t.c. mİllÎ eĞİtİm bakanliĞi meslekî ve teknik eğ ştı ... · t.c. mİllÎ eĞİtİm...
TRANSCRIPT
T.C.
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Meslekî ve Teknik Eğitim Araştırma ve Geliştirme Merkezi Başkanlığı
(METARGEM)
Yayın No: 26
TURİZM SEKTÖRÜNÜN ARA KADEME İNSAN GÜCÜ İHTİYACI VE TURİZM EĞİTİMİ
ARAŞTIRMASI
rb
Haziran 2000 ANKARA
ISBN : 975-11-2073-X
Bu araştırma;METARGEM ve 6. AKŞAM SANAT OKULU Döner Sermaye İşletmesi
işbirliği ile yapılmıştır.
TURİZM SEKTÖRÜNÜN ARA KADEME İNSAN GÜCÜ İHTİYACI VE
TURİZM EĞİTİMİ ARAŞTIRMASI
DANIŞMANLAR
Yrd. Doç. Dr. Mehmet YEŞİLTAŞ Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Atilla HAZAR Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi KOORDİNATÖR
Muammer ÖZKAN 6.Akşam Sanat Okulu Müdürü ARAŞTIRMA GURUBU
Şaban YILDIRIM (Bşk. Yrd.- Uzman) Salim KIRDI (Uzman) Fikret YALIM (Uzman) Fazıl PARLAK (Uzman) Mehmet BAL (Uzman) İSTATİSTİK SORUMLUSU Ali PANAL (Uzman)
TEKNİK DESTEK VERENLER H. İbrahim BOYACI (6.A.S.O. Teknik Md. Yrd.) Dursun UÇAN (Bilgisayar Uzmanı) Osman YALÇIN (Bilgisayar Uzmanı) Hatun KUZUCU (Memur) Zekiye YILMAZ (Memur)
iii
SUNUŞ
Ülkemizde hızlı bir değişim gösteren ve uluslararası rekabet gücünün en yüksek
olduğu sektörlerden birisi de turizm sektörüdür. Ülkemize gelen turist sayısı 1987 yılında 2,8
milyon, belgeli yatak kapasitesi 106 bin iken, bu yıl itibari ile turist sayısı 9,7 milyon kişiye;
belgeli yatak kapasitesi ise 314 bin yatağa ulaşmış ve turizm gelirlerimiz 7,8 milyon dolar
olarak gerçekleşmiştir. Avrupa’da en çok turist ağırlayan ülkeler sıralamasında Türkiye
14’üncü sırada, turizm gelirleri açısında ise 8’inci sıra ile en çok turizm gelirleri elde eden ilk
on Avrupa ülkesi arasında yer almıştır.
Her alanda olduğu gibi, turizm alanında da rekabet gücümüzün sürekli bir şekilde
artırılması, hızlı ve sürekli bilgi ve teknoloji üretilmesi ve sektörde yüksek kalitenin
gerçekleştirilebilmesi için yeter sayı ve nitelikte ara kademe insan gücü
yetiştirilmesi,Ülkemizin bugünü ve geleceği açısından hayati önem taşımaktadır.
Ülke ekonomisinde böylesine önemli bir yeri olan turizm sektörünün kalifiye eleman
ihtiyacı, ağırlıklı olarak Milli Eğitim Bakanlığına bağlı örgün ve yaygın eğitim kurumlarının
değişik tür ve kademelerinde verilen eğitim ile sağlanmaktadır.
Merkezimizce, Bakanlığımıza bağlı okullarda uygulanmakta olan turizm eğitimi ve
öğretiminin, bu sektörün ihtiyacını karşılayıp karşılamadığı, yönetici ve öğretmenlerinin
niteliği, mezunların istihdamı, ihtiyaç duyulan bina araç ve gereç ile eğitim ortamının
yeterliğine yönelik bir bilimsel araştırma yapmak, araştırma sonuçlarına göre varsa sektörün
eksiklerinin giderilmesi yönünde, çözüm yolları ve öneriler geliştirmek hedeflenmiştir.
Bu nedenle; “Turizm Sektörünün Ara Kademe İnsan Gücü İhtiyacı ve Turizm
Eğitimi Araştırması” adlı bir araştırmanın yapılmasına karar veren Bakanlığımız
yetkililerine, araştırmanın gerçekleştirilmesinde belirttikleri görüş ve yaptıkları
değerlendirmeler ile katkıda bulunan örneklem kapsamındaki okulların yönetici, öğretmen ve
öğrencilerine, yine araştırma kapsamındaki konaklama işletmeleri ve seyahat acenteleri
iv
yönetici ve çalışanlarına; araştırmanın tasarlanması, verilerin toplanması, işlenmesi ve
yorumlanmasında emeği geçen danışman ve tüm uzmanlara, araştırmanın koordinesini ve
basımını gerçekleştiren 6.Akşam Sanat Okulu Müdürü ve DÖSE İşletmesi Personeline
teşekkür ederim. Haziran 2000.
Dr. M. Necmettin YEŞİLMEN METARGEM Başkanı
v
ÖNSÖZ
Gelişen teknoloji ve ulaşım kolaylığı; insanların daha fazla seyahat etmelerine ve
dinlenmek istemelerine yol açmaktadır. İnsanlardaki bu hareketlilik ise turizm sektörünün
gelişmesine hız kazandırmıştır.
Turizm sektörünü, yapısal ve hizmet olarak iki ana bölümde ele almak mümkün
olabilir. Yapısal gelişme ile tesisleri; dünya standartlarına uygun, insanların rahatı ve beğenisi
için en gelişmişi ve gösterişlisi yapmak, hizmette ise; bu alanda görev alacak personelin çok
iyi bir şekilde yetiştirilmesi amaçlanmıştır. Bunların sonucu olarak da sektörden yararlanacak
insanların, içinde bulundukları stresten, daha hızlı bir şekilde kurtulmalarının mümkün
olacağı düşünülmektedir.
Araştırmada; turizm sektöründe çalışan ara kademe elemanların yetiştirilmesinde en
önemli merkez olan, Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi (AOTML) ve Anadolu
Aşçılık Meslek Lisesi (AAML) gibi okullarının yeniden bir yapıya kavuşturulması için
aksayan veya eksik yönlerinin tespit edilip ortaya çıkartılması, olumsuzlukların telafisine
gidilmesi yönünde, ilgililere ışık tutacak bilgilerin sunulması amaçlanmıştır.
Bu araştırma beş bölümden oluşmaktadır;
Birinci bölümde: Araştırmanın amacı, önemi ve kapsam ele alınmaktadır.
İkinci bölümde: Araştırmanın modeli, evren ve örneklemi, veri kaynakları ve
işlenmesi ile kullanılan istatistik teknikleri yer almaktadır.
Üçüncü bölümde: Okul yöneticileri, meslek dersleri öğretmenleri ve öğrencilere ait
bulgular yer almaktadır.
Dördüncü bölümde: Konaklama ve seyahat işletmeleri yöneticileri ile işletme
çalışanlarına ait bulgular bulunmaktadır.
Beşinci bölümde ise bu bulgular ışığında sonuç ve önerilere yer verilmiştir.
vi
Araştırmanın her kademesinde bizlerle beraber olan, yardımlarını esirgemeyen ve
görüşlerinden faydalandığımız, Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Öğretim
Üyeleri Sayın Yrd.Doç.Dr. Mehmet YEŞİLTAŞ ve Yrd.Doç.Dr. Atilla HAZAR’a,
METARGEM Başkanı Sayın Dr. M. Necmettin YEŞİLMEN’e, araştırmayı koordine eden ve
Döner Sermaye aracılığı ile parasal hizmetlerde destek veren 6.Akşam Sanat Okulu Müdürü
Sayın Muammer ÖZKAN’a, DÖSE İşletmesi çalışanlarına ve bilgisayar hizmetlerinde
yardımlarını esirgemeyen METARGEM ve 6.Akşam Sanat Okulu personeline teşekkür
ederiz.
Araştırmanın, meslekî eğitim sistemimize ve turizm sektörü çalışanlarının eğitimine
katkı sağlamasını dileriz.
ARAŞTIRMA GURUBU
vii
İÇİNDEKİLER
Sayfa
SUNUŞ.......................................................................................................................... ............ iii
ÖNSÖZ .......................................................................................................... ............................ v
İÇİNDEKİLER.............................................................................................. ........................... vii
TABLOLAR LİSTESİ.................................................................................. ........................... xv
BÖLÜM – 1 GİRİŞ
1.1. Problem ................................................................................................... ...................... 1
1.2. Araştırmanın Amacı .............................................................................. ...................... 4
1.3. Araştırmanın Önemi ............................................................................. ...................... 5
1.4. Araştırmanın Sınırlılıkları .................................................................... ...................... 6
1.5. Sayıltılar ................................................................................................. ....................... 6
1.6. Terimlerin Tanımı ................................................................................. ...................... 7
1.7. Kısaltmalar ............................................................................................. ...................... 8
BÖLÜM – 2 ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ
2.1. Araştırmanın Modeli ............................................................................. ...................... 9
2.2. Evren ve Örneklem ................................................................................ ...................... 9 2.2.1. Evren .............................................................................................. ................................ 9
2.2.2. Örneklem ....................................................................................... .............................. 11
2.3. Veri Kaynakları ve Verilerin İşlenmesi ............................................... .................... 14
2.4. Kullanılan İstatistik Teknikleri ............................................................ .................... 17
BÖLÜM – 3 OKUL YÖNETİCİLERİ, MESLEK DERSLERİ ÖĞRETMENLERİ VE
ÖĞRENCİLERDEN ELDE EDİLEN BULGULAR
3.1. Okul Yöneticileri, Meslek Dersleri Öğretmenleri ve Öğrencilere Ait Kişisel Bilgiler .......................................................................................................... 19
3.1.1. Okul Yöneticileri ve Meslek Dersleri Öğretmenlerine Ait Kişisel Bilgiler ............... 19
3.1.1.1. Okul Yöneticileri ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Cinsiyetlerine Göre Dağılımları ......................................................................................................... 19
3.1.1.2. Okul Yöneticileri ve Meslek dersleri Öğretmenlerinin Yaşlarına Göre Dağılımları .. 20
3.1.1.3. Okul Yöneticileri ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Görev Yaptıkları Okul Türlerine Göre Dağılımları ......................................................................................... 21
viii
Sayfa
3.1.1.4. Okul Yöneticileri ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Meslekî Kıdemlerine Göre Dağılımları ......................................................................................................... 21
3.1.1.5. Okul Yöneticileri ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Ortaöğrenim Mezuniyetlerine Göre Dağılımları .............................................................................. 22
3.1.1.6. Okul Yöneticileri ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Yüksek Öğrenim Alanlarına Göre Dağılımları ....................................................................................... 23
3.1.1.7. Okul Yöneticilerinin Statülerine Göre Dağılımları ..................................................... 23
3.1.1.8. Okul Yöneticilerinin Yöneticilikteki Hizmet Sürelerine Göre Dağılımları ................ 24
3.1.2. Öğrencilere Ait Kişisel Bilgiler ................................................................................... 25
3.1.2.1. Öğrencilerin Cinsiyet Durumlarına Göre Dağılımları ................................................. 25
3.1.2.2. Öğrencilerin Okul Türlerine Göre Dağılımları ............................................................ 25
3.1.2.3. Öğrencilerin Okudukları Bölümlere Göre Dağılımları ............................................... 26
3.1.2.4. Öğrencilerin Sınıflara Göre Dağılımları ...................................................................... 27
3.2. A.O.T.M.L. ve A.A.M.L.’nin Fiziksel İmkanlarına İlişkin Bulgular .................... 27 3.2.1. Okulların Fiziki Yapısının Eğitim ve Öğretimin Gerçekleşmesine Katkı Durumu .... 27
3.2.2. Eğitim ve Öğretim Faaliyetlerinin Gerçekleştirilmesinde Araç ve Gereçlerin Yeterlik Durumu .......................................................................................................... 29
3.2.3. Meslekî Uygulamalar İçin Okul Tesislerinin Yeterlik Durumu .................................. 31
3.3. A.O.T.M.L. ve A.A.M.L.’nin Personeline İlişkin Bulgular .................................... 34 3.3.1. Yönetici ve Öğretmenlere İlişkin Bulgular .................................................................. 34
3.3.1.1. Meslek ve Kültür Dersleri Öğretmenleri Sayısının Yeterlik Durumu ......................... 34
3.3.1.2. Yönetici ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Hizmet İçi Eğitim Alma Durumları ... 35
3.3.1.3. Yönetici ve Meslek Dersleri Öğretmenlerin Hizmet İçi Eğitime İhtiyaç Duyup Duymama Durumları .................................................................................................. 37
3.3.1.4. Yönetici ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Hizmet İçi Eğitim İhtiyacı Duydukları Konular .................................................................................................... 38
3.3.1.5. Yönetici ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Sektör Deneyimlerine Sahip Olma Durumlarına Göre Dağılımları .................................................................................... 39
3.3.1.6. Sektör Deneyimine Sahip Yönetici ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Sektör Deneyim Sürelerine Göre Dağılımları ........................................................................ 39
3.3.1.7. Yönetici ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Sektör Deneyimlerine Sahip Olmalarının Önemi ..................................................................................................... 40
3.3.1.8. Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Branşları Dışında Ders Okutma Durumları ........... 42
3.3.1.9. Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Branşları Dışında Ders Okutma Nedenleri ............ 42
3.3.2. Usta Öğretici Sayısının Yeterliği ................................................................................. 43
3.3.3. Yardımcı Hizmetler Sınıfı Personeli Sayısının Yeterliği ............................................ 43
ix
Sayfa
3.4. A.O.T.M.L. ve A.A.M.L.’deki Eğitim ve Öğretim Faaliyetlerine İlişkin Bulgular ........................................................................................................... 44
3.4.1. Okuldaki Eğitim Araçlarının, Öğrencilerin Kullanımına Sunulma Durumu ................ 44
3.4.2. Meslek Dersleri Ders Kitaplarının Günün Koşullarına Uygunluğu ............................. 46
3.4.3. Meslek Dersleri Ders Kitaplarının Anlaşılabilirliği ..................................................... 47
3.4.4. Meslek Dersleri Ders Programlarının, Turizm Sektörünün İhtiyaçlarına Cevap Verme Durumu .................................................................................................. 48
3.4.5. Sektörde Kullanılan Bilgisayar Paket Programlarının Müfredatlarda Bulunmasının Gerekliliği .............................................................................................. 50
3.4.6. Öğrencilerin İlgi İstek ve Yetenekleri Doğrultusunda Ders Seçme İmkanının Verilmesi ....................................................................................................................... 51
3.4.7. Öğrencilerin İlgi İstek ve Yetenekleri Doğrultusunda Bölümlere Yönlendirilme Durumu ................................................................................................. 53
3.4.8. Öğrencilerin İlgi İstek ve Yetenekleri Doğrultusunda İş Hayatına Hazırlanması Durumu ................................................................................................... 55
3.4.9. Öğrencilerin İlgi İstek ve Yetenekleri Doğrultusunda Yüksek Öğretime Hazırlanması Durumu ................................................................................................... 57
3.4.10. Öğrencilere Bilgi, Beceri ve Tutumlarını Geliştirme İmkanının Verilmesi Durumu ... 59
3.4.11. Okulda Uygulanan Öğretme-Öğrenme Yöntemlerinin Öğrenciyi Öğrenmeye Teşvik Etme Durumu .................................................................................................... 61
3.4.12. Öğrencilerin Sınıf İçi Öğrenme Etkinliklerine Katılmalarına Fırsat Verilme Durumu ......................................................................................................................... 63
3.4.13. Öğrencilerin Karşılaştığı Öğrenme Güçlüğün Çözümlenmesi Durumu ....................... 65
3.4.14. Okuldaki Rehberlik Hizmetlerinin Öğrencilere Düzenli Verilme Durumu ................. 66
3.4.15. Öğrencilerin Sosyal, Kültürel ve Sportif Faaliyetlere Katılmalarına Fırsat Verilme Durumu ........................................................................................................... 68
3.4.16. Yönetici ve Öğretmenlerin, Öğrencilerin Ailevi, Kişisel vb. Sorunlarıyla İlgilenme Durumu ......................................................................................................... 70
3.4.17. Yabancı Dille Eğitim Yerine Yoğunlaştırılmış Yabancı Dil Öğretiminin Verilmesi ... 72
3.4.18. Hazırlık Sınıfında Okutulmakta Olan Yabancı Dil Derslerinin Yabancı Dille Verilen Diğer Derslerin Öğrenilmesine Katkı Durumu ................................................ 73
3.4.19. Meslek Derslerinin Yabancı Dille Öğretilmesinin Gerekliği ....................................... 75
3.4.20. Matematik ve Fen Grubu Derslerinin Yabancı Dille Öğretilmesinin Gerekliği ........... 77
3.4.21. Okulda Verilen Yabancı Dil Eğitiminin Pratik Uygulamadaki Yeterliği ..................... 78
x
Sayfa
3.5. A.O.T.M.L. ve A.A.M.L.’deki Beceri Eğitimi .......................................................... 79 3.5.1. Öğrencilerin Beceri Eğitimi Aldığı Yer..................................... .................................. 79
3.5.2. Beceri Eğitimi İçin İşletme İmkanlarının Yeterliği..................... ................................. 80
3.5.3. İşletmede Kazanılan Becerilerin Okulda Alınan Bilgilerle Uyumluluğu ..................... 82
3.5.4. Meslekî Beceri Verilen İşletmelerde Uygulanan Yöntemlerin Uygunluk Derecesi .... 84
3.5.5. İşletmelerde Beceri Eğitiminden Sorumlu Personelin Öğrencilerin Meslekî Beceriler Kazanmasına Yardımcı Olma Durumu ......................................................... 85
3.5.6. Öğrencilerin Beceri Eğitimi Yaptığı İşletmelerde Branşlarında Çalışma İmkanı Verilmesi ....................................................................................................................... 87
3.5.7. Beceri Eğitimine İlişkin Raporların Okula Düzenli Olarak Verilme Durumu ............. 89
3.5.8. Öğrencilerin İşletmede Gördüğü Beceri Eğitimi Sırasında Sorunlarla Karşılaşma Durumu ...................................................................................................... 90
3.5.9. Öğrencilerin Beceri Eğitimi Aldığı İşletmelerde Karşılaştığı Sorunlar ....................... 91
3.5.10. Öğrencilerin Beceri Eğitimi Sırasında İşyeri Çalışma Disiplinine İlişkin Yaşadığı Sorunlar ......................................................................................................... 92
3.6. A.O.T.M.L. ve A.A.M.L.’ne İlişkin Diğer Bulgular............................ .................... 93 3.6.1. Öğrencilerin Okulu Tercih Sebepleri.............................................. .............................. 93
3.6.2. Öğrencilere Okul Tercihinde Etkili Olan Faktörler........................ .............................. 94
3.6.3. Öğrencilerin Okula Kayıt Olmadan Önce Okul Hakkındaki Bilgi Düzeyi .................. 95
3.6.4. Öğrencilerin Okulu Başkalarına Tavsiye Etme Durumu .............................................. 95
3.6.5. Öğrencilerin Bölümünü Başkalarına Tavsiye Etme Durumu ....................................... 96
3.6.6. Öğrencilerin Mezuniyet Sonrası Hedefleri ................................................................... 96
3.6.7. Diğer Okul Mezunlarına Göre A.O.T.M.L. ve A.A.M.L. Mezunlarının İş Bulabilmelerindeki Kolaylılık Derecesi ....................................................................... 97
3.6.8. Mezunların İzlenmesinin Gerekliliği ............................................................................ 99
3.6.9. A.O.T.M.L. ve A.A.M.L.’ne Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Yöntemi ..................... 101
3.6.10. A.O.T.M.L. ve A.A.M.L.’ne Öğretmen Atama Şekli ................................................. 101
3.6.11. Okulların Yörenin Turizm İhtiyacına Uygun Açılma Durumu .................................. 102
3.6.12. Döner Sermaye Uygulamasının A.O.T.M.L. ve A.A.M.L.’nin Çalışma Şartlarına Uygunluğu .................................................................................................. 104
3.6.13. Okullara Tahsis Edilen Ödeneğin Yeterliği ................................................................ 105
3.6.14. Yüksek Öğretimde Alınan Meslekî Bilgilerin Programları Uygulamadaki Yeterliği ...................................................................................................................... 106
3.6.15. Yüksek Öğretimde Alınan Meslekî Becerilerin Programları Uygulamadaki Yeterliği ...................................................................................................................... 107
3.6.16. Yüksek Öğrenimdeki Öğretmenlik Uygulamasının Meslekî Bilgilere Katkısı .......... 108
xi
Sayfa
3.6.17. Yüksek Öğretimde Yapılan Öğretmenlik Uygulamasının Meslekî Becerilere Katkı Durumu ........................................................................................................... 109
3.6.18. Yüksek Öğretimde Yapılan Öğretmenlik Uygulamasının Öğretmenlik Formasyonuna Katkısı .............................................................................................. 110
BÖLÜM – 4 KONAKLAMA, RESTORAN VE SEYAHAT ACENTESİ İŞLETMELERİ YÖNETİCİLERİ İLE BU İŞLETMELERDE ÇALIŞAN ARA KADEME
PERSONELDEN ELDE EDİLEN BULGULAR
4.1. İşletme Yöneticilerine Ait Kişisel Bilgiler .............................................................. 113 4.1.1. İşletme Yöneticilerinin Statüleri ................................................................................ 113
4.1.2. Mezuniyet Durumları ................................................................................................. 114
4.1.3. Meslekleri ile İlgili Eğitim Alma Durumları ............................................................. 114
4.1.4. Meslekî Deneyim ....................................................................................................... 115
4.1.5. İşletmede Görev Yapma Süreleri ............................................................................... 116
4.2. İşletmelere İlişkin Genel Bilgiler ............................................................................ 117 4.2.1. İşletmelerin Statüleri .................................................................................................. 117
4.2.2. İşletmelerin Türü ve Yıldız Durumu ......................................................................... 118
4.2.2.1. Otel İşletmelerinin Yıldızlarına Göre Dağılımı ......................................................... 118
4.2.2.2. Motel ve Tatil Köyü İşletmelerinin Sınıflarına Göre Dağılımı ................................. 118
4.2.2.3. Restoran İşletmelerinin Sınıflarına Göre Dağılımı .................................................... 119
4.2.2.4. Seyahat Acentelerinin Gruplarına Göre Dağılımı ..................................................... 119
4.2.3. Konaklama İşletmelerinin Hizmete Kapalı Olduğu Aylar ........................................ 120
4.2.4. İşletmelerde Hizmet İçi Eğitime İlişkin Bulgular ...................................................... 120
4.2.4.1. Konaklama, Restoran ve Seyahat Acentesi İşletmelerinde Ara Kademe Personele Hizmet İçi Eğitim Verme Durumu ........................................................... 120
4.2.4.2. Konaklama, Restoran ve Seyahat Acentesi İşletmelerinde Hizmetiçi Eğitim Verilen Bölümler ...................................................................................................... 121
4.2.4.3. Konaklama, Restoran ve Seyahat Acentesi İşletmelerinde Hizmetiçi Eğitim İhtiyacı Duyulan Bölümler ....................................................................................... 123
4.2.5. Konaklama, Restoran ve Seyahat Acentesi İşletmelerinin Ara Kademe Personel Alımına İlişkin Bulgular ........................................................................................... 124
4.2.5.1. Konaklama, Restoran ve Seyahat Acentesi İşletmelerinin Personel Alımında Karşılaşılan Güçlük Durumu .................................................................................... 124
4.2.5.2. Konaklama, Restoran ve Seyahat Acentesi İşletmelerinde Ara Kademe Personel Alımında Güçlükle Karşılaşılan Bölümler ............................................................... 125
xii
Sayfa
4.2.5.3. Konaklama, Restoran ve Seyahat Acentesi İşletmelerinde Eleman Alımında Tercih Edilen Yöntemler .......................................................................................... 126
4.2.5.4. Konaklama, Restoran ve Seyahat Acentesi İşletmelerinin A.O.T.M.L. ve A.A.M.L. Mezunlarını Tercih Durumları .................................................................................. 129
4.2.5.5. Konaklama, Restoran ve Seyahat Acentesi İşletmelerinin A.O.T.M.L. ve A.A.M.L. Mezunlarını Tercih Etme Sebepleri .......................................................................... 130
4.2.5.6. Konaklama, Restoran ve Seyahat Acentesi İşletmeler Tarafından Mezunların İstihdamında Tercih Edilen Bölümler ....................................................................... 131
4.2.5.7. Konaklama, Restoran ve Seyahat Acentesi İşletmelerinin A.O.T.M.L. ve A.A.M.L. Mezunlarını Tercih Etmeme Sebepleri ..................................................................... 133
4.2.5.8. Konaklama, Restoran ve Seyahat Acentesi İşletmelerinin A.O.T.M.L. ve A.A.M.L. Mezunları Dışında Ara Kademe Personel Olarak Tercih Ettikleri Diğer Çalışanların Bölümlere ve Eğitim Düzeylerine Göre Dağılımı .................................................... 134
4.3. Mezun ve Diğer Çalışanlara İlişkin Bulgular ........................................................ 137 4.3.1. Mezun ve Diğer Çalışanların Cinsiyetlerine Göre Dağılımı ...................................... 137
4.3.2. Mezun ve Diğer Çalışanların Yaş Gruplarına Göre Dağılımı .................................... 138
4.3.3. Mezun ve Diğer Çalışanların Mezun Oldukları Okullara Göre Dağılımı .................. 139
4.3.4. Mezun ve Diğer Çalışanların İşletme Türlerine Göre Dağılımı ................................. 140
4.3.5. Mezun ve Diğer Çalışanların Bölümlere Göre Dağılımı ............................................ 141
4.3.6. Mezun ve Diğer Çalışanların Sektörü Tercih Nedenleri ............................................ 142
4.3.7. Mezun ve Diğer Çalışanların Sektördeki İşyeri Değişikliği ....................................... 143
4.3.8. Mezun ve Diğer Çalışanların İşyeri Değiştirme Sayıları ............................................ 143
4.3.9. Mezun ve Diğer Çalışanların İşyeri Değiştirme Sebepleri ......................................... 144
4.3.10. Mezun ve Diğer Çalışanların Sektördeki Çalışma Süreleri ........................................ 145
4.3.11. Mezun ve Diğer Çalışanların Halen Çalıştıkları İşletmedeki Çalışma Süreleri ......... 146
4.3.12. Mezun ve Diğer Çalışanların İşyerinde Çalışma Şekli ............................................... 147
4.3.13. Mezun ve Diğer Çalışanların Yaptığı İşten Memnuniyet Durumu ............................ 147
4.3.14. Mezun ve Diğer Çalışanların İşinden Memnun Olmama Nedenleri .......................... 148
4.3.15. Mezun ve Diğer Çalışanlardan İş Değiştirmeyi Düşünenlerin Tercihi ...................... 149
4.3.16. Mezun ve Diğer Çalışanların Ortalama Çalışma Saatleri ........................................... 150
4.3.17. Mezun ve Diğer Çalışanların Hizmet İçi Eğitim Alma Durumu ................................ 151
4.3.18. Mezun ve Diğer Çalışanların Aldıkları Hizmet İçi Eğitim Şekli ............................... 152
4.3.19. Mezun ve Diğer Çalışanların Hizmet İçi Eğitim Sonucu Elde Ettikleri Kazançlar ... 153
4.3.20. Mezun ve Diğer Çalışanların Aylık Kazançları .......................................................... 153
4.3.21. Mezun ve Diğer Çalışanların Ek Geliri ...................................................................... 154
xiii
Sayfa
4.3.22. Mezun ve Diğer Çalışanların Ek Gelir Miktarı .......................................................... 155
4.3.23. Mezun ve Diğer Çalışanların İlk İşlerini Bulma Şekli ............................................... 156
4.3.24. Diğer Çalışanların İşi Öğrenme Şekli ......................................................................... 157
4.3.25. Diğer Çalışanların İş Bulmadaki Kolaylık Durumu ................................................... 158
4.3.26. Diğer Çalışanların Kendi Alanlarında Çalışmama Nedenleri .................................... 159
4.3.27. Diğer Çalışanların Yaptıkları İş İçin Almak İstedikleri Eğitim Seviyesi ................... 160
4.3.28. Mezun Çalışanların Mezun Olduğu Bölümler ............................................................ 160
4.3.29. Mezun Çalışanların Mezun Olduğu Yıllar ................................................................. 161
4.3.30. Mezun Çalışanların Okulunu Tercih Sebepleri .......................................................... 162
4.3.31. Mezun Çalışanların Okulunu Tercihlerinde Etkili Olanlar ........................................ 162
4.3.32. Mezun Çalışanların Okul Hakkında Kayıt Olmadan Önceki Bilgi Düzeyi ................ 163
4.4. Konaklama, Restoran ve Seyahat Acentesi İşletmelerinde Çalışan Mezun ve Diğer Çalışanlar İle Bu İşletmelerin Yöneticilerinin A.O.T.M.L. ve A.A.M.L. Okullarındaki Turizm Eğitimine İlişkin Görüşleri ............................................... 164
4.4.1. Konaklama ve Restoran İşletmelerinde Çalışan Mezunların Okulda Aldıkları Meslekî Bilgilerin Yaptıkları İş İçin Yeterliği ............................................................ 164
4.4.2. Seyahat Acentesi İşletmelerinde Çalışan A.O.T.M.L. Mezunlarının Okulda Aldıkları Meslekî Bilgilerin Yaptıkları İş İçin Yeterliği ............................................ 166
4.4.3. Konaklama ve Restoran İşletmelerinde Çalışan Mezunların Okulda Kazandıkları Meslekî Becerilerin Yaptıkları İş İçin Yeterliği ......................................................... 167
4.4.4. Seyahat Acentesi İşletmelerinde Çalışan A.O.T.M.L. Mezunlarının Okulda Kazandıkları Meslekî Becerilerin Yaptıkları İş İçin Yeterliği.................................... 168
4.4.5. Konaklama ve Restoran İşletmelerinde Çalışan Mezunların Okulda Öğrendikleri İnsan İlişkilerine Ait Bilgilerin Uygulamadaki Yeterliği ........................................... 169
4.4.6. Seyahat Acentesi İşletmelerinde Çalışan A.O.T.M.L. Mezunlarının Okulda Öğrendikleri İnsan İlişkilerine Ait Bilgilerin Uygulamadaki Yeterliği ...................... 170
4.4.7. Konaklama ve Restoran İşletmelerinde Çalışan Mezunların Okulda Aldıkları Yabancı Dil Eğitiminin Mesleğin Gereksinimini Karşılamadaki Yeterliği .............................. 171
4.4.8. Seyahat Acentesi İşletmelerinde Çalışan A.O.T.M.L. Mezunlarının Okulda Aldıkları Yabancı Dil Eğitiminin Mesleğin Gereksinimini Karşılamadaki Yeterliği ............... 172
4.4.9. Konaklama ve Restoran İşletmelerinde Çalışan Mezunların Okulda Aldığı Eğitimin Mesleği İle İlgili Makine ve Malzemeleri Verimli Kullanmadaki Yeterliği173
4.4.10. Seyahat Acentesi İşletmelerinde Çalışan A.O.T.M.L. Mezunlarının Okulda Aldığı Eğitimin Mesleği İle İlgili Makine ve Malzemeleri Verimli Kullanmadaki Yeterliği174
4.4.11. Konaklama ve Restoran İşletmelerinde Çalışan Mezunların Okulda Aldıkları Eğitimin İşçi Sağlığı Ve İş Güvenliği Konusundaki Yeterliği ................................... 176
xiv
Sayfa
4.4.12. Seyahat Acentesi İşletmelerinde Çalışan A.O.T.M.L. Mezunların Okulda Aldıkları Eğitimin İşçi Sağlığı Ve İş Güvenliği Konusundaki Yeterliği ................................... 177
4.4.13. Mezunların Turizm Sektöründe Tercih Edilmeleri ..................................................... 178
4.4.14. Mezunların Gördüğü Beceri Eğitiminin Yeterliği ...................................................... 179
4.4.15. Mezunlarının İlk İşlerine Uyum Sağlamaları ............................................................. 180
4.4.16. A.O.T.M.L. ve A.A.M.L. Program ve Sürelerinin Yeniden Düzenlenmesi ............... 181
4.4.17. A.O.T.M.L. ve A.A.M.L.. Yöneticilerinin Beceri Eğitimi Alan Öğrencilerin İşletmedeki Sorunları İle İlgilenmesi .......................................................................... 182
4.4.18. A.O.T.M.L. ve A.A.M.L. Yöneticilerinin Beceri Eğitimi Yapan İşletmelerle İşbirliği Yapması ........................................................................................................ 183
4.4.19. Mezun Çalışanların Meslekleriyle İlgili Kurs, Seminer vb. İhtiyaçları ...................... 185
4.4.20. Mezun Çalışanların Turizm Sektöründe Kolay İş Bulabilmesi .................................. 186
4.4.21. İşletmelerde Çalışan Personelin Sosyal Güvenlik ve Özlük Hakları .......................... 188
4.4.22. Kaynak Grupların Turizm Eğitimine İlişik Ortak Görüşleri ...................................... 190
BÖLÜM – 5 DENEKLERİN ANKET SORULARINDA YER ALMAYAN HUSUSLARDAKİ
GENEL GÖRÜŞ ve ÖNERİLERİ
5.1. İşletme Yöneticilerinin Genel Görüş ve Önerileri ................................................. 191
5.2. İşletme Çalışanlarının Genel Görüş ve Önerileri .................................................. 194
5.3. Okul Yöneticilerinin Genel Görüş ve Önerileri ..................................................... 196
5.4. Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Genel Görüş ve Önerileri ............................... 198
5.5. Öğrencilerin Genel Görüş ve Önerileri .................................................................. 201
BÖLÜM 6 SONUÇ ve ÖNERİLER
6.1. Sonuç .......................................................................................................................... 203
6.2. Öneriler ...................................................................................................................... 206
6.2.1. Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri ve Anadolu Aşçılık Meslek Liselerine Yönelik Öneriler ........................................................................................ 206
6.2.2. Beceri Eğitimi Yapılan İşletmelere Yönelik Öneriler ................................................ 215
6.2.3. Diğer Eğitim Kurumlarına ve Turizm Sektörüne Yönelik Öneriler ........................... 216
KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 219
EKLER .................................................................................................................................. 221
xv
TABLOLAR LİSTESİ
T. No Tablo Adı Sayfa
1 ARAŞTIRMANIN EVREN VE ÖRNEKLEM DAĞILIMI .................................................. 11
2 ARAŞTIRMA KAPSAMINA ALINAN OKULLARIN ÖĞRENCİ GÖNDERDİĞİ İŞLETMELERE AİT İŞLETME YÖNETİCİSİ VE ÇALIŞAN SAYILARI......................... 13
3 ARAŞTIRMA KAPSAMINA ALINAN OKULLARA AİT ÖĞRENCİ, ÖĞRETMEN VE YÖNETİCİ SAYILARI .................................................................................................... 14
4 ARAŞTIRMA KAPSAMINA ALINAN OKULLARA VE BU OKULLARIN ÖĞRENCİ GÖNDERDİĞİ İŞLETMELERE UYGULANAN VE DÖNEN ANKET SAYILARI .......... 16
5 YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN CİNSİYETLERİNE GÖRE DAĞILIMI .................... 19
6 YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN YAŞLARINA GÖRE DAĞILIMI ............................ 20
7 YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN GÖREV YAPTIKLARI OKULLAR ......................... 21
8 YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN MESLEKÎ KIDEMLERİ ........................................... 21
9 YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN MEZUN OLDUKLARI ORTAÖĞRETİM KURUMLARI ........................................................................................................................ 22
10 YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN MEZUN OLDUKLARI YÜKSEK ÖĞRETİM KURUMLARI VE BÖLÜMLERİ .......................................................................................... 23
11 YÖNETİCİLERİN GÖREV DURUMU ................................................................................ 24
12 YÖNETİCİLERİN MESLEKTEKİ HİZMET SÜRESİ ......................................................... 24
13 ÖĞRENCİLERİN CİNSİYETLERİNE GÖRE DAĞILIMI .................................................. 25
14 ÖĞRENCİLERİN OKUL TÜRÜNE GÖRE DAĞILIMI ...................................................... 26
15 ÖĞRENCİLERİN ÖĞRENİM GÖRDÜĞÜ ALANLAR ...................................................... 26
16 ÖĞRENCİLERİN ÖĞRENİM GÖRDÜĞÜ SINIFLAR ....................................................... 27
17 OKULLARIN FİZİKİ YAPISININ EĞİTİM VE ÖĞRETİM FAALİYETLERİNİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİNE İMKAN TANIMASI ............................................................. 28
18 OKULDAKİ BRANŞLARLA İLGİLİ ARAÇ VE GEREÇLERİN EĞİTİM VE ÖĞRETİM FAALİYETLERİNİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİNDE YETERLİK DURUMU .......................................................................................................... 30
19 OKULUN BÜNYESİNDE BULUNAN TESİSLERİN ALANLA İLGİLİ MESLEKÎ UYGULAMALAR İÇİN YETERLİLİK DÜZEYİ ................................................................ 32
xvi
T. No Tablo Adı Sayfa
20 A.O.T.M.L. VE A.A.M.L.’NDEKİ MESLEK DERSLERİ ÖĞRETMENİ SAYISININ YETERLİK DURUMU .......................................................................................................... 34
21 A.O.T.M.L. VE A.A.M.L.’NDEKİ KÜLTÜR DERSLERİ ÖĞRETMENİ SAYISININ YETERLİK DURUMU .......................................................................................................... 35
22 YÖNETİCİLERİN HİZMET İÇİ EĞİTİM ALMA DURUMU ............................................. 36
23 MESLEK DERSLERİ ÖĞRETMENLERİNİN HİZMET İÇİ EĞİTİM ALMA DURUMU ............................................................................................................................... 36
24 YÖNETİCİLERİN MESLEKTEKİ BİLGİ, BECERİ VE TECRÜBELERİNİ ARTIRMAK İÇİN SEMİNER, KURS VB. UYGULAMALARA KATILMA GEREKSİNİMİ ................ 37
25 ÖĞRETMENLERİN MESLEKTEKİ BİLGİ, BECERİ VE TECRÜBELERİNİ ARTIRMAK İÇİN SEMİNER, KURS VB. UYGULAMALARA KATILMA GEREKSİNİMİ ...................................................................................................................... 38
26 YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN HİZMET İÇİ EĞİTİM İHTİYACI DUYDUKLARI KONULAR ................................................................................................. 38
27 YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN TURİZM SEKTÖRÜNDEKİ DENEYİMLERİ ........ 39
28 YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN TURİZM SEKTÖRÜ DENEYİM SÜRELERİ ......... 40
29 A.O.T.M.L. VE A.A.M.L. YÖNETİCİLERİNİN SEKTÖR TECRÜBESİNE SAHİP OLMASININ ÖNEMİ ............................................................................................................ 40
30 ÖĞRETMENLERİN SEKTÖR TECRÜBESİNE SAHİP OLMASININ ÖNEMİ ................ 41
31 ÖĞRETMENLERİN YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDAN MEZUN OLDUKLARI BÖLÜMLERİN DIŞINDAKİ DERSLERİ OKUTMA DURUMLARI ......... 42
32 ÖĞRETMENLERİN YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDAN MEZUN OLDUKLARI BÖLÜMLERİN DIŞINDAKİ DERSLERİ OKUTMA NEDENLERİ .......... 42
33 A.O.T.M.L. VE A.A.M.L.’DEKİ USTA ÖĞRETİCİ SAYISININ YETERLİK DURUMU 43
34 A.O.T.M.L. VE A.A.M.L.’NDEKİ MEMUR., HİZMETLİ VE TEKNİSYEN SAYISININ YETERLİK DURUMU .......................................................................................................... 44
35 OKULDAKİ EĞİTİM ARAÇLARININ, ÖĞRENCİLERİN KULLANIMINA SUNULMASI ......................................................................................................................... 45
36 A.O.T.M.L. VE A.A.M.L.’NDE OKUTULAN MESLEK DERSLERİ DERS KİTAPLARININ GÜNÜN KOŞULLARINA UYGUNLUK DURUMU ............................. 47
37 A.O.T.M.L. VE A.A.M.L.’NDE OKUTULAN MESLEK DERSLERİ DERS KİTAPLARININ ANLAŞILABİLİRLİK DÜZEYİ .............................................................. 48
xvii
T. No Tablo Adı Sayfa
38 OKULDA OKUTULAN MESLEK DERSLERİ DERS PROGRAMLARININ, TURİZM SEKTÖRÜNÜN NİTELİKLİ ARA KADEME İNSAN GÜCÜ İHTİYACINI KARŞILAMA DÜZEYİ .................................................................................. 49
39 TURİZM SEKTÖRÜNDE KULLANILAN BİLGİSAYAR PAKET PROGRAMLARININ MÜFREDATTA YER ALMASININ GEREKLİLİĞİ ...................... 51
40 ÖĞRENCİLERE İLGİ, İSTEK VE YETENEKLERİ DOĞRULTUSUNDA DERS SEÇME İMKANININ VERİLMESİ ........................................................................... 52
41 ÖĞRENCİLERİN İLGİ, İSTEK VE YETENEKLERİ DOĞRULTUSUNDA BÖLÜMLERE YÖNLENDİRİLMESİ .................................................................................. 54
42 ÖĞRENCİLERİN İLGİ, İSTEK VE YETENEKLERİNE UYGUN OLARAK İŞ HAYATINA HAZIRLANMASI ............................................................................................ 56
43 ÖĞRENCİLERİN İLGİ, İSTEK VE YETENEKLERİNE UYGUN OLARAK YÜKSEKÖĞRETİME HAZIRLANMASI ............................................................................ 58
44 ÖĞRENCİLERE BİLGİ, BECERİ VE TUTUMLARINI ÇOK YÖNLÜ GELİŞTİRME İMKANININ VERİLME DÜZEYİ ............................................................... 60
45 OKULDA UYGULANAN ÖĞRETME-ÖĞRENME YÖNTEMLERİNİN ÖĞRENCİYİ ÖĞRENMEYE TEŞVİK ETME DURUMU ................................................... 62
46 ÖĞRENCİLERİN SINIF İÇİ ÖĞRENME ETKİNLİKLERİNE KATILMALARINA FIRSAT VERİLME DURUMU ............................................................................................. 64
47 ÖĞRENCİLERİN OKULDA KARŞILAŞTIĞI ÖĞRENME GÜÇLÜKLERİNİN ÇÖZÜMLENMESİNDE YARDIMCI OLUNMA DÜZEYİ ................................................. 65
48. OKULDAKİ REHBERLİK HİZMETİNİN ÖĞRENCİLERE DÜZENLİ VERİLME DURUMU ............................................................................................................ 66
49 ÖĞRENCİLERİN SOSYAL, KÜLTÜREL VE SPORTİF FAALİYETLERE KATILIMI .............................................................................................................................. 68
50 YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN, ÖĞRENCİLERİN AİLEVİ, KİŞİSEL VB. SORUNLARIYLA İLGİLENME DURUMU ........................................................................ 70
51 OKULDA YABANCI DİLLE EĞİTİM YERİNE YOĞUNLAŞTIRILMIŞ YABANCI DİL ÖĞRETİMİ VERİLMESİNİN GEREKLİLİĞİ .............................................................. 72
52 HAZIRLIK SINIFINDA VERİLEN YABANCI DİL DERSLERİNİN OKUTULMAKTA OLAN PROGRAMLARIN ÖĞRENİLMESİNE KATKI DURUMU ................................... 74
53 MESLEK DERSLERİNİN YABANCI DİLLE VERİLMESİNİN GEREKLİLİĞİ .............. 76
54 A.O.T.M.L. VE A.A.M.L.’NDE MATEMATİK VE FEN GRUBU DERSLERİN YABANCI DİLLE VERİLMESİNİN UYGUNLUK DURUMU .......................................... 77
xviii
T. No Tablo Adı Sayfa
55 A.O.T.M.L. VE A.A.M.L.’NDE VERİLEN YABANCI DİL EĞİTİMİNİN PRATİK UYGULAMALAR AÇISINDAN YETERLİK DURUMU ................................................... 78
56 ÖĞRENCİNİN BECERİ EĞİTİMİNİ ALDIĞI YER ............................................................ 79
57 İŞLETMELERDEKİ EĞİTİM İMKANLARININ ÖĞRENCİLERİN MESLEKÎ BECERİ KAZANABİLMESİNDEKİ YETERLİK DERECESİ ........................................... 80
58 ÖĞRENCİLERİN İŞLETMEDE KAZANDIĞI BECERİLERİN, OKULDA ALDIĞI BİLGİLERLE İLİŞKİ DERECESİ .......................................................................... 82
59 ÖĞRENCİLERİN, İŞLETMELERDE MESLEKÎ BECERİ KAZANABİLMELERİ İÇİN UYGULANAN YÖNTEMLERİN UYGUNLUK DERECESİ .................................... 84
60 BECERİ EĞİTİMİ YAPILAN İŞLETMELERDE EĞİTİMDEN SORUMLU PERSONELİN, ÖĞRENCİLERİN MESLEKÎ BECERİLERİ KAZANMASINA YARDIMCI OLMA DURUMU ............................................................................................. 86
61 BECERİ EĞİTİMİ YAPILAN İŞLETMELERDE ÖĞRENCİLERİN, MESLEĞİNİN GEREKTİRDİĞİ İŞLERDE ÇALIŞMALARINA İMKAN VERİLMESİ ............................ 88
62 ÖĞRENCİLERİN İŞLETMEDE ALDIĞI BECERİ EĞİTİMİNE İLİŞKİN RAPORLARIN OKULA DÜZENLİ OLARAK İLETİLME DURUMU .............................. 90
63 ÖĞRENCİLERİN İŞLETMEDE GÖRDÜĞÜ BECERİ EĞİTİMİ SIRASINDA SORUNLARLA KARŞILAŞMA DURUMU ........................................................................ 91
64 İŞLETMELERDEKİ BECERİ EĞİTİMİ SIRASINDA ÖĞRENCİLERİN KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR ...................................................................................... 91
65 ÖĞRENCİLERİN BECERİ EĞİTİMİ SIRASINDA İŞYERİ ÇALIŞMA DİSİPLİNİNE İLİŞKİN YAŞADIĞI SORUNLAR HAKKINDA YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN GÖRÜŞLERİ ................................................................................. 92
66 ÖĞRENCİLERİN OKULU TERCİH ETMESİNİN EN ÖNEMLİ SEBEPLERİ ................. 93
67 ÖĞRENCİLERİN OKULUNU TERCİH ETMESİNDE EN FAZLA ETKİLİ OLANLAR ............................................................................................................................. 94
68 ÖĞRENCİLERİN A.O.T.M.L. VE A.A.M.L.’NE KAYIT OLMADAN ÖNCE BU OKULLAR HAKKINDAKİ BİLGİ DÜZEYİ ................................................................. 95
69 ÖĞRENCİNİN OKULUNU BAŞKALARINA TAVSİYE ETME DURUMU. .................... 96
70 ÖĞRENCİNİN BÖLÜMÜ BAŞKALARINA TAVSİYE ETME DURUMU ....................... 96
71 ÖĞRENCİLERİN MEZUNİYET SONRASI HEDEFLERİ .................................................. 97
xix
T. No Tablo Adı Sayfa
72 A.O.T.M.L. VE A.A.M.L. MEZUNLARININ TURİZM SEKTÖRÜNDE İŞ BULABİLMELERİNİN DİĞER OKUL MEZUNLARINA GÖRE KOLAYLIK DURUMU ......................................................................................................... 98
73 A.O.T.M.L. VE A.A.M.L. MEZUNLARININ İZLENMESİNİN GEREKLİLİĞİ. ............ 100
74 YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN A.O.T.M.L. VE A.A.M.L.’NE ÖĞRENCİ SEÇME VE YERLEŞTİRME SİSTEMİ HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ .......................................... 101
75 YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN A.O.T.M.L. VE A.A.M.L.’NE ÖĞRETMEN ATAMA ŞEKLİ HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ ................................................................. 102
76 OKULLARIN, YÖRENİN TURİZM İHTİYACINA UYGUN AÇILMA DURUMU ........ 103
77 DÖNER SERMAYE UYGULAMASININ A.O.T.M.L. VE A.A.M.L.’NİN ÇALIŞMA ŞARTLARINA UYGUNLUK DURUMU ........................................................................... 105
78 GENEL MÜDÜRLÜK TARAFINDAN A.O.T.M.L. VE A.A.M.L.’NE TAHSİS EDİLEN ÖDENEĞİN YETERLİK DURUMU .................................................................................. 106
79 YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN YÜKSEK ÖĞRETİMDE ALDIĞI MESLEKÎ BİLGİLERİN DERS PROGRAMLARINI UYGULAMADAKİ YETERLİK DURUMU ........................................................................................................ 107
80 YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN YÜKSEK ÖĞRETİMDE KAZANDIĞI MESLEKÎ BECERİLERİN DERS PROGRAMLARINI UYGULAMADAKİ YETERLİK DURUMU ........................................................................................................ 108
81 YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN YÜKSEK ÖĞRETİMDE YAPTIĞI ÖĞRETMENLİK UYGULAMASININ MESLEKÎ BİLGİLERİNE KATKI DURUMU ............................................................................................................... 109
82 YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN YÜKSEK ÖĞRETİMDE YAPTIĞI ÖĞRETMENLİK UYGULAMASININ MESLEKÎ BECERİLERİNE KATKI DURUMU ............................................................................................................... 110
83 YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN YÜKSEK ÖĞRETİMDE YAPTIĞI ÖĞRETMENLİK UYGULAMASININ FORMASYON AÇISINDAN ETKİLİLİK DURUMU ........................................................................................................ 111
84 İŞLETME YÖNETİCİLERİNİN İŞLETMEDEKİ GÖREVLERİ ....................................... 113
85 İŞLETME YÖNETİCİLERİNİN MEZUNİYET DURUMLARI ........................................ 114
86 İŞLETME YÖNETİCİLERİNİN TURİZM-OTELCİLİK/AŞÇILIKLA İLGİLİ MESLEKÎ EĞİTİM ALMA DURUMLARI ........................................................................ 115
87 İŞLETME YÖNETİCİLERİNİN MESLEKÎ DENEYİMİ ................................................... 116
88 İŞLETME YÖNETİCİLERİNİN İŞLETMEDE ÇALIŞMA SÜRELERİ ............................ 116
xx
T. No Tablo Adı Sayfa
89 İŞLETMELERİN STATÜLERİ ........................................................................................... 117
90 OTEL İŞLETMELERİNİN YILDIZLARINA GÖRE DAĞILIMI ...................................... 118
91 MOTEL VE TATİL KÖYÜ İŞLETMELERİNİN SINIF DURUMU .................................. 118
92 RESTORAN İŞLETMELERİNİN SINIF DURUMU .......................................................... 119
93 SEYAHAT ACENTELERİNİN GRUPLARA GÖRE DAĞILIMI ..................................... 119
94 KONAKLAMA İŞLETMELERİNİN HİZMETE KAPALI OLDUĞU AYLAR ................ 120
95 İŞLETMELERDE ARA KADEME PERSONELE HİZMET İÇİ EĞİTİM VERME DURUMU .............................................................................................................. 121
96 KONAKLAMA VE RESTORAN İŞLETMELERİNDE HİZMET İÇİ EĞİTİM VERİLEN BÖLÜMLER ...................................................................................................... 122
97 SEYAHAT ACENTELERİNDE HİZMET İÇİ EĞİTİM VERİLEN BÖLÜMLER ............ 122
98 KONAKLAMA VE RESTORAN İŞLETMELERİNDE HİZMET İÇİ EĞİTİM İHTİYACI BULUNAN BÖLÜMLER ................................................................................. 123
99 SEYAHAT ACENTELERİNDE HİZMET İÇİ EĞİTİM İHTİYACI BULUNAN BÖLÜMLER ........................................................................................................................ 124
100 İŞLETMELERE ARA KADEME PERSONEL ALIMINDA KARŞILAŞILAN GÜÇLÜK DURUMU ........................................................................................................... 125
101 KONAKLAMA VE RESTORAN İŞLETMELERİNE ARA KADEME PERSONEL ALIMINDA GÜÇLÜK ÇEKİLEN BÖLÜMLER ................................................................ 125
102 SEYAHAT ACENTELERİNE ARA KADEME PERSONEL ALIMINDA GÜÇLÜK ÇEKİLEN BÖLÜMLER ..................................................................................... 126
103 KONAKLAMA VE RESTORAN İŞLETMELERİNİN ARA KADEME ELEMAN ALIRKEN TERCİH ETTİKLERİ YÖNTEMLERİN BÖLÜMLERE GÖRE DAĞILIMI ................................................................................................................ 127
104 SEYAHAT ACENTELERİNİN ARA KADEME ELEMAN ALIRKEN TERCİH ETTİKLERİ YÖNTEMLERİN BÖLÜMLERE GÖRE DAĞILIMI ................................... 128
105 ARA KADEME ELEMAN ALIMINDA A.O.T.M.L. VE A.A.M.L. MEZUNLARININ İŞLETMELER TARAFINDAN TERCİH DURUMU ......................................................... 130
106 İŞLETMELERE ARA KADEME ELEMAN ALIMINDA A.O.T.M.L. VE A.A.M.L. MEZUNLARINI TERCİH ETME SEBEPLERİ .................................................................. 131
107 KONAKLAMA VE RESTORAN İŞLETMELERİNİN A.O.T.M.L. VE A.A.M.L. MEZUNLARININ İSTİHDAMINDA TERCİH ETTİKLERİ BÖLÜMLER. ..................... 132
xxi
T. No Tablo Adı Sayfa
108 SEYAHAT ACENTELERİNİN A.O.T.M.L. MEZUNLARININ İSTİHDAMINDA TERCİH ETTİKLERİ BÖLÜMLER .................................................................................... 133
109 İŞLETMELERİN A.O.T.M.L. VE A.A.M.L. MEZUNLARINI TERCİH ETMEME SEBEPLERİ ......................................................................................................................... 133
110 KONAKLAMA VE RESTORAN İŞLETMELERİNİN A.O.T.M.L. VE A.A.M.L. MEZUNLARI DIŞINDA İSTİHDAM İÇİN TERCİH ETTİKLERİ DİĞER OKUL MEZUNLARININ BÖLÜMLERE VE EĞİTİM DÜZEYLERİNE GÖRE DAĞILIMI ..... 135
111 SEYAHAT ACENTELERİNİN A.O.T.M.L. MEZUNLARI DIŞINDA İSTİHDAM İÇİN TERCİH ETTİKLERİ DİĞER OKUL MEZUNLARININ BÖLÜMLERE VE EĞİTİM DÜZEYLERİNE GÖRE DAĞILIMI .............................................................. 136
112 ÇALIŞANLARIN CİNSİYETLERİNE GÖRE DAĞILIMI ................................................ 137
113 ÇALIŞANLARIN YAŞ GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI .............................................. 138
114 ÇALIŞANLARIN MEZUN OLDUKLARI OKULLARA GÖRE DAĞILIMI ................... 139
115 İŞLETME TÜRÜNE GÖRE ÇALIŞANLARIN DAĞILIMI .............................................. 140
116 ÇALIŞANLARIN ÇALIŞTIKLARI BÖLÜMLERE GÖRE DAĞILIMI ............................ 141
117 ÇALIŞANLARIN TURİZM SEKTÖRÜNÜ TERCİH ETME NEDENLERİ ..................... 142
118 ÇALIŞANLARIN SEKTÖRDE İŞYERİ DEĞİŞTİRME DURUMU.........… .................... 143
119 ÇALIŞANLARIN İŞYERİ DEĞİŞTİRME SAYISINA GÖRE DAĞILIMI ....................... 143
120 ÇALIŞANLARIN SEKTÖRDE İŞYERİ DEĞİŞTİRME SEBEPLERİ .............................. 144
121 ÇALIŞANLARIN SEKTÖRDE ÇALIŞMA SÜRELERİNE GÖRE DAĞILIMI ............... 145
122 ÇALIŞANLARIN HALEN ÇALIŞTIKLARI İŞLETMEDEKİ ÇALIŞMA SÜRELERİNE GÖRE DAĞILIMI ...................................................................................... 146
123 ÇALIŞANLARIN İŞYERİNDE ÇALIŞMA ŞEKLİNE GÖRE DAĞILIMI ....................... 147
124 ÇALIŞANLARIN İŞİNDEN MEMNUN OLMA DURUMU ............................................. 148
125 ÇALIŞANLARIN İŞİNDEN MEMNUN OLMAMA NEDENLERİ .................................. 148
126 ÇALIŞANLARIN İŞ DEĞİŞTİRME TERCİHLERİ ........................................................... 149
127 ÇALIŞANLARIN GÜNDE ORTALAMA ÇALIŞMA SAATLERİ ................................... 150
128 ÇALIŞANLARIN HİZMET İÇİ EĞİTİM ALMA DURUMLARI ...................................... 151
xxii
T. No Tablo Adı Sayfa
129 ÇALIŞANLARIN ALDIKLARI HİZMET İÇİ EĞİTİMİN ŞEKLİ .................................... 152
130 ÇALIŞANLARIN HİZMET İÇİ EĞİTİMDEN ELDE ETTİKLERİ KAZANÇLAR ......... 153
131 ÇALIŞANLARIN AYLIK NET ÜCRETLERİ .................................................................... 154
132 ÇALIŞANLARIN EK GELİR DURUMLARI ..................................................................... 155
133 ÇALIŞANLARIN GELİR DÜZEYLERİ ............................................................................. 156
134 A.O.T.M.L. VE A.A.M.L. MEZUNU VE DİĞER ÇALIŞANLARIN İLK İŞLERİNİ BULMA YÖNTEMLERİ ..................................................................................................... 157
135 A.O.T.M.L. VE A.A.M.L. MEZUNU OLMAYAN ÇALIŞANLARIN İŞ ÖĞRENME ŞEKLİ ................................................................................................................................... 158
136 A.O.T.M.L. VE A.A.M.L. MEZUNU OLMAYAN ÇALIŞANLARIN İŞ BULMADAKİ KOLAYLIK DERECESİ ...................................................................................................... 158
137 A.O.T.M.L. VE A.A.M.L. MEZUNU OLMAYAN ÇALIŞANLARIN KENDİ ALANLARINDA ÇALIŞMAMA NEDENLERİ ................................................................. 159
138 A.O.T.M.L. VE A.A.M.L. MEZUNU OLMAYAN ÇALIŞANLARIN YAPMAKTA OLDUKLARI İŞ İÇİN GÖRMEK İSTEDİKLERİ EĞİTİM DÜZEYİ ............................... 160
139 A.O.T.M.L. VE A.A.M.L. MEZUNLARININ BÖLÜMLERE GÖRE DAĞILIMI ............ 161
140 A.O.T.M.L. VE A.A.M.L. MEZUN ÇALIŞANLARIN MEZUN OLDUĞU YILLARA GÖRE DAĞILIMI ................................................................................................................ 161
141 A.O.T.M.L. VE A.A.M.L. MEZUN ÇALIŞANLARIN BU OKULU TERCİH ETME NEDENLERİ ........................................................................................................................ 162
142 A.O.T.M.L. VE A.A.M.L. MEZUN ÇALIŞANLARIN MESLEK LİSESİNİ TERCİH ETMESİNDE EN FAZA ETKİLİ OLANLARIN DURUMU ............................................. 163
143 A.O.T.M.L. VE A.A.M.L. MEZUN ÇALIŞANLARIN OKULU HAKKINDA KAYIT OLMADAN ÖNCEKİ BİLGİ DÜZEYİ .............................................................................. 164
144 KONAKLAMA VE RESTORAN İŞLETMESİNDE ÇALIŞAN MEZUNLARIN OKULDA ÖĞRENDİKLERİ MESLEKÎ BİLGİLERİN YAPTIKLARI İŞLER İÇİN YETERLİK DURUMU ............................................................................................... 165
145 SEYAHAT ACENTELERİNDE ÇALIŞAN MEZUNLARIN OKULDA ÖĞRENDİKLERİ MESLEKÎ BİLGİLERİN YAPTIKLARI İŞLER İÇİN YETERLİK DURUMU ........................................................................................................ 166
146 KONAKLAMA İŞLETMESİNDE ÇALIŞAN MEZUNLARIN OKULDA KAZANDIKLARI MESLEKÎ BECERİLERİN YAPTIKLARI İŞLER İÇİN YETERLİK DURUMU ........................................................................................................ 167
xxiii
T. No Tablo Adı Sayfa
147 SEYAHAT ACENTESİNDE ÇALIŞAN MEZUNLARIN OKULDA ALDIKLARI MESLEKÎ BECERİLERİN YAPTIKLARI İŞLER İÇİN YETERLİK DURUMU ............. 168
148 KONAKLAMA VE RESTORAN İŞLETMESİNDE ÇALIŞAN MEZUNLARIN OKULDA ÖĞRENDİKLERİ İNSAN İLİŞKİLERİNE AİT BİLGİLERİN UYGULAMADAKİ YETERLİLİK DURUMU .................................................................. 169
149 SEYAHAT ACENTESİNDE ÇALIŞAN MEZUNLARIN OKULDA ÖĞRENDİKLERİ İNSAN İLİŞKİLERİNE AİT BİLGİLERİN UYGULAMADAKİ YETERLİLİK DURUMU ............................................................................................................................. 170
150 KONAKLAMA VE RESTORAN İŞLETMESİNDE ÇALIŞAN MEZUNLARIN OKULDA ALDIKLARI YABANCI DİL EĞİTİMİNİN MESLEĞİN GEREKSİNİMİNİ KARŞILAMADA YETERLİK DURUMU ........................................... 171
151 SEYAHAT ACENTESİNDE ÇALIŞAN MEZUNLARIN OKULDA ALDIKLARI YABANCI DİL EĞİTİMİNİN MESLEĞİN GEREKSİNİMİNİ KARŞILAMADA YETERLİK DURUMU ........................................................................................................ 172
152 KONAKLAMA VE RESTORAN İŞLETMESİNDE ÇALIŞAN MEZUNLARIN OKULDA ALDIĞI EĞİTİMİN MESLEĞİ İLE İLGİLİ MAKİNE VE MALZEMELERİ VERİMLİ KULLANMADAKİ YETERLİK DURUMU ....................... 173
153 SEYAHAT ACENTESİNDE ÇALIŞAN MEZUNLARIN OKULDA ALDIĞI EĞİTİMİN MESLEĞİ İLE İLGİLİ MAKİNE VE MALZEMELERİ VERİMLİ KULLANMADAKİ YETERLİK DURUMU ...................................................................... 175
154 KONAKLAMA VE RESTORAN İŞLETMESİNDE ÇALIŞAN MEZUNLARIN OKULDA ALDIĞI EĞİTİMİN İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ KONUSUNDAKİ YETERLİK DURUMU .......................................................................... 176
155 SEYAHAT ACENTESİNDE ÇALIŞAN MEZUNLARIN OKULDA ALDIĞI EĞİTİMİN İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ KONUSUNDAKİ YETERLİK DURUMU ........................................................................................................ 177
156 OKUL MEZUNLARININ TURİZM SEKTÖRÜNDE ARA KADEME ELEMAN OLARAK TERCİH EDİLME DURUMLARI ..................................................................... 178
157 3308 SAYILI KANUN GEREĞİ OKUL MEZUNLARININ İŞLETMELERDE GÖRDÜKLERİ BECERİ EĞİTİMİNİN MESLEĞİN GEREKSİNİMİ İÇİN YETERLİK DURUMU ........................................................................................................ 179
158 OKUL MEZUNLARININ İLK İŞLERİNDE İŞ ORTAMINA UYUM SAĞLAMA DURUMLARI ................................................................................................. 180
159 İŞ HAYATININ GEREKSİNİMLERİ DOĞRULTUSUNDA A.O.T.M.L. VE A.A.M.L. PROGRAM VE SÜRELERİNİN YENİDEN DÜZENLENME DURUMU ....................... 181
160 BECERİ EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLERİN İŞLETMEDE NEDEN OLDUKLARI SORUNLARLA OKULLARIN İLGİLENME DURUMU. ................................................. 182
xxiv
T. No Tablo Adı Sayfa
161 İŞLETMELERDE VERİLEN BECERİ EĞİTİMİ İÇİN ÖĞRENCİ GÖNDEREN OKULLARIN İŞLETMELERLE İŞBİRLİĞİ YAPMA DURUMU .................................... 184
162 ÇALIŞANLARIN MESLEKLERİYLE İLGİLİ KURS, SEMİNER VB. DESTEK EĞİTİM VERİLME GEREKLİLİĞİ ................................................................................... 185
163 ÇALIŞANLARIN TURİZM SEKTÖRÜNDE KOLAY İŞ BULABİLME DÜZEYİ ......... 187
164 İŞLETMELERDE ÇALIŞAN PERSONELİN SOSYAL GÜVENLİK VE ÖZLÜK HAKLARINA YÖNETİCİLERCE ÖZEN GÖSTERİLME DERECESİ .............. 188
165 TURİZM SEKTÖRÜNE ARA KADEME ELEMAN YERLEŞTİRİLMESİNDE ALTERNATİF ÖNERİLER ................................................................................................. 190
1
BÖLÜM-1
GİRİŞ
1.1. Problem
Turizm, özellikle İkinci Dünya Savaşından sonra hızla gelişmiş ve günümüzde en
önemli endüstrilerden birisi haline gelmiştir. Bu endüstri; yarattığı katma değer, istihdam ve
yatırımlar bakımından Dünya hizmet endüstrisi içerisinde en büyük paya sahiptir (Theobald,
1994). Dünya Turizm Örgütü’nün tahminlerine göre 2000’li yıllarda da hızlı gelişmesini
devam ettirecektir.
Bir çok ülke, hızla gelişen turizm endüstrisinin Dünya ekonomisindeki yarattığı
pastadan payını alabilmek için bu endüstriyi desteklemiştir. Turizm endüstrisi, özellikle
sanayileşmekte güçlük çeken gelişmekte olan ülkeler için alternatif bir endüstri olarak
gösterilmiştir (Dieke, 1988). Bunun bir nedeni; turizm endüstrisinin ihracat gelirleri kısıtlı
olan, dış ödemeler dengesi açık veren ve gelişmelerine yardımcı olacak sanayi mallarını ithal
edebilmek için dövize ihtiyacı olan bu ülkelere döviz getirici yeni bir imkân sağlamasıdır.
Diğer bir önemli nedeni de; turizmin emek-yoğun bir endüstri olması ve dolaysı ile işsizlik
oranı yüksek olan bu ülkelerin, turizm endüstrisi sayesinde daha fazla kişiye iş imkânı
sağlayacaklarını düşünmeleridir.
Turizm endüstrisi bizim ülkemizde, 1980 yılından sonra ağırlıklı olarak
desteklenmiştir. Turizm, Türk ekonomisinin öncelikli olarak geliştirilmesi gereken
sektörlerinden birisi olarak kabul edilmiş ve bu sektörün geliştirilmesi için çok büyük
teşvikler verilmiştir. Bunun sonucu olarak; turistik belgeli yatak sayısında, Türkiye’ye gelen
turistlerin sayısında, turizmden elde edilen gelirlerde, turizm gelirlerinin Millî gelir ve ihracat
gelirleri içerisindeki payında özellikle 1984 yılından itibaren önemli bir artış olmuştur. Bu
gelişmeler rakamlarla aşağıdaki şekilde özetlenebilir:
2
• 1970 yılında 28.354 olan turistik belgeli yatak sayısı; 1984 yılında 68.266’ya,
1998 yılında 321.903’e ulaşmıştır (Turizm Bakanlığı, 1990;1999a).
• Türkiye’ye gelen turist sayısı, 1963 yılında 198.841 iken bu sayı 1984 yılında
2.117.094’e, 1998 yılında da 9.752.697’ye ulaşmıştır (Turizm Bakanlığı, 1999b).
• 1963 yılında turizmden 7.7 milyon Amerikan doları gelir elde edilmiş iken bu
rakam, 1984 yılında 840 milyon Amerikan dolarına ve 1998 yılında da 7.8
milyar Amerikan dolarına ulaşmıştır (Turizm Bakanlığı, 1999b).
• Turizm gelirlerinin millî gelir içindeki payı; 1963 yılında yüzde 0.1 iken bu pay
1984 yılında yüzde1.7’ye, 1998 yılında yüzde 3.8’e yükselmiştir. (Turizm
Bakanlığı, 1999b).
• Turizm gelirlerinin ihracat gelirleri içindeki payı 1963 yılında yüzde 2.1 iken bu
pay 1984 yılında 11.8’e, 1998 yılında da yüzde 29.0’a yükselmiştir. (Turizm
Bakanlığı, 1999b).
1980’li yılların başından günümüze kadar; Türkiye’ye gelen turist sayısında, turizm
gelirlerinde ve yatak sayısında meydana gelen bu olumlu gelişmeler turizm endüstrisinin
sorunsuz olduğu anlamına gelmez. Turizmin Türkiye’de hızlı bir şekilde ve iyi bir plânlama
yapılmadan büyümesi, beraberinde bir çok sorunu da getirmiştir. Bu sorunlardan birisi, turizm
sektöründeki nitelikli eleman yetersizliğidir. Yatak sayısını artırmak amacıyla konaklama
işletmesi yatırımları için verilen teşvikler, yatak sayısının hızla artmasına neden olmuştur.
Konaklama işletmelerinin sayısını artırmak için teşvikler verilirken, bu işletmelerde çalışacak
nitelikli elemanların nereden bulunacağı veya nasıl yetiştirileceği dikkate alınmamıştır. Bunun
sonucunda turizm endüstrisi nitelikli eleman yetersizliği sorunu ile karşı karşıya kalmıştır.
Turizm Bakanlığı ile Uluslararası Çalışma Örgütü (Turizm Bakanlığı ve Uluslararası
Çalışma Örgütü, 1989), Türk turizm endüstrisindeki insan gücü durumunu tespit etmek
amacıyla bir araştırma yapmışlardır. Bu araştırmanın sonuçlarına göre Türk turizm
endüstrisinde çalışan elemanların çok büyük bir bölümünün turizm eğitimi almadığı
anlaşılmaktadır. Turizm Bakanlığı ve Uluslararası Çalışma Örgütü aynı araştırmayı 1993
yılında da yapmıştır. Bu araştırmanın sonuçları, bir önceki araştırmanın sonuçlarıyla
benzeşmektedir. Yani geçen 5 yıllık süre içerisinde nitelikli eleman yetersizliği sorununda bir
iyileşme gözlenmemiştir. Bu araştırmanın (Turizm Bakanlığı ve Uluslararası Çalışma Örgütü,
3
1994) sonuçlarına göre konaklama işletmelerinde çalışan personelin yüzde 89’u, restoran
işletmelerinde çalışan personelin yüzde 95’i ve seyahat acentelerinde çalışan personelin yüzde
75’i turizm eğitimi almamıştır.
Türk turizm endüstrisindeki nitelikli eleman yetersizliği sorunu; sadece turizm eğitimi
kurumlarının, turizm endüstrisinin hızla artan personel ihtiyacını karşılayacak sayıda kişiyi
yetiştirecek kapasitede olmamasından değil, bu kurumların turizm endüstrisinin istediği
nitelikte personel yetiştirememesinden de kaynaklanmaktadır. Yapılan bir araştırmaya göre,
(Hacıoğlu, 1985) üniversite düzeyinde turizm eğitimi almış kişilerin sadece yüzde 6’sının
turizm sektöründe çalıştığı tespit edilmiştir. Yine bu araştırmacının (Hacıoğlu, 1991) 1990 yılı
için tahmini yüzde 20’dir.
Turizm endüstrisindeki nitelikli personel yetersizliğine, turizm eğitimindeki diğer
sorunlar da neden olmuş olabilir. Bu sorunlar genel olarak;
• Turizm eğitimi politikası ve planlamasındaki yetersizlik,
• Turizm endüstrisi ile turizm eğitimi veren kurumlar arasında işbirliği
yetersizliği,
• Turizm sektörüne yönelik insan gücü planlamasına önem verilmemesi,
• Turizm eğitimiyle ilgili kurumlar arasındaki entegrasyon ve koordinasyon
eksikliği,
• Eğitilmiş personelin yasal himaye altına alınamaması,
• Turizm eğitimi kurumlarındaki tesis, eğitim araç ve gereçleri yetersizliği,
• Eğitimcilerin nitelik ve nicelik açısından yetersizliğidir (Timur, 1992, Ağaoğlu
1992).
Ülkemizde turizm eğitimi örgün ve yaygın eğitim olarak değişik düzeylerde ve değişik
kurumlar tarafından verilmektedir. Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı Anadolu Otelcilik ve
Turizm Meslek Liseleri ile Anadolu Aşçılık Meslek Liseleri, turizm endüstrisine ara kademe
insan gücü yetiştiren turizm eğitim kurumlarıdır. Turizm eğitimi veren kurumların kendine
özgü sorunları da bulunmaktadır. Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri ve Anadolu
4
Aşçılık Meslek Liseleri ile ilgili olarak yapılan bazı araştırmaların sonuçlarına göre bu
okullarda verilen eğitim hususunda sorun olduğu tespit edilen alanlardan bazıları şunlardır:
• Yabancı dil eğitimi (Şimşek, 1997; Sert, 1997),
• İşletmelerdeki beceri eğitimi (Şimşek, 1997; İlkiz ve Hitay, 1992; Fırat, 1997),
• Okullardaki pratik eğitim (Şimşek, 1997; Gündelen, 1996; Yurdakabakan, 1996),
• Okullardaki atölye ve uygulama alanları (Şimşek, 1997), eğitim araç ve gereçleri
(İlkiz ve Hitay, 1992),
• Ders kitapları ve müfredatları (Şimşek, 1997; İlkiz ve Hitay, 1992; Demircioğlu,
1997),
• Meslek dersleri öğretmenlerinin nicelik ve niteliği (Şefkatli, 1998; İlkiz ve Hitay,
1992)
Bu araştırmalar Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri ile Anadolu Aşçılık
Meslek Liselerinde uygulanan eğitimle ilgili sorunları ortaya koymaktadır. Bu nedenle
Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri ile Anadolu Aşçılık Meslek Liselerini bir sistem
anlayışı içinde ele alan ve bu okulların bina, uygulama birimleri, ders araç ve gereçleri,
yönetici, öğretmen ve diğer personel imkânları bakımından durumunu ortaya koyacak ve bu
okullarda verilen eğitimin niteliksel açıdan bir değerlendirmesini yapacak bir araştırmaya
ihtiyaç vardır.
Bu bağlamda turizm endüstrisine ara kademe insan gücü yetiştiren Anadolu Otelcilik
ve Turizm Meslek Liseleri ve Anadolu Aşçılık Meslek Liselerinde verilen turizm eğitiminin
durum tespiti bu araştırmanın problemi olarak belirlenmiştir.
1.2. Araştırmanın Amacı
Turizm sektöründe (konaklama, yeme-içme, seyahat acenteleri) çalışacak ara kademe
insan gücünün niteliklerinin belirlenmesi ve bu işletmelere insan gücü yetiştiren Millî Eğitim
Bakanlığı Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğü’ne bağlı olarak eğitim veren
Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri ile Anadolu Aşçılık Meslek Liselerindeki
eğitimin değerlendirilmesidir.
5
Bu amaç doğrultusunda aşağıdaki konular araştırılacaktır:
1. Turizm sektöründe çalışmakta olan Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri ile
Anadolu Aşçılık Meslek Liselerinden mezun olmuş ve halen okumakta olan
öğrencilerin meslekî yeterlilik durumları nasıldır?
2. Turizm sektöründeki işletmelerde çalışanlar arasında aynı işi yapan Anadolu Otelcilik
ve Turizm Meslek Liseleri ile Anadolu Aşçılık Meslek Liselerinden mezun olanlar ile
bu liselerin dışında eleman yetiştiren kurumların mezunları arasında bilgi ve beceri
yönünden farklılıklar var mıdır?
3. Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri ile Anadolu Aşçılık Meslek Liselerinde
eğitim veren meslek dersleri öğretmenlerinin branşlarındaki yeterlikleri nasıldır?
4. Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri ile Anadolu Aşçılık Meslek Liselerinin
ilgili bölümleri; araç-gereç, donanım ve programlar yönünden turizm sektörünün
beklentilerini karşılayacak eğitimi vermek için yeterli midir?
5. Turizm sektörünün (konaklama, yeme-içme, seyahat acenteleri) Anadolu Otelcilik ve
Turizm Meslek Liseleri ile Anadolu aşçılık meslek liselerinde öğrenim görmüş ara
kademe insan gücünden beklentileri nelerdir?
1.3. Araştırmanın Önemi
Türkiye’nin turizm gelirleri, 1997 yılı itibariyle Gayri Safi Millî Hasılanın yüzde
4,1’ini, toplam ihracat gelirlerinin ise yüzde 30,8’ini oluşturmaktadır. Bu rakamların ileriki
yıllarda daha da artacağı tahmin edilmektedir. Ancak turizm olayı; ekonomik fonksiyonun
yanında sosyal, politik, kültürel, finansal ve sağlıkla ilgili fonksiyonları da bulunan bir özellik
taşımaktadır. Bu anlamda bütün sektörler içerisinde turizm sektörü ayrı bir öneme sahiptir.
Türkiye’de turizmin geliştirilmesi için sektörün ihtiyaç duyduğu nitelikli insan gücünün
yetiştirilmesi gerekmektedir.
Turizm sektörünün ihtiyaç duyduğu yabancı dil bilir, vasıflı insan gücünün
yetiştirilmesinde; Millî Eğitim Bakanlığı, Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğüne
bağlı Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri ile Anadolu Aşçılık Meslek Liseleri
sayısal ve niteliksel açıdan çok önemli bir konuma sahiptir. Bu nedenle Anadolu Otelcilik ve
Turizm Meslek Liseleri ile Anadolu Aşçılık Meslek Liselerindeki eğitimin niteliksel açıdan
6
değerlendirilerek, önerilerin geliştirilmesi, eğitimde verimliliğin artırılması açısından fayda
sağlayacaktır.
1.4. Araştırmanın Sınırlılıkları
Araştırmanın amaçlarına ulaşabilmek için bazı sınırlamalar yapılmıştır. Araştırmada
yapılan sınırlamalar şunlardır:
1. Araştırma, Millî Eğitim Bakanlığı Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğüne
bağlı Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri ile Anadolu Aşçılık Meslek Liselerinde
turizm eğitimi ve öğretimi verilen bölümlerle (Programlarla) sınırlıdır.
2. Araştırma; Millî Eğitim Bakanlığı Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğüne
bağlı Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi ile Anadolu Aşçılık Meslek Lisesi
yöneticileri, meslek dersleri öğretmenleri, öğrencileri ve turizm sektöründe ara kademe
eleman olarak çalışan mezunlarıyla sınırlıdır.
3. Araştırma, 3308 Sayılı Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu gereği Anadolu
Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri ile Anadolu Aşçılık Meslek Liselerinden 1998-1999
eğitim ve öğretim yılı itibariyle beceri eğitimi için öğrenci gönderilen işletmelerle sınırlıdır.
1.5. Sayıltılar
Verilerin çözümlenmesi ve yorumlanmasına yönelik olarak aşağıdaki sayıltılar
yapılmıştır:
1. Araştırma kapsamına alınan Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri ile
Anadolu Aşçılık Meslek Liselerindeki okul yöneticileri, turizm eğitimi veren meslek dersleri
öğretmenleri, halen eğitim gören öğrenciler, bu okullarda eğitimini tamamlayan ve turizm
sektöründe ara kademe eleman olarak çalışan mezunlar, turizm sektöründe Anadolu Otelcilik
ve Turizm Meslek Lisesi ile Anadolu Aşçılık Meslek Lisesi mezunu olmayan diğer ara
7
kademe eleman olarak çalışanlar, işletme yöneticileri ile ilgili örneklemler evreni temsil
etmektedir.
2. Bilgi toplama aracı olarak kullanılan anketlerin kapsamı, turizm sektöründe çalışan
yönetici ve işgücü ile alan öğretmenlerinden ve üniversite öğretim elemanlarından oluşan
uzman bir ekip tarafından kontrol edilerek geliştirildiği için geçerlidir.
3. Anket, örneklem grubuna uygulanmadan önce, örneklem kapsamına giren küçük bir
gruba pilot uygulama ile test edilerek düzeltildiği için geçerlidir.
4. Araştırmanın örneklem grubunu oluşturan denekler, alındıkları evren grubunu
temsil ettiği için anketin güvenirliği yüksektir.
5. Anketi cevaplandıran deneklerin tümü, anketleri cevaplandırmada samimi ve
gönüllüdürler.
6. Anketlerde, bazı soruların cevaplandırılmasında ve değerlendirilmesinde kullanılan
beşli ölçek eşit aralık ölçeği olarak kabul edilmiştir.
1.6. Terimlerin Tanımı
Bu araştırmada kullanılan terimler aşağıda belirtilen anlamlarda kullanılmıştır:
• Ara kademe çalışan : Turizm sektöründeki işletmelerde çalışan, hiyerarşik
sınıflandırmada vasıfsız elemanlar ile yönetici elemanlar arasında yer alan nitelikli
elemanlar.
• Diğer çalışanlar : Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri ile Anadolu
Aşçılık Meslek Lisesi mezunu olmayan, ancak bu okulların mezunları ile aynı işi
yapan diğer ara kademe çalışanlar.
• Usta Öğretici : İşletmelerde beceri eğitimi gören öğrencilere, mesleği öğreten
sertifikalı öğretici.
• Sektör : Turizm sektörü
8
1.7. Kısaltmalar
• Bakanlık : Millî Eğitim Bakanlığı
• T.T.Ö.G.M.: Millî Eğitim Bakanlığı Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel
Müdürlüğü
• A.O.T.M.L. : Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi
• A.A.M.L. : Anadolu Aşçılık Meslek Lisesi
• YÖTEM : MEB. Yetişkinler Otelcilik ve Turizm Eğitim Merkezi
• TUREM : Turizm Eğitim Merkezi
• AHMA : American Hotel & Motel Association
• MEZUN ÇALIŞANLAR: A.O.T.M.L. ve A.A.M.L. mezunu çalışanlar
• MEZUN OLMAYAN ÇALIŞANLAR: A.O.T.M.L. ve A.A.M.L. Okullarından
mezun olmayan çalışanlar
9
BÖLÜM - 2
ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ
Araştırmanın amacına yönelik olarak bu bölümde; araştırmanın modeli, evren ve
örneklemi, veri toplama teknikleri ile veri çözümleme yöntemleri açıklanmaktadır.
2.1. Araştırmanın Modeli
Araştırma için, Türkiye'de turizm sektörü ve Millî Eğitim Bakanlığı Ticaret ve Turizm
Öğretimi Genel Müdürlüğü'ne bağlı olan Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri ile
Anadolu Aşçılık Meslek Liselerinde verilen eğitim konusu ile ilgili yazılı kaynaklar
taranmıştır. Bu yönüyle araştırma, belgesel tarama türünden bir çalışmadır. Diğer taraftan,
turizm eğitiminin etkinliği konusunda görüş ve düşünceleri ortaya koymak amacıyla altı ayrı
anket formu hazırlanmıştır. Araştırma ile adı geçen okullardan mezun olan öğrencilerin
sektördeki yeri, eğitim ve öğretim ortamlarının etkililiği ve sektörün bu insan gücünden
beklentileri konusundaki görüş ve önerilerini belirlemek amacıyla kaynak grup olarak; 1999-
2000 öğretim yılında bu okullarda görev yapan yöneticiler, meslek dersleri öğretmenleri, bu
okul mezunu çalışanlar, sektörde 3308 Sayılı Kanun gereği öğrencilere beceri öğretimi
sağlayan işletme yetkilileri ile okulların 10. ve 11. sınıflarında öğrenim gören öğrencilere ait
görüşler alınmıştır. Söz konusu grupların görüş ve önerileri doğrultusunda araştırma
düzenlenmiştir. Bu yönüyle araştırma betimsel bir nitelik taşımaktadır.
2.2. Evren ve Örneklem
Araştırma altı ayrı bağımsız evrenden oluşmakta ve bu evrenlerden alınmış altı
bağımsız örneklem içermektedir.
2.2.1. Evren
Turizm eğitiminin değerlendirilebilmesi amacıyla araştırma kapsamına;
10
• Turizm açısından önemli olan merkezlerdeki Anadolu Otelcilik ve Turizm
Meslek Liseleri ile Anadolu Aşçılık Meslek Liseleri,
• Bu okullarda yöneticilik görevinde bulunanlar,
• Bu okulların meslek dersleri öğretmenleri ,
• Anılan okulların 1999-2000 eğitim öğretim yılında öğrenim gören 10. ve 11.
sınıf öğrencileri,
• 3308 Sayılı Kanun çerçevesinde beceri öğretimi için anılan okullardan öğrenci
kabul eden turizm işletmeleri,
• Bu işletmelerin yetkilileri,
• Anılan işletmelerde ara kademe eleman olarak Anadolu Otelcilik ve Turizm
Meslek ve Anadolu Aşçılık Meslek Liseleri mezunu çalışanlar ile diğer
çalışanlar alınmıştır.
Araştırmanın birinci evrenini, 1998-1999 eğitim-öğretim yılında Ticaret ve Turizm
Öğretimi Genel Müdürlüğü’ne bağlı olarak eğitim ve öğretim veren 56 adet Anadolu Otelcilik
ve Turizm Meslek Lisesi ile 4 adet Anadolu Aşçılık Meslek Lisesi oluşturmaktadır. Bu iki tür
okulda, yönetici olarak görev yapan toplam 230 müdür ve müdür yardımcısı bulunmaktadır.
Araştırmanın ikinci evrenini yine bu okullarda görev yapan toplam 600 Meslek dersi
öğretmeni, araştırmanın üçüncü evrenini ise bu okulların 10. ve 11. sınıflarında öğrenim gören
toplam 5367 öğrenci oluşturmaktadır.
Turizm sektörünün okullarda verilen turizm eğitiminin sektör açısından
değerlendirilmesi amacıyla araştırmanın dördüncü evreni; bir çalışma evreni olup, Türkiye
geneli okul evrenini teşkil eden 60 okuldan araştırma kapsamına alınan okulların beceri
öğretimi için öğrenci gönderdiği 850 civarında konaklama-restoran işletmesi yöneticisinden
meydana gelmektedir. Araştırmanın beşinci evrenine bakıldığında 150 civarında seyahat
acentesi yetkilisinden oluştuğu görülmektedir. Son olarak; araştırmanın altıncı evreni, bu
işletmelerde ara kademe personel olarak görev yapan AOTML ve AAML mezunu ve mezunu
olmayan diğer ara kademe çalışanlardan oluşmaktadır.
• Bu araştırmanın evren ve örneklemi Tablo 1’de verilmiştir.
11
TABLO 1 ARAŞTIRMANIN EVREN VE ÖRNEKLEM DAĞILIMI
Okul Araştırması Sektör Araştırması
Evren Örneklem Evren Örneklem
Okul Sayısı 60 18 60 13
Okul Yöneticisi 230 59 - -
Meslek Dersleri Öğretmeni 600 191 - -
Öğrenci Sayısı (10.ve 11. Sınıf öğrencisi) 5367 1955 - -
İşletme Sayısı - - 195* 195
İşletme Yetkilisi Sayısı - - 195* 195
Çalışan Sayısı - - 13458* 2566 Not : Araştırma kapsamına alınan okulların beceri öğretimi için öğrenci gönderdiği işletmelerin
kayıtlarına göre hazırlanmıştır.
2.2.2. Örneklem
Bu araştırmanın örneklemi; AOTML ve A.A.M.L.’sinden tesadüfi seçilen okullar ile
bu okullarla 3308 Sayılı Kanun gereği ilişki içerisinde bulunan işletmelerden yine tesadüfi
olarak seçilen 195 işletmeden oluşmaktadır. İşletme örneklemi alınırken okullardan, ilişki
içerisinde bulundukları işletmeler ile ilgili sayısal bilgiler, İşletme Bilgi Formları (FORM-6)
ile istenmiştir. İşletmeler ve bu işletmelerde çalışanlara ait örneklem sayısı, bu formlardaki
bilgiler dikkate alınarak belirlenmiştir. Bu forma ait bir örnek ( Ek.7.)’de verilmiştir.
Örneklem kapsamına alınacak işletme çalışanı sayılarının tespitinde, çalışanların
işletme bilgi formunda belirtilen çalışan sayıları (çalışma evreni) dağılımındaki toplama oran;
örnekleme alınan işletmelerin çalışan sayılarına da aynı şekilde yansıması ve evrenin
temsilinde daha tutarlı sonuçlar vermesi açısından Tabakalı Örnekleme – Orantılı Paylaştırma
(Stratified Sampling – Proprtional Allocation) metodu kullanılmıştır. Bu örnekleme
metodunda esas olan, her tabakadan seçilecek eleman sayısı o tabakadaki eleman sayısına
oranı şeklinde gösterebilmesidir ( Kish, 1965).
n : Tahmini örneklem çapı 2500 olarak seçilmiştir.
N : Çalışanlara ait çalışma evreni
Nh : Seçilen okula ait işletme toplam çalışan sayısı
12
Wh : Seçilen okula ait işletme toplam çalışan sayısının çalışanlara ait çalışma evrenine
oranı (Nh / N)
nh : Seçilen okula ait işletme çalışanı örneklem sayısı ((Nh / N) x n = Wh x n)
Ankara Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi tarafından öğrenci gönderilen
işletmelerin çalışanlarına ait örneklem dağılımı için:
N1 = 1134
Nh / N= 1134/13458 = 0.089
n1 : n x W1 = 2500 x 0.089 ≈ 227 (Ankara And. Ot. ve Tur. Mes. Lisesine ait
örneklem grubu işletme çalışan sayısı)
Diğer okullara ait işletmelerden örneklem kapsamına alınan çalışan sayıları da aynı
metotla hesaplanarak dağılım Tablo 2’de verilmiştir.
Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi ve Anadolu Aşçılık Meslek Lisesinde
verilen turizm eğitiminin değerlendirmesini yapmak için araştırma kapsamına alınan okullara
ait öğrenci, öğretmen ve yönetici örnekleminin alınmasında yine tabakalı örnekleme–orantılı
paylaşım metodu kullanılmıştır.
Öğrenci örneklemi için,
n : Tahmini örneklem çapı 2000 olarak seçilmiştir.
N : Öğrenci evreni
Nh : Seçilen okula ait öğrenci sayısı
Wh : Seçilen okula ait öğrenci sayısının öğrenci evrenine oranı (Nh / N)
nh : Seçilen okula ait öğrenci örneklem sayısı ((Nh / N) x n = Wh x n
Ankara Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesine ait öğrenci örneklem dağılımı
için:
N1= 219 + 195 = 414 ( 10. ve 11. Sınıf toplam öğrenci sayısı)
N1 / N= 414 / 5367 = 0.077
n1 : n x W1 = 2000 x 0.08 ≈ 160* (Ankara And. Ot. ve Tur. Mes. Lisesine ait örneklem grubu öğrenci sayısı) * 10. ve 11. sınıf Öğrencilerinin okullara göre dağılımı tabakalı örneklem metodu yardımı ile gerçekleştirilmiş
tahmini- yaklaşık rakamlardır.
13
TABLO 2 ARAŞTIRMA KAPSAMINA ALINAN OKULLARIN ÖĞRENCİ GÖNDERDİĞİ İŞLETMELERE AİT
İŞLETME YÖNETİCİSİ VE ÇALIŞAN SAYILARI
Beceri Öğretimine Öğrenci Gönderen
Okullar
Beceri Öğretimi Sağlayan İşletmeler Toplam Seyahat Acentesi Konak.-Restoran. İşl.
İşl.Say.
Yönetici Çalışan İşl.Say.
Yönetici Çalışan İşl.Say.
Yönetici Çalışan
Y.S. A.S Ç.S A.S. Y.S. A.S Ç.S A.S. Y.S. A.S Ç.S A.S.ANKARA And. Ot. ve Tur. Mes. Lis. * * * * * 12 12 12 1134 227 12 12 12 1134 227ANTALYA And. Ot. ve Tur. Mes. Lis. 4 4 4 98 27 12 12 12 649 194 16 16 16 747 221ANTALYA-ALANYA Ümit Altay And. Ot. ve Tur. Mes. Lis
* * * * * 12 12 12 1024 200 12 12 12 1024 200
AYDIN-KUŞADASI And. Ot.ve Tur. Mes. Lis.
5 5 5 117 33 13 13 13 430 102 18 18 18 547 135
BURSA And. Ot. ve Tur. Mes. Lis. 6 6 6 68 14 12 12 12 800 161 18 18 18 868 175DENİZLİ Akköy And. Ot. ve Tur. Mes. Lis. * * * * * 13 13 13 589 118 13 13 13 589 118İÇEL And. Ot.ve Tur. Mes. Lis.
* * * * * 10 10 10 412 209 10 10 10 412 209
İSTANBUL Beşiktaş And. Ot.ve Tur. Mes. Lis.
6 6 6 495 50 15 15 15 3507 305 21 21 21 4002 355
İSTANBUL Zeytinburnu M. İ. Mermerci And. Ot. ve Tur. Mes. Lis.
7 7 7 164 33 14 14 14 1177 240 21 21 21 1341 273
İZMİR -ÇEŞME And. Ot. ve Tur. Mes. L. / And. Aşçılık Mes. Lis.
* * * * * 12 12 12 914 186 12 12 12 914 186
MUĞLA-FETHİYE And. Ot. ve Tur. Mes. Lis.
5 5 5 39 8 13 13 13 708 142 18 18 18 747 150
NEVŞEHİR And. Ot. ve Tur. Mes. Lis. * * * * * 12 12 12 313 156 12 12 12 313 156MUĞLA- MARMARİS İçmeler H. Narin And. Ot. ve Tur. Mes. Lis.
* * * * * 12 12 12 820 161 12 12 12 820 161
TOPLAM 33 33 33 981 165 162 162 162 12477 2401 195 195 195 13458 2566
Not 1 : İşl. Say: İşletme Sayısı,Y.S : Yönetici Sayısı , Ç.S.: Çalışan Sayısı, A.S.: Uygulanması Gereken Anket Sayı
Not 2 : Yönetici anket sayılarının belirlenmesinde, yönetici çalışma evreni esas alınmıştır Not 3 : Formül aracılığı ile hesaplanan anket sayıları tahmini-yaklaşık sayılardır. *: Bu gruplara anket uygulanmamıştır.
Diğer okullara ait örneklem kapsamına alınan öğrenci, öğretmen ve yönetici sayıları
da aynı metotla hesaplanarak dağılım Tablo 3’de verilmiştir.
14
TABLO 3 ARAŞTIRMA KAPSAMINA ALINAN OKULLARA AİT ÖĞRENCİ, ÖĞRETMEN VE YÖNETİCİ
SAYILARI
Araştırma Kapsamına Alınan
Okullar
Öğrenci Öğretmen
Yönetici
Toplam 10.Sınıf 11.Sınıf
Sayı Örn Sayı Örn Sayı Örn. Sayı Örn Sayı Örn.ANKARA And. Ot.ve Tur. Mes. Lis. 219 90 195 80 41 20 6 4 461 194ANTALYA And. Ot.ve Tur. Mes. Lis. 268 100 329 140 34 15 5 4 636 259ANTALYA-ALANYA Ümit Altay And. Ot.ve Tur. Mes. Lis
49 30 51 30 13 10 4 3 117 73
AYDIN-KUŞADASI And. Ot.ve Tur. Mes. Lis.
72 35 51 30 12 10 4 3 139 78
KAYSERİ And. Ot.ve Tur. Mes. Lis. 34 25 26 20 10 10 4 3 74 58BURSA And. Ot.ve Tur. Mes. Lis. 97 50 109 50 25 10 5 4 236 114DENİZLİ Akköy And. Ot.ve Tur. Mes. Lis.
83 45 85 45 18 10 4 3 190 103
DİYARBAKIR And. Ot.ve Tur. Mes. Lis.
91 50 48 30 13 10 4 3 156 93
İÇEL And. Ot.ve Tur. Mes. Lis. 119 60 133 60 25 12 5 4 282 136İSTANBUL Beşiktaş And. Ot.ve Tur. Mes. Lis.
186 75 226 100 10 10 4 3 426 188
İSTANBUL Zeytinburnu M. İ. Mermerci And. Ot.ve Tur. Mes. Lis.
154 60 194 80 20 10 5 4 373 154
GAZİANTEP Ş. Kamil And. Ot. Mes. Lis.
29 20 30 20 8 8 4 3 71 51
İZMİR N.Salih işgören And. Ot.ve Tur. Mes. Lis.
128 60 156 60 10 10 4 3 298 133
İZMİR -ÇEŞME And.Ot.ve Tur.Mes. L. / And.Aşçılık Mes. Lis.
75 50 80 50 6 6 3 2 164 108
MUĞLA-FETHİYE And. Ot.ve Tur. Mes. Lis.
131 65 168 75 18 10 4 3 321 153
NEVŞEHİR And. Ot.ve Tur. Mes. Lis. 73 35 46 30 13 10 4 3 136 78ORDU-PERŞEMBE And. Ot.ve Tur. Mes. Lis.
74 35 80 45 12 10 5 4 171 94
TEKİRDAĞ And. Ot.ve Tur. Mes. Lis. 163 75 108 50 15 10 4 3 290 138TOPLAM 2045 960 2115 995 303 191 78 59 4541 2205
Not 1 : 10. ve 11. Sınıflara ait 1998-1999 yılı öğrenci sayıları, T.T.Ö.G.M. kayıtlarından alınmıştır. Not 2 : Örneklem sayıları formül yardımı ile hesaplanan tahmini-yaklaşık sayılardır.
2.3. Veri Kaynakları ve Verilerin İşlenmesi
Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri ile Anadolu Aşçılık Meslek Liselerinde
verilen eğitimin niteliğini, turizm sektörünün bu okul mezunlarından beklentilerini ortaya
koymak amacıyla; söz konusu okulların yöneticileri ile meslek dersi öğretmenlerinden, adı
geçen okulların mezunu olup turizm sektöründe çalışanlardan, işletme yöneticilerinden ve
sektöre değişik kaynaklardan girerek çalışanlardan turizm eğitimine ilişkin beklentilerine
ilişkin görüşleri alınmıştır. Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi ve Anadolu Aşçılık
15
Meslek Lisesinde verilen turizm eğitimi programına ilişkin veriler, Ticaret ve Turizm
Öğretimi Genel Müdürlüğü kayıtlarından alınmıştır. Bu çerçevede meslekî ve teknik eğitimin
içindeki turizm eğitiminin geçmişten günümüze kadar geçirdiği aşamalar, eğitim şuralarında
yapılan görüşmeler ve alınan kararlar, kalkınma planları, hükümet programları, ilgili
araştırmalar, kanunlar, yönetmelikler ve diğer dokümanlar araştırma amaçları çerçevesinde
gözden geçirilmiştir. Ayrıca araştırmanın diğer boyutunu oluşturan turizm sektörünün, Türk
ekonomisi içerisindeki önemine bağlı olarak gösterdiği gelişmeyi sürdürebilmesi için
özellikle ihtiyaç duyduğu yetişmiş insan gücünün mevcut durumu ve bu insan gücünün
niteliklerini belirlemeye yardımcı olacak derlenmiş bilgi ve değerlendirmelere ulaşmaya
çalışılmıştır.
Araştırmanın ikinci veri kaynağını anketlerle toplanan veriler oluşturmaktadır.
Araştırmanın amacı çerçevesinde hazırlanan altı anket formu (FORM-1A, 1B, 2, 3, 4, 5)
araştırmacı ve uygulayıcılardan oluşan bir uzmanlar grubunun incelemesine sunulmuştur.
Uzmanlarca yapılan değerlendirmeler ve öneriler dikkate alınarak anketler, üzerinde
düzeltmeler yapılmıştır. Geliştirilen anketler, pilot bir çalışmayla denenerek test edilmiş ve
gerekli düzeltmeler yapılarak son şekli verilmiştir.
Örneklem kapsamına alınan Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri ile Anadolu
Aşçılık Meslek Liselerinin beceri öğretimi için öğrenci gönderdiği işletmelerdeki
AOTML/AAML mezunu ve diğer çalışanlar ile bu işletmelerin yöneticisi konumunda
olanlara sektör grubu anketler, turizm sektörünün ara kademe insan gücü ihtiyacının
karşılanmasında faktör durumunda olan okulların yöneticileri, meslek dersleri öğretmenleri ile
10. ve 11. Sınıflarında öğrenim gören öğrencilere ise okul grubu anketler uygulanmıştır.
Anketlerin birer örneği araştırmanın “Ekler” bölümünde sunulmuştur.
Anketlerin uygulanmasında METARGEM uzmanları görevlendirilmiştir. Anket
uygulama esasları, geliştirilen Anket Uygulama Kılavuzunda belirtilmiştir Anketlerin
uygulanmasında uzmanlar okul yöneticileriyle işbirliği yapmışlardır. Bu şekilde anketörler
tarafından elden uygulanan anketlerin yanında, anketlerin bir bölümü de posta aracılığı ile
okullara ulaştırılmış ve okul müdürlerinin sorumluluğunda ve Anket Uygulama Kılavuzunda
belirtilen esaslar doğrultusunda uygulanarak istenilen süre içerisinde METARGEM’e
ulaştırılmıştır. Uygulanan ve dönen anketlere ilişkin sayılar Tablo 4’de verilmiştir.
16
TABLO 4 ARAŞTIRMA KAPSAMINA ALINAN OKULLARA VE BU OKULLARIN ÖĞRENCİ GÖNDERDİĞİ
İŞLETMELERE UYGULANAN VE DÖNEN ANKET SAYILARI
Araştırma Kapsamına
Alınan Okullar
İşletme Yöneticisi
(Form-1A-B)
Çalışan (Form–2)
Okul Yöneticisi(Form–3)
Mes Ders. Öğretmen (Form–4)
Öğrenci (Form–5)
Toplam
Uyg. Geç. Uyg. Geç. Uyg. Geç. Uyg Geç. Uyg. Geç. Uyg. Geç.ANKARA And. Ot. ve Tur. M. L. 14 14 227 170 6 6 20 15 176 176 443 381ANTALYA And. Ot. ve Tur. Mes. Lis.
16 15 221 198 5 4 15 12 240 229 497 458
ANTALYA-ALANYA Ümit Altay And. Ot. ve Tur. Mes. Lis
12 11 200 148 4 3 10 7 60 59 286 228
AYDIN-KUŞADASI And. Ot. ve Tur. Mes. Lis.
18 16 165 117 4 3 10 8 65 64 262 208
KAYSERİ And. Ot. ve Tur. M L. * * * * 4 2 10 6 45 43 59 51BURSA And. Ot. ve Tur. Mes. L. 18 15 175 132 5 3 12 12 112 111 322 273DENİZLİ Akköy And. Ot. ve Tur. Mes. Lis.
13 13 118 95 4 2 11 11 94 94 240 215
DİYARBAKIR And. Ot. ve Tur. Mes. Lis.
* * * * 4 2 10 10 80 62 94 74
İÇEL And. Ot. ve Tur. Mes. Lis. 11 11 209 157 5 2 13 13 121 121 359 304İSTANBUL Beşiktaş And. Ot. ve Tur. Mes. Lis.
21 21 355 266 4 4 10 8 175 167 565 466
İSTANBUL Zeytinburnu M. İ. Mermerci And. Ot. ve Tur. Mes. Lis.
22 21 273 200 5 5 10 9 180 176 490 411
GAZİANTEP Ş. Kamil And. Ot. ve Tur. Mes. Lis.
* * * * 4 2 9 9 46 45 59 56
İZMİR N.Salih işgören And. Ot.ve Tur. Mes. Lis.
* * * * 4 4 10 8 124 122 138 134
İZMİR –ÇEŞME And. Ot. ve Tur. Mes. L. / And. Aşçılık Mes. Lis.
15 14 186 111 3 3 6 3 155 101 365 232
MUĞLA-FETHİYE And. Ot. ve Tur. Mes. Lis.
18 12 150 127 4 3 10 10 153 148 335 300
MUĞLA-MARMARİS- İçmeler H. Narin And. Ot. ve Tur. M. Lis.
12 11 161 106 * * * * * * 173 117
NEVŞEHİR And. Ot. ve Tur. Mes. Lis.
12 12 156 107 4 3 10 10 65 65 247 197
ORDU-PERŞEMBE And. Ot. ve Tur. Mes. Lis.
* * * * 5 5 10 8 84 82 99 95
TEKİRDAĞ And. Ot. ve Tur. Mes. Lis.
* * * * 4 3 10 10 136 133 150 146
TOPLAM 202 186 2596 1934 78 59 196 169 2111 1998 5183 4346
Not : Tabloda verilen uygulanan anket sayıları tahmini-yaklaşık olarak hesaplanmış sayılardır. * Bu gruplara anket uygulanmamıştır.
Geri dönen anketler geçerlilik ve doğruluk yönünden incelenmiş ve yönergeye uygun
cevaplandırılmayan anketler değerlendirme kapsamı dışında bırakılmıştır. Anketlerde açık
17
uçlu sorulara verilen cevaplar kaydedilerek tekrarlanan görüş ve değerlendirmelerin
frekansları hesaplanmıştır. Geçerli kabul edilen anketlere verilen cevaplar bilgisayar
ortamında SPSS programı ile çözümlenmiştir. Formlara ait bilgisayar çıktıları ayrı ayrı
hazırlanmış ve araştırmanın amaçları doğrultusunda tablolaştırılıp sonraki bölümlerde
yorumlanarak araştırma raporu hazırlanmıştır.
2.4. Kullanılan İstatistik Teknikleri
Araştırma kapsamına alınan gruplara uygulanan anketler sonucu elde edilen veriler,
frekans ve yüzdeler şeklinde hesaplanarak tablolarda gösterilmiştir. Anketlerde, gruplara ortak
sorulan sorulara verilen cevaplar arasındaki ilişkileri gösterebilmek için çapraz tablolar
hazırlanmıştır. FORM-1A, 1B, 2, 3, 4, 5 anketlerinde; bazı soruların cevaplandırılmasında ve
değerlendirilmesinde beş ile bir arasında değişen beşli likert ölçeği kullanılmıştır. Ölçek eşit
aralık ölçeği olarak kabul edilmiştir. Anketlerde boş ve geçersiz olan cevaplar dikkate
alınmamıştır. Beşli ölçeğin kullanıldığı anket sorularına verilen cevapların aritmetik
ortalaması ve standart sapması hesaplanmış ve çoklu gruplar arasında ilişkinin
belirlenmesinde ise Kay-kare metodu, gruplara ortak sorulan sorularda grupların aritmetik
ortalamaları arasındaki farkın test edilmesi için ikili gruplarda T-testi, üçlü veya daha fazla
katılımlı gruplarda ise Tek yönlü Varyans Analizi ( F-testi) kullanılmıştır. Ortalamalar
arasında 0.05 düzeyinde anlamlı fark bulunan grupların belirlenmesinde ise scheffié testinden
yararlanılmıştır.
18
19
BÖLÜM - 3
OKUL YÖNETİCİLERİ, MESLEK DERSLERİ ÖĞRETMENLERİ VE
ÖĞRENCİLERDEN ELDE EDİLEN BULGULAR
Bu bölümde, Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi ve Anadolu Aşçılık Meslek
Liselerinde görev yapan yöneticiler, meslek dersleri öğretmenleri ile bu okullarda okuyan 10.
ve 11. sınıf öğrencilerine ilişkin bulgular yer almaktadır.
3.1. Okul Yöneticileri, Meslek Dersleri Öğretmenleri ve Öğrencilere Ait Kişisel Bilgiler
3.1.1. . Okul Yöneticileri ve Meslek Dersleri Öğretmenlerine Ait Kişisel Bilgiler
3.1.1.1. Okul Yöneticileri ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Cinsiyetlerine
Göre Dağılımları
Anketi cevaplandıran yönetici ve öğretmenlerin cinsiyetlerine göre dağılımı Tablo
5’de verilmiştir.
TABLO 5
YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN CİNSİYETLERİNE GÖRE DAĞILIMI
Cinsiyet Yönetici Öğretmen
f % f %
Bay 46 78.0 80 47.3
Bayan 13 22.0 89 52.7
Toplam 59 100.0 169 100.0
Tablo 5 incelendiğinde; kaynak gruplardan yöneticilerin yüzde 78’inin bay, yüzde
22’sinin ise bayan olduğu görülmektedir. Öğretmenlerin cinsiyete göre dağılımına
bakıldığında; yüzde 52.7’sinin bayan, yüzde 47.3’ünün ise bay olduğu anlaşılmaktadır.
20
Bu tür okullar; yatılı veya konaklama üniteleriyle beraber faaliyet gösterdiklerinden,
bayanların çalışma koşulları yönünden zorluklar oluşturması erkek yöneticilerin çoğunlukta
olmasının nedeni olabilir.
3.1.1.2. Okul Yöneticileri ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Yaşlarına Göre
Dağılımları
Yönetici ve öğretmenlerin yaşlarına göre dağılımı Tablo 6’da sunulmuştur.
TABLO 6
YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN YAŞLARINA GÖRE DAĞILIMI
Yaş Grupları
Yönetici Öğretmen
f % f %
24 ve daha küçük - - 12 7.1
25 – 29 4 6.8 39 23.1
30 – 34 10 16.9 46 27.2
35 – 39 8 13.6 26 15.4
40 – 44 22 37.3 38 22.5
45 ve daha büyük 13 22.0 8 4.7
Boş / Geçersiz 2 3.4 - -
Toplam 59 100.0 169 100.0
Tablo 6’da, kaynak gruplardan yöneticilerin yaş gruplarına göre dağılımları
incelendiğinde; yüzde 37.3’ünün 40-44 yaşında oldukları, 25-29 yaşları arasında olanların
oranının ise sadece yüzde 6.8 olduğu görülmektedir. Yöneticilerin belirli bir meslek
deneyimine sahip olmaları gerektiğinden yığılma 40-44 yaş grubunda olmuş olabilir.
Öğretmenlerin yaş gruplarına bakıldığında; en yüksek oranın yüzde 27.2 ile 30-34 yaş
grubunda toplandığı, en düşük oranın ise yüzde 4.7 ile 45 yaş ve daha büyük seçeneğinde
olduğu görülmektedir. Bu sonuçlar öğretmenlerin büyük çoğunluğunun genç yaşta olduklarını
göstermektedir. Öğretmenlerin emeklilik haklarını elde ettikten sonra emekli olmaları veya
meslekteki belirli bir deneyim sonunda özel sektöre geçmeleri; çalışan öğretmenlerin yaş
ortalamalarının düşük olmasının nedeni olarak açıklanabilir. Ayrıca öğretmen yaşlarının
25-44 yaş arasında düzenli bir dağılım göstermekte olduğu görülmektedir.
21
3.1.1.3. Okul Yöneticileri ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Görev Yaptıkları
Okul Türlerine göre dağılımları
Tablo 7’de, okul yöneticisi ve öğretmenlerin görev yaptıkları okullara göre dağılımına
yer verilmiştir.
TABLO 7
YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN GÖREV YAPTIKLARI OKULLAR
Okullar
Yönetici Öğretmen
f % f %
Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi
57 96.6 168 99.4
Anadolu Aşçılık Meslek Lisesi 2 3.4 1 0.6 Toplam 59 100.0 169 100.0
Tablo 7’ye göre; araştırmaya kaynaklık eden yöneticilerin yüzde 96.6’sı Anadolu
Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesinde, yüzde 3.4’ü ise Anadolu aşçılık meslek lisesinde
görev yapmaktadır. Öğretmenlerin yüzde 99.4’ü Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek
Lisesinde, yüzde 0.6’sı ise Anadolu aşçılık meslek lisesinde görev yapmaktadır.
3.1.1.4. Okul Yöneticileri ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Meslekî
Kıdemlerine Göre Dağılımları
Okul yöneticisi ve öğretmenlerin meslekteki kıdemlerine ilişkin veriler, Tablo 8’de
verilmiştir.
TABLO 8
YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN MESLEKÎ KIDEMLERİ
Meslekî Kıdem Yönetici Öğretmen f % F %
5 Yıl ve daha az 3 5.2 50 29.6 6 – 10 Yıl 10 16.9 41 24.3 11 – 15 Yıl 12 20.3 27 16.0 16 Yıl ve daha fazla 34 57.6 51 30.1 Toplam 59 100.0 169 100.0
22
Tablo 8’de, yönetici ve öğretmenlerin meslekî kıdemlerine ilişkin veriler yer almakta
olup, yöneticilerin büyük çoğunluğu (% 57.6) 16 yıl ve daha fazla meslekî kıdemleri
olduğunu belirtirken, yüzde 5.2’si 5 yıl ve daha az kıdemleri olduğunu belirtmişlerdir.
Aynı konuda; öğretmenlerin yüzde 30.1’i 16 yıl ve daha fazla meslekî kıdemleri
olduğunu belirtirken, diğer seçenekleri işaretleyenlerin oranları arasında çok fark olmamakla
birlikte 11-15 yıl arasında meslekî kıdemleri olduğunu belirtenler, bütünün yüzde 16’sını
oluşturmaktadır. Öğretmenlerin meslekî kıdemlerinde birbirine çok yakın oranlarda
seçenekler olduğu görülmektedir.
3.1.1.5. Okul yöneticileri ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Orta Öğrenim
Mezuniyetlerine Göre Dağılımları
Tablo 9’da, yönetici ve öğretmenlerin mezun oldukları orta öğretim kurumlarına
ilişkin dağılım verilmektedir.
TABLO 9
YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN MEZUN OLDUKLARI ORTA ÖĞRETİM KURUMLARI
Okullar Yönetici Öğretmen
f % f %
Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi 7 11.9 36 21.3
Anadolu Aşçılık Meslek Lisesi - - 1 0.6 Genel Lise / Diğer Meslek Lisesi 48 81.3 130 76.9 Diğer 2 3.4 - - Boş / Geçersiz 2 3.4 2 1.2 Toplam 59 100.0 169 100.0
Tablo 9’da, yönetici ve öğretmenlerin orta öğretim kurumlarından mezun olma
durumları yer almaktadır. Yöneticilerin yüzde 81.3’ü genel lise ve diğer meslek lisesinden
mezun olduklarını belirtirken, yüzde 11.9’u Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesinden
mezun olduklarını belirtmişlerdir. Öğretmenlerin mezuniyet durumuna bakıldığında, yüzde
76.9’unun genel lise ve diğer meslek liselerinden mezun oldukları, yüzde 21.3’ünün ise
AOTML mezunu oldukları görülmektedir.
23
3.1.1.6. Okul Yöneticileri ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Yüksek Öğrenim
Alanlarına Göre Dağılımları
Yönetici ve öğretmenlerin mezun oldukları yükseköğretim kurumları ve bölümlerinin
turizm ile ilgi durumlarına ilişkin veriler Tablo 10’da sunulmuştur.
TABLO 10
YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN MEZUN OLDUKLARI YÜKSEK ÖĞRETİM KURUMLARI VE BÖLÜMLERİ
Okul Yönetici Öğretmen Toplam
f % f % f %
Turizmle ilgili bölüm/program 27 45.8 142 84.0 169 74.1
Turizmle ilgisiz bölüm/program 32 54.2 27 16.0 59 25.9
Toplam 59 100.0 169 100.0 228 100.0
Tablo 10’da araştırma kapsamına alınan yöneticilerin yüzde 45.8’i, öğretmenlerin ise
yüzde 84.0’ı turizmle ilgili; yöneticilerin yüzde 54.2’si, öğretmenlerin ise yüzde 16.0’ı
turizmle ilgisiz bölüm veya programdan mezun oldukları görülmektedir. Toplam cevapların dağılımına bakıldığında; yöneticilerin ve öğretmenlerin yüzde
74.1’i turizmle ilgili, yüzde 25.9’u turizmle ilgisiz bölümlerden mezun olmuştur.
Yöneticilerin ve öğretmenlerin çoğunluğu turizmle ilgili bölüm veya programdan mezundur.
Bu sonuçlar okullar lehine avantaj sayılabilir.
3.1.1.7. Okul Yöneticilerinin Statülerine Göre Dağılımları
Tablo 11’de okul yöneticilerinin görevlerine göre dağılımı yer almaktadır.
24
TABLO 11 YÖNETİCİLERİN GÖREV DURUMU
Görev Yönetici
f %
Müdür 16 27.1
Müdür Başyardımcısı 8 13.6
Müdür Yardımcısı 35 59.3
Toplam 59 100.0
Araştırmaya katılan okul yöneticilerinin yüzde 59.3’ünün müdür yardımcısı, yüzde
27.1’inin okul müdürü, yüzde 13.6’sının ise müdür başyardımcısı olduğu görülmektedir.
Okullarda bulunan müdür yardımcısı sayısının diğer yönetici sayılarına göre birden fazla
olması, bu sonucun çıkmasında normal olarak etkili olmuştur.
3.1.1.8. Okul Yöneticilerinin Yöneticilikteki Hizmet Sürelerine Göre Dağılımları
Tablo 12’de okul yöneticilerinin yöneticilikteki hizmet sürelerine ait veriler yer
almaktadır.
TABLO 12
YÖNETİCİLERİN MESLEKTEKİ HİZMET SÜRESİ
Yöneticilik Hizmet Süresi Yönetici
f % 5 Yıl ve daha az 26 44.0
6 – 10 Yıl 16 27.1
11 – 15 Yıl 8 13.6
16 Yıl ve daha fazla 9 15.3
Toplam 59 100.0
Tablo 12 incelendiğinde, yöneticilerin yönetim görevinde bulunma sürelerinin yer
aldığı görülmektedir. Yöneticilerin yarıya yakınının (% 44.0) 5 yıl ve daha az sürede yönetim
görevinde oldukları görülmektedir. 6-10 yıl yöneticilik hizmeti bulunanların oranı ise yüzde
27.1 iken, 16 yıl ve daha fazla yöneticilik tecrübesi olanların oranı yüzde 15.3 olarak
belirtilmektedir.
25
Burada erken emeklilik, yönetim görevine alınacak öğretmenlerde aranan tecrübe ve
ülkemizde okul yöneticilerinin çeşitli nedenlerle sık değiştirilmesi yönetim görevinde tecrübe
sürelerinin düşük çıkmasının nedeni olarak açıklanabilir. Ayrıca yönetim görevi için ödenen
yan ödemelerin düşük olması bu sonucu desteklemiş olabilir.
3.1.2. Öğrencilere Ait Kişisel Bilgiler
3.1.2.1. Öğrencilerin Cinsiyet Durumlarına Göre Dağılımları
Öğrencilerin cinsiyetlerine göre dağılımı Tablo 13’de verilmektedir.
TABLO 13
ÖĞRENCİLERİN CİNSİYETLERİNE GÖRE DAĞILIMI
Cinsiyet Öğrenci
f % Erkek 1349 67.5
Kız 649 32.5
Toplam 1998 100.0
Tablo 13’de, öğrencilerin cinsiyetlerine ilişkin bilgiler yer almakta olup, öğrencilerin
yüzde 67.5’inin erkek, yüzde 32.5’inin ise kız olduğu görülmektedir.
3.1.2.2. Öğrencilerin Okul Türlerine Göre Dağılımları
Tablo 14’de, araştırma kapsamına alınan öğrencilerin okul türüne göre dağılımı
verilmiştir.
26
TABLO 14 ÖĞRENCİLERİN OKUL TÜRÜNE GÖRE DAĞILIMI
Okul Türü Öğrenci
f % Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi 1954 97.8
Anadolu Aşçılık Meslek Lisesi. 44 2.2
Toplam 1998 100.0
Tablo 14’de, araştırma kapsamına alınan öğrencilerin yüzde 97.8’inin AOTML’nde,
yüzde 2.2’sinin ise AAML’nde eğitim gördükleri anlaşılmaktadır.
3.1.2.3. Öğrencilerin Okudukları Bölümlere Göre Dağılımları
Öğrencilerin öğrenim gördüğü alanlara ait bulgular Tablo 15’de verilmiştir.
TABLO 15
ÖĞRENCİLERİN ÖĞRENİM GÖRDÜĞÜ ALANLAR
Alanlar Öğrenci
f % Ön büro 468 23.4
Mutfak 422 21.1
Servis 700 35.0
Kat hizmetleri 65 3.3
Seyahat Acenteciliği 299 15.0
Aşçılık 44 2.2
Toplam 1998 100.0
Tablo 15’de, araştırma kapsamına alınan okulların öğrencilerinin alanlara göre
dağılımları yer almakta olup; öğrencilerin yüzde 35’inin servis, yüzde 23.4’ünün ön büro,
yüzde 21.1’inin mutfak, yüzde 15’inin de seyahat acenteciliği alanında eğitim gördükleri
anlaşılmaktadır.
27
3.1.2.4. Öğrencilerin Sınıflara Göre Dağılımı
Tablo 16’da, araştırma kapsamına alınan öğrencilerin öğrenim gördükleri sınıflara
göre dağılımları verilmektedir.
TABLO 16
ÖĞRENCİLERİN ÖĞRENİM GÖRDÜĞÜ SINIFLAR
Sınıflar Öğrenci
f % 10. Sınıf 1004 50.3
11.Sınıf 994 49.7
Toplam 1998 100.0
Tablo 16’da, öğrencilerin öğrenim gördükleri sınıflara göre dağılımları yer almaktadır.
Öğrenciler; sınıflara göre yaklaşık eşit bir dağılım sergilemekte, yüzde 50.3’ü 10. sınıfta,
geriye kalan yüzde 49.7’si ise 11. sınıfta okumaktadır.
3.2. A.O.T.M.L. ve A.A.M.L.’nin Fiziksel İmkanlarına İlişkin Bulgular
3.2.1. Okulların Fiziki Yapısının Eğitim ve Öğretimin Gerçekleşmesine Katkı Durumu
Okulun fiziki yapısının, eğitim ve öğretim faaliyetlerinin gerçekleştirilmesine ne
derece imkân tanıdığına dair kaynak gruplardan elde edilen veriler Tablo 17’de
açıklanmaktadır.
28
TABLO 17 OKULLARIN FİZİKÎ YAPISININ, EĞİTİM VE ÖĞRETİM FAALİYETLERİNİN
GERÇEKLEŞTİRİLMESİNE İMKÂN TANIMASI
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
Okul
Yöneticisi
Meslek Dersleri
Öğretmeni
Öğrenci
Satır
Toplamı
5 Çok
18 5.3
30.5 0.8
29 8.6
17.2 1.3
292 86.1 14.8 13.3
339 15.4
4 Oldukça
23 3.2
39.0 1.0
65 9.1
38.5 3.0
623 87.6 31.6 28.3
711 32.3
3 Kısmen
9 1.6
15.3 0.4
37 6.5
21.9 1.7
527 92.0 26.7 23.9
573 26.0
2 Çok az
7 1.8
11.9 0.3
31 7.9
18.3 1.4
356 90.4 18.0 16.2
394 17.9
1 Hiç
2 1.1 3.4 0.1
7 3.8 4.1 0.3
175 95.1
8.9 8.0
184 8.4
Sütun Toplamı 59 2.7
169 7.7
1973 89.6
2201 100.0
Aritmetik Ortalama 3.81 3.46 3.25 3.28
Standart Sapma 1.11 1.10 1.17 1.17
X2= 23.96 S.D.= 8 p= 0.00*
Varyans Analizi
Serbestlik
Derecesi Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F
p
Gruplar arası 2 23.66 11.83 8.68 0.00* Grup içi 2198 2994.73 1.36
Toplam 2200 3018.39
t- testi
t S.D.. p
Okul Yöneticisi – Öğrenci -3.61 2030 0.00* *: p<0.05 düzeyinde manidar
29
Bu soruya, araştırmaya katılan grupların yüzde 32.3’ü “oldukça”, yüzde 26.0’ı
“kısmen”, yüzde 17.9’u “çok az”, yüzde 15.4’ü “çok” ve yüzde 8.4’ü “hiç” düzeyinde yeterli
cevabını vermişlerdir.
Okul yöneticilerinin yüzde 39’u, meslek dersleri öğretmenlerinin 38.5’i, ve
öğrencilerin yüzde 31.6’sı “oldukça” seçeneklerini işaretlemişlerdir. Deneklerin verdiği
toplam cevaplara bakıldığında, aritmetik ortalamanın 3.28 ile kısmen seçeneğinin biraz
üstünde olduğu görülmektedir.
Okulun bünyesinde bulunan tesislerin alanla ilgili meslekî uygulamalar için yeterlik
düzeyinin belirlenmesine ilişkin sorulan soruya verilen cevaplar arasında deneklerin
konumları itibariyle bir uyumsuzluğun olduğu gözlenmektedir (X2= 23.96 ve p= 0.00).
Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark vardır (F=8.68 ve p= 0.00).
Bu fark, okul yöneticisi ile öğrenci arasında gerçekleşmiştir (t= -3.61, p= 0.00).
Aritmetik ortalamaların; “kısmen” seçeneğinin üst sınırlarında yer alması, okulların
fiziki yapısının geliştirilmesinin gerekli olduğunu ortaya koymaktadır.
3.2.2. Eğitim ve Öğretim Faaliyetlerinin Gerçekleştirilmesinde Araç ve
Gereçlerin Yeterlik Durumu
Tablo 18’de, okul yöneticisi, meslek dersleri öğretmenleri ve öğrencilerin, okuldaki
branşlarla ilgili araç ve gereçlerin eğitim ve öğretim faaliyetlerinin gerçekleştirilmesinde
yeterlik durumuna ilişkin sorulan soruya verdikleri cevaplara ait veriler açıklanmaktadır.
30
TABLO 18
OKULDAKİ BRANŞLARLA İLGİLİ ARAÇ VE GEREÇLERİN EĞİTİM VE ÖĞRETİM FAALİYETLERİNİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİNDE YETERLİK DURUMU
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
Okul
Yöneticisi
Meslek Dersleri
Öğretmeni
Öğrenci
Satır
Toplamı
5 Çok
10 3.5
16.9 0.5
17 6.0
10.2 0.8
258 90.5 13.0 11.7
285 12.9
4 Oldukça
26 4.6
44.1 1.2
45 8.0
26.9 2.0
491 87.4 24.8 22.2
562 25.4
3 Kısmen
14 2.5
23.7 0.6
66 12.0 39.5
3.0
471 85.5 23.8 21.3
551 24.9
2 Çok az
8 1.5
13.6 0.4
28 5.4
16.8 1.3
483 93.1 24.4 21.9
519 23.5
1 Hiç
1 0.3 1.7 0.0
11 3.8 6.6 0.5
280 95.9 14.1 12.7
292 13.2
Sütun Toplamı 59 2.7
167 7.6
1983 89.8
2209 100.0
Aritmetik Ortalama 3.61 3.17 2.98 3.01
Standart Sapma 0.98 1.04 1.27 1.23
X2= 44.70 S.D.= 8 p= 0.00*
Varyans Analizi
Serbestlik Derecesi
Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F
p
Gruplar arası 2 27.27 13.64 8.95 0.00* Grup içi 2206 3361.34 1.52
Toplam 2208 3388.62
t- testi
t S.D.. p
Okul Yöneticisi – Öğrenci -3.81 2040 0.00*
*: p<0.05 düzeyinde manidar
31
Bu soruya, araştırmaya katılan grupların yüzde 25.4’ü “oldukça”, yüzde 24.9’u
“kısmen”, yüzde 23.5’i “çok az”, yüzde 12.9’u “çok” ve yüzde 13.2’si “hiç” cevabını
vermiştir.
Okul yöneticilerinin yüzde 44.1’i, öğrencilerin yüzde 24.8’i “oldukça” ve meslek
dersleri öğretmenlerinin yüzde 39.5’i “kısmen” seçeneklerini işaretlemişlerdir. Deneklerin
toplam verdiği cevaplara bakıldığında aritmetik ortalamanın 3.01 ile “kısmen” seçeneğinde
yoğunlaştığı görülmektedir.
Okuldaki branşlarla ilgili araç ve gereçlerin eğitim ve öğretim faaliyetlerinin
gerçekleştirilmesinde yeterlik durumuna ilişkin verilen cevaplar arasında deneklerin
konumları itibariyle bir uyumsuzluk olduğu gözlenmektedir (X2= 44.70 ve p= 0.00).
Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark vardır (F=8.95 ve p= 0.00).
Bu fark, okul yöneticisi ile öğrenci arasında gerçekleşmiştir (t= 3.81, p= 0.00).
Aritmetik ortalamaların, “kısmen” seçeneğinin üst ve alt sınırlarında yer alması;
okullardaki branşlarla ilgili araç ve gereçlerin yeterli düzeye getirilmesi gerektiğini ortaya
koymaktadır.
3.2.3. Meslekî Uygulamalar İçin Okul Tesislerinin Yeterlik Durumu
Tablo 19’da, okulların bünyesinde bulunan tesislerin, alanla ilgili meslekî uygulamalar
için yeterlik düzeyini belirlemek amacıyla sorulan sorula deneklerin verdikleri cevaplara
ilişkin veriler yer almaktadır.
32
TABLO 19 OKULUN BÜNYESİNDE BULUNAN TESİSLERİN ALANLA İLGİLİ MESLEKÎ UYGULAMALAR
İÇİN YETERLİK DÜZEYİ
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
Okul
Yöneticisi
Meslek Dersleri
Öğretmeni
Öğrenci
Satır
Toplamı
5 Çok
17 5.3
29.3 0.8
25 7.9
15.1 1.1
276 86.8 14.0 12.6
318 14.5
4 Oldukça
22 3.6
37.9 1.0
44 7.3
26.5 2.0
538 89.1 27.3 24.5
604 27.5
3 Kısmen
13 2.6
22.4 0.6
49 9.9
29.5 2.2
433 87.5 21.9 19.7
495 22.5
2 Çok az
5 1.1 8.6 0.2
34 7.7
20.5 1.5
404 91.2 20.5 18.4
443 20.2
1 Hiç
1 0.3 1.7 0.0
14 4.1 8.4 0.6
323 95.6 16.4 14.7
338 15.4
Sütun Toplamı 58 2.6
166 7.6
1974 89.8
2198 100.0
Aritmetik Ortalama 3.85 3.19 3.02 3.05
Standart Sapma 1.01 1.18 1.30 1.29
X2= 32.92 S.D.= 8 p= 0.00*
Varyans Analizi
Serbestlik Derecesi
Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F
p
Gruplar arası 2 41.71 20.86 12.64 0.00* Grup içi 2195 3622.62 1.65 Toplam
2197 3664.33
t- testi
t S.D.. p
Okul Yöneticisi – Öğrenci -4.79 2030 0.00* Okul Yöneticisi - Mes. Ders. Öğretmeni -3.77 222 0.00*
*: p<0.05 düzeyinde manidar
33
Araştırmaya katılan grupların yüzde 27.5’i “oldukça”, yüzde 22.5’i “kısmen”, yüzde
20.2’si “çok az”, yüzde 15.4’ü “hiç” ve yüzde 14.5’i de “çok” derecesinde, okul tesislerini
yeterli bulmuşlardır.
Okul yöneticilerinin yüzde 37.9’u ve öğrencilerin yüzde 27.3’ü “oldukça”, meslek
dersleri öğretmenlerin ise 29.5’i “kısmen” seçeneklerini işaretlemişlerdir. Deneklerin toplam
verdiği cevaplara bakıldığında aritmetik ortalamanın 3.05 ile “kısmen” seçeneğinin biraz
üstünde olduğu görülmektedir.
Okulun bünyesinde bulunan tesislerin, alanla ilgili meslekî uygulamalar için yeterlik
düzeyinin belirlenmesine ilişkin verilen cevaplar arasında deneklerin konumları itibariyle bir
uyumsuzluk olduğu gözlenmektedir (X2= 32.92 ve p= 0.00).
Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark vardır (F=12.64 ve p= 0.00).
Bu fark, okul yöneticisi - öğrenci ve okul yöneticisi - meslek dersleri öğretmenleri
arasında gerçekleşmiştir (t=- 4.79, p= 0.00), (t= - 3.77, p=0.00)
Bu farklılığın nedeni; meslek dersleri öğretmenlerinin ve öğrencilerin, gerek
sektördeki ve gerekse okuldaki meslekî uygulamaların içinde bulunmaları nedeniyle,
eksiklikleri daha iyi kavramış olmalarından kaynaklanabilir.
Tüm gruplara ait aritmetik ortalamalar ve deneklerin verdikleri toplam cevapların
aritmetik ortalaması dikkate alındığında, okul bünyesinde bulunan tesislerin alanla ilgili
meslekî uygulamalar için geliştirilmesi gerekmektedir.
34
3.3. A.O.T.M.L. ve A.A.M.L.’nin Personeline İlişkin Bulgular
3.3.1. Yönetici ve Öğretmenlere İlişkin Bulgular
3.3.1.1. Meslek ve Kültür Dersleri Öğretmenleri Sayısının Yeterlik Durumu
Tablo 20’de, araştırma kapsamına alınan okullarda görev yapan meslek dersleri
öğretmenlerinin sayıca yeterlik durumuna ilişkin yöneticilerden elde edilen veriler yer
almaktadır.
TABLO 20
AOTML VE AAML’NDEKİ MESLEK DERSLERİ ÖĞRETMENİ SAYISININ YETERLİK DURUMU
Katılma Düzeyi Okul Yöneticisi
f % 5 Çok 13 22.0 4 Oldukça 30 50.8 3 Kısmen 9 15.3 2 Çok az 6 10.2 1 Hiç - - Boş / Geçersiz 1 1.7 Toplam 59 100.0 Aritmetik Ortalama 3.86 Standart Sapma 0.89
Bu soruyu, yöneticilerin yarısından çok az fazlasının yüzde 50.8’inin “oldukça”
yeterli buldukları, yüzde 22’sinin “çok” yeterli buldukları, yüzde 15.3’ünün ise “kısmen”
yeterli buldukları görülmektedir.
Meslek dersleri öğretmenlerinin araştırma kapsamında bulunan bazı okullarda sayıca
eksiklikleri görülmektedir. Bu sonucun ülke genelinde de aynı sonuçları taşıdığı
varsayıldığında, meslek dersleri öğretmenlerinin açığının genel kültür derslerinde bulunan
geçici günlük çözümlerle kapatılması mümkün olmadığından, bu konunun önemle ele
alınması gerektiği düşünülmektedir. Bu eksiklerin illere göre değişim göstermiş olabileceği
varsayılabilir. Norm kadro uygulamasının bu soruna çözüm olabileceği beklenebilir.
Uygulamaya henüz yeni başlanmış olması nedeniyle sonuçları alınmış değildir.
Tablo 21’de, okul yöneticilerinin kültür dersi öğretmenlerinin sayıca yeterlik
durumuna ilişkin görüşleri yer almaktadır.
35
TABLO 21 A.O.T.M.L. VE AAML’NDEKİ KÜLTÜR DERSLERİ ÖĞRETMENİ SAYISININ YETERLİK
DURUMU
Katılma Düzeyi Okul Yöneticisi
f % 5 Çok 15 25.4
4 Oldukça 25 42.4
3 Kısmen 19 32.2
2 Çok az - -
1 Hiç - -
Boş / Geçersiz - -
Toplam 59 100.0
Aritmetik Ortalama 3.93
Standart Sapma 0.76
Okul yöneticilerinin yüzde 42.4’ü yöneltilen bu soruya “oldukça”, yüzde 32.2’lik bir
grubu “kısmen”, yüzde 25.4’ü ise “çok” yeterli derecesinde cevap vermişlerdir.
Bu sonuçlar, kültür dersi öğretmen ihtiyacı açısından, önemli bir sorun olmadığını
göstermekle birlikte, tüm derslerin öğretmenlerinin tamam olduğu da söylenemez. Ülkemizde
öğretmen alımında ve istihdamında yaşanan sorunlar bulunduğundan, böyle bir sonuç çıkmış
olmakla birlikte hayata geçirilme aşamasında olan norm kadro uygulamasının bu soruna
önemli ölçüde çözüm olması beklenmektedir. Bu uygulama ile okullardaki öğretmen
yığılmaları önlenebilecektir.
3.3.1.2. Yönetici ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Hizmet İçi Eğitim Alma
Durumları
Tablo 22’de, okul yöneticilerinin hizmet içi eğitim alma durumlarına ilişkin veriler yer
almaktadır.
36
TABLO 22 YÖNETİCİLERİN HİZMET İÇİ EĞİTİM ALMA DURUMU
Hizmet içi Eğitim Alma Yönetici f %
Yöneticilikle ilgili hizmet içi eğitim alma 35 59.3
Branş ile ilgili hizmet içi eğitim alma 37 62.7
Branş ile ilgisiz hizmet içi eğitim alma 11 18.6
Hiçbir hizmet içi eğitim almama 7 11.8
Not : Bu soruda birden fazla seçenek belirtme imkânı verilmiştir. n: 59
Tablo 22’ye bakıldığında yöneticilerin yarıdan fazlasının yöneticilikle ve kendi
branşlarında hizmet içi eğitim aldıklarını görürüz.
Öğretmenlerin hizmet içi eğitim alma durumlarına ilişkin veriler Tablo 23’de
verilmektedir.
TABLO 23
MESLEK DERSLERİ ÖĞRETMENLERİNİN HİZMET İÇİ EĞİTİM ALMA DURUMU
Hizmet içi Eğitim Alma Öğretmen f %
Branş ile hem ilgili hem de ilgisiz hizmet içi eğitim alma 35 20.7
Branş ile ilgili hizmet içi eğitim alma 82 48.5
Branş ile ilgisiz hizmet içi eğitim alma 11 6.5
Hiçbir hizmet içi eğitim almama 36 21.3
Boş / Geçersiz 5 3.0
Toplam 169 100.0 Tablo 23’de, öğretmenlerin yüzde 48.5’i branşları ile ilgili hizmet içi eğitim
aldıklarını belirtirken, yüzde 21.3’ü ise hiç hizmet içi eğitim almadıklarını belirtmişlerdir.
Öğretmenlerin yüzde 20.7’si branşları ile hem ilgili hem de ilgisiz alanlarda hizmet içi eğitim
almışlardır. Öğretmenlerin yüzde 70’e yakınının branşla ilgili hizmet içi eğitim almış olması
olumlu bir durum olarak değerlendirilebilir, ancak; hizmet yılları açısından düşünüldüğünde
büyük çoğunluğun tecrübeli öğretmenler olması hizmet içi eğitime katılanların sayısının
yetersizliğini ortaya çıkarmaktadır.
37
3.3.1.3. Yönetici ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Hizmet İçi Eğitime İhtiyaç
Duyup Duymama Durumları
Tablo 24’e bakıldığında, araştırma kapsamına alınan okul yöneticilerinin meslekî
bilgi, beceri ve tecrübelerini artırmak için seminer, kurs vb. uygulamalara katılma
gereksinimlerine ilişkin soruya verdikleri cevapların aritmetik ortalamalarının 4.14 olduğu
anlaşılmaktadır. Yöneticilerin yüzde 45.8’i kurs, seminer vb. ihtiyaçlarını “çok”, yüzde 28.8’i
ise “oldukça” düzeyinde belirtmişlerdir. Yöneticilerin yaptıkları değerlendirmelerin standart
sapması 1.02’dir.
Aritmetik ortalamanın “oldukça” seçeneğinin üstünde çıkması; yöneticilerin sürekli
gelişen sektöre uyum sağlama isteklerinden kaynaklanmış olabilir.
TABLO 24
YÖNETİCİLERİN MESLEKTEKİ BİLGİ, BECERİ VE TECRÜBELERİNİ ARTIRMAK İÇİN SEMİNER, KURS VB. UYGULAMALARA KATILMA GEREKSİNİMİ
Katılma Düzeyi Okul Yöneticisi
f % 5 Çok 27 45.8 4 Oldukça 17 28.8 3 Kısmen 11 18.6 2 Çok az 1 1.7 1 Hiç 2 3.4 Boş / Geçersiz 1 1.7 Toplam 59 100.0 Aritmetik Ortalama 4.14 Standart Sapma 1.02
Tablo 25’de, araştırma kapsamına alınan öğretmenlerin meslekî bilgi, beceri ve
tecrübelerini artırmak için seminer, kurs vb. uygulamalara katılma gereksinimlerine ilişkin
soruya verdikleri cevapların aritmetik ortalamalarının 4.50 olduğu görülmektedir.
Öğretmenlerin yüzde 59.1’i kurs ihtiyaçlarını “çok”, yüzde 32.0’ı ise “oldukça” düzeyinde
belirtmişlerdir. Öğretmenlerin yaptıkları değerlendirmelerin standart sapması 0.71’dir.
38
TABLO 25 ÖĞRETMENLERİN MESLEKTEKİ BİLGİ, BECERİ VE TECRÜBELERİNİ ARTIRMAK İÇİN
SEMİNER, KURS VB. UYGULAMALARA KATILMA GEREKSİNİMİ
Katılma Düzeyi Meslek Dersleri Öğretmeni
f % 5 Çok 100 59.1 4 Oldukça 54 32.0 3 Kısmen 9 5.3 2 Çok az 4 2.4 1 Hiç - - Boş / Geçersiz 2 1.2 Toplam 169 100.0 Aritmetik Ortalama 4.50 Standart Sapma 0.71
Aritmetik ortalamanın “oldukça” ile “çok” seçeneği arasında çıkması; öğretmenlerin
sürekli gelişen sektöre uyum sağlama isteklerinden kaynaklanmış olabilir.
3.3.1.4. Yönetici ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Hizmet İçi Eğitim İhtiyacı
Duydukları Konular
Tablo 26’da, yönetici ve öğretmenlerin hizmet içi eğitim ihtiyacı duydukları konulara
ilişkin veriler yer almaktadır.
TABLO 26
YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN HİZMET İÇİ EĞİTİM İHTİYACI DUYDUKLARI KONULAR
Konular
Yönetici Öğretmen f % f %
Yöneticilik 7 11.8 3 1.7 Yabancı Dil 3 5.0 12 7.1 Bilgisayar 3 5.0 47 27.8 Döner sermaye 7 11.8 3 1.7 Turizm (Branş) 12 20.3 131 77.5
Not : Bu soruda birden fazla seçenek belirtme imkânı verilmiştir n: 59 (Yöneticiler için) n: 169 (Öğretmenler için)
39
Tablo 26’ya baktığımızda hem yöneticilerin, hem de öğretmenlerin öncelikli olarak
turizm alanında hizmet içi eğitime ihtiyacı olduklarını görürüz. Öğretmenlerde bu ihtiyaç
yöneticilere göre daha fazla ortaya çıkmıştır. Bilgisayar alanında hizmet içi eğitim ihtiyacı
duyan öğretmenlerin oranı yüzde 27.8 iken, yöneticilerin oranı yüzde 5.0 dır.
3.3.1.5. Yönetici ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Sektör Deneyimlerine Sahip
Olma Durumlarına Göre Dağılımları
Tablo 27’de, yönetici ve öğretmenlerin sektör deneyimlerine ilişkin bulgular
verilmektedir.
TABLO 27
YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN TURİZM SEKTÖRÜNDEKİ DENEYİMLERİ
Sektör Deneyimi Yönetici Öğretmen
f % f % Evet 28 47.5 106 62.7
Hayır 31 52.5 60 35.5
Boş / Geçersiz - - 3 1.8
Toplam 59 100.0 169 100.0
Tablo 27 incelendiğinde; yöneticilerin yüzde 47.5’inin, öğretmenlerin ise yüzde
62.7’sinin sektör deneyimine sahip oldukları görülmektedir. Geriye kalan kısmın sektör
deneyiminin olmaması, önemli bir eksiklik olarak görülmektedir. Okulların yarısından
fazlasında konaklama işletmesinin bulunmaması ve uygulama ortamının tam olmaması bu
eksikliği ortaya koymaktadır.
3.3.1.6. Sektör Deneyimine Sahip Yönetici ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin
Sektör Deneyim Sürelerine Göre Dağılımları
Yönetici ve öğretmenlerin turizm sektöründeki deneyim sürelerine ait veriler
Tablo 28’de açıklanmaktadır.
40
TABLO 28 YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN TURİZM SEKTÖRÜ DENEYİM SÜRELERİ
Sektör Deneyim Süresi
Yönetici Öğretmen
f % f %
1 Yıldan az 6 21.4 30 28.3
1-3 Yıl 7 25.0 39 36.8
4-6 Yıl 5 17.9 17 16.0
7 Yıl ve daha fazla 10 35.7 20 18.9
Toplam 28 100.0 106 100.0
Tablo 28’de, yönetici ve öğretmenlerin turizm sektöründe sahip oldukları deneyimleri
yer almakta olup, yöneticilerin yüzde 35.7’sinin 7 yıl ve daha fazla, yüzde 25’inin 1-3 yıl,
yüzde 21.4’ünün ise 1 yıldan az sektör deneyimi bulunduğu görülmektedir.
Aynı konuda öğretmenlerin yüzde 36.8’inin 1-3 yıl, yüzde 28.3’ünün 1 yıldan az,
yüzde 18.9’unun da 7 yıl ve daha fazla süre sektör tecrübeleri bulunduğu belirtilmektedir.
3.3.1.7. Yönetici ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Sektör Deneyimlerine Sahip
Olmalarının Önemi
Tablo 29’da, okul yöneticilerinin sektör tecrübesine sahip olmalarının önemine ilişkin
olarak yöneticilerden elde edilen görüşler yer almaktadır.
TABLO 29
AOTML VE AAML YÖNETİCİLERİNİN SEKTÖR TECRÜBESİNE SAHİP OLMASININ ÖNEMİ
Katılma Düzeyi Okul Yöneticisi
f % 5 Çok 39 66.1 4 Oldukça 15 25.4 3 Kısmen 2 3.4 2 Çok az 1 1.7 1 Hiç 1 1.7 Boş / Geçersiz 1 1.7 Toplam 59 100.0 Aritmetik Ortalama 4.56 Standart Sapma 0.80
41
Okul yöneticilerinin sektör tecrübesine sahip olmasının önemine ilişkin olarak
kendilerine sorulan soruya yüzde 66.1’i “çok” önemli, yüzde 25.4’ü ise “oldukça” önemli
cevabını vermişlerdir.
Okulların, işletmelerde yapılan eğitimi yakından izleyebilmeleri ve oradaki atmosferin
yöneticiler tarafından doğru algılanabilmesi için yöneticilerin sektör tecrübesinin gerekliliği
ortaya çıkmış olabilir. Ayrıca okuldaki eğitimin işletmelerin ve sektörün beklentileri
doğrultusunda yapılması gerekliliğinden dolayı yöneticilerin tamamına yakını sektör
deneyiminin ihtiyacını vurgulamış olabilirler.
Tablo 30‘da, meslek dersleri öğretmenlerinin sektör tecrübesine sahip olmalarının
önemine ilişkin olarak öğretmenlerden elde edilen verilen yer almaktadır. Öğretmenlerin üçte
ikisine yakını (% 64.5) sektör tecrübesinin “çok” gerekli olduğu yönünde, yüzde 27.8’lik
kesimi ise “ oldukça” gerekli yönünde görüş bildirdikleri görülmektedir.
TABLO 30
ÖĞRETMENLERİN SEKTÖR TECRÜBESİNE SAHİP OLMASININ ÖNEMİ
Katılma Düzeyi Meslek Dersleri
Öğretmeni f %
5 Çok 109 64.5 4 Oldukça 47 27.8 3 Kısmen 12 7.1 2 Çok az - - 1 Hiç - - Boş / Geçersiz 1 0.6 Toplam 169 100.0 Aritmetik Ortalama 4.58 Standart Sapma 0.62
“ Çok az “ ve “ Hiç “ seçeneklerini işaretleyen öğretmenin bulunmayışı; okullarda
görev yapan öğretmenlerin, sektör tecrübesine sahip olmaları gerektiğinin zorunluluğunu
açıkça göstermektedir.
42
3.3.1.8. Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Branşları Dışında Ders Okutma
Durumları
Öğretmenlerin Yüksek öğretim kurumlarından mezun oldukları bölümlerin dışındaki
dersleri okutma durumlarına ait veriler Tablo 31’de verilmiştir.
TABLO 31
ÖĞRETMENLERİN YÜKSEK ÖĞRETİM KURUMLARINDAN MEZUN OLDUKLARI BÖLÜMLERİN DIŞINDAKİ DERSLERİ OKUTMA DURUMLARI
Bölüm Dışında Ders Okutma Öğretmen
f %
Evet 55 32.9 Hayır 114 67.1 Toplam 169 100.0
Tablo 31’de, öğretmenlere sorulan, yükseköğretim kurumundan mezun oldukları
bölüm dışında ders okutup okutmama durumuna ilişkin soruya verilen cevaplarda, yüzde
67.1’i “hayır” derken, yüzde 32.9’u “evet” diyerek branşları dışındaki derslere girdiklerini
belirtmişlerdir.
3.3.1.9. Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Branşları Dışında Ders Okutma
Nedenleri
Tablo 32’de, öğretmenlerin yükseköğretim kurumlarından mezun oldukları bölümlerin
dışındaki dersleri okutma nedenleri yer almaktadır.
TABLO 32
ÖĞRETMENLERİN YÜKSEK ÖĞRETİM KURUMLARINDAN MEZUN OLDUKLARI BÖLÜMLERİN DIŞINDAKİ DERSLERİ OKUTMA NEDENLERİ
Öğretmenlerin Bölümleri Dışındaki Dersleri Okutma Nedenleri
Öğretmen f %
Mezun olunan bölümün okulda bulunmaması 5 9.0 Mezun olunan bölümle ilgili yeterli ders saatinin olmaması 10 18.1 Mezun olunan bölümden başka bir bölüme atanmış olmak 5 9.0 Okutulan derslerin ek branş olması 22 40.0 Okutulan derslerin yeterli branş öğretmeninin olmaması 20 36.3 Diğer 3 5.4
Not : Bu soruda birden fazla seçenek belirtme imkânı verilmiştir. n: 55
43
Mezun oldukları bölümlerin dışında ders okutan öğretmenlerin bunun nedenlerine
ilişkin soruya verdikleri cevaba baktığımızda, öğretmenlerin yüzde 40’ı okutulan dersin ek
branş olmasını, yüzde 36.3’ü ise okutulan derslerin yeterli branş öğretmeninin olmamasını,
sebep olarak göstermişlerdir.
3.3.2. Usta Öğretici Sayısının Yeterliği
Tablo 33’de, AOTML ve AAML’ndeki usta öğretici sayısının yeterlik durumuna
ilişkin, yöneticilerin görüşleri yer almaktadır.
TABLO 33
AOTML VE AAML’NDEKİ USTA ÖĞRETİCİ SAYISININ YETERLİK DURUMU
Katılma Düzeyi Okul Yöneticisi f %
5 Çok 3 5.1 4 Oldukça 5 8.5 3 Kısmen 6 10.2 2 Çok az 12 20.3 1 Hiç 33 55.9 Boş / Geçersiz - - Toplam 59 100.0 Aritmetik Ortalama 1.86 Standart Sapma 1.21
Okullardaki usta öğretici sayısının yeterliğine ilişkin, okul yöneticilerinin görüşlerine
bakıldığında, yüzde 55.9’u “hiç”, yüzde 20.3’ü “çok az” derken, sadece yüzde 5.1’i ise “çok”
seçeneğini işaretledikleri görülmektedir. Verilen cevapların aritmetik ortalaması 1.86’dır. Elde edilen verilere göre okullarda usta öğretici sayısı yeterli değildir. Acilen
okullardaki usta öğretici ihtiyacının karşılanması gerekmektedir.
3.3.3. Yardımcı Hizmetler Sınıfı Personeli Sayısının Yeterliği
Okullarda bulunan memur, hizmetli ve teknisyen sayısının yeterlik durumu;
yöneticiler tarafından Tablo 34’de değerlendirilmektedir.
44
TABLO 34 AOTML VE AAML’NDEKİ MEMUR, HİZMETLİ VE TEKNİSYEN SAYISININ
YETERLİK DURUMU
Katılma Düzeyi Okul Yöneticisi
f % 5 Çok 4 6.8 4 Oldukça 9 15.3 3 Kısmen 11 18.6 2 Çok az 19 32.2 1 Hiç 14 23.7 Boş / Geçersiz 2 3.4 Toplam 59 100.0 Aritmetik Ortalama 2.47 Standart Sapma 1.23
Bu soruyla ilgili olarak, yöneticilerin yüzde 32.2’si “çok az”, yüzde 23.7’si “hiç”,
yüzde 18.6’sı ise “kısmen” seçeneğini işaretlemişlerdir. Cevapların aritmetik ortalaması
2.47’dir.
