t.c. mİllİeĞİtİm bakanliĞi filebu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında...

T.C.MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI

ÇOCUK GELİŞİMİ VE EĞİTİMİ

AİLE VE ÇOCUK310TDB003

Ankara 2011

Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan ÇerçeveÖğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya yönelik olaraköğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmış bireysel öğrenmemateryalidir.

Millî Eğitim Bakanlığınca ücretsiz olarak verilmiştir.

PARA İLE SATILMAZ.

i

AÇIKLAMALAR ...........................................................................................................................iiGİRİŞ ..............................................................................................................................................1ÖĞRENME FAALİYETİ–1 ...........................................................................................................31.AİLE YAPISI VE ÖNEMİ ..........................................................................................................3

1.1. Başarılı Anne-Baba Olmaya Hazır Olma ............................................................................51.1.1. Evlilikte Uyum.............................................................................................................61.1.2. Evlilikte Sağlık.............................................................................................................61.1.3. Evlilikte Duygusal Olgunluk........................................................................................61.1.4. Evlilikte Ekonomik Yapı..............................................................................................7

1.2. Ailede Kişiler Arası İlişkiler................................................................................................71.2.1. Eşler Arası İlişkiler ......................................................................................................71.2.2. Anne-Baba Çocuk İlişkileri..........................................................................................9

1.3. Kardeşler Arası İlişkiler.....................................................................................................111.3.1. Ailede Bulunan Diğer Kişilerle İlişkiler: ...................................................................13

UYGULAMA FAALİYETİ .....................................................................................................15ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ...........................................................................................17

ÖĞRENME FAALİYETİ–2 .........................................................................................................182. ÇOCUK YETİŞTİRMEDE DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR ...........................................18

2.1. Sevgi, Disiplin, Ödül ve Ceza............................................................................................182.2. Ailede Anne-Baba Tutumları.............................................................................................20

2.2.1. Baskıcı ve Otoriter Tutum..........................................................................................202.2.2 Aşırı Hoşgörülü ve Gevşek Tutum..............................................................................202.2.3. Dengesiz ve Kararsız Tutum......................................................................................212.2.4. Aşırı Koruyucu Tutum ...............................................................................................212.2.5. İlgisiz ve Kayıtsız Tutum ...........................................................................................212.2.6. Güven Verici, Desteleyici ve Demokratik Tutum......................................................21

2.3. Ailede Çocuğa Ruhsal Bağımsızlığın Kazandırılması.......................................................22UYGULAMA FAALİYETİ .....................................................................................................25ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ...........................................................................................27

ÖĞRENME FAALİYETİ–3 .........................................................................................................293. AİLEDE ÇOCUĞUN YERİNİN VE AİLE İÇİNDEKİ ÖZEL SORUNLARIN RUH SAĞLIĞIÜZERİNDEKİ ETKİLERİ............................................................................................................29

3.1. Ailede Çocuğun Yerinin Ruh Sağlığı Üzerindeki Etkileri.................................................293.1.1. Doğuş Sırası ...............................................................................................................293.1.2. Tek Çocuk Olma ........................................................................................................303.1.3. Çocuk Sayısı...............................................................................................................313.1.4. Çocuğun Cinsiyeti ......................................................................................................31

3.2. Aile İçindeki Özel Sorunların Çocuğun Ruh Sağlığına Etkileri ........................................323.2.1. Boşanma.....................................................................................................................323.2.2. Üvey Anne-Baba........................................................................................................323.2.3. Hastalıklar ..................................................................................................................333.2.4. Ölüm...........................................................................................................................33

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ...........................................................................................37MODÜL DEĞERLENDİRME .....................................................................................................38CEVAP ANAHTARLARI............................................................................................................41ÖNERİLEN KAYNAKLAR.........................................................................................................43KAYNAKLAR .............................................................................................................................44

İÇİNDEKİLER

ii

AÇIKLAMALARKOD 310TDB003

ALANÇocuk Gelişimi Ve Eğitimi

DAL/MESLEKErken Çocuklukta Öğretmen Yardımcısı-Özel EğitimdeÖğretmen Yardımcısı

MODÜLÜN ADI Aile ve Çocuk

MODÜLÜN TANIMI

Aile yapısı ve görevlerini, başarılı anne-baba olmaya hazırolmanın önemini, aile içi ilişkileri, çocuk yetiştirmede dikkatedilecek noktaları, ailede çocuğun yerinin ve aile içindeki özelsorunların ruh sağlığı üzerindeki etkilerini tanıtan ve bukonulara uygun etkinlikleri içeren öğrenme materyaldir.

SÜRE 40/8

ÖN KOŞULÇocuk Ruh Sağlığı modülünü başarmış olmak

YETERLİKAile ve çocuk ilişkisini tanımak

MODÜLÜN AMACI

Genel amaçModül ile uygun ortam sağlandığında aile ve çocuk

ilişkisini tanıyabileceksiniz.Amaçlar1. Uygun ortam sağlandığında aile yapısını

tanıyabileceksiniz.2. Uygun ortam sağlandığında çocuk yetiştirmede dikkat

edilecek noktaları kavrayabileceksiniz3. Uygun ortam sağlandığında ailede çocuğun yerinin ve aile

içindeki özel sorunların ruh sağlığı üzerindeki etkilerinikavrayabileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Kaynak kitaplar, bilgisayar, fotoğraflar, afiş, broşür, dergiler,uyarıcı pano, duyuru panosu, uyarıcı resimler, teyp, konuyayönelik bilgi CD, VCD, tahta kalem

ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

Modül içinde yer alan her öğrenme faaliyetinden sonra verilenölçme araçları ile kendinizi değerlendireceksiniz.Modül sonunda ise, kazandığınız bilgi ve becerileri belirlemek

amacıyla öğretmeniniz tarafından hazırlanacak ölçme aracıyladeğerlendirileceksiniz.

AÇIKLAMALAR

1

GİRİŞSevgili Öğrenci;

Aile toplumun en küçük oluşumudur. Bireylerin mutlu aileyi oluşturabilmeleri,başarılı anne-baba olmanın kriterlerini bilmeleri ile başlar. Her çocuk ayrı bir dünyadır.Çocuk yetiştirmek ise en kutsal, en büyük, en zor ve hayat boyu devam ettirilmesi gerekenen önemli sanattır. Gelecek açısından düşünüldüğünde bu konunun önemi her geçen gün çokdaha iyi anlaşılmaktadır. Çocuk daha anne karnında iken anne babaların kafasında birçoksoru işareti oluşur. “Kız mı erkek mi olacak ?” “Sağlıklı doğup büyüyecek mi? “ Ailemizdeve günlük hayatımızda nasıl bir değişiklik olacak ?”İleride nasıl bir insan olacak? “Okulbaşarısı iyi olacak mı? Nasıl bir meslek sahibi olacak ?” “Hayatta başarılı olacak mı ?” vebuna benzer yüzlerce soru ile çocuğu beklemeye koyulurlar.

Sağlıklı bireylerin toplum kalkınmasında önemi yadsınamaz bir gerçektir. Bugerçekten yola çıkarak toplumu oluşturan bireylerin fiziksel sağlıkları kadar ruh sağlıklarınında önemli olduğu bilinmektedir. Ruh sağlığı yerinde bireyler kendini tanıyan, yaptıklarıişlerde başarılı, sosyal yaşantısında iyi iletişim kurabilen mutlu olmanın yollarını bilenkişilerdir. Bu özellikleri kazanabilmenin temelinde ise aile vardır. Çocuğun sağlıklı birkişiliğe sahip olması büyük ölçüde model aldığı anne-baba kişilik yapılarına bağlıdır. Annebabayı model alan çocuk istenen ve istenmeyen davranışları onlardan öğrenecek ve kendisinibu doğrultuda yönlendirebileceklerdir. Çocukların sağlıklı ve mutlu aile ortamlarındayetişmiş olmaları onların öğrendikleri bilgileri hayata geçirmelerini kolaylaştıracaktır.

Bu Modülden edineceğiniz bilgi ve beceriler ile aile yapısı, Çocuk Yetiştirmede dikkatedilecek noktalar, ailede Çocuğun yerinin ruh sağlığı üzerinde etkileri, konularında bilgiedinecek ve öğrendiğiniz bu bilgileri uygulamalarınızla kullanarak topluma ruh sağlığıyerinde bireyler kazandırılmasında katkıda bulunabileceksiniz.

GİRİŞ

3

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

Öğrenme faaliyetinde kazandırılacak bilgi ve beceriler doğrultusunda, uygun ortamsağlandığında aile yapısını tanıyabileceksiniz.

Aile yapısı ve önemi, başarılı anne-baba olmaya hazır olma, ailede kişiler arasıilişkiler konularına ilişkin TV programlarını izleyebilir, gazete, dergi vekitapları okuyabilir, konferans, panel, açıkoturum ve seminerleri takip edebilirve bunların sonucunda izlenimlerinizi rapor haline getirerek sınıftaarkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.

1.AİLE YAPISI VE ÖNEMİ

Aile anne-baba ve çocuklardan oluşan en küçük toplumsal kurumdur. Günümüzdegelişen ve değişen toplum yapısıyla birlikte aile yapısında da değişim kaçınılmaz olmuştur.Hızlı kentleşme ve endüstri alanındaki gelişim aile yapısını da etkilemiştir.

Özellikle kırsal kesimde geleneklerin ağır bastığı geniş aile tipi yaygındır. Erkeğinegemen olduğu bu aile ortamında üretim ve tüketim faaliyetleri hep birlikte yapılır. Genişailede yetki erkekte, sorumluluk ise kadındadır. Aile düzeni büyüklerin deneyimleri vekararları doğrultusunda kurulur ve sürdürülür. Eşler çocuk eğitimi konusunda tek söz sahibiolmayabilirler.

