taridalana ho an'ny mpanabe ho fanabeazana ho olompirenena vanona (men/2011)

8/7/2019 Taridalana ho an'ny mpanabe ho fanabeazana ho olompirenena vanona (MEN/2011)

1/40

REPOBLIKANI MADAGASIKARA

Fitiavana - Tanindrazana - Fandrosoana

MINISTERANNY FANABEAZAM-PIRENENA

FANABEAZANA HO OLOMPIRENENA VANONA

FANABEAZANAHO OLOMPIRENENA

VANONA

Madagasikara

TA R I DA LA N

A

H O A N N Y M

PA NA B E


2/40


3/40

REPOBLIKANI MADAGASIKARA

Fitiavana - Tanindrazana - Fandrosoana

MINISTERANNY FANABEAZAM-PIRENENA

Madagasikara

TARIDALANA

HO ANNY MPANABE

FANABEAZANA HO OLOMPIRENENA VANONA


4/40

TENY FANOLORANA

Tsy takona a enina intsony ankehitriny ny ftontongananny ahaiza-miaina sy ahaverezannyanahy mahaolona eo aminny isam-batanolona sy ny vondronolona eto Madagasikara

aminizao otoana izao. Ankoatra izany dia mibahan-toerana tanteraka ary e a mihamahazovahana ny kolontsaina vahiny mampanjaka ny ftiavan-tena sy ny anomezan-danja nyfolonolonana ka zary toa tsy misy lanjany intsony ny zo aman-kasina maholona.

Eo anatrehanizany dia zary flana tsy azo ihodivirana ny ampiorenam-paka sy anamafsanany Fanabeazana ho Olompirenena vanona miainga eny anivonny sekoly. Ny sekoly tokoamantsy no tanin-ketsa enti-mamboly ireo toetra amam-pihetsika mahaolom-banonami ototra aminny anompoana ny frenena sy ny fkatsahana ny tombontsoa iombonana.

Tsy ho tonga raftra mahomby ny sekoly raha tsy ireo mpanabe manana andraikitra aminnyfkolokoloana ireo solo o dimbinny ala no ampoka traike a ary maharaka ny ftakiannyvanim-potoana sy ny tsindry arosonny f aninanana ateraky ny anatontoloana.

Vaindohan-draharaha i antohanny Ministera hatrany ny anatsarana ny kalitaonnyanabeazana. Antoka iray aminny ahatrarana izany anamby izany ny anamafsana mitohy

ny traike a sy ny ahaiza-manaonny mpanabe.

Koa raha nohavaozina ny andaharam-pibezana momba ny anabeazana ho olompirenena

vanona ho anny klejy ary no oronina ny anny lisea dia novolavolaina niaraka aminy nyomba fjery sy fasa vaovao hoenti-manatratra ny tsanganana no aritana ao aminizanyandaharam-pibeazana izany.

Hoenti-mampita io omba fjery sy fasa vaovao io ry no antom-pisianity Tari-dalana hoanny mpanabe ity.

Koa atolotra anareo mpanabe ity ftaovana ity mba hahazoanareo mi ehy ny teknika enti-manatanteraka ireo sehom-pibeazana heverina ho lalana hahatongavana any aminny

tsanganana sy tanjona kendrenny anabeazana ho olompirenena vanona.

Araka izany dia tahirin-kevitra miompana aminny tekinika pedagjika sy amboarana tetikaamam-paika atovona ny traike a e a ao aminareo mpanabe tsirairay no raketin Ity taridalanaity. Noho izany dia ho mpirahalahy mianala ity boky ity sy ny traike a ao aminareo mpanabeeo aminny ftantanana ny fbeazanny mpianatra.

Hampitombo ny fniavana ananareo sy ny ftiavanareo ny anabeazana ho olompirenenavanona anie ny fkirakiranareo ity taridalana ity ka hitondra aharisihana sy ahombiazana ho

anareo eo aminny anatanterahana ny asa masina iantsorohanareo.

NY MINISITRY NY FANABEAZAM-PIRENENA


5/40

SASIN-TENY

Fi anolanana atsy, f andrafana aroa, f anafhana etsy, vaky trano er, doro trano any,vonoanolona ar, ... Izany no vaovao. Izany no malaza. Izany no mibodo ny takila voaloha

aminny gazety isanandro. Izany no matoam-baovao eran-tany tato ho ato.

Tsy hita isa intsony ny aty olona. Tsy hita intsony ny f ankatiavana. Maty mommoka nyf ampitsimbinana. Toa zary tsy ilay zava-tsarobidy intsony ny AINA raha notandroviny atratraToy ny tavim-bilany ahiny aharazana. E a mihatafditra aminio kolontsaina tsy mametrakany AINA ho amboninny zava-drehetra io isika Malagasy ankehitriny. Loza mitatao ho antsikaindrindra ho anireo taranatsika izany kolontsaina manao tsinontsinona ny aina sy ny zoaman-kasinny olombelona izany raha sanatria ta aorim-paka eto aminity nosy malalantsikaity.

Ireny toe-javatra ireny, izany omba fsainana izany, io anovana soatoavina io no azo ambaraho rangory ototry ny a o mampipoaka izao disadisa rehetra misy izao. Mbola ireny ihanykoa no mahatonga ny ahasahiranana mihatra amintsika noho ny fhamaroanny lozavoajanahary eto amintsika sy ny ftomboanny heriny. Azontsika atao tsara ane a ny manaikyireny ahasamiha ana miseho aminny endriny maro ireny mba hahazoa-mitandro nysandanny Aina sy ny Hasina ary ny zo maholona tsy hohosihosena. Toetra amam-pihetsikatsy manavia antsika rahateo koa izany.

Izany indrindra no anomezana ftokisana amin Ny Fanabeazana ho Olompirenena Vanonaizay hany sehatra heverina a tanan-tsy ola-manondro, angady mahatapaka ahitra ka a a-misoroka ireny ahi-dratsy ireny araka ny anamby ho anny anabeazana momba ny ftoniana/

andriampahalemana 1 . Mendrika izany izy noho ny toetra eno ananany. Feno izy satriamahasahana ny laf-piainana rehetra. Fonitra izy satria vovonana iadianny lohany manoloanaireo ahalalana sy ahendrana arosonny taranjam-pampianarana rehetra. Izay indrindra noe a nahazoana antoka hatry ny ela a ivotoeranny androsoana sy ny ampandrosoanany Maholona ny sekoly ary ftaratra ho anny farahamonina izy noho izany anjaraasany masina izany . Ireo antony ireo no azo ambara a loharano niteraka ny ony, antom-pisianny boky. Natao ireto ftaovana ireto mba hoentinny mpianatra sy ny mpampianatramamerina sy mampiorim-paka indray ny mahaolompirenena vanona izay tsy inona a nymahamalagasy ny tsirairay, ny toetra ara-pahariana mendrika, ny maholombelona izay tian-kiadananny taranaka amam-para.

Araka izany dia hisy fzarana telo lehibe ry ity torollana ity :1. Ankapobeny momba ny Fanabeazana ho Olompirenena Vanona ;2. Ny Endriky nyFibeazana ho Olompirenena Vanona ;3. Tari-desona vitsivitsy.

1 LA rique, un df pour lducation la Paix, Valan-dresaka natao tany Lom, 2000


6/40


7/40

Torolalana ho anny Mpampianatra

7

Manome lanja ny saina tia mitsikera, miserasera ary mizaraMahazo ny toetry ny f anolanana, ny antony sy ny fantraikany rehetra ka mahavahaizany am-pilaminanaMandray anjara aminny anapahan-kevitry ny be sy ny maroMisokatra aminny fovana, ary a aka manova ny ftsarany sy ny frehany.

NY FOMBA FIJERY AMPIASAINA

Io toetra maro la y anananny olona io indrindra, amboninny maholom-piarahamonina azy,no iheverana a paika mahomby kokoa aminizay anafana toetra izay ireto fjery sy endri-pampianarana isan-tsokajiny manaraka ireto miampy ireto dingana e atra (04) tsy maintsylalovana mandritra ny anatrarana ny tanjona iray:

Ny omba fjery manome lanja ny anorenam-pahalalana: manasongadina nyf andraisana mpianatra/ ahalalana ka aha ahanny mpianatra mandray an-tananany andra etany ny ahalalana mandritra ny fbeazany samirery na eo anivonnytarika iarahany miasa. Lalana iray mizotra mankany aminny vondrom-pianaranai andraisanny samy mpianatra eo anivonny sekoly ny faraha-mibe eo anivonnytarika ary mikendry ny ahaleovan-tenanny tsirairay.