Elde edilen verilere göre; yöneticiler; eğitimin sağlıklı yürütülebilmesi için gerekli
destek personelin yetersiz olduğunu belirmektedir. Bu sonucu; uzun zamandan beri destek
personelin yeterli sayıda kurumlara alınmamış olması ve işlerin her geçen gün çeşitlenerek
artması, kurumlardaki öğrenci sayılarının artmasıyla bu düzeydeki personel ihtiyacının
gündeme gelmesi ortaya çıkarmış olabilir.
Okullarda bulunan memur, hizmetli ve teknisyen sayısının yeterlik durumu yöneticiler
tarafından yeterli bulunmamaktadır.
3.4. A.O.T.M.L. ve A.A.M.L.’ndeki Eğitim ve Öğretim Faaliyetlerine İlişkin
Bulgular
3.4.1. Okullardaki Eğitim Araçlarının Öğrencilerin Kullanımına Sunulma
Durumu
Okuldaki eğitim araçlarının, öğrencilerin kullanımına ne ölçüde sunulduğuna dair
kaynak gruplara sorulan soruya ait bulgular Tablo 35’de sunulmuştur.
45
TABLO 35 OKULDAKİ EĞİTİM ARAÇLARININ, ÖĞRENCİLERİN KULLANIMINA SUNULMASI
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
Okul
Yöneticisi
Meslek Dersleri
Öğretmeni
Öğrenci
Satır
Toplamı
5 Çok
27 7.9
45.8 1.2
29 8.5
17.5 1.3
285 83.6 14.4 12.9
341 15.5
4 Oldukça
22 3.4
37.3 1.0
73 11.2 44.0
3.3
556 85.4 28.1 25.2
651 29.5
3 Kısmen
6 1.2
10.2 0.3
45 8.7
27.1 2.0
467 90.2 23.6 21.2
518 23.5
2 Çok az
4 0.9 6.8 0.2
17 3.8
10.2 0.8
430 95.3 21.7 19.5
451 20.5
1 Hiç
- - - -
2 0.8 1.2 0.1
241 99.2 12.2 10.9
243 11.0
Sütun Toplamı 59 2.7
166 7.5
1979 89.8
2204 100.0
Aritmetik Ortalama 4.22 3.66 3.11 3.18
Standart Sapma 0.89 0.93 1.25 1.23
X2= 95.42 S.D.= 8 p= 0.00*
Varyans Analizi
Serbestlik Derecesi
Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F
p
Gruplar arası 2 112.75 56.37 38.13 0.00* Grup içi 2201 3254.10 1.48
Toplam 2203 3366.85
t- testi
t S.D.. p Okul Yöneticisi – Öğrenci
-6.81
2036
0.00*
Mes. Ders. Öğretmeni – Öğrenci -5.61 2143 0.00* Okul Yöneticisi - MeS.D.ers. Öğretmeni 4.02 223 0.00*
*: p<0.05 düzeyinde manidar
46
Kaynak gruplar bu soruya, yüzde 29.5’i “oldukça”, yüzde 23.5’i “kısmen”, yüzde
20.5’i “çok az”, yüzde 15.5’i “çok”, yüzde 11’i ise “hiç” cevabını vermiştir.
Okul yöneticilerinin yüzde 45.8’i “çok”, meslek dersleri öğretmenlerinin yüzde 44’ü
ve öğrencilerin yüzde 28.1’i “oldukça” seçeneklerini işaretlemişlerdir. Deneklerin toplam
verdiği cevaplara bakıldığında aritmetik ortalamanın 3.18 ile “kısmen” seçeneğinin biraz
üstünde yoğunlaştığı görülmektedir.
Okuldaki eğitim araçlarının öğrencilerin kullanımına sunulması durumuna ilişkin
verilen cevaplar arasında deneklerin konumları itibariyle bir uyumsuzluğun olduğu
gözlenmektedir (X2= 95.42 ve p= 0.00).
Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark vardır (F=38.13 ve p= 0.00).
Bu fark, okul yöneticisi ile öğrenci, meslek dersleri öğretmenleri ile öğrenci ve okul
yöneticisi ile meslek dersleri öğretmenleri arasında gerçekleşmiştir (t= 6.81, p= 0.00). (t= -
5.61, p= 0.00). (t= 4.02, p=0.00).
Farklılığın nedeni; öğretmen ve öğrencilerin okulun araç-gereç envanteri ile temin
imkanları konusunda detaylı bilgi sahibi olmamaları, araç-gereç yetersizliği, yöneticilerin
kendilerini eleştirmede çekimser kalmaları vb. faktörlerden kaynaklanmış olabilir. Bu durum;
okuldaki eğitim araçlarının öğrencilerin kullanımına sunulması uygulamasının geliştirilmesi
gerektiğini ortaya koymaktadır.
3.4.2. Meslek Dersleri Ders Kitaplarının Günün Koşullarına Uygunluğu
Tablo 36’da, okullarda okutulan meslek dersleri ders kitaplarının çağın ve sektörün
koşullarına uygunluk durumuna ilişkin olarak kaynak gruplardan elde edilen veriler
görülmektedir.
47
TABLO 36
AOTML VE AAML’NDE OKUTULAN MESLEK DERSLERİ DERS KİTAPLARININ GÜNÜN KOŞULLARINA UYGUNLUK DURUMU
Katılma Düzeyi
Meslek Dersleri Öğretmeni Öğrenci
f % f % 5 Çok 4 2.4 235 11.8 4 Oldukça 33 19.5 628 31.4 3 Kısmen 62 36.7 491 24.5 2 Çok az 47 27.8 328 16.4 1 Hiç 21 12.4 299 15.0 Boş / Geçersiz 2 1.2 17 0.9 Toplam 169 100.0 1998 100.0 Aritmetik Ortalama 2.71 3.09 Standart Sapma 1.00 1.25
Xöğt. -Xöğc. = -0.38 t= -3.78 p= 0.00*
*: p<0.05 düzeyinde manidar
Ders kitaplarının günün şartlarına uygunluk durumuna ilişkin olarak sorulan soruya
meslek dersleri öğretmenlerinin yüzde 36.7’si “kısmen”, yüzde 27.8’i “çok az”, öğrencilerin
de yüzde 31.4’ü “oldukça”, yüzde 24.5’i ise “kısmen”, şeklinde görüşlerini belirtmişlerdir.
Grupların aritmetik ortalaması sırasıyla 2.71 ve 3.09 olarak açıklanmaktadır. Standart
sapma meslek dersleri öğretmenleri için 1.00, öğrenciler için ise 1.25’dir.
Gruplar arasında 0.05 düzeyinde bir manidarlık bulunmaktadır.
Grupların aritmetik ortalamalarının “kısmen” seçeneğinin alt ve üst sınırlarında yer
alması; ders kitaplarının genelde günün koşullarına uygun olmadığını ortaya koymaktadır. Bu
durum; bazı ders müfredatlarının günün koşullarına uygun olmaması, baskının kalitesizliği,
görsel unsurların yetersizliği vb. sorunlardan kaynaklanmış olabilir.
3.4.3. Meslek Dersleri Ders Kitaplarının Anlaşılabilirliği
Araştırma kapsamındaki okullarda okutulan meslek dersleri ders kitaplarının,
öğrenciler tarafından anlaşılabilirlik düzeyine ilişkin olarak sorulan soruya ait veriler
Tablo 37’de görülmektedir.
48
TABLO 37 AOTML VE AAML’NDE OKUTULAN MESLEK DERSLERİ DERS KİTAPLARININ
ANLAŞILABİLİRLİK DÜZEYİ
Katılma Düzeyi
Meslek Dersleri Öğretmeni Öğrenci
f % f % 5 Çok 11 6.5 256 12. 8 4 Oldukça 58 34.4 673 33. 7 3 Kısmen 59 34. 9 520 26. 0 2 Çok az 31 18. 3 322 16. 1 1 Hiç 9 5. 3 204 10. 2 Boş / Geçersiz 1 0. 6 23 1. 2
Toplam 169 100.0 1998 100.0
Aritmetik Ortalama 3.19 3.23
Standart Sapma 0.99 1.18
Xöğt. -Xöğc. = -0.04 t= -0.49 p= 0.62
Meslek dersleri ders kitaplarının anlaşılabilirliğine ilişkin olarak, meslek dersleri
öğretmenlerinin yüzde 34.9’u “kısmen”, yüzde 34.4’ü “oldukça”, yüzde 18.3’ü ise “çok az”
seçeneğini işaretlemişlerdir. Aynı konuyu öğrencilerin yüzde 33.7’si “oldukça”, yüzde 26’sı
“kısmen”, yüzde 16.1’i ise “çok az” derecesinde değerlendirmişlerdir.
Grupların aritmetik ortalaması sırasıyla 3.19 ve 3.23 olarak açıklanmaktadır. Standart
sapma meslek dersleri öğretmenleri için 0.99, öğrenciler için ise 1.18’dir. Grupların görüşleri
birbirine paralel olup, 0.05 düzeyinde bir manidarlık bulunmamaktadır.
Elde edilen verilere göre aritmetik ortalamaların “kısmen” seçeneğinin biraz üstünde
olması, ders kitaplarının anlaşılabilirlik düzeyinin düşük olduğunu ortaya koymaktadır. Bu
durum, kitapların Türkçe, teknik bilgi ve görsel açıdan yetersizliğinden kaynaklanmış olabilir.
3.4.4. Meslek Dersleri Ders Programlarının Turizm Sektörünün İhtiyaçlarına
Cevap Verme Durumu
Tablo 38’de, okulda okutulan meslek dersleri müfredat programlarının, turizm
sektörünün nitelikli ara kademe insan gücü ihtiyacını karşılama düzeyine ilişkin görüşler yer
almaktadır.
49
TABLO 38 OKULDA OKUTULAN MESLEK DERSLERİ DERS PROGRAMLARININ, TURİZM
SEKTÖRÜNÜN NİTELİKLİ ARA KADEME İNSAN GÜCÜ İHTİYACINI KARŞILAMA DÜZEYİ
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
Okul
Yöneticisi
Meslek Dersleri
Öğretmeni
Öğrenci
Satır
Toplamı
5 Çok
11 2.9
19.3 0.5
26 6.8
15.6 1.2
345 90.3 17.4 15.6
382 17.3
4 Oldukça
31 3.7
54.4 1.4
80 9.7
47.9 3.6
717 86.6 36.2 32.5
828 37.6
3 Kısmen
11 1.9
19.3 0.5
54 9.2
32.3 2.4
525 89.0 26.5 23.8
590 26.8
2 Çok az
4 1.4 7.0 0.2
7 2.4 4.2 0.3
283 96.3 14.3 12.8
294 13.3
1 Hiç
- - - -
- - - -
111 100.0
5.6 5.0
111 5.0
Sütun Toplamı 57 2.6
167 7.6
1981 89.8
2205 100.0
Aritmetik Ortalama 3.86 3.75 3.46 3.48 Standart Sapma 0.81 0.77 1.10 1.08
X2= 39.72 S.D.= 8 p= 0.00*
Varyans Analizi
Serbestlik Derecesi
Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F
p
Gruplar arası 2 21.32 10.66 9.21 0.00* Grup içi 2202 2547.61 1.16
Toplam 2204 2568.93
t- testi
t S.D.. p Okul Yöneticisi – Öğrenci
-2.74
2036
0.01*
Mes. Ders. Öğretmeni – Öğrenci -3.36 2146 0.00* *: p<0.05 düzeyinde manidar
50
Bu soruya, araştırmaya katılan grupların yüzde 37.6’sı “oldukça”, yüzde 26.8’i
“kısmen”, yüzde 17.3’ü “çok”, yüzde 13.3’ü “çok az”, yüzde 5’i “hiç” düzeyinde cevap
vermişlerdir.
Okul yöneticilerinin yüzde 54.4’ü, meslek dersleri öğretmenlerinin yüzde 47.9’u ve
öğrencilerin yüzde 36.2’si “oldukça” seçeneklerini işaretlemişlerdir. Deneklerin toplam
verdiği cevaplara bakıldığında, aritmetik ortalamanın 3.48 ile “kısmen” ve “oldukça”
seçeneğinin ortasında olduğu görülmektedir.
Okulda okutulan meslek dersleri ders programlarının turizm sektörünün nitelikli ara
kademe insan gücü ihtiyacını karşılama düzeyine ilişkin verilen cevaplar arasında deneklerin
konumları itibariyle bir uyumsuzluk olduğu gözlenmektedir (X2= 39.72 ve p= 0.00).
Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark vardır (F=9.21 ve p= 0.00).
Bu fark, okul yöneticisi - öğrenci ve meslek dersleri öğretmeni - öğrenci arasında
gerçekleşmiştir (p= 0.00 ve p=0.00).
Bu farklılığın nedeni; sektörle karşı karşıya gelen öğrencinin, kendisinde hissettiği
eksiklikleri kavramasından kaynaklanmış olabilir.
Aritmetik ortalamaların “oldukça” seçeneğinin altında yer almasından dolayı, meslek
dersleri ders programlarının yeniden gözden geçirilmesi gerekmektedir.
3.4.5. Sektörde Kullanılan Bilgisayar Paket Programlarının Müfredatlarda
Bulunmasının Gerekliliği
Tablo 39’da turizm sektöründe kullanılan bilgisayar paket programlarının okulun ders
müfredatında da yer almasının gerekliliğine ilişkin olarak meslek dersleri öğretmenlerinin
görüşleri yer almaktadır.
51
TABLO 39 TURİZM SEKTÖRÜNDE KULLANILAN BİLGİSAYAR PAKET PROGRAMLARININ
MÜFREDATTA YER ALMASININ GEREKLİLİĞİ
Katılma Düzeyi Meslek Dersleri
Öğretmeni f %
5 Çok 103 60.9
4 Oldukça 44 26.0
3 Kısmen 10 5. 9
2 Çok az 3 1. 8
1 Hiç 4 2. 4
Boş / Geçersiz 5 3. 0
Toplam 169 100.0
Aritmetik Ortalama 4.46
Standart Sapma 0.88
Bu konuda, öğretmenlerin yüzde 60.9’u “çok”, yüzde 26’sı ise “oldukça” gerekli
olduğu yönünde görüş bildirmişlerdir. “Hiç” gerekli olmadığını bildirenlerin oranı ise sadece
yüzde 2.4’tür.
Sonuç olarak, paket programların gerekli olduğu öğretmenler tarafından açıkça ortaya
konulmaktadır. Bu nedenle turizm sektöründe yaygın olarak kullanılan paket programların
müfredatta yer almalarının sağlanması gerekmektedir.
3.4.6. Öğrencilerin İlgi İstek ve Yetenekleri Doğrultusunda Ders Seçme
İmkanının Verilmesi Durumu
Tablo 40’da, öğrencilere ilgi, istek ve yetenekleri doğrultusunda ders seçme imkânının
verilmesine ilişkin olarak sorulan soruya, denek grupların verdiği cevaplara ilişkin veriler
görülmektedir.
52
TABLO 40 ÖĞRENCİLERE İLGİ, İSTEK VE YETENEKLERİ DOĞRULTUSUNDA DERS SEÇME
İMKÂNININ VERİLMESİ
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
Okul
Yöneticisi
Meslek Dersleri
Öğretmeni
Öğrenci
Satır
Toplamı
5 Çok
4 1.8 6.8 0.2
9 4.0 5.4 0.4
212 94.2 10.8
9.7
225 10.2
4 Oldukça
21 5.7
35.6 1.0
33 8.9
19.9 1.5
316 85.4 16.0 14.4
370 16.8
3 Kısmen
17 4.5
28.8 0.8
59 15.6 35.5
2.7
301 79.8 15.3 13.7
377 17.2
2 Çok az
11 2.6
18.6 0.5
38 8.9
22.9 1.7
377 88.5 19.1 17.2
426 19.4
1 Hiç
6 0.8
10.2 0.3
27 3.4
16.3 1.2
765 95.9 38.8 34.8
798 36.3
Sütun Toplamı 59 2.7
166 7.6
1971 89.8
2196 100.0
Aritmetik Ortalama 3.10 2.75 2.41 2.45
Standart Sapma 1.11 1.11 1.41 1.38
X2= 94.37 S.D.= 8 p= 0.00*
Varyans Analizi
Serbestlik Derecesi
Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F
p
Gruplar arası 2 43.77 21.89 11.47 0.00* Grup içi 2193 4186.30 1.91
Toplam 2195 4230.07
t- testi
t S.D.. P Okul Yöneticisi – Öğrenci -3.75 2028 0.00* Mes. Ders. Öğretmeni – Öğrenci -3.08 2135 0.00*
*: p<0.05 düzeyinde manidar
53
Araştırmaya katılan grupların yüzde 36.3’ü “hiç”, yüzde 19.4.’ü “çok az”, yüzde
17.2’si “kısmen”, yüzde 16.8’i “oldukça” ve yüzde 10.2’sinin ise “çok” veriliyor şeklinde
cevapladıkları görülmektedir.
Öğrencilerin yüzde 38.8’i “hiç”, okul yöneticilerinin yüzde 35.6’sı “oldukça”, meslek
dersleri öğretmenlerinin ise 35.5’i “kısmen” seçeneklerini işaretlemişlerdir. Deneklerin
toplam verdiği cevaplara bakıldığında aritmetik ortalamanın 2.45 ile “çok az” ve “kısmen”
seçeneğinin arasında kaldığı görülmektedir.
Öğrencilerin ilgi, istek ve yetenekleri doğrultusunda ders seçme imkânının verilmesine
ilişkin verilen cevaplar arasında deneklerin konumları itibariyle bir uyumsuzluk olduğu
gözlenmektedir (X2= 94.37 ve p= 0.00).
Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark vardır (F=11.47 ve p= 0.00).
Bu fark, okul yöneticisi ile öğrenci ve meslek dersleri öğretmenleri ile öğrenci
arasında gerçekleşmiştir (t= 3.75, p=0.00), (t= -3.08, p= 0.00)
Aritmetik ortalamaların tamamı dikkate alındığında, öğrencilere ilgi, istek ve
yetenekleri doğrultusunda ders seçme imkanının yeterli düzeyde verilmediği görülmektedir.
3.4.7. Öğrencilerin İlgi İstek ve Yetenekleri Doğrultusunda Bölümlere
Yönlendirilme Durumu
Öğrencilerin ilgi, istek ve yetenekleri doğrultusunda bölümlere yönlendirilmesi
konusunda deneklerin belirtmiş oldukları görüşlere ait veriler Tablo 41’de verilmiştir.
54
TABLO 41 ÖĞRENCİLERİN İLGİ, İSTEK VE YETENEKLERİ DOĞRULTUSUNDA BÖLÜMLERE
YÖNLENDİRİLMESİ
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
Okul
Yöneticisi
Meslek Dersleri
Öğretmeni
Öğrenci
SATIR
TOPLAMI
5 Çok
8 1.9
13.6 0.4
10 2.3 6.0 0.5
414 95.8 21.0 18.8
432 19.7
4 Oldukça
29 4.4
49.2 1.3
57 8.6
34.1 2.6
579 87.1 29.4 26.3
665 30.3
3 Kısmen
19 4.3
32.2 0.9
67 15.2 40.1
3.0
356 80.5 18.1 16.2
442 20.1
2 Çok az
3 1.0 5.1 0.1
23 7.7
13.8 1.0
272 91.3 13.8 12.4
298 13.6
1 Hiç
- - - -
10 2.8 6.0 0.5
351 97.2 17.8 16.0
361 16.4
Sütun Toplamı 59 2.7
167 7.6
1972 89.7
2198 100.0
Aritmetik Ortalama 3.71 3.20 3.22 3.23
Standart Sapma 0.77 0.96 1.39 1.35
X2= 95.04 S.D.= 8 p= 0.00*
Varyans Analizi
Serbestlik Derecesi
Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F
p
Gruplar arası 2 14.02 7.01 3.85 0.02* Grup içi 2195 4003.10 1.82 Toplam
2197 4017.12
t- testi
t S.D.. p Okul Yöneticisi – Öğrenci
-2.70
2029
0.01*
Okul Yöneticisi - MeS.D.ers. Öğretmeni -3.67 224 0.00*
*: p<0.05 düzeyinde manidar
55
Araştırmaya katılan grupların yüzde 30.3’ü “oldukça”, yüzde 20.1’i “kısmen”, yüzde
19.7’i “çok”, yüzde 16.4’ü “hiç” ve yüzde 13.6’sı “çok az” cevabını vermişlerdir.
Okul yöneticilerinin yüzde 49.2’si, meslek dersleri öğretmenlerinin yüzde 34.1’i ve
öğrencilerin yüzde 29.4’ü “oldukça” seçeneklerini işaretlemişlerdir. Deneklerin toplam
verdiği cevaplara bakıldığında aritmetik ortalamanın 3.23 ile “kısmen” seçeneğinin biraz
üstünde olduğu görülmektedir.
Öğrencilerin ilgi ve istekleri doğrultusunda bölümlere yönlendirilmesine ilişkin
verilen cevaplar arasında deneklerin konumları itibariyle bir uyumsuzluğun olduğu
gözlenmektedir. (X2= 95,04 ve p= 0.00).
Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark vardır. (F=3.85 ve p= 0.02)
Bu fark, okul yöneticisi ile öğrenci ve meslek dersleri öğretmenleri ile okul
yöneticileri arasında gerçekleşmiştir. (t= 2.70, p=0.01), (t= -3.67, p= 0.00)
Aritmetik ortalamaların tamamı dikkate alındığında; öğrencilerin ilgi, istek ve
yetenekleri doğrultusunda bölümlere yönlendirilmesinin yeterli düzeyde olmadığı
görülmektedir.
3.4.8. Öğrencilerin İlgi İstek ve Yetenekleri Doğrultusunda İş Hayatına
Hazırlanması Durumu
Tablo 42’de, okul yöneticisi, meslek dersleri öğretmenleri ve öğrencilerin ilgi, istek ve
yeteneklerine uygun olarak iş hayatına hazırlanması ile ilgili olarak sorulan soruya, adı geçen
gruplardan anket yoluyla elde edilen veriler görülmektedir.
56
TABLO 42 ÖĞRENCİLERİN İLGİ, İSTEK VE YETENEKLERİNE UYGUN OLARAK İŞ HAYATINA
HAZIRLANMASI
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
Okul
Yöneticisi
Meslek Dersleri Öğretmeni
Öğrenci
Satır
Toplamı
5 Çok
7 2.2
12.1 0.3
16 5.0 9.6 0.7
298 92.8 15.1 13.5
321 14.6
4 Oldukça
27 3.4
46.6 1.2
60 7.6
36.1 2.7
707 89.0 35.7 32.1
794 36.1
3 Kısmen
21 3.4
46.6 1.2
67 12.0 40.4
3.0
470 84.2 23.8 21.3
558 25.3
2 Çok az
3 0.9 5.2 0.1
22 6.4
13.3 1.0
317 92.7 16.0 14.4
342 15.5
1 Hiç
- - - -
1 0.5 0.6 0.0
186 99.5
9.4 8.4
187 8.5
Sütun Toplamı 58 2.6
166 7.5
1978 89.8
2202 100.0
Aritmetik Ortalama 3.66 3.41 3.31 3.32 Standart Sapma 0.76 0.86 1.18 1.15
X2= 48.50 S.D.= 8 p= 0.00*
Varyans Analizi
Serbestlik Derecesi
Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F
p
Gruplar arası 2 7.92 3.96 2.98 0.05
Grup içi 2199 2924.65 1.33
Toplam 2201 2932.57 *: p<0.05 düzeyinde manidar
Araştırmaya katılan grupların yüzde 36.1’i “oldukça”, yüzde 25.3’ü “kısmen”, yüzde
15.5’ i “çok az”, yüzde 14.6’sı “çok” ve yüzde 8.5’i ise “hiç” şeklinde görüşlerini
belirtmişlerdir.
57
Okul yöneticilerinin yüzde 46.6’sı, ve öğrencilerin yüzde 35.7’si “oldukça”, meslek
dersleri öğretmenlerinin ise 40.4’ü “kısmen” seçeneklerini işaretlemişlerdir. Deneklerin
toplam verdiği cevaplara bakıldığında aritmetik ortalamanın 3.32 ile “kısmen” seçeneğinin
biraz üstünde olduğu görülmektedir.
Öğrencilerin ilgi istek ve yeteneklerine uygun olarak iş hayatına hazırlanmasına
ilişkin verilen cevaplar arasında deneklerin konumları itibariyle bir uyumsuzluğun olduğu
gözlenmektedir (X2= 48.50 ve p= 0.00).
Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark görülmemektedir (F=2.98 ve p= 0.05).
Aritmetik ortalamaların tamamı dikkate alındığında; öğrencilerin ilgi, istek ve
yeteneklerine uygun olarak iş hayatına hazırlanmasının yeterli düzeyde olmadığı
anlaşılmaktadır.
3.4.9. Öğrencilerin İlgi İstek ve Yetenekleri Doğrultusunda Yüksek Öğretime
Hazırlanması Durumu
Öğrencilerin ilgi, istek ve yeteneklerine uygun olarak yüksek öğretime hazırlanmaları
ile ilgili olarak denek grupların görüşleri Tablo 43’de gösterilmiştir.
58
TABLO 43 ÖĞRENCİLERİN İLGİ, İSTEK VE YETENEKLERİNE UYGUN OLARAK
YÜKSEK ÖĞRETİME HAZIRLANMASI
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
Okul
Yöneticisi
Meslek Dersleri
Öğretmeni
Öğrenci
Satır
Toplamı
5 Çok
1 1.4 1.7 0.0
6 8.3 3.6 0.3
65 90.3
3.3 2.6
72 3.3
4 Oldukça
12 6.3
20.3 0.5
22 11.5 13.2
1.0
157 82.2
7.9 7.1
191 8.7
3 Kısmen
26 7.5
44.1 1.2
64 18.4 38.3
2.9
258 74.1 13.0 11.7
348 15.8
2 Çok az
15 2.2
25.4 0.7
57 8.5
34.1 2.6
601 89.3 30.4 27.3
673 30.5
1 Hiç
5 0.5 8.5 0.2
18 2.0
10.8 0.8
898 97.5 45.4 40.7
921 41.8
Sütun Toplamı 59 2.7
167 7.6
1979 89.8
2205 100.0
Aritmetik Ortalama 2.81 2.65 1.93 2.01
Standart Sapma 0.92 0.96 1.09 1.10
X2= 169.51 S.D.= 8 p= 0.00*
Öğrencilerin ilgi, istek ve yeteneklerine uygun olarak yüksek öğretime hazırlanmaları
konusunda okulları, araştırmaya katılan grupların yüzde 41.8’i “hiç”, yüzde 30.5’i “çok az”,
yüzde 15.8’i “kısmen”, yüzde 8.7’si “oldukça” ve yüzde 3.3’ü “çok” yeterli bulmuşlardır.
Öğrencilerin yüzde 45.4’ü “hiç”, okul yöneticilerinin yüzde 44.1’i “kısmen”, meslek
dersleri öğretmenlerinin ise yüzde 38.1’i “kısmen”, seçeneklerini işaretlemişlerdir. Deneklerin
toplam verdiği cevaplara bakıldığında aritmetik ortalamanın 2.01 ile “çok az” seçeneğinin
biraz üstünde olduğu görülmektedir.
59
Öğrencilerin ilgi, istek ve yeteneklerine uygun olarak yüksek öğretime
hazırlanmalarına ilişkin verilen cevaplar arasında deneklerin konumları itibariyle bir
uyumsuzluk olduğu gözlenmektedir. (X2= 169.51 ve p= 0.00).
Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark vardır. (F= 50.37 ve p= 0.00).
Bu fark, okul yöneticisi ile öğrenci ve meslek dersleri öğretmenleri ile öğrenci
arasında gerçekleşmiştir. (t= 6.12, p= 0.00), (t= 8.17, p= 0.00).
Aritmetik ortalamaların tamamı dikkate alındığında, öğrencilerin ilgi, istek ve
yeteneklerine uygun olarak yüksek öğretime hazırlanmasının yeterli düzeyde olmadığı
görülmektedir. Bu durum; programların, öğrenciyi mesleğe hazırlamaya yönelik olmasından
kaynaklanmış olabilir.
3.4.10. Öğrencilere Bilgi, Beceri ve Tutumlarını Geliştirme İmkânının Verilmesi
Durumu
Tablo 44’de, öğrencilerin bilgi, beceri ve meslekî tutumlarının gelişmesine okullarda
ne derece imkân verildiğine ilişkin veriler yer almaktadır.
60
TABLO 44 ÖĞRENCİLERE BİLGİ, BECERİ VE TUTUMLARINI ÇOK YÖNLÜ GELİŞTİRME İMKÂNININ
VERİLME DÜZEYİ
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
Okul
Yöneticisi
Meslek Dersleri
Öğretmeni
Öğrenci
Satır
Toplamı
5 Çok
10 5.0
17.5 0.5
18 9.0
10.7 0.8
171 85.9
8.6 7.8
199 9.0
4 Oldukça
28 5.1
49.1 1.3
79 14.4 47.0
3.6
442 80.5 22.3 20.0
549 24.9
3 Kısmen
17 3.0
29.8 0.8
49 8.7
29.2 2.2
500 88.3 25.2 22.7
566 25.7
2 Çok az
2 0.4 3.5 0.1
19 3.8
11.3 0.9
483 95.8 24.4 21.9
504 22.8
1 Hiç
- - - -
3 0.8 1.8 0.1
385 99.2 19.4 17.5
388 17.6
Sütun Toplamı 57 2.6
168 7.6
1981 89.8
2206 100.0
Aritmetik Ortalama 3.81 3.54 2.76 2.85
Standart Sapma 0.77 0.90 1.24 1.23
X2= 117.47 S.D.= 8 p= 0.00*
Varyans Analizi
Serbestlik Derecesi
Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F
p
Gruplar arası 2 146.11 73.05 50.22 0.00*
Grup içi 2203 3204.63 1.45
Toplam 2205 3350.74
t- testi
T S.D.. p
Okul Yöneticisi – Öğrenci -6.33 2036 0.00*
Mes. Ders. Öğretmeni- Öğrenci -7.91 2147 0.00*
*: p<0.05 düzeyinde manidar
61
Tablo 44’de, AAML ve AOTML’de öğrencilere bilgi, beceri ve tutumlarını çok
yönlü geliştirme imkânının verilme düzeyini, araştırmaya katılan grupların yüzde 25.7’si
“kısmen”, yüzde 24.9’u “oldukça”, yüzde 22.8’i “çok az”, yüzde 17.6’sı “hiç” ve yüzde 9’u
da “çok” yeterli bulmuşlardır.
Okul yöneticilerinin yüzde 49.1’i ve meslek dersleri öğretmenlerin yüzde 47’si
“oldukça”, öğrencilerin ise yüzde 25.2’si “kısmen” seçeneklerini işaretlemişlerdir.
Deneklerin toplam verdiği cevaplara bakıldığında aritmetik ortalamanın 2.85 ile “kısmen”
seçeneğinin biraz altında kaldığı görülmektedir.
Öğrencilere bilgi, beceri ve tutumlarını çok yönlü geliştirme imkânının verilme
düzeyinin belirlenmesine ilişkin verilen cevaplar arasında deneklerin konumları itibariyle bir
uyumsuzluğun olduğu gözlenmektedir (X2= 117.47, ve p= 0.00).
Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark vardır (F=50.22 ve p= 0.00).
Bu fark, öğrenci - okul yöneticisi ve öğrenci - meslek dersleri öğretmenleri arasında
gerçekleşmiştir (p= 0.00 ve p=0.00).
Bu farklılığın nedeni; öğrencilerin sektörü tanıma ve sektörde çalışma neticesinde
bilgi, beceri ve tutum yönünden eksikliklerini kavramış olmalarından kaynaklanabilir.
Aritmetik ortalamaların tamamı dikkate alındığında; okuldaki öğrencilere bilgi, beceri
ve tutumlarını çok yönlü geliştirme imkânının verilme düzeyinin geliştirilmesi gerekmektedir.
3.4.11. Okulda Uygulanan Öğretme–Öğrenme Yöntemlerinin Öğrenciyi
Öğrenmeye Teşvîk Etme Durumu
Okulda uygulanan öğretme-öğrenme yöntemlerinin öğrenciyi öğrenmeye teşvik etme
durumuna ait elde edilen veriler Tablo 45’de verilmiştir.
62
TABLO 45 OKULDA UYGULANAN ÖĞRETME-ÖĞRENME YÖNTEMLERİNİN ÖĞRENCİYİ
ÖĞRENMEYE TEŞVİK ETME DURUMU
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
Okul
Yöneticisi
Meslek Dersleri
Öğretmeni
Öğrenci
Satır
Toplamı
5 Çok
8 3.6
13.6 0.4
17 7.6
10.2 0.8
200 88.9 10.1
9.1
225 10.2
4 Oldukça
34 6.0
57.6 1.5
74 13.0 44.6
3.4
463 81.1 23.4 21.0
571 25.9
3 Kısmen
15 2.5
25.4 0.7
54 9.0
32.5 2.5
529 88.5 26.7 24.0
598 27.1
2 Çok az
2 0.4 3.4 0.1
20 4.2
12.0 0.9
454 95.4 22.9 20.6
476 21.6
1 Hiç
- - - -
1 0.3 0.6 0.0
333 99.7 16.8 15.1
334 15.2
Sütun Toplamı 59 2.7
166 7.5
1979 89.8
2204 100.0
Aritmetik Ortalama 3.81 3.52 2.87 2.94 Standart Sapma 0.71 0.86 1.24 1.22
X2= 106.21 S.D.= 8 p= 0.00*
Varyans Analizi
Serbestlik
Derecesi Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F
p
Gruplar arası 2 110.12 55.06 38.28 0.00*
Grup içi 2201 3166.02 1.44
Toplam 2203 3276.14
t- testi
t S.D.. P
Okul Yöneticisi - Öğrenci -5.84 2036 0.00*
Mes. Ders. Öğretmeni - Öğrenci -6.63 2143 0.00*
*: p<0.05 düzeyinde manidar
63
Yukarıdaki soru ile ilgili olarak araştırmaya katılan grupların görüşleri, yüzde 27.1’i
“kısmen”, yüzde 22.9’u “oldukça”, yüzde 21.6’sı “çok az”, yüzde 15.2’si “hiç” ve yüzde
10.2’si “çok” yeterli şeklindedir.
Okul yöneticilerinin yüzde 57.6’sı ve meslek dersleri öğretmenlerin 44.6’sı
“oldukça”, öğrencilerin yüzde 26.7’si ise “kısmen” seçeneklerini işaretlemişlerdir.
Deneklerin toplam verdiği cevaplara bakıldığında aritmetik ortalamanın 2.94 ile kısmen
seçeneğinin biraz altında kaldığı görülmektedir.
Okulda uygulanan öğretme-öğrenme yöntemlerinin öğrenciyi öğrenmeye teşvik etme
durumunun belirlenmesine ilişkin verilen cevaplar arasında deneklerin konumları itibariyle
bir uyumsuzluğun olduğu görülmektedir (X2= 106.21 ve p= 0.00).
Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark vardır (F=38.28 ve p= 0.00).
Bu fark, okul yöneticisi ile öğrenci ve meslek dersleri öğretmenleri ile öğrenci
arasında gerçekleşmiştir (t= -5.84, p=0.00), (t= -6.63, p=0.00)
Aritmetik ortalamaların tamamı dikkate alındığında; okulda uygulanan öğretme-
öğrenme yöntemlerinin öğrenciyi öğrenmeye teşvik etme doğrultusunda geliştirilmesi
gerektiği anlaşılmaktadır.
3.4.12. Öğrencilerin Sınıf İçi Öğrenme Etkinliklerine Katılmalarına Fırsat
Verilme Durumu
Tablo 46’da, okullar tarafından öğrencilerin sınıf içi öğrenme etkinliklerine
katılmalarına fırsat verilme durumuna ilişkin olarak, anket uygulanan gruplara sorulan
sorulara ait elde edilen veriler görülmektedir.
64
TABLO 46 ÖĞRENCİLERİN SINIF İÇİ ÖĞRENME ETKİNLİKLERİNE KATILMALARINA FIRSAT
VERİLME DURUMU
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
Okul
Yöneticisi
Meslek Dersleri
Öğretmeni
Öğrenci
Satır
Toplamı
5 Çok
15 2.6
25.4 0.7
33 5.6
19.8 1.5
539 91.8 27.3 24.5
587 26.7
4 Oldukça
33 3.8
55.9 1.5
95 10.9 56.9
4.3
744 85.3 37.7
33.
872 39.6
3 Kısmen
8 1.9
13.6 0.4
28 6.7
16.8 1.3
385 91.4 19.5 17.5
421 19.1
2 Çok az
3 1.4 5.1 0.1
10 4.7 6.0 0.5
198 93.8 10.0
9.0
211 9.6
1 Hiç
- - - -
1 0.9 0.6 0.0
109 99.1
5.5 5.0
110 5.0
Sütun Toplamı 59 2.7
167 7.6
1975 89.7
2201 100.0
Aritmetik Ortalama 4.02 3.89 3.71 3.73
Standart Sapma 0.78 0.81 1.13 1.10
X2= 37.70 S.D.= 8 p= 0.00*
Varyans Analizi
Serbestlik Derecesi
Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F
p
Gruplar arası 2 9.87 4.93 4.05 0.20
Grup içi 2198 2676.11 1.22
Toplam 2200 2685.98
*: p<0.05 düzeyinde manidar
Okullar tarafından öğrencilerin sınıf içi öğrenme etkinliklerine katılmalarına fırsat
verilme durumuna ilişkin olarak, araştırmaya katılan grupların yüzde 39.6’sı “oldukça”, yüzde
26.7’si “çok”, yüzde 19.1’i “kısmen”, yüzde 9.6’sı “çok az” yeterli ve yüzde 5’i ise “hiç”
cevabı ile yetersiz bulmuşlardır.
65
Okul yöneticilerinin yüzde 55.9’u, meslek dersleri öğretmenlerinin yüzde 56.9’u ve
öğrencilerin yüzde 37.7’si “oldukça” seçeneklerini işaretlemişlerdir. Deneklerin toplam
verdiği cevaplara bakıldığında aritmetik ortalamanın 3.73 ile “oldukça” seçeneğinin biraz
altında kaldığı görülmektedir.
Okullar tarafından öğrencilerin sınıf içi öğrenme etkinliklerine katılmalarına fırsat
verilme durumuna ilişkin verilen cevaplar arasında deneklerin konumları itibariyle bir
uyumsuzluğun olduğu gözlenmektedir (X2= 37.70 ve p= 0.00). Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark görülmemektedir (F=4.05 ve p= 0.20).
Aritmetik ortalamalar dikkate alındığında; öğrencilerin sınıf içi öğrenme etkinliklerine
katılmalarına fırsat verilme durumunun “oldukça” seçeneğinin alt ve üst sınırları çevresinde
gerçekleştiği, daha iyiye doğru geliştirilmesinin gerektiği anlaşılmaktadır.
3.4.13. Öğrencilerin Karşılaştığı Öğrenme Güçlüğünün Çözümlenme Durumu
Tablo 47’de, öğrencilerin okulda karşılaştığı öğrenme güçlüklerine yardımcı olunma
düzeyi yer almakta olup; öğrencilerin yüzde 27’sinin “kısmen”, yüzde 23.1’inin ise “çok az”
seçeneğini işaretledikleri görülmektedir. Öğrencilerin beşte birinden biraz fazlası (% 21.9)
“oldukça”, beşte birinden biraz azı (% 18.2) ise “hiç” seçeneğini işaretlemişlerdir.
TABLO 47
ÖĞRENCİLERİN OKULDA KARŞILAŞTIĞI ÖĞRENME GÜÇLÜKLERİNİN ÇÖZÜMLENMESİNDE YARDIMCI OLUNMA DÜZEYİ
Katılma Düzeyi Öğrenci f %
5 Çok 169 8.5 4 Oldukça 438 21.9 3 Kısmen 540 27.0 2 Çok az 462 23.1 1 Hiç 364 18.2 Boş / Geçersiz 25 1.3 Toplam 1998 100.0 Aritmetik Ortalama 2.80 Standart Sapma 1.22
66
Okullarda rehberlik ve yönlendirme servislerinin istenilen düzeyde kurulamamış ve
kurulanların da yeterli hizmeti yapamıyor olmaları ayrıca, bu servisler dışında yönetici ve
öğretmenlerin bu konuya zaman ayıramamaları nedeniyle sonuç “kısmen” düzeyinde çıkmış
olabilir. Okulların rehberlik servislerini gerektiği şekilde faaliyete geçirerek öğrencilere
yardımcı olunmalıdır.
3.4.14. Okuldaki Rehberlik Hizmetinin Öğrencilere Düzenli Verilme Durumu
Okuldaki rehberlik hizmetinin öğrencilere düzenli olarak verilme durumuna ilişkin
sorulan soruya alınan cevaplar Tablo 48’de verilmiştir
TABLO 48
OKULDAKİ REHBERLİK HİZMETİNİN ÖĞRENCİLERE DÜZENLİ VERİLME DURUMU
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
Okul
Yöneticisi
Meslek Dersleri
Öğretmeni
Öğrenci
Satır
Toplamı
5 Çok
6 2.2
10.3 0.3
21 7.9
12.5 1.0
240 89.9 12.2 10.9
267 12.1
4 Oldukça
18 4.3
31.0 0.8
50 11.8 29.8
2.3
355 83.9 18.0 16.1
423 19.2
3 Kısmen
17 4.3
29.3 0.8
48 12.3 28.6
2.2
326 83.4 16.5 14.8
391 17.8
2 Çok az
14 2.8
24.1 0.6
43 8.7
25.6 2.0
435 88.4 22.0 19.8
492 22.4
1 Hiç
3 0.5 5.2 0.1
6 1.0 3.6 0.3
617 98.6 31.3 28.1
626 28.5
Sütun Toplamı 58 2.6
168 7.6
1973 89.7
2199 100.0
Aritmetik Ortalama 3.17 3.22 2.58 2.64
Standart Sapma 1.08 1.08 1.40 1.38
X2= 86.76 S.D.= 8 p= 0.00*
67
Varyans Analizi
Serbestlik Derecesi
Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F
p
Gruplar arası 2 80.75 40.38 21.50 0.00*
Grup içi 2196 4124.59 1.88
Toplam 2198 4205.34
t- testi
t S.D.. p
Okul Yöneticisi - Öğrenci -3.21 20.29 0.00*
Mes. Ders. Öğretmeni - Öğrenci -5.81 21.39 0.00*
*: p<0.05 düzeyinde manidar
Araştırmaya katılan grupların yukarıdaki soruya verdiği cevaplar, yüzde 28.5’i “hiç”,
yüzde 22.4’ü “çok az”, yüzde 19.2’si “oldukça”, yüzde 17.8’i “kısmen” ve yüzde 12.1’i ise
“çok” yeterli şeklinde sıralanmaktadır.
Bu soruya, okul yöneticilerinin yüzde 31’i ve meslek dersleri öğretmenlerinin 29.8’i
“oldukça” ve öğrencilerin yüzde 31.3’ü “hiç” seçeneklerini işaretlemişlerdir. Deneklerin
toplam verdiği cevaplara bakıldığında aritmetik ortalamanın 2.64 ile “çok az” ve “kısmen”
seçeneklerinin ortasında yoğunlaştığı görülmektedir.
Okuldaki rehberlik hizmetinin öğrencilere düzenli verilme durumuna ilişkin verilen
cevaplar arasında deneklerin konumları itibariyle bir uyumsuzluk olduğu gözlenmektedir
(X2= 86.76 ve p= 0.00).
Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark vardır (F=21.50 ve p= 0.00).
Bu fark, okul yöneticisi ile öğrenci ve meslek dersleri öğretmenleri ile öğrenci
arasında gerçekleşmiştir (t= 3.21, p=0.00), (t= -5.81, p= 0.00)
Aritmetik ortalamaların “kısmen” seçeneğinin üst ve alt sınırları çevresinde yer
alması; okullarda rehberlik hizmetlerinin öğrencilere düzenli olarak verilme durumunun
yeterli olmadığını ortaya koymaktadır. Bu sorun, okullarda rehberlikle ilgili yüksek öğretim
kurumlarından mezun öğretmenlerin bulunamamasından, rehberlik hizmetinin “kol faaliyeti”
68
olarak diğer öğretmenlerce de verilebilmesinden, rehberlik hizmetlerinin gerektirdiği fiziki
ortamın yetersizliğinden (Birkaç rehber öğretmenin aynı odada görev yapması vb.),
öğrencilerin rehberlik hizmetinden faydalanma konusundaki çekimserliklerinden
kaynaklanmış olabilir.
3.4.15. Öğrencilerin Sosyal, Kültürel ve Sportif Faaliyetlere Katılmalarına Fırsat
Verilme Durumu
Tablo 49’da, öğrencilerin sosyal, kültürel ve sportif faaliyetlere katılımına ilişkin
olarak sorulan soruya ilgililerden elde edilen bulgular aşağıdadır.
TABLO 49
ÖĞRENCİLERİN SOSYAL, KÜLTÜREL VE SPORTİF FAALİYETLERE KATILIMI
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
Okul
Yöneticisi
Meslek Dersleri
Öğretmeni
Öğrenci
Satır
Toplamı
5 Çok
2 1.0 3.4 0.1
9 4.4 5.3 0.4
192 94.6
9.7 8.7
203 9.2
4 Oldukça
15 4.2
25.4 0.7
33 9.2
19.5 1.5
309 86.6 15.6 14.0
357 16.2
3 Kısmen
21 4.9
35.6 1.0
59 13.8 34.9
2.7
347 81.3 17.5 15.7
427 19.3
2 Çok az
20 3.0
33.9 0.9
59 8.8
34.9 2.7
590 88.2 29.8 26.7
669 30.3
1 Hiç
1 0.2 1.7 0.0
9 1.6 5.3 0.4
543 98.2 27.4 24.6
553 25.0
Sütun Toplamı 59 2.7
169 7.7
1981 89.7
2209 100.0
Aritmetik Ortalama 2.95 2.85 2.50 2.54
Standart Sapma 0.90 0.98 1.30 1.27
X2= 87.97 S.D.= 8 p= 0.00*
69
Varyans Analizi
Serbestlik Derecesi
Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F
p
Gruplar arası 2 28.31 14.15 8.78 0.00*
Grup içi 2206 3558.07 1.61
Toplam 2208 3586.38
t- testi
T S.D.. p
Okul Yöneticisi – Öğrenci -2.61 2038 0.01*
Mes. Ders. Öğretmeni – Öğrenci -3.34 2148 0.00* *: p<0.05 düzeyinde manidar
Kaynak grupların yüzde 30.3’ü “çok az”, yüzde 25.0’ı “hiç”, yüzde 19.3’ü “kısmen”,
yüzde 16.2’si “oldukça ve yüzde 9.2’si “çok” yeterli şeklinde görüş bildirmişlerdir.
Bu soruya, okul yöneticilerinin yüzde 35.6’sı ve meslek dersleri öğretmenlerinin
34.9’u “kısmen”, öğrencilerin yüzde 29.8’i ise “çok az”, seçeneklerini işaretlemişlerdir.
Deneklerin toplam verdiği cevaplara bakıldığında aritmetik ortalamanın 2.54 ile “çok az” ve
“kısmen” seçeneğinin arasında yoğunlaştığı görülmektedir.
Öğrencilerin sosyal, kültürel ve sportif faaliyetlere katılımına ilişkin sorulan soruya
verilen cevaplar arasında, deneklerin konumları itibariyle bir uyumun olmadığı görülmektedir.
(X2= 87.97 ve p= 0.00).
Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark vardır (F=8.78 ve p= 0.00).
Bu fark, okul yöneticisi ile öğrenci ve meslek dersleri öğretmenleri ile öğrenci
arasında gerçekleşmiştir (t= -2.61, p=0.01), (t= -3.34, p= 0.00)
Aritmetik ortalamaların “kısmen” seçeneğinin alt sınırlarında yer alması öğrencilerin
sosyal, kültürel ve sportif faaliyetlere katılımının yeterli düzeyde olmadığını göstermektedir.
Bu durum; bazı okulların ikili öğretimde bulunmasından ders ve uygulama saatlerinin
yoğunluğundan, öğrencilerin ders dışında sektörde çalışmalarından kaynaklanmış olabilir.
70
3.4.16. Yönetici ve Öğretmenlerin, Öğrencilerin Ailevi, Kişisel vb. Sorunlarıyla
İlgilenme Durumu
Yönetici ve öğretmenlerin, öğrencilerin ailevi, kişisel vb. sorunlarıyla ilgilenip
ilgilenmediklerine ilişkin olarak sorulan soruya alınan cevaplar Tablo 50’de verilmiştir.
TABLO 50 YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN, ÖĞRENCİLERİN AİLEVİ, KİŞİSEL VB.
SORUNLARIYLA İLGİLENME DURUMU
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
Okul
Yöneticisi
Meslek Dersleri
Öğretmeni
Öğrenci
Satır
Toplamı
5 Çok
22 7.6
37.9 1.0
25 8.6
14.9 1.1
243 83.8 12.3 11.0
290 13.1
4 Oldukça
18 3.7
31.0 0.8
71 14.7 42.3
3.2
393 81.5 19.8 17.8
482 21.8
3 Kısmen
12 2.3
20.7 0.5
53 10.3 31.5
2.4
451 87.4 22.8 20.4
516 23.4
2 Çok az
6 1.3
10.3 0.3
18 3.8
10.7 0.8
445 94.9 22.5 20.2
469 21.3
1 Hiç
- - - -
1 0.2 0.6 0.0
448 99.8 22.6 20.3
449 20.4
Sütun Toplamı 58 2.6
168 7.6
1980 89.8
2206 100.0
Aritmetik Ortalama 3.97 3.60 2.77 2.86
Standart Sapma 1.01 0.89 1.33 1.32
X2= 134.29 S.D.= 8 p= 0.00*
Varyans Analizi
71
Serbestlik Derecesi
Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F
p
Gruplar arası 2 180.42 90.21 53.94 0.00*
Grup içi 2203 3684.41 1.67
Toplam 2205 3864.83
t- testi
t S.D.. p
Okul Yöneticisi – Öğrenci
-6.81 2036 0.00*
Mes. Ders. Öğretmeni – Öğrenci -7.99 2146 0.00*
*: p<0.05 düzeyinde manidar
Soruya, araştırmaya katılan grupların yüzde 23.4’ü “kısmen”, yüzde 21.8’i “oldukça”,
yüzde 21.3’ü “kısmen”, yüzde 20.4’ü “hiç” ve yüzde 13.1’i de “çok” derecesinde yeterli
cevabı vermişlerdir.
Meslek dersleri öğretmenlerinin yüzde 42.3’ü “oldukça”, okul yöneticilerinin yüzde
37.9’u “çok”, öğrencilerin ise yüzde 22.8’i “kısmen” seçeneklerini işaretlemişlerdir.
Deneklerin toplam verdiği cevaplara bakıldığında aritmetik ortalamanın 2.86 ile “kısmen”
seçeneğinin biraz altında kaldığı görülmektedir.
Yönetici ve öğretmenlerin, öğrencilerin ailevi, kişisel vb. sorunlarıyla ilgilenme
durumlarına ilişkin verilen cevaplar arasında deneklerin konumları itibariyle bir uyum
olmadığı görülmektedir (X2= 134.29 ve p= 0.00).
Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark vardır (F=53.94 ve p= 0.00).
Bu fark, okul yöneticisi ile öğrenci ve meslek dersleri öğretmenleri ile öğrenci
arasında gerçekleşmiştir (t= -6.81, p=0.00), (t= -7.99, p= 0.00) Farklılığın nedeni; öğrenci
sorunlarının çözümlenmesinde yönetici ve öğretmenlerin yetersiz görülmesinden, psikolog
öğretmenlerin tüm okullarda yeterince bulunmamasından kaynaklanmış olabilir. Bu durum,
öğrenci sorunlarıyla ilgilenilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.
72
3.4.17. Yabancı Dille Eğitim Yerine Yoğunlaştırılmış Yabancı Dil Öğretiminin
Verilmesi
Okulda yabancı dille eğitim yerine yoğunlaştırılmış yabancı dil öğretimi verilmesinin
gerekliliğine ilişkin olarak deneklerden elde edilen veriler Tablo 51’de sunulmuştur.
TABLO 51
OKULDA YABANCI DİLLE EĞİTİM YERİNE YOĞUNLAŞTIRILMIŞ YABANCI DİL ÖĞRETİMİ VERİLMESİNİN GEREKLİLİĞİ
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
Okul
Yöneticisi
Meslek Dersleri
Öğretmeni
Öğrenci
Satır
Toplamı
5 Çok
11 1.0
19.3 0.5
38 3.4
23.9 1.7
1078 95.7 54.7 49.3
1127 51.6
4 Oldukça
20 3.6
35.1 0.9
44 8.0
27.7 2.0
485 88.3 24.6 22.2
549 25.1
3 Kısmen
16 5.5
28.1 0.7
47 16.0 29.6
2.2
230 78.5 11.7 10.5
293 13.4
2 Çok az
4 3.9 7.0 0.2
16 15.5 10.1
0.7
83 80.6
4.2 3.8
103 4.7
1 Hiç
6 5.3
10.5 0.3
14 12.4
8.8 0.6
93 82.3
4.7 4.3
113 5.2
Sütun Toplamı 57 2.6
159 7.3
1969 90.1
2185 100.0
Aritmetik Ortalama 4.16 3.48 4.21 4.13
Standart Sapma 5.24 1.21 1.10 1.13
X2= 105.59 S.D.= 8 p= 0.00*
Varyans Analizi
Serbestlik Derecesi
Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F
p
Gruplar arası 2 104.45 52.22 42.10 0.00*
Grup içi 2182 2706.33 1.24
Toplam 2184 2810.78
73
t- testi
t S.D.. p
Okul Yöneticisi – Öğrenci 5.04 2024 0.00*
Mes. Ders. Öğretmeni – Öğrenci 7.93 2126 0.00*
*: p<0.05 düzeyinde manidar
Araştırmaya katılan gruplar, okulda yabancı dil ile eğitim yerine, yoğunlaştırılmış
eğitim verilmesine ilişkin öneriyi, yüzde 51.6’sı “çok”, yüzde 25.1’i “oldukça”, yüzde 13.4’ü
“kısmen”, yüzde 5.2’si “hiç”, yüzde 4.7’ si “çok az” gerekli bulmuşlardır.
Okul yöneticilerinin yüzde 35.1’i “oldukça”, öğrencilerin yüzde 54.7’si “çok”, meslek
dersleri öğretmenlerinin ise 29.6’sı “kısmen” seçeneğini işaretlemişlerdir. Deneklerin toplam
verdiği cevaplara bakıldığında aritmetik ortalamanın 4.13 ile “oldukça” seçeneğinin biraz
üstünde olduğu görülmektedir.
Okulda yabancı dil ile eğitim yerine yoğunlaştırılmış eğitim verilmesine ilişkin
verilen cevaplar arasında deneklerin konumları itibariyle bir uyumun olduğu gözlenmektedir.
(X2= 105.59 ve p= 0.00).
Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark vardır (F=42.10 ve p= 0.00). Bu fark, okul yöneticisi - öğrenci ve meslek
dersleri öğretmenleri - öğrenciler arasında gerçekleşmiştir (t= 5.04, p=0.00). (t=7.93, p=0.00)
Aritmetik ortalamalar dikkate alındığında; grupların yabancı dille eğitim yerine
yoğunlaştırılmış yabancı dil öğretimi verilmesini benimsediği görülmektedir.
3.4.18. Hazırlık Sınıfında Okutulmakta Olan Yabancı Dil Derslerinin Yabancı
Dille Verilen Diğer Derslerin Öğrenilmesine Katkı Durumu
Tablo 52’de, hazırlık sınıfında verilen yabancı dil derslerinin okutulmakta olan
derslerin öğrenilmesine katkı durumuna ilişkin veriler yer almaktadır.
74
TABLO 52 HAZIRLIK SINIFINDA VERİLEN YABANCI DİL DERSLERİNİN OKUTULMAKTA OLAN
PROGRAMLARIN ÖĞRENİLMESİNE KATKI DURUMU
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
Okul
Yöneticisi
Meslek Dersleri
Öğretmeni
Öğrenci
Satır
Toplamı
5 Çok
10 1.9
17.5 0.5
23 4.3
14.0 1.0
502 93.8 25.4 22.8
535 24.3
4 Oldukça
21 2.7
36.8 1.0
63 8.2
38.4 2.9
688 89.1 34.8 31.3
772 35.1
3 Kısmen
15 3.0
26.3 0.7
43 8.5
26.2 2.0
446 88.5 22.5 20.3
504 22.9
2 Çok az
3 1.2 5.3 0.1
27 10.5 16.5
1.2
227 88.3 11.5 10.3
257 11.7
1 Hiç
8 6.1
14.0 0.4
8 6.1 4.9 0.4
115 87.8
5.8 5.2
131 6.0
Sütun Toplamı 5.7 2.6
164 7.5
1978 89.9
2199 100.0
Aritmetik Ortalama 4.26 3.40 3.62 3.60
Standart Sapma 6.95 1.07 1.15 1.14
X2= 22.86 S.D.= 8 p= 0.00*
Varyans Analizi
Serbestlik
Derecesi Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F
p
Gruplar arası 2 10.18 5.09 3.87 0.20
Grup içi 2196 2886.85 1.31
Toplam 2198 2897.03
*: p<0.05 düzeyinde manidar
Araştırmaya katılan grupların yüzde 35.1’i “oldukça”, yüzde 24.3’ü “çok”, yüzde
22.9’u “kısmen”, yüzde 11.7’si “çok az”, yüzde 6 sı ise “hiç” düzeyinde yeterli bulmuşlardır.
75
Öğretmenlerin yüzde 38.4’ü, okul yöneticilerinin yüzde 36.8’i ve öğrencilerin yüzde
34.8’i “oldukça” seçeneklerini işaretlemişlerdir. Deneklerin toplam verdiği cevaplara
bakıldığında aritmetik ortalamanın 3.60 ile “kısmen” seçeneğinin biraz üstünde olduğu
görülmektedir.
Okutulmakta olan derslere, yabancı dil derslerinin katkı durumunun belirlenmesiyle
ilgili olarak verilen cevaplar arasında deneklerin konumları itibariyle bir uyumsuzluğun
olduğu gözlenmektedir (X2= 22.86, ve p= 0.00). Bu uyumsuzluğun nedeni; meslek dersleri
öğretmenleri ile öğrencilerin, programların uygulanması süreci içinde iken öğrencideki
eksiklikleri kavramış olmalarından kaynaklanmış olabilir.
Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark bulunmamaktadır (F=3.87 ve p= 0.20).
Aritmetik ortalamalar dikkate alındığında; hazırlık sınıfında verilen yabancı dil
derslerinin, okutulmakta olan programlar açısından geliştirilmesi gerekmektedir.
3.4.19. Meslek Derslerinin Yabancı Dille Öğretilmesinin Gerekliliği
Tablo 53’de, meslek derslerinin yabancı dille verilmesinin gerekli olup olmadığına
ilişkin olarak yöneltilen soruya ait deneklerin değerlendirmeleri yer almaktadır.
76
TABLO 53 MESLEK DERSLERİNİN YABANCI DİLLE VERİLMESİNİN GEREKLİLİĞİ
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
Okul Yöneticisi
Meslek Dersleri
Öğretmeni
Öğrenci
Satır
Toplamı
5 Çok
6 1.1
10.3 0.3
23 4.3
13.9 1.1
508 94.6 25.9 23.2
537 24.5
4 Oldukça
13 3.1
22.4 0.6
35 8.5
21.2 1.6
365 88.4 18.6 16.7
413 18.9
3 Kısmen
17 4.5
29.3 0.8
40 10.6 24.2
1.8
319 84.8 16.2 14.6
376 17.2
2 Çok az
6 1.9
10.3 0.3
29 9.4
17.6 1.3
273 88.6 13.9 12.5
308 14.1
1 Hiç
16 2.9
27.6 0.7
38 6.9
23.0 1.7
500 90.3 25.4 22.9
554 25.3
Sütun Toplamı 58 2.7
165 7.5
1965 89.8
2188 100.0
Aritmetik Ortalama 2.78 2.86 3.06 3.03
Standart Sapma 1.35 1.36 1.54 1.52
X2= 27.96 S.D.= 8 p= 0.00*
Varyans Analizi
Serbestlik Derecesi
Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F
p
Gruplar arası 2 10.04 5.02 2.16 0.12
Grup içi 2185 5072.66 2.32
Toplam 2187 5082.70
*: p<0.05 düzeyinde manidar
Araştırmaya katılan grupların yüzde 25.3’ ü “hiç”, yüzde 24.5’i “çok”, yüzde 18.9’u
“oldukça”, yüzde 17.2’si “kısmen” ve yüzde 14.1’i “çok az” cevabını vermişlerdir.
77
Okul yöneticilerinin yüzde 29.3’ü “kısmen”, öğrencilerin yüzde 25.9’u “çok”, meslek
dersleri öğretmenlerinin ise 24.2’si “kısmen”, seçeneğini işaretlemişlerdir. Deneklerin toplam
verdiği cevaplara bakıldığında aritmetik ortalamanın 3.03 ile kısmen düzeyinde olduğu
görülmektedir.
Meslek derslerinin yabancı dille verilmesine ilişkin verilen cevaplar arasında
deneklerin konumları itibariyle bir uyumsuzluk olduğu gözlenmektedir (X2= 27.96 ve p=
0.00). Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark olmadığı görülmektedir (F=2.16 ve p= 0.12).
3.4.20. Matematik ve Fen Gurubu Derslerinin Yabancı Dille Öğretilmesinin
Gerekliliği
Okullarda matematik ve fen grubu derslerinin yabancı dille verilmesinin uygunluk
durumuna ilişkin olarak sorulan soruya kaynak gruplardan elde edilen veriler Tablo 54’de
görülmektedir.
TABLO 54
AOTML VE AAML’NDE MATEMATİK VE FEN GRUBU DERSLERİN YABANCI DİLLE VERİLMESİNİN UYGUNLUK DURUMU
Katılma Düzeyi Okul Yöneticisi Öğrenci
f % f % 5 Çok 3 5.1 224 11.2 4 Oldukça 3 5.1 141 7.1 3 Kısmen 6 10.2 216 10.8 2 Çok az 16 27.1 288 14.4 1 Hiç 29 49.1 1099 55.0 Boş / Geçersiz 2 3.4 30 1.5 Toplam 59 100.0 1998 100.0 Aritmetik Ortalama 1.86 2.03 Standart Sapma 1.14 1.40
Xy-Xöğc.= -0.17 t= -0.94 p= 0.35 *: p<0.05 düzeyinde manidar
78
Bu konu ile ilgili olarak, okul yöneticilerinin yüzde 49.1’i, öğrencilerin de yüzde 55’i
“hiç” uygun olmadığını belirtmişlerdir. Aynı konuda yöneticilerin yüzde 27.1’i, öğrencilerin
ise yüzde 14.4’ü “çok az” uygun bulduklarını ifade etmişlerdir.
Grupların aritmetik ortalaması sırasıyla 1.86 ve 2.03 olarak açıklanmaktadır. Standart
sapma, okul yöneticileri için 1.14, öğrenciler için ise 1.40’dır. Grupların görüşleri birbirine paralel olup, 0.05 düzeyinde bir manidarlık
bulunmamaktadır. Grupların aritmetik ortalamalarının düşük olması, matematik ve fen grubu
derslerinin yabancı dille verilmesinin uygun görülmediğini ortaya koymaktadır.
3.4.21. Okulda Verilen Yabancı Dil Eğitiminin Pratik Uygulamadaki Yeterliliği
Tablo 55’de, okullarda verilen yabancı dil eğitiminin pratik uygulamalar açısından
yeterlik durumuna ilişkin olarak kaynak gruplardan elde edilen veriler sunulmuştur.
TABLO 55
AOTML VE AAML’NDE VERİLEN YABANCI DİL EĞİTİMİNİN PRATİK UYGULAMALAR AÇISINDAN YETERLİK DURUMU
Katılma Düzeyi Meslek Dersleri
Öğretmeni
Öğrenci
f % f % 5 Çok 11 6.5 211 10.6
4 Oldukça 57 33.7 479 24.0
3 Kısmen 67 39.6 553 27.6
2 Çok az 22 13.1 513 25.6
1 Hiç 4 2.4 217 10.9
Boş / Geçersiz 8 4.7 25 1.3
Toplam 169 100.0 1998 100.0
Aritmetik Ortalama 3.30 2.97
Standart Sapma 0.88 1.17
Xöğt. -Xöğc.= 0.33 t= 3.47 p= 0.00* *: p<0.05 düzeyinde manidar
79
Yabancı dil derslerinin pratik uygulamadaki yeterlik durumuna ilişkin olarak meslek
dersleri öğretmenlerinin yüzde 39.6’sı, öğrencilerin de yüzde 27.6’sı yabancı dil eğitiminin
“kısmen” yeterli olduğunu belirtmişlerdir. Aynı konuda öğretmenlerin yüzde 33.7 si,
öğrencilerin ise yüzde 24’ü yabancı dil eğitimini “oldukça” yeterli bulmuşlardır.
Grupların aritmetik ortalaması sırasıyla 3.30 ve 2.97 olarak açıklanmaktadır. Standart
sapma meslek dersleri öğretmenleri için 0.88, öğrenciler için ise 1.17’dir. Gruplar arasında
0.05 düzeyinde manidar bir farkın olduğu görülmektedir. Elde edilen veriler; yabancı dil
eğitiminin pratik uygulamalar açısından geliştirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.
3.5. A.O.T.M.L. ve A.A.M.L.’deki Beceri Eğitimi
3.5.1. Öğrencilerin Beceri Eğitimi Aldığı Yer
3308 Sayılı Yasa gereği öğrencilerin yapmak zorunda oldukları beceri eğitimini,
nerede yaptıklarına ilişkin sorulan soruya verilen cevaplar Tablo 56’da verilmiştir.
TABLO 56
ÖĞRENCİNİN BECERİ EĞİTİMİNİ ALDIĞI YER
Beceri Eğitiminin Alındığı Yer Öğrenci
f %
Okulun bünyesinde bulunan tesislerde (uygulama oteli, mutfak vb.)
537 26.9
Okulun bulunduğu yerleşim merkezindeki (il/ilçe) bir işletmede
957 48.0
Okulun bulunduğu yerleşim merkezi (il/ilçe) dışındaki bir işletmede
504 25.1
Toplam 1998 100.0
Tablo 56’da; öğrencilerin beceri eğitimi aldıkları yerlere ilişkin verdikleri cevaplar yer
almakta olup, öğrencilerin yüzde 48’inin, okulun bulunduğu merkezdeki bir işletmede eğitim
aldığı, yüzde 26.9’unun ise okulun bünyesinde bulunan tesislerde beceri eğitimi aldıkları
görülmektedir. Geriye kalan yüzde 25.1’lik bir öğrenci grubu da okullarının bulunduğu
yerleşim merkezleri dışındaki işletmelerde uygulama yaptıklarını belirtmişlerdir.
80
Öğrencilerin yarıya yakınının, okulun bulunduğu yerleşim merkezinde uygulama
yapıyor olmaları, öğrencilerin denetimi ve diğer işlemler açısından yararlı bir durum olarak
değerlendirilebilir. Ayrıca, öğrencilerin dörtte birinin okul tesislerini kullanma imkânına sahip
olmaları iyi bir gösterge olarak açıklanabilir.
3.5.2. Beceri Eğitimi İçin İşletme İmkanlarının Yeterliliği
3308 Sayılı Yasa gereği, işletmelerde yapılması gereken beceri eğitiminin yapıldığı
işyerlerinin öğrencilerin meslekî beceri kazanabilmesi için yeterlik durumuna ilişkin veriler
Tablo 57’de verilmektedir.
TABLO 57
İŞLETMELERDEKİ EĞİTİM İMKÂNLARININ, ÖĞRENCİLERİN MESLEKÎ BECERİ KAZANABİLMESİNDEKİ YETERLİK DERECESİ
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
Okul
Yöneticisi
Meslek Dersleri
Öğretmeni
Öğrenci
Satır
Toplamı
5 Çok
8 2.5
13.6 0.4
7 2.2 4.1 0.3
305 95.3 15.4 13.8
320 14.5
4 Oldukça
22 3.5
37.3 1.0
66 10.6 39.1
3.0
535 85.9 27.1 24.3
623 28.3
3 Kısmen
25 4.0
42.4 1.1
77 12.3 45.6
3.5
522 83.7 26.4 23.7
624 28.3
2 Çok az
4 0.9 6.8 0.2
15 3.5 8.9 0.7
415 95.6 21.0 18.8
434 19.7
1 Hiç
- - - -
4 2.0 2.4 0.2
198 98.0 10.0
9.0
202 9.2
Sütun Toplamı 59 2.7
169 7.7
1975 89.7
2203 100.0
Aritmetik Ortalama 3.58 3.34 3.17 3.19
Standart Sapma 0.81 0.79 1.21 1.18
X2= 79.98 S.D.= 8 p= 0.00*
81
Varyans Analizi
Serbestlik Derecesi
Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F
p
Gruplar arası 2 13.31 6.66 4.80 0.01*
Grup içi 2200 3049.70 1.39
Toplam 2202 3063.01
t- testi
t S.D.. p
Okul Yöneticisi – Öğrenci -2.56 2032 0.01*
*: p<0.05 düzeyinde manidar
Tablo 57’de, “işletmelerdeki eğitim imkânlarının, öğrencilerin meslekî beceri
kazanabilmesindeki yeterlik derecesine” ilişkin sorulan soruya; araştırmaya katılan grupların
yüzde 28.3’ü “oldukça”, yüzde 28.3’ü “kısmen”, yüzde 19.7’si “çok az”, yüzde 14.5’i “çok”
ve yüzde 9.2’si “hiç” cevabını vermiştir.
Meslek dersleri öğretmenlerinin yüzde 45.6’sı, okul yöneticilerinin yüzde 42.4’ü
“kısmen”, öğrencilerin ise yüzde 27.1’i “oldukça” seçeneğini işaretlemişlerdir. Grupların
toplam verdiği cevaplara bakıldığında aritmetik ortalamanın 3.19 ile “kısmen” seçeneğinin
biraz üzerinde olduğu görülmektedir.
İşletmelerdeki eğitim imkânlarının, öğrencilerin meslekî beceri kazanabilmesindeki
yeterlik derecesine ilişkin verilen cevaplar arasında deneklerin konumları itibariyle
uyumsuzluk gözlenmektedir (X2= 79.98 ve p= 0.00).
Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark vardır (F=4.80 ve p= 0.01).
Bu fark, okul yöneticisi ile öğrenci arasında gerçekleşmiştir (t= -2.56, p=0.01).
Elde edilen veriler; işletmelerdeki eğitim imkanlarının, öğrencilerin meslekî beceri
kazanabilmesi yönünde geliştirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Bu durum;
işletmelerdeki eğitim imkanlarının yetersiz olmasından veya öğrencilerin çeşitli
sorunlarından (ailevi sorunları, işletme personeli-öğrenci ilişkilerinden kaynaklanan sorunlar,
psikolojik sorunlar vb.) kaynaklanmış olabilir.
82
3.5.3. İşletmede Kazanılan Becerilerin Okulda Alınan Bilgilerle Uyumluluğu
Okulda alınan bilgilerle işletmelerde kazanılan becerilerin uyumluluğu ile ilgili olarak
denek gruplardan elde edilen veriler Tablo 58’de verilmektedir.
TABLO 58
ÖĞRENCİLERİN İŞLETMEDE KAZANDIĞI BECERİLERİN, OKULDA ALDIĞI BİLGİLERLE İLİŞKİ DERECESİ
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
Okul
Yöneticisi
Meslek Dersleri
Öğretmeni
Öğrenci
Satır
Toplamı
5 Çok
7 3.3
11.9 0.3
7 3.3 4.2 0.3
199 93.4 10.1
9.0
213 9.7
4 Oldukça
24 4.7
40.7 1.1
68 13.3 41.2
3.1
419 82.0 21.2 19.1
511 23.2
3 Kısmen
20 3.3
33.9 0.9
69 11.4 41.8
3.1
517 85.3 26.2 23.5
606 27.6
2 Çok az
8 1.4
13.6 0.4
21 3.7
12.7 1.0
534 94.8 27.0 24.3
563 25.6
1 Hiç
- - - -
- - - -
306 100.0 15.5 13.9
306 13.9
Sütun Toplamı 59 2.7
165 7.5
1975 89.8
2199 100.0
Aritmetik Ortalama 3.51 3.37 2.83 2.89
Standart Sapma 0.88 0.76 1.22 1.19
X2= 104.51 S.D.= 8 p= 0.00*
Varyans Analizi
Serbestlik Derecesi
Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F
p
Gruplar arası 2 66.85 33.43 24.01 0.00*
Grup içi 2196 3057.39 1.39
Toplam 2198 3124.24
83
t- testi
t S.D.. p
Okul Yöneticisi – Öğrenci -4.23 2032 0.00*
Mes. Ders. Öğretmeni – Öğrenci -5.57 2138 0.00* *: p<0.05 düzeyinde manidar
Tablo 58’de, öğrencilerin işletmede kazandıkları becerilerin okulda aldıkları bilgilerle
ilişki derecesine bakıldığında araştırmaya katılan grupların yüzde 27.6’sının “kısmen”, yüzde
25.6’sının “çok az” , yüzde 23.2’sinin “oldukça”, yüzde 13.9’unun “hiç”, yüzde 9.7’sinin de
“çok” seçeneğini tercih ettikleri görülmektedir.
Okul yöneticilerinin yüzde 40.7’si “oldukça”, meslek dersleri öğretmenlerinin yüzde
41.8’i “kısmen” ve öğrencilerin yüzde 27’si “çok az” seçeneğini işaretlemişlerdir. Katılan
grupların toplam verdiği cevaplara bakıldığında, aritmetik ortalamanın 2.89 ile kısmen
seçeneğinin biraz altında kaldığı görülmektedir.
Öğrencilerin işletmede kazandıkları becerilerin okulda aldıkları bilgilerle ilişki
derecesine bakıldığında, cevaplar arasında deneklerin konumları itibariyle bir uyumsuzluğun
olduğu görülmektedir (X2= 104.51 ve p= 0.00).
Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark vardır (F=24.01 ve p= 0.00).
Bu fark, okul yöneticisi ile öğrenci ve meslek dersleri öğretmeni ile öğrenci arasında
gerçekleşmiştir (t= -4.23, p=0.00), (t= -5.57, p=0.00).
Elde edilen veriler; işletmelerde yapılan uygulamalarla, okulda verilen eğitimin uyum
sağlama düzeyinin düşük oranda olduğunu ortaya çıkarmaktadır. İşletmelerde yapılan
uygulamaya yönelik bir eğitim programının okullarda uygulanması, öğrencilerin istihdamı ve
mezuniyet sonrası başarı açısından önem taşımaktadır. Okullarda uygulanan eğitim
programları; sektörün beklentileri doğrultusunda hazırlanarak, yaşanan hızlı değişim ve
gelişmelere göre düzenlenmelidir. Eğitim programlarının ve ders kitaplarının
güncelleştirilememiş olması, uygulamalarla verilen eğitim arasındaki ilişkinin düşük
çıkmasının nedeni olabilir.
84
3.5.4. Meslekî Beceri Verilen İşletmelerde Uygulanan Yöntemlerin Uygunluk
Derecesi
Tablo 59’da, öğrencilerin işletmelerde meslekî beceri kazanabilmeleri için uygulanan
yöntemlerin uygunluk derecesine ilişkin sorulan soruya verilen cevaplarla ilgili toplanan
veriler görülmektedir.
