tarih bilimine giriş
TRANSCRIPT
TANIM: Tarih, geçmiş zamanda yaşayan insan topluluklarının birbirleri ile olan ilişkilerini;• belgelere dayanarak• neden – sonuç ilişkisi içerisinde• objektif olarak (tarafsız)• yer ve zaman göstererek anlatansosyal bir bilimdir.
TARİH BİLİMİNE GİRİŞ
• Yer ve zamanın belirtilmesi;1. Olayın gerçekliğini2. Olayın sebep ve sonuçlarınıbelirlemekte tarihçiye yardımcı olur.• Çünkü olayın oluş sebepleri üzerinde;1. İklim2. Yaşam şartlar3. Doğal kaynaklar4. Nüfus5. Toplumsal değerlergibi faktörler etkilidir.
TARİH BİLİMİNE GİRİŞ
OLAY: İnsanları ilgilendiren sosyal, ekonomik, kültürel, dini ve benzeri alanlarda meydana gelen oluşumlardır. (Zaman dilimi dar)
OLGU: Oluşum süreci içinde ya da başka bir şeyin belirtisi olarak gözlemlenmiş olaylar bütünüdür. (Zaman dilimi geniş)
Örnek olay: Anadolu'nun Türkler tarafından fethi Örnek olgu: Anadolu'nun TürkleşmesiTARİH FELSEFESİ: Tarihi tecrübeleri günümüz meselelerinin çözümü için yeniden yorumlamak
TARİH BİLİMİNE GİRİŞ
1) Zamana göre• Ortaçağ Tarihi, 15. Yüzyıl Tarihi gibi
2) Mekana göre (Yer)• Türkiye Tarihi, Avrupa Tarihi gibi
3) Konuya göre• Tıp Tarihi, Sanat Tarihi gibi
TARİHİN SINIFLANDIRILMASI
Bu sınıflandırmanın nedeni tarihi öğrenmeyi, öğretmeyi, araştırmayı kolaylaştırmaktır.
TARİHİN YÖNTEMİ
Kaynak Arama (Belge)
Birinci el (ana) kaynaklar
İkinci el kaynaklar
Yazılı kaynaklar Yazısız - sözlü kaynaklar
Tasnif, Tahlil, Tenkit
Tasnif (sınıflandırma)
Tahlil (analiz – inceleme)
Tenkit (eleştiri)
Sentez (Birleştirme)
Tarihe Yardımcı Bilim Dalları
CoğrafyaArkeoloji
Kronoloji
Paleografya
Epigrafya
Sosyoloji
Antropoloji
FilolojiEtnografya
Heraldik
Nümizmatik
Etnoloji
Astronomi
Diplomatik
Karbon 14
TARİHİ OLAYLARI İNCELERKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN KURALLAR
1. Olay objektif olarak incelenmeli.2. Olayın üzerinden belli bir süre geçmeli (Olayları
meydana getiren kişilerin hayatta olmaması gerekir).
3. Olay değerlendirilirken, olayların yaşandığı dönemin koşulları dikkate alınmalı.
4. Geçmişteki olaylar günümüzün değer yargılarına göre değerlendirilmemeli.
5. Olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi kurulmalı. 6. Olayın meydana geldiği yer ve zaman belirtilmeli.7. Olay incelenirken değişik kaynaklardan
yararlanılmalı.
