn tng, u c lc no cng nhti c l tng, hay hi tng. Khi hnh nh ca

c in vo u ri th n u c ng yn mtch, n bt ta phi tng tip, tc l tng tngsn ni vi c ra sao, r c i chi u, bit usau ny mnh s ci c ta, v.v... Ta tng mnh lch ca ci tng, nhng tht ra ci tng n

tng ly mt mnh d ta c mun hay khng.Mt th d khc, ban ngy lm vic trong sta gys, ci nhau vi mt ng nghip. Ti v nh,trong u ta hin ra nhng hnh nh trong s, tathy mnh c tip tc ci qua ci li hoi vi ngi

kia. T gin cho ti i ng m n (ci tng) c


60/293

60

tip tc khng ngng. Nh vy ta u c lm chc ci tng, u c th ra lnh cho n ngnghay phi nh th ny, nh th kia. By gini titrng hp tng l tri gic (tc s thu nhn casu gic quan), th d vo bui tra, tri nng chi,mt ca ta chu khng ni nh sng phi nhn mynhu mt li mi khng b chi. Khi mt thy scth sinh ra ci thy, gi l nhn tng. Nhngnhn tng y ang b chi, khng thy r. Nuta thc s l ch ca tng, ca tri gic th ta hyra lnh cho ci thy ng b chi. Mt th d khc,khi i tham d nhng kha tu hc, v khng phng c nn ta phi ng chung phng vi nm,su ngi. V ri thay trong s c hai ba ngingy to qu. Tai nghe c ting ngy, l nhtng, nhng nh tng ny lm ta khng ngc. Nu ta thc s l ch ca (nh) tng th tahy ra lnh cho ci nghe ng nghe thy ting ngy

na. Nhng kh thay ci nghe (nh tng) n vntip tc nghe ting ngy d ta c mun hay khng.Nh vy th tng l v ng, khng phi l ta, vkhng ai l ch ca n c.

"Ny cc thy, hnh khng phi l ta. Nu hnh

l ta th hnh skhng gy au khphin no v


61/293

61

i vi hnh ta c thra lnh: "Hnh ca ti phinhthny hay nhthkia theo ti".

Hnh l s hot ng ca tm thc, l s suy

ngh, tnh ton, lo u, l nhng nim lun phinnhau n v i. Hin nay thi cuc kinh t xungdc, ta b hng sa thi, nh cn vv ba con nhphi nui, tin nh, tin xe cha tr ht. Sut ngyu c ta c lo ngh lung tung, va bun v tht

nghip, va bc v phi i ph vi s than phin,m nheo ca vcon. Lc ta c th ra lnh chos suy nghca ta phi vui v, yu i, d thngc khng? Hu ht khng ai c th ra lnh haylm ch c s suy ngh ca mnh, tr nhng

ngi tu hnh c cng phu, nh lc kh, bit lmch tm . Khi thng ai th hnh lun suy nghtt v ngi , d ta bo n hy nghxu i, nvn nghtt nh thng. Nhng khi ght ai ri thd ng tri hin xung bo ta hy nghtt v ngi

, ci hnh n vn ngh xu nh thng. Takhng l ch ca hnh, cho nn hnh v ng, vch.

"Ny cc thy, thc khng phi l ta. Nu thcl ta th thc s khng gy au kh phin no v


62/293

62

i vi thc ta c th ra lnh: "Thc ca ti phinhthny hay nhthkia theo ti".

Thc l s nhn thc, phn bit, hiu bit. Bnh

thng khi mi vic hanh thng sung s th tatng tt c s nhn thc, phn bit, hiu bit l ta,cho nn ta c th lm chc n. Nhng khi gptai nn, xui xo th ta mi nhn ra khng phi nhvy. Th d nhng khi ta chi hi, hoc cho vay b

qut th sao? Ta c bit trc, v phn bit cngi kia l k lng gt, git hi khng? Cithc, hay s nhn thc, phn bit ca ta n u cbo trc cho ta bit ngi kia l k gian tang cho vay. Khi i hc hay i thi, nu ta l thc,

l ch ca thc th ta c th ra lnh cho ci thcphi hiu ngay bi thi v lm ng ngay chc.Nhng nu ta khng hc bi, thiu thng minh thci thc n m tt khng hiu g ht v ta vn thirt nh thng. Do ta khng th ra lnh, hay

sai khin ci thc ca ta phi nh th ny hay nhth kia theo ta. Nh vy ci thc v ng, v ch,khng ai l ch ca n c.

Sau khi phn tch v ch r ng un l v ng,khng phi l ta, ta khng phi l ch ca nm un,


63/293

63

c Pht dy tip v ba c tnh ca nm un, lv thng, kh, v ng. Trong ba c tnh ny,v thng v kh tng i d nhn ra, nhng as mi m chy theo vt cht v hnh tng nnkhng .

c Pht hi: - Ny cc t kheo, cc thy nghsao? Sc l thng hay v thng?

Ch t kheo p: - Sc l v thng, bch ThTn.

Ch t kheo p nh vy bi v cc thy ngo, kin o, thy r sc l v thng. Nhngchng ta th sao, c thy sc l v thng khng?

C thy ci nh ca mnh v thng khng? Cthy ci xe Honda, Toyota, Lexus, Mercedes,BMW ca mnh l v thng khng? C thy cvp mi ci l v thng khng? C thy cinhn ht xon l v thng khng? C thy ti sn

vi triu la ca mnh l v thng khng?Chng cn ni chi n nhng th sc bn ngoi ,hy ni ngay ti ci thn sc ca ta y, c ai thyn v thng khng? Hay l ngh n s sng tnht 70 hay 80 nm? a s chng ta chng bao gi

nghn v thng ht, ch khi no trong gia nh


64/293

64

c cha m, anh em, vcon b tai nn, bnh tt, chtchc th lc mi bit th no l v thng. Loiv thng ny trong o gi l "nht k vthng", tc l phi tri qua mt thi gian di mithy s thay i. Phi ch trn u xut hin viba si tc bc mi bit l mnh bt u gi. Nhngc nhiu ngi khng chp nhn iu , i nhumtc ri tng l tc mnh en hoi. C mt loi vthng vi t hn, rt kh nhn ra, l "st na vthng", tc s thay i, bin chuyn trong tngst na. Tt c s vt c hnh tng, nhn bn ngoic v l, ng yn khng thay i, nhng tht rachng khng ngng bin i. Nu c knh hin vi,ta s thy cc t bo trong thn th ca ta lun ding, sinh si ny nv tiu dit trong tng giypht. Vy m ta c hay bit g u. ri mtngy p tri no i khm bc s mi hay lmnh c ung th. Ung thu phi mt sm mt

chiu m c, n m thnh hnh tng st natrong thn th ca ta t lc no ri. Khng cnphi i n 70 tui, tc bc, da nhn, i ngkhng vng mi gi l gi. Thn sc ang gitrong tng giy pht. Hu hnh hu hoi, nhng g

c hnh tng, sc tng u v thng, bin


65/293

65

chuyn, v tri qua bn giai on "thnh, tr, hoi,khng", tc l thnh hnh, tm yn mt thi gianri tan hoi dn cho ti khi mt hn khng cnhnh tng.

c ThTn hi tip:


-L kh, bch ThTn.