TABLO 59
ÖĞRENCİLERİN, İŞLETMELERDE MESLEKÎ BECERİ KAZANABİLMELERİ İÇİN UYGULANAN YÖNTEMLERİN UYGUNLUK DERECESİ
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
Okul
Yöneticisi
Meslek Dersleri
Öğretmeni
Öğrenci
Satır
Toplamı
5 Çok
2 1.0 3.4 0.1
2 1.0 1.2 0.1
201 98.0 10.2
9.2
205 9.3
4 Oldukça
16 2.8
27.1 0.7
44 7.7
26.2 2.0
513 89.5 26.1 23.4
573 26.1
3 Kısmen
30 4.6
50.8 1.4
89 13.8 53.0
4.1
528 81.6 26.8 24.1
647 29.5
2 Çok az
6 1.2
10.2 0.3
26 5.2
15.5 1.2
471 93.6 23.9 21.5
503 22.9
1 Hiç
5 1.9 8.5 0.2
7 2.6 4.2 0.3
254 95.5 12.9 11.6
266 12.1
Sütun Toplamı 59 2.7
168 7.7
1967 89.7
2194 100.0
Aritmetik Ortalama 3.07 3.05 2.97 2.97
Standart Sapma 0.93 0.80 1.19 1.16
X2= 80.63 S.D.= 8 p= 0.00*
85
Varyans Analizi
Serbestlik
Derecesi Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F
p
Gruplar arası 2 1.50 0.75 0.56 0.57
Grup içi 2191 2957.27 1.35
Toplam 2193 2958.77
*: p<0.05 düzeyinde manidar
Araştırmaya katılan grupların yüzde 29.5’i “kısmen”, yüzde 26.1’i “oldukça”, yüzde
22.9’u “çok az”, yüzde 12.1’i “hiç”, yüzde 9.3’ü ise “çok” cevabını vermişlerdir.
Okul yöneticilerinin yüzde 50.8’i, meslek dersleri öğretmenlerinin yüzde 53’ü,
öğrencilerin yüzde 26.8’i “kısmen” seçeneğini işaretlemişlerdir. Deneklerin toplam verdiği
cevapların aritmetik ortalaması 2.97 ile “kısmen” seçeneğinde yoğunlaşmıştır.
Öğrencilerin, işletmelerde meslekî beceri kazanabilmeleri için yapılan uygulamanın
uygunluk derecesine ilişkin verilen cevaplar arasında deneklerin konumları itibariyle bir
uyumsuzluğun olduğu gözlenmektedir (X2= 80.63 ve p= 0.00).
Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark bulunmamaktadır (F=0.56 ve p= 0.57). Elde edilen veriler; öğrencilerin işletmelerde meslekî beceri kazanabilmeleri için
uygulanan yöntemlerin uygunluk derecesinin düşük olduğunu ortaya koymaktadır.
3.5.5. İşletmelerde Beceri Eğitiminden Sorumlu Personelin Öğrencilerin Meslekî
Beceriler Kazanmasına Yardımcı Olma Durumu
Tablo 60’da, beceri eğitimi yapılan işletmelerde, öğrencilerin eğitiminden sorumlu
personelin, öğrencilerin meslekî beceriler kazanmasına yardımcı olma durumuna ilişkin
sorulan soruya kaynak gruplardan alınan veriler görülmektedir.
86
TABLO 60 BECERİ EĞİTİMİ YAPILAN İŞLETMELERDE EĞİTİMDEN SORUMLU PERSONELİN,
ÖĞRENCİLERİN MESLEKÎ BECERİLERİ KAZANMASINA YARDIMCI OLMA DURUMU
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
Okul
Yöneticisi
Meslek Dersleri
Öğretmeni
Öğrenci
Satır
Toplamı
5 Çok
7 2.3
11.9 0.3
9 3.0 5.4 0.4
284 94.7 14.4 12.9
300 13.7
4 Oldukça
15 2.7
25.4 0.7
40 7.3
24.1 1.8
491 89.9 24.9 22.4
546 24.9
3 Kısmen
23 4.0
39.0 1.0
65 11.3 39.2
3.0
486 84.7 24.7 22.2
574 26.2
2 Çok az
11 2.3
18.6 0.5
44 9.3
26.5 2.0
418 88.4 21.2 19.1
473 21.6
1 Hiç
3 1.0 5.1 0.1
8 2.7 4.8 0.4
290 96.3 14.7 13.2
301 13.7
Sütun Toplamı 59 2.7
166 7.6
1969 89.7
2194 100.0
Aritmetik Ortalama 3.20 2.99 3.03 3.03
Standart Sapma 1.05 0.96 1.28 1.25
X2= 41.81 S.D.= 8 p= 0.00*
Varyans Analizi
Serbestlik Derecesi
Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F
p
Gruplar arası 2 2.06 1.03 0.66 0.52
Grup içi 2191 3418.64 1.56
Toplam 2193 3420.70 *: p<0.05 düzeyinde manidar
87
Araştırmaya katılan grupların bu soruya yüzde 26.2’si “kısmen”, yüzde 24.9’u
“oldukça”, yüzde 21.6’sı “çok az”, yüzde 13.7’si “çok” ve yüzde 13.7’si ise “hiç” cevabını
vermişlerdir.
Meslek dersleri öğretmenlerinin yüzde 39.2’si, okul yöneticilerinin yüzde 39’u
“kısmen” ve öğrencilerin yüzde 24.9’u “oldukça” seçeneklerini işaretlemişlerdir. Deneklerin
toplam verdiği cevapların aritmetik ortalaması 3.03 ile “kısmen” seçeneğinde
yoğunlaşmıştır.
Beceri eğitimi yapılan işletmelerde, “eğitimden sorumlu personelin, öğrencilerin
meslekî becerileri kazanmasına yardımcı olma durumuna” ilişkin verilen cevaplar arasında
deneklerin konumları itibariyle bir uyumsuzluk olduğu gözlenmektedir (X2= 41.81 ve
p= 0.00).
Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark yoktur (F=0.66 ve p= 0.52).
Aritmetik ortalamaların “kısmen” seçeneğinin yakın alt ve üst sınırlarında yer alması;
işletmelerde yeterli sayıda usta öğretici bulunmamasından, usta öğreticilerin
deneyimsizliğinden, formasyon eksikliğinden veya beceri eğitimini önemsememelerinden,
usta öğretici –öğrenci sorunlarından kaynaklanmış olabilir. Bu sorun, beceri eğitimi yapılacak
işletmelerin seçiminde “usta öğretici” unsuruna dikkat edilmesi gerektiğini ortaya koymaktır.
3.5.6. Öğrencilerin Beceri Eğitimi Yaptığı İşletmelerde Branşında Çalışma
İmkanı Verilmesi
Beceri eğitimi yapılan işletmelerde, öğrencilerin mesleklerinin gerektirdiği işlerde
çalışmalarına ne derece imkân verildiğine ilişkin sorulan soruyla ilgili olarak elde edilen
veriler Tablo 61’de verilmektedir.
88
TABLO 61 BECERİ EĞİTİMİ YAPILAN İŞLETMELERDE ÖĞRENCİLERİN, MESLEĞİNİN
GEREKTİRDİĞİ İŞLERDE ÇALIŞMALARINA İMKÂN VERİLMESİ
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
Okul
Yöneticisi
Meslek Dersleri
Öğretmeni
Öğrenci
Satır
Toplamı
5 Çok
4 1.2 6.8 0.2
3 0.9 1.8 0.1
335 98.0 17.0 15.3
342 15.6
4 Oldukça
18 3.4
30.5 0.8
46 8.7
27.4 2.1
464 87.9 23.6 21.1
528 24.1
3 Kısmen
20 4.1
33.9 0.9
72 14.7 42.9
3.3
398 81.2 20.2 18.1
490 22.3
2 Çok az
17 3.6
28.8 0.8
40 8.4
23.8 1.8
419 88.0 21.3 19.1
476 21.7
1 Hiç
- - - -
7 1.9 4.2 0.3
352 98.1 17.9 16.0
359 16.4
Sütun Toplamı 59 2.7
168 7.7
1968 89.7
2195 100.0
Aritmetik Ortalama 3.15 2.99 3.01 3.00
Standart Sapma 0.93 0.87 1.36 1.31
X2= 96.82 S.D.= 8 p= 0.00*
Varyans Analizi
Serbestlik Derecesi
Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F
p
Gruplar arası 2 1.31 0.66 0.38 0.69
Grup içi 2192 3806.54 1.74
Toplam 2194 3807.85 *: p<0.05 düzeyinde manidar
89
Bu soruyla ilgili olarak araştırmaya katılan grupların yüzde 24.1’i “oldukça”, yüzde
22.3’ü “kısmen”, yüzde 21.7’si “çok az”, yüzde 16.4’ü “hiç”, yüzde 15.6’sı ise “çok” şeklinde
cevap vermişlerdir.
Meslek dersleri öğretmenlerinin yüzde 42.9’u ile okul yöneticilerinin yüzde 33.9’u
“kısmen”, öğrencilerin ise yüzde 23.6’sı “oldukça” seçeneklerini işaretlemişlerdir.
Deneklerin toplam verdiği cevaplara bakıldığında aritmetik ortalamanın 3.00 ile “kısmen”
seçeneğinde yoğunlaştığı görülmektedir.
Beceri eğitimi yapılan işletmelerde öğrencilerin, mesleğin gerektirdiği işlerde
çalışmalarına imkân verilmesine ilişkin verilen cevaplar arasında deneklerin konumları
itibariyle bir uyumsuzluk vardır (X2= 96.82 ve p= 0.00).
Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark bulunmamaktadır (F=0.38 ve p= 0.69).
Öğrencilerin yasa gereği, meslekleriyle ilgili işlerde programlarına bağlı olarak
rotasyon uygulanması gerekmektedir. Bu tabloda görülen aritmetik ortalamalar “kısmen”
düzeyinde kalmakta, yetersiz ve olumsuz bir durum olarak ortaya çıkmaktadır. İşverenlerin,
öğrencilerin eğitiminden çok kendi işyerlerindeki işlerin yapılmasını ön planda tutmaları bu
sonucu ortaya çıkarmış olabilir.
3.5.7. Beceri Eğitimine İlişkin Raporların Okula Düzenli Olarak Verilme
Durumu
İşletmelerde kazanılan beceri eğitimine ait konulara ait raporların okula verilmesi ile
ilgili olarak denek gruplardan elde edilen veriler Tablo 62’de görülmektedir.
90
TABLO 62 ÖĞRENCİLERİN İŞLETMEDE ALDIĞI BECERİ EĞİTİMİNE İLİŞKİN RAPORLARIN
OKULA DÜZENLİ OLARAK İLETİLME DURUMU
Katılma Düzeyi Okul Yöneticisi Meslek Dersleri
Öğretmeni f % f %
5 Çok 10 16.9 27 16.0 4 Oldukça 25 42.4 83 49.0 3 Kısmen 13 22.0 33 19.5 2 Çok az 8 13.6 16 9.5 1 Hiç 3 5.1 6 3.6 Boş / Geçersiz - - 4 2.4 Toplam 59 100.0 169 100.0 Aritmetik Ortalama 3.53 3.66 Standart Sapma 1.09 0.99
XY-XÖ = -0.13 t= 0.84 p= 0.40
Öğrencilerin işletmede aldığı beceri eğitimine ilişkin raporların okula düzenli olarak
iletilme durumuna ilişkin yöneticilerin yüzde 42.4’ü “oldukça” düzenli iletildiğini belirtirken,
bu görüşe paralel olarak öğretmenlerinde yüzde 49’u “oldukça” düzenli olarak söz konusu
belgelerin işletmeler tarafından okula iletildiğini ifade etmişlerdir. Gerek öğretmenler gerekse
yöneticiler yüzde 16 düzeyinde “çok” düzenli olarak belgelerin okullara iletildiğini
belirtmişlerdir.
Yöneticilerin ve öğretmenlerin görüşleri arasında 0.05 düzeyinde manidarlık
bulunmamaktadır. Her iki kaynak grubun görüşleri birbirini desteklemekte ve işyerleriyle
yazışmaların düzenli olarak yapıldığı vurgulanmaktadır. Bu sonuç, uygulamanın başarısını
olumlu yönde etkileyecek bir sonucu işaret etmektedir. Koordinatör öğretmenlerin,
öğrencilerin işletmelerdeki eğitimlerini düzenli olarak izlemelerinin yasal zorunluluk olması,
işyerleri ile okulların düzenli iletişimlerini sağlama durumunu ortaya çıkarmış olabilir.
3.5.8. Öğrencilerin İşletmede Gördüğü Beceri Eğitimi Sırasında Sorunlarla
Karşılaşma Durumu
İşletmelerde yapılan beceri eğitimi sırasında sorunlarla karşılaşma durumuna ilişkin
yönetici, öğretmen ve öğrenci bulguları Tablo 63’de görülmektedir.
91
TABLO 63 ÖĞRENCİLERİN İŞLETMEDE GÖRDÜĞÜ BECERİ EĞİTİMİ SIRASINDA SORUNLARLA
KARŞILAŞMA DURUMU
Sorunlarla Karşılaşma Yönetici Öğretmen Öğrenci
f % f % f % Evet 56 94.9 165 97.6 1459 73.0 Hayır 3 5.1 4 2.4 539 27.0 Toplam 59 100.0 169 100.0 1998 100.0
Tablo 63’de görüldüğü gibi; kaynak gruplardan yöneticilerin yüzde 94.9’u,
öğretmenlerin yüzde 97.6’sı ve öğrencilerin yüzde 73’ü öğrencilerin işletmelerde gördükleri
beceri eğitimi sırasında sorunlarla karşılaştığını belirtmektedir. Sonuç olarak, öğrencilerin
işletmelerde yaptıkları eğitimde sorunlar yaşandığı ortaya çıkmaktadır. Kaynak grupların
üçünün de birbirlerini destekler durumda olduğu görülmektedir.
3.5.9. Öğrencilerin Beceri Eğitimi Aldığı İşletmelerde Karşılaştığı Sorunlar Beceri eğitimi sırasında öğrencilerin karşılaştıkları sorunların çeşitleri ve elde edilen
veriler Tablo 64’de görülmektedir.
TABLO 64 İŞLETMELERDEKİ BECERİ EĞİTİMİ SIRASINDA ÖĞRENCİLERİN KARŞILAŞTIKLARI
SORUNLAR
Beceri Eğitiminde Karşılaşılan Sorunlar Yönetici Öğretmen Öğrenci f % f % f %
İşyeri yetkilisinin beceri eğitimine olumsuz yaklaşımı 35 62.5 83 50.0 403 27.6
Uygulama yapılan işletmelerin çalışma koşullarının uygun olmayışı 30 53.5 92 55.7 633 43.3
Usta öğreticilerin sayıca yetersiz olması 35 62.5 106 64.2 345 23.6 Ulaşım güçlüğü 19 33.9 39 23.6 201 13.7 Koordinatör öğretmenler tarafından yeterli düzeyde işyeri denetiminin yapılamayışı 28 50.0 40 24.2 709 48.5
Okulda öğretilen teorik bilgilerle, işletmelerdeki pratik uygulamaların benzeşmemesi
19
33.9
86
52.1
749
51.3
İşletmelerce öğrencilerin özlük haklarının (ücret, izin vb.) korunmasına özen gösterilmemesi
43
76.7
114
69.0
1022
70.0
Öğrencilerin işyeri disiplinine uyum sağlamakta güçlük çekmeleri 9 16.0 37 22.4 * *
Diğer 11 19.6 19 11.5 251 17.2
Not : Bu soruda birden fazla seçenek belirtme imkânı verilmiştir. • Bu seçenek öğrenci anketinde yer almamaktadır.
92
n: 56 (yöneticiler için) n: 165 (öğretmenler için) n: 1459 (öğrenciler için)
İşletmelerde öğrencilerin özlük haklarının korunmasına özen gösterilmemesini, her üç
grupta öncelikli sorun olarak görmektedir.
Usta öğreticilerin sayısının yetersiz olması, işyeri yetkililerinin beceri eğitimine
olumsuz yaklaşımı her ne kadar öğrenciler tarafından düşük oranda sorun olarak belirtilse de,
hem yöneticilerin, hem de öğretmenlerin yarıdan fazlası bu konuları sorun olarak
görmektedir.
Uygulama yapılan işletmelerin çalışma koşullarının uygun olmayışı her üç grubun
yaklaşık yüzde 50’si tarafından sorun olarak belirtilmiştir.
3.5.10. Öğrencilerin Beceri Eğitimi Sırasında İşyeri Çalışma Disiplinine İlişkin
Yaşadığı Sorunlar
Öğrencilerin, beceri eğitimi sırasında işyeri çalışma disiplinine ilişkin yaşadığı
sorunlar hakkında yönetici ve öğretmenlerin görüşleri Tablo 65’de verilmiştir.
TABLO 65 ÖĞRENCİLERİN BECERİ EĞİTİMİ SIRASINDA İŞYERİ ÇALIŞMA DİSİPLİNİNE İLİŞKİN
YAŞADIĞI SORUNLAR HAKKINDA YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN GÖRÜŞLERİ
İşyeri Disiplinine İlişkin Görüşler Yönetici Öğretmen
f % f % Hiçbir sorun yaşanmamaktadır 3 5.0 7 4.1 İşletme yetkilileri ile ilgili sorunlar 30 50.8 90 53.2 İşyerindeki çalışanlarla ilgili sorunlar 50 84.7 121 71.5 Öğrencilerin kılık, kıyafet, sigara içme vb. kötü alışkanlıklarından dolayı yaşanan sorunlar
20
33.8
65
38.4
İşyerindeki araç-gereçlerin itinalı kullanılmaması sebebiyle yaşanan sorunlar 14 23.7 23 13.6
Öğrencilerin devamsızlıklarından kaynaklanan sorunlar 15 25.4 43 25.4
Diğer 7 11.8 5 2.9 Not : Bu soruda birden fazla seçenek belirtme imkânı verilmiştir. n: 59 (yöneticiler için)
n: 169 (öğretmenler için)
93
İşyerinde yapılan beceri eğitiminde, öğrencilerin işyeri çalışma disiplinine ilişkin
yaşanan sorunlarla ilgili Tablo 65’deki yönetici ve öğretmen görüşlerine bakıldığında;
yöneticilerin yüzde 84.7’sinin, öğretmenlerin yüzde 71.5’inin işyerinde çalışanlarla ilgili
sorunlar olduğunu belirttikleri. Yöneticilerin yüzde 50.8’i, öğretmenlerin de yüzde 53.2’si
işletme yetkilileri ile ilgili sorunlar olduğunu belirtmektedirler. Yöneticilerin yüzde 11.8’i,
öğretmenlerin ise yüzde 2.9’u diğer sorunlar yaşandığı görüşündedirler.
Bu durum yönetici ve öğretmenlerin görüşlerinin paralel olduğunu ve öğrencilerin
işletmelerde yapılan beceri eğitimi sırasında işletme yetkilileri ve çalışanlarla sorunlar
yaşadığını göstermektedir.
3.6. A.O.T.M.L. ve A.A.M.L.’ne İlişkin Diğer Bulgular
3.6.1. Öğrencilerin Okulu Tercih Sebepleri
Öğrencilerin okulu tercih etmelerinin en önemli sebeplerine ait veriler Tablo 66’da
açıklanmaktadır.
TABLO 66
ÖĞRENCİLERİN OKULU TERCİH ETMESİNİN EN ÖNEMLİ SEBEPLERİ
Okulu Tercih Sebebi Öğrenci f %
Yabancı dil ağırlıklı eğitim yapılması 691 34.6
Mezunlarının turizm sektöründe kolay iş bulabilmesi 416 20.8
Mezunlarının turizm sektöründe tatminkar ücret almaları 76 3.8
Öğrencinin yapmak istediği mesleğin eğitiminin bu okullarda veriliyor olması 494 24.7
Öğrencinin ailesinin turizm sektöründe çalışıyor olması 66 3.3
Öğrencinin başka bir Anadolu lisesini kazanamamış olması 88 4.4
Diğer 151 7.6
Boş / Geçersiz 16 0.8
Toplam 1998 100.0
94
Tablo 66’da; öğrencilerin okullarını tercih etme nedenlerine bakıldığında, yüzde
34.6’sı yabancı dil ağırlıklı eğitim yapılmasını ön plana çıkarmaktadır. Yüzde 24.7’si,
yapmak istedikleri mesleğin eğitiminin bu okulda veriliyor olmasını belirtmişlerdir. Turizm
sektöründe kolay iş bulunuyor olmasının bu okulu seçmelerinde etkili olduğunu belirtenlerin
yüzdesi ise 20.8’dir.
Öğrenciler, dünyada ve ülkemizde meydana gelen gelişmelerin en az bir yabancı dil
bilmeyi gerektirmesi nedeniyle yabacı dil fonksiyonunu ön plana çıkarmış olabilirler.
Öğrencilerin yapmak istedikleri mesleğin eğitiminin bu okullarda veriliyor olması, turizm
sektörünün ülkemizdeki yerinin önemli olması nedeniyle öğrencilerin ikinci derece tercih
nedeni olarak ön plana çıkmış olabilir.
3.6.2. Öğrencilere Okul Tercihinde Etkili Olan Faktörler
Tablo 67’de, okul tercihi yaparken en fazla etkili olan faktörlerin dağılımına ilişkin bilgiler verilmektedir.
TABLO 67 ÖĞRENCİLERİN OKULUNU TERCİH ETMESİNDE EN FAZLA ETKİLİ OLAN FAKTÖRLER
Okul Tercihinde Etkili Olan Faktörler Öğrenci f %
Kendisi 1027 51.4
Ailesi /Akrabaları 757 37.8
Öğretmenleri 65 3.3
Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi / Anadolu Aşçılık Meslek Lisesi mezunları
44 2.2
Öğrencinin arkadaşları 80 4.0
Diğer 25 1.3
Toplam 1998 100.0
Tablo 67’de; öğrencilerin okulunu tercihlerinde, kendilerinin etkili olduğunu
belirtenlerin oranı yüzde 51.4 iken, ailesi ve akrabasının etkili olduğunu belirtenlerin oranının
da yüzde 37.8 olduğu görülmektedir. Öğrencilerin okullarını tercihlerinde öğretmenlerin
fonksiyonun yüzde 3.3 olması, ilköğretim aşamasında öğretmenler tarafından meslekler
hakkında yeterince rehberlik hizmetinin yapılmadığını göstermektedir.
95
3.6.3. Öğrencilerin Okula Kayıt Olmadan Önce Okul Hakkındaki Bilgi Düzeyleri
İlköğretimi bitirdikten sonra, kayıt yaptırdıkları okullar hakkındaki bilgi düzeyine
ilişkin olarak verdikleri cevaplar Tablo 68’de verilmiştir.
TABLO 68
ÖĞRENCİLERİN AOTML VE AAML’ NE KAYIT OLMADAN ÖNCE BU OKULLAR HAKKINDAKİ BİLGİ DÜZEYİ
Bilgi Düzeyi Öğrenci f %
Oldukça 156 7.8
Yeteri kadar 627 31.4
Çok az 881 44.1
Hiç 334 16.7
Toplam 1998 100.0
Tablo 68’de, öğrencilerin okullarına kayıt olmadan önce okulları hakkında ne derece
bilgilerinin olduğuna ilişkin sonuçlar yer almakta olup; öğrencilerin yüzde 44.1’i “çok az”
bilgilerinin olduğunu, yüzde 31.4’ü de “yeteri kadar” bilgileri olduğunu bildirmişlerdir.
Yüzde 16.7’lik bir öğrenci kesimi ise “hiç” bilgileri olmadan okullarına kayıt yaptırdıklarını
belirtmişlerdir. “Oldukça” bilgileri olduğunu belirtenlerin oranının yüzde 7.8 düzeyinde
olduğu görülmektedir.
Öğrencilere ilköğretimde meslek seçimi ve hayata yönlenmeleri konusunda gerekli
rehberlik hizmetlerinin yeterince verilemediğini söylemek mümkündür. Sekiz yıllık kesintisiz
eğitim çerçevesinde, sekizinci yılın ikinci yarısında “meslekî rehberlik ve yöneltme eğitimi”
yer almaktadır. Bu uygulama sonucu rehberlik sorununun çözülebileceği söylenebilir.
3.6.4. Öğrencilerin Okulu Başkalarına Tavsiye Etme Durumu
Tablo 69’da, öğrencilerin okullarını başkalarına tavsiye edip etmediklerine ilişkin
veriler yer almaktadır.
96
TABLO 69 ÖĞRENCİNİN OKULUNU BAŞKALARINA TAVSİYE ETME DURUMU
Okulunu Tavsiye Etme Öğrenci
f % Evet 1014 50.8
Hayır 978 48.9
Boş / Geçersiz 6 0.3
Toplam 1998 100.0
Tablo 69’da, öğrencilerin yarıdan çok az fazlasının (% 50.8’i) okullarını başkalarına
tavsiye ettikleri, geriye kalan yarıya yakınının (% 48.9’u) ise okullarını başkalarına
önermedikleri görülmektedir.
3.6.5. Öğrencilerin Bölümünü Başkalarına Tavsiye Etme Durumu
Tablo 70 incelendiğinde; öğrencilerin yüzde 73.5’inin bölümlerini başkalarına tavsiye
ettiği, yüzde 26.0’ının ise tavsiye etmediği görülmektedir. Öğrencilerin okullarından çok,
bölümlerini benimsedikleri ve başkalarına önemli oranda önerdikleri anlaşılmaktadır.
TABLO 70 ÖĞRENCİNİN BÖLÜMÜNÜ BAŞKALARINA TAVSİYE ETME DURUMU
Bölümünü Tavsiye Etme Durumu Öğrenci f %
Evet 1469 73.5
Hayır 520 26.0
Boş / Geçersiz 9 0.5
Toplam 1998 100.0
3.6.6. Öğrencilerin Mezuniyet Sonrası Hedefleri
Öğrencilerin, mezun olduktan sonra izleyecekleri stratejiye ilişkin elde edilen bulgular
aşağıdaki tablo 71’de sunulmuştur.
97
TABLO 71 ÖĞRENCİLERİN MEZUNİYET SONRASI HEDEFLERİ
Mezuniyet Sonrası Hedefler Öğrenci
f % Alanıyla ilgili bir yüksek öğretim kurumuna devam etmek 1355 67.8
Alanı dışında bir yüksek öğretim kurumuna devam etmek 315 15.7
Alanıyla ilgili bir işyerinde çalışmak 150 7.5
Alanı dışında bir işyerinde çalışmak 45 2.3
Henüz bir planı yok 133 6.7
Toplam 1998 100.0
Tablo 71’de; öğrencilerin yüzde 67.8’inin alanlarıyla ilgili, yüzde 15.7’lik bir grubun
ise alanı dışında bir yükseköğretim kurumuna devam etmek istedikleri görülmektedir.
Okulların kuruluş amaçlarından en önemlisi olan, “alanıyla ilgili bir işte çalışmak” seçeneğini
öğrencilerin sadece yüzde 7.5’lik bir kesimi istemektedir.
Bu sonuç, ülke genelinde her lise öğrencisinin yüksek öğrenim görme eğilimini, bu
öğrenci grubunun da taşıdığını göstermektedir. İstihdamın yüksek öğrenimliler için daha
kolay olması, öğrencilerde bu şekilde bir eğilimin oluşmasının nedeni olarak açıklanabilir.
3.6.7. Diğer Okul Mezunlarına Göre A.O.T.M.L. ve A.A.M.L Mezunlarının İş
Bulabilmelerindeki Kolaylık Derecesi
Tablo 72’de, AOTML ve AAML mezunlarının turizm sektöründe iş bulabilmelerinin
diğer okul mezunlarına göre kolaylık durumuna ilişkin sorulan soruya ait elde edilen bulgular
verilmektedir.
98
TABLO 72 AOTML VE AAML MEZUNLARININ TURİZM SEKTÖRÜNDE İŞ BULABİLMELERİNİN
DİĞER OKUL MEZUNLARINA GÖRE KOLAYLIK DURUMU
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
Okul
Yöneticisi
Meslek Dersleri
Öğretmeni
Mezun Çalışan
Satır
Toplamı
5 Çok
24 17.6 40.7
4.8
48 35.3 28.9
9.6
64 47.1 23.4 12.8
136 27.3
4 Oldukça
28 13.1 47.5
5.6
81 37.9 48.8 16.2
105 49.1 38.3 21.0
214 42.9
3 Kısmen
6 5.2
10.2 1.2
31 27.0 18.7
6.2
78 67.8 28.5 15.6
115 23.0
2 Çok az
1 3.4 1.7 0.2
6 20.7
3.6 1.2
22 75.9
8.0 4.4
29 5.8
1 Hiç
- - - -
- - - -
5 100.0
1.8 1.0
5 1.0
Sütun Toplamı 59 11.8
166 33.3
274 54.9
499 100.0
Aritmetik Ortalama 4.27 4.03 3.73 3.89
Standart Sapma 0.71 0.79 0.98 0.90
X2= 27.20 S.D.=8 p=0.00*
Varyans Analizi
Serbestlik Derecesi
Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F p
Gruplar arası 2 18.52 9.26 11.84 0.00*
Grup içi 496 388.06 0.78
Toplam 498 406.58
t- testi
t S.D.. p
Okul Yöneticisi - Mezun Çalışan -4.04 331 0.00*
Mes. Ders. Öğretmeni - Mezun Çalışan -3.33 438 0.00* *: p<0.05 düzeyinde manidar
99
Araştırmaya katılan grupların yüzde 42.9’u “oldukça”, yüzde 27.3’ü “çok”, yüzde
23’ü “kısmen”, yüzde 5.8’i “çok az”, sadece yüzde 1’i ise “hiç” cevabını vermişlerdir.
Okul yöneticilerinin yüzde 47.5’i, meslek dersleri öğretmenlerinin yüzde 48.8’i mezun
çalışanların ise yüzde 38.3’ü “oldukça” seçeneğini işaretlemişlerdir. Deneklerin verdiği
cevapların toplamına bakıldığında, aritmetik ortalamanın 3.89 ile “oldukça” seçeneğinin biraz
altında yoğunlaştığı görülmektedir.
Söz konusu okul mezunlarının turizm sektöründe iş bulabilmelerinin diğer okul
mezunlarına göre kolaylık durumuna ilişkin verilen cevaplar arasında deneklerin konumları
itibariyle bir uyumsuzluğun olduğu gözlenmektedir (X2= 27.20 ve p= 0.00).
Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark vardır (F=11.84 ve p= 0.00).
Yukarıda belirtilen bu fark, okul yöneticisi ile mezun çalışan, meslek dersleri
öğretmeni ile mezun çalışan arasında gerçekleşmiştir (t= -4.04, p=0.00), (t= -3.33, p=0.00).
Farklılığın nedeni; yönetici ve öğretmenlerin gözlemlerine, mezun çalışanların ise
deneyimlere dayanarak görüşlerini bildirmelerinden kaynaklanmış olabilir. Elde edilen
veriler; AOTML ve AAML, mezunlarının turizm sektöründe iş bulabilmelerinin diğer okul
mezunlarına göre kolaylık derecesinin “oldukça” seçeneğinin alt ve üst sınırlarında
bulunduğunu ortaya koymaktadır.
3.6.8. Mezunların İzlenmesinin Gerekliliği
Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri ve Anadolu Aşçılık Meslek Liselerinin
amacı; öğrencileri ilgi, istek ve yetenekleri doğrultusunda hayata, yüksek öğretime ve
istihdama hazırlamaktır. Bu amaçlar doğrultusunda mezun veren okulların, sektörün eklediği
ara kademe insan gücünü yetiştirebilmesi için mezunlarının izlenmesi gerekmektedir. Tablo
73’de, mezunların izlenmesinin gerekliliğine ilişkin öğretmen ve yönetici görüşleri yer
almaktadır.
100
TABLO 73 AOTML VE AAML MEZUNLARININ İZLENMESİNİN GEREKLİLİĞİ
Katılma Düzeyi Okul Yöneticisi Meslek Dersleri
Öğretmeni f % f %
5 Çok 34 57.6 77 45.6
4 Oldukça 15 25.4 71 42.0
3 Kısmen 7 11.9 14 8.3
2 Çok az 3 5.1 5 3.0
1 Hiç - - 2 1.1
Boş / Geçersiz - - - -
Toplam 59 100.0 169 100.0
Aritmetik Ortalama 4.36 4.28
Standart Sapma 0.89 0.83
XY-Xöğt. = 0.08 t= 0.59 p= 0.56
Bu konuda, yöneticilerin yarıdan fazlası (% 57.6), öğretmenlerin ise yarıya yakını (%
45.6) mezunların izlenmesini “çok” gerekli gördüklerini belirtmişlerdir. Tabloda dikkat çeken
diğer bir durum da, öğretmenlerin yüzde 42’lik bir kesiminin, mezunların izlenmesini
“oldukça” gerekli gördüklerini belirtmeleridir.
Grupların aritmetik ortalaması sırasıyla 4.36 ve 4.28 olarak açıklanmaktadır. Standart
sapma yöneticilerde 0.89, öğretmenlerde ise 0.83’dür.
Grupların görüşleri birbirine paralel olup, 0.05 düzeyinde bir manidarlık
bulunmamaktadır.
Mezunların izlenmesi, verilen eğitimin hedeflere ulaşma düzeyinin belirlemesi
açısından son derece önem taşımaktadır. Eğitim hedeflerinin gerçekleşme düzeyinin
araştırılarak bu hedeflerden uzaklaşmanın tespit edilmesi, programların tekrar incelenerek
yeniden düzenlenmesi ihtiyacını ortaya çıkaracaktır. Kaynak grupların büyük çoğunluğunun
“mezunların izlenmesinin gerekliliğini belirtmeleri” önemli bir işaret olarak algılanmalı ve
okullar mezunlarını izleme sistemlerini kurarak, eğitimde daha olumlu sonuçlar alınmasını
sağlamalıdırlar.
101
3.6.9. A.O.T.M.L. ve A.A.M.L.’ne Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Yöntemi
Öğrencilerin, AOTML ve AAML’ne seçilme ve yerleştirilmelerine ilişkin yönetici ve
öğretmen görüşleri Tablo 74’de yer almaktadır.
TABLO 74
YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN AOTML VE AAML’NE ÖĞRENCİ SEÇME VE YERLEŞTİRME SİSTEMİ HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ
Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Şekli Yönetici Öğretmen
f % f % Mevcut sistem devam etmelidir 21 35.6 47 27.8
İlköğretim diploma notuna göre seçilmelidir 5 8.5 12 7.1
Sadece mülakatla seçilmelidir 11 18.6 23 13.6
Bağımsız bir merkezi yerleştirme sınavı sonucunda yapılacak mülakatla alınmalıdır
22 37.3 82 48.5
Diğer - - 4 2.4
Boş / Geçersiz - - 1 0.6
Toplam 59 100.0 169 100.0
Tablo 74 incelendiğinde, yöneticilerin yüzde 37.3’ü, öğretmenlerin yüzde 48.5’i
öğrenci seçimlerinin “Bağımsız bir merkezî yerleştirme sınavı sonucunda gerçekleştirilecek
mülakatla” yapılması seçeneğini işaretlerken, “Mevcut sistem devam etmelidir” seçeneğini
işaretleyenlerin oranı yöneticilerde yüzde 35.6, öğretmenler de ise yüzde 27.8’dir.
Yöneticilerle öğretmenlerin öğrenci seçimine ilişkin görüşlerinde bir paralellik olduğu
görülmektedir. “Bağımsız bir merkezî yerleştirme sınavı sonucunda yapılacak mülakatla
alınmalıdır” seçeneğinin hem yöneticiler hem de öğretmenler tarafından diğer seçeneklere
göre ağırlıklı olarak tercih edilmesi, Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğü’nün,
mevcut öğrenci seçme ve yerleştirme sistemini gözden geçirmesi gerektiğinin işaretidir.
3.6.10. A.O.T.M.L. ve A.A.M.L.’ne Öğretmen Atama Şekli
AOTML ve AAML’ne atanacak öğretmenlerin atama şekline ilişkin veriler Tablo
75’de verilmektedir.
102
TABLO 75 YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN AOTML VE AAML’NE ÖĞRETMEN ATAMA ŞEKLİ
HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ
Öğretmen Atama Şekli Yönetici Öğretmen Toplam
f % f % f % Mevcut sistem devam etmelidir 2 3.4 16 9.5 18 7.9
Personel Genel Müdürlüğü’nce branşlarına nokta tayini ile atanmalıdır
24 40.7 105 62.1 129 56.6
Millî Eğitim Bakanlığı tarafından mülakatla seçilerek atanmalıdır 30 50.8 28 16.6 58 25.4
Diğer 2 3.4 8 4.7 10 4.4
Boş / Geçersiz 1 1.7 12 7.1 13 5.7
Toplam 59 100.0 169 100.0 228 100.0
Tablo 75’e bakıldığında; öğretmenlerin atama şekline ilişkin olarak, yöneticilerin
yüzde 50.8’i, öğretmenlerin yüzde 16.6’sı “Bakanlık tarafından yapılacak mülakatla” seçim
yapılmasını önerirken; yine yöneticilerin yüzde 40.7’si, öğretmenlerin de yüzde 62.1’i
“Personel Genel Müdürlüğü tarafından branşlara göre nokta tayini ile atanmalıdır” seçeneğini
tercih etmişlerdir.
Araştırma kapsamına alınan yönetici ve öğretmenlerin seçeneklere ilişkin cevaplarının
toplamına bakıldığında; Personel Genel Müdürlüğü tarafından branşlara göre nokta tayini
yapılsın diyenler yüzde 56.6, adayların Millî Eğitim Bakanlığı tarafından mülakat sonucu
seçilerek atamalarının yapılmasını isteyenler yüzde 25.4, “mevcut sistem devam etmelidir”
diyenler ise yüzde 7.9 oranındadır.
Bu verilere göre mevcut öğretmen atama şekli, gerek yöneticiler gerekse meslek
dersleri öğretmenlerince benimsenmemektedir.
3.6.11. Okulların Yörenin Turizm İhtiyacına Uygun Açılma Durumu
Tablo 76’da, okulların yörenin turizm ihtiyacına uygun olarak açılıp açılmadığına
ilişkin sorulan soruya ait veriler yer almaktadır.
103
TABLO 76 OKULLARIN, YÖRENİN TURİZM İHTİYACINA UYGUN AÇILMA DURUMU
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
Okul
Yöneticisi
Meslek Dersleri
Öğretmeni
Öğrenci
Satır
Toplamı
5 Çok
27 5.6
46.6 1.2
57 11.8 34.5
2.6
401 82.7 20.3 18.3
485 22.1
4 Oldukça
22 3.5
37.9 1.0
56 8.9
33.9 2.5
554 87.7 28.1 25.2
632 28.8
3 Kısmen
4 0.8 6.9 0.2
28 5.8
17.0 1.3
450 93.4 22.8 20.5
482 21.9
2 Çok az
2 0.5 3.4 0.1
20 5.4
12.1 0.9
351 94.1 17.8 16.0
373 17.0
1 Hiç
3 1.3 5.2 0.1
4 1.8 2.4 0.2
218 96.9 11.0
9.9
225 10.2
Sütun Toplamı 58 2.6
165 7.5
1974 89.8
2197 100.0
Aritmetik Ortalama 4.17 3.86 3.29 3.55
Standart Sapma 1.06 1.10 1.28 1.27
X2= 64.04 S.D.= 8 p= 0.00*
Varyans Analizi
Serbestlik Derecesi
Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F
p
Gruplar arası 2 89.73 44.86 28.29 0.00*
Grup içi 2194 3479.06 1.59
Toplam 2196 3568.79
t- testi
T S.D.. p
Okul Yöneticisi - Öğrenci -5.22 2030 0.00*
Mes. Ders. Öğretmeni - Öğrenci -5.59 2137 0.00* *: p<0.05 düzeyinde manidar
104
Araştırmaya katılan grupların yüzde 28.8’i “oldukça”, yüzde 22.1’i “çok”, yüzde
21.9’u “kısmen”, yüzde 17’si “çok az” ve yüzde 10.2’si “hiç” cevabını vermiştir. Okul yöneticilerinin yüzde 46.6’sı ile meslek dersleri öğretmenlerinin yüzde 34.5’i
“çok”, öğrencilerin ise yüzde 28.1’i “oldukça” seçeneklerini işaretlemişlerdir. Deneklerin
toplam verdiği cevaplara bakıldığında, aritmetik ortalamanın 3.55 ile “kısmen” ve “oldukça”
seçeneğinin ortasında yer aldığı görülmektedir.
Okulların, yörenin turizm ihtiyacına uygun açılma durumuna ilişkin verilen cevaplar
arasında deneklerin konumları itibariyle bir uyumsuzluk gözlenmektedir (X2= 64.04 ve
p=0.00). Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark vardır (F= 28.29 ve p= 0.00).
Belirtilen bu fark, okul yöneticisi ile öğrenci, meslek dersleri öğretmeni ile öğrenci
arasında gerçekleşmiştir (t= -5.22, p= 0.00). (t= -5.59, p= 0.00).
Elde edilen veriler; okulların yörenin turizm ihtiyacına uygun açılması konusunda
daha hassas davranılması gerektiğini ortaya koymaktadır.
3.6.12. Döner Sermaye Uygulamasının A.O.T.M.L. ve A.A.M.L.’nin Çalışma
Şartlarına Uygunluğu
Tablo 77’de, döner sermaye uygulamasının, araştırma kapsamında bulunan okulların
çalışma şartlarına uygunluk durumuna ilişkin öğretmen ve yönetici görüşleri yer almaktadır.
105
TABLO 77 DÖNER SERMAYE UYGULAMASININ AOTML VE AAML’NİN ÇALIŞMA ŞARTLARINA
UYGUNLUK DURUMU
Katılma Düzeyi
Okul Yöneticisi Meslek Dersleri Öğretmeni
f % f % 5 Çok 12 20.3 26 15.4
4 Oldukça 19 32.2 47 27.8
3 Kısmen 12 20.3 41 24.3
2 Çok az 4 6.8 19 11.2
1 Hiç 7 11.9 19 11.2
Boş / Geçersiz 5 8.5 17 10.1
Toplam 59 100.0 169 100.0
Aritmetik Ortalama 3.46 3.27
Standart Sapma 1.28 1.24
XY-Xöğt. = 0.19 t= 0.92 p= 0.36
Bu soruya, yöneticilerin yüzde 32.2’si, öğretmenlerin de yüzde 27.8’i döner sermaye
çalışmalarının “oldukça” uygun olduğunu belirttikleri görülmektedir.
Grupların aritmetik ortalaması sırasıyla 3.46 ve 3.27 olarak açıklanmaktadır. Standart
sapma yöneticilerde 1.28, öğretmenlerde ise 1.24’dür.
Grupların görüşleri birbirine paralel olup, 0.05 düzeyinde bir manidarlık
bulunmamaktadır.
Elde edilen veriler; döner sermaye uygulamasının AOTML ve AAML’nin çalışma
şartları açısından oldukça düzeyinde olduğunu ortaya koymaktadır.
3.6.13. Okullara Tahsis Edilen Ödeneğin Yeterliği
Tablo 78’de, Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğü tarafından, araştırma
kapsamına alınan okullara tahsis edilen ödeneğin yeterlik durumuna ilişkin okul yöneticilerine
ait görüşler yer almaktadır. Okul yöneticilerinin yüzde 35.6’sı “kısmen”, yüzde 32.2 si “çok
az”, yüzde 20.3’ü ise “oldukça” şeklinde görüş belirtmişlerdir.
106
TABLO 78 GENEL MÜDÜRLÜK TARAFINDAN AOTML VE AAML’NE TAHSİS EDİLEN
ÖDENEĞİN YETERLİK DURUMU
Katılma Düzeyi Okul Yöneticisi
f %
5 Çok 2 3.4
4 Oldukça 12 20.3
3 Kısmen 21 35.6
2 Çok az 19 32.2
1 Hiç 4 6.8
Boş / Geçersiz 1 1.7
Toplam 59 100.0
Aritmetik Ortalama 2.81
Standart Sapma 0.96
Genel Müdürlük, kendisi için ayrılan ödeneği genel olarak yeni açılan veya açılması
planlanan okullara tahsis etmek durumunda olduğundan, bu okullara zorunlu olmadıkça kayda
değer bir ödenek gönderememektedir. Ayrıca genel bütçeden eğitime ayrılan payın düşük
olması okullara tahsis edilecek ödeneğin yeterli olmayışını ortaya çıkarmış olabilir. Diğer bir
etken de, Bakanlığın bu okulları kendi döner sermaye sistemi ile işletmeleri beklentisi olabilir.
3.6.14. Yüksek Öğretimde Alınan Meslekî Bilgilerin Programları Uygulamadaki
Yeterliği
Tablo 79 incelendiğinde, araştırma kapsamına alınan okul yöneticisi ve öğretmenlerin
yüksek öğrenimde aldıkları meslekî bilgilerin ders programlarını uygulamadaki yeterlik
durumu üzerine değerlendirmelerine ilişkin aritmetik ortalamaların sırasıyla 2.82 ve 3.04
olduğu görülmektedir. Yöneticilerin yüzde 33.9’u ve öğretmenlerin 36.7’si yüksek
öğrenimde aldıkları meslekî bilgileri ders programlarını uygulamada “kısmen” yeterli
bulmaktadırlar. Grupların yaptıkları değerlendirmelerin standart sapmaları ise yöneticilerde
1.06, öğretmenlerde ise 1.01’dir.
107
TABLO 79 YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN YÜKSEK ÖĞRENİMDE ALDIĞI MESLEKÎ BİLGİLERİN
DERS PROGRAMLARINI UYGULAMADAKİ YETERLİK DURUMU
Katılma Düzeyi Okul Yöneticisi Meslek Dersleri Öğretmeni
f % f % 5 Çok 2 3.4 15 8.9
4 Oldukça 13 22.0 37 21.9
3 Kısmen 20 33.9 62 36.7
2 Çok az 13 22.0 48 28.4
1 Hiç 7 11.9 6 3.5
Boş / Geçersiz 4 6.8 1 0.6
Toplam 59 100.0 169 100.0
Aritmetik Ortalama 2.82 3.04
Standart Sapma 1.06 1.01
XY-XÖ= -0.22 t= -1.38 p= 0.17
Yönetici ve öğretmen değerlendirmeleri arasındaki fark -0.22 olup (t= -1.38, p= 0.17),
bu sonuç, 0.05 düzeyinde manidar bulunmamaktadır. Yöneticiler ve öğretmenler, yüksek
öğretim kurumlarında okudukları ders programlarını, okuldaki uygulamada “kısmen” yeterli
bulmaktadırlar.
Aritmetik ortalamaların “kısmen” seçeneği civarında bulunması; AOTML ve
AAML’ne öğretmen yetiştiren yüksek öğretim kurumlarında verilen eğitimin yetersizliğinden
kaynaklanmış olabilir.
3.6.15. Yüksek Öğretimde Alınan Meslekî Becerilerin Programları
Uygulamadaki Yeterliği
Tablo 80 incelendiğinde, araştırma kapsamına alınan okul yöneticisi ve öğretmenlerin,
yüksek öğrenimde aldıkları meslekî becerileri, ders programlarına uygulamadaki yeterlik
durumuna ilişkin değerlendirmelerin aritmetik ortalamalarının sırasıyla 2.80 ve 2.78 olduğu
görülmektedir. Bu konu ile ilgili sorulan soruya, yöneticilerin yüzde 28.8’i “oldukça”,
öğretmenlerin ise yüzde 34.9’u “kısmen” yeterli cevabını vermişlerdir. Grupların yaptıkları
değerlendirmelerin standart sapmaları ise yöneticilerde 1.16, öğretmenlerde ise 1.17’dir.
108
TABLO 80 YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN YÜKSEK ÖĞRETİMDE ALINAN MESLEKÎ BECERİLERİN
DERS PROGRAMLARINI UYGULAMADAKİ YETERLİK DURUMU
Katılma Düzeyi
Okul Yöneticisi Meslek Dersleri
Öğretmeni
f % f % 5 Çok 2 3.4 14 8.3
4 Oldukça 17 28.8 31 18.3
3 Kısmen 13 22.0 59 34.9 2 Çok az 14 23.7 37 21.9 1 Hiç 9 15.3 28 16.6 Boş / Geçersiz 4 6.8 - - Toplam 59 100.0 169 100.0 Aritmetik Ortalama 2.80 2.78 Standart Sapma 1.16 1.17
XY-XÖ = 0.02 t= -0.01 p= 0.99
Yönetici ve öğretmen değerlendirmeleri arasındaki fark 0.02 olup (t= -0.01, p= 0.99),
bu sonuç, 0.05 düzeyinde manidar bulunmamaktadır.
Aritmetik ortalamaların “kısmen” seçeneğinin altında çıkması; AOTML ve AAML’ne
öğretmen yetiştiren yüksek öğretim kurumlarındaki uygulama ünitelerinin yetersizliğinden
kaynaklanmış olabilir.
3.6.16. Yüksek Öğretimdeki Öğretmenlik Uygulamasının Meslekî Bilgilere
Katkısı
Araştırma kapsamına alınan okul yöneticisi ve öğretmenlerin, yüksek öğrenimde
yaptıkları öğretmenlik uygulamasının meslekî bilgilerine katkı durumu üzerine sorulan
soruya verdikleri cevaplara ilişkin aritmetik ortalamaların sırasıyla 3.16 ve 3.12 olduğu Tablo
81’in incelenmesinden anlaşılmaktadır. Yüksek öğrenimde yaptıkları öğretmenlik
uygulamasının meslekî bilgilerine katkısını, yöneticilerin yüzde 22.1’i “oldukça”,
öğretmenlerin ise yüzde 28.4’ü “kısmen” yeterli bulmaktadırlar. Grupların yaptıkları
değerlendirmelerin standart sapmaları ise yöneticilerde 1.33, öğretmenlerde ise 1.19’dur.
109
TABLO 81 YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN YÜKSEK ÖĞRETİMDE YAPTIĞI ÖĞRETMENLİK
UYGULAMASININ MESLEKÎ BİLGİLERİNE KATKI DURUMU
Katılma Düzeyi Okul Yöneticisi Meslek Dersleri Öğretmeni
f % f %
5 Çok 11 18.6 24 14.2
4 Oldukça 13 22.1 42 24.8 3 Kısmen 12 20.3 48 28.4 2 Çok az 12 20.3 38 22.5 1 Hiç 7 11.9 16 9.5 Boş / Geçersiz 4 6.8 1 0.6
Toplam 59 100.0 169 100.0 Aritmetik Ortalama 3.16 3.12 Standart Sapma 1.33 1.19
XY-XÖ =0.04 t= 0.22 p= 0.83
Yönetici ve öğretmen değerlendirmeleri arasındaki fark 0.04 olup (t= 0.22, p= 0.83),
bu sonuç 0.05 düzeyinde manidar değildir.
Aritmetik ortalamaların “kısmen” seçeneği civarında çıkması; AOTML ve AAML’ne
öğretmen yetiştiren yüksek öğretim kurumlarındaki “öğretmenlik uygulaması” dersinin
çoğunlukla AOTML ve AAML dışındaki okullarda yapılmasından kaynaklanmış olabilir.
3.6.17. Yüksek Öğretimde Yapılan Öğretmenlik Uygulamasının Meslekî
Becerilere Katkı Durumu
Tablo 82’ye bakıldığında, araştırma kapsamına alınan okul yöneticisi ve öğretmenlerin
yüksek öğrenimde yaptıkları öğretmenlik uygulamasının meslekî becerilerine katkı durumu
üzerine sorulan soruya verdikleri cevaplara ilişkin aritmetik ortalamaların sırasıyla 2.96 ve
2.75 olduğu görülmektedir. Yüksek öğrenimde yaptıkları öğretmenlik uygulamasının meslekî
bilgilerine katkısını, yöneticilerin yüzde 27.2’si “oldukça”, öğretmenlerin ise yüzde 26.6’sı
“çok az” yeterli bulmaktadırlar. Grupların yaptıkları değerlendirmelerin standart sapmaları ise
yöneticilerde 1.29, öğretmenlerde ise 1.20’dir.
110
TABLO 82 YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN YÜKSEK ÖĞRETİMDE YAPTIĞI ÖĞRETMENLİK
UYGULAMASININ MESLEKÎ BECERİLERİNE KATKI DURUMU
Katılma Düzeyi Okul Yöneticisi Meslek Dersleri Öğretmeni
f % f %
5 Çok 6 10.2 14 8.3 4 Oldukça 16 27.2 34 20.1 3 Kısmen 13 22.0 44 26.0 2 Çok az 10 16.9 45 26.6 1 Hiç 10 16.9 29 17.2 Boş / Geçersiz 4 6.8 3 1.8 Toplam 59 100.0 169 100.0 Aritmetik Ortalama 2.96 2.75 Standart Sapma 1.29 1.20
XY-XÖ = 0.21 t= 1.07 p= 0.29
Yönetici ve öğretmen değerlendirmeleri arasındaki fark 0.21 olup (t= 1.07, p= 0.29),
bu sonuç 0.05 düzeyinde manidar değildir.
Aritmetik ortalamaların “kısmen” seçeneğinin biraz altında çıkması; AOTML ve
AAML’ne öğretmen yetiştiren yükseköğretim kurumlarındaki “öğretmenlik uygulaması”
dersinin çoğunlukla AOTML ve AAML dışındaki okullarda yapılmasından kaynaklanmış
olabilir.
3.6.18. Yüksek Öğretimde Yapılan Öğretmenlik Uygulamasının Öğretmenlik
Formasyonuna Katkısı
Tablo 83 incelendiğinde, araştırma kapsamına alınan okul yöneticisi ve öğretmenlerin
yüksek öğrenimde yaptıkları öğretmenlik uygulamasının formasyonlarına katkı durumuna
ilişkin sorulan soruya verdikleri cevaplara ait aritmetik ortalamaların sırasıyla 3.41 ve 3.31
olduğu görülmektedir. Yüksek öğrenimde yaptıkları öğretmenlik uygulamasının
formasyonlarına katkısını, yöneticilerin yüzde 28.8’i “oldukça”, öğretmenlerin ise yüzde
33.1’i “kısmen” yeterli bulmaktadırlar. Grupların yaptıkları değerlendirmelerin standart
sapmaları ise yöneticilerde 1.14, öğretmenlerde ise 1.16’dır.
111
Yönetici ve öğretmen değerlendirmeleri arasındaki fark 0.10 olup (t= 0.56, p= 0.57),
bu sonuç 0.05 düzeyinde manidar değildir.
Aritmetik ortalamaların “kısmen” seçeneği civarında çıkması; AOTML ve AAML’ne
öğretmen yetiştiren yükseköğretim kurumlarındaki “öğretmenlik uygulaması” dersinin
çoğunlukla AOTML ve AAML dışındaki okullarda yapılmasından kaynaklanmış olabilir.
TABLO 83
YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN YÜKSEK ÖĞRETİMDE YAPTIĞI ÖĞRETMENLİK UYGULAMASININ FORMASYON AÇISINDAN ETKİLİLİK DURUMU
Katılma Düzeyi
Okul Yöneticisi Meslek Dersleri
Öğretmeni
f % f %
5 Çok 11 18.6 28 16.6
4 Oldukça 17 28.8 47 27.8
3 Kısmen 14 23.7 56 33.1
2 Çok az 12 20.3 21 12.4
1 Hiç 2 3.4 15 8.9
Boş / Geçersiz 3 5.2 2 1.2
Toplam 59 100.0 169 100.0
Aritmetik Ortalama 3.41 3.31
Standart Sapma 1.14 1.16
XY-XÖ = 0.10 t= 0.56 p= 0.57
112
113
BÖLÜM – 4
KONAKLAMA, RESTORAN VE SEYAHAT ACENTESİ İŞLETMELERİ
YÖNETİCİLERİ İLE BU İŞLETMELERDE ÇALIŞAN ARA KADEME
PERSONELDEN ELDE EDİLEN BULGULAR
Bu bölümde, konaklama, restoran işletmesi ve seyahat acentesi yöneticileri ile işletme
çalışanlarına ilişkin bulgular yer almaktadır. Ankete cevap veren restoran işletmelerinin
sayısının azlığı, evreni temsil etmeye yeterli olmadığından ve restoranlarla konaklama
işletmeleri arasında benzer bölümlerin bulunmasından dolayı, restoran ve konaklama
işletmesi yöneticilerin ve çalışanların verdikleri cevaplar birlikte değerlendirilmiştir.
4.1. İşletme Yöneticilerine Ait Kişisel Bilgiler
4.1.1. İşletme Yöneticilerinin Statüleri
Tablo 84’de konaklama, restoran ve seyahat acentesi işletmelerinde görev yapan
yöneticilerin bu işletmelerdeki görevlerine ait veriler yer almaktadır.
TABLO 84
İŞLETME YÖNETİCİLERİNİN İŞLETMEDEKİ GÖREVLERİ
Görevler Konaklama ve
Restoran İşletmesi Seyahat Acentesi
f % f % İşletme sahibi ve yöneticisi 23 14.7 8 26.7Üst düzey yönetici (Genel müdür, departman müdürü) 104 66.7 17 56.6
Departman şefi 29 18.6 5 16.7
Toplam 156 100.0 30 100.0
Konaklama ve restoran işletmesi yöneticilerinin yüzde 66.7’si üst düzey yönetici,
yüzde 18.6’sı ise departman şefidir. Seyahat acenteleri yöneticilerinin görevlerine
bakıldığında, yüzde 56.6’sı üst düzey yönetici, yüzde 26.7’si ise işletme sahibi ve
yöneticisidirler.
114
4.1.2. Mezuniyet Durumları
Tablo 85’de, işletme yöneticilerinin mezuniyet durumları yer almakta olup, konaklama
ve restoran işletmelerinde görev yapan yöneticilerin yüzde 48.7’sinin lisans düzeyinde
yüksekokul, yüzde 30.8’inin ise lise ve dengi okul mezunu oldukları görülmektedir.
TABLO 85
İŞLETME YÖNETİCİLERİNİN MEZUNİYET DURUMLARI
Mezuniyet Durumu Konaklama ve
Restoran İşletmesi Seyahat Acentesi
f % f % İlkokul 8 5.1 - -Ortaokul 2 1.3 - -Lise ve dengi okul 48 30.8 8 26.7Yüksek okul ön lisans 15 9.6 3 10.0Yüksek okul lisans 76 48.7 18 60.0Diğer 7 4.5 1 3.3
Toplam 156 100.0 30 100.0
Bu alandaki yöneticilerin yarıya yakınının yüksek okul mezunu olmaları sektör
açısından olumlu bir durum olarak değerlendirilebilir. Ancak bu oranın daha yüksek değerlere
çekilmesi sektörün sağlıklı gelişmesi açısından önem taşımaktadır.
Aynı tabloda işletme yöneticilerinden seyahat acentesinde görev yapanların yüzde
60.0’ı (yarıdan fazlasının) yüksek okul düzeyinde lisans, yüzde 26.7’sinin ise lise ve dengi
okul mezunu oldukları görülmektedir. Seyahat acentelerinin çalışma şartları, yabancı dil
bilmeyi ve belirli bir birikimi gerektirdiğinden bu yöneticilerin üçte ikisine yakınının yüksek
okul mezunu olmaları sonucunu ortaya çıkarmış olabilir.
4.1.3. Meslekleri ile İlgili Eğitim Alma Durumları
İşletme yöneticilerinin turizm–otelcilik / aşçılık ile ilgili eğitim alma durumlarına
ilişkin elde edilen veriler Tablo 86’da yer almaktadır.
115
TABLO 86 İŞLETME YÖNETİCİLERİNİN TURİZM - OTELCİLİK / AŞÇILIKLA İLGİLİ MESLEKÎ EĞİTİM
ALMA DURUMLARI
Meslekî Eğitim Alma Durumu
Konaklama ve Restoran İşletmesi
Seyahat Acentesi
f % f %
Turizm- Otelcilik/ Aşçılıkla ilgili meslekî eğitim 90 57.6 20 66.6 Turizm-Otelcilikle ilgili ön lisans eğitimi 9 5.7 2 6.6 Turizm-Otelcilikle ilgili lisans eğitimi 35 22.4 5 16.6 Anadolu aşçılık meslek lisesi 2 1.2 - - Anadolu aşçılık ve turizm meslek lisesi 7 4.4 - - Turizm-Otelcilik / Aşçılıkla ilgili yurt dışı meslekî eğitim
3 1.9 3 10.0
Turizm-Otelcilik / Aşçılıkla ilgili bir meslek kursu (TUREM, AHMA vb.)
5 3.2 1 3.3
Turizm-Otelcilik / Aşçılıkla ilgili işbaşı eğitim (Çıraklık eğitimi)
5 3.2 - -
Diğer 6 3.8 - - Not : Bu soruda birden fazla seçenek belirtme imkânı verilmiştir.
n : 156 (Konaklama ve restoran yöneticileri için)
n : 30 (Seyahat acentesi yöneticileri için)
Konaklama ve restoran işletmesi yöneticilerinin yüzde 57.6’sı alanla ilgili meslekî
eğitim aldığını belirtirken, yüzde 22.4’ü ise otelcilik ile ilgili lisans eğitimi aldığını
belirtmektedir. Diğer seçeneklerdeki dağılımların çok düşük düzeyde olduğu görülmektedir.
Seyahat acenteleri yöneticilerinin turizm-otelcilik / aşçılıkla ilgili aldıkları eğitim
konumuna bakıldığında yöneticilerin yüzde 66.6’sının bu konuda meslekî eğitim aldığını,
yüzde 16.6’sının ise turizm-otelcilik ile ilgili lisans eğitimi aldığını görürüz.
4.1.4. Meslekî Deneyim
İşletme yöneticilerinin mesleklerindeki deneyimlerinin belirlenmesi ile ilgili olarak
anket yardımı ile elde edilen veriler Tablo 87’de sunulmuştur.
116
TABLO 87 İŞLETME YÖNETİCİLERİNİN MESLEKÎ DENEYİMİ
Meslekî Deneyim Konaklama ve
Restoran İşletmesi Seyahat Acentesi
f % f % Bir yıldan az 2 1.3 - -1 – 3 Yıl 13 8.3 3 10.04 – 6 Yıl 21 13.5 5 16.77 – 9 Yıl 19 12.2 6 20.010 Yıl ve daha fazla 101 64.7 16 53.3Toplam 156 100.0 30 100.0
İşletme yöneticilerinin meslekî deneyimlerine bakıldığında, konaklama ve restoran
işletmesi yöneticilerinin yüzde 64.7’sinin “10 yıl ve daha fazla”, yüzde 13.5’inin ise “4-6 yıl”,
yüzde 12.2’sinin ise “7-9 yıl” deneyime sahip oldukları görülmektedir. Yöneticilerin meslekî
deneyimlerinin fazla olması işletmelerin başarılarının olumlu yönde etkilenmesi açısından
önem taşımaktadır.
Aynı konu seyahat acenteleri açısından incelendiğinde paralel bir durum arz etmekte
ve yöneticilerin yüzde 53.3’ünün “10 yıl ve daha fazla”, yüzde 20’sinin “7-9 yıl”, yüzde
16.7’sinin ise “4-6 yıllık” bir deneyime sahip oldukları görülmektedir.
4.1.5. İşletmede Görev Yapma Süreleri
İşletme yöneticilerinin, halen çalışmakta oldukları işletmedeki çalışma sürelerinin
tespiti amacıyla sorulan sorudan elde edilen bilgiler Tablo 88’de gösterilmiştir.
TABLO 88
İŞLETME YÖNETİCİLERİNİN İŞLETMEDE ÇALIŞMA SÜRELERİ
Çalışma Süresi Konaklama ve
Restoran İşletmesi Seyahat Acentesi
f % f % Bir yıldan az 20 12.8 1 3.31 – 3 Yıl 43 27.6 8 26.74 – 6 Yıl 35 22.4 8 26.77 – 9 Yıl 22 14.1 6 20.010 Yıl ve daha fazla 36 23.1 7 23.3Toplam 156 100.0 30 100.0
117
Tablo 88’de, işletme yöneticilerinin işletmede çalışma süreleri yer almakta ve
konaklama ve restoran işletmelerinde çalışan yöneticilerin yüzde 27.6’sının “1-3 yıl”, yüzde
23.1’inin “10 yıl ve daha fazla”, yüzde 22.4’ünün “4-6 yıl” arasında görev yapmakta
oldukları anlaşılmaktadır. Bu değerlendirmeyi yapmaktaki amaç işletme yöneticilerinin
çalıştıkları işyerlerindeki istikrar ve devamlılığı ortaya koymaktır. Seçeneklerde birbirine
yakın bir sıralanma olduğu görülmektedir.
Seyahat acentesi yöneticilerinin bulundukları işletmede görev yapma süreleri
incelendiğinde, yüzde 26.7’sinin “1-3 yıl”, yine yüzde 26.7’sinin “4-6 yıl” yüzde 23.3’nün ise
“10 yıl ve daha fazla” olduğu anlaşılmaktadır. İşletme yöneticilerinin büyük çoğunluğunun
(% 70.0) 6 yıldan fazla aynı işletmede çalışmış olmaları tam olmasa da istikrarlı bir durum
olarak değerlendirilebilir.
4.2.İşletmelere İlişkin Genel Bilgiler
4.2.1. İşletmelerin Statüleri
Tablo 89’da, işletmelerin statülerine ilişkin veriler yer almaktadır.
TABLO 89 İŞLETMELERİN STATÜLERİ
İşletmenin Statüsü Konaklama ve
Restoran İşletmesi Seyahat Acentesi
f % f % Kamu 8 5.1 - - Özel 146 93.6 30 100.0 Karma 2 1.3 - -
Toplam 156 100.0 30 100.0
Araştırma kapsamına alınan konaklama ve restoran işletmelerinin yüzde 93.6’sının
özel sektöre, yüzde 5.1’inin ise kamu sektörüne ait olduğu görülmektedir. Durum, seyahat
acenteleri açısından ele alındığında tamamının özel sektör işletmeleri olduğu görülmektedir.
118
4.2.2. İşletmelerin Türü ve Yıldız Durumu
4.2.2.1. Otel İşletmelerinin Yıldızlarına Göre Dağılımı
Örneklem kapsamına alınan otel işletmelerinin, yıldızlarına göre dağılımı Tablo 90’da
verilmektedir.
TABLO 90
OTEL İŞLETMELERİNİN YILDIZLARINA GÖRE DAĞILIMI
İşletme Türü
O t e l İ ş l e t m e l e r i n Y ı l d ı z D u r u m l a r ı Toplam 1 2 3 4 5
f % f % f % f % f % f %
Otel - - 5 3.9 43 33.3 51 39.5 30 23.3 129 100
Tablo 90’da örneklem grubuna ilişkin veriler yer almakta olup, otel işletmelerinin
yüzde 39.5’inin dört yıldızlı, yüzde 33.3’ünün üç yıldızlı, yüzde 23.3’ünün beş yıldızlı olduğu
görülmektedir.
4.2.2.2. Motel ve Tatil Köyü İşletmelerinin Sınıflarına Göre Dağılımı
Motel ve Tatil Köyü işletmelerinin sınıflarına göre dağılımı Tablo 91’de
verilmektedir.
TABLO 91
MOTEL VE TATİL KÖYÜ İŞLETMELERİNİN SINIF DURUMU
İşletme Türü
İşletmelerin Sınıf Durumu 1 Sınıf 2 Sınıf
f % f %
Motel 1 50.0 1 50.0
Tatil Köyü 7 77.8 2 22.2
Tablo 91’e baktığımızda motel işletmelerinin yüzde 50.0’ının birinci sınıf, yüzde
50.0’ının ikinci sınıf olduğunu görürüz. Tatil köylerinin sınıflarına göre dağılımına
baktığımızda yüzde 77.8’inin 1.sınıf tatil köylerinin çoğunlukta olduğu, 2.sınıf tatil köylerinin
ise yüzde 22.2’lik bir oran teşkil ettiği görülür.
119
4.2.2.3. Restoran İşletmelerinin Sınıflara Göre Dağılımı
Örneklem kapsamına alınan restoran işletmelerinin sınıf durumuna göre dağılımı
Tablo 92’de verilmektedir.
TABLO 92
RESTORAN İŞLETMELERİNİN SINIF DURUMU
Restoranların Sınıfı f %
1. sınıf 6 37.5
2. sınıf 1 6.3
3. sınıf 6 37.5
Boş / Geçersiz 3 18.7
Toplam 16 100.0
Tablo 92 incelendiğinde; araştırma kapsamına alınan restoranların; yüzde 37.5’inin 1.
sınıf, yine yüzde 37.5’inin 3. sınıf, yüzde 6.3’ünün ise 2. sınıf oldukları görülmektedir. Bu
soruya işletme yöneticilerinin yüzde 18.7’si ise Boş veya Geçersiz cevabını vermişlerdir.
4.2.2.4. Seyahat Acentesi İşletmelerinin Gruplarına Göre Dağılımı
Örneklem kapsamına alınan seyahat acentelerinin gruplarına ait elde edilen veriler
Tablo 93’de verilmiştir.
TABLO 93
SEYAHAT ACENTELERİNİN GRUPLARA GÖRE DAĞILIMI
Seyahat Acentelerinin Grupları f %
A 24 80.0 A (geçici) 3 10.0 B - - C 3 10.0
Toplam 30 100.0
Yukarıdaki tablo incelendiğinde, seyahat acentelerinin yüzde 80.0’inin A grubu, yüzde
10’unun geçici A grubu, yine yüzde 10’unun ise C grubu olduğu görülmektedir.
120
4.2.3. Konaklama İşletmelerinin Hizmete Kapalı Olduğu Aylar
Tablo 94’de konaklama işletmelerinin hizmete kapalı olduğu aylar verilmiştir.
Konaklama işletmelerinin genelde Mayıs-Eylül ayları arasındaki süreler dışında kapalı
olduğu, ocak ayının kapalılık açısından yüzde 37.8 oranla birinci sırada, yüzde 2.8 oranla
ekim ayının en alt sırada yer aldığı Tablo 94’de görülmektedir.
TABLO 94
KONAKLAMA İŞLETMELERİNİN HİZMETE KAPALI OLDUĞU AYLAR
Aylar f % Ocak 53 37.8 Şubat 51 36.4 Mart 39 27.8 Nisan 15 10.7 Mayıs - - Haziran - - Temmuz - - Ağustos - - Eylül - - Ekim 4 2.8 Kasım 42 30.0 Aralık 50 35.7
Not : Bu soruda birden fazla seçenek belirtme imkânı verilmiştir. n: 140
İşletmelerin deniz turizmine yönelik faaliyetlerde bulunmaları nedeniyle, sonbaharın
ilk aylarından ilkbahar aylarına kadar olan sürelerde kapalılık oranları yüksek çıkmış olabilir.
Ancak, değişik alternatiflerle işletmelerden azami derecede yararlanma durumuna
gidilmelidir. 4.2.4. İşletmelerde Hizmet İçi Eğitime İlişkin Bulgular
4.2.4.1. Konaklama, Restoran ve Seyahat Acentesi İşletmelerinde Ara Kademe
Personele Hizmet içi Eğitim Verme Durumu
Konaklama işletmelerinde ve seyahat acentelerinde çalışan ara kademe personele
hizmet içi eğitim verme durumu ile ilgili olarak elde edilen veriler Tablo 95’de gösterilmiştir.
121
TABLO 95 İŞLETMELERDE ARA KADEME PERSONELE HİZMET İÇİ EĞİTİM VERME DURUMU
Hizmet içi Eğitim Verme Durumu
Konaklama ve Restoran İşletmesi
Seyahat Acentesi
f % f %
Evet 119 76.3 26 86.7
Hayır 34 21.8 3 10.0
Boş / Geçersiz 3 1.9 1 3.3
Toplam 156 100.0 30 100.0
Araştırma kapsamına alınan konaklama ve restoran işletmelerinde çalışan personelin
yüzde 76.3’üne hizmet içi eğitim verildiği, yüzde 21.8’ine ise verilmediği görülmektedir.
Seyahat acentelerindeki personelin yüzde 86.7’sine hizmet içi eğitim verildiği, yüzde 10’una
ise verilmediği tablonun incelenmesinden anlaşılmaktadır.
Bu sonuçlara göre; personelin meslekî ilerlemelerini sağlamak ve sektördeki
gelişmeleri personele aktarmak için, işletmelerin büyük çoğunluğuna hizmet içi eğitim
verdiği görülmektedir. Sektörün sağlıklı gelişmesi açısından bu durum olumlu bir gelişme
olarak değerlendirilebilir.
4.2.4.2. Konaklama, Restoran ve Seyahat Acentesi İşletmelerinde Hizmet İçi
Eğitim Verilen Bölümler
Tablo 96’da, konaklama ve restoran işletmelerinde hizmet içi eğitim verilen bölümlere
ilişkin veriler yer almaktadır. Cevapların dağılımına bakıldığında en çok yiyecek-içecek
servisi bölümünde hizmet içi eğitim verilmekte olduğu, en az hizmet içi eğitim verilen
bölümün ise Satın alma / Ambar bölümü olduğu görülür.
122
TABLO 96 KONAKLAMA VE RESTORAN İŞLETMELERİNDE HİZMET İÇİ EĞİTİM VERİLEN BÖLÜMLER
Bölümler f % İdare – Muhasebe 38 24.3Ön büro 74 47.4Kat hizmetleri 64 41.0Yiyecek – İçecek servisi 91 58.3Yiyecek üretimi 52 33.3Satın alma / Ambar 17 10.8Diğer 3 1.9
Not : Bu soruda birden fazla seçenek belirtme imkânı verilmiştir.
n: 156
Bu veriler tablo 98’deki verilerle ilişkilendirildiğinde, konaklama ve restoran
işletmelerinin ihtiyaçlar doğrultusunda eğitim vermede genelde bilinçli oldukları
görülmektedir.
Tablo 97’ye göre, seyahat acentelerinde hizmet içi eğitim verilen bölümlere ilişkin
veriler yer almaktadır. Seyahat acentelerinde en fazla hizmet içi eğitim verilen bölüm
operasyon bölümüdür. En az hizmet içi eğitim verilen bölüm ise satın alma bölümüdür.
TABLO 97
SEYAHAT ACENTELERİNDE HİZMET İÇİ EĞİTİM VERİLEN BÖLÜMLER
Bölümler f %
İdare- Muhasebe 10 33.3 Pazarlama 8 26.6 Operasyon (Tur İşlemleri) 20 66.6 Satış 10 33.3 Satın alma 3 10.0 Diğer 3 10.0
Not : Bu soruda birden fazla seçenek belirtme imkânı verilmiştir. n: 30
Bu sonuçlar Tablo 99 ile ilişkilendirildiğinde; seyahat acentelerinin, ihtiyaçları
doğrultusunda hizmet içi eğitim verdikleri görülmektedir.
123
4.2.4.3. Konaklama, Restoran ve Seyahat Acentesi İşletmelerinde Hizmet içi
Eğitim İhtiyacı Duyulan Bölümler
Tablo 98’de konaklama ve restoran işletmelerinin hizmet içi eğitim ihtiyacı duyulan
bölümlerine ilişkin elde edilen veriler yer almaktadır.
TABLO 98
KONAKLAMA VE RESTORAN İŞLETMELERİNDE HİZMET İÇİ EĞİTİM İHTİYACI BULUNAN BÖLÜMLER
Bölümler f %
İdare – Muhasebe 26 16.6 Ön büro 61 39.1 Kat hizmetleri 64 41.0 Yiyecek – İçecek servisi 91 58.3 Yiyecek üretimi 44 28.2 Satın alma / Ambar 14 8.9 Diğer 3 1.9
Not : Bu soruda birden fazla seçenek belirtme imkânı verilmiştir. n: 156
Konaklama ve restoran işletmelerinde hizmet içi eğitim ihtiyacı bulunanların
bölümlere göre dağılım oranına baktığımızda işletmelerin yüzde 58.3’ünün yiyecek-içecek
servisi bölümünde, yüzde 41.8’inin kat hizmetlerinde, yüzde 39.1’inin ön büro bölümünde,
yüzde 28.2’sinin yiyecek üretimi bölümünde, yüzde 16.6’sının idare-muhasebe bölümünde,
yüzde 8.9’unun ise satın alma / ambar bölümünde hizmet içi eğitim ihtiyacı duyulduğu
görülür.
Seyahat acentelerinde hizmet içi eğitim ihtiyacı duyulan bölümlere ait deneklerden
elde edilen bilgiler Tablo 99’da gösterilmiştir.