Ny omba fjery manome lanja ny lafny ampandraisana anjara sy araha-miasa : E a voalaza etsy ambony ny mikasika ny faraha-mibe eo anivonny tarika. Iodi omba iray izay mameno ireo omba fjery ha a ny aminny ahazoana mitantanany omba fasanny tarika tsirairay misy ilay mpisitraka ny fbeazana (mpianatra) kai anohanany aminireo sakaiza iray tarika aminy.

Ny omba fjery manome lanja ny lafny ahalalana izay tsy tokony hi etraamina ampianarana anaty eftrano otsiny intsony. Tokony hampiasa ny tontolomanodidina ho ftaovana enti-manovo ahalalana.

Ny omba fjery manome lanja ny lafny toe-po izay mi ototra aminny Fitiavanaka enti-mitaiza ny mpisitraka ny mpianatra hanana fniavana aminizay ataonyrehetra na fraiketam-po aminny mi anerasera aminy.


8/40

Fanabeazana olompirenena Vanona

8

Ny omba fjery maha ao-be izay ampiasana ireo endrika rehetra mahamaro la y ny

olombelona (manana ny ahaizana maro la y saingy misy toe-po sy masom-panahymandanjalanja ; mahay marika ne a tsy maintsy mampiasa haiteny sy zavakanto aryzavaboaary ihany koa). Izany no ilazana a ny FOV dia vovonana iadianny lohanyho anireo taranja rehetra ianarana. Ny ampi amatorana sy ampi andraisana taranjamoa dia omba fjery iray izay voizina ary ironanny maro tokoa aminizao otoanaizao.

Ny omba fjery manome lanja ny lafny traike a izay anomezana lanja betsaka

ny fainana, ny zava-misy sy ny traike a ary ny omba fjerinny mpianatra tsirairay.Ireny hatrany no tokony hiaingana ary hia aranny lesona . Azo atao ihany koa nymanao izay omba hampiainana mivantana ny mpianatra ao anatinilay sehatra natoe-javatra ivelaranilay votoatiny. Araka izany, ity omba fjery ity dia mampisy lanjany harentsaina miotrika ao aminny mpibe tsirairay. Izany dia hiteraka risi-po ho azyireo aminny anatontosany ny sahanasa ka handraisany amin-kitsim-po ny toetrahivoitra avy ao aminny dingana samiha a.

Ny omba fjery manome lanja ny lafny ahaiza-mamaha olana: ftaovana iraytena manan-danja aminny ampianarana ny mpianatra ho tomponandraikitra katsy ho tai-dronono mandroatra manoloana izay olana mety mitranga eo aminnyfainany.

Ny omba fjery manome lanja ny f andraisana sy ny f ampiankinana eoanivonny La a-pivelomana (na aribolam-pivelomana mihitsy aza), omba fjerymampi andray ny fainanny singa iray (anisanizany ny olombelona) sy ny anireosinga ha a miaraka aminy ary ny tontolo iarahany mivelona Ny sehatra ivelaranny

ampiharana ity omba fjery ity dia tsy mi ahatra hatreo aminny tontolo maitsootsiny intsony a mi ahatra aminny amaritana mikasika ny siansa mandinika nyonenana (cologie). Araka izany dia voakasika aminity omba fjery ity ihany koa

ny f andraisanny olona samy olona izay ototra iorenanny ftaizana sy anabeazanany maholo-mendrika.


9/40


9

I. NY ENDRIKY NY FIBEAZANA

Ny fbeazana ho Olompirenena, ankoatra ireo tanjona ankapobeny izay i antohany, dia a a-mitodika ihany koa eo aminny lafny ahalalana sy ahaiza-manao. Araka izany, ary izay nomanome endrika ity fbeazana iray ity, dia kendrena ihany koa , mandritra ireo sahanasarehetra haroso etoana :

Ny ampiroboroboana ny ampivelarana ny tena, ny anomezan-kasina ny tena aryny anajana ny ankizy tsirairay ;Ny ampizakan-tena ny ankizy mba haha ahany mamaritra izay iriny hianarana kaikarohany ny ahalalana rehetra ilainy aminizany.Ny andraisana anjara mavitrika ataonny ankizy rehetra aminny fanarany izayamerana araka izay azo atao ny fhainoana tsy misy andraisana anjara.Ny ampiroboroboana tontolo iainana ianarana tsy misy sokajiny , demkratika arymahay miara-miasa ;Ny ampirisihana ny andinihana lalina, ny andalinana, ny amaka akana sy nyfsainana am-pitsikerana ;

Ny andrisihana hamaly an-kolaka ombam-pihetseham-po toy ny andraisanaahalalana

Ny ampirisihana aminny anovan-toetra sy toe-tsaina,Ny anamafsana ny ampitomboana ahaiza-manao sy ny ampiasana ny ahalalanaazo.Ny ahatsapana ny lanjanny mahatsikaiky sy ny mahafnaritra ary ny hai oronaaminny fanarana

a. Ny sahanasa i aharanny fbeazanaDieny ety am-piandohana dia tsara ny manamarika a aminny ankapobeny dia IAINAKOno ototra iorenanny fbeazana satria toetra no tanjonina. Araka izany, dia azo ambara a tsydia misy ny lesona atao an-tsoratra a am-bava ary laminasa no tanterahina. Na izany azadia zonny mpianatra ny mandray izay heveriny a manan-danja tokony raketina an-tsoratra


10/40


10

Raha ireo omba fjery ireo indray no ilafhana ka mi ototra aminny dingana arahinnysainolombelona eo aminny andraisam-pahalalana, dia indreto avy ny dingam-pibeazanaheverina ho a a-ki andrindra aminizany anovana toetra izany ka hoenti-mitrandraka nylesona tsirairay :


11/40


11

Ity dingana iray ity no anatontosana ireo lahasam-pandinihana sy amaka akana mbahahazoany mi anatrika aminilay toetra tian-kata y azy ary ho resy lahatra tanteraka aminizany.Aminity dingana, araka izany no ahalalany, avy aminny andinihana sy ny amaka akana aryny tsikera ataony:

ny olana ototra tian-kitondrana ny resaka/dinidinika ; ny lohahevitra hanompanana ny dinika ; ireo ahalalana ototra rehetra 0mikasika ilay oto-dresaka / lohahevitra ( amaritana

sy fheverana samiha a momba azy, toetra amanendrika, loharano nipoirany, ) ; ny lanjany sy ny anjara toerany eo aminny farahamonina ; ny f andraisanny antony sy ny vokany samiha a ka anaovana ny andanjalanjana ny

lafny tsara sy ratsy. Androsoany ny vaha olana/toetra amam-pihetsika takinilay tranga raketinny

sehatra nodinihiny.

NY DINGANA 1DINIHIKO


12/40


12

Paika aman tetika ara pedagojia arahinaMiankina aminny ftaovana enti-maneho ny sehatra (sary, lahabolaa, tahirin-kevitra,horonam-peo, horonantsary, ...) izay mety samy hitondra favahana kely avy, ity dingana itydia azo ampiasana tsara ireo tetika amam-paika mahazatra, toy ny loabary an-dasy, hevitratera-bary, tosa-kevitra... Aminizany, ny dingana amaka akana sy ny ftsikerana dia tokonyhitarika ny mpibe hamoha ireo ahalalana rehetra azony tany aminny sehatra/taranjasamiha a (lesona, vaky boky, resadresaka, ...) izay e a nibeazany sy ny ahaiza-mampihatraizany eo aminny fainana andavanandrony. Izay f anjohiana mirindra sy mirija (lojika) izayno hanamarim-pototra :

ilay toetra izay havoitry ny adihevitra na ny dinidinika; ny heviny ka hanamarin-toerana sy hampiorim-paka ireo ahalalana (ftaovana etsy

ambany) norantovina nampiasaina nandritra ilay sahanasa.

Fitaovana azo ampiasaina

Misy karazany roa lehibe ny ftaovana resahina eto.a) Ny voalohany, araka ny voalaza tetsy ambony dia ny ftaovana enti-maneho ny seha-pandinihana (sehatra olana, hoy ny dikan-teny malalaka) izay mety ho :

Tranga velona 1: sary an-tsaina maneho toe-javatra niaraha-niaina naniaraha-nahita;

Tranga velona 2: fjoroana vavolombelona, Tranga velona 3: horonantsary, sary ( velomina an-tsaina) Tranga velona 4 : horonampeo, lahabolaa (am-bava na an-tsoratra), hira,

rijan-teny, ...b) Ny ftaovana karazany aharoa indray kosa dia ilay enti-mitrandraka ny dinganatsirairay :

ireo ahalalana azo tany aminny taranja ha a, antontan-kevitra/ambara (donnes) novokarina tamina anadihadiana,

ftsidihana, ftrandrahana tahirin-kevitra, AOD 3 , sns. izay nampanaovinamialoha, sns.

