BOUW, INSTALLATIE & INRICHTING VOOR DE ZORGSECTOR

Afgi

fteka

ntoo

r Oos

tend

e X

- P91

5317

- D

riem

aand

elijk

s tijd

schr

ift -

V.U

.: Fili

p Co

ssem

ent -

Bld

. des

Can

adie

ns 1

18 -

B-77

11 D

ottig

nies

techcare

Zorghotel Drie Eiken - Edegem © Foto: LLOX Architecten

Zorghotel Drie Eiken - EdegemOp zoek naar nieuwe zorgpaden

JAA

RGA

NG

3 -

APR

-MEI

-JU

N 2

015

- N10

Vertrouw de zorg voor een gezond klimaat toe aan de specialist

turn to the experts

Ziekenhuizen en zorginstellingen zijn er in tal van variaties. Maar

ze hebben allemaal één ding gemeen: een zo optimaal mogelijke

welzijnstoestand van de patiënt. Carrier heeft hetzelfde doel.

Een goed klimaatbeheersingssysteem kan immers het welzijn

van een patiënt beïnvloeden. Gezonde lucht voor een gezond

klimaat. Carrier is ‘s werelds grootste expert. Als uitvinders van de

airconditioning zijn we altijd een stap verder in technologie, om u

in iedere situatie de optimale oplossing te bieden. Klimaatbeheer

op afstand bijvoorbeeld, dat doen we al in ruim 20% van alle

Nederlandse ziekenhuizen. Dus, voor élke klimaatoplossing: turn to

the experts. Carrier Airconditioning. Do you turn?

T +32 (0) 2 523 01 70, www.carrier.be

239car Adv210x297 ZORG BE.indd 1 03-09-14 15:06

Periodiciteit: Driemaandelijks

Gratis verspreid naar studiebureaus en diensthoofden technische

diensten van woonzorgcentra, ziekenhuizen en OCMW’s.

Hoofdredactie: Tilly Baekelandt,

tilly.baekelandt@fcomedia.be - T + 32 (0)56 33 42 72

Redactie: Staf Bellens & Colette Demil, Philip Declercq,

Koen Vandepopuliere, Rudy Gunst, Alex Baumans

Reclame-advies: Filip Cossement,

T +32 (0)56 77 13 10, filip.cossement@fcomedia.be

Verantwoordelijke uitgever: Filip Cossement,

Boulevard des Canadiens 118, B-7711 Dottignies

Vormgeving: marieke.veys@fcomedia.be

Version française sur simple demande

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of

openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie,

microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande

schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor ondertekende

artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. Voor de inhoud van de

advertenties zijn enkel de adverteerders aansprakelijk.

De uitgever erkent geen enkele verplichting tot opname van

aangeboden advertenties.

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

techcare INH

OU

D

04

04

28

12

22

26

1416

18

2021

24

2836

3438

42

44

PROJECTZorghotel Drie Eiken - Edegem: Op zoek naar nieuwe zorgpaden

REPORTAGESModernste technieken op maat van model zorgcampus

Een nieuwe stookplaats voor het Middelheim ziekenhuis

Vanguard levert mobiele operatiekamers op Bonaire

WZC St-Jozef Rumst ondersteunt medewerkers digitaal, mobiel en virtueel

Maximum aan comfort, privacy en hygiëne voor materniteit

VEILIGHEIDSalto Systems - “Comfort betekent ook veiligheid”

Branddetectiesystemen die ontzorgen

BCWInvesteren in de juiste opleiding van farmaceutische operatoren

VISIEEén van de grote uitdagingen van ‘big data’

STUDIEDAGStudiedag farmaceutische stoffen in water

WKK & zorg: wie kent de steunmaatregelen? (deel 1)

CONGRESSmart Building: van mythe tot realiteit

‘Totaalbeleving van onze klant: Zijn we er klaar voor?’

BOEK

NEWS

© LLOX Architecten

Vertrouw de zorg voor een gezond klimaat toe aan de specialist

turn to the experts

Ziekenhuizen en zorginstellingen zijn er in tal van variaties. Maar

ze hebben allemaal één ding gemeen: een zo optimaal mogelijke

welzijnstoestand van de patiënt. Carrier heeft hetzelfde doel.

Een goed klimaatbeheersingssysteem kan immers het welzijn

van een patiënt beïnvloeden. Gezonde lucht voor een gezond

klimaat. Carrier is ‘s werelds grootste expert. Als uitvinders van de

airconditioning zijn we altijd een stap verder in technologie, om u

in iedere situatie de optimale oplossing te bieden. Klimaatbeheer

op afstand bijvoorbeeld, dat doen we al in ruim 20% van alle

Nederlandse ziekenhuizen. Dus, voor élke klimaatoplossing: turn to

the experts. Carrier Airconditioning. Do you turn?

T +32 (0) 2 523 01 70, www.carrier.be

239car Adv210x297 ZORG BE.indd 1 03-09-14 15:06

tech

ca

re

04

Drie Eiken, een initiatief van UZA en AZ Moni-ca, ligt naast de UZA Campus, niet ver van de E19. Voor de bouwopdracht schreef de vzw een Design & Build wedstrijd uit met als pro-gramma een zorghotel/herstelverblijf met 68 kamers, te realiseren binnen een vast bud-get. De wedstrijd werd gewonnen door het bouwteam Ibens bouw & ontwikkeling, EGM architecten, LLOX Architecten en Bureau Partners (technieken), stuk voor stuk part-ners met ervaring in zorgarchitectuur. Na de wedstrijdfase trok Drie Eiken hotelier Stefaan Desmyttere als manager aan, die het bouw-team vervoegde. Ook Dirk De Man van UZA nam deel aan het bouwteamoverleg om alle links met het Universitaire Ziekenhuis (onder andere voor IT, bewaking van de automa-tiseringen, brandalarm, badgesysteem, tv, groenonderhoud) in goede banen te leiden.“Gezien de vraag naar een grote energetische performantie was een compact gebouw het uitgangspunt voor ons architectuurconcept”, schetsen de architecten Marijke Veryser

(EGM) en Geert Bekaert (LLOX). “Dat com-pacte volume hebben we gedeeltelijk in een bestaande heuvel verzonken, zodat de wal op het gelijkvloers een buffer vormt naar de straat, er op niveau +1 plaats was voor een ruim buitenterras en je daar uitkijkt op het groen aan de overzijde zonder dat je het verkeer ziet. De raamopeningen zijn overal afgestemd op een maximaal uitzicht en dito daglichttoetreding zonder de energetische performantie aan te tasten. De laag inge-plante ramen zijn conform de voorschriften ingevuld met gelaagd glas, wat meteen ook betere akoestische prestaties oplevert. Voor de indeling binnenin zijn we vertrokken van de oppervlakte van een rolstoeltoegankelijke kamer. Door daarmee te jongleren, kwamen we tot de gevraagde 53 eenpersoonskamers, 13 tweepersoonskamers en twee suites.”

De meerwaarde van BIMHet bouwproject wordt gekenmerkt door drie grote principes: een ontwerp met

BIM-software, een prefab bouwmethode en een lean planning. Een aanpak die volgens de gesprekspartners resulteert in een effici-enter bouwproces, minder faalkosten, een kortere doorloopperiode, een beter project en budgettaire zekerheid.Het BIM-ontwerp was opgelegd in de wed-strijdvoorwaarden, omdat de vzw achteraf het 3D-model eventueel wou benutten voor de uitbating, het facility management en latere renovaties. Het kwam de partners ook goed uit, aldus Herman Bernaerts, ge-delegeerd bestuurder van Ibens. “Als tool zetten wij altijd in op 3D-modelleren, gezien de pertinente voordelen. Bimmen maakt dat het werkelijke model veel dichter aansluit bij het digitale en dus ook bij de prijs die je daarvoor hebt berekend. Als je van in de aanbiedingsfase kiest voor een 3D-model, kun je alle aanpassingen in de wedstrijdfa-se meteen begroten. Omdat het ontwerp binnen het vooropgestelde budget moest blijven, was dat cruciaal. Elke extra uitgave in

“Het concept Drie Eiken vind je voorlopig nergens elders in Vlaanderen terug”, vertellen de leden van het bouwteam dat het project in Edegem heeft gerealiseerd niet zonder trots. “Er zijn nog enkele herstelverblijven die verder gaan dan de klassieke revalidatiecentra,

maar nergens ligt het accent zoals hier resoluut op het hotelaspect.” Die sterkte is voorlopig ook een zwakte. Voor de administratie gaapt er een enorme kloof tussen hotel en zorg, zodat het pilootproject Drie Eiken zich officieel geen zorghotel mag noemen. Daarom profileert de vzw haar initiatief als een plaats voor herstel & zorg met hotelfaciliteiten en -accommodatie. Het verhaal achter een project dat op meerdere manieren nieuwe paden effent.

Zorghotel Drie Eiken - EdegemOp zoek naar nieuwe zorgpaden

01

PRO

JEC

T

tech

ca

re

05

de ruwbouw betekent immers dat je minder budget hebt voor de afwerking. Een ander voordeel is dat je met deze aanpak perfect de regie van het project kunt voeren.”Wim Schamp (Bureau Partners): “Voor de tech-nieken is al het ontwerpwerk in één hand gebeurd bij Ibens, uiteraard op aanwijzingen van onze ingenieurs en van de onderaan-nemers. Voor de stabiliteitsplannen hebben we dezelfde weg gevolgd, in nauwe samen-spraak met de architecten.”Marijke Veryser en Geert Bekaert: “Je ziet veel sneller de impact van wijzigingen op de ar-chitectuur en de ruimte, bijvoorbeeld als een

bepaalde kolom moet worden aangepast. Omgekeerd vermijd je dat bijvoorbeeld ex-tra fijne kolommen op het budget invreten omdat de ingenieur daarvoor veel meer wa-pening voorschrijft.”

Lean bouwen met prefabPrincipe twee was de toepassing van een systeem van buitenwanden in prefab be-ton met een stijve kern. De architecten: “De meerwaarde van het bouwteam is dat je een beroep kunt doen op de knowhow van de aannemer zodra je de stap zet van con-cept naar mogelijke uitvoering. Hij weet als

geen ander welk systeem de beste oplossing vormt inzake prijs, kwaliteit, complexiteit, uitvoeringstijd en mogelijkheden. Uiteraard kent dit prefab systeem zoals elk bouwsys-teem zijn mogelijkheden en beperkingen, maar dankzij de teamaanpak kun je die maxi-maal benutten zonder in te boeten aan ar-chitectuur.”Herman Bernaerts: “Als aannemer weet je met prefab exact wat de ruwbouw gaat kosten, want je zit niet langer opgescheept met vermoedelijke hoeveelheden en andere va-riabelen. Omdat de elementen fabrieksmatig worden vervaardigd, heb je alles ook veel beter onder controle en ben je niet afhan-kelijk van externe invloeden zoals het weer of onverwachte omstandigheden. Een ander voordeel van prefab zijn de grote overspan-ningen, waardoor je je handen vrijhoudt voor de binnenindeling. In dit project was dat een enorm pluspunt, want Stefaan is pas later in het team gekomen maar heeft wel nog heel veel aanpassingen gevraagd.”Daarmee komen we bij het derde principe, lean bouwen en plannen. Herman Bernaerts: “Tijdens de bouwperiode die alles samen slechts 14 maanden in beslag nam, deden wij aan concurrent engineering, parallel ontwikkelen. Dat wil zeggen dat we telkens keken waar we ons op het kritische pad be-vonden, wat we al konden uitvoeren en wel-ke beslissingen er op dat ogenblik moesten >>>

01. Het gebouw is opgevat als een wit bepleisterde kubus met zes bouwlagen. De compacte vormgeving, doorge-dreven isolatie en koudebrugarme constructie dragen bij tot een performante energieprestatie, ondersteund door warmtepompen en zonnepanelen. De buitenbepleistering is aangebracht op de isolatie, zodat de raamopeningen lichtjes verzonken zitten. De automatische screens zijn ingewerkt in de pleister.