Resim 1: Aile toplumun yapı taşıdır.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

4

Toplumsal eğitim sonucu oluşan çekirdek ailede sorumluluklar tüm aile bireyleriarasında paylaşılmıştır. Gerek çekirdek ailede gerekse geniş ailede bireylerin birbirlerinekarşı görev ve sorumlulukları vardır. Aile sosyal yapısı ile çocuk üzerinde etkilidir. Aileninyasalarla da belirlenen görev ve sorumlulukları vardır. Aile içinde bulunduğu toplumundeğer yargıların kültürünü, gelenek ve göreneklerini yansıtan, ayrıca kendi içinde özel birdüzeni olan, çevresiyle iletişim içerisinde olan bir kurum olarak tanımlanabilir. Aile çocuğunilk sosyal deneyimlerini kazandığı yerdir. Çocukların gelişiminde aile yol gösterici vekuralları öğretici rol oynar. Çocuğun doğru ve yanlışı öğrenmesinde, cinsel kimliğinikazanmasında, davranışlarını kontrol etmesinde, ailenin rolü çok büyüktür. Aile içinde yalnızanne ve babanın görev ve sorumlukları yoktur. Çocuklar da yaş, cinsiyet, kişilik veyetenekleri doğrultusunda görev almalıdır.

Resim 2: Çocuk sevgiyi gördükçe öğrenebilir

Dengeli, etkili bir sorumluluk paylaşımı ailenin iyi yaşam koşullarına ulaşmasında roloynar. Ailenin oluşmasın’da rol oynayan duygu ve sevgidir. Kadın ve erkek birbirlerinisevdikleri için evlenmeye karar verirler. Çocuk sevgisini yaşamak için de anne-baba olmayakarar verirler. Sevgiyle büyüyen bireylerin ruh sağlıkları yerinde olur. Sevgi, saygı, hoşgörüve anlayışın hakim olduğu bir ailede büyüyen çocuk kendini ve çevresindekileri seven,kendisiyle ve hayatıyla barışık, özgüveni yüksek bir birey olarak yetişir. Uyumlu ve özgürbir aile içinde dengeli ve tutarlı ilişkilerle büyüyen çocuk, bir birey olarak yetişkin yaşamınaulaşabilir.

Aile birliğindeki çökme ve çözülmelerin artması toplumsal sorunları da çoğaltır. Bunedenle aile, çocuk ve toplum açısından hem önemli hem de birleştirici rol oynar. Dünyaüzerindeki bütün ailelerin bir tek, ortak yanı vardır: İnsanlar kim olduklarını ve nasıl bir kişihaline geldiklerini aile içinde öğrenirler. Açık ve etkin iletişim mutlu ve huzurlu ailelerinortak özelliğidir.

5

Resim 3: Geniş aile

1.1. Başarılı Anne-Baba Olmaya Hazır Olma

İnsanların görevlerinden biri türünün devamın sağlamak amacıyla çocukyetiştirmektir. Bunu yapabilmesi için bazı koşulların uygun olması gerekir. Öncelikle anne-baba adaylarının sağlıklı ve uyumlu bir ilişki içinde olmaları gerekir. Ailenin bakabileceğikadar çocuğa sahip olmaları da çok önemlidir. Eşlerin evlenirken dikkat etmeleri gerekenbazı faktörler vardır. Bunlar:

Resim 4: Çocuğun güvenli ortamda kişiliği gelişebilir

6

1.1.1. Evlilikte Uyum

Başarılı anne-baba olma, evliliğin ilk günlerinden itibaren eşler arasında uyumluilişkiler kurmakla başlar. Eşler öncelikle dengeli ilişkiler kurabilen, evlilikten beklentilerinibilen, rollerini bilen, benimseyen bireyler olmalıdırlar. İyi anne-baba olmadan önce iyi eşolmanın evliliği başarıya götüreceği unutulmamalıdır.

Çocuklar uyumlu ve güvenli bir aile ortamında kişiliklerini sağlıklı geliştirme olanağıbulurlar. Çocuk anne ve babanın birbirine karşı sevgi ve bağlılığını gördükçe ruh sağlığıyerinde bir birey olarak yaşama hazırlanır.

1.1.2. Evlilikte Sağlık

Çocuk sahibi olmak için temel koşul eşlerin fiziksel ve ruhsal yönden sağlıklıolmalarıdır. Evlenecek bireyler hem kendi sağlıkları hem de eşlerinin sağlıkları hakkındabilgi sahibi olmalıdırlar. Gelecek kuşakların sağlıklı olabilmesi için genetik yönden uyumluve sağlıklı olmak çok önemlidir. Kalıtımsal hastalığı olan iki insanın evlenmeleri halindeçocuk sahibi olmamaları önerilir. Kalıtımsal faktörler, akraba evliliklerinde çok önemlidir.Akraba evliliklerinde kalıtımsal hastalıkların ortaya çıkması kolaylaşır. Özellikle şekerhastalığı, zekâ gerilikleri, kan hastalıkları alerji v.b. hastalıkları bulunan akrabalarınevlenmeleri sağlıklı değildir. Evlilik büyük sorumluluk gerektiren bir kurumdur. Bedenselengelli bireylerin çocuk bakımı konusunda zorlanacakları bir gerçektir. Aynı şekilde ruhsağlığı yerinde olmayan anne-babaların sağlıklı ve mutlu çocukları yetiştirmeleri debeklenemez. Uygun yaşta anne baba olmak da çocuğun, annenin ve babanın sağlığıaçısından çok önemlidir. Kendine güvenen, sorumluluk alabilen, bağımsız karar veren, örnekdavranışlarıyla çevresine uyum sağlayan, toplumsal kurallara saygılı olan, ruh ve bedensağlığı yerinde olan birey iyi bir eş, iyi bir anne ve baba olabilir.

1.1.3. Evlilikte Duygusal OlgunlukEvlenmek için duygusal olgunluğa erişen kişiler, evlendikten kısa bir süre sonra anne-

baba olmak için de duygusal olgunluğa erişebilirler. Özellikle anne olmak için gerekensorumlulukları yerine getirebilmek, kadının duygusal yönden güçlü ve olgun olmasınıgerektirir. Anne ya da baba olmaya hazır olmayan bireylerin, anne baba olmaya zorlanması,hem anne-baba hem de çocuk açısından istenilir bir durum değildir. Çocuk sahibi olmak aileve toplum hayatının sürdürülmesi açısından önemlidir.

Resim 5: Çocuk onaylandığını bilmek ister

7

1.1.4. Evlilikte Ekonomik Yapı

Evlilikte uyumun sağlanabilmesi için bireylerin ekonomik bağımsızlıklarını kazanmışolmaları gerekir. Anne-baba olmaya hazır olmanın koşulu; ekonomik durumun yeterlidüzeyde olması, doğacak çocuğun bakım ve eğitim giderlerinin planlanmasıdır. Aileyekatılan yeni bireyler ailenin ekonomik yükünü arttırmaktadır. Anne-babaların ekonomikkoşullara göre çocuk sayılarını belirlemeleri gerekmektedir.

1.2. Ailede Kişiler Arası İlişkiler

Ailede bulunan bireylerin iletişimi, onların ruh sağlığını önemli oranda etkiler.Çocukların sağlıklı kişilik gelişimlerini aile içindeki ilişkiler oluşturacaktır. Karşılıklı saygı,sevgi, hoşgörü ve fedakârlığa dayanan ilişkilerle yetişen çocuklar sağlıklı kişilik geliştirirler.

Resim 6: Karşılıklı sevgi ve hoşgörü aile içi ilişkileri güçlendirir.

1.2.1. Eşler Arası İlişkiler

Eş seçimi, kişilerin tüm hayatı boyunca onu etkileyecek en önemli tercihlerdenbirisidir. Evlilik öncesinde çok iyi ilişkiler içinde oldukları halde, evlendikten sonra bunudevam ettiremeyen eşler vardır. Eş seçiminde bilinçli seçimin yanında bilinç dışı eğilimlerinde etkisi vardır. Evlilik öncesinde romantik duygular içinde bireylerin gerçek kişiliklerigizlenebilir. Romantik duygularla, birbirine yeteri kadar tanımadan evlenen bireyler,evlendikten sonra gerçek kişiliklerini göstermeye başlarlar. Evliliğin anlamını bilmeyen,evlilik sorumluluğunu taşımayan bireylerin bu birliği sürdürmeleri zordur.

8

Resim 7: Eşler Arasındaki ilişkilerin çocuklar üzerinde önemli etkisi vardır.

Evlilikte önemli olan kişiliklerdeki ayrılıklar değil, beklentilerdeki ortaklıktır. Eşlerinbirbirlerini sevmeleri, saymaları, birbirlerine güven duymaları, özenli, duyarlı, hoşgörülü,paylaşımcı davranmaları evlilik bağını güçlendirir.

Aile içi ilişkilerde tartışmaların olması doğaldır. Anlaşmazlıkların ve tartışmalarınnasıl sonuçlandığı çok önemlidir. İletişim bozukluğundan en fazla çocuklar etkilenir. Çocukanne ve babasının problemlerini tartışarak olumlu bir şekilde çözdüklerine tanık olunca,ileride kendi yaşamında karşılaşabileceği problemlere hazırlanma fırsatı bulur. Eşlerarasındaki ilişkinin çocuklar üzerinde kalıcı etkileri vardır.

Resim 8: Çocuk sahibi olmak toplum hayatını sürdürmek açısından önemlidir

ETKİNLİK: Resimleri CanlandırmaAmaç: Aile yapısını ve aile ilişkilerini yansıtan resimleri değişik şekillerde ifade edebilmeMateryal: Değişik resimler.Yöntem ve Teknikler: Rol canlandırma – Drama

9

İşlem Basamakları;

Sınıfta gruplar oluşturunuz.

Verilen resimleri inceleyiniz.

Her gruba ikişer tane olmak üzere resimleri seçiniz.

Seçtiğiniz resimlere uygun hikaye oluşturunuz.

Grup üyelerinin rollerini belirleyiniz.

Hikâyeyi canlandırınız.

1.2.2. Anne-Baba Çocuk İlişkileri

Çocuk hayata ilişkin bilgi ve becerileri anne ve babasından öğrenir. Anne-babanınçocuğa karşı takındıkları tavır, bebeklik döneminden itibaren çocuk üzerinde derin ve kalıcıizler bırakır. Çocuğa anne-babanın gösterdiği dengeli sevgi ve koruma duygusu, çocuktagüven duygusunun gelişimine yardımcı olur. Çocuk böylece insanları sevmeyi, onlarla ilişkikurmayı öğrenir.

Resim 9: Sevginin devamlılığı çocuk açısından çok önemlidir.