Ravaka, sehatra na kianja malalaka, ... ho anny endrika samiha a isehoannyamelomana an-tsehatra.

Marihina : am-bava, iainana, frobohana an-tsaha avokoa noanatanterahana ny lesona.Ny mpianatra no maha antatra izay heveriny ho manan-danja ka tokonyhotanana an-tsoratra.

3 AOD : Activit dObservation et de Dcouverte : sahanasa izay ampanaovina ny mpianatra mba hahazoany mikaroka nyahalalana, ny ahaiza-manao, ny toetra amam-pihetsika voa aritra ao aminny tanjona. Sahanasa miorina aminny ampandraisana

anjara ny mpianatra aminny andra etany ny ahalalana rantoviny.(jereo Anjara asanny mpampianatra, t. 9)


13/40


13

Manana endrika roa ity dingana ity Eto no isaloranilay mpianatra ny andraikitrilay sahisedra/mpandray anjara ao

aminny sehatra niaingana. Miezaka ny mamaha ilay olanny mpandray anjara izyaminizany ary eo no anehoany ilay toetra amam-pihetsika heveriny ho mendrikaharoso hoenti-miatrika ilay tranga nodinihina.

Eto ihany koa ane a ilay mpianatra dia a aka mamoha ireo lasany na ny lasannyfarahamonina misy azy. Lasa izay mety ho niainany ilay toe-javatra toy ny hita ao

aminny sehatra niaingana. Ezahiny ny mamaha ilay olana indray ary manombanany vaha aolana naroso raha nety ho nahomby na tsia.

Dia mamerina mamaha ilay olana indray ny mpibe. Ny amerimberenana izay amahanaolana izay no ahazoana ilay toetra tian-ko azo any am-pia arany.Miankina aminilay olana naroso sy ny andraisany anapahan-kevitra aminizay hitany atokony hatao ny toetra tokony horaisina; ny toetra tokony hizrana.

Paika aman tetika ara pedagojia arahinaAzo atao Eto aminity dingana ity ireo tetika amam-paika mahazatra, toy ny loabary an-dasy,hevitra tera-bary, tosa-kevitra.

Saingy satria anafan-toetra amam-pihetsika no kendrena dia tsara kokoa ny mampihatraavy hatrany ilay toetra amam-pihetsika. Izany no anomezana tolo-kevitra ny aminnyampiasana ny lalao anjara asa (misy mpanara-maso na tsia) , ny ady / f anakalozan-kevitra aorianny amelabelaran-kevitra nataona tarika, ... Azo heverina ihany koa eto ny

fjoroana vavolombelona ataonny mpianatra tsirairay ka anambarany izay toe-javatraniainany ary anaovany anombanan-tena na hiteraka adihevitra eo anivonny kilasy.

Ny adihevitra : ftaovana enti-mampianatraFomba iray enti-manetsika ireo ahalalana rehetra azo sy ny traike a rehetra eo am-pela-tanana. Ny ady hevitra dia omba fbeazana mi ototra aminny tohan-kevitra izay ahazoanamampiasa ireo ahaizana azo taminny ampianarana momba ny teny (literatiora, haiteny,riba, kajy, tantara, ) sy ny lojika mi ehy ny seha-pi andraisana. Ankoatra izay dia mamelona

kokoa ny sea-pibeazana, misarika ny mpibe hirotsaka kokoa ao anatinny sehatra i andraisanaizay tsy inona a ilay sea-pibeazana ihany. Eo, araka izany no ahazoanny mpibe mampiasa nyahaiza-manaony rehetra toy ny endrika andresen-dahatra .

NY DINGANA 2IAINAKO


14/40


14

Ny endrika andresen-dahatra no ahazoanny mpibe maneho ny mahizy azy, maneho nyfhetseham-po na ny fezahana hiante a aminny an-kilany aminny alalanireo singannyhaiteny, ohatra : ny lantompeo, ny flaza am-pahatsorana, ny eson-teny, ny hehy maneso, nykisary mampihomehy, ny anitarana, ny hery, ny amerimberenana,

Azo aranana amina torohevitra na torohay hoenti-mitsikera ny lohadinika eny anivonnyfarahamonina ny seho. Izany hoe andra etana tetikasa anadihadiana mba hanarenana nylesoka eo aminny fainana andavanandro.

Fitaovana azo ampiasainaAraka ny tetika amam-paika nosafdina dia ftaovana azo ampiasaina, ohatra, ny sehatra/ kianja, ny ravaka ilaina (satroka, akanjo, lamba, ...), sns.


15/40


15

Satria azo heverina a e a manombok amiorina ao aminny beazina ny toetravaovao noho izy nasaina namahaamin-kitsim-po ny olana naroso azy.Ny ahatrarana io dingana io dia tokonyhanosika azy hampiely ilay toetra

eny aminny manodidina. Ao aminitydingana ity izy no :

Kendrena ho haitao raikitra ka ho zary kolontsaina hanazarana ny beazina

tsirairay ihany koa ka hoentiny miaina mandritra ny hoaviny manontoloizany haitao izany.

NY DINGANA 3ZARAIKO

Mandraftra tetikasa tsotra hoenti-MIZARA ilay toetra aminny manodidina azy(mety ho anny tsirairay na ho anny tarika);

Manatanteraka ilay tetikasa .

Paika aman tetika ara pedagojia arahina

Eto aminity dingana ity dia iainana tanteraka no anatanterahana ny sahanasa, manombokaeo aminny amolavolana ka hatrainny anatontosana ilay tetikasa. Araka izany diatsy anohatra (toy ny lalao anjara asa / modimody, ...) intsony a fatrehana ny zava-misyandavanandro no anatontosana izany. Mamolavola tetikasa ny beazina tsirairay, raha eoanivonny ankohonana, fanakaviana no sehatra iasana a anatina tarika : raha sehatralehibebe kokoa toy ny okontany, kaominina, ... no hoentanina.

Omena mialoha ny teknikanny amolavolana tetikasa sy ny anadihadiana zava-misy eoanivonny farahamonina.

Raha tsorina dia azo lazaina a mety ho ivelanny sekoly tanteraka no anatanterahana itydingana ity. Ankoatra izany dia mety hitatra amina olona na tomponandraikitra na vondronaha a ivelanny sekoly ihany koa ny sahanasa.


16/40


16

Ity dingana ity dia mikendry ny hananana kolontsainny anombanana izay ftaovana lehibemanampy ny olona aminny frosoana sy ny ampandrosoana. Izany mantsy no ahazoana :

mandre y ny zava-bita: mamantatra ny lesoka tokony hahitsy (mpandray anjara,ftaovana, paikady, ), mitondra anatsarana eo aminny lafny omba fasa sy nyhatsaranny vokatra.

Manomban-tena manoloana ireo fovana e a nisy, ny lafny mety mbola milaanarenana mba hirosoana aminny tsaratsara kokoa hatrany ; ny e-pahatraranilay

mpibe ny tanjona / tsanganana no aritana ( ahaizana + ahaiza-manao + toetraamam-pihetsika 4 ) taorianny dingana samiha a nibeazany.

Manampy betsaka ny beazina aminny fkoloana saina mahay sy tia amoronana ihany koaity dingana ity ankoatra ny toe-tsaina fkendry ahombiazana sy fkatsaka vokatra tsara.Zo mantsy ny maholompirenena. Araka izany dia sarotra ny manoma na mandidy flazam-pahaizana momba azy aorianny anarahana andaharam-pianarana iray, noho izy mivelatrasy misandrahaka ary saro-draftra kokoa. Na izany aza, ny anombanana dia anisanny singatsy maintsy eno ao anatina la a-panabeazana satria andraikiny izany ary andraikitry nympanabe ihany koa.

Araka izany dia azo heverina a mahasahana lafm-piainana midadasika sy manana toetramaro la y ny sehatra i aharanny tombana mikasika ity anabeazana ho olompirenenavanona ity. Azo lazaina a mason-tsivana azo tsirihina ao anatiny: ny toetra aha ehezana nyfkarohana sy ny andalinana toe-javatra iray na hevitra na vaovao iray ; ny endriky ny vokatraasehony (toetra fhetsika zavatra ampiasaina/ ampiasan-javatra) ; ny omba f ehezanany tekinikanny f andraisana sy ny f andresen-dahatra ; ny aha ahana mi ehy sy mampiasany ahalalana samiha a noantovina.