124
TABLO 99 SEYAHAT ACENTELERİNDE HİZMET İÇİ EĞİTİM İHTİYACI BULUNAN BÖLÜMLER
Bölümler f %
İdare- Muhasebe 6 20.0Pazarlama 9 30.0Operasyon (Tur İşlemleri) 19 63.3Satış 10 33.3Satın alma 1 3.3Diğer - -
Not : Bu soruda birden fazla seçenek belirtme imkânı verilmiştir.
n: 30
Hizmet içi eğitim ihtiyacı açısından operasyon bölümü yüzde 63.3 oranla en ön sırada
yer alırken, daha sonra yüzde 33.3 oranla satış bölümü bulunmaktadır. Satın alma bölümü ise
yüzde 3.3 oranla en alt sırada yer almaktadır.
4.2.5. Konaklama, Restoran ve Seyahat Acentesi İşletmelerinin Ara Kademe
Personel Alımına İlişkin Bulgular
4.2.5.1. Konaklama, Restoran ve Seyahat Acentesi İşletmelerinin Ara Kademe
Personel Alımında Karşılaşılan Güçlük Durumu
Tablo 100’de, işletmelerin ara kademe personel bulmada güçlüklerle karşılaşma
durumlarına ait olarak işletme yöneticilerinden elde edilen görüşler yer almaktadır.
Konaklama ve restoran işletmelerinin personel bulmakta güçlükle karşılaşıp
karşılaşmadıklarına ilişkin sorulan soruya işletme yöneticilerinin yüzde 50’si “hayır”, yüzde
46.2’si ise “evet” cevabını vermişlerdir. Bu soruya cevap vermeyenlerin oranı ise yüzde
3.8’dir.
Seyahat acentesi yöneticilerinin yüzde 60’ı personel bulmakta her hangi bir güçlükleri
bulunmadığını işaret ederken, yüzde 23.3’ü personel bulmakta güçlükleri olduğunu
belirtmektedirler. Bu soruya cevap vermeyen yöneticilerin oranı ise yüzde 16.7’dir.
125
TABLO 100 İŞLETMELERE ARA KADEME PERSONEL ALIMINDA KARŞILAŞILAN GÜÇLÜK
DURUMU
Karşılaşılan Güçlük Durumu Konaklama ve
Restoran İşletmesi Seyahat Acentesi
f % f % Evet 72 46.2 7 23.3Hayır 78 50.0 18 60.0Boş / Geçersiz 6 3.8 5 16.7
Toplam 156 100.0 30 100.0
İşletmelerin ara kademe eleman bulmakta büyük oranda güçlükleri olmadığını
belirtmelerine karşın, bu konuda sorunları olan işletmelerin de bulunduğu görülmektedir.
Ülkemizde bu konuda hiçbir sorunun olmaması gerekir, çünkü işsizlik oranı bu kadar yüksek
iken, ara kademe eleman temininde güçlükle karşılaşan işletmelerin olması eğitim sisteminde
sorunların bulunması olarak açıklanabilir. 4.2.5.2. Konaklama, Restoran ve Seyahat Acentesi İşletmelerinde Ara Kademe
Personel Alımında Güçlükle Karşılaşılan Bölümler
Tablo 101’de, konaklama ve restoran işletmelerine ara kademe personel alımında
güçlükle karşılaşan işletmelerin hangi bölümlerde güçlük çektiklerine ilişkin veriler yer
almaktadır.
TABLO 101
KONAKLAMA VE RESTORAN İŞLETMELERİNE ARA KADEME PERSONEL ALIMINDA GÜÇLÜK ÇEKİLEN BÖLÜMLER
Bölümler f %
İdare – Muhasebe 18 25.0Ön büro 38 52.7Kat hizmetleri 20 27.7Yiyecek – İçecek servisi 48 66.6Yiyecek üretimi 32 44.4Satın alma / Ambar 8 11.1Diğer - -
Not : Bu soruda birden fazla seçenek belirtme imkânı verilmiştir.
n: 72
126
Tablo 101’deki cevapların dağılımı incelendiğinde; yiyecek–içecek servisi bölümünde
çalıştıracak eleman bulmakta güçlükle karşılaşan işletmelerin oranı yiyecek – içecek servisi
bölümü yüzde 66.6, ön büroda yüzde 52.7, yiyecek üretiminde ise yüzde 44.4’tür. Satın alma
ve ambar konusunda eleman bulmakta güçlükle karşılaşma oranının ise düşük (% 11.1)
olduğu görülmektedir.
Tablo 102’de, ara kademe personel bulmakta güçlük çekilen seyahat acentesi
işletmelerinin ara kademe personel alımında güçlük çektiği bölümlere ilişkin veriler yer
almaktadır.
TABLO 102
SEYAHAT ACENTELERİNE ARA KADEME PERSONEL ALIMINDA GÜÇLÜK ÇEKİLEN BÖLÜMLER
Bölümler f %
İdare- Muhasebe 3 42.8 Pazarlama 3 42.8 Operasyon (Tur İşlemleri) 6 85.7 Satış 3 42.8 Satın alma - - Diğer - -
Not : Bu soruda birden fazla seçenek belirtme imkânı verilmiştir.
n: 7
Tablodaki cevapların dağılımı incelendiğinde; seyahat acentelerinin ara kademe
eleman alımında en çok güçlük çektiği bölüm operasyon bölümüdür. Diğer bölümlerde
işletmelerin yarıya yakınının güçlükle karşı karşıya olduğu görülmektedir.
Tablo 101 ve 102’deki veriler nitelikli ara kademe işgücü plânlamasında ve eğitiminde
dikkate alınmalıdır.
4.2.5.3. Konaklama, Restoran ve Seyahat Acentesi İşletmelerinde Eleman
Alımında Tercih Edilen Yöntemler
Tablo 103’de, konaklama ve restoran işletmelerinin ara kademe eleman alırken hangi
yöntemle personel aldıklarına ilişkin veriler yer almaktadır.
127
TABLO 103 KONAKLAMA VE İŞLETMELERİNİN ARA KADEME ELEMAN ALIRKEN TERCİH ETTİKLERİ
YÖNTEMLERİN BÖLÜMLERE GÖRE DAĞILIMI
Eleman Sağlama
Yöntemleri
B ö l ü m l e r İdare
Muhasebe Ön büro Kat
HizmetleriYiyecek-İçecek Servisi
Yiyecek Üretimi
Satın alma- Ambar
f % f % f % f % f % f % 3308 Sayılı Kanun gereği işletmelere beceri öğretimi için öğrenci gönderen ortaöğretim kurumlarının yönetici ve öğretmenleri ile işbirliği yaparak
20
13.0
72
27.6
50
23.2
100
31.3
46
23.6
7
8.6 İşletmede beceri öğretimi gören öğrencileri, mezun olduktan sonra işe alarak
25
16.2
68
26.1
33
15.4
90
28.1
45
23.1
6
7.4
İş ve İşçi Bulma Kurumu aracılığı ile 9 5.8 5 1.9 17 7.9 12 3.7 10 5.1 5 6.2
Eleman aranıyor ilanları ile 29 18.8 39 14.9 32 14.9 33 10.3 24 12.3 11 13.6Tanıdık ve arkadaş tavsiyeleri ile 60 39.0 66 25.2 75 34.9 76 23.8 61 31.3 42 51.9Diğer 11 7.2 11 4.2 8 3.7 9 2.8 9 4.6 10 12.3
T O P L A M 154 100 261 100 215 100 320 100 195 100 81 100
Not : Bu soruda birden fazla seçenek belirtme imkânı verilmiştir.
İdare – Muhasebe bölümüne eleman bulmada öncelikli tercih edilen yöntem tanıdık ve
arkadaş tavsiyesidir. Bu bölüm için en az tavsiye edilen yöntem ise İş ve İşçi Bulma Kurumu
aracılığı ile eleman temin etme yöntemidir.
Ön büro bölümüne eleman bulmada üç yöntemin aşağı yukarı eşit düzeyde tercih
edildiği görülmektedir. Bunlar 3308 Sayılı Kanun gereği işletmelere beceri öğretimi için
öğrenci gönderen ortaöğretim kurumlarının yönetici ve öğretmenleri ile işbirliği yaparak,
işletmede beceri öğretimi gören öğrencileri mezun olduktan sonra işe alarak ve tanıdık ve
arkadaş tavsiyeleridir.
Kat hizmetleri için en çok tercih edilen yöntem tanıdık ve arkadaş tavsiyeleridir. Yine
bu bölüm için en az tercih edilen yöntem İş ve İşçi Bulma Kurumu aracılığı ile eleman bulma
yöntemidir.
Yiyecek – İçecek servisi bölümü için en çok tercih edilen yöntem 3308 Sayılı Kanun
gereği işletmelere beceri öğretimi için öğrenci gönderen ortaöğretim kurumlarının yönetici ve
öğretmenleri ile işbirliği yaparak eleman temin etme yöntemidir. Yine bölüm için İş ve İşçi
Bulma Kurumu aracılığı ile eleman temin etme en az tercih edilen yöntemdir.
128
Yiyecek üretimi bölümü için en çok tercih edilen yöntem tanıdık ve arkadaş tavsiyeleri
ile eleman bulma yöntemi iken, en az tercih edilen yöntem İş ve İşçi Bulma Kurumu aracılığı
ile eleman temin etme yöntemidir.
Satın alma ve ambar bölümü için en çok kullanılan yöntem tanıdık ve arkadaş
tavsiyeleri ile eleman temin yöntemidir. Bu bölüm için eleman bulmada en az tercih edilen
yöntem İş ve İşçi Bulma Kurumu aracılığı ile eleman temin etme yöntemidir.
Bütün veriler dikkate alındığında işletmelerin genellikle tanıdık ve arkadaş tavsiyesi
yöntemi ile eleman bulmayı tercih ettikleri, İş ve İşçi Bulma Kurumunun pek tercih
edilmediği söylenebilir.
Tablo 104’de, seyahat acenteleri yöneticilerinin işyerlerine ara kademe eleman alırken
tercih ettikleri yöntemlere ilişkin görüşleri yer almaktadır.
TABLO 104
SEYAHAT ACENTELERİNİN ARA KADEME ELEMAN ALIRKEN TERCİH ETTİKLERİ YÖNTEMLERİN BÖLÜMLERE GÖRE DAĞILIMI
Eleman Sağlama Yöntemleri B ö l ü m l e r
İdare- Muhasebe
Pazarlama Satın
alma
Operasyon (Tur
İşlemleri)
Satış bölümü
f % f % f % f % f % 3308 Sayılı Kanun gereği işletmelere beceri öğretimi için öğrenci gönderen ortaöğretim kurumlarının yönetici ve öğretmenleri ile işbirliği yaparak
4 11.4 5 13.2 2 11.8
13
23.6 6 21.4
İşletmede beceri öğretimi gören öğrencileri mezun olduktan sonra işe alarak
6 17.1 7 18.4 4 23.5
12
21.8 7 25.0
İş ve İşçi Bulma Kurumu aracılığı ile 1 2.9 1 2.6 - - - - 1 3.6
Eleman aranıyor ilanları ile 9 25.7 14 36.8 6 35.3 13 23.6 7 25.0
Tanıdık ve arkadaş tavsiyeleri ile 13 37.2 8 21.1 5 29.4 15 27.3 6 21.4
Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği
aracılığı ile 2 5.7 3 7.9 - - 2 3.7 1 3.6
Diğer - - - - - - - - -
T O P L A M 35 100 38 100 17 100 55 100 28 100
Not : Bu soruda birden fazla seçenek belirtme imkânı verilmiştir.
129
İdare – Muhasebe bölümüne eleman bulmada öncelikli tercih edilen yöntem tanıdık ve
arkadaş tavsiyesidir. Bu bölüm için en az tercih edilen yöntem ise İş ve İşçi Bulma Kurumu
aracılığı ile eleman temin etme yöntemidir.
Pazarlama bölümüne eleman bulmada en çok tercih edilen yöntemin eleman aranıyor
ilanları ile 1.nci sırada, tanıdık ve arkadaş tavsiyeleri ile 2.nci sırada, işletmede beceri
öğretimi gören öğrencileri mezun olduktan sonra işe alarak 3.ncü sırada, 3308 Sayılı Kanun
gereği işletmelere beceri öğretimi için öğrenci gönderen ortaöğretim kurumlarının yönetici ve
öğretmenleri ile işbirliği yaparak yöntemi 4.ncü sırada, İş ve İşçi Bulma Kurumu aracılığı
yöntemi ise en alt sırada yer almaktadır.
Satın alma bölümünde ise en çok tercih edilen yöntem eleman aranıyor ilanları ile
1.nci sırada, tanıdık ve arkadaş tavsiyeleri yöntemi 2.nci sırada, hiç tercih edilmeyen yöntem
ise İş ve İşçi Bulma Kurumu aracılığı ile eleman bulma yöntemidir.
Operasyon işlemleri bölümü için eleman bulmada tercih edilen 4 yöntemin birbirine
yakın oranda tercih edildiği, Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği aracılığı ile eleman temini en
alt sırada olmasına karşın İş ve İşçi Bulma Kurumu aracılığı ile eleman temin etme yöntemi
hiç tercih edilmemektedir.
Satış bölümü için eleman bulmada tercih edilen 4 yöntemin birbirine yakın oranda
tercih edildiği, Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği aracılığı ile eleman temini en alt sırada
olmasına karşın İş ve İşçi Bulma Kurumu aracılığı ile eleman temin etme yöntemi hiç tercih
edilmemektedir.
4.2.5.4.Konaklama, Restoran ve seyahat Acentesi İşletmelerinin A.O.T.M.L. ve
A.A.M.L. Mezunlarını Tercih Durumları
Araştırma kapsamına alınan konaklama işletmelerinin eleman alımlarında AOTML ve
AAML mezunlarını tercih durumlarına ilişkin olarak denek gruplardan elde edilen veriler
Tablo 105’de görülmektedir.
130
TABLO 105 ARA KADEME ELEMAN ALIMINDA AOTML VE AAML MEZUNLARININ İŞLETMELER
TARAFINDAN TERCİH DURUMU
Tercih Durumu Konaklama ve
Restoran İşletmesi Seyahat Acentesi
f % f %
Evet 132 84.6 24 80.0
Hayır 24 15.4 4 13.3
Boş / Geçersiz - - 2 6.7
Toplam 156 100.0 30 100.0
Araştırma kapsamına alınan konaklama ve restoran işletme yöneticilerinin, yüzde
84.6’sının bu okul mezunlarını tercih ettikleri, yüzde 15.4’ünün ise olumsuz görüş
bildirdikleri görülmektedir. Seyahat acentelerine bakıldığında ise AOTML mezunlarını yüzde
80 oranında tercih ettikleri, yüzde 13.3 oranında ise tercih etmedikleri görülmektedir.
Bu verilere göre konaklama, restoran ve seyahat acentesi işletmeleri, çoğunlukla
AOTML ve AAML mezunlarını tercih etmektedirler. Bu sonuçlar; mezun çalışanların
sektörden kaçmamasını veya mezunların oranının, çalışanlar toplamında daha yüksek
olmasını gerektirmektedir.
4.2.5.5 Konaklama, Restoran ve Seyahat Acentesi İşletmelerinin A.O.T.M.L. ve
A.A.M.L. Mezunlarını Tercih Etme Sebepleri
İşletme yöneticilerinin, ara kademe eleman ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla AOTML
ve AAML mezunlarını tercih etme nedenlerine ait veriler Tablo 106’da belirtilmiştir. Bu
okullardan mezunları tercih eden konaklama ve restoran işletmeleri yöneticilerinin
cevaplarına baktığımızda; Bu mezunların iş ortamına daha çabuk ve kolay uyum sağlamaları
birinci önemli sebep olarak gözükmektedir, işletme standartlarındaki meslekî bilgilere sahip
olmaları mezunların işletmeler tarafından ikinci derecede önemde tercih etme sebebi olarak
ortaya çıkmıştır.
131
Seyahat acentesi işletmesi yöneticilerinin cevaplarına baktığımızda, konaklama ve
restoran işletmeleri yöneticilerinin düşünceleriyle benzerlik gösterdiği görülür.
TABLO 106
İŞLETMELERE ARA KADEME ELEMAN ALIMINDA AOTML VE AAML MEZUNLARINI TERCİH ETME SEBEPLERİ
Tercih Sebepleri Konaklama ve
Restoran İşletmesi Seyahat Acentesi
f % f % İşletme standartlarındaki meslekî bilgilere sahip olmaları
111 84.1 18 75.0
İşletme standartlarındaki meslekî becerilere sahip olmaları
83 62.8 13 54.1
İşletme standartlarında insan ilişkilerine sahip olmaları
75 56.8 17 70.8
İş ortamına daha çabuk ve kolay uyum sağlamaları
112 84.8 22 91.6
Diğer 3 2.2 1 4.1 Not : Bu soruda birden fazla seçenek belirtme imkânı verilmiştir.
n: 132 (Konaklama ve restoran için)
n: 24 (Seyahat acentesi için)
4.2.5.6. Konaklama, Restoran ve seyahat Acentesi İşletmeleri Tarafından
Mezunların İstihdamında Tercih Edilen Bölümler
Tablo 107’de, konaklama ve restoran işletmelerinin, AOTML ve AAML mezunlarının
istihdamında tercih ettikleri bölümler verilmiştir.
132
TABLO 107 KONAKLAMA VE RESTORAN İŞLETMELERİNİN AOTML VE AAML MEZUNLARININ
İSTİHDAMINDA TERCİH ETTİKLERİ BÖLÜMLER
Tercih Edilen Bölümler
AOTML Mezunları
AAML Mezunları
f % f % İdare – Muhasebe 22 14.1 - -
Ön büro 92 58.9 1 0.06
Kat hizmetleri 68 43.5 - -
Yiyecek – İçecek servisi 115 73.7 22 14.1
Yiyecek üretimi 34 21.7 61 39.1
Satın alma / Ambar 8 5.1 3 0.2
Diğer - - - -
Not : Bu soruda birden fazla seçenek belirtme imkânı verilmiştir.
n: 156
Tercihle ilgili cevaplara baktığımızda; AOTML mezunlarının öncelikli olarak
yiyecek-içecek servisi bölümü için tercih edildiği görülür. Mezunların ikinci derecede tercih
edildiği bölüm ise ön bürodur. Mezunların en az tercih edildiği bölüm ise satın alma / ambar
bölümüdür. AAML mezunlarının istihdamında tercih edilen yöntemlere baktığımızda bu
mezunların en çok yiyecek üretimi bölümü için tercih edildiği görülür.
AAML mezunlarının idare-muhasebe, kat hizmetleri bölümleri için tercih
edilmemesinin, ön büro bölümü için en alt sırada tercih edilmesinin nedeni, bu okulların esas
fonksiyonlarının yiyecek üretimi eğitimi vermelerindendir. Bu verilere göre AOTML’nin
yiyecek üretimi eğitimini geliştirmeleri gerekmektedir.
Tablo 108’de, seyahat acentelerinin AOTML mezunlarının istihdamında tercih
ettikleri bölümlere ait veriler sunulmuştur.
133
TABLO 108 SEYAHAT ACENTELERİNİN AOTML MEZUNLARININ İSTİHDAMINDA TERCİH ETTİKLERİ
BÖLÜMLER
Tercih Edilen Bölümler İşletme Yöneticisi
f % İdare- Muhasebe 5 16.6 Pazarlama 11 36.6 Operasyon (Tur İşlemleri) 20 66.6 Satış 13 43.3 Satın alma 2 6.6 Diğer - -
Not : Bu soruda birden fazla seçenek belirtme imkânı verilmiştir. n: 30
Tablo 108’de, araştırma kapsamına alınan seyahat acentesi işletmeleri yöneticilerinin,
AOTML mezunlarını istihdam etmede tercih ettikleri bölümlerin öncelik sırasıyla; operasyon
bölümü, satış bölümü, pazarlama bölümü, idare-muhasebe bölümü ve satın alma bölümü
olduğu görülmektedir. 4.2.5.7. Konaklama, Restoran ve Seyahat Acentesi İşletmelerinin A.O.T.M.L. ve
A.A.M.L. Mezunlarını Tercih Etmeme Sebepleri
Tablo 109’da, işletmelerin AOTML ve AAML mezunlarını tercih etmeyen
yöneticilerin tercih etmeme sebeplerine ilişkin veriler yer almaktadır.
TABLO 109
İŞLETMELERİN AOTML VE AAML MEZUNLARINI TERCİH ETMEME SEBEPLERİ
Tercih Etmeme Sebepleri Konaklama ve
Restoran İşletmesi Seyahat Acentesi
f % f % İşletme standartlarındaki meslekî bilgilere sahip olmamaları 9 37.5 4 100.0
İşletme standartlarındaki meslekî becerilere sahip olmamaları 9 37.5 2 50.0
İşletme standartlarında insan ilişkilerine sahip olmamaları 7 29.1 1 25.0
İş ortamına daha çabuk ve kolay uyum sağlayamamaları 8 33.3 1 25.0
Yüksek ücret talep etmeleri 5 20.8 - -Diğer 5 20.8 - -
No t : Bu soruda birden fazla seçenek belirtme imkânı verilmiştir. n: 254 (Konaklama ve restoran işletmeleri için) n: 4 (Seyahat acentesi işletmeleri için)
134
Mezunları tercih etmeyen işletmelerin, AOTML ve AAML mezunlarını tercih etmeme
sebeplerine bakıldığında;
- Konaklama ve restoran işletmelerinde; birinci sırada mezunların işletme
standartlarındaki meslekî bilgilere sahip olmamaları ile işletme standartlarındaki meslekî
becerilere sahip olmamaları, en alt sırada ise mezunların yüksek ücret talep etmeleri yer
almaktadır.
- Seyahat acentelerinde; birinci sırada mezunların işletme standartlarındaki meslekî
bilgilere sahip olmamaları, en alt sırada mezunların işletme standartlarındaki insan ilişkilerine
sahip olmamaları ve iş ortamına daha çabuk ve kolay uyum sağlayamamaları yer almaktadır.
Mezunların yüksek ücret talep etmeleri, seyahat acentelerince mezunları tercih etmeme nedeni
olarak görülmemektedir.
4.2.5.8. Konaklama ve Restoran İşletmelerinin A.O.T.M.L. ve A.A.M.L.
Mezunları Dışında Ara Kademe Personel Olarak Tercih Ettikleri Diğer
Çalışanların Bölümlere ve Eğitim Düzeylerine Göre Dağılımı
Tablo 110’da, konaklama ve restoran işletmelerinin AOTML ve AAML mezunları
dışında tercih ettikleri diğer çalışanların bölümlere ve eğitim düzeylerine göre dağılımı
verilmiştir.
135
TABLO 110 KONAKLAMA VE RESTORAN İŞLETMELERİNİN AOTML VE AAML MEZUNLARI DIŞINDA
İSTİHDAM İÇİN TERCİH ETTİKLERİ DİĞER OKUL MEZUNLARININ BÖLÜMLERE VE EĞİTİM DÜZEYLERİNE GÖRE DAĞILIMI
Eğitim Seviyesi
B ö l ü m l e r
İdare Muhasebe
Ön Büro Kat
Hizmetleri
Yiyecek-İçecek Servisi
Yiyecek Üretimi
Satın Alma/ Ambar
f % f % f % f % f % f %Turizm ile ilgisiz ön lisans
14 13.2 10 7.2 3 2.8 6 4.2 3 2.8 13 15.1
Turizm ile ilgisiz lisans
33 31.1 20 14.4 3 2.8 5 3.5 5 4.6 13 15.1
Turizm ile ilgili ön lisans
13 12.3 30 21.6 9 8.5 22 15.5 14 12.8 14 16.3
Turizm ile ilgili lisans
19 18.0 38 27.3 8 7.6 22 15.5 13 11.9 14 16.3
Meslek kursları 9 8.5 13 9.3 38 35.9 46 32.4 31 28.4 12 14.0Yurtdışı meslekî eğitim
3 2.8 14 10.1 3 2.8 11 7.8 8 7.3 2 2.3
İşbaşı eğitim 14 13.2 14 10.1 37 34.9 27 19.0 32 29.4 15 17.4Diğer 1 0.9 - - 5 4.7 3 2.1 3 2.8 3 3.5Verilen Cevaplar Toplamı 106 100 139 100 106 100 142 100 109 100 86 100
Not : Bu soruda birden fazla seçenek belirtme imkânı verilmiştir.
Tablo 110’daki cevapların dağılımına bakıldığında;
İdare – Muhasebe bölümü için en çok turizm ile ilgisiz lisans düzeyinde eğitimi
olanların, en az yurt dışı meslekî eğitimi olanların tercih edildiği görülür.
Ön büro bölümü için en çok turizm ile ilgili lisans düzeyinde eğitimi olanların, en az
turizm ile ilgisiz ön lisans düzeyinde eğitimi olanların tercih edildiği görülür.
Kat hizmetleri bölümü için meslek kursları düzeyinde eğitim almış kişiler en çok
tercih edilirken, turizm ile ilgisiz lisans, ön lisans ve meslek eğitimi düzeyinde eğitim
alanların en az tercih edildiği görülür.
Yiyecek – içecek servisi bölümü için en çok meslek kursları düzeyinde eğitim almış
kişiler tercih edilirken, en az tercih edilenler turizm ile ilgisiz lisans düzeyinde eğitim almış
olanların tercih edildiği görülür.
136
Yiyecek üretimi bölümü için en çok işbaşı eğitimi almış kişiler tercih edilirken, en az
tercih edilenler turizm ile ilgisiz ön lisans düzeyinde eğitim alanlardır.
Satın Alma / Ambar bölümü için işbaşı eğitimi almış kişiler en çok tercih edilirken, en
az tercih edilenler yurt dışı meslekî eğitimi almış olanlardır.
TABLO 111
SEYAHAT ACENTELERİNİN AOTML MEZUNLARI DIŞINDA İSTİHDAM İÇİN TERCİH ETTİKLERİ DİĞER OKUL MEZUNLARININ BÖLÜMLERE VE EĞİTİM DÜZEYLERİNE GÖRE
DAĞILIMI
Eğitim Şekli
B ö l ü m l e r
İdare Muhasebe
Pazarlama
Operasyon (Tur
İşlemleri)
Satış Satın
Alma
Diğer
f % f % f % f % f % f % Turizm ile ilgisiz ön lisans
3 11.5 2 10.0 1 7.7 1 3.6 - - 1 100
Turizm ile ilgisiz lisans
5 19.2 3 15.0 1 7.7 5 17.8 2 13.3 - -
Turizm ile ilgili ön lisans
3 11.5 4 20.0 3 23.0 3 10.7 4 26.8 - -
Turizm ile ilgili lisans 5 19.2 6 30.0 4 30.8 8 28.6 3 20.0 - -
Meslek kursları 3 11.5 1 5.0 - - 3 10.7 2 13.3 - -
Yurtdışı meslekî eğitim 1 3.9 3 15.0 - - 4 14.3 2 13.3 - -
İşbaşı eğitim 6 23.2 1 5.0 4 30.8 4 14.3 2 13.3 - -
Diğer - - - - - - - - - - - -
Verilen Cevaplar Toplamı
26 100 20 100 13 100 28 100 15 100 1 100
Not : Bu soruda birden fazla seçenek belirtme imkânı verilmiştir. Tablo 111’deki cevapların dağılımına bakıldığında;
İdare – Muhasebe bölümü için iş başı eğitimi almış kişiler en çok tercih edilirken, en
az yurt dışı meslekî eğitimi olanların tercih edildiği görülür.
Pazarlama bölümü için en çok turizm ile ilgili lisans düzeyinde eğitimi olanların, en az
meslek kursları ve işbaşı eğitimi almış olanların tercih edildiği görülür.
Operasyon işlemleri bölümü için turizm ile ilgili lisans düzeyinde eğitim almış
kişilerle, iş başı eğitimi almış kişiler en çok tercih edilirken, turizm ile ilgisiz lisans ve ön
137
lisans düzeyinde eğitim alanların en az tercih edildiği görülür. Meslek kursları ve yurt dışı
meslek eğitimi almış olanların hiç tercih edilmediği görülür.
Satış bölümü için en çok turizm ile ilgili lisans eğitimi almış olanlar tercih edilirken,
en az tercih edilenler turizm ile ilgisiz ön lisans düzeyinde eğitim alanlardır.
Satın Alma bölümü için turizm ile ilgili ön lisans eğitimi almış olanlar en çok tercih
edilirken, işbaşı eğitimi almış kişiler, turizm ile ilgisiz lisans eğitimi almış kişiler, meslek
kursları ve yurt dışı meslek eğitimi almış kişiler en az tercih edilenlerdir. Turizm ile ilgisiz ön
lisans eğitimi almış kişiler hiç tercih edilmemektedir.
4.3. Mezun ve Diğer Çalışanlara İlişkin Bulgular
4.3.1. Mezun ve Diğer Çalışanların Cinsiyetlerine Göre Dağılımı
Araştırma kapsamına alınan ve anketleri geçerli kabul edilen AOTML ve AAML
mezunu çalışanların toplamı 280, diğer çalışanların toplamı da 1654’tür. Bu iki gruba
uygulanan anket toplamı ise 1934’tür. Örneklem kapsamına alınan AOTML ve AAML
mezunlarının ve diğer çalışanların cinsiyet dağılımı Tablo 112’de görülmektedir.
TABLO 112
ÇALIŞANLARIN CİNSİYETLERİNE GÖRE DAĞILIMI
Çalışanların Cinsiyeti
AOTML ve AAML Mezunu Çalışanlar
Diğer Çalışanlar Toplam
f % f % f %
Bay 179 63.9 1158 70.0 1137 69.1
Bayan 101 36.1 496 30.0 597 30.9
Toplam 280 100.0 1654 100.0 1934 100.0
Çalışanların AOTML ve AAML mezunlarının yüzde 63.9’unun bay, yüzde 36.1’inin
bayan olduğu, diğer çalışanların ise yüzde 70’inin bay, yüzde 30’unun bayan olduğu Tablo
112’de görülmektedir.
138
Bu verilere göre, tüm çalışanların cinsiyet yönünden büyük çoğunluğu baylardan
oluşmaktadır. Bu durum, işletmelerdeki çalışma şartlarının bayanlar açısından zorluğundan
kaynaklanmış olabilir.
4.3.2. Mezun ve Diğer Çalışanların Yaş Gruplarına Göre Dağılımı
Tablo 113’de örneklem kapsamına alınan AOTML ve AAML mezunu ve diğer
çalışanların yaş gruplarına göre dağılımı verilmektedir.
TABLO 113
ÇALIŞANLARIN YAŞ GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI
Yaş Grupları
AOTML ve AAML Mezunu Çalışanlar
Diğer Çalışanlar Toplam
f % f % f %
16 – 22 123 43.9 318 19.2 441 22.823 – 29 108 38.6 626 37.8 734 38.030 – 36 31 11.1 351 21.2 382 19.837 – 43 9 3.2 187 11.3 196 10.144 – 50 1 0.4 37 2.2 38 2.051 ve daha büyük
1 0.4 14 0.8 15 0.8
Boş / Geçersiz 7 2.5 121 7.3 128 6.6
Toplam 280 100.0 1654 100.0 1934 100.0
Tablo 113’de AOTML ve AAML mezunu çalışanlardan 16-22 yaş grubunda olanlar
yüzde 43.9’dur. Yüzde 38.6’sının ise 23-29 yaş grubunda olduğu, ileri yaşlara doğru
gidildiğinde ise sektörden bir kaçış olduğu, bunun sonucu olarak ta 44-50 yaş grubu ile 51 ve
daha büyük olanların sadece yüzde 0.4 düzeyinde oldukları görülmektedir.
Diğer çalışanların yüzde 37.8’inin 23-29 yaş grubunda, yüzde 21.2’sinin 30-36 yaş
grubunda oldukları, 51 ve daha fazla yaşta olanların ise sadece yüzde 0.8 olduğu
görülmektedir. Aynı tabloya göre tüm çalışanlardan 23-29 yaş grubunda olanların yüzde
38.0, 16-22 yaş grubunda olanların ise 22.8 olduğu, 51 ve daha fazla yaşta olanların ise yüzde
0.8 olduğu görülmektedir.
Çalışanların genellikle 29’ncu yaştan sonra sektörden ayrıldıkları görülmektedir.
139
4.3.3. Mezun ve Diğer Çalışanların Mezun Oldukları Okullara Göre Dağılımı
Tablo 114’de, çalışanların mezun oldukları okullara göre dağılımları yer almaktadır.
Konaklama alanında çalışanların yüzde 30’u genel lise ve diğer meslek lisesi, yüzde 20’si
ilkokul, yüzde 16.7’si ortaokul, sadece yüzde 11.2’si ise AOTML mezunudur. Tablo
incelendiğinde görüleceği gibi diğer mezunlarının oranı çok düşük değerler almıştır.
TABLO 114
ÇALIŞANLARIN MEZUN OLDUKLARI OKULLARA GÖRE DAĞILIMI
Okul Türü
İşletme Türü Toplam
Konaklama Restoran Seyahat Acentesi
f % f % f % f %
İlkokul 334 20.0 29 23.8 3 2.2 366 18.9Ortaokul 280 16.7 23 18.9 4 2.9 307 15.9And. Otel. ve Tur. M. L. 188 11.2 16 13.1 17 12.3 221 11.4And. Aşçılık. M. L. 15 0.9 2 1.6 - - 17 0.9Genel L. / Diğer Mes. L. 502 30.0 37 30.5 63 45.8 602 31.1And.Otel.ve Tur. M. L. Çıkışlı Turizmle ilgili Y.O. Önlisans
13 0.8 2 1.6 1 0.7 16 0.8
And. Otel. ve Tur. M. L. Çıkışlı Turizmle ilgili Y.O. Lisans
11 0.7 2 1.6 2 1.4 15 0.8
And. Otel. ve Tur. M. L. Çıkışlı Turizmle İlgisiz Y.O. Önlisans
5 0.3 - - 1 0.7 6 0.3
And. Otel. ve Tur. M. L. Çıkışlı Turizmle İlgisiz Y.O. Lisans
5 0.3 - - - - 5 0.3
Genel L. / Diğer Mes. L. Çıkışlı Turizmle ilgili Y.O. Önlisans
126 7.5 2 1.6 4 2.9 132 6.8
Genel L. / Diğer Mes. L. Çıkışlı Turizmle ilgili Y.O. Lisans
81 4.8 1 0.8 8 5.8 90 4.7
Genel L. / Diğer Mes. L. Çıkışlı Turizmle ilgisiz Y.O. Önlisans
34 2.0 1 0.8 10 7.2 45 2.3
Genel L. / Diğer Mes. L. Çıkışlı Turizmle ilgisiz Y.O. Lisans
80 4.8 7 5.7 25 18.1 112 5.8
Toplam 1674 100 122 100 138 100 1934 100
Restoranlarda çalışanların mezuniyet durumuna bakıldığında; yüzde 30.5’inin genel
lise ve diğer meslek lisesi, yüzde 23.8’inin ilkokul, yüzde 18.9’unun ortaokul ve yüzde
13.1’inin ise AOTML mezunu oldukları görülmektedir.
140
Seyahat acentesi çalışanlarının durumuna bakıldığında ise yüzde 45.8’inin genel lise /
diğer meslek lisesi, yüzde 18.1’inin turizm ile ilgisiz Y.O Lisans, yüzde 12.3’ünün AOTML
mezunu oldukları anlaşılmaktadır.
Çalışanların geneline bakıldığında genel lise/diğer meslek lisesi çıkışlıların çoğunlukta
(% 31.1) oldukları görülmektedir. Bu tablodaki verilere göre sektörde çalışan AOTML
mezunlarının oranının çok düşük (% 11.4) olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu sonuçlar genel lise
ve AOTML/AAML dışındaki diğer meslek lisesi mezunlarının çoğunlukta olduğunu,
araştırma konusu okulların mezunlarının sadece yüzde 12.3 düzeyinde istihdam edildiklerini
ortaya koymaktadır. Bu nedenle eğitim yöntemleri, programlar, sosyal güvenlik ve öğrenci
sayısı gibi faktörler açısından sistemin yeniden ele alınarak gerekli düzeltmelerin yapılması
gereklidir.
4.3.4. Mezun ve Diğer Çalışanların İşletme Türlerine Göre Dağılımı
İşletme türüne göre çalışanların dağılımına ilişkin veriler Tablo 115’de yer almaktadır.
TABLO 115
İŞLETME TÜRLERİNE GÖRE ÇALIŞANLARIN DAĞILIMI
İşletme Türü
AOTML ve AAML Mez. Çalışanlar Diğer Çalışanlar Toplam
f % f % f %
Konaklama (Otel-Tatil köyü)
237 84.6 1437 86.9 1674 86.6
Restoran 22 7.9 100 6.0 122 6.3
Seyahat Acentesi 21 7.5 117 7.1 138 7.1
Toplam 280 100.0 1654 100.0 1934 100.0
AOTML ve AAML mezunlarının konaklama işletmelerinde yüzde 84.6, restoranlarda
yüzde 7.9, seyahat acentelerinde ise yüzde 7.5 oranında çalıştıkları görülmektedir.
AOTML ve AAML çıkışlı olmayan diğer çalışanların konaklama işletmelerinde yüzde
86.9, restoranlarda yüzde 6.0, seyahat acentelerinde ise yüzde 7.1 oranında dağıldıkları
tabloda verilmektedir.
141
Bu verilere göre tüm çalışanların yüzde 86.6’sının konaklama işletmelerinde, yüzde
7.1’inin seyahat acentelerinde, yüzde 6.3’ünün ise restoranlarda görev yaptıkları
anlaşılmaktadır. Turizmle ilgili işgücü planlamasında ve eğitimde bu veriler dikkate
alınmalıdır.
4.3.5. Mezun ve Diğer Çalışanların Bölümlere Göre Dağılımı
Çalışanların bölümlere göre dağılımları Tablo 116’de yer almakta olup, AOTML ve
AAML mezunu çalışanların yüzde 43.2’sinin yiyecek-içecek servisi bölümünde, yüzde
23.2’sinin ön büro bölümünde, yüzde 0.7’sinin ise en az satın alma-ambar bölümünde
çalıştıkları görülmektedir.
TABLO 116 ÇALIŞANLARIN ÇALIŞTIKLARI BÖLÜMLERE GÖRE DAĞILIMI
Bölümler
AOTML ve AAML Mez. Çalışanlar Diğer Çalışanlar Toplam
f % f % f %
İdare-Muhasebe 12 4.3 214 12.9 226 11.7
Ön Büro 65 23.2 191 11.5 256 13.2
Kat Hizmetleri 23 8.2 316 19.1 339 17.5
Yiyecek – İçecek Servisi 121 43.2 460 27.8 581 30.0
Yiyecek Üretimi 35 12.5 324 19.6 359 18.6
Satın Alma – Ambar 2 0.7 26 1.6 28 1.4
Pazarlama 4 1.4 7 0.4 11 0.6
Operasyon (Tur İşlemleri) 7 2.5 53 3.2 60 3.1
Satış Bölümü 6 2.1 24 1.5 30 1.6
Diğer 5 1.8 39 2.4 44 2.3
Toplam 280 100.0 1654 100.0 1934 100.0
AOTML ve AAML çıkışlı olmayan diğer çalışanların yüzde 27.8’sinin yiyecek-
içecek servisi bölümünde, yüzde 19.6’sının yiyecek üretimi bölümünde, yüzde 0.4’ünün de en
az pazarlama bölümünde çalıştıkları belirtilmektedir.
142
Tüm çalışanlar açısından tablo incelendiğinde, yüzde 30’unun yiyecek-içecek
servisinde, yüzde 18.6’sının yiyecek üretimi bölümünde, yüzde 0.6’sının ise en az pazarlama
bölümünde oldukları görülmektedir. Turizmle ilgili işgücü ve eğitim planlamasında bu veriler
dikkate alınmalıdır.
4.3.6. Mezun ve Diğer Çalışanların Sektörü Tercih Nedenleri
Çalışanların turizm sektörünü tercih etme nedenlerine ilişkin olarak elde edilen veriler
Tablo 117’de yer almaktadır.
AOTML/AAML. mezunu çalışanların yüzde 78.9’u “alınan eğitimin turizmle ilgili
olması” nedeniyle turizm sektöründe çalışmayı tercih ettiklerini belirtmişlerdir. Mezun
çalışanların diğer seçenekleri çok düşük oranlarda tercih ettikleri görülmektedir.
TABLO 117
ÇALIŞANLARIN TURİZM SEKTÖRÜNÜ TERCİH ETME NEDENLERİ
Tercih Nedenleri
AOTML ve AAML Mez. Çalışanlar
Diğer Çalışanlar Toplam
f % f % f %
Alınan eğitimin turizmle ilgili olması
221 78.9 403 24.4 624 32.3
Yüksek ücret beklentisi 13 4.7 360 21.7 373 19.3Sosyal imkânların (lojman, kreş, yemek vb.) iyi olması
4 1.4 95 5.7 99 5.1
Ailenin turizm sektöründe çalışıyor olması
4 1.4 182 11.0 186 9.6
Yabancı dil öğrenme / geliştirme imkânı olması
25 8.9 215 13.0 240 12.4
Diğer 12 4.3 279 16.9 291 15.0Boş / Geçersiz 1 0.4 120 7.3 121 6.3
Toplam 280 100.0 1654 100.0 1934 100.0
Diğer çalışanların bu konudaki tercihlerine bakıldığında yüzde 24.4’ü alınan eğitimin
turizm ile ilgili olması, yüzde 21.7”si yüksek ücret beklentisi nedeniyle turizm sektöründe
çalışmayı tercih ettiklerini belirtmişlerdir.
143
4.3.7. Mezun ve Diğer Çalışanların Sektördeki İşyeri Değişikliği
Tablo 118’de çalışanların sektörde işyeri değiştirme durumuna ilişkin görüşleri yer
almakta olup, AOTML/AAML mezunu çalışanların yüzde 60.7’si işyeri değiştirdiklerini
belirtmektedirler. Diğer çalışanların ise 59.8’i işyeri değiştirdiklerini belirtmişlerdir.
TABLO 118
ÇALIŞANLARIN SEKTÖRDE İŞYERİ DEĞİŞTİRME DURUMU
İş Değiştirme Durumu
AOTML ve AAML Mez. Çalışanlar
Diğer Çalışanlar Toplam
f % f % f % Evet 170 60.7 989 59.8 1159 59.9
Hayır 107 38.2 653 39.5 760 39.3
Boş / Geçersiz 3 1.1 12 0.7 15 0.8
Toplam 280 100.0 1654 100.0 1934 100.0
Çalışanların her iki grupta da yarıdan fazlasının ilk işlerini değiştirdikleri
görüldüğünden , bu sonuçlar çalışma şartlarında yaşanan istikrarsızlığı göstermektedir.
4.3.8. Mezun ve Diğer Çalışanların İşyeri Değiştirme Sayıları
Çalışanların işyeri değiştirme sayılarına göre dağılımına ilişkin görüşleri Tablo 119’da
yer almaktadır.
TABLO 119
ÇALIŞANLARIN İŞYERİ DEĞİŞTİRME SAYISINA GÖRE DAĞILIMI
Değiştirilen İşyeri Sayısı
AOTML ve AAML Mez. Çalışanlar
Diğer Çalışanlar Toplam
f % f % f %
1 42 24.7 235 23.8 277 23.9
2 40 23.5 240 24.3 280 24.2
3 36 21.2 203 20.5 239 20.6
4 ve daha fazla 48 28.2 289 29.2 337 29.1
Boş / Geçersiz 4 2.4 22 2.2 26 2.2
Toplam 170 100.0 989 100.0 1159 100.0
144
AOTML ve AAML mezunu çalışanların yüzde 28.2’sinin, diğer çalışanların ise yüzde
29.2’sinin “dört ve daha fazla” işyeri değiştirdikleri görülmektedir.
Mezun çalışanların yüzde 24.7’sinin, diğer çalışanların ise yüzde 23.8’inin “bir” işyeri
değiştirdikleri aynı tabloda belirtilmektedir.
Tablo 118 ve 119 dikkate alındığında, turizm sektöründe işgücü değişimi hızını
azaltıcı önlemlerin alınması gerekmektedir. İşyeri değişim hızı, istikrarsız bir çalışma
ortamının olduğunu göstermektedir. Bu durum, gerek işveren gerekse çalışanlar açısından
olumlu bir durum olarak değerlendirilemez.
4.3.9. Mezun ve Diğer Çalışanların İşyeri Değiştirme Sebepleri
Tablo 120’de, çalışanların sektörde işyeri değiştirme sebeplerine ilişkin görüşleri yer
almaktadır.
TABLO 120
ÇALIŞANLARIN SEKTÖRDE İŞYERİ DEĞİŞTİRME SEBEPLERİ
İşyeri Değiştirme Sebepleri
AOTML ve AAML Mez. Çalışanlar
Diğer Çalışanlar Toplam
f % f % f %
Ücretin yetersizliği 32 18.8 255 25.8 287 24.8
Meslekte ilerleme imkânının olmaması
38 22.4 218 22.0 256 22.1
Sosyal imkânların yetersizliği 2 1.2 25 2.5 27 2.3
İş ortamının (çalışma koşulları ve işçi sağlığı) iyi olmaması 15 8.8 120 12.1 135 11.6
İşin sezonluk olması 33 19.4 168 17.0 201 17.4
Sigorta yapılmaması 6 3.5 45 4.6 51 4.4
Diğer 42 24.7 137 13.9 179 15.4
Boş / Geçersiz 2 1.2 21 2.1 23 2.0
Toplam 170 100.0 989 100.0 1159 100.0
145
AOTML/AAML mezunu çalışanların yüzde 22.4’ü “meslekte ilerleme imkânları
olmaması”, yüzde 19.4’ü “işin sezonluk oluşu”, yüzde 18.8’i “ücret yetersizliği”
nedenlerinden dolayı işyeri değiştirdiklerini belirtmişlerdir.
Aynı tablodaki veriler diğer çalışanlar açısından incelendiğinde, yüzde 25.8’inin
“ücret yetersizliği”, yüzde 22’sinin ise “meslekte ilerleme imkânının olmaması”, yüzde
17’sinin ise “işin sezonluk olması nedeniyle” işyeri değiştirdikleri görülmektedir.
Tüm çalışanlar açısından ücret yetersizliği yüzde 24.8 oranla birinci sırada, sosyal
imkanlârın yetersizliği yüzde 2.3 oranla en alt sırada yer almaktadır.
Bu veriler doğrultusunda; tüm çalışanlara yönelik olarak turizm sektöründe önem
sıralarına göre; ücretlerin iyileştirilmesi, meslekte ilerleme imkânının sağlanması, işin
sezonluk olmasının asgari düzeye indirilerek tüm sezona yayılması, iş ortamının
iyileştirilmesi, sigorta yapılması ve sosyal imkânların geliştirilmesi gerekmektedir.
4.3.10. Mezun ve Diğer Çalışanların Sektördeki Çalışma Süreleri
Tablo 121’de, turizm sektöründeki AOTML ve AAML mezunu ve diğer çalışanların,
çalışma sürelerine göre dağılımı yer almaktadır.
TABLO 121
ÇALIŞANLARIN SEKTÖRDE ÇALIŞMA SÜRELERİNE GÖRE DAĞILIMI
Çalışma Süresi
AOTML ve AAML Mez. Çalışanlar Diğer Çalışanlar Toplam
f % f % f %
1 yıldan az 87 31.1 417 25.2 504 26.1
1-5 yıl arası 145 51.8 789 47.7 934 48.2
6-10 yıl arası 29 10.4 281 17.0 310 16.0
11-15 yıl arası 12 4.3 86 5.2 98 5.1
16 yıl ve daha fazla 7 2.4 74 4.5 81 4.2
Boş / Geçersiz - - 7 0.4 7 0.4
Toplam 280 100.0 1654 100.0 1934 100.0
146
Mezun çalışanların sektörde çalışma sürelerinin dağılımına bakıldığında, mezun
çalışanların yüzde 51.8’inin “1-5 yıl”, yüzde 31.1’inin “1 yıldan az”, yüzde 2.4’ünün ise “16
yıl ve daha fazla” süreden beri sektörde bulundukları görülür.
Diğer çalışanların sektörde çalışma sürelerine bakıldığında, diğer çalışanların yüzde
47.7’sinin “1-5 yıl”, yüzde 25.2’sinin “1 yıldan az”, yüzde 17’sinin “6-10 yıl” dan beri
sektörde çalıştıkları görülür 4.3.11. Mezun ve Diğer Çalışanların Halen Çalıştıkları İşletmedeki Çalışma
Süreleri
Çalışanların halen çalıştıkları işletmedeki çalışma sürelerine ilişkin veriler Tablo
122’de yer almaktadır.
TABLO 122 ÇALIŞANLARIN HALEN ÇALIŞTIKLARI İŞLETMEDEKİ ÇALIŞMA SÜRELERİNE GÖRE
DAĞILIMI
Sektörde Çalışma Süresi
AOTML ve AAML Mez. Çalışanlar
Diğer Çalışanlar Toplam
f % f % f %
1 yıldan az 18 6.4 130 7.8 148 7.8
1-5 yıl arası 133 47.5 645 39.0 778 40.2
6-10 yıl arası 69 24.7 419 25.3 488 25.2
11-15 yıl arası 35 12.5 244 14.8 279 14.4
16 yıl ve daha fazla 21 7.5 206 12.5 227 11.7
Boş / Geçersiz 4 1.4 10 0.6 14 0.7
Toplam 280 100.0 1654 100.0 1934 100.0
Tablo 122’de; AOTML ve AAML mezunlarının yüzde 47.5’inin 1-5 yıl, yüzde
24.7’sinin 6-10 yıl ve yüzde 12.5’inin ise 11-15 yıl halen çalışmakta olan işlerinde çalışmakta
oldukları görülmektedir. Diğer çalışanların halen çalıştıkları işletmedeki çalışma sürelerine bakıldığında; yüzde
39’unun 1-5 yıl, yüzde 25.3’ünün 6-10 yıl, yüzde 14.8’inin ise 11-15 yıldır halen yaptıkları
işte çalışmakta oldukları görülmektedir.
147
4.3.12. Mezun ve Diğer Çalışanların İşyerinde Çalışma Şekli
Çalışanların işyerinde çalışma şekline göre dağılımları Tablo 123’de yer almaktadır.
TABLO 123 ÇALIŞANLARIN İŞYERİNDE ÇALIŞMA ŞEKLİNE GÖRE DAĞILIMI
Çalışma Şekli
AOTML ve AAML Mez. Çalışanlar
Diğer Çalışanlar Toplam
f % f % f %
Sürekli 180 64.3 1277 77.2 1457 75.3
Mevsimlik 84 30.0 316 19.1 400 20.7
Diğer 12 4.3 40 2.4 52 2.7
Boş / Geçersiz 4 1.4 21 1.3 25 1.3
Toplam 280 100.0 1654 100.0 1934 100.0
Mezun çalışanların yüzde 64.3’ü sürekli çalıştıklarını, yüzde 30’u ise mevsimlik
çalıştıklarını belirtmişlerdir.
Diğer çalışanların işyerinde çalışma şekline bakıldığında, yüzde 77.2’sinin “sürekli”,
yüzde 19.1’inin ise “mevsimlik” çalıştıkları anlaşılmaktadır.
Çalışanların büyük bir oranının sürekli çalışmakta olmaları, çalışma hayatı açısından
olumlu bir durum olarak değerlendirilebilir.
4.3.13. Mezun ve Diğer Çalışanların Yaptığı İşten Memnuniyet Durumu
Tablo 124’de, çalışanların işinden memnun olma durumuna ilişkin veriler yer
almaktadır.
148
TABLO 124 ÇALIŞANLARIN İŞİNDEN MEMNUN OLMA DURUMU
İşinden Memnun Olma Durumu
AOTML ve AAML Mez. Çalışanlar
Diğer Çalışanlar Toplam
f % f % f %
Evet 232 82.9 1302 78.7 1534 79.3
Hayır 48 17.1 339 20.5 387 20.0
Boş / Geçersiz - - 13 0.8 13 0.7
Toplam 280 100.0 1654 100.0 1934 100.0
Toplam çalışanların yüzde 79.3’ünün işinden memnun olduğu, yüzde 20’sinin ise
memnun olmadığı görülmektedir. Çalışanların işlerinden büyük oranda memnun olması,
işlerinde başarılı olmaları açısından önem taşımaktadır. 4.3.14. Mezun ve Diğer Çalışanların İşinden Memnun Olmama Nedenleri
Tablo 125’de mezun ve diğer çalışanların işinden memnun olmama durumları yer
almaktadır. AOTML ve AAML mezunları açısından “çalışma saatlerinin düzensizliği” birinci
sırada, “ücretlerin yetersizliği” ikinci sırada, “meslekî yükselme imkânının olmaması” ise
üçüncü sırada, işten memnun olmama nedeni olarak ortaya çıkmıştır.
TABLO 125
ÇALIŞANLARIN İŞİNDEN MEMNUN OLMAMA NEDENLERİ
İşten Memnun Olmama Sebepleri
AOTML ve AAML Mez. Çalışanlar
Diğer Çalışanlar
Toplam
f % f % f % Çalışma saatlerinin düzensizliği 31 64.5 153 45.1 184 47.5Sağlık koşullarının düzensizliği 2 4.1 61 17.9 63 16.2Ücretin yetersizliği 25 52.1 221 65.1 246 63.5Sosyal güvenlik koşullarının yetersizliği 8 16.6 100 29.4 108 27.9
Turizm ile ilgili alınan eğitimin yaptığı işle ilgili olmaması 6 12.5 29 8.5 35 9.0
Meslekî yükselme imkânı olmaması 13 27.1 86 25.3 99 25.5
Diğer - - 22 6.4 22 5.6
Not : Bu soruda birden fazla seçenek belirtme imkânı verilmiştir. n: 48 (AOTML ve AAML mezunu çalışanlar için n: 339 (Diğer çalışanlar için) n: 387 (Toplam çalışanlar için)
149
Aynı konuda diğer çalışanlar açısından verilere baktığımızda ”ücretlerin yetersizliği”
birinci sırada, “çalışma saatlerinin düzensizliği” ikinci sırada, “sosyal güvenlik koşullarının
yetersizliği” üçüncü sırada, “meslekî yükselme imkânının olmaması” dördüncü sırada işinden
memnun olmama nedeni olarak belirtildiğini görürüz.
Çalışanları olumsuz etkileyen en önemli nedenin ücret yetersizliği ve çalışma
saatlerinin düzensizliği olduğu açıkça görülmektedir. Açık uçlu sorularda da bu konular
önemli ölçüde dile getirilmiştir. Sektörden kaçışın ilerleyen yaşlarda kendini göstermesine
gerekçe olarak çalışma saatlerinin düzensizliği, çalışanların evlilik sonrası aile yaşamını
olumsuz etkilemesi gösterilebilir.
4.3.15. Mezun ve Diğer Çalışanlardan İş Değiştirmeyi Düşünenlerin Tercihi
İşinden memnun olmayan mezun ve diğer çalışanlardan, iş değiştirmeyi düşünenlerin;
yeni işleri için tercih ettikleri kıstaslar Tablo 126’da yer almaktadır.
TABLO 126
ÇALIŞANLARIN İŞ DEĞİŞTİRME TERCİHLERİ
İş Değiştirme Tercihi
AOTML ve AAML Mez. Çalışanlar Diğer Çalışanlar Toplam
f % f % f %
Aynı işte, bir başka işyerinde çalışmak
14 29.2 83 24.5 97 25.0
Turizm sektöründe, başka bir işte çalışmak
5 10.4 75 22.1 80 20.6
Turizm sektörü dışında, başka bir işte çalışmak
15 31.2 101 29.8 116 30.0
Diğer 5 10.4 15 4.4 20 5.2
Boş / Geçersiz 9 18.8 65 19.2 74 19.2
Toplam 48 100.0 339 100.0 387 100.0
AOTML ve AAML mezunu çalışanların yüzde 31.2’si “turizm sektörü dışında başka
bir işte çalışmak” için, yüzde 29.2’si ise “aynı işte ama farklı bir işyerinde çalışmak” için iş
değiştirmek istediklerini belirtmişlerdir.
150
Diğer çalışanların yüzde 29.8’i “turizm sektörü dışında farklı bir işte”, yüzde 24.5’i
“aynı işte ama farklı bir işyerinde”, yüzde 22.1’i ise “turizm sektöründe başka bir işte”
çalışmak için iş değişikliği istediklerini belirtmektedirler.
Toplam çalışanlar açısından bakıldığında yüzde 30’unun “turizm sektörü dışında
başka bir işte”, yüzde 25’inin “aynı işte bir başka işyerinde”, yüzde 20.6’sının “turizm
sektöründe başka bir işte çalışmak” için iş değişikliği düşündüklerini açıkladıkları
görülmektedir.
4.3.16. Mezun ve Diğer Çalışanların Ortalama Çalışma Saatleri
Tablo 127’de mezun ve çalışanların, günde ortalama çalışma saatlerine ilişkin görüşler
yer almaktadır.
TABLO 127
ÇALIŞANLARIN GÜNDE ORTALAMA ÇALIŞMA SAATLERİ
Çalışma Süresi (Ortalama)
AOTML ve AAML Mez. Çalışanlar Diğer Çalışanlar Toplam
f % f % f %
8 Saat 126 45.0 819 49.5 945 48.9
8 Saatten az 5 1.8 42 2.5 47 2.4
8 Saatten fazla 148 52.8 778 47.1 926 47.9
Boş / Geçersiz 1 0.4 15 0.9 16 0.8
Toplam 280 100.0 1654 100.0 1934 100.0
AOTML ve AAML mezunlarının yüzde 52.8’i “8 saatten fazla” çalıştırıldıklarını
belirtirken, yüzde 45’i “8 saat” çalıştırıldıklarını belirtmektedirler. Diğer çalışanların aynı
konudaki görüşlerine bakıldığında; yüzde 49.5’inin “8 saat”, yüzde 47.1’inin ise “8 saatten
fazla” çalıştıkları görülmektedir.
Çalışanların toplamının ise yüzde 48.9’unun “8 saat”, yüzde 47.9’unun “8 saatten
fazla” çalıştıkları görülmektedir.
151
4.3.17. Mezun ve Diğer Çalışanların Hizmet İçi Eğitim Alma Durumu
Hizmet içi eğitim alma durumlarına ilişkin olarak araştırma kapsamına alınan
çalışanlardan elde edilen görüşler Tablo 128’da yer almaktadır.
TABLO 128
ÇALIŞANLARIN HİZMET İÇİ EĞİTİM ALMA DURUMLARI
Hizmet İçi Eğitim Alma Durumu
AOTML ve AAML Mez. Çalışanlar Diğer Çalışanlar Toplam
f % f % f %
Evet 169 60.3 970 58.6 1139 58.9
Hayır 108 38.6 668 40.4 776 40.1
Boş / Geçersiz 3 1.1 16 1.0 19 1.0
Toplam 280 100.0 1654 100.0 1934 100.0
AOTML ve AAML mezunlarının yüzde 60.3’ünün hizmet içi eğitim aldıkları, yüzde
38.6’sının hizmet içi eğitim almadıkları görülmektedir.
Diğer çalışanlara bakıldığında yüzde 58.6’sının hizmet içi eğitim aldıkları, yüzde
40.4’ünün ise hizmet içi eğitim almadıkları anlaşılmaktadır.
Çalışanların toplamında ise yüzde 58.9’unun hizmet içi eğitim alma olanağı bulduğu,
geriye kalan yüzde 40.1’inin ise böyle bir eğitime alınmadıkları görülmektedir.
Hizmet içi eğitim çalışmaları bireyin mesleğindeki eksikleri tamamlaması ve bu
alanda meydana gelen yenilikleri izlemesi açısından son derece faydalı bir eğitim faaliyetidir.
Çalışma hayatında her zaman baş vurulan bir yöntem olarak ortaya çıkmakta ve işletmeler bu
faaliyetler için bütçelerinden önemli paylar ayırmaktadırlar. Araştırma kapsamında bulunan
işletmelerin bu konuya gereken önemi verdikleri söylenemez.
152
4.3.18. Mezun ve Diğer Çalışanların Aldıkları Hizmet İçi Eğitimin Şekli
Tablo 129’da, hizmet içi eğitim alan çalışanların aldıkları hizmet içi eğitim şekline
ilişkin görüşleri yer almaktadır.
TABLO 129
ÇALIŞANLARIN ALDIKLARI HİZMET İÇİ EĞİTİMİN ŞEKLİ
Hizmet içi Eğitimin Şekli AOTML ve AAML Mez. Çalışanlar
Diğer Çalışanlar Toplam
f % f % f %
İşyerinde kurs ve seminer 71 42.0 473 48.8 544 47.8
İşyeri dışında kurs ve seminer 28 16.6 166 17.1 194 17.0
Her iki şekilde 62 36.7 286 29.5 348 30.6
Boş / Geçersiz 8 4.7 45 4.6 53 4.6
Toplam 169 100.0 970 100.0 1139 100.0
AOTML ve AAML mezunlarının yüzde 42’sine “işyerinde kurs ve seminer” şeklinde
eğitim verildiği, yüzde 16.6’sının ise “işyeri dışında kurs ve seminer” eğitimi aldıkları
görülmektedir. Yüzde 36.7’si ise her iki şekilde de hizmet içi eğitim aldıklarını
belirtmektedirler.
Diğer çalışanların ise yüzde 48.8’i “işyerinde kurs ve seminer” şeklinde eğitim
verildiğini, yüzde 17.1’i “işyeri dışında kurs ve seminer” eğitimi aldıklarını belirtmişlerdir.
Yüzde 29.5 oranındaki bir kesimin ise “her iki şekilde” de hizmet içi eğitimi aldığını
belirttikleri görülmektedir.
Çalışanların toplamında ise, “işyerinde kurs ve seminer” şeklinde eğitim alanlar yüzde
47.8, “işyeri dışında kurs ve seminer eğitimine katılanlar” yüzde 17 oranındadır. Yüzde 30.6
oranında bir grubun ise, her iki şekildeki eğitimi de aldığını belirttikleri görülmektedir.
153
4.3.19. Mezun ve Diğer Çalışanların Aldıkları Hizmet İçi Eğitim Sonucu Elde
Edilen Kazançlar
Tablo 130’da, hizmet içi eğitim alan çalışanların aldıkları hizmet içi eğitimden elde
ettikleri kazançlar verilmektedir. AOTML ve AAML mezunlarının verdiği cevapların yüzde
54.6’sı “bilgi ve beceri artışı”, yüzde 22.1’i “meslekî unvan yükselmesi”, yüzde 12.9’u
“ücret artışı” ile ilgilidir.
TABLO 130
ÇALIŞANLARIN HİZMET İÇİ EĞİTİMDEN ELDE ETTİKLERİ KAZANÇLAR
Hizmet içi Eğitimin Kazancı
AOTML ve AAML Mez. Çalışanlar
Diğer Çalışanlar
Verilen Cevap Toplamı
f % f % f %
Meslekî unvanın yükselmesi 55 22.1 307 22.5 362 22.4
Ücret artışı 32 12.9 180 13.2 212 13.2
Bilgi ve beceri artışı 136 54.6 790 58.0 926 57.5
Hiçbir değişiklik olmaması 20 8.0 75 5.5 95 5.9
Diğer 6 2.4 11 0.8 17 1.0
Verilen Cevap Toplamı 249 100.0 1363 100.0 1612 100.0 Not : Bu soruda birden fazla seçenek belirtme imkânı verilmiştir.
Diğer çalışanların verdiği cevapların yüzde 58’i “bilgi ve beceri artışı”, yüzde 22.5’i
“meslekî unvanın yükselmesi” yüzde 13.2’si “ücret artışı” ile ilgilidir.
Toplam çalışanlara bakıldığında , cevapların yüzde 57.5’inin “bilgi ve beceri artışı”,
yüzde 22.4’ünün “meslekî unvanın yükselmesi” yüzde 13.2’sinin ise “ücret artışı” ile ilgili
olduğu görülmektedir.
4.3.20. Mezun ve Diğer Çalışanların Aylık Kazançları
Tablo 131’de, çalışanların aylık net ücretlerine ilişkin veriler yer almaktadır.
154
TABLO 131 ÇALIŞANLARIN AYLIK NET ÜCRETLERİ
Ücret
AOTML ve AAML Mez. Çalışanlar Diğer Çalışanlar Toplam
f % f % f %
60 – 100 Milyon TL. 130 46.4 760 45.9 890 46.0
101 – 140 Milyon TL. 70 25.0 361 21.8 431 22.3
141 – 180 Milyon TL. 35 12.5 186 11.2 221 11.4
181 Milyon TL. ve daha fazla 35 12.5 292 17.8 327 16.9
Boş / Geçersiz 10 3.6 55 3.3 65 3.4
Toplam 280 100.0 1654 100.0 1934 100.0
Örneklem kapsamına alınan mezunların, yüzde 46.4’ünün aylık “60-100 milyon TL.”,
yüzde 25’inin “101-140 milyon TL.” aldıkları görülmektedir.
Diğer çalışanların aldıkları maaşlara bakıldığında, yüzde 45.9’unun aylık “60-100
milyon TL.”, yüzde 21.8’inin “101-140 milyon TL.”, yüzde 17.8’inin ise “181 milyon TL ve
daha fazla” aldıkları görülmektedir.
Mezun çalışanlarla diğer çalışanların aldıkları maaşlara bakıldığında, her iki grubun
aldığı maaşın yoğunlaştığı oranların aynı dilimlerde olduğu, yani gruplar arasında eğitimden
kaynaklanan bir maaş farkı olmadığı gözlenmektedir. Mezunların daha fazla maaş alması
beklenirken turizm sektöründe bu beklentinin gerçekleşmediği görülmektedir. Bu durum,
mezun öğrencilerde hayal kırıklığına neden olmaktadır. Tüm çalışanların aldıkları maaşlara
bakıldığında, 60-140 milyon TL. arasında yoğunlaştığı görülmektedir.
4.3.21. Mezun ve Diğer Çalışanların Ek Geliri
Tablo 132’de, AOTML ve AAML mezunu ve diğer çalışanların ek gelir elde edip
etmediklerine ilişkin görüşleri yer almaktadır. Söz konusu okul mezunu çalışanlardan yüzde
53.2’si bu soruya “evet”, yüzde 44.3’ü ise “hayır” derken, diğer çalışanların, yüzde 40.4’ü
“evet”, yüzde 57.4’ü de “hayır” cevabı vermişlerdir.
155
TABLO 132 ÇALIŞANLARIN EK GELİR DURUMLARI
Ek Gelir Durumu
AOTML ve AAML Mez. Çalışanlar Diğer Çalışanlar Toplam
f % f % f %
Evet 149 53.2 668 40.4 817 42.2
Hayır 124 44.3 949 57.4 1073 55.5
Boş / Geçersiz 7 2.5 37 2.2 44 2.3
Toplam 280 100.0 1654 100.0 1934 100.0
Çalışanların toplamına bakıldığında ise, yüzde 55.5’i ek gelir elde etmediklerini,
yüzde 42.2’si ise ek gelir elde ettiklerini belirtmişlerdir.
Burada açıklanmak istenen ek gelir, çalışanların bahşiş ve prim gibi maaş dışında elde
ettikleri kazançlardır. Bu sonuçlara göre çalışanların yarısından çok azı (% 42.2) ek gelir elde
etmektedirler.
4.3.22. Mezun ve Diğer Çalışanların Ek Gelir Miktarı
Ek gelir elde eden çalışanların elde ettikleri ek gelir düzeyleri Tablo 133’de
açıklanmaktadır. AOTML ve AAML mezunlarına ait cevapların; yüzde 44.3’ü “60 milyon
TL. den az”, yüzde 22.2’si “60-100 milyon TL.”, yüzde 13.4’ü “101-140 milyon TL.”, yüzde
9.4’ü “181 milyon TL ve daha fazla”, yüzde 6.7’si ise “141-180 milyon TL.” ek gelir temini
ile ilgilidir.
156
TABLO 133 ÇALIŞANLARIN EK GELİR DÜZEYLERİ
Ek Gelir Düzeyi
AAML Mez. Çalışanlar
Diğer Çalışanlar
Toplam
f % f % f %
60 Milyon TL.’den az 66 44.3 326 48.8 392 48.0
60 – 100 Milyon TL. 33 22.2 147 22.0 180 22.0
101 – 140 Milyon TL. 20 13.4 67 10.0 87 10.7
141 – 180 Milyon TL. 10 6.7 41 6.2 51 6.2
181 Milyon TL. ve daha fazla 14 9.4 69 10.3 83 10.2
Boş / Geçersiz 6 4.0 18 2.7 24 2.9
Toplam 149 100.0 668 100.0 817 100.0
Diğer çalışanların yüzde 48.8’i “60 milyon TL. den az”, yüzde 22’si de “60-100
milyon TL.” ek gelir sağlarken, sadece yüzde 6.2’si ise “141-180 milyon TL.” ek gelir temin
ettiklerini belirtmişlerdir.
Tüm çalışanların aldıkları ek gelirlere bakıldığında, 60-140 milyon TL. arasında
yoğunlaştığı görülmektedir.
4.3.23.Mezun ve Diğer Çalışanların İlk İşlerini Bulma Şekli
Tablo 134’de, AOTML ve AAML mezunu ve diğer çalışanların ilk işlerini bulma
yöntemlerine ilişkin veriler yer almaktadır.
157
TABLO 134 AOTML VE AAML MEZUNU VE DİĞER ÇALIŞANLARIN İLK İŞLERİNİ BULMA
YÖNTEMLERİ
İlk İşi Bulma Yöntemleri
AOTML ve AAML Mez. Çalışanlar Diğer Çalışanlar
f % f %
Mezun olunan okuldaki yönetici ve öğretmenler yardımı ile
103 36.8 162 9.8
İş ve İşçi bulma kurumu aracılığı ile 2 0.7 48 3.0
Eleman aranıyor ilanları ile 13 4.7 136 8.2
Tanıdık ve arkadaş yardımı ile 73 26.1 1198 72.4
Beceri öğretimi alınan işletmenin yöneticileri aracılığı ile 66 23.6 - -
Diğer 20 7.1 85 5.1
Boş / Geçersiz 3 1.0 25 1.5
Toplam 280 100.0 1654 100.0
Tablo 134’de görüldüğü gibi, AOTML ve AAML mezunu çalışanların yüzde 36,8’i
mezun oldukları okuldaki yönetici ve öğretmenler yardımıyla, diğer çalışanların yüzde 72,4’ü
ise tanıdık ve arkadaş yardımı ile ilk işlerini bulmuşlardır.
Bu veriler, AOTML ve AAML mezunu çalışanların ve diğer çalışanların ilk işlerini
bulmada İş ve İşçi Bulma Kurumu’nun etkinliğinin çok düşük düzeyde olduğunu, okul
yöneticilerinin ve öğretmenlerinin ise etkin olduğunu göstermektedir.
4.3.24. Diğer Çalışanların İşi Öğrenme Şekli
Tablo 135’de, AOTML ve AAML mezunu olmayan çalışanların yapmakta oldukları
işi öğrenme biçimine ilişkin olarak elde edilen veriler sunulmuştur.
158
TABLO 135 AOTML VE AAML MEZUNU OLMAYAN ÇALIŞANLARIN İŞİ ÖĞRENME ŞEKLİ
İşi Öğrenme Şekli f %
Usta – Çırak ilişkisi 1104 66.7
Çıraklık eğitim merkezi 24 1.4
Özel kurslar (TUREM – AHMA vb.) 182 11.1
Turizmle ilgili bir yüksekokul 216 13.1
Diğer 93 5.6
Boş / Geçersiz 35 2.1
Toplam 1654 100.0
Tablo 135 incelendiğinde, AOTML ve AAML mezunu olmayanların yüzde 66.7’sinin
usta-çırak ilişkisi ile, yüzde 13.1’inin turizmle ilgili bir yüksekokulu bitirmek suretiyle, yüzde
11.1’inin ise özel kurslar yoluyla mesleğini öğrendikleri görülmektedir.
4.3.25. Diğer Çalışanların İş Bulmadaki Kolaylık Durumu
Tablo 136’da, AOTML ve AAML mezunu olmayan çalışanların AOTML ve AAML
mezunlarına göre daha kolay iş bulma durumuna ilişkin veriler görülmektedir.
TABLO 136
AOTML VE AAML MEZUNU OLMAYAN ÇALIŞANLARIN İŞ BULMADAKİ KOLAYLIK DERECESİ
İş Bulmada Kolaylık Derecesi f %
Çok 389 23.5Oldukça 559 33.8Kısmen 532 32.2Çok az 127 7.7Hiç 18 1.1Boş / Geçersiz 29 1.7
Toplam 1654 100.0
159
Tablo 136 incelendiğinde, AOTML ve AAML mezunu olmayan çalışanların yüzde
33.8’inin “oldukça”, yüzde 32.2’sinin “kısmen”, yüzde 23.5’inin ise “çok” kolay iş
bulabildikleri görülmektedir.
Bu konuda sektör eğilimleri dikkate alındığında, daha çok eğitimsiz kişileri tercih
ettikleri sonucu çıkmaktadır. Mezunların her şarttaki işi kabul etmemeleri, maaş konusunda
diğer çalışanlara göre daha fazla beklenti içerisinde olmaları, diğer çalışanların istihdam
oranını yükselterek iş bulma kolaylığını ortaya çıkarmış olabilir.
4.3.26. Diğer Çalışanların Kendi Alanlarında Çalışmama Nedenleri
Tablo 137’de, AOTML ve AAML mezunu olmayanların kendi alanları dışında
çalışma nedenleri yer almaktadır. Diğer çalışanların yüzde 33.1’inin turizme ilgi duymaları,
yüzde 21.2’sinin daha önce bir meslek sahibi olmamaları nedeniyle bu sektörde çalıştıklarını
belirttikleri görülmektedir.
TABLO 137
AOTML VE AAML MEZUNU OLMAYAN ÇALIŞANLARIN KENDİ ALANLARINDA ÇALIŞMAMA NEDENLERİ
Alanı Dışında Çalışma Nedenleri f %
Daha önce meslek sahibi olmamak 351 21.2
Alanında iş bulamamak 110 6.6
Mezun olduğu alana ilgi duymamak 90 5.4
Turizm sektöründe daha fazla para kazanmak 84 5.1
Turizm sektörüne ilgi duymak 547 33.1
Diğer 54 3.3
Boş / Geçersiz 418 25.3
Toplam 1654 100.0
Mezun olmayan çalışanların üçte birinin sektöre olan ilgileri nedeniyle bu alanda
çalıştıklarını belirttikleri, beşte birinin ise işsizlik nedeniyle turizm sektörünü tercih ettikleri
görülmektedir.
160
4.3.27. Diğer Çalışanların Yaptıkları İş İçin Almak İstedikleri Eğitim Seviyesi
Tablo 138’de, AOTML ve AAML mezunu olmayan çalışanların, yaptıkları işi hangi
eğitim düzeyinde yapmak istediklerine ilişkin olarak elde edilen görüş verilmiştir. Bu verilere
göre çalışanların yüzde 55.3’ü yüksekokul, yüzde 18.1’i meslek kursları şeklinde eğitim
almak istediklerini belirtmişlerdir.
TABLO 138
AOTML VE AAML MEZUNU OLMAYAN ÇALIŞANLARIN YAPMAKTA OLDUKLARI İŞ İÇİN GÖRMEK İSTEDİKLERİ EĞİTİM DÜZEYİ
Çalışanların Görmek İstedikleri Eğitim Düzeyleri f %
Meslek kursları 299 18.1
Çıraklık eğitim merkezi 64 3.9
Meslek lisesi 155 9.4
Yükseköğretim 915 55.3
Diğer 80 4.8
Boş / Geçersiz 141 8.5
Toplam 1654 100.0
Çalışanların yüksek öğrenim görme eğiliminde oldukları, bunun en önemli nedeninin
ise yönetici olabilmek için yüksek öğrenimli olma gerekliliği olarak açıklanabilir.
4.3.28. Mezun Çalışanların Mezun Olduğu Bölümler
Tablo 139’da, AOTML ve AAML mezunu çalışanların; mezun oldukları bölümlere
göre dağılımına ilişkin veriler yer almaktadır. Yüzde 42.1’inin servis, yüzde 23.6’sının ön
büro, yüzde 20.7’sinin mutfak, yüzde 6.8’inin ise seyahat acenteciliği bölümünde oldukları
görülmektedir.