02. In de inkomhal kunnen gasten nog even verpozen in de hotellounge. Om de akoestiek aangenaam te maken, werd een deel van de zone ingevuld met tapijt, kwam er een systeemplafond en is de wand gedeeltelijk met geperforeerde platen bekleed.

03. Het badgecontrolesysteem, de uitrusting en de inrichting van de zorgkamers roepen de sfeer op van een hotelkamer. De drempelloze badkamer is optimaal toegankelijk via een schuifdeur.

04. Ook de behandelruimte van de huisarts is functioneel en sfeervol ingericht.

02

0403

tech

ca

re

06

>>>

worden getroffen. Dat gaf Stefaan de kans om bij wijze van spreken tot de laatste dag aanpassingen door te voeren aan de bin-nenindeling, zonder dat daar meerprijzen tegenover stonden zolang die wijzigingen binnen het programma van eisen bleven.”

Verfijnde detailleringHet lijstje met aanpassingen is inderdaad ver-bluffend. Stefaan Desmyttere: “Vanuit mijn hotelervaring heb ik heel wat kunnen bijstu-ren, wat onder meer ingrijpende gevolgen had voor de keuken, de wellnessinfrastruc-tuur, de kinesitherapieruimte en de lounge. Ook de eisen inzake detaillering lagen veel

hoger dan wat in de zorgarchitectuur ge-bruikelijk is.”Marijke Veryser en Geert Bekaert: “Waar in het klassieke bouwproces de uitvoering vooral een controlemoment is voor de architect, was het nu werken geblazen om alles op het juiste moment naar de wensen van de op-drachtgever te kneden. Intussen moet je con-stant rekening houden met alle andere eisen, zoals brandveiligheid en toegankelijkheid.”Voor de toegankelijkheid zaten de ontwer-pers rond de tafel met Enter en met het Toe-gankelijkheidsbureau. Het volledige gebouw en alle kamers en badkamers zijn rolstoel-toegankelijk. Acht kamers beantwoorden

zelfs aan het strengere A+ label van Toerisme Vlaanderen. Soms werden, om de hotelsfeer niet te ondergraven, bepaalde maatregelen weggelaten, maar altijd vanuit een filosofie van herstelbaarheid. Zo zitten er momenteel bijvoorbeeld geen leuningen op rolstoel-hoogte in de gangen, maar die kunnen mor-gen in een handomdraai worden bevestigd indien dat nodig zou blijken voor een erken-ning of subsidie.Om te beantwoorden aan de brandvoor-schriften werden onder andere alle deuren uitgerust met een zelfsluitend systeem dat wordt geactiveerd bij brandalarm. Ook zit er in de centrale kern in het gebouw een dub-bele trap, in feite twee trappen die elkaar als een DNA-spiraal kruisen maar nooit interfe-reren, en daardoor aparte compartimenten vormen. Een slimme oplossing om binnen een beperkt volume een heel dichte circula-tie te creëren.

Total cost of ownershipNaast de budgetbeheersing was de total cost of ownership (TCO) een belangrijk aan-dachtspunt. Kernelementen zijn een functi-onele indeling die een rationele uitbating mogelijk maakt en een beredeneerde keuze van technieken en materialen. De energie, nodig voor verwarming en vooral koeling, is binnen die TCO-analyse een essentiële factor. Wim Schamp: “Wij hebben uur per uur ge-analyseerd hoeveel warmte er het gebouw binnenkomt en hoeveel energie we nodig hebben om die warmte weer naar buiten te loodsen. Zo zijn we gekomen tot een con-cept met per kamer individueel regelbare verwarming en een koeling per gevel, dus op basis van oriëntatie. Verwarmen doen we met vloerverwarming, aangedreven door drie lucht-water warmtepompen en als back-up een gasketel voor het geval de elektriciteit

05

06

05. De kinesitherapieruimte bestaat uit een gemeenschap-pelijke ruimte en twee aparte behandelkamers. De vloer is in onderhoudsvriendelijk houtlook vinyl.

06. Alle kamers zijn uitgerust met een ruime drempelloze badkamer die een optimaal gebruikscomfort biedt voor rolstoelgebruikers. De inrichting omvat onder andere een onderrijdbare wastafel in solid surface, een afgeschuinde spiegel, een steunbeugel naast het toilet en een stoeltje voor de douche.

Het bouwproject wordt gekenmerkt door drie grote principes: een ontwerp met BIM-software, een prefab bouwmethode en een lean planning. Een aanpak die resulteert in een efficiënter bouwproces, minder faalkosten, een kortere doorloopperiode, een beter project en budgettaire zekerheid.

PRO

JEC

T

Sanitec® fongi-bacteriostatic treatment

Sanitec is een nieuwe bacteriewerende behandeling voor Itec projectvloeren. Het biedt een actieve werking door het product en is ook verwerkt in de slijtlaag. Sanitec zorgt voor een permanente afstoot van bacterie- en schimmelvorming direct na installatie van de vloer.

Direct instapklaar na installatie en permanent onderhoudsvriendelijk.

Nieuwe collectie Itec Concept Ultimate beschikbaar!

Contact België: T +32 (0)499 64 11 61projectsbelux@ivcgroup.com

www.itecfl oors.be

MADE IN BELGIUM

SANITEC

Adv TechCare_NL_168x125mm_Mei15.indd 1 11-05-15 13:25

tech

ca

re

08

of de warmtepompen uitvallen. Die gasketel springt ook bij als de warmtepompen bij vriestemperaturen niet rendabel draaien. De koeling gebeurt met nachtventilatie, waar-voor een aantal ramen is uitgerust met een geautomatiseerd openingssysteem. Topkoe-ling, zonwerend glas en geautomatiseerde screens gaan mee oververhitting tegen. Wat technieken betreft vind je hier verder een zonneboiler voor het sanitair warm water die bij overschot mee de vloerverwarming voedt, fotovoltaïsche zonnepanelen, twee regenwatertanks van in totaal 40.000 liter voor hergebruik als toiletspoeling, een venti-latiesysteem D met warmteterugwinning en verlichting met op de gepaste plekken aan-wezigheidsdetectie en instelbare scenario’s.”

Een team van mede-eigenaarsZoals al gezegd doet Drie Eiken voor een aantal zaken een beroep op de ondersteu-ning van UZA. De keuken is echter volledig autonoom, ook inzake leveringen, en wordt uitbesteed aan Sodexo. Stefaan Desmyttere: “Voor een functionele uitbating hebben we de keuken van het gelijkvloers, waar ze in het wedstrijdontwerp lag, verhuisd naar de eer-ste verdieping, vlak naast het restaurant. Voor het verticale transport van leveringen staat een tweede, redundante lift in. Bovendien

grenst de afwasruimte aan een buitentrap waarlangs afval en dergelijke snel naar bene-den kunnen worden gebracht. Omwille van diezelfde uitbating hebben we ook de idee van een sportbar op het gelijkvloers later weer geschrapt.”

Herman Bernaerts: “De bouwteamformule is ideaal om de opdrachtgever een aantal func-tionaliteiten aan te bieden die hij dan vrij

kan invullen. Het team moet dan samen de puzzel leggen en via een permanente wis-selwerking nagaan of het nu echt de juiste oplossing in handen heeft. Uiteraard heb je niet altijd dezelfde belangen, maar je streeft wel hetzelfde doel na, namelijk het verwach-tingspatroon van de klant overtreffen en een optimaal project opleveren. Doordat ieder-een zichzelf mede-eigenaar van dat einddoel maakt, kom je tot een heel andere vorm van samenwerking dan in een klassiek bouwpro-ces.” (Door Colette Demil & Staf Bellens - Foto’s: LLOX Architecten)

www.llox.euwww.egm.nlwww.ibens.bewww.bureaupartners.bewww.drie-eiken.com

07

09

08

“Wij hebben uur per uur geanalyseerd hoeveel warmte er het gebouw binnenkomt en hoeveel energie we nodig hebben om die warmte weer naar buiten te loodsen. Zo zijn we gekomen tot een concept met per kamer individueel regelbare verwarming en een koeling per gevel, dus op basis van oriëntatie.”

PRO

JEC

T

tech

ca

re

09

07. Het restaurant is bereikbaar via een open trap die vertrekt in de inkomhal. Door de inplanting zijn gasten geneigd om eerder die trap te gebruiken dan de ietwat verdoken liggende lift. In het restaurant creëren grote raamopeningen een maximale daglichtinval en veel uitkijk.

08. De trap van de lounge naar het restaurant en een deel van de lounge zelf hebben een vloerafwerking in een on-derhoudsvriendelijke keramische tegel in natuursteenlook. Het bordes kwam er om toegankelijkheidsredenen.

09. De kamers zijn rolstoeltoegankelijk en beschikken over een zithoek, ruime badkamer, bureau, aangepaste bedden, oproepsysteem, minibar, kluis en interactief televisiesys-teem. De IP-tv biedt naast een internettoegang ook interne informatie: medicatieplan, aanwezigheid van huisarts en kinesist, mogelijkheid om de rekening te controleren. De bedden hebben een hoge en een lage stand, maar niet de look van een ziekenhuisbed.

10. De gangen ademen een hotelsfeer dankzij de indeling, afwerking, inrichting en materiaalkeuze. De vloerbekle-ding bestaat uit tapijt, de wanden zijn afgewerkt met decoratief behang. Elke gang geeft uit op een raam of op een splitsing waar daglicht zichtbaar is.

Een pilootprojectDrie Eiken werd gerealiseerd zonder enige subsidie. Dat bood manager Stefaan Desmyt-tere de gelegenheid om het concept heel zuiver uit te werken. Voor de exploitatie ligt dat veel moeilijker. Stefaan Desmyttere: “Wij zijn erkend als herstelverblijf, maar bevinden ons eigenlijk in een grijze zone. Voor de administratie is het zwart of wit. Ofwel baat je een hotel uit, en dan beoefen je een economische activiteit en moet je een exploitatiever-gunning aanvragen bij het ministerie van economie. Ofwel ben je erkend als zorgverblijf, maar dan ressorteer je onder de reglementering voor herstelverblijven, zoals vastgelegd in het Vlaamse Woonzorgdecreet van 2009. Dat decreet is echter compleet geschoeid op de ouderenzorg en op de van oudsher bestaande revalidatiecentra, en laat geen ruimte voor een innovatief concept als het onze. Wij kunnen onmogelijk aan het keurslijf van ver-eisten inzake personeelsomkadering, administratie en accommodatie beantwoorden en tegelijkertijd onze eigenheid bewaren. Wij werken bijvoorbeeld samen met een externe huisarts, een zelfstandige kinesist en dito verpleegkundigen. Wij hanteren een hotelre-servatiesysteem dat bij het uitchecken een eindafrekening maakt die de gast meteen betaalt. Maar volgens de reglementering mogen wij slechts op het einde van de maand factureren, wat uiterst klantonvriendelijk zou zijn en de opvolging heel complex zou ma-ken. Wij mogen ons ook geen zorghotel noemen, want dat concept bestaat officieel niet. Als we al die problemen ter sprake brengen, krijgen we weliswaar mondelinge steun van minister Jo Vandeurzen en van mensen op het kabinet, maar de rigide reglementeringen blijven intussen wat ze zijn.”Al die poespas maakt de opstart er niet eenvoudiger op. De verwachte gastenstroom van-uit het ziekenhuis is voorlopig kleiner dan wat het businessplan voorzag. In samenwerking met een bureau voor kmo-begeleiding stippelt de manager momenteel een strategisch plan uit dat bij publicatie van dit artikel aan de raad van bestuur zal zijn voorgelegd. Waar-schijnlijk wordt gekozen voor een dubbel btw-statuut zodat ook verblijven die niet onder de strikte noemer zorg vallen, probleemloos kunnen worden aanvaard. Ook zal sterker worden ingezet op het postnataal verblijf. Stefaan Desmyttere: “Als de ziekteverzekering morgen twee in plaats van vier ziekenhuisdagen voor een bevalling terugbetaalt, en het resterende budget reserveert voor vier dagen zorghotel, wint iedereen daar bij. Moeder en baby kunnen in een comfortabele omgeving op krachten komen en bezoekers ont-vangen. De ziekenhuizen schieten er niet bij in, want die derde en vierde dag worden er praktisch geen erelonen meer geïnd. En voor de ziekteverzekering is het een nuloperatie.”Dat er nood is aan een zorghotelconcept zoals uitgewerkt in Drie Eiken, betwist nage-noeg niemand. Ziekenhuisverblijven worden almaar ingekort, terwijl niet iedereen thuis kan terugvallen op de nodige opvangfaciliteiten om in alle rust verder aan te sterken. Als het aantal ziekenhuisbedden in de toekomst wordt afgebouwd, zal die tendens alleen maar sterker worden.