Çocuk anne ve babasını taklit ederek sosyal yaşama alışır. Aile içinden seçtiği örnekkişi, bozuk kişilik yapısına sahipse, kötü davranış şeklinin çocukta da görülme olasılığıyüksektir. Bu nedenle anne-babanın çocuğa iyi örnek olması çok önemlidir. Ebeveynlerinsözlerden çok davranışlarıyla model olmaları gerekir.

10

Resim 10: Çocuğu cesaretlendirmek özgüveninin gelişiminde son derece önemlidir.

Anne ya da babanın, tamamen bilinç dış, çocuğa aşırı düşkünlük göstermesi hem ailehayatının mutluluğunu bozabilir, hem de çocuğu olumsuz etkileyebilir. Yine anne-babanıngerçekleştiremediklerini bilinç dışı istek ve davranışlarını çocuklara yansıtmaları sonucu;çocuğun kişilik özellikleri, ilgi, istek ve yetenekleri göz ardı edilerek yönlendirilmesiçocukta olumsuz duygu ve davranışlara yol açabilir. Çocuğun benlik saygısı, düşüncelerininönemsendiği, sözlerinin dinlendiği, destek ve değer gördüğü bir aile ortamında gelişebilir.

Anne-babaların çocuğu korkutmadan, işbirliğine dayalı sağlıklı bir iletişim ortamıhazırlamaları, çocukların olumlu düşünen, uyumlu, yaratıcı kendi kendini kontrol edebilenbireyler olmalarını sağlar

Resim 11: Çocuk anne ve babasını taklit ederek sosyal yaşama alışır

11

1.3. Kardeşler Arası İlişkiler

Kardeşlik bağı, bir sevgi kaynağıdır. Kardeşler arasında zaman zaman rekabet veproblemler söz konusu olabilir. Kardeşlerin iyi ilişkiler kurması ve bunu sürdürebilmesizordur, fakat imkansız değildir.

Resim 12: Kardeş ilişkilerinde karşılıklı sevgi, saygı ve sorumluluk olmalıdır

Kardeşlerin olumlu ilişki kurabilmesi için iletişimi engelleyebilecek etkenlerinbilinmesi gerekir. Kardeşler arasındaki iletişim kıskançlık, saldırganlık, bencillik v.b.davranışlarla bozulur.

Resim 13: Kardeşlik bağı, bir sevgi kaynağıdır

12

Çocuklar küçükken bu davranışlardan kurtulamazlarsa ileriki yaşamlarında da ciddiproblemlerle karşılaşırlar. Anne-babaların çocuklara yaklaşımlarının farklı olması kardeşlerarası ilişkileri etkileyecektir. Çocuklarına adil davranan anne-babalar onların daha dengeli veolumlu ilişki içinde olmalarına yardımcı olur. Kardeş ilişkilerinde karşılıklı sevgi, saygı vesorumluluk olmalıdır.

Resim 14: Çocuk anne ve babasının varlığını her an yanında ya da arkasında hissetmek

Kardeşler arasında anlaşmazlıkların olması normaldir. Yetişkinler nedeninibilmedikleri tartışmaların içine girmemeli ve taraf olmamalıdır. Çocuklar anne-babadanyardım alamayacağını, tartışma konusunu kendilerinin çözmeleri gerektiğini bilmelidir.Çocuklardan birinin korunması halinde diğer çocukta kardeşine ve anne-babasına karşı öfkeve düşmanca duygular oluşabilir.

Resim 15: Kardeşler arasında anlaşmazlıkların olması normaldir.

13

ETKİNLİK: Hediye Seçimi

Amaç: Kardeşler arası ilişkileri yansıtabilme

Tartışma Doğaçlaması: Kardeşinizin doğum günü. Onun zevkini çok iyi biliyorsunuz. İkideğişik hediye buluyorsunuz. Biri ucuz diğeri pahalı. Bu sırada kendiniz için de bir şeybeğendiniz. Pahalısını alırsanız tüm paranız gidecek, ucuzunu alırsanız paranız kendiniz içinbeğendiğiniz şeye de yetecek.

Pahalı hediyeye mi karar verirsiniz? Ucuz hediyeyi alıp kendinize seçtiğiniz şeyi de mi alırsınız?

1.3.1. Ailede Bulunan Diğer Kişilerle İlişkiler:

Bazen ekonomik bazen de sosyal nedenlerle ailelerde büyükanne, büyükbaba, teyze,hala, amca gibi akrabalar da bulunabilir. Çocukların bu kişilerle ilişkisi onun gelecektekiyaşamını etkileyecektir.

Ailede yaşayan diğer bireyler önemli bir yer tutar. Kentsel yaşamda bu tip aileyapısına çok az rastlanmakla birlikte kırsal kesimde daha çok görülmektedir. Özellikle dedeve nineler geniş ailede en çok bulunan bireylerdir. Çocuklar dede ninelerinden, anne-babalarından daha çok sevgi ve ilgi gördükleri gözlenmektedir. Bu sevgi bazen hoşgörüsınırlarını aşarak anne-babaları zor durumda bırakabilir. Bunun altında yatan neden, kendiçocuklarını büyütürken düştükleri hatalardan rahatsızlık duyulmasıdır. Bu yüzden anne-babaları sıkça uyarırlar. Yaptıkları her şey çocukların hoşuna gider. Çalışmadıkları içintorunlarına daha çok zaman ayırabilirler. Anne-babaların yetiştirme tarzına ters düşendavranışlardan rahatsız olmadıkları için ailede bulunan diğer bireylerle çatışmalaryaşanabilir.

Resim 16: Ailede yaşayan diğer bireyler önemli bir yer tutar.

Günümüz koşullarında çalışmak durumunda kalan anne-babaların ailede bulunan diğerbireylerin çocuk yetiştirmedeki olumlu katkılarına değer vermeleri gerekir. Aile içindeçocuğun eğitimi konusunda anne-babanın görüşleri esas alınarak ortak bir görüşe

14

ulaşılmaktadır. Çocuk eğitiminde denge, tutarlılık ve süreklilik ilkesi, karşılıklı saygı, sevgive dayanışma ortamı içinde sürdürülmelidir. Çocukların çocuk olmaktan kaynaklananözellikleri ailede bulunan diğer bireylerin verdikleri tavizin sınırlarını zorlayacaktır.

ETKİNLİK: Yaşam Öyküsü

Amaç: Toplumumuzdaki aile yapısını, ailenin görevlerini başarılı anne-baba olma

kurallarını, aile içi ilişkileri ifade edebilme

Materyaller: Arkadaşlık, evlilik, yaşlılık, çocukluk, gençlik resimleri

İşlem Basamakları:

Sınıf içinde gruplar oluşturunuz.

Grup üyeleri arasında rol dağılımı yapınız.

Arkadaşlık-nişanlılık, düğün ve evliliğin ilk yılları, anne-baba olduktan sonraki

dönem, çocukların evlilikleri, anne-babanın yaşlılık döneminin

canlandırılmasını sağlayınız.

15

UYGULAMA FAALİYETİAile ilişkilerini dikkate alarak bir etkinlik hazırlayınız. Etkinliğinizi sınıf ortamında

veya uygun ortamlarda uygulayınız. Etkinliğinizin sonucunu rapor haline getiriparkadaşlarınızla paylaşınız.

İşlem Basamakları Öneriler

Aile içi ilişkiler konusunda araştırmayapınız.

Modül kitap ve kitaplardan yararlanarakaile içi ilişkiler konusunu araştırınız.

Masanın üzerine, ailedeki bireyleriyansıtan değişik aksesuarlar koyunuz.

Aile bireylerini yansıtan aksesuarları teminediniz,(Çocukların velilerininaksesuarlarından da yararlanabilirsiniz.).

Aksesuarlarla birlikte çocuklaraistedikleri rolü veriniz..

Aksesuarları kullanarak çocuklarınistedikleri rolleri almalarını sağlayınız.

Bu rolü sınıf karşısındacanlandırmalarını isteyiniz.

Canlandırılan rollerin gerçeğeuygunluğunu gözlemleyiniz.

Aile içi ilişkileri yansıtan resmi kartonayapıştırınız.

Resimleri, çocukların kartonayapıştırmalarını sağlayabilirisiniz.

Çocukların bu resmi incelemelerinisağlayınız.

İncelemelere ilişkin not almalarınısağlayabilirsiniz.

Bu resim ile ilgili hikaye düşünmelerineyönlendiriniz.

Rehberlik ederek, çocukların bireyselolarak düşünmelerini sağlayabilirsiniz.

Düşündükleri hikayeleri tek tek sözvererek anlatmalarını isteyiniz.

Kendilerini ifade edebilmeleri içinçocukları destekleyin

Oluşturdukları hikayelericanlandırmaları için ortam hazırlayınız.

Evcilik köşesini ve daha önce hazırlamışolduğunuz aksesuarları kullanabilirsiniz.

Aksesuarlar yardımı ile hikayeleridramatize etmelerine fırsat veriniz..

Anlatılan hikayeleri sınıf içerisindedramatize etmelerini sağlayabilirsiniz.

Etkinlik sonunda anlatılan hikayeleriresimlemelerini isteyiniz.

Masalara boya kalemleri ve gereklimalzemeleri koyarak, resimleri çizmeleriniisteyiniz.

Yaptıkları resimleri sınıf içerisindesergileyiniz.

Sınıfta sergi köşesi hazırlayabilirsiniz.

UYGULAMA FAALİYETİ

16

KONTROL LİSTESİ

Uygulama faaliyetinde yapmış olduğunuz çalışmaları kendiniz ya da arkadaşınızladeğişerek değerlendiriniz.

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır

1. Aile içi ilişkiler konusunda araştırma yaptınız mı?

2. Masanın üzerine, ailedeki bireyleri yansıtan değişik aksesuarlarkoydunuz mu?

3. Aksesuarları kullanarak çocukların diledikleri rolü almalarınısağladınız mı?

4. Bu rolü sınıf karşısında canlandırmalarını istediniz mi?

5. Aile içi ilişkileri yansıtan resmi kartona yapıştırdınız mı?

6. Çocukların bu resmi incelemelerini sağladınız mı?