Tsy ho ary ho voatombana indray mandeha izy ireo, araka ny e a notsiahivina tetsy alohaMikasika ny anombanana ilay nobeazina indray dia azo sokajiana roa ny lamina mikasikaizany:

Ny tombana an tomotra ezakaAzo atao ny manao anombanana ny fovan-toetry ny mpianatra amina otoana sy habakavoa etra. Eo anelanelanny isan-dingana, ohatra, dia azo tombanana araka ny andraisanyanjara sy ny hevitra arosony na anohanany ny teniny ary ny fhetsiny ny aharesen-dahatryny tsirairay manoloana ilay toetra amam-pihetsika nodinihina. Ny vokatra azo avy aminny

NY DINGANA 4TOMBANAKO

4 Mbola anisanny azo alahatra aminireo tsanganana ireo ny kolontsaina , omba fsainana, saingy heverinay amaha ao-be ny teny hoe toetra amam-pihetsika


17/40


17

ahitana izany no ahazoana manitsy na manarina avy hatrany ny lesoka. Anjaranny mpanabe,araka izany ny mijery izay tetikady hoenti-mampipongatra ireny lesoka ireny (paikadinny

ampianarana misedra ny ahasamiha ana). Manana anjara asa anarenana ity tombana irayity.

Ny tombana lavitra ezakaSarotra ny manova toetra amam-pihetsika sy ny ampanjariana azy ho fhetsika mandehaho azy eo aminny tsirairay. Noho izany dia :

mivelatra eo aminny otoana (telovolana, herin-taona, mandritra ny dingam-pianarana) sy ny habaka (sekoly, tokantrano, farahamonina) no ahazoanamanombana azy;

misokatra ho anny ankolafnny mpanabe rehetra (mpampianatra, mpandraharahaeo anivonny sekoly, ray amandreninny mpianatra, ny faraha-monina manodidina,) ny andraisana an-tanana ny anombanana. Itsy arany kosa dia tombana nataohitsarana ny vokatra azonilay mpianatra nandritra ny e-potoana voatondro.

Araka izany, dia azo atao ny manombana mivantana ny mpianatra aminny toetra amam-pihetsika ataony andavanandro. Anjaranny mpampianatra ny manangana ny mason-tsivana enti-manao izany. Marihina a ity endri-panombanana ity no tena mi anitsy aminilaysinga tombanana (toetra/fhetsika). Azo atao ihany koa ane a ny manao anombanana an-

tsoratra (ftsikerana sehatra iray voizina aminireo ftaovana samiha a e a hita tetsy ambony).Mi ahatra amina anehoan-kevitra otsiny ihany ane a ny ahazoa-mitily ny toetra amam-pihetsika tian-kotombanana aminizay ka tsy ahazoana antoka mikasika ilay fovan-toetraandrasana aminy.


18/40


18

Raha bangoina, izay rehetra izay dia manampy ny mpianatra aminny1. ananana hambom-po aminny ahatsapan-tena a manan-javatra azo aroso ho

ampivoarana ny farahamoniny sy ny manodidina azy;2. ahazoana y aminny sahanasa fbeazana izay ataony ka mahita ha aliana hatrany

eo am-panovozana ny ahaizana izay hitany a mamaly ny flany eo aminny fainany;3. ampiorenana ny ahaleovan-tenany eo aminny fatrehana ny fainana andavanandro

ka hahatonga azy ho tomponandraikitra kokoa aminizay ataony rehetra ;4. ampi andraisana ny fanarany aminny fainany andavanandro izay hampirisika azy

hiezaka noho ny ahitana mivantana ny antony ilna sy ny omba ampiasana izayahalalana azo taminireo taranja samiha a ;

5. anamarinana sy ahamarinam-pototra ny safdiny ;6. Faha antarana ny antony sy ny vokatrilay endri-panombanana.

Araka izany, ny votoatinireo takelaka nomena isaka ny lesona, ao aminny bokinny mpianatrasy ireo vitsivitsy aroso ato anatinity torolalana ity ary izay toromarika nomena ao aminny

andaharam-pianarana (tetika amam-paika, ftaovana) dia tolo-kevitra otsiny ihany. A aka

TSELA-PANAIRANA

MOA VE MBA FANTATRAO FA

Fitaovana iray enti-manampy ny mpibe aminny anjohiana ilay toetra amam-pihetsika tian-kaorina ao aminy. Ankoatra izany dia mitondra anampim-baovao hoenti-manampy azy aminny anamafsana izay e a voaray nahampirisika azy handray anapahan-kevitra miandany aminny toetra rian-kaorina ao aminy. ny sahanasa ampanaovina azy ity takelaka kely ity. Azoatao ihany koa ny mivatsy ampisaintsainana sy/na anampim-baovao ho azyao aminity takelaka ity hahazoany manohy ny sahanasa.

Ankoatra ireny rehetra ireny, dia manazatra ny mpibe sahady ho liam-baovaoizy satria ny Olompirenena Vanona dia : mila angonan-kevitra betsaka, milafkarohana tahirin-kevitra betsaka, mila angonam-baovao araka izay tratra.Manoloana izany dia azo ambara ho e a somary anazarana azy ho tia vakyboky sy haharaka ny zava-misy manodidina azy ihany koa ireny takelaka ireny.


19/40


19

misafdy izay manavanana azy sy mi anaraka aminny zava-misy ny mpampianatra. Saingyanterina etoana a tokony hohajainny mpampianatra ireo endri-panabeazana arosonnybokinny mpianatra sy ny andaharam-pianarana izay mamaritra ny anjara asanny mpanabe.

b. NY ANJARA ASANNY MPANABE Tsy dia mba zavatra vao na manavia antsika loatra hatraminizao ireto anjara asa azonnympampianatra safdina ireto mandritra ny fbeazanny mpianatra. Ny epetra mamaritraizany safdy izany dia ny tsanganana na ny toetra manokana anananireo beazina, ny toe- javatra izay manavanana azy ireo, ny endriky ny lesona, ny zava-misy na ny sehatra nosafdinaizay tsy voatery ho ny naroso ao anatinny bokinny mpianatra. Aminny ankapobeny dia hompamolavola, mpanomana sy mpandamina, mpitarika sy mpitantan-draharaha ao aminnysehatra hahazoa-mibe otsiny ihany ny mpampianatra ka tsy hisahana a a-tsy izay anjara

toerana izay :

Mpanazatra izymba hahazoanny mpianatra mampahomby ny fanarana asa voatokana.

Mpanara maso izyomba anao mandritra ny fbeazana anatina tarika. Ity anjara asa ity dia manome

vahana ny ahalalahanny mpianatra mba hahazoany mampahomby ny faraha-miasa eo anivonny tarika ( ahasahiana mandray anjara eno, ohatra). Fanamarihanasy tsipy hevitra madinidinika no sisa andrasana avy aminny mpanabe (mba tsyhivaona, hana aingana ny lahasa, hampi antoka kokoa aminizay ventin-kevitratiana homena lanja manokana, ).

Mpitarika na mpisava lalana izytoy ireny mpitondra mpizaha tany ireny ka :

mitarika ny mpianatra manoloana ny amboaram-baha olana rehetramety ho azo ampiasaina manoloana toe-javatra iray. Ny mpanabe eto,ohatra, no manomana mialoha ny sehatra hanaovana ny anadihadiana(na AOD5 ) toy ny birao sy sampandraharaham-panjakana, orinasa,

mamolavola omba hampanarahana ny mpianatra ireo dingana tokonyharahinny lalantsainy mandritra ny andraisana ilay toetra amam-pihetsika ka hampiorina izany bebe kokoa ao aminy.

Manao izay hahazoana antoka ny ahazoam-pahombiazana (misorokaizay mety ho vokatra tsy ampoizina na tsy ny ahombiazanny ampiasana

5 AOD : Activit dObservation et de Dcouverte, sahanasa ampiasa any aminny anabeazana miompana aminny anomezan-danja ny tontolo iainana sy ny kilasy an-tsaha izay mahomby aminny amohazana ny aharisihanny mpianatra sy ny hambom-pony, ny ahatokisan-tenany aminny ahombiazana. Izany indrindra no indramana azy ho anny Fibeazana ho OlompirenenaVanona.