B i l i m s e l ( A r a ş tı r m a c ı ) Ta r i hAyrıntılı – Neden – Sonuç İlişkisi Tarih bilimin son aşaması
Sosyal Tarih
Duygusallık yoktur Toplumu bütün olarak inceler
Öğretici (Pragmatik) Tarih
Milli Duygular ve kahramanlıklar Homeros – İlyada ve Odesa
Kronik (Yıllık) Tarih
Olaylar yıllara göre verilir Hititlerdeki Anallar
Hikayeci (Nakilci) Tarih
Efsane ve masallarla - Herodot Neden – Sonuç üzerinde durulmaz
TARİH BİLİMİNİN AŞAMALARI
M i l a d i Ta k v i mGüneş Yılı, Mısırlılar, Gregoryen’de denir İsa’nın doğumu başlangıç
Rumi Takvim
Güneş Yılı, Mali işlerde, Yılbaşı Mart 1982’de yürürlükten kalktı
Celâli Takvimi
Güneş Yılı, Melikşah tarafından İran’dan esinlenmiş
Hicri Takvim
Ay Yılı, Hicretle başlar, İslamiyet sonrası İlk Kez HZ. Ömer zamanında kullanıldı
12 Hayvanlı Türk Takvimi
Güneş Yılı, İslamiyet Öncesi Hayvan isimleri kullanılmıştır
TÜRKLERİN KULLANDIĞI TAKVİMLER
İsa’nın doğumu
0
Kavimler Göçü
375
İstanbul’un Fethi
1453 1789
Fransız İhtilali
3200
Yazının İcadı
TARİH ÖNCESİ DEVİRLER
TARİH DEVİRLERİ
İLK ÇAĞ ORTA ÇAĞ YENİ ÇAĞ YAKIN ÇAĞ
TAŞ ve MADEN
DEVİRLERİ
İsa’dan Önce (İÖ)
Milattan Önce(MÖ)
İsa’dan Sonra (İS)
Milattan Sonra (MS)
MÖ 3200
Yazının İcadıTaş Devirleri Maden Devirleri
Kabataş
Yontmataş
Cilalıtaş
Bakır
Tunç
Demir
TARİH ÖNCESİ ÇAĞLAR
Stonehenge - İngiltere
TARİH ÖNCESİ ÇAĞLARTAŞ DEVİRLERİ:
1. Kabataş Çağı
• Araç-gereç yapımı yoktur• Toplayıcılık vardır• En uzun devirdir• İnsan doğa ilişkisinde doğa baskındır
2. Yontmataş Çağı
• Avcılık-toplayıcılık egemen uğraş• İnsanlar mağaralara çekildiler• İlk alet üretimi (Taş balta)• İlk sanat yapıtları (mağara resimleri)• İlk kez ateş kullanıldı• İlk sosyal örgütlenme “klan” oldu
• Tarım üretimi başladı• Yerleşik hayat başladı• İlk Saban yapıldı• Hayvanlar evcilleştirildi• Seramikçilik başladı (çanak-çömlek) topraktan araç gereç yapıldı• Ok ve Yay bulundu• İlk köyler oluştu
Not: Cilalıtaş ile bakır devri arasındaki geçiş dönemine “kalkolitik devir” denir.
3. Cilalıtaş Çağı
TARIMSAL ÜRETİM
YERLEŞİK HAYAT
ÖZEL MÜLKİYET
KÖYLERİN KURULMASI
HUKUK KURALLARI
KÖLELİK
TOPLUMSAL İŞ BÖLÜMÜ
ŞEHİR DEVLETLERİ
SİTE DEVLETİ
SİYASİ BİRLİK YOK
MERKEZİ YÖNETİM YOK
SİYASAL ÖRGÜTLENME BİÇİMİDİR
BAŞKENT VAR İSE
Merkezi bir devlettir
Şehir devletleri örgütlenmesine göre daha güçlüdür
Siyasi birlik vardır
NOT 1: Tarımsal üretimin başlaması ile ortaya çıkan iş gücü ihtiyacı sonuçta kölelik anlayışını ortaya çıkarmıştır.
NOT 2: Türk devletleri genelde göçebe oldukları için tarım ve kölelik yoktur.
NOT 3: Yerleşik hayat sonrasında ve İslamiyet’in kabulü ile Türk devletlerinde kölelik yine görülmemiştir. Çünkü, İslam dininde kölelik ve sınıf farkı yoktur.
MADEN DEVİRLERİ:1. Bakır Devri (Kalkolitik):• Kolay işlenen ve bol bulunan fakat sağlam olmayan bir madendir.• Silah yapımında da kullanıldı. 2. Tunç Devri:• Bakır ve kalayın karışımı Tunç (Bronz) dur.• Bakırdan daha sağlamdır.• Bölgeler arası ticaret artmış ve ilk site (kent) devletleri kuruldu.• İlk yerel krallıklar ortaya çıktı. (Sümer, Akad, Hitit)• İlk kez altın ve gümüş işlendi.3. Demir Devri:• İlk demir aletler Mısır ve Mezopotamya’da kullanıldı. •Daha sert bir maden olduğu için demire sahip olan devletler daha güçlü olmuşlardır.
GENEL ÖZELLİKLER:• Tarih öncesi dönemlerin devirlere ayrılmasında, kullanılan araç-gereçlerin malzemesi baz alınmıştır.
• Tarih öncesi dönemlere karanlık devirler de denir.
• Bütün devirler bütün toplumlarda aynı anda yaşanmamıştır.
• Her toplum bütün devirleri sırasıyla yaşamamıştır. Devlet düşüncesinin ortaya çıkması Tunç devrindedir.
• İnsanların ihtiyaçları, icatları ortaya çıkarmıştır.
Karain Mağarası – Antalya (Eskitaş [Kabataş])
Beldibi Mağarası – Antalya (Eskitaş [Kabataş])
Belbaşı Mağarası – Antalya (Eskitaş [Kabataş])
Çayönü Höyüğü – Diyarbakır (Yenitaş [Cilalıtaş])