Chng ta c thy ci g v thng l kh khng?

C ngi cho v thng l kh khi no b tai nn,bnh hon, cht chc, cn khi khe mnh, giusang, trng s th u c kh. C ngi ni "i

c khi kh, c khi sng, u phi kh hoi. Nii l kh th bi quan qu".

y cn ni r hn v ch kh trong o Pht.Ch khc dch t chdukkha. Nhng dukkhacn bao hm nhiu ngha khc nh bt toi nguyn,bt nh (kh kh), bin chuyn (hnh kh), hoidit (hoi kh). Khi ni n ch kh, c Pht mch ti nm un hay con ngi ch khng ni tis vt hay vt, bi v con ngi l nm un,trong c cm th, v c cm th nn mi bitkh hay sng. Cm th c ba loi: kh th (kh


66/293

66

chu), lc th (thoi mi), x th (bnh thng).Mun ni rng hn th c nm loi, tc l ba loitrn cng thm u (bun) v h (vui). Hai cm thny thuc v tm. Tt c cm th ny u nmtrong dukkha, v chng bin chuyn v hoi dit.i xa hn mt cht, h c cm th l c kh, dth lc i na cng khng chy khi kh. Kh thv nh vin thuc c, va b vo ming lin bau bng ngay lp tc. Lc th ging nh vinthuc c bc ng, b vo ming thy ngttng l ko, nhai sung sng. Khi lp ng tanht thuc c mi hin ra v ri cng cht, ch ccht chm hn thi. Kh th cn c v nhming con rn, ng vo l n cn lin. Lc thc v nhui con rn, ng vo n cha cnlin nhng trc sau g n cng quay li cn.Nhiu ngi rt ght ch kh ca o Pht, vtrong thm tm h rt skh, s cht. H khng

thch nghe ai nhc n ch kh, gi, bnh, cht,lm nh nhng ch gh tm, mang im xiquy. chng qua l trn trnh, khng munthy s tht m thi.

Thi son Nh Khu c vit:


67/293

67

Bkhmnh mng sng ngp u,

Khch trn cho mt chic thuyn chi

Thuyn ai ngc gi, ai xui gi,

Nhn li cng trong bkhthi.

Cnh Ta B c v nh bin kh, trong ngi xui gi th tng l mnh sng, cn ngingc gi th tng l mnh kh. Nhng tht ra chai u lnh nh trn bin kh m khng haybit.

Nhng ngi thng gp hon nn, khau, bthnh, khi nghe ni i l b kh th h thy thm

tha v chp nhn ngay, khng cn phi gii thchging di. Nhng ngi cha nm mi i, chab bm dp, try da trc vy, khi nghe ni i l bkh th lin chng i. Trong mt bng ging, Nis Tr Hi c k mt cu chuyn nh sau:

" ngoi Hu, trong mt bui ging, c v Hathng n ni i l b kh. Nghe ti , mt anhthanh nin tr lin dtay ln phn i: "Bch thy,con khng thy i l kh, v con mi ci cc v p. C ta rt thng yu v lo lng chocon. Con i lm v l c cm ngon, n xong v


68/293

68

chng h h i chi, tht l vui v hnh phc,khng c g l kh". V Ha thng kia khng cili m ch ni: "Ti cng mong anh c mi nhth". Mt nm sau, anh ny tr li thm Hathng, than khc: "Bch thy, thy ni ng qu,i l b kh". Ha thng hi ti sao th anh p:"Vcon bi ly M ri".

Chng cn phi ch ti khi b v b mi gi l

kh. C anh n ci c c vp, rt ly lmsung sng, hnh din. Nhng ci sung sng caanh ch ko di c vi ngy. Sau n chuynsang shi, lo u, ghen tc. Anh lo sngi khcdm ng, d d vanh. Mi khi vanh i u mt

mnh th nh anh ta ngi ng khng yn, tronglng nh la t. Khi vanh ni chuyn vi ai hilu mt cht l anh kh chu, ghen ngc, ghenxui, rt l kh s.

V v thng cho nn cm th no cng dn nkhau. i vi kh th (nhau rng, nhc u,bnh tt) th khng cn phi ni v mi ngi cngnhn d dng, y gi l kh kh. Nhng i vilc th v x th cng kh nh thng. Khi ccm th sung sng th ta mun n ko di, nhng


69/293

69

v v thng nn n phi chm dt, cuc vui nom chng tan. Khi chm dt n lin nhng chcho kh th, y l hoi kh. i vi x th lcm gic bnh thng khng vui khng kh, ngii thy n nht nho, chn pho nn phi i tmlc th, tm cm gic mnh trong th vui, cbc,ru ch, nh m, tic tng, chi bi, ht sch,hi h, tnh dc, n ung, v.v... Nhng lc th non ri cng ra i lm cho con ngi thm khtmi, khng bao githa mn, y gi l hnh kh.

-Nhvy, i vi ci g v thng, kh, chu sbin hoi, c l chng khi ni: "Ci ny l ca ta,

ci ny l ta, ci ny l t ng ca ta" cchng?


Ny cc thy, nh th th tt c nhng g thuc

sc thn qu kh, v lai hay hin ti, trong hay ngoi, th hay t, xu hay tt, xa hay gn, tt cnhng g l sc thn cn phi c nhn nh theochnh tr hu, ng nhtht: "Ci ny khng phica ta, ci ny khng phi l ta, ci ny khng

phi l tng ca ta".


70/293

70

Ti y c Pht nh ngha th no l v ng.Lc mi vo u bi kinh, ngi tuyn b nm unl v ng. Tip theo, ngi nu ra tng un mt, tsc cho ti th, tng, hnh, thc, cc t kheothy r nm un l v thng, l kh. Sau cngngi ni tt c nhng g l nm un cn phi cnhn nh ng nh tht: "Ci ny khng phica ta, ci ny khng phi l ta, ci ny khngphi l t ng ca ta". chnh l nh nghaca v ng.

C l danh t "t ng ca ta" s lm cho vingi thc mc. Nu chng ta i ra ch Hn ths d hiu hn: "Ci ny khng phi l ng s, ci

ny khng phi l ng, ci ny khng phi l tng". Ng sl ca ti, ng l ti, t ng c nghal linh hn ca ti, hay ci ng ca ti. Ting Anh,ci ng l self, ci ng ca ti l my-self. Chp ngl mt lp chp th nht, chp t ng l lp chp

su hn na. Ci ng hin hu da trn nm un,cn t ng l ci ng t c mt mnh khng lthuc vo ci g khc, n l ci Ta tuyt i (xemtip phn Hai loi Ta sp ti).