20/40


20

ka manao anandramana mialoha).

Namana Mpiara diamikendry ny hanampy ny mpianatra aminny :

anatontosana ny fbeazana, andra etana lamina asa, andaminana, anombanana ny fbeazany.

Filan kevitraanjara asa aha ahanny mpianatra manana ahalalahana eo aminny fsafdianana ny :

paika manavanana azy kokoa hoenti-manovo ireny ahalalana ireny, andaminana, anatontosana, anombanana.

Raha toy izany no omba fjery sy ny endri-pampianarana aminny ankapobeny, manaoahoana kosa ry ny omba ftondra ny lesona ?

d. FIZOTRY NY LESONA AMINNY ANKAPOBENYAzo lazaina ho maromaro tokoa no endri-tsehatra azo i otorana aminny faingana ary nytetika amam-paika mi anojo aminizy rehetra ireny tsirairay avy. Aminny ankapobeny ane adia mitovitovy ihany ny omba fzotry ny lesona noho ny dingana arahina sahala hatrany.Andeha anie hojerena ny endri-pampiasana ireo ftaovana samy ha a maneho ny seha-pandinihana.

1. Lahabolaa - horonampeo

Fandinihana (ao an-dakilasy)

Fandinihana ny lahabolana (ftantarana/ amakian-teny)Fanadihadiana ny teny sy ny fhetsika, ny zavatra ary ny ravaka ampiasaina aoaminny lahabolana tsikeraina ka hanakarana ny :

oto-dresaka arosonilay ambara (lahabolaa) ; ny fvoaranilay oto-dresaka, ny antony niteraka izany ary ny vokany teo

aminny mpandray anjara ; toetra amam-pihetsika takina aorianny andanjalanjana ilay toe-java-nitranga;


21/40


21

fheverana ilay oto-dresaka, ny toetrany, ny loharanony, ny anjara toerana sy nylanjany eo anivonny farahamonina, ny vokatra azo avy aminy (ny f andraisanamety ho azo heverina hisy aminy sy ny tontolom-piaraha-miaina, ).

Fanoka ana ny adihevitra mankany aminny fainanny isam-batanolona, nyfarahamonina (ny antony sy ny vokatra mety harosony eo aminny fainam-

piarahamonina, ny andanjalanjana ny soa sy ny tsara, ny mety sy ny tsy mety, Maminavina ny mety ho akony eo aminny farahamonina, ny toetra takinaaminireo tranga sy izay toe-javatra mety hitovitovy aminy). Mety hia arahatrany aminny amolavolana tetikasa hoenti-manatontosa ny dinganamanaraka ity dingana ity.

Fiainana ivelanny kilasyFanombanana ny zava-misy :

Fandinihan-tena aminireo tranga mety misy arahina fainana ny toetra e avoadinika teo aloha.

Fandinihan-tena aminizay tranga misy ao an-tokan-trano, anangonanaantontan-kevitra hodinihina.

Fizarana izay traikefa azoFandinihana sy amaka akana ny antontan-kevitra voaangonaFamolavolana tetikasa madinika azo ampiharina ho anitsiana ny zava-misyFanatanterahana ny tetikasa voalamina : frobohana an-tsehatra aminny anentananany mpiara-belonaFanombanana

2. Tahirin-kevitra (an-tsoratra/velona)Fanomanana Tsara raha asaina trandrahinny mpianatra mialoha ilay tahirin-kevitra. Aminizanydia azo atao ny manomana andiam-panontaniana hitahiran-dalana azy ireo aminnyftrandrahana ataony. Ny vokatra azo avy aminizany (ambara, antontanisa, antontan-kevitra, ) no etina ho ftaovam-panehoana sy sehatra anompanana ny andinihanaao an-tsekoly.

Araka izany, dia mitovy ny omba ftondra ny lesona mampiasa tahirin-kevitra syanadihadiana mivantana (na tahirin-kevitra velona).

Fandinihana (ao an-dakilasy)Fandinihana ny vokatra azo taminny anomanana ;Fanadihadiana ny teny sy ny fhetsika, n y zavatra ary ny ravaka ampiasaina :


22/40


22

tsikeraina ka hanakarana ny : oto-dresaka arosonilay ambara voaangona ; ny fvoaranilay oto-dresaka, ny antony niteraka izany ary ny vokany teo

aminny mpandray anjara ; toetra amam-pihetsika takina aorianny andanjalanjana ilay toe-java-nitranga; fheverana ilay oto-dresaka, ny toetrany, ny loharanony, ny anjara toerana sy ny

lanjany eo anivonny farahamonina, ny vokatra azo avy aminy (ny f andraisanamety ho azo heverina hisy aminy sy ny tontolom-piaraha-miaina, ).

Fanoka ana ny adihevitra mankany aminny fainanny isam-batanolona, nyfarahamoniny manokana (ny antony sy ny vokatra mety harosony eo aminnyfainam-piarahamonina misy azy, ny andanjalanjana ny soa sy ny tsara, ny metysy ny tsy mety, Maminavina ny mety ho akony eo aminny farahamonina,ny toetra takina aminireo tranga sy izay toe-javatra mety hitovitovy aminy).

Mety hia ara hatrany aminny amolavolana tetikasa hoenti-manatontosa nydingana manaraka ity dingana ity.


Fandinihan-tena aminizay tranga misy ao an-tokan-trano, anangonanaantontan-kevitra hodinihina.

Fizarana izay traikefa azoFandinihana sy amaka akana ny antontan-kevitra voaangona.Famolavolana tetikasa madinika azo ampiharina ho anitsiana ny zava-misy.Fanatanterahana ny tetikasa voalamina : frobohana an-tsehatra aminny anentananany mpiara-belona.Fanombanana.

3. Sary - horonantsaryFanomananaAzo atao ihany ny manomana ny mpianatra mialoha eo aminny lafny ahalalana

ototra. Mikasika ireo zo sy rijan-teny samiha a, ohatra dia tahirin-kevitra izay e atokony hasaina vakinyizy ireo mialoha ny hanaovana lesona mikasika azy ireny. Toy nypaika nampiharina tetsy ambony dia azo atao ny manomana andiam-panontanianahitahiran-dalana azy ireo aminny ftrandrahana ataony. Ny vokatra azo avy aminizany

no ahalalana ototra eti-mitrandraka ny SARYizay sehatra anompanana ny andinihanaao an-tsekoly.


23/40


23

Tsy dia misy favahany loatra ny omba ftondra ny lesona mampiasa sary (tahirin-kevitra velomina) sy ny anadihadiana mivantana (na tahirin-kevitra velona).

Fandinihana (ao an-dakilasy)Fandinihana ny sary ;Fanadihadiana ireo singa rehetra mandraftra azy : ny loko, ny toe-javatra asehony, nyfhetsiky ny mpandray anjara (olona, biby, zavatra), ny teny sy ny fhetsika, ny ravakaampiasaina : tsikeraina ka hanakarana ny :

oto-dresaka arosonilay sary ; ny fvoaranilay oto-dresaka araka ny asehonny sary : ny antony niteraka izany

ary ny vokany eo aminny mpandray anjara ;

toetra amam-pihetsika takina aorianny andanjalanjana ilay toe-java-nitranga; fheverana ilay oto-dresaka, ny toetrany, ny loharanony, ny anjara toerana sy ny

lanjany eo anivonny farahamonina, ny vokatra azo avy aminy (ny f andraisanamety ho azo heverina hisy aminy sy ny tontolom-piaraha-miaina, ).

Fanoka ana ny adihevitra mankany aminny fainanny isam-batanolona, nyfarahamoniny manokana (ny antony sy ny vokatra mety harosony eo aminny fainam-piarahamonina misy azy, ny andanjalanjana ny soa sy ny tsara, ny mety sy ny tsy mety, Maminavina ny mety ho akony eo aminny farahamonina, ny toetra takina aminireotranga sy izay toe-javatra mety hitovitovy aminy). Mety hia ara hatrany aminny

amolavolana tetikasa hoenti-manatontosa ny dingana manaraka ity dingana ity.


Fandinihan-tena aminizay tranga misy ao an-tokan-trano, anangonana antontan-kevitra hodinihina.

Fizarana izay traikefa azoFandinihana sy amaka akana ny antontan-kevitra voaangonaFamolavolana tetikasa madinika azo ampiharina ho anitsiana ny zava-misyFanatanterahana ny tetikasa voalamina : frobohana an-tsehatra aminny anentananany mpiara-belonaFanombanana


24/40


24

Raha izany ry no endrika ankapobeny mandraftra ny lesona sy ny omba ftrandrahanaazy, manao ahoana kosa no endrika isehoanizay rehetra izay eo aminny lafny takela-panomanana?