7. Bu resim ile ilgili hikaye düşünmeleri için yönlendirdiniz mi?

8. Düşündükleri hikayeleri tek tek söz alarak anlatmalarını istedinizmi?

9. Oluşturdukları hikayeleri canlandırmaları için ortam hazırladınızmı?

10. Aksesuarlar yardımı ile hikayeleri dramatize etmelerine fırsattanıdınız mı?

11. Etkinlik sonunda anlatılan hikayeleri resimlemelerini istediniz mi?

12. Yaptıkları resimleri sınıf içerisinde sergilediniz mi?

Yapmış olduğunuz değerlendirme sonunda hayır şeklindeki cevaplarınızı bir dahagözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız, öğrenme faaliyetini tekrar edinizcevaplarınızın hepsi evet ise bir sonraki faaliyete geçiniz.

17

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEBu faaliyet kapsamında kazandığınız bilgileri aşağıdaki soruları yanıtlayarak

belirleyiniz. Soruların yanındaki başlıkları doğru önermeler için (D) , yanlış önermeler için(Y) yazarak doldurunuz.

ÖLÇME SORULARI

1. (…) Hızlı kentleşme ve endüstri alanındaki gelişim aile yapısını etkilemiştir.

2. (…) Ailenin görev ve sorumluluklarının oluşmasında yasaların rolü yoktur.

3. (…) Aile çocuğun ilk sosyal deneyimlerini kazandığı yerdir.

4. (…) Aile birliğindeki çözülmeler toplumsal sorunları arttırır.

5. (…) Anne-babanın sorunları, tartışmaları, çatışmaları çocuklara yansımaz.

6. (…) Çocuk sahibi olmak için eşlerin fiziksel ve ruhsal yönden sağlıklı olmaları

gerekir.

7. (…) Akraba evlilikleri kalıtımsal hastalıkların ortaya çıkmasında etkili değildir.

8. (…) Evlenmek için duygusal olgunluğa erişmek gerekir.

9. (…) Ailede bulunan bireylerin iletişimi, onların ruh sağlığını önemli oranda etkiler.

10. (…) İletişim bozukluklarından en az çocuklar etkilenir.

Sorulara verdiğiniz cevaplar ile cevap anahtarını karşılaştırınız. Cevaplarınız doğru isebir sonraki modüle geçmek için ilgili kişiler ile iletişim kurunuz. Yanlış cevap verdiysenizmodülün ilgili faaliyetine dönerek konuyu tekrar ediniz.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

18


Öğrenme faaliyetinde kazandırılacak bilgi ve beceriler doğrultusunda, uygun ortamsağlandığında çocuk yetiştirmedeki dikkat edilecek noktalar kavrayabileceksiniz

.

Çocuk yetiştirmede kullanılan yöntemlere ilişkin TV programlarını, izleyebilir,değişik kaynaklardan araştırma yapabilir, konu ile ilgili konferans veseminerleri takip edebilir, bunların sonucunda da izlenimlerinizi rapor halinegetirerek sınıfta arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.

2. ÇOCUK YETİŞTİRMEDE DİKKATEDİLECEK NOKTALAR

2.1. Sevgi, Disiplin, Ödül ve Ceza

Çocuk yetiştirmede dikkat edilecek noktaların başında ailenin sevgi, disiplin, ödül veceza anlayışları gelir. İnsan sevgi ile büyür olgunlaşır. İnsan sevme yeteneğini sevilerekkazanır. Sevginin temel taşı kabul duygusudur. Çocuğun tek dayanağı anne-babasınınsevgisidir. Sevgi gereksinimi ömür boyu sürer ve sürekli doyurulması gerekir.

Çocuğun görünüşü, becerileri, başarıları sevgi konusu olmamalıdır. Çocuk koşulsuzsevgi ister. Çocuk kendisiyle geçirilen zamana eş olarak sevilip sevilmediğini anlar. Çocuğusevmek, onunla bütünleşmek, bazı etkinliklerde onunla beraber olmak ve bir birey olarakonun gerçeklerini anlamaya çalışmaktır.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

19

Resim 17: Sevgi gereksinimi ömür boyu sürer ve sürekli doyurulması gerekir.

Sevgiden yoksun büyümüş çocukta çeşitli uyum ve davranış bozuklukları görülebilir.Kendisini dışlanmış kabul eden çocukta güvensizlik duygusu gelişir. Dengeli ve düzenli biraile yapısı oluşturmada disiplinin önemi büyüktür. Disiplin, kişilerin içinde yaşadıklarıtoplumun genel düşünce ve davranışlarına uyum sağlamak amacıyla alınan önlemlerin tümüolarak tanımlanabilir. Aile içinde etkili bir disiplin oluşturabilmek için aile bireylerininözgürlük sınırlarını bilmeleri gerekir. Disiplin kişinin kendisiyle başlar. Disiplinin amacıdüzenli, tutarlı ve sorumlu davranış alışkanlıkları kazandırmak olmalıdır. Aşırı hoşgörü vedisiplin eksikliği çocukta bencillik ve anti-sosyal davranışların ortaya çıkmasına, aşırıotoriter ve baskılı katı disiplin de anne-babaya karşı korku, nefret ve öfke duygularınınoluşmasına çocuğun bağımlı ve isyankâr olmasına neden olabilir.

Resim 18: Çocuğun ödüllendirmek onun istendik davranışları kazanabilmesinde sonderece önemlidir.

Gerçek anlamda disiplin oluşturabilmek için yerinde kullanılan ödül ve ceza büyükönem taşır. Ödül istendik davranışların pekişmesi amacıyla kullanılan ve çocuğun gelişiminekatkı sağlayan bir yöntemdir. Ödül çocuğa hak ettiği zaman verilmelidir. Görevini yapançocuk gereksiz yere ödüllendirilmemelidir. Güzel bir söz, bir öpücük, çocuğu övme gibi

20

ödüller sıklıkla uygulanmalı, maddi değeri olan ödüllere çok sık başvurulmamalıdır. Anne-babanın çocuğu takdir ve teşvik etmeleri onun için en büyük ödüldür. Çocuğun hangidavranışından dolayı ödüllendiğini bilmesi de eğitsel açıdan önemlidir.

Ceza ise istenmeyen davranışların tekrar edilmesini engellemek amacıyla kullanılanbir eğitim yöntemidir. Çocuk, ailenin ve toplumun kurallarına aykırı davrandığında cezaalmalıdır. Çocuk uyması gereken kuralları bilmeli ve bu kurallar uygulanırken çocuğatartışabilme hakkın da verilmelidir. Onur kırıcı ve çocuğun kendisini savunmasına fırsattanımadan verilen ceza, çocuğun özgüvenini sarsar ve bağımsızlaşmasını engeller. Suç veceza arasında denge olmalıdır. Ceza kabul edilebilir ölçülerde ve çocuğa yaptığı olumsuzdavranışı düşündürecek nitelikte olmalıdır. Bazı ailelerde dayak bir ceza yöntemi olarakkullanılır. Dayak istenmeyen davranışların artmasına neden olur. Dayak çocuğun anne-babasına karşı korku, öfke ve kızgınlık içinde olmasına neden olur. Saldırgan olmayı,sorunlarını şiddet yoluyla çözmeyi öğretir. Dayak yiyen çocukta oluşması gereken iç disiplinbozularak zayıf vicdan ve ahlak gelişimine yol açar.

Ödül ve cezanın kullanılmasında eşler tutarlı olmalıdır.

2.2. Ailede Anne-Baba Tutumları

Her çocuk doğarken farklı kalıtımsal özelliklerle doğar. Çevresel etkenler ve annebaba tutumları onların kişiliklerini şekillendirir. Bireysel özelliklerini göz önündebulundurularak eğitilen çocuklar özgüvenleri gelişmiş bireyler olurlar. Anne-baba tutumlarıbirbirini tamamlayan, birbiriyle çelişmeyen ve çocuklar üzerinde çok fazla baskı ya da çokboşluk yaratmayan nitelikte olmalıdır.

2.2.1. Baskıcı ve Otoriter Tutum

Anne-baba tutumları çocukların kalıtımsal özelliklerini ile birlikte kişiliklerinibesleyen, güçlendiren ve şekillendiren en önemli faktördür. Genellikle çocuklarındavranışlarının %80’inin 0-6 taş arasında %20’sinin ise 6 yaştan sonra kazanıldığı gözönünde bulundurulacak olursa, anne-baba tutumlarının ne kadar önemli olduğu anlaşılabilir.Aşırı baskıcı ve otoriter tutum sergileyen anne-babalar daha çok geleneksel aile yapılarındagörülmektedir. Uygulanan bu çok katı disiplinde çocuklar kendilerini hayatın heraşamasındaki kurallara sorgulamadan uymak zorunda hissederler. Baskıcı tutumlarla yetişençocuklar insan ilişkilerinde çekingen, sessiz ve başkalarının düşüncelerini kolay kabul edenbireyler olurlar. Başkaları onları denetler, yönlendirir. Hayata karşı duruşları onlarınistedikleri ve içlerinden geldiği gibi değil, olması gerektiği gibidir.

2.2.2 Aşırı Hoşgörülü ve Gevşek TutumGenellikle tek çocuklu ailelerde ve geç yaşta anne baba olmuş ailelerde rastlanan

tutumlardır. Bu ailelerde çocuğun hataları, yanlış davranışları sürekli kabul görür.Davranışları anne-baba tarafından sorgulanmaz ve çocuk sonsuz özgürdür. Evde kurallarıçocuk koyar ve ailenin hayatı ona göre şekillendirilir. Bu abartılı özgürlük ve sevgi onundoyumsuz kişilik geliştirmesine neden olur. Bencil, kural tanımayan ve çevresinde bulunanbireylerin (anne-baba, arkadaş ve diğer yetişkinler) onun isteklerini yerine getirmekle

21

yükümlü olduklarını düşünen bireyler olurlar. Toplumsal hayata uyum sağlamakla güçlükçekerler ve sosyal ilişki kurmakta güçlüklerle karşılaşırlar.

2.2.3. Dengesiz ve Kararsız Tutum

Anne-baba tutumları içerisinde çocuğun gelişimin en çok olumsuz yönde etkileyentutumlardandır. Tutumlardaki dengesizlik anne-babanın çocuk eğitimindeki görüşayrılıklarından ya da ruh durumlarının değişkenlik göstermesinden kaynaklanabilir. Anne-babanın aynı davranışlara farklı zamanlarda farklı tepkiler göstermesi, çocukla ilgilieleştirilerini onun yanında yapmaları, davranışlarına birinin olumlu diğerinin olumsuz tepkigöstermeleri çocukta dengesizlik ve kararsızlık duyguları ve davranışlarının gelişmesineneden olur. Dengesiz anne-baba tutuma ile büyüyen çocuklar iç dengeleri oturmayan,huzursuz ve olaylar karşısında nasıl davranacağına kolay karar veremeyen yetişkinler olurlar.