71/293

71

Khi nhn nh s vt nh th, ny cc thy,ngi a vn thnh txa la v nhm chn scthn, xa la v nhm chn th, tng, hnh vthc. Do nhm la nn vy khng cn ham mun.Do ht ham mun nn c gii thot. Khi cgii thot, tr hu khi ln: "y l sgii thot"v vy bit r: "Ti sinh chm dt, phm hnh thnh, iu cn lm lm, khng cn tr litrng thi ny na".

Khi c ThTn ni xong, nm v T kheo uhoan h tin nhn li ThTn. Trong lc ang ngheging, tm ca nm v c gii thot khi luhoc v chp th.

Nghe Pht dy v v ng v hiu l v ng c gii thot khng? Cha ! Mun chng quA-la-hn phi tri qua bn giai on: vn, ym, ly,thot. Khi nghe (vn) v hiu c l v ng caPht th c gi l a vn thnh t, y l giaion kin o. Cn khng nghe, khng hiu cl v ng ca Pht th gi l v vn phm phu.Chng ta hm nay c c bi kinh V ng tngny xong c ht phin no khng? C chng cci g khng? Nghe xong th cng nh


72/293

72

khng. Nghe xong ri th phi p dng v thchnh, tc l xa la nhm chn i vi sc, th,tng, hnh, thc. gi l ym, bt u giaion tu o. Do ym (nhm chn) nn khng saym, khng ham mun i vi nm un, gi l ly(la tham). Do ly tham, khng cn ham mun nnc gii thot, ti y gi l chng o.

Ng sv ng

Chng sinh ng nhn, lm chp nm un l ng(l Ta) nn to nghip kh au. Nhng khngnhng chp nm un l Ta m li cn chp lunnhng th khc bn ngoi nm un nh nh ca, xec, vchng, con ci, ti sn l shu ca Ta (ngs) cho nn v minh chng cht ln v minh, khchng cht ln kh. Trong cc kinh ging chohng t kheo, c Pht nhn mnh v nm un mkhng ni v nhng th khc, bi v t kheo lngi x b tt c shu, bn mnh ch cn liba y v mt bnh bt. Gnh nng cui cng ca hl nm un. Nhng i vi hng phm phu nhchng ta th ng s rt quan trng, sut cuc ich lo ngh n ng s. i vi nm un, ta khng th ra lnh cho n phi theo ta th ni chi


73/293

73

n nhng th khc. y vy m a su tngb, tng nhng th l ca ta, v ta c quynsai khin iu khin chng theo ta.

Hy ly th d v nh ca. Nh ca l th quantrng, rt cn thit cho i sng con ngi, c tinmua nh l xem nh kh gi, cn khng th phi thu, mn. Ci nh l vt tng i vng chc,kh sp v cn ln gi vi thi gian. Khi mua

c nh th ta xem mnh l ch cn nh, c thsa cha, trang tr n theo mun. Do nh lca ta (ng s). Nhng theo kinh Pht va ni, nuci g thc s l ta, l ca ta th ta c th ra lnhcho n phi nh th ny, hay nh th kia theo ta.

Bnh thng t ai thy c s v thng ca cinh, v n tng i sng lu hn tui th conngi. Mt cn nh c thng vng mt, hai, batrm nm nu khng gp thin tai, ha hon. xM l nc giu c vn minh nht th gii hin

nay, khi mua c mt cn nh, ngi ta phi trnt 15 n 30 nm mi xong v lc mi thcs l ch cn nh, nu tr cha xong m thtnghip th nh bng (ngn hng) sn ly nh nhthng. Nu nh l thc s ca ta th ta c th ra

lnh cho n phi vi ta hoi hoi ch? Ngay c


74/293

74

khi tr xong v "thc s" lm ch cn nh, khi gpthin tai ta cng mt nh nh thng. Thin taikhng ngoi bn th, t, nc, gi, la. Vtth min Ty nc M, vng California, ni tingthng bng t, ch cn mt t x dch chtxu l cn nh "ca ta" sp . V nc th minng nam nc M, vng Florida, nm no cngb ma bo, khng nng th nh, thit hi hng t la. V gi th min Nam nc M, vng Texas,Oklahoma, Arkansas, lu lu tri t hng ln lmvi ng cung phong, gi lc (tornado) cun bayi hng trm cn nh, san bng vi qun tnh. Vla th may mn l tri hy cn khoan dung, cha ma la xung trn gian, nhng nhng tnthuc l v tnh vn gy ra ha hon. Nm nocng c nhng v chy rng khng khip California, thit hi hng triu la. Ngoi ra nuv nu nng, qun la trn bp th nh "ca

ta" cng tan theo my khi. x M sung sngnh vy m nh ca cn khng phi l "ca ta" thni chi n nhng x ngho kh hn nh chu,Phi chu.

Th d v xe c. Khi mua c mt chic xe hi

nhn hiu i mi, ta rt hnh din vi b con li


75/293

75

xm v ta c chic xe ngon lnh. Xe ny l ca ta,ta l ch ca xe. Nhng theo kinh, nu xe thc sl ca ta th ta c th ra lnh cho xe phi theo tach. i vi xe th c ba iu bt trc xy ra: xeh, tai nn, v mt cp. D l xe ni ting cchmy i na, nh Mercedes, BMW, Jaguar, RollRoyce, cng vn h nh thng (tuy t h hn xer tin). Nu ta l ch ca n th hy ra lnh chon ng h th xem? u M, li xe trn xa lnu s hay bt cn mt cht l mt mng nhchi, v xe chy rt nhanh, khi ng th xe nocng bp rm nh l xo. Nu ta l ch th hy nin ng bp ta ng b thng hay cht. Nu tac tin mua xe p th li cng phi cn thn gpmi ln ngi i xe c. Phi gn my bo ng(alarm) khi bn cp. Nu xe thc s l ca tath khng ai c thn cp c n. Ngy no cn nhn duyn, phc c th c xe, xe khng h,

v khng b tai nn, mt cp. Nhng khi xui (tc lht phc) th xe s b h, gp tai nn hay mt cp.Do ta khng phi l ch ca xe, v xe khngphi thc s l ca ta.