II. TAKELAKA VITSIVITSY

Araka ny voalaza tetsy aloha, dia manaraka dingana e atra mazava tsara ny fzotry ny lesonairay. Inty aroso etona ry ny endriky ny lesona iray miainga amina sehatra raketina kisaryne a mitodika amina tetikasa hoenti-miatrika ny fainana andavanandronny sekoly. Nysekoly ivon-toeranny fbeazana sy ny ampandrosoana ny maholona.

Ity lesona voalohany ity, ohatra, ankoatra ireo tekinika amam-paikady ao anatiny, diamanambara ihany koa ny omba fjery ankapobeny itondrana ny anabeazana mi ototraaminny tontolo iainana eny anivonny sekoly. Mi antoka aminny omba fjery manomevahana ny tetikasa izany politika manokana izany.

Raha tsorina dia ampianarana mi ototra amina tetikasa hampivelarana ny ahaiza-mitrandraka ny loharanon-karena misy eo an-toerana hampivelatra ny ari-piainanny Sekoly,ny mpanabe ary ireo mpisitraka eno ny zo ao aminy , no tanjonina aminity omba fjery irayity.


25/40


25

Lohatenin desona : ny tsy anjarian-tsaka oFitaovana - sehatra : sary

- Akora :Fahalalana mikasika nysaka o (lesona SVT)

- Sehatra na kianja malalaka

Seho : IFaharetany : ora 1 (seho an-dakilasy)

Dingana Paika Fitaovana Sahanasa / Votoatinyandrasana

Fanamari-hana

DINIHIKO Tosa-kevitra Fanontanianaampidirana Atombohy ry ny andinihana ny sary !

Famaka akanasy ftsikerana

Tosa-kevitra Aiza no itondranny sary antsika? Ao amina sekoly iray

Inona no toe-javatra asehonnysary ?

Misy mpianatra lahy iray sa otraMisy mpianatra vavy sy mpptra iraymanatika azy ary lasa eritreritra

Inona, hono, no antony voalazaa nahatonga io mpianatra io ho

sa otra?

Tsy nisaka o (hatry ny halina)

Inona no voatohintohina aminnyfsianizany tranga izany ho anityzaza ity?

Voatohintohina ny zony : Zo hovelomina Zo hisaka o ara-pahasalamana

Ny tsy fsianny saka o hohaninaihany ve no antsoina hoe tsy

anjarian-tsaka o?

Ny tsy ahampianny : karazana ary ny sokajy tokony

hohanina isanandro Fatrany

tokony hosahazany tsirairay arakany taonanysy ny asa ataony

Inona avy ry ireo karazan-tsaka o tokony hohaninaisanandro? Ireo sokajin-tsaka oilaina ?

Ny oto-tsaka o, ny laoka (r, traka,...) ny legioma (anana, traka, ...) nyvoankazo (tsindrin-tsaka o)

Araka ny hevitrao, inona avy noantony mahatonga ny olonahiharanny tsy anjarian-tsaka o,

Ny tsy ahampianaNy tsy ahalalanaNy tsy fraharahana

Eo an-tanna?Ao an-tsekoly?Aminnyankapobeny?

Inona ry no antsoina hoe : tsy anjarian-tsaka o ? Saka o ara-pahasalamana ?

Ny tsy ahampianny : karazana ary ny sokajy tokony

hohanina isanandro Fatrany

SEHATRA : RAKETINA SARY


26/40


26

Dingana Paika Fitaovana Sahanasa / Votoatinyandrasana

Fanamari-hana

IAINAKO Fanontaniana /valiny

na

Any an-tranonao, mba mihinanaireo sokajin-tsaka o ilaina ireo veianao isanandro?

Ny sokajy ilaina eto dia ny oto-tsaka o (ny vary sy ny anovany) , nylaoka, ny legioma ary ny voankazo

Ampy tsara ve ny atranny saka ohaninao ? Ny anny iray tampoaminao ?

Ny ankizy eo an-dalam-pitomboana,ny mpianatra, ... no tokony hataobetsaka ny atrany.

Inona no antony ? Ahoana noheverinao a azo amahana izanyolana izany ?

Mahay manime lanja ny vokatra eoan-toerana

Inona ry no tokony hatao mbahanatsarana izany zava-misyiainanao izany?

Fianarana mahandro (anatyfkambanana, mpinamana, ...)

Lalao anjaraasa

sehatra Fanomanana ny sehatra;Fanomezana ny toromarika

Fanomananaam-bavamandritra ny 5minitra

Fanombanan-tenanny tarika

Fanombanana ataonny mpanara-maso

Adihevitra i anaovanny kilasyarahina andravonana

Fanontaniana / valiny

Manao ahoana ry ny toetoetryny saka onny mpiara-mianatra/ mpiara-monina/ ny mponina aoaminny aritra misy anao?

Araka ny zava-misy. Mazna tsy misyvoankazo, na tsy ampy ny laoka natsy misy mihitsy

Famakianany TSELA-PANAIRANA

Inona ry no tokony hataontsikaeto anivonny sekoly hoenti-miatrika izany?

Famolavolana tetikasa hoenti-manarina ny lesoka eo aminnyfainanny mpianatra eo an-tsekolyka hiroso aminny ambolena hazofhinam-boa hoenti-manana nyfsaka oanana ao an-tsekoly

ZARAIKO Firotsahanaan-tsaha Taratasy mirakitra ny tetikasaLisitrireo fkambanana azi iaraha-miasa ( angatahana)Zana-kazoLlavaka voaomana

1- Fanentanana ny fanakaviam-benny anabeazana2- Fikarohana mpiombona antoka3-Fambolena ny hazo fkojakojanasy anaraha-maso ny voly

Fanentanana ny eo anivonnyankohonana mikasika ny saka o ara-pahasalamana


27/40


27

Dingana Paika Fitaovana Sahanasa / Votoatiny

andrasana

Fanamari-

hana TOMBANAKO Loabary an-dasy

Voaarakao tsara hatrany ve nymaha ara-pahasalamana nysaka onao isanandro ?

Fanaraha-maso sy anatanterahanaatao isanandro ka zary ahazarana sytoetra raikitra

Ary ny anny zandrinao ?Ny Zokinao ?Ny ankohonana misy anao ?

Mikolo ny f ankatiavana eoanivonny ankohonana.

Nahoana ?

Inona no vaha olana hoanarenana izany ?

Tosa-kevitra Nanao ahoana nyanatanterahana ny tetikasa

natao?

Ireo olana aman-tsakana teo aminnyanatanterahana ny tetikasa / Ny

valiny mi andray aminny tsirairayavy.

Inona no lesoka ?Hanao ahoana ny vokatra azoandrasana ?Inona no anarenana azoa tao ?

Fanarenana ny lesoka aryamolavolana tetika vaovao.

Ho anio sekolinAmbatomonina io dia ny vidinny vokatra samiha anovokariny ihany no miantoka:

- Ny andoavana karamanny mpampianatra mpanampy ao aminysy

- Ny amatsiana ny toeram-pisaka oanny mpianatra



28/40


28

NY FAHAIZA MITANTANA

Tsy ampy mangarahara koa ny ftantanana ny raharaham-panjakana. Eo aminnyteti-bola, ohatra, dia ny tarehimarika ankapobeny sy ny ftsinjarana isaky ny Ministerasy andrim-panjakana samiha a no antatra. Ny andaniana ilay sora-bola kosa, diamisitery ho anny vahoaka. Na dia misy aza mantsy ny lalna tokony havoaky nyAntenimiera aorianny andinihana ny omba nandaniana ny teti-bola, dia tsy mbavita ara-potoana izany. Hany ka e a miova ny tomponandraikitra vao dinihina ny

omba ftantanana ny raharaham-panjakana. Io tsy ahampianny mangaraharaaminny teti-bola io ane a no manome vahana indrindra ny anaovana ny daninnykibo, ny anararaotana, ny anodinkodinana, ny fhoarana ny teti-bola voatondro.Izany hoe tsy ahaizana mitantana.