161
TABLO 139 AOTML VE AAML MEZUNLARININ BÖLÜMLERE GÖRE DAĞILIMI
Bölümlere Göre Dağılım f %
Ön büro 66 23.6
Mutfak 58 20.7
Servis 118 42.1
Kat hizmetleri 9 3.2
Seyahat acenteciliği 19 6.8
Aşçılık 10 3.6
Toplam 280 100.0
Mezunların yarıya yakınının (% 42.1) servis bölümünde olduğu görülmektedir. Servis
bölümünde görev yapan personele ihtiyacın fazla olması nedeniyle böyle bir sonuç çıkmış
olabilir.
4.3.29. Mezun Çalışanların Mezun Olduğu Yıllar
Tablo 140’da, AOTML ve AAML mezunlarının mezuniyet yıllarına göre dağılımları
yer almakta olup, mezunların yüzde 77.8’inin 1990-1999 yılları arasında, yüzde 18.6’sının
ise 1980-1989 yılları arasında mezun oldukları görülmektedir.
TABLO 140
AOTML VE AAML MEZUNU ÇALIŞANLARIN MEZUN OLDUĞU YILLARA GÖRE DAĞILIMI
Mezun Olduğu Yıl f %
1960 – 1969 2 0.7
1970 – 1979 8 2.9
1980 – 1989 52 18.6
1990 – 1999 218 77.8
Toplam 280 100.0
Mezun sayısına bakıldığında, büyük çoğunluğun 1990 yılından sonraki yıllarda
yoğunlaştığı görülmektedir.
162
4.3.30. Mezun Çalışanların Okulunu Tercih Sebepleri
Tablo 141’de, AOTML ve AAML mezunu çalışanların okullarını tercih etme
sebeplerine ilişkin veriler yer almaktadır. Araştırma kapsamına alınan AOTML ve AAML
mezunu çalışanların yüzde 31.4’ü sektörde kolay iş bulabildikleri için, yüzde 29.7’si yapmak
istediği mesleğin eğitiminin bu okulda veriliyor olması nedeniyle, yüzde 27.5’i ise yabancı
dil ağırlıklı eğitim verildiği için bu okulu tercih ettiklerini belirtmişlerdir.
TABLO 141
AOTML VE AAML MEZUNU ÇALIŞANLARIN BU OKULU TERCİH NEDENLERİ
Tercih Nedenleri f %
Yabancı dil ağırlıklı eğitim yapılması 77 27.5
Mezunlarının turizm sektöründe kolay iş bulabilmesi 88 31.4
Mezunlarının turizm sektöründe tatminkar ücret almaları 8 2.9
Yapmak istediğim mesleğin eğitiminin bu okulda veriliyor olması 83 29.7
Ailemin turizm sektöründe çalışıyor olması 5 1.8
Başka bir Anadolu lisesini kazanamamış olması 9 3.2
Diğer 9 3.2
Boş / Geçersiz 1 0.3
Toplam 280 100.0
Bu sonuçlara göre, ülkemizde yaşanan istihdam sıkışıklığı, gençlerin bu okulu
bitirerek iş sahibi olma eğitimlerini ön plana çıkarmakta ve okulun programlarından çok iş
bulma gibi bir gerekçe ile bu okullar tercih edilmektedir.
4.3.31. Mezun Çalışanların Okulunu Tercihlerinde Etkili Olanlar
Tablo 142’de, AOTML ve AAML mezunlarının bu okulları tercih etmelerinde etkili
olan nedenlere ilişkin görüşleri yer almakta olup, öğrencilerin yüzde 52.8’inin kendi kararları
ile, yüzde 33.6’sının aile ve akrabalarının tavsiyesi ile, yüzde 6.1’i de öğretmenlerinin
tavsiyesi ile bu okullara kayıt yaptırdıklarını belirttikleri görülmektedir.
163
TABLO 142 AOTML VE AAML MEZUNU ÇALIŞANLARIN MESLEK LİSESİNİ TERCİH ETMESİNDE
EN FAZLA ETKİLİ OLANLARIN DURUMU
Çalışanların Meslek Lisesini Tercihte Etkili Olanlar f %
Kendisi 148 52.8
Ailesi / Akrabaları 94 33.6
Öğretmenleri 17 6.1
AOTML ve AAML mezunları 6 2.1
Arkadaşları 12 4.3
Diğer 3 1.1
Toplam 280 100.0
Söz konusu okul öğrencilerinin yarıdan fazlası (% 52.8) kendi kararları ile AOTML ve
AAML’ni tercih etmişlerdir. Öğrencilerin bu okullara gelmeden önce yeterli bilgiye sahip
olmamalarına, yeterli düzeyde meslekî rehberlik ve tanıtımın yapılmamasına rağmen böyle bir
sonucun çıkması, öğretmenlerin de yönlendirme düzeyinin çok düşük (% 6.1) olarak
gerçekleşmesi; sistemin sağlıklı gelişmesini yeteri kadar destekler bir durum olarak
açıklanamaz.
4.3.32. Mezun Çalışanların Okul Hakkında Kayıt Olmadan Önceki Bilgi Düzeyi
Tablo 143’de, AOTML ve AAML mezunu çalışanların kayıt olmadan okul hakkında
ne kadar bilgi sahibi olduklarına ilişkin sorulan soruya, yüzde 46.8 oranında “çok az bilgim
vardı”, yüzde 28.2 oranında “yeteri kadar bilgim vardı”, yüzde 12.1 oranında “oldukça bilgim
vardı”, yüzde 12.5 oranında ise “bilgi sahibi değildim” cevabını vermişlerdir.
164
TABLO 143 AOTML VE AAML MEZUNU ÇALIŞANLARIN OKUL HAKKINDA KAYIT OLMADAN
ÖNCEKİ BİLGİ DÜZEYİ
Okul Hakkındaki Bilgi Düzeyi f %
Oldukça bilgim vardı 34 12.1
Yeteri kadar bilgim vardı 79 28.2
Çok az bilgim vardı 131 46.8
Bilgi sahibi değildim 35 12.5
Boş / Geçersiz 1 0.4
Toplam 280 100.0
Öğrencilerin okullara kayıt olurken “çok az” (% 46.8) bilgi sahibi oldukları ve bunun
en önemli nedeninin Tablo 142’de görüldüğü gibi öğretmenlerin yeterli rehberlik hizmeti
yapmamış olmaları gösterilebilir. Ancak aynı tabloda öğrencilerin yarıdan fazlası bu okullara
kendi kararları ile geldiklerini belirtirken bu kararı nasıl aldıkları konusu çelişmektedir.
4.4. Konaklama, Restoran ve Seyahat Acentesi İşletmelerinde Çalışan Mezun ve
Diğer Çalışanlar İle Bu İşletmelerin Yöneticilerinin A.O.T.M.L. ve A.A.M.L.
Okullarındaki Turizm Eğitimine İlişkin Görüşleri
4.4.1. Konaklama ve Restoran İşletmelerinde Çalışan Mezunların Okulda
Aldıkları Meslekî Bilgilerin Yaptıkları İş İçin Yeterliği
Tablo 144’de, konaklama ve restoran işletmesinde çalışan mezunların okulda
öğrendikleri meslekî bilgilerin yaptıkları işler için yeterlik durumuna ilişkin veriler yer
almaktadır.
165
TABLO 144 KONAKLAMA VE RESTORAN İŞLETMESİNDE ÇALIŞAN MEZUNLARIN OKULDA
ÖĞRENDİKLERİ MESLEKÎ BİLGİLERİN YAPTIKLARI İŞLER İÇİN YETERLİK DURUMU
Katılma Düzeyi
Konaklama ve Restoran İşletmesi
Çalışanları
Konaklama ve Restoran İşletmesi
Yöneticileri f % f %
5 Çok 49 19.0 12 7.7
4 Oldukça 102 39.4 40 25.6
3 Kısmen 79 30.5 76 48.8
2 Çok az 23 8.9 17 10.9
1 Hiç 4 1.5 1 0.6
Boş / Geçersiz 2 0.7 10 6.4
Toplam 259 100.0 156 100.0
Aritmetik Ortalama 3.65 3.30
Standart Sapma 0.93 0.81
Xi-Xç= 0.35 t= 3.77 p= 0.00*
*: p<0.05 düzeyinde manidar
Tablo 144’de görüldüğü gibi, konaklama ve restoran işletmelerinde çalışan AOTML
ve AAML mezunlarının yarıdan fazlası (% 58.4), okulda öğrendikleri meslekî bilgileri
yaptıkları işler için ”çok’’ ve “oldukça’’ düzeyinde yeterli görmektedir. Yeterli görmeyenlerin
oranı ise oldukça düşüktür. Yöneticilerin bu konudaki değerlendirmelerine baktığımızda,
yöneticilerin cevaplarının “kısmen” yeterli de yoğunlaştığı (% 48.8) görülmektedir.
Her iki grubun bu konudaki değerlendirmelerinin aritmetik ortalamaları arasındaki
farka bakıldığında, 0.05 düzeyinde manidarlık bulunduğu görülmektedir. (t=-3.77, p=0.00).
166
4.4.2. Seyahat Acentesi İşletmelerinde Çalışan A.O.T.M.L. Mezunlarının Okulda
Aldıkları Meslekî Bilgilerin Yaptıkları İş İçin Yeterliği
Tablo 145’de, seyahat acentesinde çalışan mezunların okulda aldıkları bilgilerin
yaptıkları işler için yeterlik durumuna ilişkin görüşleri yer almakta olup, mezunların yüzde
42.9’u bu bilgilerin yeterlik düzeyini “çok”, yüzde 23.8’i “oldukça” olarak işaretlemişlerdir.
Okulda edindikleri meslekî bilgileri yaptıkları işler için “çok’’ ve “oldukça’’ düzeyinde yeterli
gördükleri anlaşılmaktadır. Yeterli görmeyenlerin oranı ise oldukça düşüktür. Yöneticilerin bu
konudaki değerlendirmelerine baktığımızda, işverenlerin cevaplarının “kısmen’’ seçeneğinde
yoğunlaştığı (% 60.0) anlaşılmaktadır.
TABLO 145
SEYAHAT ACENTESİNDE ÇALIŞAN MEZUNLARIN OKULDA ÖĞRENDİKLERİ MESLEKÎ BİLGİLERİN YAPTIKLARI İŞLER İÇİN YETERLİK DURUMU
Katılma Düzeyi
Seyahat Acentesi Çalışanları
Seyahat Acentesi Yöneticileri
f % f %
5 Çok 9 42.9 1 3.3
4 Oldukça 5 23.8 6 20.0
3 Kısmen 3 14.3 18 60.0
2 Çok az 3 14.3 4 13.4
1 Hiç 1 4.8 - -
Boş / Geçersiz - - 1 3.3
Toplam 21 100.0 30 100.0
Aritmetik Ortalama 3.13 3.85
Standart Sapma 0.69 1.27
Xi-Xç = 0.72 t= 2.56 p= 0.01*
*: p<0.05 düzeyinde manidar
Her iki grubun bu konudaki değerlendirmelerinin aritmetik ortalamaları arasındaki
farka bakıldığında, 0.05 düzeyinde manidarlık bulunduğu görülmektedir (t=2.56, p=0.01).
“Çok” ve “oldukça” yeterli diye düşünen yöneticilerin oranının yüksek olmaması bu
okulların seyahat acenteciliği ile ilgili meslekî bilgilerin öğretilmesine daha dikkat etmeleri
gerektiğine işaret etmektedir.
167
4.4.3. Konaklama ve Restoran İşletmelerinde Çalışan Mezunların Okulda
Aldıkları Meslekî Becerilerin Yaptıkları İş İçin Yeterliği
Tablo 146’da görüldüğü gibi, konaklama ve restoran işletmelerinde çalışan AOTML
ve AAML mezunlarının yüzde 37.6’sı okulda edindikleri meslekî becerileri yaptıkları işler
için “oldukça’’, yüzde 32.4’ü “kısmen” düzeyinde yeterli görmektedir. Yeterli görmeyenlerin
oranı ise düşüktür. Yöneticilerin bu konudaki değerlendirmelerine baktığımızda, yöneticilerin
cevaplarının “kısmen’’ seçeneğinde yoğunlaştığı (% 50.6) görülmektedir.
TABLO 146
KONAKLAMA VE RESTORAN İŞLETMESİNDE ÇALIŞAN MEZUNLARIN OKULDA ALDIKLARI MESLEKÎ BECERİLERİN YAPTIKLARI İŞLER İÇİN YETERLİK DURUMU
Katılma Düzeyi
Konaklama ve Restoran İşletmesi
Çalışanları
Konaklama ve Restoran İşletmesi
Yöneticileri f % f %
5 Çok 33 12.7 9 5.8 4 Oldukça 97 37.6 29 18.6 3 Kısmen 84 32.4 79 50.6 2 Çok az 36 13.9 27 17.3 1 Hiç 5 1.9 - - Boş / Geçersiz 4 1.5 12 7.7 Toplam 259 100.0 156 100.0
Aritmetik Ortalama 3.45 3.13
Standart Sapma 0.95 0.79
Xi-Xç = -0.32 t= -3.42 p= 0.00*
*: p<0.05 düzeyinde manidar
Her iki grubun bu konudaki değerlendirmelerinin aritmetik ortalamaları arasındaki
farka baktığımızda, 0.05 düzeyinde manidarlık bulunmaktadır. (t=-3.42, p=0.00).
“Çok” ve “oldukça” yeterli diye düşünen yöneticilerin oranının yüksek olmaması bu
okulların beceri eğitimine daha dikkat etmeleri gerektiğine işaret etmektedir. Okulların
uygulamaya ağırlık vererek işletmelerin beklentileri doğrultusunda beceri eğitimi vermeleri
ihtiyacı bulunmaktadır. Bakanlığın değişen şartlara göre eğitim programlarını
güncelleştirmesi önerilebilir.
168
4.4.4.Seyahat Acentesi İşletmelerinde Çalışan A.O.T.M.L. Mezunlarının Okulda
Aldıkları Meslekî Becerilerin Yaptıkları İş İçin Yeterliği
Tablo 147’de, seyahat işletmesinde çalışan mezunların okulda kazandıkları meslekî
becerilerin yaptıkları işler için yeterlik durumuna ilişkin veriler sunulmaktadır.
TABLO 147
SEYAHAT ACENTESİNDE ÇALIŞAN MEZUNLARIN OKULDA ÖĞRENDİKLERİ MESLEKÎ BECERİLERİN YAPTIKLARI İŞLER İÇİN YETERLİK DURUMU
Katılma Düzeyi
Seyahat Acentesi Çalışanları
Seyahat Acentesi Yöneticileri
f % f % 5 Çok 4 19.0 1 3.3 4 Oldukça 5 23.8 8 26.7 3 Kısmen 6 28.6 13 43.4 2 Çok az 6 28.6 7 23.3 1 Hiç - - - - Boş / Geçersiz - - 1 3.3 Toplam 21 100.0 30 100.0
Aritmetik Ortalama 3.33 3.10
Standart Sapma 1.11 0.81
Xi-Xç = -0.23 t= -0.84 p= 0.40
Tablo 147 incelendiğinde, seyahat acentelerinde çalışan AOTML mezunlarının yüzde
28.6’sının okulda edindikleri meslekî becerileri yaptıkları işler için ‘’kısmen’’, yine yüzde
28.6’sının ‘’çok az’’, yüzde 23.8’inin ise “oldukça” yeterli buldukları anlaşılacaktır.
Yöneticilerin bu konudaki değerlendirmelerine baktığımızda, yüzde 43.4’ünün “kısmen”
yüzde 26.7’sinin “oldukça”, yüzde 23.3’ünün ise “çok az” düzeyinde yeterli buldukları
görülmektedir.
“Çok” ve “oldukça” yeterli seçeneğini işaretleyen yöneticilerin oranının yüksek
olmaması bu okulların beceri eğitimine daha fazla dikkat etmeleri gerektiğine işaret
etmektedir. İş verenleri seyahat acenteciliği bölümü mezunlarının da meslekî becerilerini
yetersiz bulmaktadırlar. Meslekî yeterlilik konusunun, Bakanlığımız tarafından dikkate
alınması gereken bir konu olarak önemini koruduğu bir gerçektir.
Her iki grubun bu konudaki değerlendirmelerin aritmetik ortalamaları arasındaki farka
baktığımızda, 0.05 düzeyinde manidar bir fark olmadığı görülmektedir (t=-84, p=0.40).
169
4.4.5. Konaklama ve Restoran İşletmelerinde Çalışan Mezunların Okulda
Öğrendikleri İnsan İlişkilerine Ait Bilgilerin Uygulamadaki Yeterliği
Tablo 148’de, konaklama ve restoran işletmesinde çalışan mezunların okulda
öğrendikleri insan ilişkilerine ait bilgilerin uygulamadaki yeterliğine ilişkin veriler yer
almaktadır.
TABLO 148
KONAKLAMA VE RESTORAN İŞLETMESİNDE ÇALIŞAN MEZUNLARIN OKULDA ÖĞRENDİKLERİ İNSAN İLİŞKİLERİNE AİT BİLGİLERİN UYGULAMADAKİ YETERLİLİK
DURUMU
Katılma Düzeyi
Konaklama ve Restoran İşletmesi
Çalışanları
Konaklama ve Restoran İşletmesi
Yöneticileri f % f %
5 Çok 73 28.2 10 6.6 4 Oldukça 109 42.1 52 33.3 3 Kısmen 50 19.3 55 35.3 2 Çok az 18 7.0 23 14.7 1 Hiç 5 1.9 4 2.6 Boş / Geçersiz 4 1.5 12 7.7
Toplam 259 100.0 156 100.0 Aritmetik Ortalama 3.89 3.28
Standart Sapma 0.96 0.91
Xi-Xç = -0.61 t= -6.23 p=0.00*
*: p<0.05 düzeyinde manidar
Tablo 148’de görüldüğü gibi, konaklama ve restoran işletmelerinde çalışan AOTML
ve AAML mezunlarının yüzde 42.1’i okulda öğrendikleri insan ilişkilerine ait bilgileri
uygulamada “oldukça’’, yüzde 28.2’sinin ise “çok” düzeyinde yeterli buldukları
görülmektedir. Yeterli görmeyenlerin oranı ise oldukça düşüktür. Yöneticilerin bu konudaki
değerlendirmelerine bakıldığında, yöneticilerin yüzde 35.3’ünün “kısmen”, yüzde 33.3’ünün
ise “oldukça’’ yeterli şeklinde görüş bildirdikleri görülmektedir.
Her iki grubun bu konudaki değerlendirmelerinin aritmetik ortalamaları arasındaki
farka bakıldığında, 0.05 düzeyinde manidar olduğu görülmektedir. (t=-6.23, p=0.00).
170
4.4.6. Seyahat Acentesi İşletmelerinde Çalışan A.O.T.M.L. Mezunlarının Okulda
Öğrendikleri İnsan İlişkilerine Ait Bilgilerin Uygulamadaki Yeterliği
Tablo 149’da, seyahat acentelerinde çalışan AOTML mezunlarının yüzde 42.9’unun
okulda öğrendikleri insan ilişkilerine ait bilgileri “oldukça’’, yüzde 33.3’ünün “çok”
düzeyinde yeterli gördüğü anlaşılmaktadır. Yeterli görmeyenlerin oranı ise oldukça düşüktür.
Yöneticilerin bu konudaki değerlendirmelerine bakıldığında, yöneticilerin cevaplarının
“oldukça’’ seçeneğinde yoğunlaştığı (% 43.3) görülmektedir.
TABLO 149
SEYAHAT ACENTESİNDE ÇALIŞAN MEZUNLARIN OKULDA ÖĞRENDİKLERİ İNSAN İLİŞKİLERİNE AİT BİLGİLERİN UYGULAMADAKİ YETERLİK DURUMU
Katılma Düzeyi
Seyahat Acentesi Çalışanları
Seyahat Acentesi Yöneticileri
f % f %
5 Çok 7 33.3 1 3.3
4 Oldukça 9 42.9 13 43.3
3 Kısmen 4 19.0 8 26.7
2 Çok az 1 4.8 6 20.0
1 Hiç - - - -
Boş / Geçersiz - - 2 6.7
Toplam 21 100.0 30 100.0
Aritmetik Ortalama 4.05 3.32
Standart Sapma 0.87 0.86
Xi-Xç = -0.73 t= -2.91 p= 0.00*
*: p<0.05 düzeyinde manidar
Bu okul mezunlarının, yaptıkları işler gereği insanlarla devamlı iletişim içerisinde
olmaları gerektiğinden, bu konuda alınan meslekî bilgi ve becerilerin önemi büyüktür.
Her iki grubun bu konudaki değerlendirmelerinin aritmetik ortalamaları arasındaki
farka baktığımızda, 0.05 düzeyinde manidar olduğu görülmektedir. (t=-2.91, p=0.00).
171
4.4.7. Konaklama ve Restoran İşletmelerinde Çalışan Mezunların Okulda
Aldıkları Yabancı Dil Eğitiminin Mesleğin Gereksinimini Karşılamadaki
Yeterliği
Tablo 150’de, konaklama ve restoran işletmelerinde çalışan AOTML ve AAML
mezunlarının okulda aldıkları yabancı dil eğitiminin mesleğin gereksinimini karşılamadaki
yeterlik durumu yer almaktadır. Mezunların yüzde 37.4’ü aldıkları dil eğitimini mesleklerini
yapmada “oldukça”, yüzde 22.4’ü “kısmen” yeterli bulmaktadırlar.
TABLO 150
KONAKLAMA VE RESTORAN İŞLETMESİNDE ÇALIŞAN MEZUNLARIN OKULDA ALDIKLARI YABANCI DİL EĞİTİMİNİN MESLEĞİN GEREKSİNİMİNİ KARŞILAMADA YETERLİK DURUMU
Katılma Düzeyi
Konaklama ve Restoran İşletmesi
Çalışanları
Konaklama ve Restoran İşletmesi
Yöneticileri f % f %
5 Çok 54 20.8 11 7.1 4 Oldukça 97 37.4 25 16.0 3 Kısmen 58 22.4 52 33.3 2 Çok az 36 13.9 47 30.1 1 Hiç 9 3.5 10 6.4 Boş / Geçersiz 5 2.0 11 7.1 Toplam 259 100.0 156 100.0 Aritmetik Ortalama 3.59 2.86
Standart Sapma 1.08 1.03
Xi-Xç = -0.73 t= -6.70 p=0.00*
*: p<0.05 düzeyinde manidar
Yöneticilerin bu konudaki değerlendirmelerine baktığımızda, yöneticilerin
cevaplarının “kısmen’’ (% 33.3) ve “çok az’’ (% 30.1) yeterlide yoğunlaştığı görülmektedir.
Yöneticilerin yüzde 30.1’inin işyerlerinde çalışan AOTML ve AAML mezunlarının yabancı
dil bilgisi düzeyini “çok az” yeterli görmeleri bu okulların yabancı dil öğretimlerini gözden
geçirmeleri gereken bir nokta olarak görülebilir.
Her iki grubun bu konudaki değerlendirmelerinin aritmetik ortalamaları arasındaki
farka baktığımızda, 0.05 düzeyinde manidar olduğu görülmektedir. (t=-6.70, p=0.00).
172
4.4.8. Seyahat Acentesi İşletmelerinde Çalışan A.O.T.M.L. Mezunlarının Okulda
Aldıkları Yabancı Dil Eğitiminin Mesleğin Gereksinimini Karşılamadaki
Yeterliği
Tablo 151’de, seyahat işletmelerinde çalışan AOTML mezunlarının okulda aldıkları
yabancı dil eğitiminin mesleğin gereksinimini karşılamadaki yeterlik durumuna ilişkin veriler
yer almaktadır.
TABLO 151
SEYAHAT ACENTESİNDE ÇALIŞAN MEZUNLARIN OKULDA ALDIKLARI YABANCI DİL EĞİTİMİNİN MESLEĞİN GEREKSİNİMİNİ KARŞILAMADAKİ YETERLİK DURUMU
Katılma Düzeyi
Seyahat Acentesi Çalışanları
Seyahat Acentesi Yöneticileri
f % f %
5 Çok 7 33.3 - - 4 Oldukça 8 38.1 4 13.3 3 Kısmen 3 14.3 13 43.3 2 Çok az 3 14.3 11 36.7 1 Hiç - - - - Boş / Geçersiz - - 2 6.7
Toplam 21 100.0 30 100.0
Aritmetik Ortalama 3.90 2.75
Standart Sapma 1.04 0.70
Xi-Xç =-1.15 t=-4.63 p=0.00*
*: p<0.05 düzeyinde manidar
Tablo 151 incelendiğinde, seyahat acentelerinde çalışan AOTML mezunlarının çok
büyük bir oranının (% 71.4) okulda öğrendikleri yabancı dil bilgilerinin mesleklerinin
gereklerini yerine getirmede “çok’’ ve “oldukça’’ düzeyinde yeterli gördükleri
anlaşılmaktadır.
Seyahat acentesinde çalışan mezunların okulda aldıkları yabancı dil eğitimini seyahat
acentesi yöneticilerinin yüzde 43.3’ü ”kısmen” yeterli bulurken, yüzde 36.7’si ise “çok az”
yeterli olarak değerlendirmektedirler.
173
Yöneticilerin yüzde 36.7’sinin işyerlerinde çalışan AOTML mezunlarının yabancı dil
bilgisi düzeylerini “çok az” yeterli görmeleri, bu okulların yabancı dil öğretimlerini yeterli
konuma getirmek için eğitim programları ve yöntemleri açısından önemli çalışmalar
yapılması ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır.
Öğrencilerin yabancı dil bilgilerinin eksikliğinin farkında olmadan yeterli görmeleri
nedeniyle, işverenlerle aralarında bir görüş farkı bulunmaktadır.
Her iki grubun bu konudaki değerlendirmelerinin aritmetik ortalamaları arasındaki
fark, 0.05 düzeyinde manidar bulunmaktadır (t=-4.63, p=0.00).
4.4.9. Konaklama ve Restoran İşletmelerinde Çalışan Mezunların Okulda Aldığı
Eğitimin Mesleği İle İlgili Makine ve Malzemeleri Verimli Kullanmadaki
Yeterliği
Tablo 152’de görüldüğü gibi, konaklama ve restoran işletmelerinde çalışan AOTML
ve AAML mezunlarının yaklaşık yarısı (% 49.8) okulda aldıkları eğitimin meslekleri ile ilgili
makine ve malzemeleri kullanmada kendilerini “çok’’ ve oldukça’’ düzeyinde yeterli
görmektedir. Yeterli görmeyenlerin oranı ise oldukça düşüktür.
TABLO 152
KONAKLAMA VE RESTORAN İŞLETMESİNDE ÇALIŞAN MEZUNLARIN OKULDA ALDIĞI EĞİTİMİN MESLEĞİ İLE İLGİLİ MAKİNE VE MALZEMELERİ VERİMLİ KULLANMADAKİ
YETERLİK DURUMU
Katılma Düzeyi
Konaklama ve Restoran İşletmesi
Çalışanları
Konaklama ve Restoran İşletmesi
Yöneticileri f % f %
5 Çok 53 20.5 10 6.4 4 Oldukça 76 29.3 25 16.0 3 Kısmen 82 31.6 60 38.5 2 Çok az 36 13.9 41 26.3 1 Hiç 10 3.9 7 4.5 Boş / Geçersiz 2 0.8 13 8.3 Toplam 259 100.0 156 100.0 Aritmetik ortalama 3.48 2.93 Standart Sapma 1.08 0.96
Xi-Xç = -0.55 t= -5.13 p=0.00*
*: p<0.05 düzeyinde manidar
174
Yöneticilerin cevaplarının “kısmen’’ (% 38.5) ve “çok az’’ (% 26.3) yeterli de
yoğunlaştığı görülmektedir. Yöneticilerin bu konudaki cevaplarının “çok’’ ve “oldukça’’
seçeneklerinde yoğunlaşmaması, okulların meslekle ilgili makine ve teçhizatın kullanımına
ilişkin eğitime daha dikkat etmeleri gerektiğine işaret etmektedir.
Ayrıca donanımların maliyetlerinin yüksek olması nedeniyle okulların gelişen
teknolojiyi izlemeleri güçleşmektedir. 3308 Sayılı Yasa’nın dayanaklarından birisi de,
okulların donanımlarında karşılaşılan bu güçlüklerin aşılması için işyeri uygulamalarına
ağırlık verilerek gerçek çalışma ortamında bireyin mesleğini öğrenmesine olanak sağlamaktır.
Bu sonuçlara göre işverenlerin öğrencilerin makine ve teçhizatı kullanmaları konusunda
memnun olduklarını söylemek doğru olmayabilir. Öğrencilerin makine ve teçhizatı kullanmada kendilerini yeterli görmelerine karşın
yöneticilerin öğrencileri bu konuda yeterli bulmadıkları ortaya çıktığından, iki kaynak
grupların görüşleri arasında bir paralellik bulunmamaktadır. Her iki grubun bu konudaki
değerlendirmelerinin aritmetik ortalamaları arasındaki farka bakıldığında, 0.05 düzeyinde
manidar olduğu görülmektedir (t=-5.13, p=0.00).
4.4.10. Seyahat Acentesi İşletmelerinde Çalışan A.O.T.M.L. Mezunlarının
Okulda Aldığı Eğitimin Mesleği İle İlgili Makine ve Malzemeleri Verimli
Kullanmadaki Yeterliği
Tablo 153 incelendiğinde, seyahat acentelerinde çalışan AOTML mezunlarının yüzde
33.4’ü okulda aldıkları eğitimin meslekleri ile ilgili makine ve malzemeleri kullanmada
kendilerini “kısmen”, yüzde 23.8’i “oldukça’’ yüzde 19’u ise “çok az” düzeyinde yeterli
gördükleri anlaşılmaktadır.
175
TABLO 153 SEYAHAT ACENTESİNDE ÇALIŞAN MEZUNLARIN OKULDA ALDIĞI EĞİTİMİN MESLEĞİ İLE
İLGİLİ MAKİNE VE MALZEMELERİ VERİMLİ KULLANMADAKİ YETERLİK DURUMU
Katılma Düzeyi
Seyahat Acentesi Çalışanları
Seyahat Acentesi Yöneticileri
f % f %
5 Çok 3 14.3 2 6.7
4 Oldukça 5 23.8 6 20.0
3 Kısmen 7 33.4 13 43.3
2 Çok az 4 19.0 6 20.0
1 Hiç 2 9.5 2 6.7
Boş / Geçersiz - - 1 3.3 Toplam 21 100.0 30 100.0
Aritmetik Ortalama 3.14 3.00
Standart Sapma 1.19 1.00
Xi-Xç = -0.14 t= -0.45 p=0.65
Yöneticilerin bu konudaki değerlendirmelerine bakıldığında, yöneticilerin yüzde
43.3’ünün ‘’kısmen’’, yüzde 20’sinin “oldukça”, yine yüzde 20’si “çok az” yeterli bulurken,
sadece yüzde 6.7’sinin “hiç” seçeneğini işaretledikleri görülmektedir.
Yöneticilerin ancak yüzde 26.7’sinin işyerlerinde çalışan AOTML mezunlarının
makine ve malzemeleri kullanmadaki yeterliklerini “çok’’ ve “oldukça’’ olarak
değerlendirmeleri, okulların meslekle ilgili makine ve teçhizatın kullanımına ilişkin eğitime
daha fazla dikkat etmeleri gerektiğine işaret etmektedir.
Konaklama ve restoran işletmelerinde çalışan mezunlarda olduğu gibi seyahat acentesi
çalışanlarının da okulda makine ve teçhizat kullanımı konusunda aldıkları bilgilerin yetersiz
olduğunun yöneticiler tarafından açıklandığı görülmektedir.
Her iki grubun bu konudaki değerlendirmelerinin aritmetik ortalamaları arasındaki
farka baktığımızda, 0.05 düzeyinde anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır.(t=-0.45, p=0.65)
Grupların görüşleri arasında paralellik olduğu görülmektedir.
176
4.4.11. Konaklama ve Restoran İşletmelerinde Çalışan Mezunların Okulda
Aldıkları Eğitimin İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Konusundaki Yeterliği
Tablo 154’de görüldüğü gibi, konaklama ve restoran işletmelerinde çalışan AOTML
ve AA.ML mezunlarının ancak yüzde 39.7’si okulda işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda
aldıkları eğitimi “çok’’ ve “oldukça’’ düzeyinde yeterli görmektedir. Yöneticilerin bu
konudaki değerlendirmelerine baktığımızda, yöneticilerin cevaplarının ‘’kısmen’’ (% 41.8)
yeterli de yoğunlaştığı ve “çok” ve “oldukça” düzeyinde yeterli görenlerin oranının ise düşük
olduğu görülmektedir.
TABLO 154 KONAKLAMA VE RESTORAN İŞLETMESİNDE ÇALIŞAN MEZUNLARIN OKULDA ALDIĞI
EĞİTİMİN İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ KONUSUNDAKİ YETERLİK DURUMU
Katılma Düzeyi
Konaklama ve Restoran İşletmesi
Çalışanları
Konaklama ve Restoran İşletmesi
Yöneticileri f % f %
5 Çok 41 15.8 9 5.8 4 Oldukça 62 23.9 23 14.7 3 Kısmen 86 33.2 65 41.8 2 Çok az 42 16.3 40 25.6 1 Hiç 22 8.5 6 3.8 Boş / Geçersiz 6 2.3 13 8.3 Toplam 259 100.0 156 100.0
Aritmetik Ortalama 3.22 2.92
Standart Sapma 1.16 0.92
Xi-Xç = -0.30 t= -2.69 p= 0.00*
*: p<0.05 düzeyinde manidar
Tablo 154’deki verilerden yola çıkarak söz konusu okulların bu konu ile ilgili
eğitiminde bir aksaklık olduğu söylenebilir. Okullar eğitim programlarında işçi sağlığı ve iş güvenliği konusuna ağırlıklı olarak yer vererek yeterli konuma gelmelidirler.
Konaklama ve restoran işletmesi çalışanları işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda kendilerini yeterli bulduklarından, yöneticilerin bu konudaki görüşleri arasında farklılıklar bulunmaktadır. Her iki grubun bu konudaki değerlendirmelerinin aritmetik ortalamaları arasındaki farka baktığımızda, 0.05 düzeyinde manidar olduğu görülmektedir (t=-2.69, p=0.00).
177
4.4.12. Seyahat Acentesi İşletmelerinde Çalışan A.O.T.M.L. Mezunların Okulda
Aldıkları Eğitimin İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Konusundaki Yeterliği
Tablo 155’de, seyahat acentelerinde çalışan AOTML ve AAML mezunlarından, işçi
sağlığı ve iş güvenliği konusunda okulda aldıkları eğitimi “oldukça’’ yeterli görenlerin
oranının yüzde 52.4, “kısmen” yeterli görenlerin oranının yüzde 19, “çok” yeterli bulanların
oranının ise 14.3 olduğu görülmektedir.
TABLO 155
SEYAHAT ACENTESİNDE ÇALIŞAN MEZUNLARIN OKULDA ALMIŞ OLDUKLARI EĞİTİMİN İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ KONUSUNDAKİ YETERLİK DURUMU
Katılma Düzeyi
Seyahat Acentesi Çalışanları
Seyahat Acentesi Yöneticileri
f % f %
5 Çok 3 14.3 3 10.0
4 Oldukça 11 52.4 5 16.7
3 Kısmen 4 19.0 12 40.0
2 Çok az 1 4.8 5 16.7
1 Hiç 2 9.5 1 3.3
Boş / Geçersiz - - 4 13.3
Toplam 21 100.0 30 100.0
Aritmetik Ortalama 3.57 3.15
Standart Sapma 1.12 1.00
Xi-Xç = -0.42 t=-1.33 p= 0.19
Yöneticilerin bu konudaki değerlendirmelerine baktığımızda, yöneticilerin
cevaplarının “kısmen’’ (% 40.0) yeterli de yoğunlaştığı görülmektedir. Yöneticilerin ancak
yüzde 26.7’sinin işyerlerinde çalışan AOTML mezunlarının işçi sağlığı ve iş güvenliği
konusundaki yeterliliklerini “çok’’ ve “oldukça’’ olarak değerlendirmeleri dikkate alınması
gereken bir nokta olarak görülebilir.
Her iki grubun bu konudaki değerlendirmelerinin aritmetik ortalamaları arasındaki
fark, 0.05 düzeyinde manidar bulunmamaktadır (t=-1.33, p=0.19).
178
4.4.13. Mezunların Turizm Sektöründe Tercih Edilmeleri
Tablo 156’da, AOTML ve AAML mezunlarının turizm sektöründe ara kademe eleman
olarak tercih edilme durumlarına ilişkin, konaklama, restoran ve seyahat acentesi işletmesi
çalışanlarının görüşleri yer almaktadır.
TABLO 156
OKUL MEZUNLARININ TURİZM SEKTÖRÜNDE ARA KADEME ELEMAN OLARAK TERCİH EDİLME DURUMLARI
Katılma Düzeyi
Konaklama ve Restoran İşletmesi
Çalışanları
Seyahat Acentesi Çalışanları
Toplam
f % f % f %
5 Çok 57 22.0 6 28.6 63 22.5 4 Oldukça 124 47.9 9 42.8 133 47.5 3 Kısmen 54 20.8 3 14.3 57 20.4 2 Çok az 13 5.0 3 14.3 16 5.7 1 Hiç 2 0.8 - - 2 0.7 Boş / Geçersiz 9 3.5 - - 9 3.2 Toplam 259 100.0 21 100.0 280 100.0
Aritmetik Ortalama 3.88 3.85 3.45
Standart Sapma 0.84 1.01 0.97
Xk-Xs = 0.03 t=0.14 p= 0.89
Tablo 156 incelendiğinde, konaklama ve restoran işletmelerinde ve seyahat
acentelerinde çalışan AOTML ve AAML mezunlarının büyük bir oranının (% 70.0), bu
okullardan mezun olanların turizm sektöründe ara kademe eleman olarak tercih edilmelerini
‘’çok’’ ve ‘’oldukça’’ olarak cevaplandırdıkları görülmektedir. Çalışanların toplamına
baktığımızda yüzde 47.5’inin “oldukça”, yüzde 22.5’inin ise “çok” seçeneğini işaretledikleri
görülmektedir.
AOTML ve AAML mezunlarının yaklaşık dörtte üçünün, kendilerinin ara kademe
eleman olarak tercih edildiklerini belirttikleri görülmektedir. Bu sistem ve eğitimin kalitesi
açısından son derece olumlu bir gelişmedir. Her iki grubun bu konudaki değerlendirmelerinin aritmetik ortalamaları arasındaki
farka baktığımızda, 0.05 düzeyinde bir manidarlık bulunmadığı görülmektedir (t=-0.14,
p=0.89).
179
4.4.14. Mezunların Gördüğü Beceri Eğitiminin Yeterliği
Tablo 157’de, konaklama ve restoran işletmelerinde ve seyahat acentelerinde çalışan
AOTML ve AAML mezunlarının işletmelerde gördükleri beceri eğitiminin mesleğin
gereksinimi için yeterlik durumuna ilişkin görüşleri yer almaktadır. Konaklama ve restoran
işletmesi çalışanlarının yüzde 36.7’si işletmede aldıkları beceri eğitiminin mesleğin gereğini
yerine getirmekte “oldukça”, yüzde 30.1’i “kısmen”, yüzde 20’ si ise “çok” yeterli olduğunu
belirtmişlerdir.
TABLO 157
3308 SAYILI KANUN GEREĞİ OKUL MEZUNLARININ İŞLETMELERDE GÖRDÜKLERİ BECERİ EĞİTİMİNİN MESLEĞİN GEREKSİNİMİ İÇİN YETERLİK DURUMU
Katılma Düzeyi
Konaklama ve Restoran İşletmesi
Çalışanları
Seyahat Acentesi Çalışanları
Toplam
f % f % f %
5 Çok 52 20.0 7 33.3 59 21.1 4 Oldukça 95 36.7 8 38.1 103 36.8 3 Kısmen 78 30.1 5 23.8 83 29.6 2 Çok az 20 7.8 1 4.8 21 7.5 1 Hiç 1 0.4 - - 1 0.4 Boş / Geçersiz 13 5.0 - - 13 4.6 Toplam 259 100.0 21 100.0 280 100.0
Aritmetik Ortalama 3.72 4.00 3.74
Standart Sapma 0.90 0.89 0.90
Xk-Xs = -0.28 t=-1.37 p= 0.17
Seyahat acentesi çalışanlarının aynı konudaki görüşlerine bakıldığında, yüzde 38.1’i
beceri eğitimini mesleğin gereklerine “oldukça”, yüzde 33.3’ü “çok”, yüzde 23.8’i ise
“kısmen” yeterli bulmuşlardır.
Kaynak grupların görüşlerine göre, işletmelerde yapılan beceri eğitimi mesleğin
gereklerine bir paralellik arz etmekte ve beceri eğitimi amacına ulaşmaktadır denilebilir.
İşletmelerin ayakta kalabilmek için alanlarında yaşanan gelişmeleri yakından izlemek ve
işletmelerini bu yönde donatarak yönetmek zorunlulukları bulunduğundan, bu şartlarda beceri
eğitimi gören öğrencilerin de gelişmelere paralel olarak eğitim görmüş olmaları doğal bir
sonuç olarak kabul edilebilir.
180
Her iki grubun bu konudaki değerlendirmelerinin aritmetik ortalamaları arasındaki
farka baktığımızda, 0.05 düzeyinde manidar bir fark bulunmadığı görülmektedir (t=-1.37,
p=0.17).
4.4.15. Mezunların İlk İşlerine Uyum Sağlamaları
Tablo 158’de, konaklama ve restoran işletmelerinde ve seyahat acentelerinde çalışan
AOTML ve AAML mezunlarının, ilk iş ortamına uyum sağlamalarına ilişkin görüşleri yer
almaktadır. Bu tabloya göre, AOTML ve AAML mezunu konaklama ve restoran işletmeleri
çalışanlarının yüzde 37’si “çok”, yine yüzde 37’si “oldukça”, yüzde 15.5’i ise “kısmen”
düzeyinde ilk işlerine uyum sağladıklarını belirtmişlerdir. Seyahat acentesi çalışanlarının
yüzde 47.6’sının “oldukça”, yüzde 28.6’sının “çok”, yüzde 14.3’ünün ise “kısmen” düzeyinde
ilk işlerine uyum sağladıkları, toplam çalışanlarda ise yüzde 37.9’unun “oldukça”, yüzde
36.4’ünün “çok”, yüzde 15.3’ünün ise “kısmen” düzeyinde ilk işlerine uyum sağladıkları
görülmektedir.
TABLO 158
OKUL MEZUNLARININ İLK İŞLERİNDE İŞ ORTAMINA UYUM SAĞLAMA DURUMLARI
Katılma Düzeyi
Konaklama ve Restoran İşletmesi
Çalışanları
Seyahat Acentesi Çalışanları
Toplam
f % f % f %
5 Çok 96 37.0 6 28.6 102 36.4
4 Oldukça 96 37.0 10 47.6 106 37.9
3 Kısmen 40 15.5 3 14.3 43 15.3
2 Çok az 15 5.9 2 9.5 17 6.1
1 Hiç 5 1.9 - - 5 1.8
Boş / Geçersiz 7 2.7 - - 7 2.5
Toplam 259 100.0 21 100.0 280 100.0
Aritmetik Ortalama 4.04 3.95 4.03
Standart Sapma 0.98 0.92 0.97
Xk-Xs = 0.09 t=0.41 p= 0.68
Her iki grupta yer alan mezunların ilk işlerine uyum sağlama konusunda kendilerini
yeterli görmeleri okulda alınan beceri eğitimine duyulan güveni ortaya çıkarmaktadır.
181
Her iki grubun bu konudaki değerlendirmelerinin aritmetik ortalamaları arasındaki
farka bakıldığında, 0.05 düzeyinde manidar bir durum bulunmamakta olup, grupların
görüşleri arasında bir uyum olduğu görülmektedir (t=-0.41, p=0.68).
4.4.16. A.O.T.M.L. ve A.A.M.L. Program ve Sürelerinin Yeniden Düzenlenmesi
Tablo 159’da, İş hayatının gereksinimleri doğrultusunda AOTML ve AAML program
ve sürelerinin yeniden düzenlenme durumuna ilişkin, konaklama ve seyahat işletmeleri
yöneticilerinin görüşleri yer almaktadır.
TABLO 159
İŞ HAYATININ GEREKSİNİMLERİ DOĞRULTUSUNDA AOTML VE AAML PROGRAM VE SÜRELERİNİN YENİDEN DÜZENLENME DURUMU
Katılma Düzeyi
Konaklama ve Restoran İşletmesi
Yöneticisi
Seyahat Acentesi Yöneticisi
Toplam
f % f % f %
5 Çok 54 34.6 8 26.7 62 33.3
4 Oldukça 49 31.4 9 30.0 58 31.2
3 Kısmen 32 20.5 9 30.0 41 22.0
2 Çok az 4 2.6 1 3.3 5 2.7
1 Hiç - - - - - -
Boş / Geçersiz 17 10.9 3 10.0 20 10.8
Toplam 156 100.0 30 100.0 186 100.0
Aritmetik Ortalama 4.10 3.88 4.07
Standart Sapma 0.85 0.89 0.86
Xk-Xs = 0.22 t=1.17 p= 0.24
Tablo 159’da görüldüğü gibi, konaklama ve restoran işletmesi ve seyahat acentesi
yöneticilerinin toplamının büyük bir oranı (% 64.5) iş hayatının gereksinimleri doğrultusunda
AOTML ve AAML program ve sürelerinin yeniden düzenlenmesini “çok’’ ve “oldukça’’
gerekli görmektedirler. Yöneticilerin bu konudaki görüşleri dikkate alınırsa, bu okulların
program ve sürelerinin iş hayatının gereksinimleri doğrultusunda yeniden gözden geçirilmesi
gerekmektedir.
182
Ülkemizde ve dünyada yaşanan teknolojik gelişmeler hizmet sektörünü de doğrudan
etkilemektedir. Bu nedenle yaşanan bu gelişmeler dikkate alınarak gerek eğitim programları
gerekse eğitim - öğretim yöntemleri açısından gerekli düzenlemelerin yapılması ihtiyacı
ortaya çıkmaktadır.
Konaklama ve restoran işletmelerinin yöneticileri ile seyahat acentesi yöneticilerinin
bu konuda görüş birliği içerisinde oldukları tablodaki verilerin incelenmesi sonucu ortaya
çıkmaktadır. Her iki grubun bu konudaki değerlendirmelerinin aritmetik ortalamaları
arasındaki farka baktığımızda, 0.05 düzeyinde manidarlık bulunmadığı görülmektedir (t=-
1.17, p=0.24).
4.4.17. A.O.T.M.L. ve A.A.M.L. Yöneticilerinin Beceri Eğitimi Alan Öğrencilerin
İşletmedeki Sorunları İle İlgilenmesi
Tablo 160’da, beceri eğitimi alan öğrencilerin işletmede neden oldukları sorunlarla
okulların ilgilenme durumuna ilişkin olarak, konaklama, restoran ve seyahat işletmeleri
yöneticilerinin görüşleri sunulmuştur.
TABLO 160
BECERİ EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLERİN İŞLETMEDE NEDEN OLDUKLARI SORUNLARLA OKULLARIN İLGİLENME DURUMU
Katılma Düzeyi
Konaklama ve Restoran İşletmesi
Yöneticisi
Seyahat Acentesi Yöneticisi
Toplam
f % f % f %
5 Çok 37 23.7 2 6.7 39 26.3 4 Oldukça 63 40.4 14 46.7 77 44.1 3 Kısmen 33 21.2 5 16.7 38 15.6 2 Çok az 6 3.8 3 10.0 9 4.3 1 Hiç 1 0.6 2 6.7 3 1.1 Boş / Geçersiz 16 10.3 4 13.3 20 8.6 Toplam 156 100.0 30 100.0 186 100.0
Aritmetik Ortalama 3.92 3.42 3.84
Standart Sapma 0.85 1.06 0.91
Xk-Xs = 0.50 t=2.62 p= 0.01*
*: p<0.05 düzeyinde manidar
183
Tablo 160’da görüldüğü gibi, konaklama ve restoran işletmesi ve seyahat acentesi
yöneticilerinin büyük bir oranı (% 70.4), beceri eğitimi gören AOTML ve AAML
öğrencilerinin işletmede neden oldukları sorunlarla, bu öğrencileri gönderen okulların “çok’’
ve “oldukça’’ düzeyinde ilgili olduklarını düşünmektedirler. Bu sonuçlar okul yönetimlerinin
bu konuda öğrencileri ile yakından ilgilendiklerini göstermektedir.
Okulları işletmeye giden öğrencilerin işyeri çalışmalarını izlemek durumunda
olduklarından ve her öğrenciyi izleyen bir koordinatör öğretmenin görevlendirilmiş olması,
işletmede meydana gelebilecek muhtemel sorunların çözümünde olumlu gelişmeler
sağlamaktadır. Bu nedenle, işletme yetkilileri okulların sorunlara karşı duyarlı olduklarını
belirtmiş olabilirler.
Her iki grubun bu konudaki değerlendirmelerinin aritmetik ortalamaları arasındaki
farka baktığımızda, 0.05 düzeyinde manidar olduğu görülmektedir (t=2.62, p=0.01).
4.4.18. A.O.T.M.L. ve A.A.M.L. Yöneticilerinin Beceri Eğitimi Yapan
İşletmelerle İşbirliği Yapması
Tablo 161’de, işletmelerde verilen beceri eğitimi için öğrenci gönderen okulların
işletmelerle işbirliği yapma durumuna ilişkin olarak, konaklama, restoran ve seyahat acentesi
işletmeleri yöneticilerinin görüşleri verilmiştir.
184
TABLO 161 İŞLETMELERDE VERİLEN BECERİ EĞİTİMİ İÇİN ÖĞRENCİ GÖNDEREN OKULLARIN
İŞLETMELERLE İŞBİRLİĞİ YAPMA DURUMU
Katılma Düzeyi
Konaklama ve Restoran İşletmesi
Yöneticisi
Seyahat Acentesi Yöneticisi
Toplam
f % f % f % 5 Çok 47 30.1 2 6.7 49 26.3
4 Oldukça 66 42.3 16 53.3 82 44.1
3 Kısmen 22 14.1 7 23.3 29 15.6
2 Çok az 5 3.2 3 10.0 8 4.3
1 Hiç 2 1.3 - - 2 1.1
Boş / Geçersiz 14 9.0 2 6.7 16 8.6
Toplam 156 100.0 30 100.0 186 100.0
Aritmetik Ortalama 4.06 3.60 3.99
Standart Sapma 0.86 0.78 0.87
Xk-Xs = 0.44 t=2.58 p= 0.01*
*: p<0.05 düzeyinde manidar
Tablo 161’de, işletmelere öğrenci gönderen okulların işletmeler ile işbirliği yapma
konusunda isteklilik durumunu, konaklama işletmesi yöneticilerinin yüzde 42.3’ü “oldukça”,
yüzde 30.1’i “çok”, yüzde 14.1’i ise “kısmen” düzeyinde belirtikleri görülmektedir.
Okulların işletmelerle ilişki kurma konusundaki isteklilik durumunu, seyahat acentesi
yöneticilerinin yüzde 53.3’ünün “oldukça”, yüzde 23.3’ünün “kısmen” şeklinde görüş
bildirmekte oldukları görülmektedir.
Bu sonuçlar, okul yönetimlerinin bu konuda isteklilik göstererek sistemin başarılı
olması için gerekli çabayı harcadıklarını göstermektedir. İşletme yetkililerinin okul
yöneticilerini değerlendirirken kendileri ile işbirliği konusundaki duyarlılıklarını görmüş
olmaları, işbirliği ve dayanışmayı güçlendirerek öğrencilerin işletmelerin olanaklarından
yararlanmalarını sağlama açısından önemli bir gelişme olarak değerlendirilebilir. Ayrıca
işletmeler öğrencileri çalıştırmak suretiyle normal çalışana göre daha az ücret ödediklerinden
ekonomik bir avantaj elde etmektedirler.
185
Her iki grubun bu konudaki değerlendirmelerinin aritmetik ortalamaları arasındaki
farka baktığımızda, 0.05 düzeyinde manidar olduğu görülmektedir (t=2.58, p=0.01).
4.4.19. Mezun Çalışanların Meslekleriyle İlgili Kurs, Seminer vb. İhtiyaçları
Tablo 162’de, çalışanların meslekleriyle ilgili kurs, seminer vb. destek eğitimi alma
gerekliliğine ilişkin, konaklama işletmesi ve seyahat işletmesi yöneticisi ile çalışanların
görüşleri yer almaktadır. Araştırmaya katılan grupların yüzde 44.7’si “hiç”, yüzde 23.7’si
“çok az”, yüzde 12.2’si “kısmen”, yüzde 9.8’i “çok”, yüzde 9.7’si ise “oldukça” düzeyinde
yeterli bulmuşlardır.
TABLO 162 ÇALIŞANLARIN MESLEKLERİYLE İLGİLİ KURS, SEMİNER VB. DESTEK EĞİTİM VERİLME
GEREKLİĞİ
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
İşletme Yöneticisi
Mezun Çalışan
Diğer Çalışan
Satır Toplamı
Çok
64 32.2 37.9
3.1
117 58.8 43.3
5.7
18 9.0 1.1 0.9
199 9.8
Oldukça
67 34.0 39.6
3.3
88 44.7 32.6
4.3
42 21.3
2.6 2.1
197 9.7
Kısmen
29 11.6 17.2
1.4
51 20.5 18.9
2.5
169 67.9 10.6
2.5
249 12.2
Çok az
9 1.9 5.3 0.4
9 1.9 3.3 0.4
464 96.3 29.0 22.8
482 23.7
Hiç
- - - -
5 0.5 1.9 0.2
906 99.5 56.7 44.5
911 44.7
Sütun Toplamı 169 8.3
270 13.2
1599 78.5
2038 100.0
Aritmetik Ortalama 4.27 4.12 1.62 2.16
Standart Sapma 0.78 0.95 0.86 1.34
X2 = 1301.41 S.D.= 8 p= 0.00*
186
Varyans Analizi
Kaynak Gruplar
Serbestlik Derecesi
Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F
P
Gruplar arası 2 2133.02 1066.51 1307.64 0.00*
Grup içi 2035 1552.86 0.76 - -
Toplam 2037 3685.88 - - -
t- testi
t S.D.. p
İşletme Yöneticisi- Diğer Çalışanlar 35.56 1766 0.00*
Mezun Çalışan- Diğer Çalışanlar 43.43 1867 0.00*
*: p<0.05 düzeyinde manidar
İşletme yöneticilerinin yüzde 39.6’sı “oldukça”, mezun çalışanların yüzde 43.3’ü
“çok”, diğer çalışanların ise yüzde 56.7’si “hiç” seçeneklerini işaretlemişlerdir. Deneklerin
toplam verdiği cevaplara bakıldığında, aritmetik ortalamanın 2.16 ile “çok az” seçeneğinin
biraz üzerinde olduğu görülmektedir.
Çalışmakta olan okul mezunlarının meslekleriyle ilgili kurs, seminer vb. destek
eğitimi alma gerekliliğine ilişkin verilen cevaplar arasında deneklerin konumları itibariyle bir
uyumsuzluk olduğu gözlenmektedir (X2= 1301.41 ve p= 0.00).
Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark vardır (F=1307.64 ve p= 0.00).
Bu fark, işletme yöneticisi ile diğer çalışan ve mezun çalışan ile diğer çalışanlar
arasında gerçekleşmiştir (p= 0.00 ve p=0.00).
4.4.20. Mezun Çalışanların Turizm Sektöründe Kolay İş Bulabilmesi
Tablo 163’de, diğer çalışanlara göre AOTML ve AAML mezunlarının turizm
sektöründe iş bulabilmedeki kolaylık derecesine ilişkin görüşleri yer almaktadır.
187
TABLO 163 ÇALIŞANLARIN TURİZM SEKTÖRÜNDE KOLAY İŞ BULABİLME DÜZEYİ
Katılma Düzeyi
Mezun Çalışan Diğer Çalışan
f % f %
5 Çok 106 37.9 18 1.1
4 Oldukça 117 41.8 127 7.7
3 Kısmen 39 13.9 532 32.1
2 Çok az 13 4.6 559 33.8
1 Hiç 1 0.4 389 23.5
Boş / Geçersiz 4 1.4 29 1.8
Toplam 280 100.0 1654 100.0
Aritmetik Ortalama 4.13 2.27
Standart Sapma 0.85 0.95
XM-XD= 1.86 t= 30.50 p= 0.00 *
*: p<0.05 düzeyinde manidar
Araştırma kapsamına alınan AOTML ve AAML mezunu çalışanların yüzde 41.8’i
“oldukça’’, yüzde 37.9’u “çok’’, yüzde 13.9’u ise “kısmen’’ kolay iş bulabildiklerini
belirtmişlerdir. Aynı soruya diğer çalışanların yüzde 33.8’i “çok az’’, yüzde 32.1’i “kısmen’’,
yüzde 23.5’i “hiç’’, yüzde 7.7’si ise “oldukça’’ kolay iş bulduklarını belirtmişlerdir.
Bu sonuçlar, mezun çalışanların diğer çalışanlara göre daha kolay iş bulabildiklerini
açıkça göstermektedir. Yani okulların yaptıkları eğitimin amacına ulaştığı söylenebilir.
Mezunların okulda aldıkları eğitim sonucu kazanmış oldukları bilgi ve becerilerin çalışma
hayatı tarafından değerlendirilerek kendilerini işe yerleştirilmekte ön plana çıkarılmaları
olumlu bir gelişme olarak açıklanabilir.
Mezun çalışanların ve diğer çalışanların değerlendirmelerinin aritmetik ortalamaları
arasında 0.05 seviyesinde manidarlık bulunmaktadır (t=30.50, p=0.00).
188
4.4.21. İşletmelerde Çalışan Personelin Sosyal Güvenlik ve Özlük Hakları
Tablo 164’de, işletmelerde çalışan personelin sosyal güvenlik ve özlük haklarına
yöneticilerce özen gösterilmesine ilişkin, konaklama, restoran işletmesi ve seyahat acentesi
işletmesi yöneticisi ile çalışanların görüşleri yer almaktadır. Araştırmaya katılan grupların
yüzde 38.8’i “hiç”, yüzde 32.8’i “çok az”, yüzde 19.1’i “kısmen”, yüzde 6.7’si “oldukça”,
yüzde 2.7’si ise “çok” düzeyinde yeterli bulmuşlardır.
TABLO 164
İŞLETMELERDE ÇALIŞAN PERSONELİN SOSYAL GÜVENLİK VE ÖZLÜK HAKLARINA YÖNETİCİLERCE ÖZEN GÖSTERİLME DERECESİ
Sayı Satır Yüzdesi Sütun Yüzdesi Toplam Yüzde
İşletme Yöneticisi
Mezun Çalışan
Diğer Çalışan
Satır Toplamı
Çok
- - - -
8 14.5
3.0 0.4
47 85.5
2.9 2.3
55 2.7
Oldukça
2 1.5 1.1 0.1
21 15.4
7.9 1.0
113 83.1
7.1 5.5
136 6.7
Kısmen
20 5.1
11.0 1.0
46 11.8 17.3
2.3
324 83.1 20.3 15.9
390 19.1
Çok az
61 9.1
33.5 3.0
103 15.4 38.7
5.0
506 75.5 31.7 24.8
670 32.8
Hiç
99 12.5 54.4
4.8
88 11.1 33.1
4.3
606 76.4 38.0 29.6
793 38.8
Sütun Toplamı 182 8.9
262 13.0
1596 78.1
2044 100.0
Aritmetik Ortalama 1.59 2.09 2.05 2.02
Standart Sapma 0.73 1.04 1.06 1.04
X2 = 40.20 S.D.= 8 p= 0.00*
189
Varyans Analizi
Kaynak Gruplar Serbestlik Derecesi
Kareler Toplamı
Ortalama Kare
F
P
Gruplar arası 2 37.03 18.51 17.30 0.00*
Grup içi 2041 2184.40 1.07 - -
Toplam 2043 2221.43 - - -
t- testi
t S.D.. p
İşletme Yöneticisi - Mezun Çalışan -5.63 446 0.00*
İşletme Yöneticisi - Diğer Çalışanlar -5.76 1776 0.00*
*: p<0.05 düzeyinde manidar
İşletme yöneticilerinin yüzde 54.4’ü ile diğer çalışanların yüzde 38’i “hiç”, mezun
çalışanların ise yüzde 38.7’si “çok az” seçeneğini işaretlemişlerdir. Deneklerin toplam verdiği
cevaplara bakıldığında, aritmetik ortalamanın 2.02 ile “çok az” seçeneğinde yoğunlaştığı
görülmektedir.
İşletmelerde çalışan personelin sosyal güvenlik ve özlük haklarına işverenlerce özen
gösterilmesine ilişkin verilen cevaplar arasında deneklerin konumları itibariyle bir
uyumsuzluk olduğu gözlenmektedir (X2= 40.20 ve p= 0.00).
Ankette bu soruya verilen cevapların aritmetik ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde
manidar bir fark vardır (F=17.30 ve p= 0.00).
Bu fark, işletme yetkilisi ile mezun çalışan ve işletme yetkilisi ile diğer çalışanlar
arasında gerçekleşmiştir (t= -5.63, p= 0.00). (t= 5.75, p=0.00).
Aritmetik ortalamalar dikkate alındığında, çalışanların sosyal güvenlik, özlük
haklarına yeterli düzeyde özen gösterilmediği görülmektedir.
190
4.4.22. Kaynak Grupların Turizm Eğitimine İlişkin Ortak Görüşleri
Tablo 165’de, turizm sektörüne ara kademe eleman yetiştirilmesinde kullanılabilecek
alternatif önerilerin tercihiyle ilgili veriler yer almaktadır.
TABLO 165
TURİZM SEKTÖRÜNE ARA KADEME ELEMAN YETİŞTİRİLMESİNDE ALTERNATİF ÖNERİLER
Öneriler
Okul Yöneticisi
Mes. Dersi Öğretmeni Öğrenci Yönetici Mezun
Çalışan Diğer
Çalışan f % f % f % f % f % f %
Tüm meslekî teorik, bilgi ve beceriler meslek okullarında öğretilmeli
19 32.2 49 29.0 688 34.4 51 27.4 74 26.2 348 21.0
Meslekî teorik bilgiler okulda, meslekî beceriler işyerinde öğretilmeli
36 61.0 103 61.0 928 46.4 110 59.1 170 60.1 888 53.7
Meslek alanı ile ilgili tüm teorik bilgi ve beceriler işletmelerde öğretilmeli
4 6.8 8 4.7 309 15.5 13 7.0 25 8.8 331 20.0
Diğer - - 8 4.7 40 2.0 2 1.1 3 1.0 15 0.9
Boş / Geçersiz - - 1 0.6 33 1.7 10 5.4 8 2.9 62 3.7
Toplam 59 100 169 100 1998 100 186 100 280 100 1654 100
Tablo 165’de, tüm kaynak gruplarca birinci sırada “meslekî teorik bilgiler okulda,
meslekî beceriler işyerinde öğretilmeli” alternatifinin tercih edildiği görülmektedir. “Tüm
meslekî teorik bilgi ve beceriler meslek okullarında öğretilmesi” alternatifi tüm kaynak
gruplarca ikinci sırada tercih edilmektedir. “Meslek alanı ile ilgili tüm teorik bilgi ve beceriler
işletmelerde öğretilmeli” alternatifi en alt sırada tercih edilmektedir. Kaynak grupların
görüşlerinde farklılık bulunmamaktadır.
Bu veriler tüm kaynak gruplarca örgün turizm eğitimine önem verildiğini, kalifiye ara
kademe eleman temininde zorluk çekilen branşlar için diğer eğitim türlerinin tercih edildiği
kanısını ortaya koymaktadır.
191
BÖLÜM - 5
DENEKLERİN ANKET SORULARINDA YER ALMAYAN HUSUSLARDAKİ
GENEL GÖRÜŞ ve ÖNERİLERİ
Araştırma kapsamına alınan konaklama işletmesi ile seyahat acentesi yöneticileri,
işletme çalışanları, AOTML ve AAML yöneticileri, meslek dersleri öğretmenleri ve
öğrencilerinden; kendilerine uygulanan anketlerde (Form-1A, Form-1B, Form-2, Form-3,
Form-4, Form-5) yer almayan, ancak turizm sektörünün nitelikli ara kademe insan gücü
ihtiyacının karşılanmasında ve Millî Eğitim Bakanlığı’nın sağladığı turizm eğitimine ilişkin
görüş ve önerileri var ise açıklamaları istenilmiştir. Grupların önemli bir kısmı bu konuda
görüş bildirmiş ve önerilerde bulunmuşlardır. Görüş ve önerilerin önemli bir kısmı değişen
oranlarda tekrarlanmıştır.
Deneklerce bildirilen görüş ve öneriler, tekrarlanma sayıları (frekansları) dikkate
alınarak bu kısımda sıralanmıştır.
5.1. İşletme Yöneticilerinin Genel Görüş ve Önerileri
Sıra No Görüş ve Öneriler Frekans
1 Okullarda, öğrencilere yabancı dil konusunda daha geniş kapsamlı bir eğitim verilmelidir………………………………………………………
27
2 Okullara öğrenci alınırken merkezi seçme sınavı harici sözlü sınav yapılarak öğrenci seçiminde daha hassas davranılmalıdır....…………...
8
3 Okullarda eğitim daha çok uygulamalı olarak verilmelidir…………….. 6
4 Okullarda sektör deneyimli eleman sayısı artırılmalıdır……………….. 4
5
Okullarda uygulanan eğitim programlarının yeniden düzenlenmesi gerekir…………………………………………………………………...
4
6
Okullarda kullanılan makine ve teçhizatın, günün şartlarına uygun hâle getirilmesi gerekir……………………………………………………….
3
7 Okulların uygulama otelleri; döner sermaye yolu ile kâr elde etme yerine, öğrenciye beceri kazandırmaya yönelik faaliyetler yapmalı ve işletmelerle rekabet edecek düzeye getirilmelidir. …………..................
3
192
Sıra No Görüş ve Öneriler Frekans 8
Okullarda müşteri psikolojisi, halkla ilişkiler vb. derslerin programa alınması gerekir…………………………………………………………
3
9
Ortaöğretimde turizm eğitimi almış mezunlara, turizmle ilgili bir yükseköğretim kurumuna yerleştirilmelerinde öncelik sağlanması gerekir…………………………………………………………………...
3
10 Başarılı öğrencilere yurt dışı burs ve staj imkânı sağlanmalıdır……….. 3
11
Otel işletmecilerinin turizm sektörüne yönelik eğitim almaları sağlanmalıdır……………………………………………………………
2
12 Yabancı dil eğitiminin teorikten pratiğe kaydırılması gerekir…………. 2
13
Turizm sektörünün geliştirilmesi için Turizm Bakanlığı, Millî Eğitim Bakanlığı ve özel sektör işbirliği gereklidir…………………………….
2
14
Okullarda bilgi teknolojisi ve bilgisayar eğitimi derslerine daha fazla önem verilmelidir……………………………………………………….
2
15 Yamaç sporu ile ilgili eğitimin ders kapsamına alınması gerekir……… 1
16
Seyahat acenteciliği bölümü öğrencileri için bir dönem staj uygulaması yeterlidir………………………………………………………………...
1
17
İşletmelerin, güncel çalışmalar için uygun programlara göre öğrenci yetiştirmesi gerekir……………………………………………………...
1
18
Beceri öğretimi ile ilgili dersler, işletme eğitimi almış çalışan kişiler tarafından verilmelidir…………………………………………………..
1
19
Okullardaki eğitim personeline, yabancı dil eğitimi alabilme imkânı verilmelidir……………………………………………………………...
1
20
Turizm mesleğinin saygın ve hak ettiği konuma getirilmesi için gerekli kamuoyunun oluşturulması gerekir……………………………………..
1
21 Seyahat acenteciliği bölümünde bilet satış bölümü açılmalıdır………... 1
22
İşyerlerinde kullanılan araç gerecin tanınması için geniş bir çalışma yapılmalıdır……………………………………………………………..
1
24
Okullarda çalışan meslek dersleri öğretmenlerinin mesleklerinde gelişmeleri için hizmet içi eğitim verilmelidir………………….............
1
25 Okullarda ikili öğretim uygulaması kaldırılmalıdır…………………….. 1 26
İşletmeler bünyesinde, elemanların becerilerinin artırılması için hizmet içi eğitim ve periyodik seminerler düzenlenmelidir…………………….
1
27
Turizm sektöründe çalışan personelin sektörden kaçışına neden olan etkenlerin ortadan kaldırılması gereklidir……………………………
1
193
Sıra No Görüş ve Öneriler Frekans 28 Turizm bölgelerinde turizm hastanelerinin açılması gereklidir………... 1 29
Turizmle ilgili ortaöğretim kurumları, ilgili yükseköğretim kurumları ile birleştirilmelidir……………………………………………………...
1
30
Kat hizmetleri bölümü okullarda sayıca az olduğundan yaygınlaştırılmalıdır…………………………………………………….
1
31 İşletmelerde çalışan personele sendikalara üye olma izni verilmelidir… 1 32 Genel liselerde turizmle ilgili eğitim verilmelidir……………………… 1
33 Yerel yönetimler, beceri kursları ile turizm eğitimini desteklemelidir… 1 34
Eğitimini tamamlamış kişilerin meslek hayatlarında daha ciddi boyutta denetlenmesi ve takip edilmesi gerekir…………………………………
1
35 Turizm meslek liselerinde servis eğitimine daha çok önem verilmelidir. 1 36
Turizm sektöründe çalışan ara kademe elemanlar için pratiğe dayalı öğretim verilmelidir……………………………………………………..
1
37
Sektörde yeterlik belgesi veya diploması olmayan kişilere iş yeri açma yetkisi verilmemelidir…………………………………………………...
1
38
Okullarda yabancı dil İngilizce ile sınırlandırılmamalı diğer dillere de önem verilmeli, öğrencilere ek dil öğretilmelidir……………………….
1
39 İşletmelerin kaliteleri artırılarak, faaliyetleri denetim altına alınmalıdır. 1
40
Okullarda ara kademe eleman yetiştirilmesinde piyasa araştırması yapılarak talebe göre eğitimin düzenlenmesi gerekir…………………..
1
41
Öğrencilerin genel kültür ve konuşma yeteneklerinin geliştirilmesi gerekir…………………………………………………………………...
1
42 Aşçılık alanında eğitim veren okul sayısı artırılmalıdır………………... 1 43
3308 Sayılı Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu’nun turizm kökenli öğrenciler için yeniden düzenlenmesi gerekir……………………….....
1
44 Turizm alanıyla ilgili meslek okullarının sayılarının artırılması gerekir 1
45
Öğrencilerin staj süreleri, eğitimin devam ettiği aylara da yayılarak belirli günlerde pratik çalışma yapabilmeleri sağlanmalıdır……………
1
46 Hükümetin turizm politikasına bağlı olarak, turizm eğitim politikası da geliştirilmelidir…………………………………………………………. 1
47
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Dış İşleri Bakanlığı’nın da desteği alınıp, turizm sektörü için ülkemize dış ülkelerden yabancı personel davet edilerek sektöre katkıları sağlanmalıdır………………...
1
48 Sektör çalışanlarının maddî durumlarının mesleklerine göre iyileştirilmesi gerekir……………………………………………………
1
194
5.2. İşletme Çalışanlarının Genel Görüş ve Önerileri
Sıra No Görüş ve Öneriler Frekans
1
Eğitimsiz kişiler bu sektörde istihdam edilmemeli, eğitimliler tercih
edilmelidir………………………………………………………………
137
2 Okullarda yabancı dil eğitimi daha iyi verilmelidir………………......... 117
3 İşbaşı eğitimine ağırlık verilmelidir…………………...……………….. 92
4 Sektörde çalışan personel için hizmet içi eğitim kursları
düzenlenmelidir…………………………………………………………
87
5
Okulda verilen eğitimin kalitesi turizm sektörünün beklentileri
doğrultusunda artırılmalıdır…………………………………………….
77
6
Okula alınan öğrencilerin, bu sektörde çalışmalarını sağlayacak
özendirici tedbirler alınmalıdır………………………………………….
47
7 Okullar sektörle koordineli eğitim vermelidir………………………….. 40
8 Meslek kursları kaliteli eğitime yönelmelidir………………………….. 33
9 Türkiye’nin turizm açısından yurt dışı tanıtımının daha iyi yapılması
gerekir…………………………………………………………………...
32
10 Okulda görevli eğitimcilerin sektör tecrübesi bulunmalıdır …………… 28
11 Turizm sektörünü, ilgili bakanlıkların yeterince denetlemesi gerekir….. 28
12 Okullardaki müfredat programları günün koşullarına uygun olarak
yeniden düzenlenmelidir………………………………………………..
21
13 Okullarda birden fazla yabancı dil eğitimi verilmelidir………………... 20
14 Okuldaki bilgisayar eğitimi mesleğe yönelik olmalıdır………………... 16
15 Turizm eğitiminde uluslararası standarda ulaşılmalıdır……………...… 15
16 Turizm eğitiminde halkla ilişkilere önem verilmelidir…………….…… 15
17 Turizm ile ilgili eğitici yayınlar yapılmalıdır…………………………... 11
18 Turizm ile ilgili okul sayısı azaltılmalıdır……………………………… 11
19 Bu sektöre gerektiği şekilde önem verilememektedir………………….. 11
20 Okullarda, uzmanlık alanına daha fazla önem verilmelidir……………. 10
21
Beceri eğitimi alan öğrenciler, işyerinde yeteri kadar kontrol
edilmemektedir………………………………………………………….
10
22 Turizm ile ilgili araç-gereç kullanımı yetersizdir……………………… 8
23 Turizm eğitimi veren okul sayısı artırılmalıdır………………………… 8
195
Sıra No Görüş ve Öneriler Frekans
24 Turizm eğitimi,genel eğitim içerisinde daha ciddi olarak ele alınmalıdır 7
25 Turizm eğitimi ilköğretimden itibaren başlamalıdır…………………… 5
26 Meslek kursları lise mezunlarına verilmelidir………………………….. 3
27 3308 Sayılı Yasa sektöre göre yeniden düzenlenmelidir………………. 2
28 Aşçılık meslek yüksekokulu kurulmalıdır……………………………… 2
29 Turizm ile ilgili bazı derslerin basılı kitapları bulunmamaktadır………. 2
30
Tüm Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liselerinde verilen eğitimin
kalitesi aynı olmalıdır…………………………………………………...
2
196
5.3. Okul Yöneticilerinin Genel Görüş ve Önerileri
Sıra No Görüş ve Öneriler Frekans
1 3308 sayılı yasaya yaptırım getirerek yeniden düzenlenmelidir……...... 12
2
Döner sermaye çalışması özendirilmeli ve kanun yeniden
düzenlenmelidir........................................................................................
8
3 Eğitim-Öğretim için okullarımızın fiziki ve alt yapıları uygun değildir . 6
4
İşletmelerle ilgili her türlü uygulamayı Millî Eğitim Bakanlığı ve
Turizm Bakanlığı koordineli yürütmelidir………………………….......
5
5 Turizm eğitimi alan öğrencilerin üniversiteye girişleri
kolaylaştırılmalıdır...................................................................................