Th d v v chng. Khi thng yu ai th ta

mun chim hu ngi , ci ngi v lm


76/293

76

ca mnh. Sau khi lm m ci v eo nhn chonhau, ta tng ngi kia trthnh ca ta. Ban utnh mi, tnh cn m nn hai bn chiu lngnhau lm ta c cm tng (hay o tng) rng tamun g th ngi kia u nghe theo. Nhng vithi gian, tnh phai dn (v v thng) nn ta nim ngi kia khng thm nghe, nhiu khi cnchng li na. n lc ny th ta in tit ln, tisao hi trc nghe li ta rm rp m by gidmci li ta? Nhiu lc cn hm b v ly d ta na!!!Trong kinh ni, ngay c i vi nm un ta cnkhng th kim sot ra lnh cho n phi nh thny hay th kia th lm sao ta li c th ra lnh chongi khc phi theo ta? Mnh ni mnh chac m li mun ngi khc nghe li mnh, cphi l v minh khng? V khng hiu v haychng ch l danh ngha, quy c th gian, k giaoko sng chung ha hp xy dng hnh phc

ch khng phi l ca ta, nn ta rt au kh khingi kia tri hoc b ta. Ngy no hai bn cnthng yu, hiu bit, thng cm ln nhau th cnhnh phc. Nhng ngy no khng cn thngyu, hiu bit, thng cm th ngi kia s b ta, d


77/293

77

ta c mun hay khng. Do v chng khngphi l ng s, khng phi l ca ta.

Th d v con ci. Chng ta c th ng v

chng khng phi l ca ta, v ngi kia l ngidng nc l, nhng con ci l do ta sinh ra, l noli khng phi l ca ta? Con ci ng l do ta sinhra, lc cn nh n phi ty thuc vo ta (l bc cham), nn ta ni g, lm g n cng (phi) nghe theo,

cho nn ta c cm tng chc chn n l ca ta.Nhng khi ln ln, n bt u ngh khc, lmkhc. Ta mun n chm hc th n li thch ichi. Ta mun n hc bc s, k s th n li ihc n, hc ma. Ta mun n ci con nh ng

hong, lch s th n li thch nhng a bi i.Cng ln th n cng tri ta v mun bit lp, tdo. Nu ta lm qu th n b nh i lun, nhiu khicn t cha m na. Theo kinh, nu con ci thc sl ca ta th ta c th ra lnh cho n phi nh th

ny hay nh th kia theo ta ch? Ta khng baogic quyn ra lnh cho ai khc c, nu c l chv h yu th phi l thuc ta, hoc l ta dng vlc uy hip, hm da h. Khi ta c phc cnhn duyn th con ci ra i tr n, n p

cng n ca ta qua s hiu tho, vng li. Nu ta


78/293

78

thiu phc, v i trc khng tu nhn tch clm lnh, th con ci ra i i n, oan gia trich, bt hiu, lm ta iu ng, kh s. Do conci khng phi l ng s, khng phi l ca ta.

V ng v Tnh Khng

Khi ni n v ng tc l m ch nm un v ng

theo nh ngha ca kinh V Ng Tng. Nhngrt tic kinh ny t c bit n trong gii Pht ti tha. B li h thng tng Bt Nh Tm kinhv rt quen thuc vi t tng "ng un giaikhng". Vy th ng un giai khng? Hay ng un

v ng? Giai khng v v ng c g khc nhau?

Ng un giai khng

Bt Nh Tm kinh m u nh sau: "Qun TTi B tt hnh thm bt nh ba la mt a thichiu kin ng un giai khng nht thit khch. X li t, sc bt d khng, khng bt d sc.

Sc tc th khng, khng tc th sc. Th, tng,


79/293

79

hnh, thc dic phc nh th...." Dch ngha l:Qun T Ti B tt khi thc hnh thm su bt nhba la mt a, soi thy nm un u khng nn vtthot mi kh nn. X li t, sc chng khckhng, khng chng khc sc, sc chnh l khng,khng chnh l sc. Th, tng, hnh, thc cngu nh vy...

Trong on kinh trn, c hai phn quan trng,

l hnh thm bt nh ba la mt a v chiu kinng un giai khng. T hai phn ny ngi ta lirt ngn li thnh tr Bt nh v Tnh Khng? Rikhi bn v Tnh Khng, ngi ta qun mt ng unm li ni v nhng s vt khc nh ci bn, ci

gh, nh, xe, th gii, php gii, v tr, v.v...Nhng th tht ra cng l khng, nhng nuqun phn chnh yu l ng un th s hiu bitnhng ci khng kia khng gip ch g nhiu trongvic dit tr phin no khau.

By gi chng ta hy bn v ch "khng" cakinh Bt Nh. Bnh thng khi nghe ni "khng"th ngi ta tng l "khng c", bi v qu quenthuc vi khi nim C v Khng (Hu v V).Ci g mt thy, tai nghe hay sm c th cho l


80/293

80

C. Cn ci g khng thy, nghe, sm c thcho l Khng c. Ch "Khng" theo ngha thgian l khng c mt, khng hin hu, khng chnh tng, thuc v khng gian, vt cht.

Ch "khng" ca kinh Bt Nh l thuc v tnh,cho nn gi l Tnh Khng (sunyata). TnhKhng khng c ngha l khng c g ht. Ci"khng" ny khng th thy bng mt, nghe bng

tai, m phi thy bng l tr, bng s qun chiu.Mi svt u c hnh tng, nhng khng cttnh c lp, cho nn gi l Tnh Khng. TnhKhng khng t chi s c (hin hu) ca s vt.Chng do nhn duyn hp li vi nhau thnh hnh

ny, tng n lm chng ta cm tng l c, nhngchng khng c mt bn tnh c lp, t hu.

Ha thng Thanh T thng ging ch "khng"l khng c tht. Thin s Nht Hnh dch ch"khng" l khng c t tnh. "Khng c tht" nghec v bnh dn v d hiu hn "khng c t tnh".Nhng ngi bnh dn cht phc khi nghe ni vkhng th h b lun ch "tht" v "t tnh" phasau, ch gi li ch "khng c" cho gn, i vi h"khng" l khng c g ht (nothing). Ha thng


81/293

81

Thanh T vn thng nhc nh "khng" l khngc tht, ch khng phi l "ngoan khng" hay"khng ng".

Di y chng ta hy xem Lun s Long Th(Nagarjuna), s t phi Trung Qun n (Madhyamika), v cng l t Thin th 14, nhngha v ch "khng" trong Trung Qun lun(Madhyamaka-sastra), phm XXIV, k 18:

Chng nhn duyn sinh php,

Ng thuyt tc th khng,

Dic vi th gi danh

Dic th trungo ngha.(Cc php do duyn sinh,

Ta ni l khng

Cng gi l gi danh,

Cng l ngha trungo.)

Cu "Ta ni l khng", ch Ta m ch cPht, nhng cng c th hiu l Long Th, tcgi Trung Qun lun. Nhng d l Long Th ni


82/293

82

th cng nh Pht ni, v ngi vit b Lun hinby Pht.