Het bouwteam met v.l.n.r. Wim Schamp (Bureau Partners), Marijke Veryser (EGM architecten), Luk Brughmans en Herman Bernaerts (Ibens), Geert Bekaert en Lailla Elmessaoudi (LLOX Architecten), Tomas Van Ginderen (Ibens), Stefaan Desmyttere (Drie Eiken) en Dirk De Man (UZA).

10>>>

tech

ca

re

10

Algemeen• Bouwheer: UZA, Edegem en AZ Monica vzw, Deurne• Initiatiefnemer: UZA en AZ Monica• Realisatie: Design & Build projectteam met als leden - Design & Build aannemer: Ibens nv - Architectenbureau: EGM architecten, Dordrecht (NL) en LLOX Architecten, Wilrijk - Studiebureau stabiliteit, technieken, infrastructuur: Bureau Partners, Gent• Veiligheidscoördinatie: Archiline, Brugge• Interieurinrichting: LLOX Architecten en EGM architecten• Aanleg omgeving: Rega Infra, Malle en Ecologic, Heusden-Zolder

Gebouw• Oppervlakte site: 3.450 m²• Oppervlakte gebouw: 4.277 m²• K-peil: K25• Aantal kamers/bedden: 68 kamers met 83 bedden (een- en tweepersoonskamers), rolstoeltoegankelijk• Bouwtermijn: januari 2014 – maart 2015• Kostprijs: 8.000.000 euro, inclusief btw

Uitvoering• Hoofdaannemer: Ibens nv, Antwerpen - Design & Build aannemer• Ruwbouw: Ibens nv, Antwerpen• Afwerking: Ibens nv, Antwerpen - Design & Build aannemer• Vast meubilair: Voglauer (Oostenrijk) en Vanhout.pro, Turnhout• Elektrische installaties: Elektriciteit Vochten, Merksem• Sanitaire installaties en verwarming: Lauryssen, Brecht • Ventilatie: Klima +, Bredene

Ruwbouw• Bouwsysteem van prefab betonwanden (buitenwanden en structurele binnenwanden): Ibens nv, Antwerpen - Design & Build aannemer• Paalfundering: Franki, Koekelare / Funderingsplaat & kelderwanden: Van De Locht, Wuustwezel• Rioleringsbuizen en hulpstukken in HDPE: Wavin; uitvoering Van De Locht, Wuustwezel / Riolering in PVC: Wavin; uitvoering Godrie, Brecht• Welfsels type F S200-1200 en type F S200-600: Fingo, Malle; uitvoering Ibens nv, Antwerpen - Design & Build aannemer• Buitenschrijnwerkprofielen Eco-Futural 65I+ en vouwraam Visifold Panorama: Aliplast; uitvoering Boeynaems en Zonen, Duffel• Beglazing Saint-Gobain Climaplus ONE / Warm-edge spacer Ecotec / valse ramen Emalit Evolution Classic 51400; uitvoering Boeynaems en Zonen, Duffel• Gevelcrepi Sto Superlit; uitvoering Hobe, Houthalen• Binnenwanden in gipskarton met dubbele beplating 12,5 cm:

Gyproc; uitvoering SBB Binnenafbouw, Hoevelaken (NL)• Platte daken met PVC dakbedekking en grind ballast; uitvoering Bollen daksystemen, Tilburg (NL)• Isolatie: - buitenmuren: EPS (20 cm), Sto - keldermuren: Styrisol XPS (10 cm) - binnenmuren: rotswol en glaswol - dak: EPS afschotisolatie Kemiroof + PIR isolatie Xtratherm - vloeren: op gelijkvloers 8 cm gespoten PUR, op verdiepingen 5 cm thermogran

Afwerking• Bepleistering binnenmuren: - Gyproc; uitvoering SBB Binnenafbouw, Hoevelaken (NL) - dunpleister Knauf Goldspack op betonwanden; uitvoering Vanhees, Hechtel• Wandafwerking: schilder- en behangwerken ASLV, As• Plafonds: - Gyproc; uitvoering SBB Binnenafbouw, Hoevelaken (NL) - Rockfon tegelplafonds; uitvoering SBB Binnenafbouw, Hoevelaken (NL) - dunpleister Knauf Goldspack op betonwanden; uitvoering Vanhees, Hechtel• Vloeren: Chris Maes, Herentals• Binnenschrijnwerk: - glazen binnenwanden: houten raamkaders - Eribel + beglazing Planibel clear; uitvoering Vernibouw–Campens, Relegem en Martens glasindustrie - deuren: metalen gepoederlakte omlijstingen + HPL deurbladen - Eribel; uitvoering Vernibouw–Campens, Relegem - trappen: prefab betontrappen: Megaton, Ninove - brandwerende deuren: minimale houten deuromlijsting + HPL deurbladen – Eribel; uitvoering Vernibouw – Campens, Relegem

Technieken• Liften: Orona; uitvoering Coopman, Waregem• Vloerverwarming en warmtepompen: Lauryssen, Brecht• Sanitaire installatie en zonneboiler: Lauryssen, Brecht• Buitenzonwering Helioscreen; uitvoering Boeynaems en Zonen, Duffel / sturing: Elektriciteit Vochten, Merksem• Fotovoltaïsche cellen: Izen Energy systems, Lille• Ventilatiesysteem D met warmteterugwinning; uitvoering Klima+, Bredene• Automatische (schuif )deuren inkom: Besam, Assa Abloy, Houthalen• Gebouwenbeheersysteem: Johnson Controls, Diegem• Toegangscontrole inkom: offline badgecontrolesysteem Salto; Vochten, Merksem• Toegangscontrole verdiepingen: offline badgecontrolesysteem

Zorghotel Drie Eiken11 12

PRO

JEC

T

tech

ca

re

11

Salto; uitvoering Safe House, Deurne• Brandcentrale: The Belgian; elektriciteit Vochten, Merksem• Verpleegoproepsysteem: Televic; elektriciteit Vochten, Merksem• Legionellapreventie (desinfecteersysteem): Grundfos Oxiperm Pro; uitvoering Ekopak, Tielt

Afwerking, uitrusting & inrichting

Inkomhal, gangen, wachtruimten, bezoekerstoiletten• Deuren: Eribel; uitvoering Vernibouw–Campens, Relegem• Wandafwerking: - schilderwerken: Sikkens; ASLV, As - behang: Vescom Sagara; ASLV, As• Verlichting: Random Light Moooi (inkom) / Rundo circular (traphal) / Konic en LSR+ led spot richtbaar (onthaal, wachtruimten, sanitair) / DM 4 Stelo wandlampen (gangen); Elektriciteit Vochten, Merksem• Onthaalbalie: HPL Abet Laminati en Formica; Vanhout.pro, Turnhout• Zitmeubelen: C&P Furniture en Voglauer (Oostenrijk)• Vloeren: - tegels Porcelanosa Rodano; Chris Maes, Herentals - tapijt Balta Arc Edition Design AB + Desso Ribble; Alcopro, Tessenderlo - PVC Objectflor expona commercial; Alcopro, Tessenderlo• Sanitair: leverancier Desco, Wijnegem; uitvoering Lauryssen, Brecht - toilet: Duravit - spoelsysteem: Geberit - inbouw meubel met wastafel Alape: Vanhout.pro, Turnhout - handenwasser: Duravit D-Code - kranen: Hansgrohe/Franke optische kranen voor publieke toiletten

Wellnessruimte• Sanitair: leverancier Desco, Wijnegem; uitvoering Lauryssen, Brecht - stoomdouche: Hoesch - inbouw meubel met wastafel Alape: Vanhout.pro, Turnhout - eengreepsmengkraan: Hansgrohe - bad/massagebad: Hoesch - kranen bad: Hansgrohe - inloopdouche: Hansgrohe - steunen en beugels: FSB• Infrarood cabine Infrawave: Kadee, Oud-Turnhout• Vloeren: - PVC Objectflor Expona commercial; Alcopro, Tessenderlo - tegels Paradyz Doblo 60 x 60 antraciet; Chris Maes, Herentals• Wandafwerking: - betegeling Daldecor Pantelaria; Chris Maes, Herentals - schilderwerk: Sikkens; ASLV, As - behang: Vescom Sagara; ASLV, As

• Verlichting: Konic en LSR+ led spot richtbaar; Elektriciteit Vochten, Merksem

Individuele kamers• Deuren en sluitsysteem: offline badgecontrolesysteem Salto; uitvoering Safe House, Deurne• Meubilair los en vast: C&P Furniture en Voglauer (Oostenrijk)• Hoog-laagbedden: Haelvoet, Ingelmunster• Verlichting: STG TL 5 geschrankt (bedwand) / inbouwspot led (inkomhal) / wandlamp en stalamp Voglauer; Elektriciteit Vochten, Merksem• Vloeren: kamerbreed tapijt Balta Arc Edition Design AB; Alcopro, Tessenderlo• Wanden: schilderwerk Sikkens en accentwand bed in behang Arte Verde Sapphire; ASLV, As• Buitenzonwering: Helioscreen; Boeynaems en Zonen, Duffel / elektrische sturing: Elektriciteit Vochten, Merksem• Tv: Alegre, Edegem• Internet en wifi: IT UZA• Alarm verpleegoproep: Televic, Izegem• Gordijnen: Cotese, Dendermonde

Sanitair:• Leverancier Desco, Wijnegem; uitvoering Lauryssen, Brecht - inloop/inrijdouche: Hansgrohe - hangtoilet: Duravit - toiletspoeling: Geberit - onderrijdbare wastafel in Kerrock; GF solids, Zonhoven - kranen: Hansgrohe - steunen en beugels: FSB• Vloertegels: Paradyz Doblo 60 x 60 antraciet; Chris Maes, Herentals• Verlichting: inbouwspot led + inbouw downlighter Konic met bewegingsdetectoren; Elektriciteit Vochten, Merksem• Wandtegels: Daldecor Pantellaria 30 x 60; Chris Maes, Herentals• Steunen en beugels: FSB

Restaurant /cafetaria • Zitmeubelen: C&P Furniture, Zutendaal• Vast meubilair (bar, uitgiftetoog, buffetkast): HPL Abet Laminati en Formica; Vanhout.pro, Turnhout• Verlichting: Tinto Cone Shade hanglampen / inbouw downlighter Konic; Elektriciteit Vochten, Merksem• Vloeren: PVC Objectflor; Alcopro, Tessenderlo• Wandafwerking: schilderwerk Sikkens; ASLV, As• Gordijnen: Cotese, Dendermonde

Diverse• Inrichting grootkeuken: Asogem, Aartselaar• Inrichting kapsalon: Vanhout.pro, Turnhout

11. Het gebouw zit deels verzonken in een bestaande heuvel. Dankzij de heuvelrug hebben de gasten vanop het terras, over de drukke verkeersweg heen, een weids uitzicht op de groene omgeving.

12. Drie Eiken is uitgerust met twee liften, een vlak na de inkombalie en een tweede die dichter bij de keuken zit en het transport van de leveringen naar boven vergemakkelijkt.