2.2.4. Aşırı Koruyucu Tutum

Aşırı koruyucu tutum daha çok anne-çocuk ilişkisinde rastlanan durumdur. Aşırıkoruyucu tutumda anne çocuğuna fazla güvenemez ve onun tek başına birey olarak birşeyleri başarmasına izin vermez. Koruyucu yaklaşımda çocuklar öz bakımlarından sosyalilişkilerine kadar anne-babalarından destek beklerler. Öz güvenleri az gelişmiş, diğerinsanlarla ilişki kumada güçlükler yaşayan ve başa çıkabileceği halde sorunlarını çözemeyenbireyler olurlar. Bazı durumlarda da aykırı davranışlar gösteren yetişkinler olabilirler.Koruyucu yaklaşım çocuğun kişisel gelişimini her açıdan(psiko-sosyal) olumsuz etkileyentutumlardandır.

2.2.5. İlgisiz ve Kayıtsız Tutum

İletişim kopukluğu olan ailelerde, ebeveynlerin çocuğu dışlaması, çocuğugörmezlikten gelmeleri ilgisiz ve kayıtsız tutumun göstergeleri olabilir. Bu durumda çocuktabir yere ait olma ve güven duygusu sarsılır. İlgisiz ve kayıtsız tutumla karşı karşıya kalançocuklarda saldırganlık eğilimi görülmektedir. Çocuklar eşyalara, arkadaşlarına ve yakınçevresine zarar verirler.

2.2.6. Güven Verici, Desteleyici ve Demokratik Tutum

Anne-babanın çocuklarına hoşgörülü davranmaları, onları desteklemeleri, çocuklarınisteklerini bazı kısıtlamalar dışında diledikleri biçimde gerçekleştirmelerine izin vermeleri vedemokratik olmaları anlamına gelir. Çocuk kabul görmek, desteklenmek, onaylanmak ister.Eğer çocuğa kendi benliğini ifade etme fırsatı veriliyorsa uyumlu, mutlu ve sağlıklıolgunlaşma yolunda gelişir. Demokratik, güven verici ve destekleyici bir ortamda büyüyençocuk kendine güvenen, olgun, yapıcı, yaratıcı, özgür, sosyal, sınırlarını bilen, girişimci,sorumluluk sahibi bireyler olarak yetişirler. Anne ve babası tarafından ikna yoluyladenetlenen çocuk, ebeveynlerin kendisi ile ilgili duygu, düşünce ve beklentilerini bilir, bunagöre davranır.

22

Resim 18: Çocukta güven duygusu erken dönemlerde gelişir.

Ancak aşırı demokratik tutumlar çocukta her alanda sınırsız özgürlük, her istediğiniyapma gibi bir anlayışın gelişmesine neden olabilir. Demokratik tutum aynı zamandabaşkalarının özgürlüğüne saygı, dürüst olma ve bazı durumlarda çoğul düşünebilmedavranışlarının oluşturulmasını da sağlayabilecek şekilde dengelenmelidir. Güven verici vedestekleyici tutumun dengeli verildiği ailede büyüyen çocuklar katılımcı, kendilerini kolayifade eden ve toplumsal problemlere duyarlı yetişkinler olurlar.

2.3. Ailede Çocuğa Ruhsal Bağımsızlığın Kazandırılması

Doğumla birlikte anne ve çocuk arasındaki fiziksel bağ kesilir. Fakat duygusal bağ hiçkopmaz, ömür boyu sürer. Çocuğun yaşamını devam ettirebilmesi için anne ilgisine vebakımına ihtiyacı vardır. Çocuk anneye tam anlamıyla bağımlıdır. Zamanla çocuk kendiihtiyaçlarını karşılama becerisi kazandıkça bu bağımlılık azalır ve çocuk büyüdükçe yokolması beklenir. Fakat bazı anneler çocuklarının bağımlılıklarından zevk duyar veçocuklarının sorumluluklarını da kendileri üstlenirler. Bu durumdan çocuk çok zarar görür,kendi kendine yetmeyen, kendi ayaklarının üzerinde duramayan bireyler olarak yetişir.Anne-babanın olmadığı durumlarda çocuk ne yapacağını bilemez, hayatını düzene sokamaz.Çocuğun böyle bir duruma düşmemesi için doğumdan itibaren anne-babasının davranış veyaklaşımları çocuğa bağımsızlığını kazandıracak nitelikte olmalıdır.

23

Resim 19: Çocuğun anne ve babasına olan ihtiyacı yaş dönemlerine göre farklılık gösterir.

Bağımlılıktan bağımsızlığa geçiş döneminde çocuğun ebeveynlerine ihtiyacı vardır.Yetişkinlerin çocuğun kendi kendine yapabileceği her etkinliği desteklediği, çocuğunseçimlerine fırsat verdiği, onu yüreklendirdiği ve karşılaştığı problemlere yardımcı olduğusürece çocukların bağımsızlık duygusunun geliştiği görülür.

Resim 20: Çocuğa dokunmak ona gösterilen sevginin en iyi ifade şeklidir.

Duygusal ve toplumsal etkileşimin güçlü olduğu aile ortamında yeterli sevgi, ilgi vegüven içinde büyüyen çocuklar sağlıklı gelişimleri için gerekli deneyimleri yaşayabilirler.Bu tür aile ortamlarında, aile bireylerinin sorumluklarının bilincinde olmaları ve çocuklarabağımsızlık konusunda gerekli ortamların hazırlanması, onun sağlam bir kişilik yapısınasahip olmasına neden olur. Çocuk bir problemle karşılaştığında o problemle ilgili çözümönerilerini düşünme fırsatı tanımalı, problemi nasıl çözeceğine karar vermesi sağlanmalıdır.

Hor görme, cezalandırma, aşrı sevgi ve koruma çocuğun gelişimi başarısını vetopluma uyum sağlamasını engeller. Sağlıklı toplumlar ruh sağlığının korunmasıylaoluşabilir. Yeterli sevgi görerek bağımsızlığı desteklenerek yetişen bireyler sağlıklıtoplumların temelini oluştururlar.

24

Resim 21: Yeterli sevgi ile büyüyen çocuğun bağımsızlık duygusu gelişir.

25


Çocuk yetiştirmede kullanılan yöntemleri dikkate alarak bir etkinlik hazırlayınız.Etkinliğinizi sınıf ortamında veya uygun ortamlarda uygulayınız. Etkinliğinizin sonucunurapor haline getirip arkadaşlarınızla paylaşınız.


Bir hikaye oluşturunuz İşlenen konulara ilişkin hikayeoluşturabilirsiniz.

Hikayenin amacını ve planını yapınız.

Hikayenin amacını tahtaya yazmalarınıisteyiniz.

Hikayenin planını tahtaya yazmalarınıisteyiniz.

Hikayede yer alan kahramanlara ilişkingörev dağılımı yapınız. Hikayede yer alan kahramanlara uygun rol

dağılımı verildiğini kontrol edebilirsiniz.

Görev alan öğrencilerden her birinealdıkları rollerle ilgili aksesuarlardağıtınız.

Alınan role uygun aksesuar alıpalmadıklarını kontrol edebilirsiniz.

Canlandırılacak ortama ilişkin araç-gereçleri sınıf ortamında yerleştirerekdüzenleyiniz.

Sınıf ortamında ev ortamının oluşturduğuaraç-gereçleri kontrol edebilirsiniz.

Hikayeyi canlandırınız. Görev almayan öğrencilerin dikkatliizlemelerini ve notlar almalarınısöyleyiniz.

Hikayede rol alan anne-baba veçocukları oynarken kendi yaşadıklarıproblemlere hikayede yer vermeleriniisteyiniz.

Problemlerin ders konularına uygunluğunutespit edebilirsiniz.

Problemlerin yansıtılması sırasındaöğrencilerin yansıttığı duygu vedüşünceleri tespit edebilirsiniz.

Karşılaşılabilecek problemlere ilişkinçözüm yollarını da hikayede yansıtınız.

Problemlere ilişkin bulunan doğru çözümyolarlına hikayede yer verip vermediğinizkontrol edebilirsiniz.

Problem çözümüne ilişkin önerilerirapor haline getiriniz.

Problem çözümüne ilişkin sonuçlarıraporlaştırmada dikkat edilecek noktalarıgözden geçirebilirsiniz.


26

KONTROL LİSTESİ



1. İşlenen konulara ilişkin hikaye oluşturdunuz mu ?

2. Hikayenin amacını tahtaya yazmalarını istediniz mi ?3. Hikayenin planını tahtaya yazmalarını istediniz mi ?4. Hikayede yer alan kahramanlara uygun rol dağılımı verildiğini

kontrol ettiniz mi ?

5. Alınan role uygun aksesuar alıp almadıklarını kontrol ettiniz mi ?

6. Sınıf ortamında ev ortamının oluşturduğu araç-gereçleri kontrolettiniz mi ?

7. Görev almayan öğrencilerin dikkatli izlemelerini ve notlar almalarınısöylediniz mi ?

8. Problemlerin ders konularına uygunluğunu tespit ettiniz mi ?9. Problemlerin yansıtılması sırasında öğrencilerin yansıttığı duygu ve

düşünceleri tespit ettiniz mi ?10. Problemlere ilişkin bulunan doğru çözüm yollarına hikayede yer

verip vermediğiniz kontrol ettiniz mi ?11. Problem çözümüne ilişkin sonuçları raporlaştırmada dikkat edilecek

noktaları gözden geçirdiniz mi ?


27

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEÖLÇME SORULARI

Aşağıdaki sorularda boş olan yerlere uygun olan kelime /kelimeleri yazınız.Cevaplarınızı cevap anahtarından kontrol ediniz.