Theo Lun s Long Th ch "khng" ng ngha

vi duyn sinh, gi danh, v trung o. Nhngtrong phi Trung Qun, "khng" hay tnh Khng trthnh mt phng php bin chng phnh ph ng chp v php chp ca Nh tha vngoi o. Tnh Khng khng phi l mt nh

ngha v thc ti, mc d trong nh c hm ng ngha bn tnh ca Thc ti l Khng. "Bn chthin hu ca thc ti l Khng, "v t tnh", nghal khng c yu tnh quyt nh. l ngha phnh trong tin Khng ca Trung Qun". Tnh

Khng ny l mt loi phnh tuyt i, khngcha mt khe h no cho khng nh c th chuira. Bnh thng khi ni "khng phi l ci ny" thtc l ci kia, y l phnh ci trc khngnh ci sau. Nhng Tnh Khng cng phnh

lun c ci sau. Ha ra ci no l b phnhci . Ch c phnh m khng khng nh, nicch khc l mt loi phnh b lng. Bi thTnh Khng l mt phng thc lun l mu thunha nhm y ngn ngi n tn cng kh nng

ca n. "Thc ti tuyt i khng thnh ngha,


83/293

83

m iu cn thit l phi nhn thy r nhng unkhc ca ngn ng v vai tr ca n". "c tnhca ngn ng l m t. Tht bi ca n l khngm t ni Tuyt i Nit bn". Ni l ci ny hayci kia u l sai, l b kt. N dn hnh gi ting cng, khng th dng ngn ng hay thcc na, may ra t hnh gi c th t tiThc ti. V Thc ti vt ngoi ngn t, bt khthuyt. Nhng nu hnh gi khng hiu iu m li lay hoay trong suy lun tr thc th TnhKhng rt d trthnh H v lun, ci g cng bcht ri khng a ti u, hoc ti ch ngha hv on dit.

Cng mt ch "khng" m bao nhiu trng phiPht gio nh ngha khc nhau. Trong i Tr lun, ngi Long Th nu ra nhiu loi "khng"nh: Phn ph khng, Qun khng, Thp btkhng, Tam mui khng, Sduyn khng, T tnh

khng. Gio l Tnh Khng ca Long Th khngphi d hiu, v mun hiu n ngi ta cn phihiu lun c l Bt bt trung o m Long Thxng ra, cng vi Nh (Tc v Chn ),Khng v Hu, cng nh gio l ca cc trng


84/293

84

phi khc nh Hu b (Sarvastivada), Kinh lngb (Sautrantika) v Duy thc (Yogacara).

y chng ta hn ch ch "khng" vo hai nh

ngha thng thng c nhiu ngi bit n l:khng c tht v khng c t tnh bn lun v"ng un giai khng". D l nh ngha no i na,"khng" vn l phnh, nhng phnh ti mtmc no thi, tu tm sa tnh.

1/ Theo ngha "khng c tht".

Ng un giai khng l nm un khng c tht.Khi ni khng c tht, tc ng ni l c gi. Nhvy nm un vn c m c gi, khng c tht. C

gi ngha l cn c hnh tng, mc d l huyntng. Sc l gi c nn by gi trp, mai mtgi nua. Ch "khng" y phnh s "c tht",nhng v tnh khng nh s "c gi". N khngphnh c tng "c" ca nm un, bi v nm

un vn c m c gi.2/ Theo ngha "khng c t tnh".

Ng un giai khng l nm un khng c t tnh,v t tnh (nihsvabhava). Th no l c t tnh?

Mt vt c t tnh tc l n t c mt mnh, t


85/293

85

hin hu c lp, khng cn phi l thuc haynng vo ci khc hin hu. Do t c mtmnh nn n khng bao gi tiu dit. Nm unkhng c t tnh, tc l nm un khng th t c(hin hu) mt mnh c. Sc khng th t cmt mnh c, v n l t hp ca nhiu th khcnh t i, hoc 32 th trong c th con ngi.Th, Tng v Hnh khng th t c mt mnhc, v n pht sinh do cn, trn, thc hp li.Thc pht sinh do s tip xc gia cn v trn.Nm un khng c t tnh bi v do duyn sinh,ci ny c v ci kia c. Nm un ch l duyn sinh,khng c t tnh, ch l gi danh, mt ci tn tmgi, nn khng th nm bt c. Thy hnh nhc, nhng tm li th khng thy.

Ngoi kinh V Ng Tng dy v ng un vng, c Pht cn thuyt nhiu kinh khc dy vcch qun chiu tnh nh huyn v tnh khng ca

ng un. Th d nhKinh Bt Nc, trong Tngng B Kinh, tp III, Thin Un, Chng V, PhmHoa, on III. Trong kinh dy qun nm un nhsau:

"Sc v vi ng bt,


86/293

86

Th v bong bng nc,

Tng v rng mt tri,

Hnh v vi cy chui,

Thc v vi o thut,

ng b con mt tri,

thuyt ging nhvy."

V nh trn sng chy mang theo mt ng btnc, nhn xa thy c hnh th ging nh mtngi, nhng li gn bc ln quan st th n trngrng, khng c g trong. Sc cn c qunchiu nh vy, tc l sc c hnh tng v ngii tng l c ci Ta bn trong, nhng tm kli th sc trng rng, khng c ci Ta no trong ht, ch ton l da, tht, xng, gn, mu, m,m, di, v.v...

Th v nh bong bng nc. Bong bng ncnh hn chm bt nc, nhng cng c hnh dngtrn trn. Thy c , nhng ng vo th v tan,khng c thc cht, trng rng bn trong. Thcng nh vy, mi cm th sng, kh, hin ra nh


87/293

87

c, nhng khi mun nm gi n th n tan binmt.

Tng v nh rng mt tri. Vo bui tra ma

h, tri nng lm hin ra nhng ln sng nng trnmt t. Nhn xa tng l c nc, nhng li gntm th khng c. Cng th, trong u chng tatng ci ny, tng ci kia, nhng cht tnh tmli th nhng th bin u mt.

Hnh v nh cy chui. V nh c ngi i vorng tm li cy, thy mt cm cy chui mcthng, cao vt. Anh ta bn cht cy chui em v tm li cy. Nhng lt tng b chui ra, tngoi cho n trong, khng tm thy mt li cyno. Hnh cng nh vy, chng ta lun lun suyngh, tnh ton, lo u vic ny vic n, nhng nuquay trvo trong tm xem ngi suy nghl ai thkhng thy.

Thc v nh o thut. V nh c nh o thut,dng ba ch lm hin ra nhng con vt ny, vtkia. Nhng cui mn, nhng con vt bin mtht, khng th tm thy c. Tt c nhng nhnthc, phn bit khi ln lm cho con ngi m

hoc, tng lm nh c mt ci Ta l tc gi, l


88/293

88

ch nhn ng pha sau, nhng nu tm k li thkhng c ai c.