13. De wellnessruimte is ingevuld met een infraroodsauna, een stoomdouche, een bubbelbad, een massagebed, relaxfauteuils en een ruime inloopdouche. Antisliptegels verhogen de veiligheid en het gebruiks- en onderhoudscomfort. Zachte en warme kleuren zorgen voor een serene sfeer. 13

tech

ca

re

12

Modernste technieken op maat van model zorgcampus

WZC Mayerhof in Mortsel is uitgegroeid tot een model zorgcampus. Het bestaande gebouw werd volledig gesloopt en vervangen door een nieuw RVT, geflankeerd

door drie volumes met assistentiewoningen naar een ontwerp van Areal Architecten uit Antwerpen. Wat technieken betreft werd onder meer geopteerd voor een WKK van 170 kW en RENSON® C+ ventilatiesystemen in de assistentiewoningen.

Het project Mayerhof situeert zich perfect binnen de ontwerpvisie van Areal Architec-ten: plekken maken om te werken, te wonen, te zorgen en te leren. Het omvatte in een eerste fase de bouw van een nieuw rust- en verzorgingstehuis met 148 bedden ter ver-vanging van het bestaande gebouw. In het masterplan werd daarnaast ook voorzien in 3 volumes van 16, 12 en 12 assistentiewonin-gen. “De zorgcampus kan hierdoor inspelen op diverse niveaus van zorgbehoevendheid en biedt op één site een divers woon- en zorgaanbod. Het project biedt ook duur-zaamheid door een E60 peil te hanteren. Een uniek licht gevelconcept met houtskelet-bouw vormt hierin een belangrijke factor”, al-dus Thomas Cols (ir.architect en zaakvoerder van Areal Architecten).

Gevels contrasteren“We opteerden voor een performante bouw-schil: een opbouw met houtskeletbouw als lichte gevel die toelaat om luchtdicht te bou-wen. Het WZC-gedeelte kenmerkt zich door de lichte gevelbekleding in unieke gecoate

aluminium panelen, terwijl de assistentie-woningen herkenbaar zijn aan de bakstenen architectuur aansluitend op het omliggende woonweefsel”, zegt de architect. “Er werden niet enkel een aantal passieve maatregelen toegepast. In samenwerking met VK Engi-neering werd ook een haalbaarheidsstudie rond duurzaam energieverbruik van de woonunits uitgevoerd.” Diverse opties wer-den overwogen, waaruit bleek dat investe-ren in een WKK van 170 kW, gezien de nood aan grote hoeveelheden sanitair warm water, de optie met de beste terugverdientijd was.

SmartZone technologie Voor de ventilatie van de assistentiewonin-gen werd voor Systeem C+® van RENSON ® geopteerd, een verdere doorontwikkeling van het systeem C. Dit onderhoudsvriende-lijke en energiezuinige systeem combineert de continue toevoer van verse lucht via zelf-regelende ventilatieroosters met de vraag-gestuurde afvoer van vervuilde lucht via een centrale afvoerventilator Healthbox®. Dyna-mische sensoren analyseren 24 op 24 en 7

dagen op 7 de afvoerlucht op CO2 of vocht en/of VOC’s. Zo passen ze op een intelligente manier het ventilatieniveau aan de daadwer-kelijke behoefte van de bewoners aan. Met het Smartzone-principe wordt automatisch meer geventileerd in die ruimtes, waar de bewoners zich bevinden. Deze technologie zorgt ook voor de afvoer van vervuilde lucht uit de slaapkamers. Systeem C+® zorgt voor een goede luchtkwaliteit in elke ruimte en garandeert voor woningen een E-peilverla-ging tot 24 punten, en voor appartementen - of in dit geval assistentiewoningen - tot 27 E-peilpunten. (Door Philip Declercq)

www.arealarchitecten.euwww.renson.be

© Tim Van De Velde © Tim Van De Velde

REPO

RTA

GE

Dynamische sensoren analyseren 24 op 24 en 7 dagen op 7 de afvoerlucht op CO2 of vocht en/of VOC’s.

Buderus

2015

A+++

811/2013

A+

A

A++

+A+

+

+

+

A

B

C

D

E

F

G

ENERGенергия • ενεργεια

Y

IE IA

IJA

Warmte is ons element

Bosch Thermotechnology n.v./s.a. · tel. 016 40 30 20 · info@buderus.be · www.buderus.be · Buderus Belgium op Facebook

Bent u klaar voor 26 september 2015 ?

26 september 2015 is de start van een nieuw tijdperk in de verwarmings-wereld. De Europese richtlijn EcoDesign zal de kaarten in de sector fl ink door elkaar schudden. Verwarmingstoestellen en -systemen zullen vanaf die dag voorzien zijn van een energielabel. Dankzij de nieuwe ErP Ready ketels en het nieuwe ventilatiegamma zal Buderus zijn voorsprong in de systeem-technologie verder uitbouwen. Laat EcoDesign ook voor u een kans zijn !

PUB_A4_februari_2015.indd 1 13/01/2015 12:10:44

tech

ca

re

14

Een nieuwe stookplaats voor het Middelheim ziekenhuis

Werking op lage temperatuur mogelijk makenRecent werd besloten om de stookplaats van het Middelheim ziekenhuis te moderniseren. De bestaande ketels dateerden uit 1990, en waren stilaan aan vervanging toe. Het vereis-te vermogen voor de nieuwe installatie werd bepaald aan de hand van een analyse van het gasverbruik. Men kwam uit op een totaal van 10 MW. De bestaande configuratie van 3 ketels (2 voor verwarming, 1 voor SWW-pro-ductie) werd behouden. Het ontwerp van de hele installatie werd verzorgd door studiebu-reau Grontmij, bijgestaan door Luc Vannoten (projectingenieur ZNA) en Yves Gorgon (pro-jectingenieur Bosch België).De keuze viel op de ketels van Bosch In-dustrial Boilers. Een van de redenen voor deze beslissing was dat de Bosch ketels be-antwoordden aan de PED (Pressure Equip-ment Directive). Deze Europese richtlijn bepaalt onder meer veiligheidseisen voor drukapparatuur en legt hoge normen qua bedrijfszekerheid op (röntgencontrole van

lasnaden, constructiecertificaten…). In een ziekenhuisomgeving is betrouwbaarheid om evidente redenen een prioriteit. De extra veiligheid door de conformiteit aan de PED was dus een duidelijk pluspunt voor Bosch Thermotechnology.

Gecombineerde installatieHet Middelheim ziekenhuis heeft een ge-combineerde stookplaats met een WKK-in-stallatie met een thermisch vermogen van 1.000 kW aan hoge temperatuur en nog eens 150 kW aan lage temperatuur. Deze warmte wordt voornamelijk gebruikt voor SWW-pro-ductie. De warmte aan lage temperatuur dient om boilers voor te verwarmen, terwijl het SWW via het hoge-temperatuurcircuit op de gebruikstemperatuur gebracht wordt. De eigenlijke verwarming wordt geleverd door drie ketels van het type UT-M28 van 2,8 MW elk, met modulerende branders van Riello en een geïntegreerde Lambda Pro Controle zuurstofregeling. Twee ervan zijn voorzien van een RVS economiser in het

rookgaskanaal die nog eens 200 kW levert, zodat het totale geïnstalleerd vermogen 10 MW benadert. De ketel zonder economiser is bestemd voor de SWW-productie. Door de hoge retourtemperaturen van het SWW-cir-cuit heeft een aparte economiser immers weinig zin. De andere twee ketels bedienen de verwarmingscircuits.

Verdeelinstallatie aanpassen voor energiebesparingEnergiebesparing was een van de prioritei-ten voor de renovatie. In een ziekenhuis ligt die kwestie echter iets moeilijker, omdat er aan de verbruikerskant weinig marge voor aanpassing is. De eisen voor bijvoorbeeld le-gionellabestrijding of de omstandigheden in operatiekwartieren liggen nu eenmaal vast. Er zijn eveneens weinig mogelijkheden om de temperatuur in de patiëntenkamers veel te laten dalen. De winst moet voornamelijk komen uit efficiëntere systemen.De Bosch ketels hebben hoge rendementen, vooral in deellast, dankzij de nageschakelde rookgascondensoren. In Middelheim komt dat goed uit, omdat het GBS de ketels zo-veel mogelijk in deellast laat werken. Indien nodig zal het systeem zelfs de tweede ketel opstarten, zodat ze allebei in deellast kun-nen draaien. Omdat er lage retourtempera-turen mogelijk zijn, biedt de modernisering de kans om de CV-verdeelinstallatie om te bouwen naar een werking met een lager stookregime, wat het rendement nogmaals ten goede komt.

Met meer dan 600 bedden is ZNA Middelheim het grootste ziekenhuis van het Antwerpse. Bovendien omvat de site nog andere instellingen, zoals het

Koningin Paola Kinderziekenhuis. De hele site wordt verwarmd vanuit een centrale stookplaats, die recent vernieuwd werd met materiaal van Bosch Industrial. De betere efficiëntie van de ketels moet energiebesparingen mogelijk maken. Een stookplaats van 10 MW aanleggen, vergt echter een aparte expertise.

01

REPO

RTA

GE

tech

ca

re

15

Een effect van de lagere warmteverliezen van de nieuwe ketels is meteen merkbaar: het is nu ronduit fris in de stookplaats. Waar je vroeger bij wijze spreken de was kon dro-gen in het ketelhuis, zorgen de lagere stra-lings- en stilstandsverliezen ervoor dat er minder warmte in de ruimte verloren gaat. De besparing van de modernisering wordt geschat op 8-9%, en er is nog ruimte voor verdere optimalisering.

Regeling van BoschDe schakelkast en regeling werden ook door Bosch geleverd. De ketel wordt gestuurd door een intuïtief grafisch interface met aanraakscherm, de BCO-sturing. De volle-dige regelsoftware is opgeslagen op een bijgeleverde geheugenkaart. Alle ingrepen en waarden van de werkingsparameters (belasting, bedrijfsuren…) worden eveneens opgeslagen.Ook andere parameters zoals keteltempera-turen en het debiet over de economiser wor-den bewaakt. De werking van ketels van een dergelijk vermogen is immers een stuk inge-wikkelder dan een huishoudelijke ketel of zelfs een installatie in een utiliteit. De opstart moet bijvoorbeeld via een vaste procedure verlopen, om thermische schokken of ande-re problemen te vermijden. Het is belangrijk dat het personeel, zowel van de technische dienst als van de installatiefirma, geschoold wordt voor dit type toestel.

Vandaar dat de fabrikant sterk aanraadt om de installatie van deze ketelserie alleen toe te vertrouwen aan een bedrijf dat voldoen-de vakkennis in huis heeft. Goede montage-kwaliteiten alleen volstaan niet; de installa-tiefirma moet het hydraulisch concept van de stookplaats begrijpen, en actief mee-denken in de realisatie ervan. Om het plan van het studiebureau te vertalen naar een concrete realiteit is er ook een inbreng van

de installateur nodig. Als deze laatste onvol-doende vertrouwd is met de specifieke eisen van deze ketels, bijvoorbeeld op het vlak van hydraulische aansluiting, kan het mis gaan. Teamwerk tussen opdrachtgever, fabrikant, studiebureau en installateur leidt tot de bes-te resultaten. (Door Alex Baumans)

www.bosch-industrial.com

01. De regeling met grafische interface houdt ook alle wer-kingsgegevens bij. Vlnr Wouter Vanden Berghe (Grontmij), Luc Van Noten (ZNA), Yves Gorgon (Bosch TT) 02. De stookplaats van het ZNA Middelheim ziekenhuis werd vernieuwd met drie ketels van Bosch Industrial Boilers.03,. Twee ketels zijn voorzien van een nageschakelde economiser voor extra rendement.04. De branders worden gestuurd op basis van een lambdasonde.

02

03 04

tech

ca

re

16

Vanguard levert mobiele operatiekamers op Bonaire

Het voorbereiden van renovatie- en moderniserings-projecten van de operatiekamers van een ziekenhuis vraagt heel wat werk. Niet alleen voor de vastgoed-

afdeling, maar ook voor de diensthoofden van de technische en klinische afdelingen.