Lohatenin desona : ny ftantanana SehoFitaovana - sehatra : lahatsoratra Faharetany : ora 1 (seho an-dakilasy)

Fahalalana ankapobeny mikasika ny ftantanana

Sehatra

Dingana Paika Fitaovana Sahanasa / Votoatiny an-drasana

Fanamarihana

DINIHIKO Tosa-kevitra Fanontaniana

ampidirana Atombohy ry ny andinihana ny lahatsoratra ! Dingana aminnyvakitena

Famaka akanasy ftsikerana

Tosa-kevitra Inona no oto-dresakaentinny lahatsoratra hoantsika ?

ny ftantanam-bolam-panjakana.

Manao ahoana io oto-dresaka io ?

Ratsy ny ftantanana Tsy vita ara-potoana ny ftaovam-panaraha-maso

Inona avy no nosoritanaasehonny lahatsoratramomba ny tsy ahaizanamitantana ?

Tsy mazava ny andaniana Tsy misy ny lalna samiha a Tsy ampy ny angaraharana Betsaka ny endrika isehoanny

halatra eo aminny ftantananany volam-bahoaka

Inona avy iero masontsivanaasongadinny lahatsoratraaminny tsy ahaizanamitantana ?

ny angaraharana eo aminnyandaniana anaovana tatitra

ny fsianny aro anina ny anajana ny andaharanasa

momba ny teti-bola

Ary inona no mety ho

vokany ?

Fampidirana ny Firenena aminny

kizo aranny ahantrana.Inona ry no antsoina hoe :

ahaiza-mitantana ?Ny ahaiza-mitantana dia ny : Fanajana ny lamina voatondro Fomba fasa mangarahara ...

SEHATRA : RAKETINA LAHABOLANA


29/40


29

Dingana Paika Fitaovana Sahanasa / Votoatiny an-drasana Fanamarihana

IAINAKO Loabary an-dasy

Raha ENY, ahoana no ombanampiharanao azy teoaminny ftantanana?Miaraha aminny namanaoka antaro ny zava-misy( anatanterahana tetikasam-pokontany, ftantanam-bola)eo anivonny okontany nany fkambanana misy aoan-tsekoly.Inona avy ary ireo toetratokony hananannympitantana ary inona nyvaha olana ?

Fanomanana am-bavamandritra ny 5 minitra

Lalao anjaraasa

Sehatra Fanomanana ny sehatra;Fanomezana ny toromarikaFanombanan-tenanny t arikaFanombanana ataonnympanara-masoAdihevitra i anaovanny kilasyarahina andravonanaManao ahoana ry ny toetoetryny ftantanambola eo anivonny

kilasy, . misy anao

Famakiana ny TSELA-PANAIRANA

Firotsahanaan-tsaha

Mamorna ry peta-drindrina hoenti-manentanany anajana ny mangaraharaeto anivonny sekoly / nymanodidina!

Famolavolana tetikasa hoenti-manarina ny lesoka eo aminnytsy anaovana tatitra mikasika ny

ampiasana ny volanny sekoly/ FRAM/ mba hisianny

ZARAIKO Firotsahanaan-tsaha

Petadrindrina miante aaminny mpitantana isaka nysokajiny sekoly farahamonina ...

1- Fanatanterahana ny tetikasa:Fanentanana ny fanakaviam-beny anabeazana

2- Fanentanana ny eo anivonnyankohonana mikasika nyftantanam-bola

Fanontanianasy valiny

Hjatsarao ry ny laminasa Nahaliana ny olona ny tetikasa Tsy maintsy misy ny anatsaranana anamafsana ny vitaFamolavolana paikady vaovao

Nnanao ahoana nyanatontosanareo ny

tetikasa nataonareo ?Nahaliana ny ilona veilay petadrindrina?Nanao ahoana ny

andraisanny olonaizany ?Inona no lesoka ?

Tosa-kevitra


30/40


30

Aza hadinoina a ny ahaizana mitantana dia ny fsiannymangarahara sy ny f ampitokisaa aminny alalanny ahazoam-

baovao no zava-dehibe ho anny demokrasia ary ototry nyampandrosoana na ara-toe-karena, na ara-politika


Dingana Paika Fitaovana Sahanasa / Votoatiny an-drasana

Fanamarihana

TOMBANAKO Tombanakony tenako

antatro ve ireo ftsipikami ehy ny mpitantanaary mba voahajako veizany raha izaho nompitantana?

Inona no tombon-tsoa mety ho azokoaminizany?

Mitady faraha-miasa

Tombanakony namako:

inona no olanamisogadina raha tsyvoahaja ny ftsipika?

Arosoko azy ny vaha

olana?


31/40


31

Lohatenin-desona : Ny ftsimbinana ny aina

Seho : II

Faharetany : ora 1 (seho KILASY AN-TSAHA)Ora 1 (seho anaty eftra)

Fitaovana - sehatra : Petadrindrina

Fahalalana ankapobeny mikasika ny tontolo iainana, ny rohim-panji ana, ny tsingerinny rano

Sehatra : kianja malalakaPaika Lalao anjara asa

SEHATRA : RAKETINA PETADRINDRINANA


32/40


32

Dingana Paika Fitaovana Sahanasa / Votoatiny andrasana FanamarihanaDINIHIKO Tosa-kevitra Fanontaniana /

valinyFandinihana ny f andraisana telo tonta: Ala / etona / orana

Mi ampiankina

Ny singa rehetra mamorona ny petadrindrina

Ny f andraisana isaka ny tsanganana

Ny voka-dratsy miandry ny manana aina eto an-tany ao amin(ny tsanganana havananaNy fantraikany ho anny olombelona

Inona no tsoa-kevitra

rehe a atao ny andanjalanjjana ny soa sy nyratsy, ny antony /vokany dia tokony hirindra nyftantanana sy ny anji ana ny ala raha te ho velona

Raha tsy misy nyala dia tsy misy nyrano ary ho mainaizao rehetra izao, ho

ongana ny aina

IAINAKO Tosa-kevitra Ary ianao mbaahoana ?

Ahoana nofhetsikaoraha ianao noteo aminnytoerana?

Inona nofhetsikamanoloanaizany ?

Filazana izay natao ka manakaiky ireo toetravoalaza etsy ambony ireo

Manasongadinatoetra mirosomankany aminnytoetra sy fhetsikaandrasana

Fanasongadina ireo toetra tokony hanananamanoloana ny rano sy ny ala eo an-tanna

Filazaina izay atao raha mahita trangan-javatra toyireo

Firotsahanaan-tsaha / Loabaryandasy

Antontam-panontaniana

Angom-baovao/ambaraazo taminnyfainana

andavanandro

Fanadihadiana aminny antsipirihany ny trangamisy eo an-tanna mikasika ny ftantanana ny alasy ny rano

Mijery ireo toetrami anohitra aminnytoetra tian-kovolena

Modimody Ambarasy vaovaovoaangona

Famolavolana tetikasa hoanny tarika sy izayvoakiskizany momba ny maha-zava-dehibe nyfkajiana ny ala sy ny rano ary ny f andraisanizyireo.

Isaka ny tarika

Fanazavana ny tombotsoa azo avy aminizany

ZARAIKO Firotsahanaan-tsaha

taratasy mirakitrany tetikasaAsan-tarika

Filazana ny lafratsiny tsapa aminireny ambolen-kazo e a natao ireny

Fanombanana ny vitateo aloha hahazoanamanatsara ny tetikasahovolavolaina

Filazana ny vokatry ireny ambolen-kazo e a nataoireny aty aoriana

Fandra etana tetikasa tsotra ho anny : Kilasy Sekoly Fokontany Fikambanana samiha a ....

Isaka ny tarika mifdykartie na tannana potrona kilasy

Fanoritsoritana ireo hetsika hotanterahinamba hitaomana ny olon-tsotra sy fkambananahamboly hazo fhinam-boa hoenti-manana nyfainana ao an-tsekoly

Ireo singa mandraftrany tetikasa : Mbaampahomby tokoany ambolen-kazo

Fantarinay ny ftaovana rehetra ilaina hoenti-manatanteraka izany

Fandaminana ny otoana hanatontosana ny asa

Fandrosoana ny lamina ahazoana manara-masony ahombiazanny ambolen-kazo atao

Tanterahinay ny tetikasa

Mandray anjara aminny anantanterahana ireotetikasa ha a izahay


33/40


33

Dingana Paika Fitaovana Sahanasa / Votoatiny andrasana Fanamarihana TOMBANAKO Loabary an-

dasy Tatitra voaraftryny tarika

Fanombanan-tena ataonny mpianatra: Fahaizana mandraftra tetikasa Fahaizana manentana ny namana sy ny

mpiara-belona Filazana ny fheverana momba ny tombon-

tsoa azo aminny ambolen-kazo fhinam-boa nadraisana anjara

Fanombanana ny farahamonina: Nanao ahoana ny anantontosana ilay

tetikasa ? Ny fovana sy androsoana eo aminny

farahamonina nentinilay tetikasa? Filazana ny olana nitranga eo aminny

anatanteraha ilay tetikasa Filazana ny vaha olana naroso taminizany.

ny olana nitranga ny vaha olana

narosoko sy azoaroso

Vinavina manaraka : Fanaraha-maso syfkolokoloana ny hazo voavoly

Fikoloana nytoe-tsainamankamamy ny

tsara hatrany ; Fikoloana nyftiavana tontoloiainana voakolo,mirindra

Ambara ho sarobidy noho ny solitany ny rano.... , Ny Filohanny RFA - Johannes Rau, taminny

anoka ana ny fvoriam-be Manerantany mikasika ny rano.