Ng un phi hp vi nhau hot ng nhp nhng

lm cho ngi i tng lm c mt ci Ta bntrong iu khin. Nhng vi tr tu qun chiu suxa th s thy chng v ng v nh hin nhhuyn.

Tm li, dch ch "khng" l khng c tht haykhng c t tnh u c c. Bi v khng c ttnh, ch l gi danh, nn khng th nm bt c.Do khng th nm bt c nn khng tht c."Khng" hay Tnh Khng ch l phng tin phchp, nhng nu ti ni sn ln khi thy ci"khng"ca bn khng ging ci khng ca ti th"khng" lin tr thnh "c", c phin no chptrc, v Tnh Khng trthnh thuc c.

Bt Nh v Tnh Khng

Khi B tt Qun T Ti thc hnh thm su Btnh ba la mt a th thy c Tnh Khng canm un. Bt nh l mt loi tr tu thy cTnh Khng, cho nn gi l Tr Bt nh. Tr Btnh khng phi l Tnh Khng. Khi hiu c th


89/293

89

tnh hay bn cht thc s ca cc php khng thtc th gi l thy c Tnh Khng. Nhng cithy ny khng phi bng mt nn khng thy hoic, phi vn dng tr c suy t mi thy, cho nngi l qun chiu. Thng suy t qun chiu theoli dy ca c Pht (nh trn) thy ng unkhng c tht tnh, nhng bt, bong bng nc,sng nng, cy chui, o thut th gi l Tr Btnh.

TV Ng n Tnh Khng

Theo quan nim ca i tha, lc mi bt uthuyt php cho t, c Pht ch dy ng un vng, v cn bnh chnh ca chng sinh l bnh chpng, chp nm un l ng (Ta), cho ci ng c tht.Sau khi cc t tu tp chng qu A-la-hn ri,khng cn chp ng na, nhng cn cho nm unl tht c nn Pht mi ging ng un giai khnghay Tnh Khng ph s chp php. Cc kinhA-Hm (Agama) hay Nikaya ca Tiu tha ch dyv ng khng (atmasunyata), phi chn thi Btnh, c Pht mi dy v php khng(dharmasunyata). Trong Bt nh tm kinh, khiu cng ni v ng un giai khng, nhng sau


90/293

90

ni n ci khng ca cc php, khng sanh, khngdit, khng nh, khng sch, khng tng, khnggim ri ti ci khng ca nm un, su cn, sutrn, mi tm gii, mi hai nhn duyn, t.Do Tnh Khng c xem l rng ln hn Vng. Chng ta c th tm lc i nh sau:

- Ng un v ng = ng khng > ph ng chp

- Ng un giai khng = php khng > ph phpchp

Quan nim ca i tha nghe cng c l, nhngnu c k cc kinh Nguyn thy, chng ta s thys vic khng hn nh vy. Th d trong kinh Bt

Nc ( trn), c Pht dy qun nm unkhng tht c, v trong kinh Php C(Dhammapada) ba bi k s 277, 278, 279 ctm gn li thnh mt bi k "Tam php n" diy:

Tt c hnh v thng

Tt c hnh khau

Tt c php v ng

Vi tu qun thy vy


91/293

91

au khc nhm chn

Chnh con ng thanh tnh.

Ch hnh (sankhara) trong cu th nht c nghal cc php hu vi, do nhn duyn hp thnh nnv thng. Ch hnh trong cu th hai m ch ngun. Ch php (dhamma) trong cu th ba khng

phi l Pht php m l tt c s vt gm hu vi vv vi. D l nhn duyn hp thnh hay khng donhn duyn hp thnh, tt c s vt u v ng.Ch "v ng" y cn c hiu ra sao? Cu"ch php v ng" s c ngha thm su nu dchch ng l t ng, hay t tnh. Khi ch php vng c ngha l cc php khng c t ng, khngc t tnh. V nh vy th v ng y ngnhin c ngha l tnh khng. Ch php v ng =tnh khng. Tnh Khng ca i tha nm sntrong gio l Nguyn Thy.

S lin quan gia v ng v tnh khng c thc tm lc nh sau:

V ng = khng phi l ta = ng khng.

V ng = khng c t ng = v t tnh = tnh

khng.


92/293

92

V ng p dng vo ng un = nhn v ng =ng khng

V ng p dng vo cc php = php v ng =

php khngD dch v ng theo kiu no i na th v ng

vn l tnh khng. V c hai u cng mt bncht, l phnh s hin hu ca ng.

C ng hay khng?

Nh va thy trn, v ng c th dch l khngc ng hoc khng phi l ng, nhng v ng lun

lun i sau mt ch t, l ng un v ng haycc php v ng. Trong cc kinh Nikaya c Phtlp i lp li nhng cu hi : "Sc l thng hay vthng? Ci g v thng l kh hay sng? Cig v thng, kh th c l chng khi ni ci ny l

ca ta, ci ny l ta, ci ny l t ng ca ta?". Ringi dy qun: "Ci ny khng phi ca ta, ci nykhng phi l ta, ci ny khng phi l t ng cata". Nghi vn c t ra l nu ci ny khngphi l Ta, vy th Ta l ci g? Trc khi ni ci

ny hay ci kia khng phi l Ta th phi xt xem


93/293

93

ci Ta (ng) c hay khng ? Sao khng thy cPht ni thng Ng l g, c hay khng m ch ninhng th khc nh sc, th, tng, hnh, thckhng phi l Ng?

"Ngi i thng nghing v hai khuynh hngnhn thc: mt l c, hai l khng. l do vngmc vo ci tri gic sai lm ca mnh. V vngmc vo tri gic sai lm cho nn mi kt vo

hoc nim c hoc nim khng". Nu tr lici Ta (ng) l c th ri vo chp thng. Nu trli ci Ta l khng th ri vo chp on. Cchthuyt php ca c Pht khng ri vo nh bin,nn ngi khng bao gi tr li thng l c hay

khng. Ngi thng tr li theo l trung o nhnduyn: ci ny c v ci kia c, ci ny khng v cikia khng. Do tr li nh vy nn ngi nghekhng th bm vu, chp th. Ngoi ra ngi cngkhng tr li thng l c hay khng m thng

dng phng tin hi ngc li ngi hi tchng ng ly. Chng ta mun c p s ngay lptc, nhng ngi li bt chng ta phi t lm bi vtm ra p s.


94/293

94

Trong kinh Trung o Nhn Duyn, Pht ni viCa Chin Din (Kaccayana): "Phn ln ngi iu b kt vo chp v th. Ngi khng b ktvo chp v th th khng cn nm gi, kt vvng tng v ci ng na". c Pht khng trli thng l Ng (ci Ta) c hay khng, nhng quali kinh chng ta vn c th hiu c l khng cNg, ci Ta khng c, n ch l mt vng tng,mt tng m lm.