Zorgen dat het renovatiewerk op tijd, binnen het budget en volgens erkende kwaliteitsei-sen wordt uitgevoerd, is maar één kant van het verhaal. De andere kant is dat chirurgi-sche ingrepen rustig, goed georganiseerd en volgens plan moeten blijven verlopen, zodat de bron van inkomsten niet wordt verstoord. Daarnaast moet het ziekenhuis haar goede reputatie en het vertrouwen van haar patiën-ten weten te behouden.

In België en elders in Europa worden de mo-biele operatiekamers van Vanguard Health-care steeds vaker erkend als de geschikte oplossing. De behandeling van de patiënten komt niet in het gedrang gedurende de uit-voering van een renovatieproject.Rob van Liefland, Vanguard’s specialist met betrekking tot de Europese markt: “Binnen Europa - eigenlijk wereldwijd - beschikken we over het grootste aantal mobiele ope-ratiekamers. We werken zij aan zij met het ziekenhuispersoneel, als een echt team. Vast-goedmanagers zijn zeer te spreken over de mobiele oplossingen, omdat ze snel inzet-baar zijn, vaak weinig technisch voorwerk en voorbereiding ter plaatse vereisen en alleen blijven staan zolang ze nodig zijn. De dag na-dat het contract eindigt, verdwijnen ze weer. Daarnaast kan het operatieteam blijven

werken in een moderne operatiekamer die vrijwel gelijk is aan de omgeving waarin ze normaal gesproken werken. Positief voor het management is dat de patiëntenstroom niet in het gedrang komt tijdens de renovatie. Bo-vendien passen de witte operatie-eenheden, door hun klinische uitstraling, goed binnen de ziekenhuisomgeving.”

“Belang perfecte voorbereiding en levering”“Toen we het Vivalia Hopital Princesse Pao-la in Marche-en-Famenne ondersteunden, brachten we drie operatiekamers en een kli-niek ter plaatse. Het betrof het grootste pro-ject met tijdelijke zorgfaciliteiten in Europa”, aldus Rob van Liefland.Vanguard werd onder meer ook gevraagd om mobiele faciliteiten te leveren op Bonai-re, onderdeel van de Nederlandse Antillen, op een afstand van 7.000 kilometer. Rob van Liefland gaf leiding aan het team en werkte daarbij nauw samen met Tristan Botjes, de interne projectleider bij Fundashon Mariadal, dat het ziekenhuis leidt: “Logistiek gezien is alleen al het organiseren, het aanpassen en het leveren van hightech van dit formaat aan een klein eilandje aan de oostelijke kust van Zuid-Amerika, een ontzettende uitdaging. Daarnaast is het nodig om ter plaatse onder-

steuning te bieden, onderdelen te leveren, te voorzien van technische expertise en trai-ning van het operatieteam. Als organisatie moet je, om levensreddende zorg op een locatie te brengen, een perfecte voorberei-ding en levering garanderen. Beide teams, aan weerszijde van de Atlantische Oceaan, hebben echter goed samengewerkt en dit was het geheim achter het succes van dit project”.

Vanguard’s faciliteiten hebben inmiddels di-verse ziekenhuizen in het Verenigd Koninkrijk en elders in Europa in staat gesteld om meer dan 200.000 veilige chirurgische ingrepen uit te voeren. Daarnaast worden ook in België, Nederland, Zweden en Italië steeds meer operaties uitgevoerd.

www.vanguardhs.com/nl

Vanguard leverde onder meer mobiele faciliteiten op Bonaire, onderdeel van de Nederlandse Antillen, op een afstand van 7.000 kilometer.

www.vanguardhs.com+31 6 5478 5876

Vanguard Healthcare is een pionier in het leveren van flexibele faciliteiten en steunt Europese zorginstellingen met de levering van innovatieve, mobiele gezondheidszorg oplossingen.

Voor het vinden van meer informatie of het verkrijgen van een toegespitste aanbieding kunt u onze website bezoeken via:

Een veranderende zorgvraag, vraagt om een flexibele levering van gezondheidszorg

Of uw ziekenhuis nu een tijdelijke capaciteitsverhoging moet doorvoeren, capaciteit moet onderhouden tijdens renovatie werkzaamheden of moet reageren op onvoorziene calamiteiten, Vanguard kan een snelle en toegespitste oplossing leveren. Onze meer dan 37 algemene en specifieke units kunnen assistentie leveren bij tal van capaciteitsvragen. Een greep uit onze mogelijkheden:

• Standaard en laminaire flow operatiekamers (Klasse 1 en 2)• Verpleegunits met 8 bed-plaatsen en utiliteit ruimtes• Stand-alone endoscopie suites• Stand-alone dag-chirurgie suites• Stand-alone klinieken

REPO

RTA

GE

       

                                                       

REVOLUTIONAIRE ONTSMETTERRUIMTES TOESTELLEN EN KANALEN

Ziekenhuisbacterie

Aspergillus Niger verwijderd na 24h

Staphylococcus aureus

Escherichia coli

Saccaromices cerevisiae

Legionella verwijderd na 30 min

ACB - Engineering - Advies - Cleanroom - HVAC specialistMoestoemaatheide 14 J - 2260 WesterloT 014 88 36 32 - info@acbairco.be

www.vanguardhs.com+31 6 5478 5876

Vanguard Healthcare is een pionier in het leveren van flexibele faciliteiten en steunt Europese zorginstellingen met de levering van innovatieve, mobiele gezondheidszorg oplossingen.

Voor het vinden van meer informatie of het verkrijgen van een toegespitste aanbieding kunt u onze website bezoeken via:

Een veranderende zorgvraag, vraagt om een flexibele levering van gezondheidszorg

Of uw ziekenhuis nu een tijdelijke capaciteitsverhoging moet doorvoeren, capaciteit moet onderhouden tijdens renovatie werkzaamheden of moet reageren op onvoorziene calamiteiten, Vanguard kan een snelle en toegespitste oplossing leveren. Onze meer dan 37 algemene en specifieke units kunnen assistentie leveren bij tal van capaciteitsvragen. Een greep uit onze mogelijkheden:

• Standaard en laminaire flow operatiekamers (Klasse 1 en 2)• Verpleegunits met 8 bed-plaatsen en utiliteit ruimtes• Stand-alone endoscopie suites• Stand-alone dag-chirurgie suites• Stand-alone klinieken

tech

ca

re

18

SALTO Systems –

In juli 2014 heeft Park Kemmelberg de deuren geopend. Hiermee beschikt Berchem over een nieuw complex met assistentieflats voor personen op leeftijd die een zelfstandige levenswijze willen koppelen aan individuele verzorging en aangepaste begeleiding. Veiligheid in zijn

vele aspecten was een belangrijk aandachtspunt op de tekentafel, want veiligheid draagt bij tot comfort. Via een ingenieus toegangscontrolesysteem van SALTO Systems die de in- en uitgaande bewegingen registreert krijgen bewoners, verpleegkundigen, artsen, bezoekers, onderhoudspersoneel en technici individueel ingestelde toegangsrechten.

Park Kemmelberg heeft op het eerste zicht veel weg van een modern appartementsge-bouw: 27 wooneenheden van 50 tot 80 m² verdeeld over drie blokken, binnentuinen, terrassen, 25 ondergrondse parkeerplaatsen, een restaurant en verschillende buitentoe-gangen. Niets laat vermoeden dat dit een complex voor assistentieflats is. “We maken bewust het onderscheid tussen woonst met verzorging en verzorging met woonst”, aldus Maarten Decabooter, beheerder van Park Kemmelberg. “Hier primeert het zelfstandig wonen, maar we garanderen de bewoner dat er indien nodig een verpleegkundige naast zijn bed of in zijn badkamer staat. As-sistentieflats zijn een mooi concept, op voor-waarde dat het verzorgingsaspect wordt gegarandeerd. Zoniet kan de bejaarde beter gewoon in zijn oude woning blijven. Door de combinatie van Park Kemmelberg met WZC Residentie Moretus – waar het verzorging met woonst is – slagen we hierin.”

Kleinschaligheid en individuele keuzes primerenBij het ontwerp is bewust vermeden dat het complex de typische kenmerken van een ver-

zorgingsinstelling heeft, zoals hoogbouw en lange gangen. Kleinschaligheid en individue-le keuzes primeren. Zo kan de bewoner zelf zijn aansluitingen voor telefoon, televisie en internet kiezen, beschikt elke wooneenheid over een kleine afwasmachine en individuele brievenbus, wordt het elektriciteitsverbruik individueel afgerekend, kan de bewoner kie-zen tussen een maaltijd op de kamer of in de gemeenschappelijke eetruimte.“Deze individuele keuzes maken het voor de bewoners gemakkelijker om hun vertrouwde omgeving te verlaten. Het verlaagt de drem-pel om assistentie te aanvaarden. Geloof me, tijdens de voorbereidende gesprekken heb ik regelmatig schrijnende toestanden meege-maakt, waarbij bejaarden in een totaal isole-ment zijn beland of geen onderscheid meer kunnen maken tussen dag en nacht. De vier-de wereld is vaak dichterbij dan we denken. Voor deze mensen is een verhuis naar Park Kemmelberg een ongelooflijke verbetering.”

Performant veiligheidssysteemVia mond-aan-mond reclame en een gron-dige voorbereiding besliste de bouwheer om voor de toegangscontrole een beroep

te doen op de verschillende oplossingen van SALTO Systems. Er zijn verschillende toepassingen mogelijk die perfect integreer-baar zijn. Maarten Decabooter: “Voor onze bewoners is toegangscontrole een belang-rijk aspect. Zonder een performant veilig-heidssysteem zullen ze zich hier niet thuis voelen. Dat betekent in de wooneenheid, in het gebouw, in de tuin, in de ondergrondse parking. We hebben gekozen voor een bad-gesysteem, geen sleutel. Bij verlies of diefstal wordt deze badge gedesactiveerd en verliest dus alle functie. Dit in tegenstelling tot een sleutel die eeuwig actief blijft. Een badge wordt ook eenvoudig aangepast. Kiest een bewoner voor een andere kamer, eventueel in een andere blok, dan zal zijn badge hier-aan worden aangepast. Familieleden die zeer regelmatig op bezoek komen of huisartsen met meerdere patiënten in ons complex krij-gen toegang tot de ruimtes waar ze worden verwacht. Niet verder.”In het toegangscontrolesysteem zijn ver-schillende oplossingen van SALTO Systems opgenomen, zowel bekabelde als niet-be-kabelde punten. Wandlezers zijn online (met registratie) en elektronische beslagen en

“Comfort betekent ook veiligheid”

VEI

LIG

HEI

D

tech

ca

re

19

cilinders op de deuren zijn offline. “Het sys-teem is zodanig geïnstalleerd dat je nooit een niet-bekabeld punt kan bereiken al-vorens eerst een bekabeld punt te hebben gepasseerd”, aldus Maarten Decabooter. “We weten dus altijd wie in én uit het gebouw is. Veiligheid in een verzorgingsinstelling heeft een dubbel aspect: beveiliging tegen inbre-kers, maar ook waken over onze bewoners. Naast de buitendeuren en garagepoort heb-ben we ook enkele interne bekabelde pun-ten zoals technische ruimtes en verzorgings-kamers, waarvan we toch graag weten wie er komt of waarbij het handig is om iemand tijdelijk toegang te verschaffen, bijvoorbeeld een installateur voor een onderhoudsbeurt. Om deze reden is voor de toegang tot de ga-rage gekozen voor een wandlezer met code tableau voor dubbele authenticatie.”