4
6 Meslek derslerinde branşlaşma olmalıdır…………………………........ 3
7 İşletme çalışanlarında sertifikasyona gidilmelidir……………................ 2
8 Genel kültür dersleri daha az olmalıdır……………………………........ 2
9 Okullar turizm sektörünün yoğunlaştığı merkezlerde açılmalıdır…........ 2
10 Açılan okulların, muhakkak uygulama otelleri olmalıdır.......…...…….. 2
11 Okul sayısı azaltılmalıdır……………………………………………….. 2
12 Meslek dersi öğretmen sayısı yeterli hale getirilmelidir. .…………....... 2
13 Yeterli donanıma sahip olmadan okullar açılmamalıdır……………….. 2
14 Okullar Turizm Bakanlığına devredilmelidir…………………………... 2
15 Ders kitapları sektörle uyumlu hale getirilmelidir……………………... 2
16 İşletmelerdeki usta öğreticiler eğitimden geçirilmelidir……………...... 2
17 Öğrenci sayıları sınıf standardını geçmemelidir……………….............. 1
18 Branşlaşma 9. sınıfta başlamalıdır…………………………………….... 1
19 Uygulamaya daha fazla ağırlık verilmelidir……………………………. 1
20 Lise birinci sınıflardan beceri eğitimi kaldırılmalıdır………………….. 1
21 Gereksiz dersler kaldırılmalıdır………………………………………… 1
22 Çalışma saatleri ve şartları denetlenmelidir…………………………..... 1
23 Bazı okullar birleştirilmelidir…………………………………………... 1
24 Ön büro ve kat hizmetleri bölümleri birleştirilmelidir………………..... 1
25 Aynı tür okullar farklı genel müdürlükler tarafından açılmamalıdır….... 1
26
Genel müdürlükler, okulların problemleriyle daha yakından
ilgilenmelidir ..........................................................................................
1
197
Sıra No Görüş ve Öneriler Frekans
27 İnşaatına başlanan uygulama otelleri bir an evvel bitirilerek faaliyete
geçirilmelidir…………………………………………………………....
1
28 Bilgisayar paket programları piyasada kullanılabilir olmalıdır………… 1
29 Sektördeki uzman kişilere, derslerde faydalanmak için izin verilmelidir 1
30 Turizm bölgeleri hakkında öğrencilere tanıtıcı bilgiler verilmelidir….... 1
31 Okulların birbirleriyle koordinasyonu sağlanmalıdır………………....... 1
32 Yabancı dil derslerine daha çok ağırlık verilmelidir………………….... 1
33 Başarı için, yıl sonu baraj sınavı getirilmelidir...……………………..... 1
34 Ders geçme sistemi yeniden düzenlenmelidir ......................................... 1
35 İşletmelerden alınan çıraklık fonu katkı payları, doğrudan okullara
yansıtılmalıdır……………………………………………………...........
1
36 Turizm eğitimi veren okullar özelleştirilmelidir……………………...... 1
37 İşletmeler hukuki sorumluluklarını yerine getirmelidir………………... 1
198
5.4. Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Genel Görüş ve Önerileri
Sıra No Görüş ve Öneriler Frekans
1 Okulların fiziki şartları,teknik donanımları eğitim öğretim için yetersiz 19
2 Meslek dersleri günümüze uyarlanmalıdır............................................... 9
3 Dersler sektöre göre uyarlanmalıdır......................................................... 7
4 Otelcilik okullarında muhakkak uygulama otelleri bulunmalıdır............ 7
5 Okul sayısının çoğaltılması yerine mevcutların durumu iyileştirilmeli... 7
6
Meslek dersleri öğretmenleri yüksek okullarda bilgi ve beceri olarak
eksik yetişmektedirler...............................................................................
7
7 Okul ve bölüm açılırken sektördeki talep dikkate alınmalıdır................. 6
8 Çalışanlar turizm eğitiminden geçirilmelidir........................................... 6
9
Öğretmenler gelişen teknolojiyi takip için işletmelerde belirli sürelerle
staja alınmalıdır........................................................................................
5
10 Müfredatlar sınıflara göre yeniden hazırlanmalıdır.................................. 4
11 Öğrenciler ucuz iş gücü olmaktan çıkarılmalıdır..................................... 4
12 Çalışan personele sertifikasyon mecburiyeti getirilmelidir...................... 3
13 Laboratuar dersleri en fazla 10 öğrenci ile yapılmalıdır.......................... 4
14
Turizm bölümü çıkışlıların otelcilik okullarında görev yapmaları
sağlanmalıdır............................................................................................
4
15 Turizm ile ilgili yüksek okullara otelcilik mezunları alınmalıdır............. 4
16 Öğrenciler bu okullara gelmeden önce bilgilendirilmelidir..................... 3
17 3308’le ilgili işletmelere bağlayıcı hükümler getirilmelidir ................... 3
18 Kendi kendisini besleyen okul tipleri oluşturulmalıdır........................... 3
19 Bu okullarda görev yapan öğretmenler aynı tip okullara atanmalıdır...... 3
20
Okul yöneticileri öğrencilerin işletme problemlerinin giderilmesinde
yetersiz kalıyor ........................................................................................
3
21
Otelcilik okulu mezunlarının yüksek okula girişlerinde kendi içinde
ayrım yapılmamalıdır...............................................................................
3
22 Uygulama otelleri örnek teşkil edecek şekilde dizayn edilmelidir........... 3
23 Koordinatörlük hizmetleri ücret yetersizliğinden aksamakta olup; daha
ciddi verilmelidir......................................................................................
3
199
Sıra No Görüş ve Öneriler Frekans
24 M.E.B. ve Turizm Bakanlığı ortaklaşa çalışmalıdır................................. 2
25 Bu okullar Turizm Bakanlığına bağlanmalıdır......................................... 2
26 Okul ve işletmelerin iletişimi daha iyi yapılmalıdır................................. 2
27 İlgili bakanlıklar uzun vadeli ciddi takip gerektiren kararlar almalıdır ... 2
28
İşletmelerden kaynaklanan ve beceri eğitimini etkileyen problemlerin
üzerinde durulmalıdır ..............................................................................
2
29 Okulların statüsü öbür okullardan ayrılmalıdır........................................ 2
30
Muhasebe-Bilgisayar ve bilgisayarlı muhasebe sektöre göre
uyarlanmalıdır..........................................................................................
2
31 Öğrencilerin branşlarında yüksek okula geçişleri kolaylaştırılmalıdır..... 2
32
Turizm sezonu içerisinde öğretmenler de kendi branşlarında teorik
dersleri işletmeler de uygulamalı olarak vermelidir................................
2
33 Meslek dersi öğretmenlerinin sektörde sezon itibariyle çalışmasına izin
verilmelidir...............................................................................................
2
34 Temrinlik malzemeler yeterli ölçüde temin edilmelidir........................... 2
35 Sınıf geçme yönetmeliği öğrenciyi çalışmaya yönlendirmelidir.............. 2
36 İstanbul’da yeni okullar açılarak ulaşım problemi çözülmelidir.............. 2
37 Mutfak bölümünün 10. ve 11. Sınıf yemek pişirme dersi müfredatı
değiştirilmeli.............................................................................................
1
38 Meslekî İngilizce’ye yönelinmesi............................................................ 1
39 Yabancı kaynak kitapların çevirisine ağırlık verilmelidir........................ 1
40 Beceri eğitiminde okullara daha fazla imkan sağlanmalıdır.................... 1
41 Usta öğreticilerin ilgilenmemeleri............................................................ 1
42 DÖSE Yasası piyasa ile mücadele eder duruma getirilmelidir................ 1
43 YÖK ile MEB meslekî kararları ortak almalıdır...................................... 1
44 Kültür derslerini daha aza indirerek temel meslek derslerine ağırlık
verilmelidir...............................................................................................
1
45 Turizm işletmeciliği kendi içinde branşlaşmalıdır................................... 1
46 Yemek pişirme dersi öğretmeni sıkıntısı vardır....................................... 1
47 Beslenme bölümünden mezun öğretmenler yeterli değildir..................... 1
48 Mezunların % 80’i sektörden kaçmaktadır.............................................. 1
49 Bu okullara öğretmen yetiştiren yüksek okul açılmalıdır........................ 1
200
Sıra No Görüş ve Öneriler Frekans
50 Staj 9.sınıf öğrencilerine ağır gelmektedir. ............................................. 1
51 Okulların işletmelerde yaptırım gücü bulunmalıdır................................. 1
52 Öğretmenlerden sektör tecrübesi istenmelidir.......................................... 1
53 Tatil döneminde öğretmenler de staja tabi tutulmalıdır........................... 1
54 Dersten kalma sistemi getirilmelidir........................................................ 1
55 1.sınıf öğrencilerine otellerin tanıtımı yapılmalıdır................................. 1
56 Staj için işletmeler seçilirken çevre okullar koordineli organize
edilmelidir................................................................................................
1
57 Yeni atanan öğretmenler oturmuş okullarda yetiştirilip dağıtımları
yapılmalıdır..............................................................................................
1
58 Bu okulların yönetici atamaları ayrı bir statüye sokulmalıdır.................. 1
59 Gönderilecek malzemeler okul idaresiyle koordineli olarak ihtiyaca
göre gönderilmelidir.................................................................................
1
60 Turizm coğrafyası dersi haftada en az iki saat olmalıdır.......................... 1
61 Okulca en az bir kere gezi düzenlenmelidir............................................. 1
62 Kız Meslek Liseleri bünyesinde otelcilik bölümleri açılması yanlıştır ... 1
63 Konaklama maliyet muhasebesi ve resepsiyon muhasebesi olarak
dersler ayrılmalıdır .................................................................................
1
64 İşyerlerinde usta öğreticiler daha eğitimci olmalıdır ............................... 1
65 Staj için işletmeler daha iyi seçilmelidir.................................................. 1
66 Bazı ders kitapları yoktur ........................................................................ 1
67 Öğrencilerin daha çok uygulamalı eğitim alması için şartlar
hazırlanmalıdır.........................................................................................
1
68 Yurtdışı stajı sağlanmalıdır...................................................................... 1
201
5.5. Öğrencilerinin Genel Görüş ve Önerileri
Sıra No Görüş ve Öneriler Frekans
1 Gördüğümüz dersler üniversiteye girmemize bir engeldir....................... 123
2 Branşımızda yüksek okula giriş kolaylaştırılmalıdır................................ 59
3 Yabancı dil eğitimi yetersizdir................................................................. 32
4 Bölümümüzle ilgili gereksiz dersler vardır.............................................. 28
5 Staj için işletmeler daha iyi seçilmelidir.................................................. 16
6 Bölümümüzün kitapları olmadığı için yazarak öğreniyoruz ................... 13
7 Teorikten daha çok pratiğe önem verilmelidir......................................... 12
8 Okullarımızda eğitim düzeyi düşüktür..................................................... 11
9 Eğitim-öğretimle ilgili araç-gereç ve materyal yetersizdir...................... 9
10 Öğretmenlerin bilgi düzeyleri düşüktür................................................... 8
11 İşletmeler notla tehdit ederek alanımız dışında da çalışmaya zorluyor.... 7
12 Müfredat yetersiz değişmelidir................................................................. 6
13 Okullar teşvik edici değildir..................................................................... 4
14 Mezunların sektörde kalması sağlanmalıdır............................................. 4
15 Okul ve işletmeler birbirini tamamlamalıdır ........................................... 4
16 Bilgisayar dersleri sektöre uyarlanmalıdır............................................... 4
17 Okullarımıza kıyafet serbestliği getirilmelidir......................................... 3
18 Öğretmenler öğrencilerle daha çok ilgilenmelidir.................................... 3
19 İşletmeler stajyerlerle yeterli derecede ilgilenmiyorlar ........................... 3
20 Koordinatörlük hizmetleri yetersizdir...................................................... 3
21 Öğrenci alımlarında daha seçici davranılmalıdır .................................... 2
22 Staj diğer okullar gibi sene içerisinde olmalıdır....................................... 2
23 Sosyal faaliyetlerin daha fazla olmasını istiyorum .................................. 2
24 Stajyerleri otel personelleri çok küçük görüyorlar .................................. 2
25 Okullarımızın imkanları attırılmalıdır...................................................... 2
26 Yüksek öğrenim yapmadan işletmelerde yükselme şansı yoktur............. 2
27 Fen ve matematik dersleri de verilmelidir................................................ 2
28 Staj süresi uzundur................................................................................... 2
29 Yurtdışı stajına önem verilmelidir. .......................................................... 2
30 Okula gidiş-gelişlerde zorlanıyoruz ........................................................ 2
202
Sıra No Görüş ve Öneriler Frekans
31 Rehberlik hizmetleri verilmelidir............................................................. 2
32 Okullarımız donanım ve laboratuar olarak yetersizdir............................. 2
33 Eğitime önem verilmiyor ......................................................................... 1
34 Eğitimli kişilere sahip çıkılmalıdır........................................................... 1
35 Staj süresinde dershaneye gitmemiz için imkan tanınmalıdır.................. 1
36 Okulu beğenmiyorum .............................................................................. 1
37 Meslek liseleri kendi alanlarındaki bakanlıklar tarafından
denetlenmelidir ........................................................................................
1
38 Turizm bakanlığı, işletmelerden, öğrencilerle daha fazla ilgilenmesini
istemelidir.................................................................................................
1
39 Okullar sektör tarafından desteklenmelidir.............................................. 1
40 Okullardaki meslekî ve teorik bilgiler daha çok açıklanmalıdır.............. 1
41 İşletmelerdeki staj anında bölüm sevdirilmelidir.................................... 1
42 Okullar öğrenci ve mezunlarıyla ilgilenmelidir....................................... 1
203
BÖLÜM 6
SONUÇ VE ÖNERİLER
6.1. SONUÇ
Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğü
bünyesinde faaliyet gösteren 60 adet Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi ile Anadolu
Aşçılık Meslek Lisesinden yönetici; öğretmen ve öğrencilerin toplam sayıları, temin edilmiş,
idareci ve öğretmenlerin mezun oldukları yüksek öğretim kurumlarına göre branşları
istenmiştir. Gelen bu bilgiler ışığında, bölgeler dengesi de göz önünde bulundurularak 19 adet
okul, araştırma kapsamına alınmıştır.
Araştırma kapsamına alınan 19 okuldan; beceri eğitimi için öğrenci gönderdikleri
işletmelerin adresleri ile çalıştırdıkları personel sayısı, sınıf, yıldız ve grup durumları,
gönderilen öğrenci sayısı istenerek anket uygulaması yapılacak işletmelere ait bilgiler temin
edilmiştir. Bu bilgiler ışığında 13 yerleşim merkezinde 195 adet işletme, anket uygulaması
için uygun görülerek örneklem için seçilmiştir.
İşletme yöneticileri, mezun çalışanlar ve diğer çalışanlara anket uygulaması
yapıldıktan sonra, seçimi yapılan 19 okulda da yönetici, meslek dersleri öğretmenleri ve
dengeli olarak 10. ve 11. Sınıf öğrencilerine de anket uygulaması yapılarak anket çalışması
tamamlanmıştır.
İşletmelerdeki ve okullardaki anket uygulamaları birebir görüşmeyle yapıldığından
kişilerin yazılı bilgilerinin yanında şifai olarak da görüşlerine baş vurulmuştur.
Yapılan bu çalışmada; sektör ve okul olarak iki bölümden bilgi alınarak, bu iki
bölümün istek, ihtiyaç ve beklentileri sorgulanarak çıkan sorunlara çözüm üretilmeye
çalışılmıştır.
Araştırma bulgularına dayanılarak ortaya çıkan sonuçlar aşağıdaki şekilde
özetlenebilir.
204
AOTML ve AAML’nin fiziki yapıları eğitim ve öğretimin gerçekleştirilmesi için
yeterince iyi değildir. Bunun yanında okullar araç ve gereç yönünden de tam yeterli değildir.
Okullar meslek ve kültür dersleri öğretmenleri sayısı bakımından tam olmamakla beraber,
yeterli öğretmene sahip bulunmaktadır.
Yöneticiler ve meslek dersleri öğretmenleri çeşitli konularda hizmet içi eğitim almış
olmakla beraber, bunların yeterli olmadığı ve özellikle turizm alanında hizmet içi eğitime
ihtiyaç duydukları tespit edilmiştir.
Bu okullarda görev yapan yöneticilerin ve meslek dersleri öğretmenlerinin sektör
deneyimine sahip olmaları hem okul yönetimi hem de verilecek turizm eğitiminin niteliği
açısından önemlidir.
Bu okullarda özellikle usta öğretici eksikliği bulunmaktadır. Bunun yanında, bu
okullarda memur, teknisyen ve hizmetli personel açığı bulunmaktadır.
Bu okullarda okutulan meslek dersleri ders kitaplarının günün koşullarına tam uygun
olmadığı, bunun yanında bu kitapların dil açısından anlaşılır olduğu tespit edilmiştir.
Okul yöneticisi ve öğretmenler meslek dersleri ders programlarını turizm sektörünün
ihtiyaçlarına cevap verme açısından yeterli bulurken işletme yöneticileri programların yeniden
düzenlenmesi gerektiğini düşünmektedir. Bunun yanında, sektörde kullanılan bilgisayar paket
programlarının müfredatta bulunması gerekliliği ortaya çıkmıştır.
Öğrencilerin ilgi istek ve yetenekleri doğrultusunda ders seçebilmeleri, bölümlere
yönlendirilebilmeleri, iş hayatına hazırlanabilmeleri açısından okullar yeterli bulunmuştur.
Buna karşın öğrencileri yüksek öğrenime hazırlama açısından yeterli bulunmamıştır.
Okullarda öğrencilere yeterince sosyal, kültürel ve sportif faaliyetler sunulmadığı ve
yeterince rehberlik hizmetlerinin verilmediği tespit edilmiştir.
Bu okullarda yabancı dille eğitim yerine, yoğunlaştırılmış yabancı dil eğitiminin
verilmesi ve hem meslek derslerinin hem de matematik ve fen gurubu derslerinin türkçe
yapılması gerektiği ortaya çıkmıştır.
205
Öğrenciler beceri eğitimi aldıkları işletmelerde çeşitli sorunlarla karşılaşmaktadırlar.
Bu nedenle okul yöneticilerinin beceri eğitimi için öğrencileri gönderdiği işletmeleri seçerken
işletmelerin beceri eğitimi açısından uygunluğuna azami dikkati göstermesi gerektiği tespit
edilmiştir.
Okul yöneticilerinin ve meslek dersleri öğretmenlerinin bu okullara öğrenci seçme
yöntemi olarak “bağımsız merkezi yerleştirme sınavı sonucunda yapılacak mülakatla öğrenci
alma” yı daha uygun buldukları tespit edilmiştir.
Bu okullara öğretmen ve yönetici atama yöntemi olarak, yöneticiler öğretmenlerin
M.E.B. tarafından yapılacak mülakat sonucunda atanmaları yöntemini savunurken,
öğretmenler ise Personel Genel Müdürlüğünce öğretmenlerin branşına göre nokta tayini ile
atama yönteminin uygun olduğunu düşünmektedir.
Okul yöneticileri okullara tahsis edilen ödeneğin yeterli olmadığı görüşündedirler.
Bu okullara öğretmen yetiştiren fakülte ve yüksek okulların öğretmen adaylarına
yeterli düzeyde meslekî bilgi, beceri ve formasyonu veremedikleri hem öğretmenler hem de
yöneticiler tarafından savunulmaktadır.
Mezun çalışanlar okulda öğrendikleri meslekî bilgi ve becerileri yaptıkları iş için
oldukça yeterli görürken, işletme yöneticileri kısmen yeterli görmektedir.
İşletme yöneticilerinin ve okul yöneticilerinin birbirleriyle daha fazla işbirliği içinde
olmaları gerekmektedir.
İşletmelerin, çalışanların sosyal güvenlik ve özlük haklarına gerekli önemi
vermedikleri tespit edilmiştir.
Bu okullarda verilmesi gereken turizm eğitimi sistemi olarak ortaya çıkan sonuç;
meslekî teorik bilgilerin okulda öğretilmesi, meslekî becerilerin ise işletmelerde öğretilmesi
yönündedir.
206
6.2. ÖNERİLER
Araştırma bulgularına dayalı olarak geliştirilen öneriler, aşağıda okullar ve sektör
bazında açıklanmıştır:
6.2.1. Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri İle Anadolu Aşçılık Meslek
Liselerine Yönelik Öneriler
Anadolu Otelcilik Turizm Meslek Liseleri ve Anadolu Aşçılık Meslek Liseleri ile ilgili
öneriler şunlardır:
* Öğretmen İhtiyacının Karşılanması
Okullarda ihtiyaç duyulan öğretmen sayısı branşlar doğrultusunda belirlenerek
öğretmen temini gerçekleştirilmelidir. Meslek dersleri öğretmenlerinin zorunlu nedenlerle
branşları dışındaki derslere girmelerini önleyici tedbirler alınabilir.
* Yönetici ve Öğretmenlere Yurtdışı Deneyimi Kazandırılması
Yönetici ve öğretmenler mesleklerindeki yenilikleri, gelişen teknolojiye uyum
sağlamaları bakımından; uygun görülecek ülkelere gönderilmek suretiyle, tecrübe
kazanmaları sağlanabilir.
*Yöneticilere ve Meslek Dersleri Öğretmenlerine Sektör Deneyimi
Kazandırılması
Araştırma sonuçlarına göre; deneklerin çok büyük çoğunluğu yöneticilerin ve ders
öğretmenlerinin sektör tecrübesine sahip olmalarını benimsemektedir. Bakanlıkça, okul
yöneticilerine ve meslek dersleri öğretmenlerine sektör deneyimi kazandırıcı uygulamalar
geliştirilmelidir. Örneğin; yöneticilerin ve öğretmenlerin, yaz tatillerinde turistik tesislerde ve
okullara ait uygulama otellerinde periyodik sürelerle görevlendirilmesi gibi.
207
* Yönetici ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Atamasında Uygulanan Mevcut
Sistemin Geliştirilmesi
AOTML ile AAML yönetici ve meslek dersleri öğretmenlerinin atamasında
uygulanan mevcut sistem analiz edilerek geliştirilmelidir. Örneğin; seçim kriterleri
geliştirilerek (sektör deneyimi, yüksek lisans, doktora, yabancı dil bilgisi vb.) mülakat yoluyla
ataması yapılacak adaylar belirlenmeli ve Personel Genel Müdürlüğünce branşlara göre nokta
tayini ile atama yapılmalıdır. Bu uygulamayla; sektör deneyimi bulunan, yabancı dil bilen,
turizmle ilgili lisans ve yüksek lisans mezunu olan , ancak AOTM/AAML dışındaki diğer
okullarda (Ticaret Liseleri, İlköğretim Okulları vb.) görev yapan öğretmenlerin atıl kalan bilgi
ve becerilerinin değerlendirilmesi de mümkün olabilir.
AOTML ve AAML. yöneticilerinin ataması için Yönetici Atama Yönetmeliğine
özel şart getirilerek atamaların branş dışı yönetici atamasına imkan verilmemesine dikkat
edilebilir.
* Yönetici ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Eğitim İhtiyaçlarının
Karşılanması
Yönetici ve meslek dersleri öğretmenlerinin büyük çoğunluğu meslekî bilgi, beceri ve
tecrübelerini arttırmak için seminer, kurs vb. uygulamalara katılma ihtiyacı duymaktadırlar. İhtiyaç şiddetine göre; okul yöneticilerinin turizm branşı, yöneticilik, döner sermaye
mevzuatı konularında; meslek dersleri öğretmenlerinin turizm branşı ve bilgisayar
konularındaki hizmet içi eğitim ihtiyaçları öncelikli olarak karşılanmalıdır. Örneğin; "turizm
işletmelerinde uygulamalı animasyon hizmetleri", "Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek
Liselerinin uygulama otellerindeki animasyon kaynaklarının değerlendirilmesi" konulu
hizmet içi eğitim programlarının okul yöneticilerine, meslek dersleri ve beden eğitimi
öğretmenlerine yönelik olarak düzenlenmesiyle;
- Kaynak kitap sıkıntısı çekilen, animasyon dersi ile ilgili olarak meslek dersleri
öğretmenlerinin bilgi ve becerileri geliştirilmelidir. - Yöneticilerin animasyon hizmetleri konusundaki eğitim ihtiyaçları
karşılanmalıdır.
208
- Okulların uygulama otellerinde animasyon hizmetlerinin sunulmasında beden
eğitimi öğretmenlerinin atıl bilgi, beceri ve deneyimlerinden yararlanma imkanı
sağlanılmalıdır. - Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liselerinin uygulama otellerinde animasyon
hizmetlerinin uygulanması imkanı sağlanabilir. Bu uygulama ile konukların
konaklama süresi, yiyecek, içecek ve oda satışları artacak, iyi işletme imajı
yaratılacak, işletmenin tanıtımı yapılacaktır.
* Okulların Fiziki Yapısının, Tesislerin Yeterlik Düzeyinin Geliştirilmesi,
Ödeneklerin ve Personel Sayısının Artırılması
- Eğitim ve öğretim faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi açısından fiziki yapısı yetersiz
okullar belirlenerek gerekli önlemler alınmalıdır.
- Alanla ilgili meslekî uygulamalar için yeterlilik düzeyi düşük okul tesislerinin;
turizm sektörünün ve günün koşullarına, öğrenci yoğunluğuna uygun olarak
yeterlilik düzeyini geliştirici önlemler alınmalıdır.
- AOTML ve AAML’lerine tahsis edilen ödenekler yeterli düzeyde artırılmalıdır.
- Memur, hizmetli, teknisyen, usta öğretici sayısı ihtiyaçlar doğrultusunda
artırılmalıdır.
* Döner Sermaye Uygulamasının Geliştirilmesi
Okul tesislerini turizm sektörünün gereklerine ve günün şartlarına göre geliştirmek,
gelirlerini artırmak, tesis yönetimini kolaylaştırmak, personeli güdülemek gibi amaçlarla;
döner sermaye uygulamasının AOTML ve AAML’nin çalışma şartlarına uygunluğu
sağlanmalıdır.
Millî Eğitim Bakanlığına bağlı okul ve kurumların bünyesindeki döner sermaye
işletmeleri; büyük bir kısmı 1930'lu yıllarda yürürlüğe giren 6 değişik kanuna göre kurulmuş
209
ve faaliyette bulunmaktadır. 1930'lu yılların koşullarına göre çıkarılan kanunlar, günümüzün
ihtiyaçlarına uygun olmadığı için uygulamada büyük sıkıntıları da beraberinde getirmektedir.
Bu nedenle Millî Eğitim Bakanlığı Döner Sermaye İşletmeleri Yasa Tasarısının yasalaşması
gerekmektedir (2000 Yılında Millî Eğitim, 1999).
* Okulların, Yörenin Turizm İhtiyacına Uygun Olarak Açılması
Okulların, yörenin turizm ihtiyacına uygun olarak açılmasını sağlamak için kuruluş
yeri seçimlerinde iktisadilik, karlılık ve verimlilik kriterleri göz önünde bulundurulmalıdır.
* Ders Programlarının Geliştirilmesi
Eğitimde verimliliği artırmak, turizm sektörünün nitelikli ara kademe insan gücü
ihtiyacını karşılayabilmek için ders programları, günün koşullarına ve sektör ihtiyaçlarına
yönelik olarak sürekli geliştirilmelidir. Örneğin;
- İhtiyaç duyulan konuların ( Turizm sektöründe kullanılan ve güncelliğini
muhafaza eden bilgisayar paket programları vb.) müfredata konulması, bilgisayar
derslerinin sektöre yönelik olarak işlenmesi,
- Derslerin seçimlik ve zorunlu olma durumunun yeniden belirlenmesi,
- Derslerin ön şart veya öncelik sırasına göre hangi sömestrde verilmesi
gerektiğinin araştırılması,
- Ders konularının bilimsel kriterlere, öğrenci seviyesine, turizm sektörünün
ihtiyaçlarına ve günün şartlarına uygun olarak geliştirilmesi,
- Müfredat konularının hazırlanmasında veya geliştirilmesinde, konuyla ilgili
alanlardaki akademik kariyerli eğitimcilerden yararlanılması şeklindeki etkinlikler
değerlendirilmelidir.
210
* Ders Kitaplarının Geliştirilmesi
AOTML ve AAML'nde okutulan meslek dersleri ders kitaplarının günün koşullarına
uygunluğu (bilgi, baskı kalitesi vb.) ve anlaşılabilirlik düzeyi artırılmalıdır. M.E.B.’nca; ders
kitaplarını inceleme sürecinin daha objektif hale getirilmesi, kişisel görüş ve yorumları
ortadan kaldırmak amacıyla ders kitaplarının bilgisayar yazılımlarını değerlendirme ve
inceleme formlarının geliştirilerek uygulamaya konulmasına hız ve işlerlik kazandırılmalıdır
(2000 Yılında Millî Eğitim, 1999).
* Yabancı Dil Eğitiminin Geliştirilmesi
Araştırma sonuçlarına göre; hazırlık sınıfında verilen yabancı dil derslerinin,
okutulmakta olan programların öğrenilmesine katkısı, yabancı dil eğitiminin pratik
uygulamalar açısından yeterlik durumu gerekli düzeyde değildir.
Meslek derslerinin, matematik ve fen grubu derslerinin yabancı dille verilmesiyle ilgili
tercihler düşük düzeydedir. Yoğunlaştırılmış yabancı dil eğitimi verilmesi tercih edilmektedir.
Bu durum, yabancı dil eğitiminin yeniden gözden geçirilerek ve sorunların
belirlenerek kaynaklar doğrultusunda geliştirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.
* Öğretme, Öğrenme Yöntemlerine Gereken Önemin Verilmesi, Öğrencilerin
Sınıf İçi Öğrenme Etkinliklerine Katılmalarının Özendirilmesi
Öğrenciyi öğrenmeye teşvik etme açısından öğretme ve öğrenme yöntemlerine
gereken önem verilmelidir. Bu konuda öğretmenlerin eğitim ihtiyaçları karşılanmalıdır.
Örneğin, öğretmenlerin özel öğretim yöntemleri (resepsiyon, kat hizmetleri öğretim
yöntemleri vb.) konusunda hizmet içi eğitime tabi tutulması gibi uygulamalara gidilmelidir.
Öğrencilerin sınıf içi öğrenme etkinliklerine katılmaları özendirilmelidir.
211
* Araç ve Gereçlerin Yeterlik Durumunun Artırılması ve Optimal Düzeyde
Kullanılması
Okullarda, branşlarla ilgili araç ve gereçlerin yeterlik durumu (miktar, teknik özellik
vb.) belirlenerek gereken önlemler alınmalıdır.
Araç ve gereçlerin, optimal düzeyde öğrencinin kullanımına sunulmasına önem
verilmelidir. Atıl düzeyde kullanımı önlenmelidir.
* Okullarda Rehberlik Hizmetlerinin Geliştirilmesi
Okullarda rehberlik hizmetlerinin düzenli verilmeme nedenleri araştırılarak gerekli
önlemler alınmalıdır. Örneğin;
- Okullara rehber öğretmen atamalarında psikolog öğretmenlere öncelik tanınmalı,
her okulda en az bir psikolog rehber öğretmen bulundurulmalıdır.
- Her rehber öğretmene ayrı bir oda verilerek öğrenci-rehber öğretmen
ilişkilerindeki sırlılığın korunmasına önem verilmelidir.
- Psikolog dışındaki diğer rehber öğretmenlerin bilgi, beceri ve deneyimlerinin
artırılmasına yönelik hizmet içi eğitim faaliyetlerinde gereken hassasiyet
gösterilmelidir. Yöneticilerin ve diğer öğretmenlerin öğrenci sorunlarıyla
ilgilenmeleri sağlanmalıdır.
- Rehberlik hizmetlerinden yararlanmanın sosyal bir ihtiyaç olduğu öğrencilere
kavratılmalıdır.
* Öğrencilerin, Okulda Karşılaştığı Öğrenme Güçlüklerinin Çözümlenmesine
Yardımcı Olunması
Okulların rehberlik servisleri gerektiği şekilde faaliyete geçirilerek öğrencilere yeterli
hizmet vermeleri sağlanmalıdır. Öğretmenlerin öğrenme güçlüklerinin çözümlenmesiyle ilgili
bilgi ve beceriler konusunda varsa eğitim ihtiyaçları karşılanmalıdır.
212
* Okulların Tanıtımı
Okullara olan öğrenci kayıt taleplerini artırmak için, okulların tanıtımı çok iyi
yapılmalıdır. Örneğin;
- İlköğretim okullarındaki mezuniyet durumunda bulunan öğrencilere, öğretmenler
ve rehberler tarafından Anadolu Otelcilik Turizm Meslek Liseleri ile Anadolu
Aşçılık Meslek Liseleri tanıtılmalıdır.
- Meslek seçimi ve hayata yönelmeleri konusunda gerekli rehberlik hizmetleri
verilmelidir.
- İlköğretim okullarında okutulan seçmeli turizm derslerine gereken önem
verilmelidir.
* Öğrencilere Bilgi, Beceri ve Tutumlarını Çok Yönlü Geliştirme İmkanının
Verilmesi
Araştırma sonuçlarına göre; öğrencilere bilgi, beceri ve tutumlarını çok yönlü
geliştirme imkanının verilme düzeyi düşüktür. Bu nedenle okullarda; öğrencilere bilgi, beceri
ve tutumlarını çok yönlü geliştirme imkanlarının verilme düzeyi iyileştirilmelidir. Örneğin;
kütüphane hizmetleri günün koşullarına göre geliştirilmeli, eğitime yönelik olarak ders dışı
etkinlikler (seminer, kurs, öğrencilere laboratuarlardan faydalanma imkanı verilmesi vb.)
artırılmalıdır.
* Öğrencilerin; İlgi, İstek ve Yetenekleri Doğrultusunda, Bölümlere
Yönlendirilmesi, Ders Seçme İmkanının Geliştirilmesi, İş Hayatına
Hazırlanması
- Öğrencilerin ilgi, istek ve yetenekleri doğrultusunda bölümlere yönlendirilmesiyle
ilgili uygulamalar gözden geçirilerek geliştirilmelidir.
213
- Öğrencilerin; ders seçme konusundaki imkanları, yönetim kolaylığı sağlama gibi
amaçlarla sınırlandırılmamalıdır. Öğrencilere rehberlik yapılarak ilgi, istek ve
yetenekleri doğrultusunda ders seçmelerini sağlayıcı yöntemler geliştirilmelidir.
- Öğrencilerin; ilgi, istek ve yeteneklerini belirleyerek, okul içi ve okul dışı iş
etkinlikleri açısından rehberlik yapılarak iş hayatına hazırlanmalarına özen
gösterilmelidir. Bu konudaki mevcut uygulamalar, geliştirilmelidir. * Turizm Eğitiminin Açık Sistem Anlayışı Çerçevesinde Geliştirilmesi
Okullardaki eğitim sistemi; makro düzeyde ve açık sistem anlayışı çerçevesinde
sektörün ara kademe eleman ihtiyacının niteliksel ve sayısal açıdan karşılanmasına yönelik
olarak yeniden ele alınmalı ve daha iyiye doğru geliştirilmelidir. Geliştirme sürecinde; toplam
kalite yönetimi anlayışı (2000 Yılında Millî Eğitim, 1999), eğitim yöntemleri, programlar,
sosyal güvenlik ve özlük hakları, öğrencilerin bilgi ve becerilerinin arttırılması, makine ve
malzemelerin yeterli düzeyde kullanılabilmesi, iş sağlığı ve iş güvenliği, ihtiyaç duyulan ara
kademe eleman sayısı, teknoloji destekli eğitim faktörleri dikkate alınmalıdır.
*Öğrencilerin Yüksek Öğretime Yerleştirilmesinde Kolaylık ve Öncelik
Sağlanması
Araştırma sonuçlarına göre, öğrencilerin yüksek öğretime hazırlanma düzeyi düşüktür.
Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri ile Anadolu Aşçılık Meslek Liseleri; turizm
sektörüne nitelikli ara kademe eleman yetiştirmektedir. Meslek derslerinin genellikle
uygulamaya yönelik olması ve zaman açısından yoğunluk arz etmesi; öğrencileri yüksek
öğretime hazırlayıcı eğitim çabalarını olumsuz şekilde etkilemekte, sınırlandırmaktadır.
Bu durum; ilköğretim okulları mezunlarının AOTML ile AAML'ni tercih etmelerini,
AOTML ile AAML öğrencilerinin motivasyonunu olumsuz şekilde etkilemektedir. Bu
nedenle AOTML ile AAML mezunlarının alanıyla ilgili olarak yüksek öğretime
yerleştirilmesinde; kontenjan ayrılması veya mevcut kontenjanların artırılması, mezunların
Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesinin ve meslek yüksek okullarının turizmle ilgili
bölümlerine sınavsız girmelerine imkan verilmesi gibi uygulamalar gözden geçirilerek
değerlendirilmelidir.
214
* Öğrencilerin Sosyal, Kültürel ve Sportif Faaliyetlere Katılımının Teşvik
Edilmesi
Araştırma kapsamına alınan öğrencilerin; sosyal, kültürel ve sportif faaliyetlere
katılımı yeterli düzeyde değildir (Bk. Tablo 49). Bu nedenle öğrencilerin söz konusu
faaliyetlere katılımını teşvik edici önlemler alınmalıdır. Örneğin; okullardaki kol
faaliyetlerinin geliştirilmesi ve bu faaliyetlere katılımın özendirilmesi, hobi kulüplerinin
(müzik kulübü, spor kulübü, turizm kulübü vb.) kurulması, meslekî yarışmaların
düzenlenmesi gibi uygulamalar gözden geçirilerek değerlendirilmelidir.
* Okullarda Mezunları İzleme Sistemlerinin Kurulması
Okullarda verilen eğitimin amaca ulaşma düzeyinin belirlenmesi açısından mezunların
izlenmesi son derece önem taşımaktadır. Bu nedenle her okul, mezunlarını izleme sistemi
kurmalıdır.
* A.O.T.M.L. ve A.A.M.L. Mezunları Derneği Kurulması Konusunda
Mezunların Teşvik Edilmesi
İşletmelerin iş gücü teminini kolaylaştırmak, mezunların kolaylıkla ve kısa zamanda iş
bulmalarını sağlamak; mezunlar arasında dayanışma sağlamak, mesleğin itibarını artırmak
gibi amaçlarla merkez ve taşra teşkilatları bulunan “mezunlar derneği” kurma konusundaki
gerekli teşvikler sağlanmalıdır.
* Okullarla İlgili Diğer Öneriler
- Mezunların sektördeki tercih edilmeme oranı düşük de olsa, eğitim ve öğretimde
kalite ve verimliliği % 100 oranına doğru yaklaştırabilmek için; okullarda ki
eğitim bilgi, beceri ve insan davranışları açısından daha iyiye doğru
geliştirilmelidir.
- Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liselerindeki yiyecek üretimi eğitimi
geliştirilmelidir.
215
- Okullar uluslararası standartlara kavuşturulmalıdır. Bu nedenle Ticaret ve Turizm
Öğretiminin Modernizasyonu Projesinin gerçekleştirilmesine hız
kazandırılmalıdır (2000 Yılında Millî Eğitim, 1999). 6.2.2. Beceri Eğitimi Yapılan İşletmelere Yönelik Öneriler
* İşletmelerde uygulanan beceri eğitimini geliştirici önlemler alınmalıdır. Bu
önlemlerin başlıcaları şunlardır:
- Beceri eğitimi için işletme seçiminde; usta öğreticilerin sayı ve nitelik açısından
yeterliliği, işyeri yetkilisinin beceri eğitimine olumlu yaklaşımı vb. faktörler
dikkate alınmalıdır.
- Öğrencilerin işyeri çalışma disiplini açısından işletme yetkilileriyle ve diğer
çalışanlarla ilgili sorunları giderilmelidir. - İşletmelerde öğrencilerin özlük haklarının (ücret, izin vb.) korunması
sağlanmalıdır. - Koordinatör öğretmenler tarafından yeterli düzeyde işyeri denetiminin
yapılmasını sağlayıcı önlemler alınmalıdır.
- Beceri eğitimi yapılan işletmelerde eğitimden sorumlu personelin, öğrencilerin
meslekî becerileri kazanmasına yardımcı olma düzeyini arttırıcı önlemler
alınmalıdır.
- Beceri eğitimi yapılan işletmelerde öğrencilerin, mesleğin gerektirdiği işlerde
çalışmalarını sağlayıcı önlemler alınmalıdır.
- Öğrencilerin işletmelerde kazandığı becerilerle, okulda aldığı bilgi düzeyi
arasında ilişki derecesi olumlu düzeyde artırılmalıdır. - İşletmelerdeki eğitim imkanlarının, öğrencilerin meslekî beceri
kazanabilmesindeki yeterlik düzeyi artırılmalıdır. - Öğrencilerin, işletmelerde meslekî beceri kazanabilmeleri için uygulanan
yöntemler eğitim amaçları ve günün şartları doğrultusunda geliştirilmelidir.
216
- Öğrencilerin işletmede aldığı beceri eğitimine ilişkin raporların okula daha
düzenli olarak iletilmesi sağlanmalıdır. 6.2.3. Diğer Eğitim Kurumlarına ve Turizm Sektörüne Yönelik Öneriler
Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi ile Anadolu Aşçılık Meslek Lisesi
dışındaki diğer eğitim kurumlarına ve turizm sektörüne yönelik öneriler şunlardır:
* A.O.T.M.L. ile A.A.M.L.'ne öğretmen yetiştiren yükseköğretim kurumlarında;
bilgi, beceri ve formasyon açısından daha yeterli düzeyde öğretmen
yetiştirilmesi için şu önlemler alınmalıdır:
- Yüksek öğretim programlarının hazırlanmasında Yüksek Öğretim Kurumları,
Bakanlık ve sektörün ihtiyaçları dikkate alınmalıdır. Bu kurumlar arasında
işbirliği ve koordinasyon sağlanmalıdır.
- Yüksek Öğretim Kurumlarının uygulama alanları geliştirilmeli, öğretim
elemanlarının eğitim ihtiyaçları karşılanmalıdır.
- Öğretmenlik uygulamasının mümkün olduğunca AOTML ile AAML'nde
yapılması sağlanmalıdır.
- Öğretmenlik uygulaması; meslekî bilgi, beceri, formasyon açısından
geliştirilmelidir.
* Turizmle ilgili ön lisans ve lisans düzeyindeki yüksek Öğretim Kurumlarında
işletmelerin idare-muhasebe bölümlerine yönelik olarak eleman
yetiştirilmesine önem verilmelidir.
* Ara kademe personelin sektörden kaçışını önleyici tedbirler alınmalıdır.
* Turizmle ilgili işgücü ve eğitim planlamasında ara kademe çalışanların işletme
türlerine ve bölümlere göre dağılımı dikkate alınmalıdır.
217
* Ara kademe personelin sektörden kaçışını asgari düzeye indirmek ve işgücü
değişim hızını azaltmak için şu önlemler alınmalıdır:
- Ücretlerin iyileştirilmesi,
- Meslekte ilerleme imkanlarının geliştirilmesi,
- İşin sezonluk olmasının asgari düzeye indirilerek tüm sezona yayılması veya bu
konuyla ilgili diğer önlemlerin alınması,
- Çalışma koşullarının ve işçi sağlığı ile ilgili konuların iyileştirilmesi,
- Ara kademe personelin sigortalı çalıştırılması,
- Sosyal imkanların geliştirilmesi.
* Ara kademe personelin işten memnun olmama nedenlerini ortadan kaldırıcı
önlemler geliştirilmelidir. Bu önlemlerin başlıcaları önem sırasına göre şu
konularla ilgilidir:
- Ücret yetersizliği,
- Çalışma saatlerinin düzensizliği,
- Sosyal güvenlik koşullarının yetersizliği,
- Meslekte yükselme imkanının olmaması,
- Sağlık koşullarının düzensizliği.
* Seyahat acentelerinin idare muhasebe, pazarlama, satış ve özellikle operasyon
(tur işlemleri) bölümü için nitelikli ara kademe eleman eğitimine önem
verilmelidir. Acentelerin bu bölümlerle ilgili hizmet içi eğitim ihtiyacı
karşılanmalıdır.
218
* Konaklama işletmelerinin ihtiyaç duyulan konularda özellikle yiyecek-içecek
servisi, kat hizmetleri ve ön büro ile ilgili hizmet içi eğitim ihtiyacı
karşılanmalıdır.
* Turizm eğitimi veren kurumlardaki öğrenci, öğretmen ve öğretim elemanları
için yurt dışı burs, staj imkanları geliştirilmelidir. * Sektörün ara kademe eleman bulma konusunda karşılaştığı sorunları giderici
önlemler alınmalıdır. Örneğin;
- Bu konuda İş ve İşçi Bulma Kurumları daha işlevsel hale getirilmelidir.
- Okullar işletmelerle işbirliğini artırarak mezunları işe yerleştirme projelerini
uygulamaya veya geliştirmeye önem vermelidir.
* Turizm eğitimiyle ilgili olarak Turizm Bakanlığı, Millî Eğitim Bakanlığı,
Sektör ve turizmle ilgili diğer organizasyonlarla koordinasyon kurulmalıdır.
* Ara kademe personele yönelik olarak kalite, müşteri psikolojisi, halkla ilişkiler
eğitimine önem verilmelidir.
* Millî Eğitim Bakanlığı bünyesinde yer alan ve turizm eğitimiyle ilgili olan
okullar farklı genel müdürlüklere bağlanmamalıdır.
* Çalışanların hizmet içi eğitim ihtiyacı karşılanmalıdır.
219
KAYNAKÇA Ağaoğlu, O. K. “Turizm Eğitiminin Batı Avrupa Ülkeleri ile Karşılaştırmalı Kanunu ve
Türkiye Uygulamasında Yaşanılan Tıkanıklıklar”, Turizm Eğitimi Konferans-Workshop 9-11 Aralık 1992 Ankara, ss.181-190, Ankara: Turizm Bakanlığı Yayını
Arsoy, G. (1992), “Örgün/Yaygın Eğitimde Durum Tesbiti ve Turizm Eğitim Sistemimizin
Geliştirilmesi İçin Öneriler”, Turizm Eğitimi Konferans-Workshop 9-11 Aralık 1992 Ankara, ss.181-190, Ankara: Turizm Bakanlığı Yayını.
Demircioğlu, F.F. (1997), “Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri İçin Ders Programı
ve Materyal Geliştirme”, yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
Dieke, P. U. C. (1988), “The Development of Tourism in Kenya and The Gambia: A
Comparative Analysis”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Strathclyde University, The Scottish Hotel School, Glasgow.
Fırat, Z. (1997), “Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi Öğrencilerinin Staj
Faaliyetlerinin Organizasyonu, Sektör Beklentileri ve Öğrencilerin tatmin Düzeyinin Ölçülmesi”, yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
Gülderen, D. (1996), “Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liselerinde Önbüro Eğitimi”,
yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
Hacıoğlu, N. (1985), “Turizm Eğitimi Yeterlimi”, Milliyet Gazetesi, 6 Mayıs, s.8 Hacıoğlu, N. (1991), “Turizm Eğitimi Sorunları ve Çözüm Önerileri”, II. Ulusal Turizm
Kongresi Kuşadası, ss.195-214, Kuşadası: Kuşadası Belediyesi. İlkiz, O. ve Hitay, O. (1992), “Türkiye’de Turizm Eğitimindeki Sorunlar”, Turizm Eğitimi
Konferans-Workshop 9-11 Aralık 1992 Ankara, ss.159-166, Ankara: Turizm Bakanlığı Yayını.
Millî Eğitim Bakanlığı. (1999), “2000 Yılında Millî Eğitim”, Millî Eğitim Bakanlığı yayını,
A.Ç.E.M. ve 4. Akşam Sanat Okulu Matbaası, Ankara.
220
Sevgi, A. (1992), “Türkiye’de Turizm Eğitimi Sorunları”, Turizm Eğitimi Konferans-Workshop 9-11 Aralık 1992 Ankara, ss.19-45, Ankara: Turizm Bakanlığı Yayını.
Sert, N. (1997), “Ankara Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi Hazırlık Sınıfı
Öğrencilerinin İngilizce Gereksinimlerinin Çözümlenmesi”, yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
Şefkatli, M. (1988), “Ticaret ve Turizm Eğitimi Fakültesi Turizm Eğitimi Bölümü Meslek
Dersleri Öğretmenlerinin Nitelik Yönünden İncelenmesi”, yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Şimşek, Ö. (1997), “Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liselerinde Servis Eğitiminin
Sorunları ve Çözüm Önerileri”, yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Theobald, W. (1994), “Global Tourism The Next Decade”, Oxford: Butterwort-Heinemann
Ltd. Timur, A. (1992), “Türkiye’de Turizm Eğitiminin Yapısı, Uygulanan Politikalar ve
Sonuçları”, Turizm Eğitimi Konferans-Workshop 9-11 Aralık 1992 Ankara, ss.47-53, Ankara: Turizm Bakanlığı Yayını.
Turizm Bakanlığı. (1990), “Report on Turism Establishments Licensed by the Ministry
1989”, Ankara: Turizm Bakanlığı. Turizm Bakanlığı. (1999a), “Konaklama İstatistikleri bülteni 1998”, Ankara: Turizm
Bakanlığı. Turizm Bakanlığı. (1999b), “Turizm İstatistikleri bülteni 1998”, Ankara: Turizm Bakanlığı. Turizm Bakanlığı ve Uluslararası Çalışma Örgütü. (1989), “Otelcilik ve Turizm
Endüstrisinde İş Gücü Araştırması 1989”, Ankara: Turizm Bakanlığı. Turizm Bakanlığı ve Uluslararası Çalışma Örgütü. (1994), “Otelcilik ve Turizm
Endüstrisinde İş Gücü Araştırması 1993”, Ankara: Turizm Bakanlığı. Yurdabakan, A. (1996), “Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi Servis Bölümü
Mezunlarının Turizm Sektöründe Başarılı Olması İçin Bir Model Önerisi”, yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
221
EKLER
EK 1 ‘’TURİZM SEKTÖRÜNÜN ARA KADEME İNSAN GÜCÜ İHTİYACI VE
TURİZM EĞİTİMİ ARAŞTIRMASI’’ Form – 1 A (İŞLETME YÖNETİCİSİ)
Konaklama – Restoran İşletmeleri
EK 2 ‘’TURİZM SEKTÖRÜNÜN ARA KADEME İNSAN GÜCÜ İHTİYACI VE
TURİZM EĞİTİMİ ARAŞTIRMASI’’ Form – 1 B (İŞLETME YÖNETİCİSİ)
Seyahat Acenteleri
EK 3 ‘’TURİZM SEKTÖRÜNÜN ARA KADEME İNSAN GÜCÜ İHTİYACI VE
TURİZM EĞİTİMİ ARAŞTIRMASI’’ Form – 2 (ÇALIŞANLAR)
EK 4 ‘’TURİZM SEKTÖRÜNÜN ARA KADEME İNSAN GÜCÜ İHTİYACI VE
TURİZM EĞİTİMİ ARAŞTIRMASI’’ Form – 3 (YÖNETİCİ)
EK 5 ‘’TURİZM SEKTÖRÜNÜN ARA KADEME İNSAN GÜCÜ İHTİYACI VE
TURİZM EĞİTİMİ ARAŞTIRMASI’’ Form – 4 (MESLEK DERSLERİ
ÖĞRETMENİ)
EK 6 ‘’TURİZM SEKTÖRÜNÜN ARA KADEME İNSAN GÜCÜ İHTİYACI VE
TURİZM EĞİTİMİ ARAŞTIRMASI’’ Form – 5 (ÖĞRENCİ)
EK 7 “ANKET UYGULAMASI İŞLETME RANDEVU ÇİZELGESİ” Form - 7
222
223
T.C.
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI
Meslekî ve Teknik Eğitim Araştırma ve Geliştirme Merkezi Başkanlığı
(METARGEM)
TURİZM SEKTÖRÜNÜN ARA KADEME İNSAN GÜCÜ İHTİYACI VE TURİZM EĞİTİMİ
ARAŞTIRMASI
Form – 1A
(İŞLETME YÖNETİCİSİ)
Konaklama-Restoran İşletmeleri
ANKARA-1999
224
Sayın İşletme Yöneticisi,
Bakanlığımızca, turizm sektörünün nitelikli ara kademe insan gücü ihtiyacını tespit
etmek, Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi ile Anadolu aşçılık meslek lisesinde verilen
turizm eğitimi konusunda genel bir değerlendirme yapmak ve bu eğitimin geliştirilmesi için
alınacak önlemleri belirlemek amacıyla bir araştırma yapılmaktadır. Bu konu hakkında okul
yöneticisi, öğretmen, öğrenci, işletme yöneticisi, turizm eğitimi veren okullardan mezun olup
halen çalışanlar ile bu okullardan mezun olmayıp sektörde çalışanların görüş ve
değerlendirmelerinin alınmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Araştırma sonuçlarının
yayımlanmasında hiçbir suretle kişi ve işletme adı açıklanmayacaktır.
Turizm sektörünün nitelikli ara kademe insan gücü ihtiyacının karşılanmasında ve
okullarda verilen turizm eğitiminin etkinliğinin artırılmasında gerçek görüş ve düşüncelerinizi
yansıtan cevaplarınız büyük katkı sağlayacaktır. Bu anketle sizden toplanan bilgiler, hiçbir
şekilde araştırma dışında kullanılmayacaktır.
Açıklama: Bu ankette yer alan, ara kademe insan gücü kavramı, vasıfsız elemanlarla
yöneticiler arasındaki çalışanları ifade etmektedir.
Temmuz, 1999
METARGEM
ARAŞTIRMA GRUBU
225
BÖLÜM – 1 KİŞİSEL ve İŞLETMEYE İLİŞKİN BİLGİLER
Açıklama: Bu bölümde kendinize ve işletmenize ait bilgileri belirtmeniz
istenmektedir. Durumunuza uyan seçeneğin yanındaki parantezin içerisine ( X ) işareti koyunuz. 1.1. İşletmenizin adı (Lütfen belirtiniz).............................................................................
1.2. İşletmenizin statüsü
1 ( ) Kamu 2 ( ) Özel 3 ( ) Karma
1.3. İşletmenizin bulunduğu yer
1 ( ) Antalya 5 ( ) Bursa 9 ( ) Çeşme 2 ( ) Alanya 6 ( ) Denizli 10 ( ) Fethiye 3 ( ) Ankara 7 ( ) İçel 11 ( ) Marmaris 4 ( ) Kuşadası 8 ( ) İstanbul 12 ( ) Nevşehir
1.4. İşletmedeki göreviniz
1 ( ) İşletme sahibi ve yöneticisi . 2 ( ) Üst düzey yönetici (Genel Md, Genel Md. Yrd , Departman Md.) 3 ( ) Departman şefi
1.5. En son mezun olduğunuz okul
1 ( ) İlkokul 2 ( ) Ortaokul 3 ( ) Lise ve dengi okul 4 ( ) Ön lisans 5 ( ) Lisans 6 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz).....................................................................................
1.6. Turizm – Otelcilik veya Aşçılıkla ilgili meslekî eğitim alma durumunuzu belirtiniz
(Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)? 1 ( ) Turizm – Otelcilik / Aşçılıkla ilgili meslekî eğitim almadım 2 ( ) Turizm – Otelcilikle ilgili ön lisans mezunuyum 3 ( ) Turizm – Otelcilikle ilgili lisans mezunuyum 4 ( ) Anadolu aşçılık meslek lisesi mezunuyum 5 ( ) Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi mezunuyum 6 ( ) Turizm – Otelcilik / Aşçılıkla ilgili yurtdışı meslekî eğitim aldım 7 ( ) Turizm – Otelcilik / Aşçılıkla ilgili bir meslek kursu (TUREM, AHMA vb.)
mezunuyum 8 ( ) Turizm – Otelcilik / Aşçılıkla ilgili işbaşı eğitim (Çıraklık eğitimi) aldım 9 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)...........................................................................
226
1.7. Meslekî deneyiminiz
1 ( ) Bir yıldan az 3 ( ) 4-6 Yıl 5 ( ) 10 Yıl ve daha fazla 2 ( ) 1-3 Yıl 4 ( ) 7-9 Yıl
1.8. Bu işletmedeki çalışma süreniz
1 ( ) Bir yıldan az 3 ( ) 4-6 Yıl 5 ( ) 10 Yıl ve daha fazla 2 ( ) 1-3 Yıl 4 ( ) 7-9 Yıl
1.9. İşletmenizin türünü ve sınıf / yıldız durumunu belirtiniz.
İşletme Türü Sınıf / Yıldız
1 ( ) Otel (...................) 2 ( ) Motel (...................) 3 ( ) Tatil köyü (...................) 4 ( ) Restoran (...................) 5 ( ) Diğer (............................) (...................)
1.10. İşletmenize ara kademe personel alımında herhangi bir güçlükle karşılaşıyor musunuz?
1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır
Eğer soru 1.10’a cevabınız EVET ise 1.11’i, HAYIR ise 1.12’yi cevaplandırınız.
1.11. Ara kademe personel bulmada güçlük çektiğiniz bölümler aşağıdakilerden
hangileridir (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz).
1 ( ) İdare - Muhasebe 5 ( ) Yiyecek üretimi 2 ( ) Önbüro 6 ( ) Satın alma / Ambar 3 ( ) Kat hizmetleri 7 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)............................... 4 ( ) Yiyecek-İçecek servisi
1.12. İşletmenizde aşağıda belirtilen bölümlerin hangilerinde ara kademe personel için
hizmet içi eğitim ihtiyacı duyulmaktadır (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz).
1 ( ) İdare - Muhasebe 5 ( ) Yiyecek üretimi 2 ( ) Önbüro 6 ( ) Satın alma / Ambar 3 ( ) Kat hizmetleri 7 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)............................... 4 ( ) Yiyecek-İçecek servisi
1.13. Ara kademe personelinize hizmet içi eğitim veriyor musunuz?
1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır
Eğer, soru 1.13’e cevabınız HAYIR ise 1.14’i cevaplamayınız
227
1.14. Hangi bölümlerde hizmet içi eğitim veriyorsunuz (Birden fazlasını işaretleyebilirsiniz)?
1 ( ) İdare - Muhasebe 5 ( ) Yiyecek üretimi 2 ( ) Önbüro 6 ( ) Satın alma / Ambar 3 ( ) Kat hizmetleri 7 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)............................... 4 ( ) Yiyecek-İçecek servisi
1.15. İşletmenizin hizmete kapalı olduğu aylar varsa, belirtiniz (Birden fazlasını
işaretleyebilirsiniz).
1 ( ) Ocak 4 ( ) Nisan 7 ( ) Temmuz 10 ( ) Ekim 2 ( ) Şubat 5 ( ) Mayıs 8 ( ) Ağustos 11 ( ) Kasım 3 ( ) Mart 6 ( ) Haziran 9 ( ) Eylül 12 ( ) Aralık
1.16. İşyerinizde çalışan nitelikli ara kademe personelin sosyal güvenlikleri ve özlük
haklarına, ilgili yasalar çerçevesinde ne derece özen gösterilmektedir?
1 ( ) Çok 2 ( ) Oldukça 3 ( ) Kısmen 4 ( ) Çok az 5 ( ) Hiç
1.17. İşletmenizdeki bölümlere ara kademe eleman alırken aşağıdaki eleman sağlama yöntemlerinin hangisinden yararlanıyorsunuz (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?
ELEMAN SAĞLAMA YÖNTEMLERİ
B Ö L Ü M L E R
İdar
e- M
uhas
ebe
Ön
büro
Kat
hiz
met
leri
Yiy
ecek
-İçe
cek
Serv
isi
Yiy
ecek
üre
timi
Satın
alm
a-
Am
bar
1 3308 Sayılı Kanun gereği işletmemize beceri öğretimi için öğrenci gönderen ortaöğretim kurumlarının yönetici ve öğretmenleri ile işbirliği yaparak..........
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2 İşletmemizde beceri öğretimi gören öğrencileri mezun olduktan sonra işe alarak....................................................
( )
( )
( )
( )
( )
( )
3 İş ve İşçi Bulma Kurumu aracılığı ile…………………………………….
( )
( )
( )
( )
( )
( )
4 Eleman aranıyor ilanları ile................... ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
5 Tanıdık ve arkadaş tavsiyeleri ile.......... ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
6 Diğer (Lütfen belirtiniz)........................
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
228
1.18. İşletmenize ara kademe eleman alırken, Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi /
Anadolu aşçılık meslek lisesi mezunlarını tercih ediyor musunuz?
1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır
Eğer, soru 1.18’e cevabınız EVET ise soru 1.19 ve 1.20’yi, HAYIR ise soru 1.21 ve 1.22’yi cevaplayınız.
1.19. Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi / Anadolu aşçılık meslek lisesi mezunlarını
işletmenizde tercih etmenizin sebebi nedir (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?
1 ( ) İşletme standartlarındaki meslekî bilgilere sahip olmaları 2 ( ) İşletme standartlarındaki meslekî becerilere sahip olmaları 3 ( ) İşletme standartlarında insan ilişkilerine sahip olmaları 4 ( ) İş ortamına daha çabuk ve kolay uyum sağlamaları 5 ( ) Yukarıdakilerin tamamı 6 ( ) Diğer(Lütfen belirtiniz)..............................................................
1.20. İşletmenizde Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi / Anadolu aşçılık meslek lisesi
mezunlarını ara kademe elemanı olarak hangi bölümlerde istihdam etmeyi tercih ediyorsunuz?
B Ö L Ü M L E R O K U L T Ü R Ü And. Ot. ve Tur. M.L. And Aş. M.L.
İdare – Muhasebe............................... ( ) ( ) Ön büro.............................................. ( ) ( ) Kat hizmetleri.................................... ( ) ( ) Yiyecek-İçecek servis........................ ( ) ( ) Yiyecek üretimi................................. ( ) ( ) Satın alma/Ambar............................... ( ) ( ) Diğer(Lütfen belirtiniz)......................
( ) ( )
1.21. Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi / Anadolu aşçılık meslek lisesi mezunlarını
tercih etmemenizin sebebi nedir (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?
1 ( ) İşletme standartlarındaki meslekî bilgilere sahip olmamaları 2 ( ) İşletme standartlarındaki meslekî becerilere sahip olmamaları 3 ( ) İşletme standartlarında insan ilişkilerine sahip olmamaları 4 ( ) İş ortamına daha çabuk ve kolay uyum sağlayamamaları 5 ( ) Yüksek ücret istemeleri 6 ( ) Yukarıdakilerin tamamı 7 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)...............................................................................
229
1.22. İşletmenizde aşağıdaki bölümlere ara kademe eleman alırken Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi / Anadolu aşçılık meslek lisesi mezunları dışında ne tür eğitim almış olanları tercih edersiniz?
B ö l ü m l e r
Yüksek
öğrenim
Turizmle ilgili
Yüksek öğrenim
Meslek
kursları
Yurt dışı
mes. eğt
İşbaşı eğitim
Diğer
(...........)Ön
lisans Lisans Ön
lisans Lisans
İdare-Muhasebe ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
Ön büro ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
Kat hizmetleri ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
Yiyecek-İçecek servisi
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
Yiyecek üretimi ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
Satın alma/Ambar ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
Diğer (Lütfen belirtiniz..............)
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
1.23. Turizm sektörü için ara kademe eleman yetiştirilmesinde sizce aşağıdaki önerilerden
hangisi en uygundur?
1 ( ) Tüm meslekî teorik, bilgi ve beceriler meslek okullarında öğretilmeli 2 ( ) Meslekî teorik bilgiler okulda, meslekî beceriler işyerinde öğretilmeli 3 ( ) Meslek alanı ile ilgili tüm teorik bilgi ve beceriler işletmelerde öğretilmeli 4 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)......................................................................................
230
BÖLÜM – 2 EĞİTİME İLİŞKİN GÖRÜŞLER
Açıklama: Turizm sektörünün nitelikli ara kademe insan gücü ihtiyacını belirlemek
ve bu alandaki eğitimin etkinliğini ölçmek amacı ile hazırlanan aşağıdaki ifadeleri / görüşleri dikkatle okuyunuz. Bu ifadeler / görüşlerden sizce uygun olanın hizasındaki parantezlerden birisine (X) işareti koyarak belirtiniz.
İFADELER/GÖRÜŞLER
ÖLÇÜTLER
Çok
Old
ukça
Kıs
men
Çok
az
Hiç
5 4 3 2 1 2.1. Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi / Anadolu
aşçılık meslek lisesi mezunlarının; 2.1.1. Okulda öğrendikleri meslekî bilgiler, yaptıkları iş için ne derece yeterli olmaktadır?............................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2.1.2. Okulda edindikleri meslekî beceriler, yaptıkları iş için ne derece yeterli olmaktadır?..............................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2.1.3. Okulda kazandıkları insan ilişkilerine ait bilgiler, müşteri ve personelle olan münasebetlerinde ne derece yeterli olmaktadır?........................................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2.1.4. Okulda almış olduğu yabancı dil eğitimi, mesleğin gereksinimlerini karşılamada ne derece yeterli olmaktadır?.........................................................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2.1.5. Okulda almış olduğu eğitim, mesleği ile ilgili makine ve malzemeleri verimli kullanmalarında ne derece yeterli olmaktadır?.........................................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2.1.6. Okulda almış olduğu eğitim, işyerindeki işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda ne derecede yeterli olmaktadır?..................................................................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2.2. Çalışmakta olan Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi / Anadolu aşçılık meslek lisesi mezunlarına, mesleklerinde gelişmeleri için kurs, seminer vb. destek eğitimi verilmesi ne derece gereklidir?..............
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
231
İFADELER/GÖRÜŞLER
ÖLÇÜTLER
Çok
Old
ukça
Kıs
men
Çok
az
Hiç
5 4 3 2 1 2.3. Anadolu otelcilik ve turizm meslek / Anadolu aşçılık
meslek liselerindeki meslek derslerinin, iş hayatının gereksinimleri doğrultusunda program ve süre yönünden yeniden düzenlenmesi ne derece gereklidir?
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2.4. İşletmenize ara kademe eleman alırken, 3308 sayılı kanun gereğince işletmelerde beceri öğretimi görenlere ne derece öncelik tanımaktasınız?.................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2.5. Okullar, işletmenizde beceri öğretimi gören öğrencilerin işletmede neden oldukları sorunlarla ne derece ilgilenmektedir?................................................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2.6. İşletmenizde verilen beceri öğretimi için öğrenci gönderen okullar, işletmenizle iş birliğine ne derece özen göstermektedir?...................................................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
232
BÖLÜM - 3
GENEL GÖRÜŞ ve ÖNERİLER Açıklama: Bu anket formunda yer almayan, ancak turizm sektörünün nitelikli ara
kademe insan gücü ihtiyacının karşılanmasında Millî Eğitim Bakanlığı’nın sağladığı turizm
eğitimine ilişkin görüş ve önerilerinizi lütfen belirtiniz.
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Teşekkür Ederiz
METARGEM - 6. ASO DÖSE İşletmesi Gazi Mustafa Kemal Bulvarı No: 109 Kat:1-2-3 06570 Maltepe-ANKARA
Tel : 231 02 89-90 Faks : 230 27 50 E-mail: [email protected]
233
T.C.
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Meslekî ve Teknik Eğitim Araştırma ve Geliştirme Merkezi Başkanlığı
(METARGEM)
TURİZM SEKTÖRÜNÜN ARA KADEME İNSAN GÜCÜ İHTİYACI VE TURİZM EĞİTİMİ
ARAŞTIRMASI
Form-1B (İŞLETME YÖNETİCİSİ)
Seyahat Acenteleri
ANKARA-1999
234
Sayın İşletme Yöneticisi,
Bakanlığımızca, turizm sektörünün nitelikli ara kademe insan gücü ihtiyacını tespit
etmek, Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi ile Anadolu aşçılık meslek lisesinde verilen
turizm eğitimi konusunda genel bir değerlendirme yapmak ve bu eğitimin geliştirilmesi için
alınacak önlemleri belirlemek amacıyla bir araştırma yapılmaktadır. Bu konu hakkında okul
yöneticisi, öğretmen, öğrenci, işletme yöneticisi, turizm eğitimi veren okullardan mezun olup
halen çalışanlar ile bu okullardan mezun olmayıp sektörde çalışanların görüş ve
değerlendirmelerinin alınmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Araştırma sonuçlarının
yayımlanmasında hiçbir suretle kişi ve işletme adı açıklanmayacaktır.
Turizm sektörünün nitelikli ara kademe insan gücü ihtiyacının karşılanmasında ve
okullarda verilen turizm eğitiminin etkinliğinin artırılmasında Gerçek görüş ve
düşüncelerinizi yansıtan cevaplarınız büyük katkı sağlayacaktır. Bu anketle sizden toplanan
bilgiler, hiçbir şekilde araştırma dışında kullanılmayacaktır.
Açıklama: Bu ankette yer alan, ara kademe insan gücü kavramı, vasıfsız elemanlarla
yöneticiler arasındaki çalışanları ifade etmektedir.
Temmuz, 1999
METARGEM
ARAŞTIRMA GRUBU
235
BÖLÜM – 1 KİŞİSEL ve İŞLETMEYE İLİŞKİN BİLGİLER
Açıklama: Bu bölümde kendinize ve işletmenize ait bilgileri belirtmeniz istenmektedir. Durumunuza uyan seçeneğin yanındaki parantezin içerisine ( X ) işareti koyunuz. 1.1. İşletmenizin adı (Lütfen belirtiniz).............................................................................
1.2. İşletmenizin statüsü 1 ( ) Kamu 2 ( ) Özel 3 ( ) Karma
1.3. İşletmenizin bulunduğu yer
1 ( ) Antalya 5 ( ) Bursa 9 ( ) Çeşme 2 ( ) Alanya 6 ( ) Denizli 10 ( ) Fethiye 3 ( ) Ankara 7 ( ) İçel 11 ( ) Marmaris 4 ( ) Kuşadası 8 ( ) İstanbul 12 ( ) Nevşehir
1.4. İşletmedeki göreviniz
1 ( ) İşletme sahibi ve yöneticisi . 2 ( ) Üst düzey yönetici (Genel Md, Genel Md. Yrd , Departman Md.) 3 ( ) Departman şefi
1.5. En son mezun olduğunuz okul
1 ( ) İlkokul 2 ( ) Ortaokul 3 ( ) Lise ve dengi okul 4 ( ) Ön lisans 5 ( ) Lisans 6 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz).....................................................................................
1.6. Turizm – Otelcilikle ilgili meslekî eğitim alma durumunuzu belirtiniz (Birden fazla
seçenek işaretleyebilirsiniz).
1 ( ) Turizm – Otelcilikle ilgili işbaşı eğitim (Çıraklık eğitimi) aldım 2 ( ) Turizm – Otelcilikle ilgili bir meslek kursu (TUREM, AHMA vb.) mezunuyum3 ( ) Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi mezunuyum 4 ( ) Turizm – Otelcilikle ilgili ön lisans mezunuyum 5 ( ) Turizm – Otelcilikle ilgili lisans mezunuyum 6 ( ) Turizm – Otelcilikle ilgili yurtdışı meslekî eğitim aldım 7 ( ) Turizm – Otelcilikle ilgili meslekî eğitim almadım 8 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)...........................................................................
236
1.7. Meslekî deneyiminiz
1 ( ) Bir yıldan az 3 ( ) 4-6 Yıl 5 ( ) 10 Yıl ve daha fazla 2 ( ) 1-3 Yıl 4 ( ) 7-9 Yıl
1.8. Bu işletmedeki çalışma süreniz
1 ( ) Bir yıldan az 3 ( ) 4-6 Yıl 5 ( ) 10 Yıl ve daha fazla 2 ( ) 1-3 Yıl 4 ( ) 7-9 Yıl
1.9. İşletmenizin grubu
1 ( ) A Grubu 2 ( ) A Grubu geçici 3 ( ) B Grubu 4 ( ) C Grubu
1.10. İşletmenizde yapılan faaliyetlerin türü (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz).
1 ( ) Enformasyon 2 ( ) Yurtiçi tur düzenleme 3 ( ) Yurtdışı tur düzenleme 4 ( ) Günübirlik geziler 5 ( ) Rezervasyon 6 ( ) Transfer 7 ( ) Ulaştırma araçları biletleri satışı 8 ( ) Toplantı – Kongre – Seminer organizasyonu 9 ( ) Turistik amaçlı münferit taşıt aracı kiralama 10 ( ) Diğer seyahat acentelerinin ürünlerini satma 11 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz) ...................................................................................
1.11. İşletmenize ara kademe personel alımında herhangi bir güçlükle karşılaşıyor musunuz?
1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır
Eğer, soru 1.11’e cevabınız EVET ise 1.12’yi, HAYIR ise 1.13’ü cevaplayınız. 1.12. Ara kademe personel istihdamında güçlük çektiğiniz bölümleri belirtiniz (Birden fazla
seçenek işaretleyebilirsiniz).
1 ( ) İdare - Muhasebe 4 ( ) Satış bölümü
2 ( ) Pazarlama 5 ( ) Satın alma
3 ( ) Operasyon ( Tur işlemleri ) 6 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)......................
1.13. İşletmenizde aşağıda belirtilen bölümlerin hangilerinde ara kademe personel için hizmet içi eğitim ihtiyacı duyulmaktadır (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz).
1 ( ) İdare - Muhasebe 4 ( ) Satış bölümü
2 ( ) Pazarlama 5 ( ) Satın alma
3 ( ) Operasyon ( Tur işlemleri ) 6 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)........................
237
1.14. Ara kademe personelinize hizmet içi eğitimi veriyor musunuz ?
1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır
Eğer, soru 1.14’e cevabınız HAYIR ise soru 1.15’i cevaplamayınız.
1.15. Hangi bölümlerde hizmet içi eğitim veriyorsunuz ( Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?
1 ( ) İdare - Muhasebe 4 ( ) Satış bölümü
2 ( ) Pazarlama 5 ( ) Satın alma
3 ( ) Operasyon ( Tur işlemleri ) 6 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)........................ 1.16. İşyerinizde çalışan nitelikli ara kademe personelin sosyal güvenlikleri ve özlük
haklarına, ilgili yasalar çerçevesinde ne derece özen gösterilmektedir?
1 ( ) Çok 2 ( ) Oldukça 3 ( ) Kısmen 4 ( ) Çok az 5 ( ) Hiç
1.17. İşletmenizdeki bölümlere ara kademe eleman alırken aşağıdaki eleman sağlama yöntemlerinden hangisinden yararlanıyorsunuz (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?
ELEMAN SAĞLAMA YÖNTEMLERİ
İdar
e-
Muh
aseb
e
Paza
rlam
a
Satın
alm
a
Ope
rasy
on
( Tur
İşle
mle
ri )
Satış
böl
ümü
1 3308 Sayılı Kanun gereği, işletmemize beceri öğretimi için öğrenci gönderen ortaöğretim kurumlarının yönetici ve öğretmenleri ile işbirliği yaparak..............
( )
( )
( )
( )
( )
2 İşletmemizde beceri öğretimi gören öğrencileri, mezun olduktan sonra işe alarak........................................................
( )
( )
( )
( )
( )
3 İş ve İşçi Bulma Kurumu aracılığı ile......
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
4 Eleman aranıyor ilanları ile........................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
5 Tanıdık ve arkadaş tavsiyeleri ile...............
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
6 Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği aracılığı ile..................................................
( )
( )
( )
( )
( )
7 Diğer (Lütfen belirtiniz).............................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
238
1.18. İşletmenize ara kademe eleman alırken, Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi seyahat acenteciliği bölümü mezunlarını tercih ediyor musunuz?
1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır
Eğer, soru 1.18’e cevabınız EVET ise, soru 1.19 ve 1.20’yi, HAYIR ise, soru 1.21 ve 1.22’yi cevaplayınız.
1.19. Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi seyahat acenteciliği bölümü mezunlarını
işletmenizde tercih etmenizin sebebi nedir (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?
1 ( ) İşletme standartlarındaki meslekî bilgilere sahip olmaları
2 ( ) İşletme standartlarındaki meslekî becerilere sahip olmaları
3 ( ) İşletme standartlarında insan ilişkilerine sahip olmaları
4 ( ) İş ortamına daha çabuk ve kolay uyum sağlamaları
5 ( ) Yukarıdakilerin hepsi
6 ( ) Diğer(Lütfen belirtiniz)..................................................................... 1.20. İşletmenizde Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi seyahat acenteciliği bölümü
mezunlarını ara kademe elemanı olarak hangi bölümlerde istihdam etmeyi tercih edersiniz (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?
1 ( ) İdare - Muhasebe 4 ( ) Satış bölümü
2 ( ) Pazarlama 5 ( ) Satın alma
3 ( ) Operasyon (Tur işlemleri) 6 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)................. 1.21. Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi seyahat acenteciliği bölümü mezunlarını
işletmenizde tercih etmemenizin sebebi nedir (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?