Trong kinh Kaccayanagotta, c Pht ni: "NyKaccyana, chp th phng tin v b thin kintri buc, phn ln th gii ny l vy. V ai vitm khng tr trc, khng chp th phng tin

y, khng chp th thin chp ty min y, khngc chp trc, khng tr trc, v y khng cngh: "y l t ng ca ti". Nh vy c ngha lkhi tm chp trc, b thin kin tri buc thngi khi ln nghv ng, v lin cho y l

ng ca ti (ci ta ca ti).Trong kinh Ngi Bt Rn, c on: "V c

nim v ta cho nn c nim v ca ta, nu khngc nim v ta th s khng c nim v ca ta.Ta v ca ta u l nhng nim khng th nm


95/293

95

bt c, khng th thit lp c... V xt ra thkhng c ci ta m cng khng c ci ca ta.... Tiv ci ta khng c m ci ca ta cng khng". y ni r ng v ng s ch l nhng nim,vng tng, khng c tht.

Tm li v ng mang c hai ngha:

1. Khng phi l ta, l ca ta.

2. Khng c ta. Ch ta y l ci ta, ci ti.Nghi vn

1. V ng theo ngha th nht, tc khng phi lta, l ca ta th c th chp nhn c. Nhng

ngha th hai, v ng l khng c ta, vy ti saomi ngi li thy c ta?

- V tp kh v minh, nghip chng lu i nnchng sinh thy c Ta (ng). Ci thy ca chngsinh l mt o gic, mt o tng nh nm th dtrong kinh Bt Nc. Th d nh i xem xi-n,vo rp tt n ti om, khn gi khng cn t nhnthy mnh na m ch thy ngi trn mn nh.n mt lc no , b li cun bi phim hay nnkhn gi bt gic qun mnh, tng ngi trongphim l tht, khi thy ngi trong phim b nh


96/293

96

git th t nhin la hong ln, v tnh nhn ngitrong phim l mnh, l ta. Mn nh v cun phimc nhng khng phi l ta.

2. Vy th ngi ang ngi xem phim l ai?- Ngi ang ngi xem phim ch l nm un,

khng phi l ta.

3. Khng c ta, vy ti sao trong cc kinh vn

thy c Pht v t dng ch ta khi xng h nichuyn?

- y l iu t nh v quan trng. Trng phiTrung qun Madhyamika Prasangika phn tchr hai loi ta: mt ci ta tng i v mt ci tatuyt i. Ci ta tng i th c v n l danh ttm t trn nm un, nhng ci ta tuyt i thkhng c (xin xem tip phn sau).

4. C ngi cho v ng ch l mt khi nim do

Pht tm thi t ra ph s chp ng ca chngsinh, ch tht ra vn c ng, v trong kinh i BtNit Bn, c Pht ni v Thng, Lc, Ng,Tnh?

- Trc ht, c ci g khng phi l khi nim(concept)? Ngay c nhng danh t nh Pht tnh,


97/293

97

Nit bn, Php thn, Bt nh, Chn nh, TnhKhng, v.v... cng u l khi nim. Tt c nhngg c nhn thc, quan nim, suy t bi thcu l khi nim. C nhng khi nim a conngi vo si m, lm lc, to nghip c. C nhngkhi nim o c, thanh cao, a con ngi thnghoa, gii thot nh: Bt nh, Pht tnh, Nit bn,v thng, v ng, v.v... Tuy nhin nhng danh ttrn khng phi ch l khi nim. Th d v Nitbn, n l mt khi nim tru tng i vi chngsinh cha gic ng, nhng i vi Pht v A-la-hn, n chnh l mt thc ti. Th d Ha tinh(Mars) l mt khi nim i vi dn qu minthng du, nhng n l mt hnh tinh c tht ivi cc nh bc hc v thin vn. V ng ng lmt khi nim i vi chng sinh cn chp ng,nhng i vi ngi c tu tp v Thin Minh st(T Nim X) th n l mt kinh nghim c tht,

thy r v cm nhn c. Nu bn chp nhn vthng c tht th v ng cng c tht. Bi v vthng v v ng l mt. V thng l ng trnphng din thi gian, cn v ng l ng trnphng din khng gian. Ngy no trong tm cn

chp ng th nhn u cng thy c ng, thy Nit


98/293

98

bn l ng, l chn ng, chn tm l chn ng, chnnh l chn ng, php thn l chn ng. Ci ng rtkh tiu dit, v n khn lanh v cng, bit len li,n mnh v sng bm vo pha sau nhng l lunPht gio.

Khi chng c v ng ri th tt c nhng danht, khi nim v ng hay chn ng u trthnh vngha v d tha. Gio l ca Pht ni ra u l

phng tin nh ngn tay ch mt trng. Khi thyc mt trng th ngn tay khng cn thit.Nhng nu khng c ngn tay th bit mt trng ch no m ng?

Ci chp ln nht ca chng sinh l chp ng.V ng l gio l tt nht tr bnh ny. Nukhng tu tp v ng m li cho l khi nim rixem thng th n kip no mi thot khi tp khchp ng?

Trong kinh i Bt Nit Bn, c Pht c ni vThng, Lc, Ng, Tnh. Trc kia c Phtkhng ni nhiu v Nit bn, bi v l cnh giit chng, bt kh t ngh, bt kh thuyt, vtngoi ngn t khi nim ca th gian. Nhng c

nhiu ngi tng Nit bn l h v on dit, nn


99/293

99

bt c dPht phi dng danh t ca th gian mdin t Nit bn qua bn c tnh Thng, Lc,Ng, Tnh. Chng sinh m lm chp ci thn til thng nn Pht dy v thng. Chp thn ti l vui nn Pht dy v kh. Chp ng un lng (ta) nn Pht dy v ng. Chp thn ti lp sch s nn Pht dy bt tnh. Cn Nit bn(hay Php thn) thng hng khng sinh dit(Thng), an vui khng phin no (Lc), l Phpthn vin mn t ti (Ng) thanh tnh khng nhim (Tnh). Bn danh t Thng, Lc, Ng,Tnh l nhng khi nim m th gian dng chong un v thn t i. V vy bn danh t nycng ch l phng tin. Ch Ng y c nghal Php thn ch khng phi ci Ta tm thng chk. Nu khng bit nh vy m cho v ng lphng tin, v cho ng ca kinh Nit Bn l chnng (cu cnh) th vn cn chp ngn tay l mt

trng.Xa kia cc t ca Pht phi tu chng gii

thot, ri sau 45 nm, trc khi nhp dit, c Phtmi dy cho h kinh Nit Bn. Ngy nay chng tacha tu tp g ht m c c kinh Nit Bn nn


100/293

100

ci ng cha dit tr lin chp ngay Nit bn lchn ng.

5. V Tnh Khng, nu cc php l Khng th ti

sao chng sinh li thy l tht C? Mt thy, tainghe r rng?