Een van de belangrijkste troeven van het toegangscontrolesysteem is de combinatie van enkele bekabelde online toegangspun-ten (alleen de wandlezers zijn bekabeld en online, bovendien vaak strategisch geplaatst voor een actueel toegangssysteem) met stand-alone niet-bekabelde componenten (zoals beslagen en cilinders). Binnen het SAL-TO Virtual Network (SVN) vindt de gegeven-suitwisseling tussen niet-bekabelde (offline) en bekabelde (online) sluiteenheden en de beheersoftware plaats via de ID-drager (iButton of Mifare-kaart) van de gebruiker. Informatie over bevoegdheden en beheer (historiek, toegangsprofielen, status van de batterijen en kalenderinformatie) worden doorgezonden. Ook verloren ID-dragers worden op deze manier geblokkeerd. De kabel wordt dus vervangen door het vir-tuele net van de ID-dragers die in omloop zijn. SALTO Systems ontwikkelde als eerste bedrijf elektronische toegangscontrole die gebruikmaakt van data-on-card technology. Gebruikmakend van de gedistribueerde in-telligentie in zowel het beslag/elektronische cilinder als op de kaart maakt het mogelijk om het elektronische toegangscontrolesys-teem op een veilige manier te beheren.“De combinatie van bekabelde en niet-be-kabelde deuren – met bijna alle mogelijk-heden van een volledig bekabeld systeem – biedt ons tal van voordelen”, vat Maarten

Decabooter samen. “Ik som er enkele op: de kosten per deur zijn aanzienlijk lager, alle deuren kunnen beveiligd worden, geen onderhoud, dynamische toegangscontrole, verloren kaart annulering, smart battery ma-nagement, eenvoudige rapportage, totale controle wie waar en wanneer toegang heeft en het systeem is beveiligd met encryptie en SALTO systeem authenticatie.”Het scala van elektronische GEO cilinders is volledig geïntegreerd met het SAL-TO-XS4-platform. Het veelzijdige en com-pacte formaat maakt de cilinder een ideale oplossing voor bijna elk type deur, waar het plaatsen van een conventioneel elektronisch beslag niet mogelijk of noodzakelijk is. De elektronische cilinders zorgen voor een ultra-moderne oplossing die elke type deur com-plementeert. De niet-bekabelde XS4 besla-gen en cilinders worden aangevuld met drie types wandlezers: met of zonder overkap-ping (binnen/buiten) en een wandlezer met overkapping en code tableau voor dubbele authenticatie, geplaatst aan de toegang tot de ondergrondse garage. “In combinatie met deurcontrollers zijn de wandlezers in staat

om de voordelen van het Salto Systeem uit te breiden naar de deuren die niet kunnen worden voorzien van een elektronisch be-slag, zoals slagbomen, liften, mechanische deuren, enz. Uiteraard ook online voor re-al-time toegangscontrole.“Met SALTO Systems hebben we de ideale partner gevonden voor ons project”, besluit Maarten Decabooter. “Ze hebben ons perfect begeleid en in contact gebracht met instal-latiebedrijven die voldoende onderlegd zijn om hun oplossingen te plaatsen. Weet je, het bedrijf is niet alleen een pionier inzake elek-tronische toegangscontrole, maar beheerst het volledige traject van ontwerp over ont-wikkeling tot productie.” (Door Rudy Gunst)

www.saltosystems.bewww.parkkemmelberg.be

01. Maarten Decabooter (Beheerder van Park Kemmel-berg): “Het systeem is zodanig geïnstalleerd dat je nooit een niet-bekabeld punt kan bereiken alvorens eerst een bekabeld punt te hebben gepasseerd.”02. Wandlezer met overkapping en code tableau voor dubbele authenticatie03. Elektronisch XS4 beslag04. Elektronische SALTO GEO cilinder

02

01

03 04

tech

ca

re

20

WZC Sint-Jozef Rumst ondersteunt medewerkers digitaal, mobiel en virtueel

Een woon- en zorgcentrum is als een klein dorp. Je vindt er niet enkel verpleegkundigen, maar ook een kapper, kok, technici, animatoren, logistieke medewerkers…, maar door-

gaans geen IT’ers. Logisch: de mens staat hier centraal, en alle zorgen die hij nodig heeft. Ook het WZC Sint-Jozef Rumst zet voor zijn tachtig bewoners een zestigtal medewerkers in, maar geen IT’er. De digitalisering en virtualisering zijn er nochtans van levensbelang om de almaar stijgende kwaliteitscontroles goed te doorstaan. Directeur Gunther Huygens beklemtoont het belang van de samenwerking met Accel, een IT-partner die de zorgsector door en door kent.

Het WZC Sint-Jozef Rumst kiest voor de vol-le vlucht vooruit. In 2008 verhuisden de 58 bewoners van het oude rusthuis naar een nieuw pand. In 2012 opende Sint-Jozef twin-tig moderne serviceflats in het gerenoveerde rusthuis en sinds 2013 waait er een stevige digitale, mobiele en virtuele wind door alle afdelingen van het centrum.

DigitaalDe elektronische patiëntendossiers zitten in het oog van de digitale storm. Verpleegkun-digen moeten voor elke bewoner dagelijks registreren welke zorg ze toedienen: aard en hoeveelheid van medicatie, wensen van de bewoner, incidenten, aandachtspunten…. Tot voor kort gebeurde deze registratie vol-ledig op papier. Enkel de hoofdverpleegkun-dige beschikte over een pc: die drukte de zorgformulieren dagelijks af en liet ze hand-tekenen door de verpleegkundigen. Van-

daag kunnen de zorgverstrekkers zelf alles op pc of laptop invoeren en handtekenen, vanop om het even welke plek.

Mobiel en virtueelDankzij de VMware en de RDP-server die Accel installeerde, kunnen de medewerkers nu op elke plek informatie over de bewoners raadplegen en de zorgverlening registreren. Wie zich aanmeldt krijgt een ‘terminal ses-sion’: een virtueel scherm op de server, op maat van de gebruiker die inlogt met een wachtwoord. Extra voordeel: installatie van nieuwe programma’s, updates en toevoegen van nieuwe gebruikers gebeurt op de server en niet meer op alle individuele werkstations. Snel en budgetvriendelijk. En niet onbelang-rijk: verschillende (server)rollen kunnen strikt gescheiden worden gehouden. Hierdoor ligt de mailserver bijvoorbeeld niet plat als de boekhoudserver een onderhoud krijgt.

VeiligWZC Sint-Jozef doet voor alle installaties, on-derhoud en updates een beroep op Accel. Gunther Huygens: “De firma heeft een gron-dige kennis van de woon- en zorgsector, van de softwarepakketten die gebruikt worden, van de vereisten in de sector…. We hebben dus één aanspreekpunt voor al onze vragen. Dat is een grote troef. Zes van de acht woon- en zorgcentra in de zorggroep Antwerpen, waar wij ook deel van uitmaken, doen ove-rigens een beroep op Accel. Let wel: we stel-len hoge eisen, maar hebben niet het bud-get van grote bedrijven. Men moet dus met aanvaardbare oplossingen komen. Op hun advies zijn we recent overgeschakeld naar Office 365 en zit onze mailserver dus in de cloud. En ons manuele back-up systeem is vervangen door een NAS, waardoor back-ups automatisch gebeuren en door Accel van op afstand gemonitord kunnen worden. Dat geeft ons een groot gevoel van veilig-heid.”

www.accel.be

“We stellen hoge eisen, maar hebben niet het budget van grote bedrijven. Men moet dus met aanvaardbare oplossingen komen.”

REPO

RTA

GE

tech

ca

re

21

Maximum aan comfort, privacy en hygiëne voor materniteit

Als fusieziekenhuis biedt het OLV Ziekenhuis Aalst een zorgaanbod op drie campussen: Aalst, Asse en Ninove. Recent werd de afdeling materniteit in Asse volledig

gerenoveerd, en werden de sanitaire cellen van een aantal patiëntenkamers uitgerust met ruimtebesparende Deureka douchedeuren.

De OLV-campussen in Aalst en Asse zijn al-gemene ziekenhuizen waar patiënten te-rechtkunnen voor alle raadplegingen, hos-pitalisatie en opname in dagkliniek. In 2009 werd een nieuwbouw op de Campus Aalst in gebruik genomen, maar ook de twee andere campussen, Asse en Ninove, worden verder verfraaid. “Om ook de Campus Asse conform de nieuwe strategische zorglijnen van de di-rectie in te richten, werden onder meer reeds de inkomhal en de zijgevels verbouwd en verfraaid. Aansluitend op de renovatie van het verloskwartier, werd nu ook de materni-teit gerenoveerd. Zowel de één- als de twee-persoonskamers hadden een gebrek aan he-dendaagse uitrusting, comfort en uitstraling”, aldus Nathalie Suij (Technisch Coördinator OLV Ziekenhuis Aalst).

Flexibele en functionele sanitaire ruimtesDe één- en tweepersoonskamers werden voorzien van een sanitaire ruimte met dou-che, wastafel en tablet. Architect Cindy Verstraeten van Bladt ir & Verstraeten arch

multiprofessioneel architectenbureau uit Berchem: “Omwille van de beperkte kamer- afmetingen, zowel in de diepte als in de breedte, werd een uitgekiend concept met optimaal ruimtegebruik uitgewerkt. Prioritei-ten waren een inloopdouche in elke sanitaire cel, een afzonderlijke ruimte voor babyver-zorging, en de mogelijkheid om aanstaande vaders te laten overnachten in de kamer. In de tweepersoonskamers, met afzonderlijke deuren en dito ruimtes voor sanitair en ba-byverzorging, werd een visuele scheiding gerealiseerd. Vanuit het aspect functionele duurzaamheid kan, door het plaatsen van een invulwand met een lengte van 150 cm, de tweepersoonskamer omgevormd wor-den tot een éénpersoonskamer.”

Maximale hygiëne, minimaal onderhoudEr werd voor het concept van de Deureka douchedeuren gekozen omwille van de be-perkte beschikbare afmetingen van de sani-taire ruimten (180 op 180 cm). Mathias De Blieck van Deureka: “Onze klassieke Solution

douchedeur bleek hier de meest geschikte oplossing. Mits minimale aanpassingen aan de wastafelzijde, enerzijds, en de hoek van het sanitaire blok, anderzijds, werd een op-timaal ruimtebesparende oplossing uitge-werkt. De afmetingen van de deuren werden mede dankzij een combinatie van schar-nieren perfect op de badkamer afgestemd. Deze scharnieren en bevestigingsprofielen zijn individueel regelbaar. In combinatie met een naadloze vloer- en wandopbouw, en de Corian wastafels, zorgen de douchedeuren voor een maximum aan hygiëne en een mi-nimum aan onderhoud.” Ook in de afdeling geriatrie, met iets ruimere sanitaire cellen, werden twee ROUND-IT douchedeuren van Deureka geïnstalleerd. (Door Philip Declercq)

www.deureka.bewww.b-v.bewww.olvz.be

Voor de sanitaire cellen van de materniteit werd geopteerd voor de klassieke Solution douchedeur van Deureka.

tech

ca

re

22

Investeren in de juiste opleiding van farmaceutische operatoren is altijd de goede keuze

In België is de BCW (Belgian Cleanroom Workgroup) een vzw die reeds 25 jaar

als missie heeft de gebruikers van cleanrooms kennis bij te brengen, een netwerkplatform aan te bieden en professionele cleanroom trainingen aan te bieden. BCW heeft naast het bestuur een technisch orgaan dat borg staat voor het opvolgen van de recentste evoluties in deze wereld van het minuscule en die te communiceren naar haar achterban. In deze eerste bijdrage gaan we nader in op het belang van investeren in de juiste opleiding.

Vandaag vinden wij het normaal dat er door de overheid toezicht wordt gehouden op de kwaliteit van geneesmiddelen. In het verle-den was dit niet steeds zo. Humanitaire dra-ma’s in de vorige eeuw hebben er toe geleid dat farmaceutische bedrijven verplicht zijn te werken volgens de GMP. In het hele farma-ceutische productieproces is de mens nog steeds de zwakste schakel. Training is dan ook een heel belangrijk onderdeel om de kwaliteit te waarborgen.