1. İnsan sevme yeteneğini………………..kazanır.A)ÜzülerekB)SevilerekC)ÖdüllendirerekD)Sarılarak

2. Sevgiden yoksun büyümüş çocukta çeşitli uyum ve ………… bozukluklarıgörülebilir.

A)BağımsızlıkB)SinirC)DavranışD)Olgunlaşma

3. …………….,kişilerin içinde yaşadıkları topluluğun genel düşünce ve davranışlarınauymalarını sağlamak amacıyla alınan önlemlerin tümüdür.A)DisiplinB)KültürC) CezaD)Ödül

4. Gerçek anlamda disiplin oluşturmak için yerinde kullanılan………. Ve …………büyük önem taşır.A)Sevme-sevilmeB)Sevinç-hüzünC)Korkutma-heyecanD)Ödül-ceza

5. ……………..istenmeyen davranışların tekrar edilmesini engellemek amacıylakullanılan bir eğitim yöntemdir.A)ÖdülB)CezaC) DisiplinD) Davranış

6. Eğer çocuğa kendi benliğini……………..fırsatı veriliyorsa uyumlu, mutlu ve sağlıklıolgunlaşma yolunda gelişir.A)BağımsızlıkB)İfade etmeC)DavranışD)Olgunlaşma

ÖLÇME VE DEĞRELENDİRME

28

7. Doğumdan itibaren anne-babanın davranış ve yaklaşımlarıçocuğun……………….kazandıracak nitelikte olmalıdır.A)BağımsızlığınıB)SinirliliğiniC)DavranışınıD)Olgunlaşmasını

8. Aşırı koruyucu tutumla yetiştirilen çocuklar öz bakımlarından sosyal ilişkilerine kadarher şeyde anne-babadan……………… beklerler.

A)BağımsızlıkB)OlgunlukC)DavranışD)Destek

9. Bağımlılıktan bağımsızlığa geçiş döneminde çocuğun ebeveynlerinin……………….İhtiyacı vardır.A)ÖdülüneB)CezasınaC)DesteğineD)Davranışına

10. Sağlıklı toplumlar…………….. korunmasıyla oluşabilir.A) DisipliliğineB) )BağımsızlığınaC) OlgunluğunaD)Ruhsallığına

Sorulara verdiğiniz cevaplar ile cevap anahtarını karşılaştırınız. Cevaplarınız doğru isebir sonraki modüle geçmek için ilgili kişiler ile iletişim kurunuz. Yanlış cevap verdiysenizmodülün ilgi faaliyetine dönerek konuyu tekrar ediniz.

29


Öğrenme faaliyetinde kazandırılacak bilgi ve beceriler doğrultusunda, uygun ortamsağlandığında ailede çocuğun yerinin aile içindeki özel sorunların ruh sağlığı üzerindekietkilerini kavrayabileceksiniz.

Ailede çocuğun yerinin ve aile içindeki özel sorunların ruh sağlığı üzerindekietkilerini erken çocukluk eğitim kurumlarında gözlemleyerek gözlemleriniziyapacağınız araştırmalarla destekleyerek sunu hazırlayınız.

3. AİLEDE ÇOCUĞUN YERİNİN VE AİLEİÇİNDEKİ ÖZEL SORUNLARIN RUH

SAĞLIĞI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

3.1. Ailede Çocuğun Yerinin Ruh Sağlığı Üzerindeki Etkileri

3.1.1. Doğuş Sırası

Aile içindeki etkileşim çocuk sayısından ve doğuş sırasından da etkilenir. Anne-babaların çocuklarına karşı davranışları çocukların doğumuyla değişimine uğrar. İlk çocuköncelikle tek çocuktur. Hem çok sevilir hem de sıkı bir denetim altına alınır. İlk çocuk diğerçocukların doğumundan sonra bazı sorumlulukları omuzlamak zorunda kalır. Büyük çocuğakardeşi doğduktan sonra aile içinde yaşanacak değişiklikler önceden anlatılmalıdır.Yetişkinlerden göreceği destek ve anlayışla, büyük çocuk yeni kardeşin gelmesiyleoluşabilecek sarsıntıyı kolay atlatabilir. Genellikle ailenin ilk çocukları kardeşlerininsorumluluklarını da üstlenmek zorunda kaldıkları için ( daha çok ebeveynlerin sorumlulukyüklemeleri) kendi kendilerine yetme, daha çabuk olgunlaşma ve koruyucu tavır geliştirmezorunda kalırlar. Bunları sürekli davranışa dönüştürürler. Evde abla-ağabey modeli yanındakardeşlerine arkadaş, anne-babaya yardımcı rolü üstlenirler. İlk çocuklar ileriki yaşamlarındaproblemlerini kendileri çözebilen, tek başına yeterlik gösterebilen yetişkinler olurlar.

Ortanca çocuklar gelişim dönemlerinde büyük ve küçük kardeşlere nazaran biraz dahaşanssızdırlar. Büyük kardeşin hâkimiyeti, küçük kardeşin korunmacılığı arasında kişilikleriniortaya koyamazlar. Ya tamamen içe kapanık ya da çok fazla dışa dönük kişilikgeliştirebilirler. Bu durum genellikle ortanca çocuklarda daha az sevgi, daha az ilgi olduğu


AMAÇ

ARAŞTIRMAAAAAAAA

30

düşüncesini uyandırabilir. Bu nedenle de anne-babaların dikkatini çekebilmek için gereksizaşırı davranışlar gösterebilirler.

Resim 22: Anne çocuklar arasındaki dengeyi sağlayabilir.

Ailede en son dünyaya gelen küçük çocuklar ailedeki tüm bireyler tarafından herzaman küçük olarak görülürler. Anne-babanın yaklaşımları çocuklar arasında gereklidengeyi sağlamazsa kendine güvensiz, problemlerle başa çıkamayan ve hataları hep kabulgören bireyler olurlar. Anne-babanın çocuklar arasında kurduğu denge ve olumlu tutumlarbu durumu değiştirebilir. Sürekli küçük çocuk muamelesi gören ve şımartılan çocuklarbenmerkezci ve sorunlarının başkaları tarafından çözülmesine alışkın oldukları için ilişkiyaşamlarında da böyle davranırlar.

3.1.2. Tek Çocuk Olma

Ailelerin tek çocuk sahibi olma nedenlerinin başında onlara daha iyi eğitim sağlamave daha üst düzeyde ekonomik imkanlar sunma kaygıları yer alır. Bunların dışında geçyapılan evlilik ve sağlık problemleri de tek çocuk sahibi olma nedenlerindendir. Anne-babanın çocuk üzerinde geliştirdiği aşırı korumacı tavır onların içe kapanık ve bencilolmalarına neden olur. Tek çocuklar kardeşleri olmadığı için oyun kurmakta ve arkadaşlıkilişkilerinde problem yaşarlar. Kardeşleri ile birlikte büyüyen çocuklar evde oynadıklarıoyunlarda çeşitli roller üstlenirler. Bu roller onları hem hayata hazırlayan hem de paylaşmayıöğreten ilişkilerdir. Tek çocuklar bu ortamları olmadığı için daha çok anne-baba veyetişkinlerle iletişim kurmak isterler. Ancak, tek çocuklar da bütün çocuklar gibi uygunanne-baba tutumlarıyla problemsiz bir yaşam sürdürebilirler. Unutulmaması gereken konuçocuk sayısının değil, anne-baba tutumunun önemli olduğudur.

31

3.1.3. Çocuk Sayısı

Ailede çocuk sayısı arttıkça buna paralel olarak da sunulan imkanlar azalır. Ekonomikdurumu çok iyi olmayan ailelerde ilgi ve sevginin bölünmesi yanında hayat standartlarındada düşme olur. Çok çocuklu ailelerde anne-baba çocukların hepsiyle eşit ilgilenemez. Bu daçocuklar arasında sevgi açısından kıskançlığa neden olur. Çünkü çocuklara ayrılan zamanonların bireysel özellikleri nedeniyle eşit olmayacaktır. Anne-babanın çocukların bireyselözelliklerine göre (yaş, cinsiyet) takındıkları uygun tavırlar olumlu kişilik geliştirmelerinidestekleyebilir. Özellikle anne, çocuk sayısı arttıkça daha büyük sorumluluklar altınagirmektedir. Ekonomik durumu iyi olmayan ailelerin çok çocuk sahibi olmaları çocuklarıntemel ihtiyaçlarını gidermelerinde sorun yaratacağından çocuklarda uyum ve davranışbozukluklarının olması da kaçınılmazdır. Ayrıca anne-babaların ekonomik yönden yaşadığısorunlar nedeniyle yaşadıkları çatışmalar çocuklar üzerinde olumsuz etki yaratır. Ayrıcaanne-babaların ekonomik yönden yaşadığı sorunlar nedeniyle oluşan çatışmalar çocuklarüzerinde olumsuz etkiler yaratır.

3.1.4. Çocuğun Cinsiyeti

Geleneksel aile yapısında toprak bütünlüğünün bozulmaması, soyadının devamı sosyalstatü, mirasın bölünmemesi gibi kaygılarla erkek çocuk edinme isteği çok fazladır.Günümüzde de hala kırsal kesimde geleneksel aile yapısı devam eden bölgelerde erkekçocuk sahibi olma isteği devam etmektedir. Bu istek çok çocuk sahibi olma nedenleriarasında yer almaktadır. Ancak günümüzde kent yaşamı içinde ailelerin kültürel yapılarınındeğişmesi, sosyo-ekonomik durumları, eğitim düzeyleri yeni kuşak anne-babaların budüşüncesinin değişmesine neden olmaktadır. Erkek çocuklara geleneksel aile yapısında tümolanaklar, maddi-manevi, en üst düzeyle ve öncelikli sunulurken günümüz aile yapısındaçocuklara cinsiyet olarak değil birey olarak yaklaşılmaktadır. Ailede çocuklar arasındayapılan cinsiyet ayrımı kız çocuklarında duyguların bastırılması, değersizlik duygularınaneden olurken erkek çocuklarında üstün cinsiyet, hükmetme, çalışma isteğinin azalması gibiolumsuz davranışlar gelişmesine neden olmaktadır. Bu tutumların var olduğu ailelerdeyetişen çocuklar yetişkin olduklarında kendilerine istemeden kazandırılan olumsuz tavırlarsergilerler. Kardeşler arasında da çatışmalara neden olur.

32

Resim 22: Çocuklar arasında cinsiyet ayrımı yapılması çatışmalara neden olur.