1 ( ) İşletme standartlarındaki meslekî bilgilere sahip olmamaları
2 ( ) İşletme standartlarındaki meslekî becerilere sahip olmamaları
3 ( ) İşletme standartlarında insan ilişkilerine sahip olmamaları
4 ( ) İş ortamına daha çabuk ve kolay uyum sağlayamamaları
5 ( ) Yüksek ücret istemeleri
6 ( ) Yukarıdakilerin hepsi
7 ( ) Diğer(Lütfen belirtiniz)....................................................................................
239
1.22. İşletmenizde aşağıdaki bölümlere ara kademe eleman alırken Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi seyahat acenteciliği bölümü mezunları dışında ne tür eğitim almış olanları tercih ediyorsunuz (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?
B Ö L Ü M L E R
Yüksek
öğrenim
Turizmle ilgili
Yüksek öğrenim
Meslek
kursları
Yurt dışı
mes. eğit
İşbaşı eğitim
Diğer
(...........)
Ön lisans Lisans Ön
lisans Lisans
İdare-Muhasebe ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
Pazarlama ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
Satın alma ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
Operasyon (Tur işlem.)
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
Satış bölümü ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
Diğer(Lütfen belirtiniz) ...................................
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
1.23. Turizm sektörü için ara kademe eleman yetiştirilmesinde aşağıdaki önerilerden sizce
hangisi en uygundur? 1 ( ) Tüm meslekî teorik, bilgi ve beceriler meslek okullarında öğretilmeli. 2 ( ) Meslekî teorik bilgiler okulda, meslekî beceriler işyerinde öğretilmeli. 3 ( ) Meslek alanı ile ilgili tüm teorik bilgi ve beceriler işletmelerde öğretilmeli 4 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)..........................................................................
240
BÖLÜM – 2 EĞİTİME İLİŞKİN GÖRÜŞLER
Açıklama: Turizm sektörünün nitelikli ara kademe insan gücü ihtiyacını belirlemek ve
bu alandaki eğitimin etkinliğini ölçmek amacı ile hazırlanan aşağıdaki ifadeleri / görüşleri dikkatle okuyunuz. Bu ifadeler / görüşlerden sizce uygun olanın hizasındaki parantezlerden birisine ( X ) işareti koyarak belirtiniz.
İFADELER / GÖRÜŞLER
ÖLÇÜTLER
Çok
Old
ukça
Kıs
men
Çok
az
Hiç
5 4 3 2 1 2.1. Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi seyahat
acenteciliği bölümü mezunlarının; 2.1.1. Okulda öğrendikleri meslekî bilgiler, yaptıkları iş için ne derece yeterli olmaktadır?............................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2.1.2. Okulda edindikleri meslekî beceriler, yaptıkları iş için ne derece yeterli olmaktadır?..............................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2.1.3. Okulda kazandıkları insan ilişkilerine ait bilgiler, müşteri ve personelle olan münasebetlerinde ne derece yeterli olmaktadır?........................................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2.1.4. Okulda almış olduğu yabancı dil eğitimi, mesleğin gereksinimlerini karşılamada ne derece yeterli olmaktadır?.........................................................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2.1.5. Okulda almış olduğu eğitim, mesleği ile ilgili makine ve malzemeleri verimli kullanmalarında ne derece yeterli olmaktadır?.........................................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2.1.6. Okulda almış olduğu eğitim, işyerindeki işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda ne derecede yeterli olmaktadır?..................................................................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2.2. Çalışmakta olan Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi seyahat acenteciliği bölümü mezunlarına, mesleklerinde gelişmeleri için kurs, seminer vb. destek eğitimi verilmesi ne derece gereklidir?..............
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
241
İFADELER / GÖRÜŞLER
ÖLÇÜTLER
Çok
Old
ukça
Kıs
men
Çok
az
Hiç
5 4 3 2 1 2.3. Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi seyahat
acenteciliği meslek derslerinin, program ve süre yönünden iş hayatının gereksinimleri doğrultusunda yeniden düzenlenmesi ne derece gereklidir?.................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2.4. İşletmenize ara kademe eleman alırken, 3308 sayılı kanun gereğince işletmelerde beceri öğretimi görenlere ne derece öncelik tanımaktasınız?.................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2.5. Okullar, işletmenizde beceri öğretimi gören öğrencilerin işletmede neden oldukları sorunlarla ne derece ilgilenmektedir?................................................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2.6. İşletmenizde verilen beceri öğretimi için öğrenci gönderen okullar, işletmenizle iş birliğine ne derece özen göstermektedir?...................................................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
242
BÖLÜM - 3 GENEL GÖRÜŞ ve ÖNERİLER
Açıklama: Bu anket formunda yer almayan, ancak turizm sektörünün nitelikli ara
kademe insan gücü ihtiyacının karşılanmasında Millî Eğitim Bakanlığı’nın sağladığı turizm
eğitimine ilişkin görüş ve önerilerinizi lütfen belirtiniz.
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
Teşekkür Ederiz
METARGEM 6. ASO DÖSE İşletmesi Gazi Mustafa Kemal Bulvarı No: 109 Kat:1-2-3 06570 Maltepe-ANKARA
Tel : 231 02 89-90 Faks : 230 27 50 E-mail: [email protected]
243
T.C.
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Meslekî ve Teknik Eğitim Araştırma ve Geliştirme Merkezi Başkanlığı
(METARGEM)
TURİZM SEKTÖRÜNÜN ARA KADEME
İNSAN GÜCÜ İHTİYACI VE TURİZM EĞİTİMİ
ARAŞTIRMASI
Form-2 ÇALIŞANLAR
ANKARA-1999
244
Sayın Çalışan;
Bakanlığımızca, turizm sektörünün nitelikli ara kademe insan gücü ihtiyacını tespit
etmek, Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi ile Anadolu aşçılık meslek lisesinde verilen
turizm eğitimi konusunda genel bir değerlendirme yapmak ve bu eğitimin geliştirilmesi için
alınacak önlemleri belirlemek amacıyla bir araştırma yapılmaktadır. Bu konu hakkında okul
yöneticisi, öğretmen, öğrenci, işletme yöneticisi, turizm eğitimi veren okullardan mezun olup
halen çalışanlar ile bu okullardan mezun olmayıp sektörde çalışanların görüş ve
değerlendirmelerinin alınmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Araştırma sonuçlarının
yayımlanmasında hiçbir suretle kişi ve işletme adı açıklanmayacaktır.
Gerçek görüş ve düşüncelerinizi yansıtan cevaplarınız turizm sektörünün nitelikli ara
kademe insan gücü ihtiyacının karşılanmasında ve okullarda verilen turizm eğitiminin
etkinliğinin artırılmasında büyük katkı sağlayacaktır. Anketle sizden toplanan bilgiler, hiçbir
araştırma dışında kullanılmayacaktır.
Açıklama: Bu ankette yer alan, ara kademe insan gücü kavramı, vasıfsız elemanlarla
yöneticiler arasındaki çalışanları ifade etmektedir.
Temmuz, 1999
METARGEM
ARAŞTIRMA GRUBU
245
BÖLÜM – I KİŞİSEL BİLGİLER
Açıklama: Bu bölümde, Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi / Anadolu aşçılık
meslek lisesi ile bu okulların mezunu olmayan diğer ara kademe çalışanlara ait ortak kişisel
bilgiler yer almaktadır. Durumunuza en uygun olan seçeneğin yanındaki parantezin içerisine
(X) işareti koyunuz.
1.1. Cinsiyetiniz
1 ( ) Bay 2 ( ) Bayan 1.2. Yaşınız (Lütfen belirtiniz).................................................................................................. 1.3. İşletmenizin bulunduğu yer
1 ( ) Antalya 5 ( ) Bursa 9 ( ) Çeşme 2 ( ) Alanya 6 ( ) Denizli 10 ( ) Fethiye 3 ( ) Ankara 7 ( ) İçel 11 ( ) Marmaris 4 ( ) Kuşadası 8 ( ) İstanbul 12 ( ) Nevşehir
1.4. Bitirdiğiniz öğretim kurumlarını sırası ile belirtiniz.
İlkokul Ortaokul L i s e Yüksekokul 1 ( ) ( ) ( ) And. Otel. ve Tur. Mes. Lis ( ) Turizmle ilgili önlisans 2 ( ) ( ) ( ) And. Aşçılık Mes. Lis. ( ) Turizmle ilgili lisans 3 ( ) ( ) ( ) Genel lise/Diğer meslek lise ( ) Turizmle ilgisiz önlisans 4 ( ) ( ) ( ) Turizmle ilgisiz lisans
1.5. İşyerinizin türünü belirtiniz
1 ( ) Konaklama (Otel – Tatil köyü) 2 ( ) Restoran 3 ( ) Seyahat Acentesi
1.6. İşyerinde çalıştığınız bölümü belirtiniz?
1 ( ) İdare- muhasebe 6 ( ) Satın alma - Ambar 2.( ) Ön büro 7 ( ) Pazarlama 3 ( ) Kat hizmetleri 8 ( ) Operasyon (Tur İşlemleri) 4 ( ) Yiyecek – İçecek servisi 9 ( ) Satış bölümü 5 ( ) Yiyecek üretimi 10 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)......................
246
1.7.Turizm sektöründe çalışmayı tercih etmenizin en önemli nedeni nedir? 1 ( ) Aldığım eğitimin turizm ile yakından ilgili olması 2 ( ) Yüksek ücret beklentisi 3 ( ) Sosyal imkanların (lojman, kreş, yemek vb.) iyi olması 4 ( ) Ailemin turizm sektöründe çalışıyor olması 5 ( ) Yabancı dil öğrenme / geliştirme imkânı olması 6 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz).........................................................................................
1.8. Halen çalışmakta olduğunuz işe girmeden önce turizm sektöründe işyeri değiştirdiniz
mi? 1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır
Eğer, soru 1.8’e cevabınız HAYIR ise soru 1.9 ve 1.10’u cevaplamayınız. 1.9. Halen çalışmakta olduğunuz işe girmeden önce kaç işyeri değiştirdiniz?
1 ( ) 1 2 ( ) 2 3 ( ) 3 4 ( ) 4 ve daha fazla 1.10. Daha önce çalışmış olduğunuz işinizden ayrılmanızın en önemli nedeni nedir?
1 ( ) Ücretin yetersiz oluşu 2 ( ) Mesleğimde ilerleme imkanının olmayışı 3 ( ) Sosyal imkanların (lojman, kreş, yemek vb.) yetersiz oluşu 4 ( ) İş ortamının (çalışma koşulları ve işçi sağlığı) iyi olmaması 5 ( ) İşin sezonluk olması 6 ( ) Sigortamın yapılmayışı 7 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz).................................................................................... 1.11. Turizm sektöründe kaç yıldır çalışmaktasınız? 1 ( ) Bir yıldan az
2 ( ) 1-5 yıl arası 3 ( ) 6-10 yıl arası
4 ( ) 11-15 yıl arası 5 ( ) 16 yıl ve daha fazla
1.12. Şimdiki işinizde kaç yıldır çalışmaktasınız?
1 ( ) Bir yıldan az 2 ( ) 1-5 yıl arası 3 ( ) 6-10 yıl arası 4 ( ) 11-15 yıl arası 5 ( ) 16 yıl ve daha fazla
1.13. Şimdiki işinizde çalışma şekliniz nasıldır? 1 ( ) Sürekli 2 ( ) Mevsimlik 3 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)....................................
247
1.14. Şimdiki işinizden memnun musunuz? 1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır Eğer, soru 1.14’e cevabınız EVET ise soru 1.15’i ve 1.16’yı cevaplamayınız. 1.15. İşinizden memnun olmamanızın nedeni nedir (Birden fazla seçenek
işaretleyebilirsiniz)? 1 ( ) Çalışma saatlerinin düzensizliği 2 ( ) Sağlık koşullarının düzensizliği 3 ( ) Ücretin yetersizliği 4 ( ) Sosyal güvenlik koşullarının yetersizliği 5 ( ) Turizm ile ilgili almış olduğum eğitimin yaptığım işle ilgili olmaması 6 ( ) Mesleğimde yükselme imkânı olmaması 7 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)........................................................................................ 1.16. İşinizi değiştirmeyi düşünüyorsanız, aşağıdaki seçeneklerden hangisini tercih
edersiniz? 1 ( ) Aynı işte bir başka işyerinde çalışmak isterim 2 ( ) Turizm sektöründe başka bir işte çalışmak isterim 3 ( ) Turizm sektörü dışında başka bir işte çalışmak isterim 4 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)........................................................................................ 1.17. Günde ortalama kaç saat çalışıyorsunuz? 1 ( ) 8 saat 2 ( ) 8 saatten az 3 ( ) 8 saatten fazla 1.18. Mesleğinizde hizmet içi eğitim aldınız mı? 1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır Eğer, soru 1.18’e cevabınız HAYIR ise soru 1.19’u ve 1.20’yi cevaplamayınız. 1.19. Aldığınız hizmet içi eğitimin türü nasıldır? 1 ( ) İşyerinde kurs ve seminer aldım 2 ( ) İşyeri dışında kurs ve seminer aldım 3 ( ) Her iki şekilde
1.20. Almış olduğunuz hizmet içi eğitimin sonucunda aşağıdakilerden hangilerini elde ettiniz
(Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)? 1 ( ) Meslekî unvanım yükseldi 2 ( ) Ücretim yükseldi 3 ( ) Bilgi ve becerim arttı 4 ( ) Hiçbir değişiklik olmadı 5 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz) ......................................................................................
248
1.21. Halen çalışmakta olduğunuz iş yerindeki aylık net maaşınız (fazla mesai, ikramiye, bahşiş v.s. hariç) nedir?
1 ( ) 60 - 100 Milyon TL. 2 ( ) 101- 140 Milyon TL. 3 ( ) 141- 180 Milyon TL. 4 ( ) 181 Milyon TL. ve daha fazla 1.22. Halen çalışmakta olduğunuz işinizden elde ettiğiniz maaşın dışında, işyerinde ek
geliriniz (fazla mesai, bahşiş, ikramiye v.s.) var mı? 1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır 1.23. Soru 1.22’ye cevabınız EVET ise aylık ortalama ek geliriniz ne kadar? 1 ( ) 60 Milyondan az 2 ( ) 60 - 100 Milyon TL. 3 ( ) 101- 140 Milyon TL. 4 ( ) 141- 180 Milyon TL. 5 ( ) 181 Milyon TL. ve daha fazla 1.24. Çalıştığınız işyerinde sosyal güvenlik ve özlük haklarınızın (izin, sigorta, vb.)
verilmesine ne derece özen gösterilmektedir?
1 ( ) Çok 2 ( ) Oldukça 3 ( ) Kısmen 4 ( ) Çok az
5 ( ) Hiç ÖNEMLİ NOT :
♦ ANADOLU OTELCİLİK VE TURİZM MESLEK LİSESİ VEYA ANADOLU AŞÇILIK MESLEK LİSESİ MEZUNU DEĞİLSENİZ BÖLÜM – 2 VE BÖLÜM - 5’İ CEVAPLANDIRINIZ.
♦ LİSE ÇIKIŞINIZ, ANADOLU OTELCİLİK VE TURİZM MESLEK LİSESİ VEYA ANADOLU AŞÇILIK MESLEK LİSESİ İSE BÖLÜM – 3, BÖLÜM - 4 VE BÖLÜM -5’İ CEVAPLANDIRINIZ.
249
BÖLÜM – 2 ANADOLU OTELCİLİK VE TURİZM MESLEK LİSESİ / ANADOLU AŞÇILIK
MESLEK LİSESİ MEZUNU OLMAYAN ÇALIŞANLARA AİT
KİŞİSEL BİLGİLER
Açıklama: Bu bölümde kendinize ait olan kişisel bilgileri belirtmeniz istenmektedir. Durumunuza en uygun olan seçeneğin yanındaki parantezin içerisine ( X ) işareti koyunuz. 2.1.Turizm sektöründe yaptığınız işi nasıl öğrendiniz? 1 ( ) Usta – çırak ilişkisi ile öğrendim 2 ( ) Çıraklık eğitim merkezinde öğrendim 3 ( ) Özel kurslarda (TUREM-AHMA, vb.) öğrendim 4 ( ) Turizm ile ilgili bir yüksekokulda öğrendim 5 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)........................................................................................ 2.2. Turizm sektöründe çalıştığınız ilk işi bulmada aşağıdaki yöntemlerden hangisi yardımcı
oldu? 1 ( ) Mezun olduğum okuldaki yönetici ve öğretmenlerin yardımı 2 ( ) İş ve İşçi Bulma Kurumu aracılığı 3 ( ) Eleman aranıyor ilanları 4 ( ) Tanıdık ve arkadaş tavsiyeleri ile 5 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)............................................................................... 2.3. Turizm sektöründe iş bulmanız ne derece kolay olmuştur?
1 ( ) Çok 2 ( ) Oldukça 3 ( ) Kısmen 4 ( ) Çok az 5 ( ) Hiç
2.4. Eğer turizm ile ilgili olmayan bir alandan mezun iseniz, kendi alanınızda çalışmamanızın
en önemli nedeni nedir? 1 ( ) Daha önce bir meslek sahibi değildim 2 ( ) Alanımda iş bulamadım 3 ( ) Mezun olduğum alana ilgi duymuyorum 4 ( ) Turizm sektöründe daha fazla para kazanıyorum 5 ( ) Turizm sektörüne ilgi duyuyorum 6 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)................................................................................ 2.5. Halen yapmakta olduğunuz işinizi hangi eğitim düzeyinde öğrenmek isterdiniz? 1 ( ) Meslek kursları 2 ( ) Çıraklık eğitim merkezi 3 ( ) Meslek lisesi 4 ( ) Yükseköğretim 5 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)................................................................................
250
2.6. Turizm sektörü için ara kademe eleman yetiştirilmesinde aşağıdaki önerilerden sizce
hangisi uygundur?
1 ( ) Tüm meslekî teorik, bilgi ve beceriler meslek okullarında öğretilmeli 2 ( ) Meslekî teorik bilgiler okulda, meslekî beceriler işyerinde öğretilmeli 3 ( ) Meslek alanı ile ilgili tüm teorik bilgi ve beceriler işletmelerde öğretilmeli 4 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)................................................................................
2.7. Gelişen teknolojiye uyum sağlamanız için seminer, kurs vb. faaliyetlere katılmanız ne
derece gereklidir? 1 ( ) Çok 2 ( ) Oldukça 3 ( ) Kısmen 4 ( ) Çok az 5 ( ) Hiç
NOT: BÖLÜM 5’E GEÇİNİZ
251
BÖLÜM – 3 ANADOLU OTELCİLİK VE TURİZM MESLEK LİSESİ / ANADOLU AŞÇILIK
MESLEK LİSESİ MEZUNLARINA AİT KİŞİSEL BİLGİLER
Açıklama: Bu bölümde kendinize ait olan kişisel bilgileri belirtmeniz istenmektedir.
Durumunuza en uygun olan seçeneğin yanındaki parantezin içerisine ( X ) işareti koyunuz.
3.1. Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi / Anadolu aşçılık meslek lisesinden mezun olduğunuz bölümü ve mezuniyet yılını belirtiniz.
Mezun Olduğunuz Bölüm
Mezun Olduğunuz Yıl
1 ( ) Ön büro (...................) 2 ( ) Mutfak (...................) 3 ( ) Servis (...................) 4 ( ) Kat hizmetleri (...................) 5 ( ) Seyahat acenteciliği (...................) 6 ( ) Aşçılık (...................)
3.2. Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi / Anadolu aşçılık meslek lisesini tercih
etmenizin en önemli sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
1 ( ) Yabancı dil ağırlıklı eğitim yapılması 2 ( ) Mezunlarının turizm sektöründe kolay iş bulabilmesi 3 ( ) Mezunlarının turizm sektöründe tatminkar ücret almaları 4 ( ) Yapmak istediğim mesleğin eğitiminin bu okulda veriliyor olması 5 ( ) Ailemin turizm sektöründe çalışıyor olması 6 ( ) Başka bir anadolu lisesini kazanamamam 7 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)........................................................................................
3.3. Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi / Anadolu aşçılık meslek lisesini tercih
etmenizde en fazla kim etkili oldu?
1 ( ) Kendim 2 ( ) Ailem / Akrabalarım 3 ( ) Öğretmenlerim 4 ( ) Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi/Anadolu aşçılık meslek lisesi mezunları 5 ( ) Arkadaşlarım 6 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz).......................................................................................
3.4. Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi / Anadolu aşçılık meslek lisesi hakkında, kayıt
olmadan önce bilgi düzeyiniz nasıldı?
1 ( ) Oldukça bilgim vardı 2 ( ) Yeteri kadar bilgim vardı 3 ( ) Çok az bilgim vardı 4 ( ) Bilgi sahibi değildim
252
3.5. Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi / Anadolu aşçılık meslek lisesinden mezun olduktan sonra turizmle ilgili çalıştığınız ilk işinizi nasıl buldunuz?
1 ( ) Okuldaki yönetici ve öğretmenlerimin yardımı ile 2 ( ) Beceri öğretimi aldığım işletmenin yöneticileri aracılığı ile 3 ( ) İş ve İşçi Bulma Kurumu aracılığı ile 4 ( ) Eleman aranıyor ilanları ile 5 ( ) Yakınlarımın / arkadaşlarımın yardımı ile 6 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)........................................................................................ 3.6. Turizm sektörü için ara kademe eleman yetiştirilmesinde aşağıdaki önerilerden sizce
hangisi uygundur?
1 ( ) Tüm meslekî teorik, bilgi ve beceriler meslek okullarında öğretilmeli 2 ( ) Meslekî teorik bilgiler okulda, meslekî beceriler işyerinde öğretilmeli 3 ( ) Meslek alanı ile ilgili tüm teorik bilgi ve beceriler işletmelerde öğretilmeli 4 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)........................................................................................
253
BÖLÜM – 4 ANADOLU OTELCİLİK VE TURİZM MESLEK LİSESİ / ANADOLU AŞÇILIK
MESLEK LİSESİ MEZUNLARININ TURİZM EĞİTİMİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ
Açıklama: Turizm sektörünün nitelikli ara kademe insan gücü ihtiyacını belirlemek ve
bu alandaki eğitimin etkinliğini ölçmek amacı ile hazırlanan aşağıdaki ifadeleri / görüşleri
dikkatle okuyarak, sizce uygun olanın hizasındaki parantezlerden birisinin içerisine (X )
işareti koyunuz.
İFADELER/GÖRÜŞLER
Ö L Ç Ü T L E R
Çok
Old
ukça
Kıs
men
Çok
az
Hiç
5 4 3 2 1 4.1. Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi / Anadolu
aşçılık meslek lisesi mezunlarının; 4.1.1. Okulda öğrendikleri meslekî bilgiler, yaptıkları iş için ne derece yeterli olmaktadır?............................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
4.1.2. Okulda edindikleri meslekî beceriler, yaptıkları iş için ne derece yeterli olmaktadır?..............................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
4.1.3. Okulda kazandıkları insan ilişkilerine ait bilgiler, müşteri ve personelle olan münasebetlerinde ne derece yeterli olmaktadır?........................................
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 4.1.4. Okulda almış olduğu yabancı dil eğitimi,
mesleğin gereksinimlerini karşılamada ne derece yeterli olmaktadır?....................................................................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
4.1.5. Okulda almış olduğu eğitim, mesleği ile ilgili makine ve malzemeleri verimli kullanmalarında ne derece yeterli olmaktadır?........................................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
4.1.6. Okulda almış olduğu eğitim, işyerindeki işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda ne derecede yeterli olmaktadır?....................................................................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
4.1.7. İş bulmaları ne derecede kolay olmaktadır?........
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
4.2. Okulunuz mezunları, turizm sektöründe ara kademe eleman olarak ne derece tercih edilmektedirler?...........
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
4.3. Mezun olduktan sonra turizm sektöründe iş bulmanız ne derece kolay olmuştur?............................................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
254
İFADELER/GÖRÜŞLER
Ö L Ç Ü T L E R
Çok
Old
ukça
Kıs
men
Çok
az
Hiç
5 4 3 2 1 4.4. Turizm işletmeleri işe ara kademe eleman alırken,
3308 Sayılı Kanun gereğince işletmelerinde beceri öğretimi görenlere ne derece öncelik tanıyorlar?......................................................................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
4.5. Çalışmakta olan okulunuz mezunlarına mesleklerinde gelişmeleri için kurs, seminer vb. destek eğitimi verilmesi ne derece gereklidir?.....................................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
4.6. 3308 Sayılı Kanun gereği işletmelerde verilen beceri eğitimi, mesleğin gereksinimleri için ne derece yeterlidir?.......................................................................
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 4.7. Mezun olduktan sonra ilk işinizde, iş ortamına uyum
sağlamanız ne derece kolay olmuştur?..........................
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
BÖLÜM – 5 GENEL GÖRÜŞ ve ÖNERİLER
Açıklama: Bu anket formunda yer almayan, ancak turizm sektörünün nitelikli ara
kademe insan gücü ihtiyacının karşılanmasında ve Millî Eğitim Bakanlığı’nın sağladığı turizm eğitimine ilişkin görüş ve önerileriniz varsa lütfen belirtiniz. …………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………….......
Teşekkür Ederiz
METARGEM - 6. ASO DÖSE İşletmesi Gazi Mustafa Kemal Bulvarı No: 109 Kat:1-2-3 06570 Maltepe-ANKARA
Tel : 231 02 89-90 Faks : 230 27 50 E-mail: [email protected]
255
T.C.
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Meslekî ve Teknik Eğitim Araştırma ve Geliştirme Merkezi Başkanlığı
(METARGEM)
TURİZM SEKTÖRÜNÜN ARA KADEME
İNSAN GÜCÜ İHTİYACI VE TURİZM EĞİTİMİ
ARAŞTIRMASI
Form-3 (YÖNETİCİ)
ANKARA-1999
256
Sayın Yönetici;
Bakanlığımızca, turizm sektörünün nitelikli ara kademe insan gücü
ihtiyacını tespit etmek, Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi ile Anadolu
aşçılık meslek lisesinde verilen turizm eğitimi konusunda genel bir değerlendirme
yapmak ve bu eğitimin geliştirilmesi için alınacak önlemleri belirlemek amacıyla
bir araştırma yapılmaktadır. Bu konu hakkında okul yöneticisi, öğretmen,
öğrenci, işletme yöneticisi, turizm eğitimi veren okullardan mezun olup halen
çalışanlar ile bu okullardan mezun olmayıp sektörde çalışanların görüş ve
değerlendirmelerinin alınmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
Gerçek görüş ve düşüncelerinizi yansıtan cevaplarınız turizm sektörünün
nitelikli ara kademe insan gücü ihtiyacının karşılanmasına ve okullarda verilen turizm
eğitiminin etkinliğinin artırılmasına büyük katkı sağlayacaktır Bu anketle sizden
toplanan bilgiler, araştırma dışında kullanılmayacak ve araştırma sonuçlarının
yayımlanmasında hiçbir suretle kişi ve kurum adı açıklanmayacaktır.
Açıklama: Bu ankette yer alan, ara kademe insan gücü kavramı, vasıfsız
elemanlarla yöneticiler arasındaki çalışanları ifade etmektedir.
Kasım, 1999
METARGEM
ARAŞTIRMA GRUBU
257
BÖLÜM – I KİŞİSEL BİLGİLER
Açıklama: Bu bölümde kendinize ait olan kişisel bilgileri belirtmeniz istenmektedir. Görüşlerinize uyan seçeneğin yanındaki parantezin içerisine ( X ) işareti koyunuz.
1.1. Cinsiyetiniz
1 ( ) Bay 2 ( ) Bayan 1.2. Yaşınız (Lütfen belirtiniz)…………………………. 1.3. Göreviniz 1 ( ) Müdür 2 ( ) Müdür Başyardımcısı 3 ( ) Müdür Yardımcısı 1.4. Görev yaptığınız okulun bulunduğu yer
1 ( ) Antalya 2 ( ) Alanya (Antalya) 3 ( ) Ankara 4 ( ) Kuşadası(Aydın)
5 ( ) Bursa 6 ( ) Denizli 7 ( ) İçel 8 ( ) İstanbul
9 ( ) Çeşme (İzmir) 10 ( ) Fethiye (Muğla) 11 ( ) İzmir 12 ( ) Nevşehir
13 ( ) Kayseri 14 ( ) Gaziantep 15 ( ) Tekirdağ 16 ( ) Perşembe (Ordu) 17 ( ) Diyarbakır
1.5. Meslek kıdeminiz
1 ( ) 5 Yıl ve daha az 3 ( ) 11-15 Yıl 2 ( ) 6-10 Yıl 4 ( ) 16 Yıl ve daha fazla
1.6. Yöneticilikteki hizmet süreniz
1 ( ) 5 Yıl ve daha az 3 ( ) 11-15 Yıl 2 ( ) 6-10 Yıl 4 ( ) 16 Yıl ve daha fazla
1.7. Görev yaptığınız okul
1 ( ) Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi 2 ( ) Anadolu Aşçılık Meslek Lisesi
1.8. Mezun olduğunuz ortaöğretim kurumu
1 ( ) Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi 2 ( ) Anadolu Aşçılık Meslek Lisesi 3 ( ) Genel Lise / Diğer Meslek Lisesi 4 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)..............................................…………………...
258
1.9. Mezun olduğunuz yüksek öğrenim kurumu ve bölümünüzü aşağıdaki tabloda belirtiniz
Üniversite Fakülte/Yüksekokul Bölüm
1.10. Hizmet içi eğitim alma durumunuz (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)? 1 ( ) Yöneticilikle ilgili hizmet içi eğitim aldım 2 ( ) Branşımla ilgili hizmet içi eğitim aldım 3 ( ) Branşımla ilgisiz hizmet içi eğitim aldım 4 ( ) Hizmet içi eğitim almadım 1.11. Yöneticilik göreviniz ile ilgili hizmet içi eğitim ihtiyacı duyduğunuz (kurs,
seminer vb.) konuları belirtiniz. 1…………......…………………………………………………………………… 2…………………………......…………………………………………………… 3…………………………..........…………………………………………………
1.12. Turizm sektöründe meslekî deneyiminiz var mı? 1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır 1.13. Eğer, soru 1.12’ye cevabınız EVET ise deneyiminizin süresi ne kadardır?
1 ( ) 1 Yıldan az 3 ( ) 4-6 Yıl 2 ( ) 1-3 Yıl 4 ( ) 7 Yıl ve daha fazla
1.14. Meslek dersleri öğretmenlerinin okulunuza atanmasında, aşağıdaki yöntemlerden
hangisi uygulanmalıdır?
1 ( ) Mevcut sistem devam etmelidir 2 ( ) Personel Genel Müdürlüğü tarafından, meslek dersleri öğretmenleri
branşlarına nokta tayini ile atanmalıdır 3 ( ) Milli Eğitim Bakanlığı tarafından mülakatla seçilerek atanmalıdır 4 ( ) Diğer (Lütfen Belirtiniz)...............................................................................
1.15. Okulunuza, öğrenci seçme ve yerleştirmede aşağıdaki yöntemlerden hangisi
uygundur? 1 ( ) Mevcut sistem devam etmelidir 2 ( ) İlköğretim diploma notuna göre seçilmelidir 3 ( ) Öğrenciler sadece mülakatla seçilmelidir
4 ( ) Bağımsız bir merkezi yerleştirme sınavı sonucunda mülakat ile alınmalıdır 5 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz).........................................................................................
259
1.16. İşletmelerde yapılan beceri eğitiminde karşılaşılan sorunlar var mı?
1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır
1.17. Eğer soru 1.16’ya cevabınız EVET ise sizce bu sorunlar nelerdir (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?
1 ( ) İşyeri yetkilisinin beceri eğitimine olumsuz yaklaşımı 2 ( ) Uygulama yapılan işletmelerin çalışma koşullarının uygun olmayışı 3 ( ) Usta öğreticilerin sayıca yetersiz olması 4 ( ) Ulaşım güçlüğü 5 ( ) Koordinatör öğretmenler tarafından yeterli düzeyde işyeri denetiminin
yapılamayışı 6 ( ) Okulda öğretilen teorik bilgilerle, işletmelerdeki pratik uygulamaların
benzeşmemesi 7 ( ) İşletmelerce, öğrencilerin özlük haklarının korunmasına özen
gösterilmemesi 8 ( ) Öğrencilerin işyeri disiplinine uyum sağlamakta güçlük çekmeleri 9 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)..............................................................
1.18. Öğrencilerin, işletmelerde yaptığı beceri eğitiminde, işyeri çalışma disiplinine
ilişkin sorunlar hakkındaki görüşünüz nedir (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?
1 ( ) Hiçbir sorun yaşanmamaktadır 2 ( ) İşletme yetkilileri ile ilgili sorunlar vardır 3 ( ) İşyerindeki çalışanlarla ilgili sorunlar vardır 4 ( ) Öğrencilerin kılık kıyafet, sigara içme vb. kötü alışkanlıklarından dolayı
yaşanan sorunlar vardır 5 ( ) İşyerindeki araç-gereçlerin itinalı kullanılmaması sebebiyle yaşanan
sorunlar vardır 6 ( ) Öğrencilerin devamsızlıklarından kaynaklanan sorunlar vardır 7 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)................................................................................
1.19. Anadolu Otelcilik ve Turizm / Anadolu Aşçılık Meslek Lisesi ile ilgili meslekî
bilgi ve becerilerin öğrencilere öğretilmesinde, sizce aşağıdaki seçeneklerden hangisi uygundur?
1 ( ) Tüm meslekî teorik bilgi ve beceriler meslek okullarında öğretilmeli 2 ( ) Meslekî teorik bilgiler okulda, meslekî beceriler işyerinde öğretilmeli 3 ( ) Meslek alanı ile ilgili tüm teorik bilgi ve beceriler işletmelerde öğretilmeli 4 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)................................................................................
260
BÖLÜM – 2 EĞİTİME İLİŞKİN GÖRÜŞLER
Açıklama : Bu bölümde sizden gözlem ve tecrübelerinize dayalı olarak, turizm
eğitimini değerlendirmeniz beklenmektedir. Değerlendirmenizi her ölçütün hizasındaki parantezlerin birisinin içerisine çarpı (X) işareti koyarak belirtiniz.
EĞİTİME İLİŞKİN GÖRÜŞLER
Ö L Ç Ü T L E R
Çok
Old
ukça
Kıs
men
Çok
az
Hiç
2.1. Yüksek öğrenimde aldığınız meslekî bilgiler ders programlarını uygulamada ne ölçüde yeterli olmaktadır?..........................................…
( )
( )
( )
( )
( )2.2. Yüksek öğrenimde kazandığınız meslekî
beceriler ders programlarını uygulamada ne ölçüde yeterli olmaktadır?…..............................
( )
( )
( )
( )
( )2.3. Yüksek öğrenimde yaptığınız öğretmenlik
uygulaması, meslekî bilginize ne derece katkı sağladı?..............................................……….....
( )
( )
( )
( )
( )2.4. Yüksek öğrenimde yaptığınız öğretmenlik
uygulaması, meslekî becerinize ne derece katkı sağladı?....................………......................
( )
( )
( )
( )
( )2.5. Yüksek öğrenimde yaptığınız öğretmenlik
uygulaması, formasyon açısından ne derece faydalı oldu?.......................................………....
( )
( )
( )
( )
( )2.6. Okulunuzda öğrencilere, bilgi, beceri ve
tutumlarını çok yönlü geliştirme imkânı ne ölçüde verilmektedir?........................................
( )
( )
( )
( )
( )2.8. Yöneticilikteki bilgi, beceri ve tecrübenizi
artırmak için seminer, kurs vb. uygulamalara katılmanız ne derece gereklidir?....................…
( )
( )
( )
( )
( )2.9. Okulunuzda okutulan meslek dersleri ders
programları, turizm sektörünün nitelikli ara kademe insan gücü ihtiyacını karşılamaya ne ölçüde uygundur?..........................................….
( )
( )
( )
( )
( )2.10. Okulunuzda, yabancı dille eğitim yerine,
yoğunlaştırılmış yabancı dil öğretimi verilmesi ne derece gereklidir?..........................................
( )
( )
( )
( )
( )2.11. Okulunuzda, meslek derslerinin yabancı dille
verilmesi ne derece gereklidir?.........................
( )
( )
( )
( )
( )
261
EĞİTİME İLİŞKİN GÖRÜŞLER
Ö L Ç Ü T L E R
Çok
Old
ukça
Kıs
men
Çok
az
Hiç
2.12. Okulunuzda, matematik ve fen grubu derslerin yabancı dille verilmesi ne derece uygundur?..........................................................
( )
( )
( )
( )
( )2.13.
Okulunuzda öğrenciler ilgi, istek ve yetenekleri doğrultusunda bölümlere ne ölçüde yönlendirilmektedir?................................…….
( )
( )
( )
( )
( )
2.14.
Hazırlık sınıfında verilen yabancı dil derslerinin, okutulmakta olan programların öğrenilmesine ne derece katkısı olmaktadır?……………….....................………
( )
( )
( )
( )
( )2.15. Öğrencilere ilgi, istek ve yetenekleri
doğrultusunda ders seçme imkânı ne ölçüde verilmektedir?.................................................
( )
( )
( )
( )
( )
2.16. Okulda öğrenciler, ilgi, istek ve yeteneklerine uygun olarak iş hayatına ne ölçüde hazırlanmaktadır?.....................
( )
( )
( )
( )
( )
2.17. Okulda öğrenciler, ilgi, istek ve yeteneklerine uygun olarak yükseköğretime ne ölçüde hazırlanmaktadır?...……………………............
( )
( )
( )
( )
( )
2.18. Okulunuzda uygulanan öğretme-öğrenme yöntemleri (ders anlatımı, ödev, laboratuar uygulamaları vb.), öğrenciyi öğrenmeye ne ölçüde teşvik etmektedir? .…………………..
( )
( )
( )
( )
( )2.19. Öğrencilerin sınıf içi öğrenme etkinliklerine
katılmasına ne ölçüde fırsat verilmektedir …....
( )
( )
( )
( )
( )2.20. Okulunuzda, öğrencilere rehberlik hizmeti
düzenli olarak ne ölçüde verilmektedir?............
( )
( )
( )
( )
( )2.21. Okulunuzda öğrencilerin sosyal, kültürel ve
sportif faaliyetlere katılımı ne ölçüde sağlanmaktadır?…………………………….….
( )
( )
( )
( )
( )
2.22. Yönetici ve öğretmenler, öğrencilerin sorunlarıyla (ailevi, kişisel vb.) ne derece ilgilenmektedir?.........…………………………
( )
( )
( )
( )
( )
262
EĞİTİME İLİŞKİN GÖRÜŞLER
Ö L Ç Ü T L E R
Çok
Old
ukça
Kıs
men
Çok
az
Hiç
2.23. Okulunuzun fizikî yapısı, okulun amaçlarına uygun olarak, eğitim ve öğretim faaliyetlerinin gerçekleştirilmesine ne ölçüde imkân vermektedir?....................................…………..
( )
( )
( )
( )
( )
2.24. Okulunuzda, branşlarla ilgili araç ve gereçler, eğitim ve öğretim faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için ne ölçüde yeterli olmaktadır?......................……………………..
( )
( )
( )
( )
( )
2.25. Okulunuzda bulunan eğitim araçları, öğrencilerin kullanımına ne ölçüde sunulmaktadır?………………………………..
( )
( )
( )
( )
( )
2.26. Beceri eğitimi yapılan işletmede eğitimden sorumlu personel, öğrencilerin meslekî becerileri kazanmasına ne derece yardımcı olmaktadır?……………………………………
( )
( )
( )
( )
( )
2.27. Beceri eğitimi yapılan işletmelerde öğrencilerin, mesleğinin gerektirdiği işlerde çalışmasına ne derece imkân verilmektedir?…………………………………
( )
( )
( )
( )
( )
2.28. Öğrencilerin, işletmede kazandığı beceriler, okulda aldığı bilgilerle ne derece ilişkilidir?.…:...................................................
( )
( )
( )
( )
( )
2.29. Öğrencilerin beceri eğitimi aldığı işletmelerdeki eğitim imkânları, meslekî becerileri kazanabilmeleri için ne derece yeterlidir?............……………………………...
( )
( )
( )
( )
( )2.30. Öğrencilerin beceri eğitimi aldığı işletmede,
meslekî becerileri kazanabilmesi için uygulanan yöntemler ne derece uygundur?...…
( )
( )
( )
( )
( )2.31. Öğrencilerin işletmede aldığı beceri eğitimine
ilişkin raporlar okula ne ölçüde düzenli olarak iletilmektedir?..................…………………….
( )
( )
( )
( )
( )2.32. Okulunuz mezunlarının turizm sektöründe iş
bulabilmeleri, diğer okul mezunlarına göre ne derece kolay olmaktadır?...........................……
( )
( )
( )
( )
( )
263
EĞİTİME İLİŞKİN GÖRÜŞLER
Ö L Ç Ü T L E R
Çok
Old
ukça
Kıs
men
Çok
az
Hiç
2.33. Sizce, mezunlarınızın izlenmesi ne derece gereklidir?................................................……..
( )
( )
( )
( )
( )
2.34. Döner sermaye uygulaması okulunuzun çalışma şartlarına ne derece uymaktadır?......…
( )
( )
( )
( )
( )
2.35. Okulunuzdaki meslek dersleri öğretmen sayısı, eğitim ve öğretim faaliyetlerinin yürütülmesi için ne derece yeterlidir?...............................…
( )
( )
( )
( )
( )2.36. Okulunuzdaki kültür dersleri öğretmen sayısı,
eğitim ve öğretim faaliyetlerinin yürütülmesi için ne derece yeterlidir?.....…………………..
( )
( )
( )
( )
( )2.37. Okulunuzdaki memur, hizmetli, teknisyen,
sayısı eğitim ve öğretim faaliyetlerinin yürütülmesi için ne derece yeterlidir?........……
( )
( )
( )
( )
( )2.38. Okulunuzdaki usta öğretici sayısı eğitim ve
öğretim faaliyetlerinin yürütülmesi için ne derece yeterlidir?........…………………………
( )
( )
( )
( )
( )2.39. Okulunuz, yörenin turizm ihtiyacına ne ölçüde
uygun açılmıştır?...............................………….
( )
( )
( )
( )
( )2.40. Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi /
Anadolu Aşçılık Meslek Lisesi yöneticilerinin sektör tecrübesine sahip olması ne derece önemlidir?……………………………………...
( )
( )
( )
( )
( )2.41. Okulunuzun eğitim-öğretim faaliyetlerinin
yürütülmesi için Genel Müdürlüğünüz tarafından tahsis edilen ödenek ne derece yeterlidir?………………………...……………
( )
( )
( )
( )
( )
264
BÖLÜM – 3
GENEL GÖRÜŞ ve ÖNERİLER
Açıklama: Bu anket formunda yer almayan, ancak turizm sektörünün nitelikli
ara kademe insan gücü ihtiyacının karşılanmasında ve Millî Eğitim Bakanlığı’nın
sağladığı turizm eğitimine ilişkin görüş ve önerileriniz varsa lütfen belirtiniz.
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
Teşekkür Ederiz
METARGEM - 6. ASO DÖSE İşletmesi Gazi Mustafa Kemal Bulvarı No: 109 Kat:1-2-3 06570 Maltepe-ANKARA
Tel : 231 02 89-90 Faks : 230 27 50 E-mail: [email protected]
265
T.C.
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Meslekî ve Teknik Eğitim Araştırma ve Geliştirme Merkezi Başkanlığı
(METARGEM)
TURİZM SEKTÖRÜNÜN ARA KADEME İNSAN GÜCÜ İHTİYACI VE TURİZM EĞİTİMİ
ARAŞTIRMASI
Form-4 (MESLEK DERSLERİ ÖĞRETMENİ)
ANKARA-1999
266
Sayın Öğretmenim;
Bakanlığımızca, turizm sektörünün nitelikli ara kademe insan gücü
ihtiyacını tespit etmek, Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi ile Anadolu
aşçılık meslek lisesinde verilen turizm eğitimi konusunda genel bir değerlendirme
yapmak ve bu eğitimin geliştirilmesi için alınacak önlemleri belirlemek amacıyla
bir araştırma yapılmaktadır. Bu konu hakkında okul yöneticisi, öğretmen,
öğrenci, işletme yöneticisi, turizm eğitimi veren okullardan mezun olup halen
çalışanlar ile bu okullardan mezun olmayıp sektörde çalışanların görüş ve
değerlendirmelerinin alınmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
Gerçek görüş ve düşüncelerinizi yansıtan cevaplarınız turizm sektörünün
nitelikli ara kademe insan gücü ihtiyacının karşılanmasına ve okullarda verilen turizm
eğitiminin etkinliğinin artırılmasına büyük katkı sağlayacaktır Bu anketle sizden
toplanan bilgiler, araştırma dışında kullanılmayacak ve araştırma sonuçlarının
yayımlanmasında hiçbir suretle kişi ve kurum adı açıklanmayacaktır.
Açıklama: Bu ankette yer alan, ara kademe insan gücü kavramı, vasıfsız
elemanlarla yöneticiler arasındaki çalışanları ifade etmektedir.
Kasım, 1999
METARGEM
ARAŞTIRMA GRUBU
267
BÖLÜM – I
KİŞİSEL BİLGİLER Açıklama: Bu bölümde kendinize ait olan kişisel bilgileri belirtmeniz istenmektedir. Görüşlerinize uyan seçeneğin yanındaki parantezin içerisine çarpı (X) işareti koyunuz. 1.1. Cinsiyetiniz
1 ( ) Bay 2 ( ) Bayan 1.2. Yaşınız (Lütfen belirtiniz)…………………………. 1.3. Görev yaptığınız okulun bulunduğu yer
1 ( ) Antalya 2 ( ) Alanya (Antalya) 3 ( ) Ankara 4 ( ) Kuşadası(Aydın)
5 ( ) Bursa 6 ( ) Denizli 7 ( ) İçel 8 ( ) İstanbul
9 ( ) Çeşme (İzmir) 10 ( ) Fethiye (Muğla) 11 ( ) İzmir 12 ( ) Nevşehir
13 ( ) Kayseri 14 ( ) Gaziantep 15 ( ) Tekirdağ 16 ( ) Perşembe (Ordu) 17 ( ) Diyarbakır
1.4. Meslekî kıdeminiz
1 ( ) 5 Yıl ve daha az 2 ( ) 6-10 Yıl 3 ( ) 11-15 Yıl 4 ( ) 16 Yıl ve daha fazla
1.5. Görev yaptığınız okul
1 ( ) Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi 2 ( ) Anadolu Aşçılık Meslek Lisesi
1.6. Mezun olduğunuz ortaöğretim kurumu
1 ( ) Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi 2 ( ) Anadolu Aşçılık Meslek Lisesi 3 ( ) Genel lise / Diğer Meslek Lisesi 4 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz).............................................……...
1.7. Mezun olduğunuz yüksek öğrenim kurumu ve bölümünüzü aşağıdaki tabloda
belirtiniz. Üniversite Fakülte/Yüksekokul Bölüm
268
1.8. Yüksekokuldan mezun olduğunuz bölüm dışında ders okutuyor musunuz?
1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır 1.9. Eğer, soru 1.8’e cevabınız EVET ise branşınız dışında ders okutmanızın nedeni
nedir (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?
1 ( ) Mezun olduğum bölümün okulumda olmaması 3 ( ) Mezun olduğum bölümle ilgili yeterli ders saati olmaması 4 ( ) Mezun olduğum bölüm dışında bir bölüme atanmam 5 ( ) Girdiğim derslerin ek branşım olması 6 ( ) Girdiğim derslerin yeterli branş öğretmeninin olmaması 7 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)....................................................................................
1.10. Hizmet içi eğitim alma durumunuz
1 ( ) Branşımla hem ilgili hem de ilgisiz hizmet içi eğitim aldım 2 ( ) Branşımla ilgili hizmet içi eğitim aldım 3 ( ) Branşımla ilgisiz hizmet içi eğitim aldım 4 ( ) Hizmet içi eğitim almadım
1.11. Turizm alanı ile ilgili hizmet içi eğitim ihtiyacı duyduğunuz (kurs, seminer vb.)
konuları belirtiniz.
1……………………………………………………………………………………. 2………………………………………………………………………………..…… 3………………………………………………………………………………..……
1.12. Turizm sektöründe meslekî deneyiminiz var mı?
1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır 1.13. Eğer, soru 1.12’ye cevabınız EVET ise deneyiminizin süresi ne kadardır?
1 ( ) 1 Yıldan az 2 ( ) 1-3 Yıl 3 ( ) 4-6 Yıl 4 ( ) 7 Yıl ve daha fazla
1.14. Meslek dersleri öğretmenlerinin okulunuza atanmasında, aşağıdaki yöntemlerden
hangisi uygulanmalıdır? 1 ( ) Mevcut sistem devam etmelidir 2 ( ) Personel Genel Müdürlüğü tarafından, meslek dersleri öğretmenleri
branşlarına nokta tayini ile atanmalıdır 3 ( ) Milli Eğitim Bakanlığı tarafından mülakatla seçilerek atanmalıdır 4 ( ) Diğer (Lütfen Belirtiniz)...................................
269
1.15. Okulunuza, öğrenci seçme ve yerleştirmede aşağıdaki yöntemlerden hangisi uygundur?
1 ( ) Mevcut sistem devam etmelidir 2 ( ) İlköğretim diploma notuna göre seçilmelidir 3 ( ) Öğrenciler sadece mülakatla seçilmelidir 4 ( ) Bağımsız bir merkezî yerleştirme sınavı sonucunda yapılacak mülakat ile alınmalıdır 5 ( ) Diğer (Lütfen Belirtiniz)......................................................................
1.16. İşletmelerde yapılan beceri eğitiminde karşılaşılan sorunlar var mı?
1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır
1.17. Eğer soru 1.16’ya cevabınız EVET ise sizce sorunlar nelerdir (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?
1 ( ) İşyeri yetkilisinin beceri eğitimine olumsuz yaklaşımı 2 ( ) Uygulama yapılan işletmelerin çalışma koşullarının uygun olmayışı 3 ( ) Usta öğreticilerin sayıca yetersiz olması 4 ( ) Ulaşım güçlüğü 5 ( ) Koordinatör öğretmenler tarafından yeterli düzeyde işyeri denetiminin
yapılamayışı 6 ( ) Okulda öğretilen teorik bilgilerle, işletmelerdeki pratik uygulamaların
benzeşmemesi 7 ( ) İşletmelerce, öğrencilerin özlük haklarının korunmasına özen gösterilmemesi 8 ( ) Öğrencilerin işyeri disiplinine uyum sağlamakta güçlük çekmeleri 9 ( ) Diğer (Lütfen Belirtiniz)................................................................................... 1.18. Öğrencilerin, işletmelerde yaptığı beceri eğitiminde, işyeri çalışma disiplinine
ilişkin sorunlar hakkındaki görüşünüz nedir (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?
1 ( ) Hiçbir sorun yaşanmamaktadır 2 ( ) İşletme yetkilileri ile ilgili sorunlar vardır 3 ( ) İşyerindeki çalışanlarla ilgili sorunlar vardır 4 ( ) Öğrencilerin kılık kıyafet, sigara içme vb. kötü alışkanlıklarından dolayı
yaşanan sorunlar vardır 5 ( ) İşyerindeki araç-gereçlerin itinalı kullanılmaması sebebiyle yaşanan sorunlar
vardır 6 ( ) Öğrencilerin devamsızlıklarından kaynaklanan sorunlar vardır 7 ( ) Diğer (Lütfen Belirtiniz).................................................................................
1.19. Anadolu Otelcilik ve Turizm / Anadolu Aşçılık Meslek Lisesi ile ilgili meslekî bilgi ve
becerilerin öğrencilere öğretilmesinde, sizce aşağıdaki seçeneklerden hangisi uygundur? 1 ( ) Tüm meslekî teorik bilgi ve beceriler meslek okullarında öğretilmeli 2 ( ) Meslekî teorik bilgiler okulda, meslekî beceriler işyerinde öğretilmeli 3 ( ) Meslek alanı ile ilgili tüm teorik bilgi ve beceriler işletmelerde öğretilmeli 4 ( ) Diğer (Lütfen Belirtiniz)....................................................................................
270
BÖLÜM – 2 EĞİTİME İLİŞKİN GÖRÜŞLER
Açıklama : Bu bölümde sizden gözlem ve tecrübelerinize dayalı olarak, turizm
eğitimini değerlendirmeniz beklenmektedir. Değerlendirmenizi her ölçütün hizasındaki parantezlerin birisinin içerisine çarpı (X) işareti koyarak belirtiniz.
EĞİTİME İLİŞKİN GÖRÜŞLER
Ö L Ç Ü T L E R
Çok
Old
ukça
Kıs
men
Çok
az
Hiç
2.1. Yüksek öğrenimde aldığınız meslekî bilgiler ders programlarını uygulamada ne ölçüde yeterli olmaktadır?......................................….
( )
( )
( )
( )
( )
2.2. Yüksek öğrenimde kazandığınız meslekî beceriler ders programlarını uygulamada ne ölçüde yeterli olmaktadır?….......................….
( )
( )
( )
( )
( )
2.3 Yüksek öğrenimde yaptığınız öğretmenlik uygulaması, meslekî bilginize ne derece katkı sağladı?....…………….....................................
( )
( )
( )
( )
( )
2.4. Yüksek öğrenimde yaptığınız öğretmenlik uygulaması, meslekî becerinize ne derece katkı sağladı?………........................................
( )
( )
( )
( )
( )
2.5. Yüksek öğrenimde yaptığınız öğretmenlik uygulaması, formasyon açısından ne derece faydalı oldu?……….........................................
( )
( )
( )
( )
( )
2.6. Mesleğinizi geliştirmek ve gelişen teknolojiye uyum sağlamak için seminer, kurs vb. uygulamalara katılmanız ne derece gereklidir?
( )
( )
( )
( )
( )
2.7. Okulunuzda öğrencilere, bilgi, beceri ve tutumlarını çok yönlü geliştirme imkânı ne ölçüde verilmektedir?......................................
( )
( )
( )
( )
( )
2.8. Okulun bünyesinde bulunan tesisler (uygulama oteli, mutfak vb.), öğretim yaptırdığınız alanla ilgili meslekî uygulamalar için ne derece uygundur?..........……………...
( )
( )
( )
( )
( )
271
EĞİTİME İLİŞKİN GÖRÜŞLER
Ö L Ç Ü T L E R
Çok
Old
ukça
Kıs
men
Çok
az
Hiç
2.9. Okulunuzda okutulan meslek dersleri ders programları, turizm sektörünün nitelikli ara kademe insan gücü ihtiyacını karşılamaya ne ölçüde uygundur?.......................................….
( )
( )
( )
( )
( )
2.10. Hazırlık sınıfında verilen yabancı dil derslerinin, okutulmakta olan programların öğrenilmesine ne derece katkısı olmaktadır?.………………………………….
( )
( )
( )
( )
( )
2.11. Okulunuzda, yabancı dille eğitim yerine, yoğunlaştırılmış yabancı dil öğretimi verilmesi ne derece gereklidir?........................
( )
( )
( )
( )
( )
2.12. Okulunuzda verilen yabancı dil eğitimi pratik uygulamalarda ne derece yeterlidir?…………
( )
( )
( )
( )
( )
2.13. Okulunuzda, meslek derslerinin yabancı dille verilmesi ne derece gereklidir?................
( )
( )
( )
( )
( )
2.14. Okulunuzda, öğrenciler ilgi, istek ve yetenekleri doğrultusunda bölümlere ne ölçüde yönlendirilmektedir?............................
( )
( )
( )
( )
( )
2.15. Okulunuzda, öğrencilere ilgi, istek ve yetenekleri doğrultusunda ders seçme imkânı ne ölçüde verilmektedir?.................................
( )
( )
( )
( )
( )
2.16. Okulda öğrenciler, ilgi, istek ve yeteneklerine uygun olarak iş hayatına ne ölçüde hazırlanmaktadır?.........…...............................
( )
( )
( )
( )
( )
2.17. Okulda öğrenciler ilgi, istek ve yeteneklerine uygun olarak yükseköğretime ne ölçüde hazırlanmaktadır?............................................
( )
( )
( )
( )
( )
2.18. Okulunuzda uygulanan öğretme-öğrenme yöntemleri (ders anlatımı, ödev, laboratuar uygulamaları vb.), öğrenciyi öğrenmeye ne ölçüde teşvik etmektedir?...........................….
( )
( )
( )
( )
( )
272
EĞİTİME İLİŞKİN GÖRÜŞLER
Ö L Ç Ü T L E R
Çok
Old
ukça
Kıs
men
Çok
az
Hiç
2.19. Öğrencilerin sınıf içi öğrenme etkinliklerine katılmasına ne ölçüde fırsat verilmektedir ?....
( )
( )
( )
( )
( )
2.20.
Öğrencilere rehberlik hizmeti düzenli olarak ne ölçüde verilmektedir?….............................
( )
( )
( )
( )
( )
2.21. Okulunuzda, öğrencilerin sosyal, kültürel ve sportif faaliyetlere katılımı ne ölçüde sağlanmaktadır?……………………………
( )
( )
( )
( )
( )
2.22. Yönetici ve öğretmenler, öğrencilerin sorunlarıyla (ailevi, kişisel vb.) ne derece ilgilenmektedir?.........………………………..
( )
( )
( )
( )
( )
2.23. Okulunuzun fizikî yapısı, okulun eğitim ve öğretim faaliyetlerinin gerçekleştirilmesine ne ölçüde imkân vermektedir?.........................
( )
( )
( )
( )
( )
2.24. Okulunuzda, branşınız ile ilgili araç ve gereçler, eğitim ve öğretim faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için ne ölçüde yeterli olmaktadır?......................................................
( )
( )
( )
( )
( )
2.25. Okulunuzda bulunan eğitim araçları, öğrencilerin kullanımına ne ölçüde sunulmaktadır?………………………………
( )
( )
( )
( )
( )
2.26. Beceri eğitimi yapılan işletmede eğitimden sorumlu personel, öğrencilerin meslekî becerileri kazanmasına ne derece yardımcı olmaktadır?…………………………………..
( )
( )
( )
( )
( )
2.27. Beceri eğitimi yapılan işletmelerde, öğrencilerin mesleğinin gerektirdiği işlerde çalışmasına ne derece imkân verilmektedir?..
( )
( )
( )
( )
( )
2.28. Öğrencilerin, işletmede kazandığı beceriler, okulda aldığı bilgilerle ne derece ilişkilidir?...
( )
( )
( )
( )
( )
273
EĞİTİME İLİŞKİN GÖRÜŞLER
Ö L Ç Ü T L E R
Çok
Old
ukça
Kıs
men
Çok
az
Hiç
2.29. Öğrencilerin beceri eğitimi aldığı işletmelerdeki eğitim imkânları, meslekî becerileri kazanabilmeleri için ne derece yeterlidir?…………………………………….
( )
( )
( )
( )
( )
2.30. Öğrencilerin beceri eğitimi aldığı işletmede, meslekî becerileri kazanabilmesi için uygulanan yöntemler ne derece uygundur?.....
( )
( )
( )
( )
( )
2.31.
Öğrencilerin işletmede aldığı beceri eğitimine ilişkin raporlar okula ne ölçüde düzenli olarak iletilmektedir?......................................
( )
( )
( )
( )
( )
2.32. Okulunuz mezunlarının turizm sektöründe iş bulabilmeleri, diğer okul mezunlarına göre ne derece kolay olmaktadır?...........................…..
( )
( )
( )
( )
( )
2.33. Sizce, mezunlarınızın izlenmesi ne derece gereklidir?........................................................
( )
( )
( )
( )
( )
2.34. Döner sermaye uygulaması okulunuzun çalışma şartlarına ne derece uymaktadır?........
( )
( )
( )
( )
( )
2.35. Okulunuz, yörenin turizm ihtiyacına ne ölçüde uygun açılmıştır?..................................
( )
( )
( )
( )
( )
2.36 Alanınızda atanacak öğretmenlerin sektör tecrübesine sahip olması ne derece önemlidir?……………………………………
( )
( )
( )
( )
( )
2.37 Yararlandığınız meslek dersleri ders kitapları günün koşullarına ne derece uygundur?……..
( )
( )
( )
( )
( )
2.38 Yararlandığınız meslek dersleri ders kitapları ne derece anlaşılabilir düzeydedir?………….
( )
( )
( )
( )
( )
2.39 Turizm sektöründe kullanılan bilgisayar paket programlarının müfredatta yer alması ne derece gereklidir?…………………………
( )
( )
( )
( )
( )
274
BÖLÜM – 3
GENEL GÖRÜŞ ve ÖNERİLER Açıklama: Bu anket formunda yer almayan, ancak turizm sektörünün nitelikli
ara kademe insan gücü ihtiyacının karşılanmasında ve Millî Eğitim Bakanlığı’nın
sağladığı turizm eğitimine ilişkin görüş ve önerileriniz varsa lütfen belirtiniz.
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………….
Teşekkür Ederiz
METARGEM - 6. ASO DÖSE İşletmesi Gazi Mustafa Kemal Bulvarı No: 109 Kat:1-2-3 06570 Maltepe-ANKARA
Tel : 231 02 89-90 Faks : 230 27 50 E-mail: [email protected]
275
T.C.
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Meslekî ve Teknik Eğitim Araştırma ve Geliştirme Merkezi Başkanlığı
(METARGEM)
TURİZM SEKTÖRÜNÜN ARA KADEME İNSAN GÜCÜ İHTİYACI VE TURİZM EĞİTİMİ
ARAŞTIRMASI
Form-5 (ÖĞRENCİ)
ANKARA-1999
276
Sayın Öğrencimiz,
Bakanlığımızca, turizm sektörünün nitelikli ara kademe insan gücü ihtiyacını
tespit etmek, Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi ile Anadolu aşçılık meslek
lisesinde verilen turizm eğitimi konusunda genel bir değerlendirme yapmak ve bu
eğitimin geliştirilmesi için alınacak önlemleri belirlemek amacıyla bir araştırma
yapılmaktadır. Bu konu hakkında okul yöneticisi, öğretmen, öğrenci, işletme
yöneticisi, turizm eğitimi veren okullardan mezun olup halen çalışanlar ile bu
okullardan mezun olmayıp sektörde çalışanların görüş ve değerlendirmelerinin
alınmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
Gerçek görüş ve düşüncelerinizi yansıtan cevaplarınız turizm sektörünün
nitelikli ara kademe insan gücü ihtiyacının karşılanmasına ve okullarda verilen turizm
eğitiminin etkinliğinin artırılmasına büyük katkı sağlayacaktır Bu anketle sizden
toplanan bilgiler, araştırma dışında kullanılmayacak ve araştırma sonuçlarının
yayımlanmasında hiçbir suretle kişi ve kurum adı açıklanmayacaktır.
Açıklama: Bu ankette yer alan, ara kademe insan gücü kavramı, vasıfsız
elemanlarla yöneticiler arasındaki çalışanları ifade etmektedir.
Kasım, 1999
METARGEM
ARAŞTIRMA GRUBU
277
BÖLÜM – I KİŞİSEL BİLGİLER
Açıklama: Bu bölümde kendinize ait olan kişisel bilgileri belirtmeniz istenmektedir. Görüşlerinize uyan seçeneğin yanındaki parantezin içerisine çarpı (X) işareti koyunuz. 1.1 . Cinsiyetiniz
1 ( ) Erkek 2 ( ) Kız
1.2 . Okulunuzun bulunduğu yer
1 ( ) Antalya 2 ( ) Alanya (Antalya) 3 ( ) Ankara 4 ( ) Kuşadası (Aydın)
5 ( ) Bursa 6 ( ) Denizli 7 ( ) İçel 8 ( ) İstanbul
9 ( ) Çeşme (İzmir) 10 ( ) Fethiye (Muğla) 11 ( ) İzmir 12 ( ) Nevşehir
13 ( ) Kayseri 14 ( ) Gaziantep 15 ( ) Tekirdağ 16 ( ) Perşembe (Ordu) 17 ( ) Diyarbakır
1.3 . Okulunuzun türü 1 ( ) Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi 2 ( ) Anadolu Aşçılık Meslek Lisesi
1.4 . Öğrenim gördüğünüz alan
1 ( ) Önbüro 3 ( ) Servis 5 ( ) Seyahat Acenteciliği 2 ( ) Mutfak 4 ( ) Kat Hizmetleri 6 ( ) Aşçılık
1.5 . Öğrenim gördüğünüz sınıf
1 ( ) 10. Sınıf 2 ( ) 11. Sınıf
1.6 . Okulunuzu tercih etmenizin en önemli sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
1 ( ) Yabancı dil ağırlıklı eğitim yapılması 2 ( ) Mezunlarının turizm sektöründe kolay iş bulabilmesi 3 ( ) Mezunlarının turizm sektöründe tatminkar ücret almaları 4 ( ) Yapmak istediğim mesleğin eğitiminin bu okulda veriliyor olması 5 ( ) Ailemin turizm sektöründe çalışıyor olması 6 ( ) Başka bir Anadolu lisesini kazanamamış olmam 7 ( ) Diğer (Lütfen Belirtiniz)...................................................................................
278
1.7. Okulunuzu tercih etmenizde en fazla kim etkili oldu?
1 ( ) Kendim 2 ( ) Ailem / Akrabalarım 3 ( ) Öğretmenlerim 4 ( ) Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi / Anadolu aşçılık meslek lisesi
mezunları 5 ( ) Arkadaşlarım 6 ( ) Diğer (Lütfen Belirtiniz).................................................................................
1.8. Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesine / Anadolu Aşçılık Meslek Lisesine kayıt olmadan önce bu okullar hakkında bilgi düzeyiniz nasıldı?
1 ( ) Oldukça bilgim vardı 2 ( ) Yeteri kadar bilgim vardı 3 ( ) Çok az bilgim vardı 4 ( ) Bilgi sahibi değildim
1.9. Mezuniyet sonrası hedefiniz nedir?
1 ( ) Alanımla ilgili bir yüksek öğrenim kurumuna devam etmek 2 ( ) Alanım dışında bir yüksek öğrenim kurumuna devam etmek 3 ( ) Alanımla ilgili bir işyerinde çalışmak 4 ( ) Alanım dışında bir işyerinde çalışmak 5 ( ) Henüz bir planım yok
1.10. Okulunuzu başkalarına da tavsiye eder misiniz?
1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır 1.11. Okuduğunuz bölümü başkalarına da tavsiye eder misiniz?
1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır 1.12. İşletme beceri eğitiminizi nerede yapıyorsunuz?
1 ( ) Okulun bünyesinde bulunan tesislerde (uygulama oteli, mutfak vb.) 2 ( ) Okulun bulunduğu yerleşim merkezindeki (il/ilçe) bir işletmede 3 ( ) Okulun bulunduğu yerleşim merkezi (il/ilçe) dışındaki bir işletmede
1.13. İşletmede gördüğünüz beceri eğitimi sırasında karşılaştığınız sorunlar var mı?
1 ( ) Evet 2 ( ) Hayır
279
1.14. Eğer soru 1.13’e cevabınız EVET ise sizce bu sorunlar nelerdir (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz)?
1 ( ) İşyeri yetkilisinin beceri eğitimine olumsuz yaklaşımı 2 ( ) Uygulama yapılan işletmelerin çalışma koşullarının uygun olmayışı 3 ( ) Usta öğreticilerin sayıca yetersiz olması 4 ( ) Ulaşım güçlüğü 5 ( ) Koordinatör öğretmenler tarafından yeterli düzeyde işyeri denetiminin
yapılamayışı 6 ( ) Okulda öğretilen teorik bilgilerle, işletmelerdeki pratik uygulamaların
benzeşmemesi 7 ( ) İşletmelerce, öğrencilerin özlük haklarının (ücret, izin vb.) korunmasına
özen gösterilmemesi 8 ( ) Diğer (Lütfen Belirtiniz)...................................................................................
1.15. Turizm sektörü için ara kademe eleman yetiştirilmesinde aşağıdaki önerilerden sizce hangisi uygundur?
1 ( ) Tüm meslekî teorik, bilgi ve beceriler meslek okullarında öğretilmeli 2 ( ) Meslekî teorik bilgiler okulda, meslekî beceriler işyerinde öğretilmeli 3 ( ) Meslek alanı ile ilgili tüm teorik bilgi ve beceriler işletmelerde öğretilmeli 4 ( ) Diğer (Lütfen belirtiniz)....................................................................................
280
BÖLÜM – 2 EĞİTİME İLİŞKİN GÖRÜŞLER
Açıklama: Bu bölümde Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek ve Anadolu
Aşçılık Meslek Liselerinde verilen eğitime yönelik görüşlerinizi belirtmeniz istenmektedir. Görüşlerinize uyan seçeneğin altındaki parantezin içerisine çarpı (X) işareti koyunuz. Lütfen her madde için yalnızca tek seçenek işaretleyiniz.
EĞİTİME İLİŞKİN GÖRÜŞLER
Ö L Ç Ü T L E R
Çok
Old
ukça
Kıs
men
Çok
az
Hiç
2.1. Hazırlık sınıfında verilen yabancı dil derslerinin, okutulmakta olan programların öğrenilmesine ne derece katkısı olmaktadır?.
( )
( )
( )
( )
( )
2.2.
Okulunuzda, yabancı dille eğitim yerine yoğunlaştırılmış yabancı dil öğretimi verilmesi ne derece gereklidir?......................
( )
( )
( )
( )
( )
2.3. Okulunuzda verilen yabancı dil eğitimi pratik uygulamalarda ne derece yeterlidir?…
( )
( )
( )
( )
( )
2.4. Okulunuzda, meslek derslerinin yabancı dille verilmesi ne derece gereklidir?..............
( )
( )
( )
( )
( )
2.5. Okulunuzda, matematik ve fen grubu derslerinin yabancı dille verilmesi ne derece uygundur?...........................................
( )
( )
( )
( )
( )
2.6.
Öğrenim gördüğünüz lisede, ilgi, istek ve yetenekleriniz doğrultusunda okuduğunuz bölüme ne ölçüde uygun yönlendirildiniz?....
( )
( )
( )
( )
( )
2.7. Size ilgi, istek ve yetenekleriniz doğrultusunda ders seçme imkânı ne ölçüde verilmektedir?.....…………………………...
( )
( )
( )
( )
( )
2.8. Okulunuzda sizlere, bilgi, beceri ve tutumunuzu çok yönlü geliştirme imkânı ne ölçüde verilmektedir?.....................................
( )
( )
( )
( )
( )
281
EĞİTİME İLİŞKİN GÖRÜŞLER
Ö L Ç Ü T L E R
Çok
Old
ukça
Kıs
men
Çok
az
Hiç
2.9.
Okulunuzda okutulan meslek dersleri ders programları, turizm sektörünün nitelikli ara kademe eleman ihtiyacını karşılamaya ne ölçüde uygundur?...........................................
( )
( )
( )
( )
( )
2.10. Okulunuz sizleri ilgi, istek ve yeteneklerinize uygun olarak iş hayatına ne ölçüde hazırlamaktadır?.................................
( )
( )
( )
( )
( )
2.11. Okulunuz sizleri ilgi, istek ve yeteneklerinize uygun olarak yükseköğretime ne ölçüde hazırlamaktadır?
( )
( )
( )
( )
( )
2.12. Okulunuzda uygulanan öğretme-öğrenme yöntemleri (ders anlatımı, ödev, laboratuar uygulaması vb.) sizi öğrenmeye ne ölçüde teşvik etmektedir?..........................................
( )
( )
( )
( )
( )
2.13.
Okulunuzda, sınıf içi öğrenme etkinliklerine (soru sorma, cevap verme,konu anlatma vb.) katılmanıza ne ölçüde fırsat verilmektedir?...
( )
( )
( )
( )
( )
2.14. Okulda karşılaştığınız öğrenme güçlüklerinin çözümlenmesinde size ne ölçüde yardımcı olunmaktadır?.....................
( )
( )
( )
( )
( )
2.15. Okulunuzda size rehberlik hizmeti ne ölçüde düzenli olarak verilmektedir?........….......….
( )
( )
( )
( )
( )
2.16. Okulunuzda, öğrencilerin sosyal, kültürel ve sportif faaliyetlere katılması ne ölçüde sağlanmaktadır?.............................................
( )
( )
( )
( )
( )
2.17. Yönetici ve öğretmenleriniz karşılaştığınız sorunlarla (ailevi, kişisel vb.) ne derece ilgilenmektedir?.........………………………
( )
( )
( )
( )
( )
2.18.
Okulunuzda, branşınız ile ilgili araç ve gereçler, eğitim ve öğretim faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için ne ölçüde yeterli olmaktadır?....................................................
( )
( )
( )
( )
( )
282
EĞİTİME İLİŞKİN GÖRÜŞLER
Ö L Ç Ü T L E R
Çok
Old
ukça
Kıs
men
Çok
az
Hiç
2.19. Okulunuzun fizikî yapısı, eğitim ve öğretim faaliyetlerinin gerçekleştirilmesini ne ölçüde başarılı kılmaktadır?……..............................
( )
( )
( )
( )
( )
2.20.
Beceri eğitimi aldığınız işletmede, mesleğinizin gerektirdiği işlerde çalışmanıza ne derece imkân verilmektedir?.....................
( )
( )
( )
( )
( ) 2.21. Beceri eğitimi aldığınız işletmede bulunan
eğitim sorumluları, meslekî becerileri kazanmanıza ne derece yardımcı olmaktadır?…………………………………
( )
( )
( )
( )
( ) 2.22. Beceri eğitimi aldığınız işletmedeki eğitim
imkânları, meslekî becerileri kazanabilmeniz için ne derece yeterlidir?…..
( )
( )
( )
( )
( )
2.23. Beceri eğitimi aldığınız işletmede, meslekî becerileri kazanabilmeniz için uygulanan yöntemler ne derecede uygundur?...…..........
( )
( )
( )
( )
( )
2.24. Okulda aldığınız bilgiler, işletmedekazandığınız becerilerle ne derece ilişkilidir?.
( )
( )
( )
( )
( )
2.25. Okulunuzun bünyesinde bulunan tesisler (uygulama oteli, mutfak vb.) öğrenim gördüğünüz alanla ilgili meslekî uygulamalar için ne derece uygundur?..........
( )
( )
( )
( )
( ) 2.26. Okulunuz, yörenin turizm ihtiyacına ne
ölçüde uygun açılmıştır?................................
( )
( )
( )
( )
( ) 2.27. Okulunuzda bulunan eğitim araçları,
öğrencilerin kullanımına ne ölçüde sunulmaktadır?.................…………………..
( )
( )
( )
( )
( )
2.28. Yararlandığınız meslek dersleri ders kitapları günün koşullarına ne derece uygundur?…………………………………..
( )
( )
( )
( )
( )
2.29. Yararlandığınız meslek dersleri ders kitapları ne derece anlaşılabilir düzeydedir?.
( )
( )
( )
( )
( )
283
BÖLÜM – 3
GENEL GÖRÜŞ ve ÖNERİLER Açıklama: Bu anket formunda yer almayan, ancak turizm sektörünün nitelikli
ara kademe insan gücü ihtiyacının karşılanmasında ve Millî Eğitim Bakanlığı’nın
sağladığı turizm eğitimine ilişkin görüş ve önerileriniz varsa lütfen belirtiniz.
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
Teşekkür Ederiz
METARGEM - 6. ASO DÖSE İşletmesi Gazi Mustafa Kemal Bulvarı No: 109 Kat:1-2-3 06570 Maltepe-ANKARA
Tel : 231 02 89-90 Faks : 230 27 50 E-mail: [email protected]
284
285
TURİZM SEKTÖRÜNÜN İNSANGÜCÜ İHTİYACI VE
TURİZM EĞİTİMİ ARAŞTIRMASI
ANKET UYGULAMASI İŞLETME RANDEVU ÇİZELGESİ
İLİ : İLÇESİ : OKUL ADI : ANKET UYGULAMA TARİHİ :
Form - 7
Sıra No
Tarih Saat İşletme Adı ve Adresi İşletme Yöneticisinin Adı
Koordinatör Öğretmenin Adı
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14 Not : Randevu tarihleri anket uygulama tarihleri dikkate alınarak belirlenecektir.
Okul Müdürü Adı ve Soyadı İmza
METARGEM - 6. ASO DÖSE İşletmesi Gazi Mustafa Kemal Bulvarı No: 109 Kat:1-2-3 06570 Maltepe-ANKARA Tel : 231 02 89-90 230 27 45 Faks : 230 27 50 – 231 55 43 E-mail: [email protected]
ISBN : 975-11-2073-X