GMP-regelgevingFarmaceutische bedrijven zijn verplicht de GMP-regelgeving na te leven en te imple-menteren. Zowel de Europese als de Ame-rikaanse GMP-regelgeving is zeer strikt wat betreft opleiding van personeel. Ook al zijn er tussen de verschillende GMP-regelgevingen kleine verschillen, in grote lijnen komen ze allemaal op hetzelfde neer: alle personeelsle-den die, direct of indirect, de kwaliteit van een product kunnen beïnvloeden dienen juist op-geleid en gekwalificeerd te zijn om de taken uit voeren die hun toebedeeld zijn.Hoe ga je tijdens een inspectie nu als bedrijf aantonen dat je deze GMP-regels correct hebt geïmplementeerd? Ten eerste is het be-langrijk dat iedere werknemer een werkom-schrijving heeft waarin staat welke taken de werknemer dient uit te voeren. Dit kan een generisch document zijn dat van toepassing is op een bepaalde functie, zoals steriele ope-ratoren, verpakkingsoperatoren en dergelijke meer. Daarnaast dien je een opleidingstraject of training curriculum te hebben waarbij de link gelegd wordt naar de taken vermeld in de werkomschrijving. De werknemer dient dan alle opleidingen gevolgd te hebben vooraleer de taken beschreven in zijn werk-omschrijving zelfstandig te mogen uitvoeren. Hiervoor dient iedere werknemer een per-soonlijke training record te bezitten waarin al deze opleidingen gedocumenteerd worden.

Deze drie documenten zijn kritische docu-menten om aan te tonen dat werknemers opgeleid zijn om hun dagelijkse taken uit te voeren. Maar is dit voldoende? De GMP-re-gelgeving zegt niks over de aard van de op-leiding. Over hoe je steriele operatoren het best kunt opleiden.

Belang goede opleidingEen goede opleiding voorzien is dus een noodzakelijk kwaad en kost bovendien geld en energie maar bespaart veel ellende ach-teraf. En zoals in de rest van de industrie geldt namelijk hier ook: right the first time. Een goede opleiding voor steriele operatoren die zelfstandige taken uitvoeren in steriele kamers dient zich te richten op drie criteria: kennis, vaardigheden en attitude. Het is niet voldoende om alleen kennis bij te brengen over de uit te voeren taken. Een goede oplei-ding bevat naast een omkleedprocedure ook een basisopleiding microbiologie, persoon-lijke hygiëne, werking van een cleanroom en hoe zich hierin te gedragen. Ook al weet men dat de mens een bron van contaminatie is, maar al te vaak wordt uit het oog verloren dat deze operatoren ook kwaliteitsbepalende beslissingen dienen te nemen tijdens het uit-voeren van hun taken in de cleanroom. Deze operator heeft dus een kwaliteitsbepalende rol en is dan ook maar best zo goed mogelijk opgeleid om een juiste beslissing te nemen.

BCW

tech

ca

re

23

Naast kennis is het ook belangrijk om vaar-digheden aan te leren. We kunnen perfect uitleggen hoe je het best een wiel van een wagen kan vervangen, maar als je zelf nooit eens een wiel hebt vervangen dan kan het losmaken van de schroeven een heel moei-lijk karwei worden. Aseptische handelingen kan men niet aanleren door enkel theorie aan te leren of via het bekijken van video- fragmenten. Je hoeft deze vaardigheden zelfs niet in een cleanroom aan te leren. Dit kan perfect in een klaslokaal. Belangrijk is dat de begeleiding van de studenten gebeurt door een ervaren cleanroom operator of trainer met voldoende kennis van de aan te leren vaardigheden. En ook hier is van toe-passing: oefening baart kunst. Tevens zijn er in de handel producten verkrijgbaar zoals glo-germ die men kan gebruiken om micro-scopische kleine deeltjes of micro-organis-men “zichtbaar” te maken door middel van UV licht. Deze hulpmiddelen zijn uitermate geschikt om aspetische handelingen aan te leren.

Tot slot is het allerbelangrijkste het bezitten van de juiste attitude om in een cleanroom te werken. Elke handeling dient weloverwo-gen te gebeuren. Niet iedereen is hiervoor de geschikte persoon. Er zijn mensen die gemiddeld zo’n zeven uren per werkdag in een cleanroom werken. Zij dienen zich er be-wust van te zijn dat elke omkleedprocedure correct uitgevoerd dient te worden, want telkens men de cleanroom betreedt is men een potentieel gevaar voor microbiologische contaminatie.

Meten kennis, vaardigheden en attitudeHet meten van opgedane kennis na het vol-gen van een opleiding is vrij gemakkelijk uit te voeren door middel van een toets. Belang-rijk hierbij is dat de vragen zo dienen opge-steld te zijn dat men daadwerkelijk “kennis” gaat meten. Vooraf vaststellen wat de leer-doelen zijn is hierbij kritisch. De leerdoelstel-lingen dienen namelijk als leidraad tijdens het opstellen van de juiste vragen.Het meten van vaardigheden is al wat moei-lijker maar kan gebeuren door de studenten

bepaalde praktijktesten te laten uitvoeren, al of niet met gebruik van biomarkers of pro-ducten als glo-germ. Hierbij toetst men dat men zowel de opgedane kennis als de vaar-digheden in de praktijk kan uitvoeren. Een bijkomende troef is dat men tijdens het uit-voeren van deze praktijktest ook “onvoorzie-ne omstandigheden” kan toevoegen waarbij men ook het “aseptisch denkvermogen” van de studenten kan toetsen. Zoals eerder ver-meld is het zelfstandig kunnen nemen van kwaliteitsvolle beslissingen cruciaal in een aseptische omgeving. De praktijktest is hier-voor uitermate geschikt.

Tot slot is er het meten van de juiste attitude van de steriele operatoren. Kennis en vaar-digheden kunnen gemeten worden door de trainers van het bedrijf. Het al of niet bezitten van de juiste attitude kan men niet kwantita-tief meten. Hiervoor dient men een beroep te doen op de leidinggevende of collega’s om vast te stellen of de operator al of niet de juiste attitude bezit om in een cleanroom te werken. Terwijl kennis en vaardigheden ge-meten kunnen worden op vastgestelde tijd-stippen, al of niet herhaald na verloop van tijd, dient het vaststellen van het bezit van de juiste attitude constant te gebeuren. Slecht of onaangepast gedrag dient onmiddel-lijk gecorrigeerd te worden. Men dient zich ook de vraag te stellen of werknemers die

herhaaldelijk onaangepast aseptisch gedrag vertonen niet beter buiten de cleanroom ge-plaatst worden.Werken in aseptische omstandigheden is niet eenvoudig. Er dient dan ook een volledig opleidingstraject voor uitgewerkt te worden. Hertrainen is belangrijk. Er is geen groter ge-vaar voor steriele operatoren dan “gewoonte”. Regelmatig hertrainen op attitude is cruciaal. Het is als vlugzout bij gewichtheffers.

Investeren in kwaliteitInvesteren in goede opleidingen is investe-ren in kwaliteit. Het is altijd een goede keu-ze, zo niet de enige juiste keuze. Het helpt operatoren hun taak beter uit te voeren, om beter gemotiveerd te zijn. De kost van het niet voldoen weegt altijd groter dan de kost van een goede opleiding. Niet te vergeten is dat bij elke klacht imagoschade optreedt die moeilijk in cijfers te vatten is, maar die een nadelige impact heeft. Patiënten zien onze kwaliteitsindicatoren niet, maar zien enkel het eindproduct. Goed of slecht.

(Door Linda Vereycken (CEO BMC consulting en penning-

meester/trainer BCW) en Patrick Maetens (Directeur Custo-

mer Service and Training van de de non-profit organisatie

GS1 Global Office in Brussel en actief lid van het Technisch

orgaan BCW).

www.bcw.be

Linda Vereycken (CEO BMC consulting en penningmeester/trainer BCW): “Een goede opleiding omvat naast een omkleedproce-dure ook een basisopleiding microbiolo-gie, persoonlijke hygiëne, werking van een cleanroom en hoe zich hierin te gedragen.”

Patrick Maetens (Directeur Customer Service and Training van de de non-profit organisatie GS1 Global Office in Brussel en actief lid van het Technisch orgaan BCW): “Er is geen groter gevaar voor steriele operatoren dan “gewoonte”.

“Een goede opleiding voor steriele operatoren die zelfstandige taken uitvoeren in steriele kamers dient zich te richten op drie criteria: kennis, vaardigheden en attitude.”

tech

ca

re

24

Branddetectie-systemen die ontzorgen

Het is voor de veiligheid van de patiënten en medewerkers in de zorgsector van het grootste belang dat men op een gedegen branddetectiesysteem kan vertrouwen.

Vermaard om de zeer betrouwbare kwaliteit zijn de automatische branddetectoren van Bosch (420 Serie).

Belangrijk onderdeel van een branddetectie-systeem vormen de branddetectoren. Brand-detectoren moeten hun werk doen wanneer het er echt op aan komt, maar tegelijkertijd geen ongewenste meldingen veroorzaken wanneer er geen sprake is van brand. Sim-pele branddetectoren geven in veel gevallen waar niets aan de hand is toch een alarm, bijvoorbeeld veroorzaakt door sigaretten-rook, stof of waterdamp. Ook worden open branden niet tijdig door eenvoudige melders gedetecteerd, terwijl dit een van de gevaar-lijkste type branden is.

Waar mensenlevens op het spel staan, zo-als in de zorgsector, is het daarom van het grootste belang om perfect functionerende branddetectoren in te zetten. Vermaard om de zeer betrouwbare kwaliteit zijn de auto-matische branddetectoren van Bosch (420 Serie). Deze sensoren detecteren branden sneller dan ooit en beperken ongewenste meldingen tot een minimum. Intelligente branddetectie is van belang omdat niet elke brand op dezelfde manier verloopt. Deze detectoren bevatten intelligentie, waardoor meer dan vijfduizend verschillende bran-den herkend kunnen worden. Ongewenste alarmen ten gevolge van stof, waterdamp of sigarettenrook worden hierdoor uitgesloten.

Kosten spreidenZiekenhuizen en zorginstellingen zijn bij wet verplicht om uitgebreide brandmeldsyste-men te hebben. Maar het is de moeite waard om u bij een volgende vervangingsronde goed te laten informeren over de verschil-len tussen de systemen op de markt. Kiest u voor kwaliteit dan weet u zeker dat deze be-slissing zich bij een noodsituatie dubbel en dwars terugbetaalt. Valse brandmeldingen kunnen zeer storend zijn en beangstigend werken. Het is bijna altijd mogelijk uw be-staande systeem in stappen te vervangen, zodat ook de kosten worden verspreid over verschillende fases.

Evacuatie met gesproken woordHet is belangrijk tevens te zorgen voor een geavanceerd systeem voor evacuatie met gesproken woord, dat rekening houdt met kwetsbare, immobiele patiënten. Opdat zij niet zouden panikeren, moet er met stille en gecodeerde berichtgeving gewerkt kunnen worden, zodat de noodzakelijke evacuatie op een beheersbare manier verloopt en le-vens gered kunnen worden. Praesideo, een zeer geavanceerd systeem van Bosch voor evacuatie met gesproken woord, kan in ver-schillende zones verschillende typen bood-schappen weergeven. Zo kan in publieke

ruimtes een gecodeerde boodschap worden afgespeeld, in de kamers waar patiënten aanwezig zijn een boodschap naar het per-soneel worden gestuurd, en bijvoorbeeld in operatiekamers een gesproken boodschap met instructies worden afgespeeld.Geïntegreerde branddetectie- en oplossin-gen evacuatie met gesproken woord van Bosch zijn zo ontworpen dat zij naadloos op elkaar zijn afgestemd. Oplossingen kunnen op maat worden gemaakt voor instellingen van elke grootte. Ook zijn er veel uitbrei-dingsmogelijkheden voor het aansluiten van randapparatuur.

www.boschsecurity.be

De automatische branddetectoren van Bosch (420 Serie) detecteren branden zeer snel en beperken ongewenste meldingen tot een minimum.