Marina izany satria :

Raha...

Lany, hono, ny hazo dia ho ritra koa ny rano.

Ary raha ritra izato rano, ho oana izato Aina.

Tsy hisy intsony eto an-tany.

... Rahoviana, hono, izany?!

... Ianao no hana aingana azy ... raha... onganinao ny ala

... ho ongana ny rano... oana koa ny aina.

Voajanahary loatra mantsy ny voadinizy ireo!



34/40


34

Tsapantsika angamba, raha nozohina ireo andrana tari-desona naroso ireo, dia azo ambara amitovitovy ihany aminny ankapobeny ny omba ftondrana ny lesona. Anjaranny mpanabetanteraka ane a ny mijery ireo tetikady maro samiha a hahatonga ny lesona ho :

Velona tanteraka ka ; Iainanny mpibe ; mihatra ary azony ampiharina avy hatrany aminny fainany.

Izany hoe Lesona MAHALIANA lesona MISY HEVINY a tsy misavoan-danitra ka zaryhaingona ftahirizam-pahalalana, ravoravo natentina otsiny ka zary amenom-boky otsiny.Farany dia anterina etoana a ny Fanabeazana ho Olompirenena Vanona, dia azo ambara amitodika betsaka aminny lafny :

Haitao ara tsaina. Eto no ilazantsika a ny sekoly dia tokony hahay mampitaony mpianatra aminny aha olahana sy ny ampanjariany ny ampiasan-tsaina ataony.Araka izany dia anjaranireo taranja tsirairay ny mivondrona ka samy miezaka nyhampivelatra izany haitao izay mandranitra sy manamora ny fasanny saina izany.

Haitao eo aminny fomba asa. Lafn-javatra iray izay azo aniniana nysekoly mihitsy tato ho ato noho izy tsy a aka nanome ny mpianatra izay ombafaina izay, izany omba fsainana izany mandritra ny otoana ibeazany. Fomba fainaizay tokony hanjary kolontsaina mihitsy ny ahaizana sy ny ahazarana manaraka

omba fasa maty paika aminizay atao rehetra.

Haitao mifandrohy aminny fampiaraha monina. Ny anabeazanano sehatra ahazoa manome ireo torohay rehetra ilainy aminny fdirany eo aminnyfainanny farahamonina misy azy ka hahatonga azy ho olompirenena ka ivoizanaireo ahaiza-miaina sy ahaiza-miara-miaina izay enti-manama y ototra ny Firaisam-pirenena sy ny hambom-pom-pirenena . Izany no hahazoanny tanoramanana ny anjara toerany eo anivonny faraha-monina ka handraisany an-tsakany

sy andavany ny adidy amanandraikitra tandri y azy izay hanomezany hasina nytenany, hanomezany hasina ny farahamonina misy azy ary handalany sy hiainanyny zoatoavina ao aminy.

Haitao eo aminny la ny fehezana ny teny. Vaindrohan-draharahatokony hahamaika ny mpampianatra ny taranja rehetra ny aha ehezanny beazinyny teny izay anisanny ftaovana lehibe indrindra hoenti-mi ehy sy mamolaka ny Tontolony, satria ny teny dia manana toetra maro la y ka ahazoa-mamantatra ny

ahitanny tompony ny Izao-Tontolo-Izaony : ny omba fsainany, ny ftantanan-draharahany, ny omba amam-panaony, ny kolontsainy sy ny soatoaviny, .


35/40


36/40


37/40

FIZAHAN-TAKILA

Teny anolorana 04

Sasin-teny 05

Ankapobeny momba ny anabeazana olompirenenavanona ao aminny klejy sy lisea 06

Ny omba fjery ampiasaina 07

I. Ny endriky ny fbeazana 09

a. Ny sahanasa i aharanny fbeazana 09

Dinihiko 11

Iainako 13

Zaraiko 15

Tombanako 16

Tsela-panairana 18

b. Ny anjara asanny mpanabe 19

d. Fizotry ny lesona aminny ankapobeny 20

II. Takelaka vitsivitsy 24Sehatra : raketina sary 25

Sehatra : raketina lahabolana 28

Sehatra : raketina petadrindrinana 31


38/40

IREO MPAMOLAVOLA SY MPANORATRANY BOKINNY MPIANATRA

MOMBA NY FANABEAZANA HO OLOMPIRENENA VANONA

MINISTERANNY FANABEAZAM-PIRENENARAKOTOARISON Jean Jacques (OEMC), RAZAFIARISAONA Jean Paul (DCI), RAZAFINDRAMBOAAndrianantenaina Dd (DGEFA), ANDRIAMANOA Maxime (DGEFA), RABELOHATAONA SoloBienvenu (OEMC), RAKOTONJANAHARY Johnson (OEMC), RANDRIANANDRASANA JeanBaptiste (OEMC), RAZAFINDRALAMBO Fulgence Louis de lOr (OEMC), TINAHY Jose Nirina(OEMC), RASOAMBOLANORO YolyNyRina (OEMC), RAKOTOBE Victoire Xavier (OEMC),RAJOELINA Ren Jasmin (DCI), RANAIVOARIMIANDRY Dieudonn (DCI), RASOLONIRINAMarcelline (DCI), RAVONINJARA Dinalalaina Jos Michelle (DCI), RAZAFITSIAFAJATO BarijaonaVoavison (DCI), RATSIMBAZAFY Mandavololonirina (DEF), RAHARIDINA Jean Jacques

(DEF), RAMANANDRILAMBONDRAINY Mamonjisoa (DES), RABARIMANANTSOARISONLouis Vincent de Paul (DES), RANDRIAMIHARISOA Philippe (DES), RAKOTOZANANYHerizo (DTIC), RALALARIVONY Faravololoniaina (INFP), RANDRIANARISOA Al red (INFP),RAKOTOARISOA Victor James (INFP), RASAMOELISON Georges (INFP), RAKOTO-HARIVELOAndriamandaharimasy (INFP), RANDRIAMIHOATRA Solonirina (ONEP)

SEKRETARIAM-PANJAKANA MIADIDY NY FAMPIANARANA TEKNIKA SY NYFANOFANANA ARAKASARAMANAMBELO Flix de Valois (SEETFP), RAZAFIMAHARAVO Rolland (SEETFP),RAMAROZATOVO Andr (SEETFP)

FOIBEM-PITONDRANNY SEKOLY MIAHY TENARP. RANAIVO Rmi Dieudonn (DINEC), RAKOTONDRAMINO Charles Eugne (DN/FJKM),ANDRIAMAHOLISOA Toky Harilala (DN/FJKM), RAHERINIAINA VOLOLONORO Voninavoko(DN/FLM), RAZAFINIMANANA Andrindrainy Samel (DN/FLM), RAKOTONARIVO JustinHonor (DN/EEM), RAKOTOARIMANGA Jean (DN/DEA), RASOARIJAONA Isabelle Elie (DN/ FFSM), VOAHANGINIRINA Harimanana (DNEPM), RAKOTONIAINA Justin Claude (DNELM),

NOROHANTA Soloniaina Isabelle (KFMD/SMT), MOSESY Jean Claude (KFMD/SMT),ANDRIANALY Solonirina J. (A.I.L.E)

RAFITRA HAFARALAIMANAMPISOA Faly (BIANCO), R. Fanantenana (UNICEF)

NIFANAMPY TAMINNY TOLO-KEVITRA- MINISTERANNY TONTOLO IAINANA SY NY ALA- UNICEF- WWF- BIANCO- BNGRC- GROUPE DEVELOPPEMENT


39/40


40/40

taridalana ho an'ny mpanabe ho fanabeazana ho olompirenena vanona (men/2011)

Documents