- S thy cc php tht c l do nghip ca conngi, cng nghip khin cho su cn thy su trnl nh vy: ch thy tng tng m khng thy bittng. Th d ng trc mt thc nc, mtngi khng thy c tng git nc m ch thymt mn trng xa. Khi nhn thy nc, loi ngithy l nc ung, loi c thy l nh , chthin thy l lu ly, ng qu thy l mu m. Cngl mt vt, nhng do cng nghip v bit nghipnn mi loi thy khc nhau. Nu cc php c thttnh th loi no nhn vo cng phi thy cng mtth. Chng sinh chp nhng g mt thy, tai nghel c tht, nhng l mt s lm chp. Th dkhc nh c ngi cm mt cy uc ri quay thtnhanh, mt ngi thng s thy mt vng la,nhng tht ra khng c mt vng la no ht mch c nhng m la di chuyn rt nhanh. Do lmchp nn mi sinh ra au kh. Mun thy, bit


101/293

101

Tnh Khng hay tht tnh ca cc php th phidng tr tu qun chiu mi thy, khng th dngmt trn, mt tht m thy c.

Ngoi ra khng nn lm ln gia "Khng c" vTnh Khng. iu ny c gii thch trn.Cc php vn c, vn hin hu, l su trn: sc,thanh, hng, v, xc, php. Ch "khng" trongkinh Bt Nh c ngha l khng c t tnh, hoc

khng c tht. Th d v ci ly: "Ci ly l khng"khc vi "khng c ci ly". Ci ly l khng, nghal ci ly c mt, nhng th tnh ca n l khng,hay khng c t tnh, ch khng phi l khng cci ly.

Ngoi ra ch sc trong kinh Bt Nh cn cqun chiu ngay ni thn gii tr s chp ng.V ch sc ny l sc un, lin quan n con ngi,ch khng phi vt bn ngoi. c tng ngun giai khng, bn lun v tnh Khng c gipcho ta bt chp ng hay khng?

Hai loi ta

Cho ti by gi, chc bn c l tucun sch c nhng lc ti dng chTa (vit hoa),


102/293

102

v c lc dng chta (vit nh). l v c dng. Qua cu hi s ba trn, chng ta s ni r vhai loi ta. iu ny ti vit trong sch V Ng,y xin ni li.

Nh nh ngha phn trc, ch Ta cdng ch ci ng, hay bn ng (ego), cn chtac dng ch chng ta, l con ngi, l chngsinh, ting Anh l human, person, sentient beings.

Chta l mt danh tquy c (convention) xngh ca x hi. Nhng chng ta ai ny u c mtci Ta (we all have an ego). Trong i sng bnhthng ta v ci Ta rt ging nhau, bi v ci Ta nsai s ta, iu khin ta, khi ci Ta b tn thng th

ta cng cm thy b tn thng. Th d nh tn til Hng. Hng ch l mt ci tn do cha mtcho ti khi mi sinh. Hng tr thnh ci tn cati (ng s), v Hng cng l ti (ng). Khi choHng l ti th Hng tr thnh ci ng (ci Ta), v

lc nu c ai ku tn Hng ra chi th ti nigin lin. Ngi ta ch chi mt ci tn, mt cidanh, ci tn l ch H + ch + ch N + chG. ng ra th my ch ny phi ni gin ch,nhng n khng ni gin m ti ni gin. Bi v

ti khng cn thy Hng l mt ci tn na m l


103/293

103

ci ng ca ti (t ng ca ti), cho nn ai xcphm n tn Hng tc l ng n ti hay ci Taca ti.

Khi c nm un hp li thnh mt con ngi(puggala, person) th chng sinh chp vo chol Ta, l ng (atta, ego).

S chp ng ny c bn loi, (th d vi sc):

1. chp sc l Ta2. chp sc nm trong Ta: tc sc nh, Ta ln.

3. chp Ta nm trong sc: tc Ta nh, sc ln.

4. chp Ta c sc: tc Ta khc sc v sc thucv Ta.

Trn y l bn iu lm chp v sc un. ivi bn un cn li cng lm chp nh trn, chthay th th, tng, hnh, thc vo ch sc. Nh

th l c 20 s lm chp v nm un; 20 s lmchp ny xy ra trong c ba thi gian: qu kh,hin ti, v lai. Th d chp ci sc (thn) hm qual Ta, ci sc hm nay cng l Ta v ci sc ngymai cng vn l Ta. Nh vy l c 60 (20 chp x 3

thi) s lm chp. Thm vo hai lm chp na l


104/293

104

chp thng v chp on: cho ci Ta thng cnvnh cu hoc mt hn sau khi cht. Tng cng l62 t kin, lm chp v Ng.

Ngoi s v minh lm chp ca ng un, bnngoi li thm ngn ng bao vy. Sng i phic tip xc, ni nng qua li. H ni nng th phixng h, phi c ch t, ng t, tc t, v.v... Cht th c ngi th nht l ti, th hai l anh, th ba

l n. Ch t s nhiu th c chng ti, cc anh,chng n. Mi khi mming ai ny u ni ti, til, ti c, ti th ny, ti th kia. Sut ngy ni tinh vy m bo l khng c ti (ta) th ai tinc??? Gio l v ng ca o Pht k ra cng

ngc i. Chnh v s lng cng v gii hn cangn ng nn nhiu ngi khng hiu ni v ng.Ngay c nhng sch Pht gio cng khng trnhkhi s mu thun ngn ng khi ni: "ta tri lntrong sinh t lun hi bi chp ng un l ta", "v

v minh, ta chp danh sc cho l ng", "ta chpng un l Ta", "ta phi dit tr v minh v idc", v.v... Nu v ng, khng c ta th ci ta triln trong sinh t lun hi ny l ai? Ci ta chpdanh sc ny l ai? Ci ta chp ng un ny l ai?

Ci ta no phi dit tr v minh, i dc?


105/293

105

Trng phi Trung Qun phn tch r v hai loita: ci ta tng i (le Je relatif) v ci Ta tuyti (le Je absolu).

Th no l ci ta tng i? Ci ta tng i lmt danh t gi lp (tm lp ra) ch nm un.Mi khi nm un hp li th gi l ta (ng), nl mt danh t quy c xng h v chnh skhc bit gia tng c nhn trong cng ng. Th

d khi i ch, bn ni :"Ti i ch". Ci ti (ta)ny thuc loi gi lp, v thc t c mt ci thnny i chch khng phi ci thn ca ngi khci ch, v ci ta c chnh trn ci thn ny,lin quan v ty thuc vo thn.

Th no l ci Ta tuyt i? Ci Ta tuyt i lci ta t n hin hu c lp, t tnh, khng lthuc vo nm un, thng cn, bt bin, n hinhu nh l ch ca nm un, iu khin nm un.Th d nh c ai chi bn, bn

tamvata-thichtrisieu

Documents