3.2. Aile İçindeki Özel Sorunların Çocuğun Ruh Sağlığına Etkileri

3.2.1. Boşanma

Aile birliğinin yasal ve sosyal açıdan sona ermesi durumuna boşanma denir. Eşlerarasındaki anlaşmazlıklar, alışkanlık ve beklentilerdeki farklılıklar, ekonomik sorunlar gibinedenlerle aile birliği bozulabilir. Eşler aile birliğinin devamını sağlamak ve sorunlarınasağlıklı çözümler bulmak amacıyla dayanışma içinde sonuna kadar çalışmalıdır. Bununbaşarılamadığı durumlarda boşanma gerçekleşir. Boşanma tüm aile bireylerini derin birşekilde etkiler. Fakat bu durumdan en çok çocuklar etkilenir. Çocuğun kişiliğinin gelişimi,ruh ve beden sağlığı açısından ailenin önemi çok büyüktür.

Boşanma kaçınılmazsa, çocuk anlayabileceği bir dille bu duruma hazırlanmalıdır.Boşanma sonrasında çocuklarda saldırganlık, hırçınlık, huzursuzluk, okulda başarınındüşmesi gibi uyum ve davranış bozuklukları görülebilir. Bunları en aza indirmek için anne-babaya çok önemli sorumluluklar düşmektedir. Anne-baba ayrıldıktan sonra çocuğun bellibir evi olmalı, her iki ebeveyni de düzenli ve sürekli görebilmesine özen gösterilmelidir.Çocuk taraf olmaya ya da arabuluculuk yapmaya zorlanmamalıdır. Çocuğa boşanmanınonunla ilgili olmadığı açıklanmalıdır.

3.2.2. Üvey Anne-Baba

Aile içinde yaşanan özel sorunlardan biri de üvey anne-babayı çocuğun kabuletmesidir. Boşanma ya da ebeveynlerden birinin ölümü sonucundan eşlerin başka biriyleevlenmesi son derece doğaldır. Yalnız bunu çocuğun kabul etmesi zordur ve zaman ister.Evlenecek kişinin öncelikle çocuğun ruh sağlığını düşünmesi gerekir. Çocuk bu olayapsikolojik olarak hazırlanmalıdır. Çocuğun duyguları karmaşıktır. Bu durumdaki çocukkendisini suçlayabilir, terkedilmişlik duygusu yaşanabilir, güven duygusu sarsılır.

33

Üvey anne-babanın duygu karmaşasındaki çocuğa kendisini kabul ettirmesi zamanister. Çocuğun davranışlarına ve duygularına saygı göstermek, ona karşı hoşgörülüdavranmak, onu anlamaya çalışmak üvey ebeveyni kabul etmesine yardımcı olacaktır. Üveyanne ya da babaya sahip olan çocuklar ebeveynlerden birisinin sevgisini diğeriylepaylaştıkları duygusuna kapılırlar. Sevgi ve davranışlardaki dengenin iyi ayarlanması veebeveyne karşı sevgi oluşması için uygun zamanın çocuğa tanınması gerekmektedir. Dengelipaylaşımların yaşandığı bu özellikteki ailelerde de mutlu ve uyumlu bireylerin gelişmesimümkündür.

3.2.3. Hastalıklar

Aile bireylerinden birisinin sağlık durumunun bozulası aileyi ekonomik, sosyal veduygusal açıdan etkiler. Özellikle ebeveynlerden birinin kronik hastalığı çocuğu üzer vemutsuz eder. Çocuk anne ya da babayı kaybedeceğini düşünür. Okulda bile aklı hastaebeveynindedir. Çocuğa hastalık hakkında bilgi vermek, iyileşmesi için neler yapılmasıgerektiğini açıklamak gerekir. Hastalığın iyileşme ümidi yoksa bu çocuğa anlayabileceğidille yeterli ve doğru olarak açıklanmalı, çocuk sonuca hazırlanmalıdır. Eğer hasta olançocuksa, anne ve baba kaygı ve üzüntüyle çocuğa karşı tavırlarını değiştirirler. Çocuğunüstüne düşerler, her istediğini yapmaya çabalarlar. Bu durumdan çocuk rahatsız olur vekendini çok hasta sanabilir. Daha sonra anne babasının ilgisini kendi lehine kullanabilir.Sürekli hasta muamelesi yapılan çocuklar psikolojik olarak kendilerini güçsüz hissederler.İyi oldukları dönemde de aynı ilgi ve özeni görmek isterler. Hastalık döneminde sağlıklı olankardeş-abla ya da ağabey varsa onu gösterilen aşırı ilgiden rahatsızlık duyabilir ve gereksizkıskançlık gösterilerinde bulunabilirler. Ya da aynı ilgiyi görmek için hastaymış gibidavranabilirler.

3.2.4. Ölüm

Aile bireylerinden birinin ölümü aile için dayanılması zor bir durumdur. Ölümkarşısında çocukların tepkisi yaşlarına göre değişiklik gösterir. Erken çocukluk dönemindeannenin ölümü genellikle ruhsal bozukluklara neden olabilir. Çocuğun daha sonrakiyaşantısı, ölen ebeveyninin boşluğunun kimin tarafından ve nasıl doldurulacağına bağlıdır.Ölüm olayı, çocuk çok küçük değilse uygun bir dille açıklanmalıdır, gerçeksaklanmamalıdır. Çocuk ölüm haberini kendisine en yakın hissettiği kişiden duymalıdır.Ölüm anında üzüntüyü belli etmek sağlıklı bir davranıştır. Ölüm karşısında çocukların yastutmaları ve yetişkinler gibi üzülmeleri beklenemez. Anne ya da babasını kaybeden çocuğundavranışları, ölen ebeveyninin cinsiyeti, onunla ön yaşantısı, diğer ebeveynin evlenipevlenmemesi ve başka kardeşlerin varlığına bağlı olarak değişiklik gösterir. Çocuğun ölümlekarşılaştığı yaş da önemlidir. Yedi yaş öncesi çocuk, yetiştiren ebeveynin yerine gelecekbirini kabul edebilir. Yedi-on yaş arasında çocuğun ölüm olayını kabullenmesi zorlaşır.

Çocuklarda duygusal ve zihinsel zorlanmalar görülebilir. Çocuğun hayatında önemliyer tutan sevgi ojelerinden birini kaybetmek çocukta duygusal şoka neden olabilir. On yaşsonrası ölüm karşısında gösterilen tepkiler yetişkinlerinkine benzer niteliktedir.

34

Çocuğun duygusal tepkileri gelişim düzeyine, yaşına, ölen ebeveynle ilişkilerine, ölümkoşullarına ve ailenin tepkilerine göre farklılık gösterir. Çocuğun duygularını ifade etmesiiçin fırsat verilmelidir. Üzüntüsünü, acıyı yaşadığı dönemde yaşamasına izin verilmelidir.Çünkü acılar kişilerin bireysel tepkileri doğrultusunda yaşanmadığında üzerinden uzun yıllargeçse de mutlaka başka bir zeminde ve başka bir şekilde ortaya çıkacaktır.

35

Köyde yaşayan bir ailenin çocukları ile yaşadığı probleme ilişkin bir hikâyecanlandırınız.


Hikayeyi oluşturunuz. İstenilen konulara ilişkin hikaye

oluşturabilirsiniz.

Hikayenin amacını yazınız.

Hikayenin planını yapınız.

Hikayenin amacını ve planını tahtayayazabilirsiniz.

Hikayede yer alan kahramanlara ilişkingörev dağılımını yapınız.

Hikayede yer alan kahramanların işlenenkonuya uygun görevler olmasına dikkatedebilirsiniz.

Hikayede görev alan kişilere uygunaksesuarlar dağıtınız.

Hikayede görev alan kişilerin karaktereuygun aksesuar alıp almadıklarını kontroledebilirsiniz.

Canlandırılacak ortama ilişkin araç-gereçleri sınıf ortamına yerleştirerekdüzenleyiniz.

Canlandırılacak ortama ilişkin araç-gereçlerin uygunluğunu kontroledebilirsiniz.

Hikayeyi canlandırınız. Canlandırılan hikayede görev almayan

öğrencilerin izlemelerini, notlar almalarınısöyleyebilirsiniz.

Hikayede yaşadıkları cinsiyet ayrımı,kardeş sayısı, tek çocuk olma, doğuşsırası gibi konuları yansıtınız.

Hikayenin canlandırılması sırasındaöğrencilerin yansıttığı duygu vedüşünceleri tespit edebilirsiniz.

Hikaye problemlere ilişkin çözümyollarını hikayede yansıtınız.

Problemlere ilişkin bulunan doğru çözümyollarına hikayede yer verip vermediğinizikontrol edebilirsiniz.

Problem çözümüne ilişkin önerilerirapor haline getiriniz.

Problem çözümüne ilişkin sonuçlarıraporlaştırmada dikkat edilecek noktalarıgözden geçirebilirsiniz.


36

KONTROL LİSTESİ



1. İstenilen konulara ilişkin hikaye oluşturdunuz mu ?

2. Hikayenin amacını ve planını tahtaya yazdınız mı ?.

3. Hikayede yer alan kahramanların işlenen konuya uygun görevlerolmasına dikkat ettiniz mi ?

4. Hikayede görev alan kişilerin karaktere uygun aksesuar alıpalmadıklarını kontrol ettiniz mi ?

5. Canlandırılacak ortama ilişkin araç-gereçlerin uygunluğunu kontrolettiniz mi ?

6. Canlandırılan hikayede görev almayan öğrencilerin izlemelerininotlar almalarını söylediniz mi?

7. Hikayenin canlandırılması sırasında öğrencilerin yansıttığı duygu vedüşünceleri tespit ettiniz mi ?

8. Problemlere ilişkin bulunan doğru çözüm yollarına hikayede yerverip vermediğinizi kontrol ettiniz mi ?

9. Problem çözümüne ilişkin sonuçları raporlaştırmada dikkat edileceknoktaları gözden geçirdiniz mi ?


37

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEÖLÇME SORULARI

Bu faaliyet kapsamında kazandığınız bilgileri aşağıdaki soruları yanıtlayarakbelirleyiniz . Soruların yanındaki başlıkları doğru önermeler için (D) , yanlış önermeler için(Y) yazarak doldurunuz.

1. (…) İlk çocuk hem çok sevilir hem de sıkı bir denetim altına alınır.

2. (…) Tek çocukta paylaşma duygusuna sık rastlanır.

3. (…) Ailede çocuk sayısı arttıkça çocuklara sunulan imkân azalır.

4. (…) Ailenin sosyo-ekonomik ve kültürel yapısı cinsiyet ayrımı yapmalarında etkilideğildir.

5. (…) Boşanma durumunda çocuk taraf olmaya ya da arabuluculuk yapmayazorlanmamalıdır.

6. (…) Boşanma kaçınılmazsa, çocuk anlayabileceği bir dille bu duruma hazırlanmalıdır.

7. .(…) Çocuğa karşı hoşgörülü davranmak, onu anlamaya çalışmak çocuğun üveyebeveyni kabul etmesine yardım eder.

8. (…) Aile bireylerinden birinin hastalanması aileyi en çok ekonomik yönden etkiler.

9. (…) Yedi yaş öncesi çocuk ölen ebeveynin yerine gelecek birini kabul edebilir.

10. (…) Çocuk ölüm haberini kendisine en yakın hissettiği kişinden duymalıdır.

Sorulara verdiğiniz cevaplar ile cevap anahtarını karşılaştırınız. Cevaplarınız doğru isebir sonraki modüle geçmek için ilgili kişiler ile iletişim kurunuz. Yanlış cevap verdiysenizmodülün ilgi faaliyetine dönerek konuyu tekrar ediniz.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

38

MODÜL D EĞERLENDİRM E

ÖLÇME SORULARI

1. Yetkinin erkekte, sorumluluğun kadında olduğu aile tipi aşağıdakilerden hangisidir?A) Çekirdek AileB) Geniş Aile.C) Kalabalık AileD) Parçalanmış aile

2. Eşler çocuk sahibi olmaya ne zaman karar vermelidir?A) Kendilerini ekonomik yönden güçlü hissettiklerindeB) Aile büyükleri çocuk sahibi olmalarını istediğindeC) Kendilerini anne-baba olmaya her yönden hazır hissettiklerindeD) Duygusal yönden bu sorumluluğu üstlenmeye hazır olduklarında

3. Aşağıdakilerden hangisi kardeşler arasındaki ilişkilerde rol oynayan en önemlietkendir?A) Çocukların eğitim düzeyiC) Çocukların yaşıB) Ailenin ekonomik düzeyiD)Anne-baba tutumları

4. Aşağıdakilerden hangisi uygun ceza yöntemi değildir?A) Çocuk ile konuşmamakC) Sevdiği bir şeyden mahrum etmekB) Bir süre harçlığını vermemekD) Bir süre oyun oynamasına izin vermemek

5. Aşağıdaki anne baba tutumlarında hangisi çocukların bağımlı bir kişilikgeliştirmelerine neden olur?A) Baskılı ve otoriter tutumC) Dengesiz ve kararsız tutumB) Koruyucu TutumD) Güven verici, destekleyici, hoşgörülü tutum

6. Çocuk eğitiminde sevgi ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?A) Çocuklar aşırı derecede sevilerek eğitilmeli.B) Temelinde sevgi olan eğitim sağlam ve başarılıdır.C) Sevgi ifadesi öğrenilmiş bir davranıştır.D) Sevgi temelde çocukla geçirilen zamandır.

7. Aşağıdakilerin hangisi çocuklarında cinsiyet ayrımı yapan ailelerin en belirginözelliğidir?A) Ailenin ekonomik durumuB) Ailenin toplumsal değerlere verdiği önemC) Ailenin sosyal yapısıD) Ailenin sosyo-ekonomik ve kültürel yapısı

MODÜL DEĞERLENDİRME

39

8. Şımarık, inatçı, sabırsız davranışlar gösteren çocuk aşağıdakilerden hangi gruba girer?A) Birinci çocukB) Küçük çocukC)Tek çocukD) Ortanca çocuk

9. Aşağıdaki ifadelerden hangisi tek çocukta rastlanmayan durumdur?A) İyi güdünmemiş başarıya isteklidirler.B) Paylaşma duygusu yoğundur.C) Anne-babanın ilgi odağıdır.D) Daha iyi yaşam olanaklarına sahiptir.

10. Hangi yaş çocukları ebeveyn kaybını daha kolay kabullenebilir?A) 15 yaş sonrasıC) 7-10 yaşB) 10-15 yaşD) 7 yaş öncesi

11. Çocukta sağlıklı bir disiplin anlayışının yerleşmesi için hangi duygunun gelişmişolması gerekir?A) GüvenB) KorkuC) BağımlılıkD) İç denetim

12. Aşağıdaki durumlardan hangisinde anne-baba çocuğunu ödüllendirmelidir?A) Yaptığı bir hatayı saklamadığında.B) Kardeşleriyle iyi geçindiğindeC) Görevini yerine getirdiğindeD) Arkadaşlarının yaptığı hataları anlattığında

13. Aşağıdakilerin hangisi ailelerin tek çocuk sahibi olarak kalmak istemelerinde roloynar?

A) Anne-babanın yaşıB) Anne-babanın sağlık durumuC) Ekonomik nedenlerD) Yukarıdakilerin hepsi

14. Aşağıdakilerden hangisi anne-babanın boşanma sonrası yapmaması gerekendavranışlardandır?A) Anne-baba boşandıktan sonra ilişkilerini uygarca sürdürmelidir.B) Boşanmanın ne olduğu çocuğa açık bir dille anlatılmalıdır.C) Birbirleriyle ilgili olumsuz duygularını çocukla da paylaşmalıdırlar.D) Çocuklara abartılı sevgi göstermekten ve bol hediye almaktan kaçınmalıdırlar.

40

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı, cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevaplar verdiyseniz öğrenme faaliyetinin ilgili bölümünedönerek ilgili bölümü kontrol ediniz.

Öğrenme faaliyetleri, ölçme değerlendirme ve modül değerlendirme bölümündeistenen çalışmaları başarı ile tamamladıysanız öğretmeninizle iletişim kurarak diğer modülegeçebilirsiniz.

41

CEVAP ANAHTARLARIÖĞRENME FAALİYETİ-1’İN CEVAP ANAHTARI

1 D2 Y3 D

4 D5 Y6 D7 Y

8 D9 D

10 Y

ÖĞRENME FAALİYETİ-2’NİN CEVAP ANAHTARI

1 B2 C3 A4 D5 B6 B7 A8 D9 C

10 D

ÖĞRENME FAALİYETİ-3’ÜN CEVAP ANAHTARI

1 D2 Y3 D4 Y5 D6 D7 D8 Y9 D

10 D

CEVAP ANAHTARLARI

42

MODÜL DEĞERLENDİRMENİN CEVAP ANAHTARI

1 B2 C3 D4 A5 B6 A7 D8 B9 B

10 D11 D12 A13 D14 C

43

ÖNERİLEN KAYNAKLAR

YAVUZER Haluk, Ana-Baba ve Çocuk. İstanbul. Revuzi Kitabevi, 1993.

YAVUZER Haluk, Çocuk Psikolojisi. İstanbul. Revuzi Kitabevi, 1993.

YAVUZER Haluk, Çocuk ve Suç. Altın Kitaplar Yayınevi; Aralık 1983.

YÖRÜKOĞLU Atalay, Çocuk Ruh Sağlığı. Ankara. Türk tarih Kurumu

Basımevi, 1982.

YÖRÜKOĞLU Atalay, Değişen Toplumda Aile ve Çocuk. Ankara. Kurtuluş

Ofset Basımevi, 1983.

DİRİM Aygören, Çocuk Ruh Sağlığı, Esin Yayınevi, İstanbul, 2003.

Lee Salk, Çocuğun Duygusal Sorunları, Remzi Kitabevi, 5-Basım, İstanbul,

1993.

KIRKINCIOĞLU Meliha, Çocuk Ruh Sağlığı, Ya-Pa Yayınları, İstanbul,

2003.

NAZİK Behire, Çocuk Ruh Sağlığı 1,Ya-Pa Yayınları, İstanbul, 2000.

ÖNERİLEN KAYNAKLAR

44

KAYNAKLAR BİLEN, Mürüvvet. Sağlıklı insan ilişkileri (Ailede, Kurumlarda, Toplumda)

Ankara. Teknik Basım Sanayi, 1983.

ÇAPLI, Orhan. Çocukların – Gençlerin Eğitimi Ankara. Tekışık Matbaası,1997.

Fişek, Okman, Güler, Süka, Zafer. Çocuğunuz ve Siz Türkiye’de Okul öncesiÇocuk Gelişimi ve Eğitimi Projesi. İstanbul. Milli Eğitim Basımevi, 1983.

NAVARO, Leyla. Beni Duyuyor musun?. Ya-Pa Yayınları 6-Baskı.

SEÇKİN, Nezahat ; KAYAN, Ülker. Aile Yapısı. Eskişehir AnadoluÜniversitesi Açıköğretim Fakültesi, Temmuz 1993. YAVUZER, Haluk. Ana-Baba ve Çocuk. İstanbul. Revuzi Kitabevi, 1993.

YAVUZER, Haluk. Çocuk Psikolojisi. İstanbul. Revuzi Kitabevi, 1993.

YAVUZER, Haluk. Çocuk ve Suç. Altın Kitaplar Yayınevi; Aralık 1983.

YÖRÜKOĞLU, Atalay. Çocuk Ruh Sağlığı. Ankara. Türk tarih KurumuBasımevi, 1982.

YÖRÜKOĞLU, Atalay. Değişen Toplumda Aile ve Çocuk. Ankara. KurtuluşOfset Basımevi, 1983.

DİRİM, Aygören. Çocuk Ruh Sağlığı, Esin Yayınevi, İstanbul, 2003.

Lee Salk. Çocuğun Duygusal Sorunları, Remzi Kitabevi, 5-Basım, İstanbul,1993.

KIRKINCIOĞLU, Meliha. Çocuk Ruh Sağlığı, Ya-Pa Yayınları, İstanbul,2003.

NAZİK, Behire. Çocuk Ruh Sağlığı 1,Ya-Pa Yayınları, İstanbul, 2000.

KUTLU, Faruk, Çizimler, Grafik Tasarım

http://www.sagliklikadin.com/cocuk&aile/cocukegitim.htm ( 26.05.2006 )

http://www.minikeller.com(30.03.2011 20:43)

KAYNAKÇA

t.c. mİllİeĞİtİm bakanliĞi filebu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında...

Documents