VEI

LIG

HEI

D

Efficiëntie kent geen seizoenen: voorbeeld.mitsubishi-les.com

Energie-efficiënt het jaar rond

De eerste aluminium warmtewisselaar ter wereld met vlakke buizen in een VRF-systeem

Hoog verwarmingscomfort, ook tijdens het ontdooiingsproces

NIEUWE VRF-BUITENUNITS

De nieuwe VRF warmtepompen schijnen een nieuw licht op seizoensefficiënt koelen en verwarmen. Ze vallen op door hun lage bedrijfskosten, langere leidinglengtes en verhoogd warmtecomfort tijdens het ontdooiingsproces. Bovendien voldoen ze nu al aan de toekomstige ErP-richtlijn. Een absolute primeur! City Multi is een lichtend voorbeeld voor een nieuwe generatie VRF-systemen.

ME_YLM_Anzeige_210x140_FL_RZ.indd 1 14.04.15 14:21

tech

ca

re

26

Eén van de grote uitdagingen van ‘big data’Het strategisch potentieel van databeheer

VIS

IE Databeheer wordt binnen de publieke en semi-publieke sector eerder

een strategische activiteit dan een louter tactisch beheer van operationele bouwstenen. De veelheid aan data die wordt vergaard, maakt nieuwe manieren van management mogelijk.

Het toenemend belang van data wordt ge-illustreerd door het feit dat men schat dat alle gegevens die sinds mensenheugenis tot 2003 verzameld werden, overeenstemmen met circa 5 exabytes (Eric Schmidt, Google). In 2012 schatte men in dat de hoeveelheid aangemaakte data (voor alle activiteitsdo-meinen samen) ca. 2,5 exabytes per dag (!) omvat. Een aantal dat bovendien om de 40 maanden verdubbelt. Goed datamanage-ment lijkt een groot strategisch potentieel te hebben. McKinsey schatte in 2011 dat de ontwikkelde economieën in Europa ca. 100 miljard Euro zouden kunnen besparen aan operationele efficiëntie in hun overheidsad-ministratie door het structureel gebruik van zogenaamde ‘big data’. 4 jaar later heeft dat-zelfde McKinsey vastgesteld dat er met dat potentieel zeer weinig (tot niets) gebeurd is.

Onvoldoende benutDe reden hiervan ligt ondermeer op het ter-rein van het aansturen en het beheren van het menselijk kapitaal. Onze organisaties zijn nog teveel geënt op de logica waarbij ‘centra-le leidinggevenden’ strategische beslissingen nemen, het middenkader die beslissingen tactisch uitwerkt en een brede basis ervoor zorgt dat er een operationele implementa-tie wordt gerealiseerd. Hierdoor gaan op-portuniteiten van goed databeheer aan ons voorbij, namelijk meer doen met met minder middelen, aan een hogere kwaliteit en dat alles binnen een veranderend verwachtings-patroon van de betrokken actoren. Zo is er de toenemende autonomie van medewer-kers, de war for talent, de empowerment van de klant.

Organisatorische aanpassingen worden een noodzaakOm een antwoord te bieden op de gestel-de uitdaging moeten onze organisaties zich aanpassen op een aantal domeinen waaron-der de manier waarop we ons organiseren en hoe we sturen. Vandaag zien we dat vooral facilitaire en technische bedrijfseenheden meestal zeer centraal en corporatistisch ge-organiseerd zijn. De verschillende silo’s krij-gen dan duidelijke targets en worden daarop

afgerekend. Dat daarbij de som van de delen afbreuk doet aan het potentieel van het ge-heel van de organisatie, is een soort ingecal-culeerde collateral damage.

Een mogelijke oplossing kan gevonden wor-den in het opzetten van wat Porter & Thomas integrated practice units (IPU) noemen, klei-nere deelentiteiten die volledig rond en in functie van het proces functioneren, eerder dan in functie van het betreffende domein of functiespecialisme. IPU’s zijn afkomstig uit de zorg en zijn alternatieven op gekende con-cepten zoals ‘integraal management’ of ‘zelf-sturende teams’. Zonder in detail te treden, is de doelstelling van dergelijke gedecentra-liseerde aanpak dat er meer ingezet wordt op expertise en maatwerk (toepassing van data!) doordat er maximaal georganiseerd wordt rond een bepaald proces (waarin dan ook ruime ervaring ontstaat). Dit maakt standaar-disatie mogelijk, wat een voorwaarde is om structureel kwaliteitsverhogend te werken.

Jan Flament (Directeur Administratieve & Technisch-Fa-cilitaire diensten, UZ Brussel): “Onze organisaties zijn nog teveel geënt op de logica waarbij ‘centrale leidinggeven-den’ strategische beslissingen nemen, het middenkader die beslissingen tactisch uitwerkt en een brede basis ervoor zorgt dat er een operationele implementatie wordt gerealiseerd. Hierdoor gaan opportuniteiten van goed databeheer aan ons voorbij.”

VIS

IE

tech

ca

re

27

Standaardisatie zorgt voor voorspelbaarheidStandaardisatie en maatwerk zijn geen te-gengestelden. Standaardisatie van processen zorgt voor een voorspelbaarheid waardoor de meerwaarde en creativiteit van de exper-ten die het proces beheren, kan geconcen-treerd worden op die momenten in het pro-ces waar er een afwijking is van ‘de normale gang van zaken’ (en er dus expertise en erva-ring gewenst is). Die geïntegreerde manier van werken veronderstelt een fundamenteel andere organisatie en kan meer kwaliteit kop-pelen aan een lagere kostenstructuur.

Geen garantie op succesDecentraliseren of integreren op zich is geen toverformule. Het is een middel binnen een veel breder kader van maatregelen om met de veelheid van data/informatie om te gaan. Het breder kader dient echter wel centraal gestuurd te worden. Belangrijk is dat alle data eenduidig en eenvoudig raadpleegbaar moet zijn voor de zelfsturende teams opdat zij zelf in staat zouden zijn hun potentieel te maximaliseren. Bovendien moeten de resul-taten van de prestaties niet enkel gemeten maar liefst ook publiek gerapporteerd wor-den om opnieuw een positieve impact op de kwaliteit te genereren.

“Elke organisatie moet een brug maken tussen het strategische, het tactische en het operationele niveau door te beseffen dat ‘de manier waarop’ even belangrijk is als de (soms vage) missies en visies uitgetekend in directiekamers.”

Bronnen:1. Porter Michael E. & Lee Thomas H., The strategy that will fix health care, Harvard business review October 2013, p2-192. David Court, Getting big impact from big data, McKinsey Quarterly, januari 2015.3. Coucke Philippe A., Patient Empower-ment - Er staan de volksgezondheid enor-me uitdagingen te wachten!, Healthcare executive nr79 2014, p40-424. McKinsey Global Institute, Big data: the next frontier for innovation, competition and productivity, mei 2011.5. Kenney Charles, Transforming Health Care – Virginia Mason Medical Center’s Pursuit of the Perfect Patient Experience, 2011.6. Matt Ariker, Peter Breuer, Tim McGuire, How to get the most from big data, De-cember 2014, McKinsey 7. Stefan Biesdorf, David Court en Paul Willmott, Big data: What’s your plan? McKinsey Quarterly, maart 2013.

De wisselwerking in de netwerk-organisatieDe complexiteit van dit alles ligt echter in de wisselwerking tussen centraal en decentraal binnen een organisatie. Wat zijn de verwach-tingen ten aanzien van elkaar? En op welke basis worden beslissingen genomen die tegemoetkomen aan de échte behoeften van zowel organisatie als klanten? Elke or-ganisatie moet een brug maken tussen het strategische, het tactische en het operatio-nele niveau door te beseffen dat ‘de manier waarop’ even belangrijk is als de (soms vage) missies en visies uitgetekend in directieka-mers. Big data zorgt aldus voor uitdagingen

maar vooral opportuniteiten op alle niveaus van de nieuwe netwerk-organisatie. (Door Jan Flament)

HeatMaster® 35 TC – 45 TC – 70 TC – 85 TC – 120 TC

Gasketel met dubbele functie

Totale Condensatie zowel opverwarming als op sanitair warm water

Superieur rendement

Tank-in-Tank: korte opwarmtijdenen minimum aan energieverlies dankzij warmtewisselaar met groot oppervlak

Grote primaire waterinhoud:ideaal voor bestaande installaties

Nuttig vermogen van34.1 kW tot 111.5 kW

Cascade-opstelling:onbeperkt in aantal

Ideaal voor toepassingen met grote behoefte aan sanitair warm water zoals hotels, sportcentra, rusthuizen, industrie,…

belgium.info@acv.com www.acv.com

Uitzonderlijke prestaties in sanitair warm water

tech

ca

re

28

Studiedag farmaceutische stoffen in water

In afval- en oppervlaktewater belanden veel farmaceutische stoffen. Onder meer zijn ze afkomstig van zorginstellingen. De interesse voor het fenomeen neemt toe. Ook in ons land. Een studiedag bracht enkele inzichten samen. Er kwam een antwoord op vragen als: wat leren

ons de meetresultaten? Is de volksgezondheid in gevaar? Wat is technisch mogelijk? Hoe reageert het buitenland? En: hoe reageert Vlaanderen?

Op 23 februari 2015 vond aan de Katholie-ke Universiteit Leuven een studiedag plaats over farmaceutische stoffen in afval- en op-pervlaktewater. De dag was georganiseerd door UC Leuven Limburg, KU Leuven en de Vlaamse Milieumaatschappij VMM. Ze ka-derde in het IWT-Tetra project ‘Verwijdering van persistente stoffen uit farmaceutisch beladen afvalwater: evaluatie van behande-lingstechnieken en residuele milieueffecten’. Diverse sprekers passeerden de revue.

(On)verantwoord duurMarjoleine Weemaes is groepsleidster onder-zoek bij Aquafin. Ze stelt vast dat er behoor-lijk wat plaatsen zijn waar gehaltes genees-middelen en hormoonverstorende stoffen worden gemeten boven de rapporterings-grens. Zowel in grond-, oppervlakte- als drinkwater. Bijna alle stoffen overschrijden die grens wel ergens. Dat wordt overal in de EU vastgesteld.

De vraag rijst dan ook of er nood is aan een aanvullende behandeling om farmaceutica grotendeels uit het water te halen. In Zwit-serland vinden ze van wel. Daar zijn er end-of-pipe maatregelen. Die bestaan uit een aanvullende zuivering, die aanwezig is in

100 van de 700 rioolwaterzuiveringsinstalla-ties. Ze reduceren de betreffende vuilvracht met 50%. Dit vergde een kost van één mil-jard euro, waarvan 75% is betaald via een afvalwatertaks. In Zweden is de aanpak heel anders, namelijk brongericht, legt Weemaes uit. Onder meer moet de farmaceutische in-dustrie er tal van ecologische overwegingen in acht nemen bij de productie. En ze moet ecologische informatie vrijgeven. Er zijn ook maatregelen op vlak van voorschrijfgedrag: zo kunnen dokters kiezen voor een milieu-vriendelijker geneesmiddel. Tevens is er over-heidstoezicht op gebruik van farmaceutica in veeteelt en visserij.

Ons land gaat ervan uit dat een nazuivering van het volledige debiet huishoudelijk afval-water, via ozonisatie of actief kool, voorlopig nog onverantwoord duur is. Daarom is het belangrijk te blijven investeren in onderzoek

naar goedkopere en efficiënte nazuiverings-technieken.

PraktijkgetuigenisEen andere invalshoek kwam er van Herman Devriese. Hij is diensthoofd milieu en preven-tie van UZ Leuven. “Een van de belangrijkste zaken is dat je mensen moet leren dat riole-ring niet het goedkoopste afvalcircuit is dat er bestaat”, zei hij. “ Want jammer genoeg be-schouwen sommigen die wel degelijk als het makkelijkste, eenvoudigste en goedkoopste. Vooral in labo’s is dat het geval.” Hij vermeldde ook, onder meer, enkele alter-natieve end-of-pipe oplossingen: sedimen-tatie en Pharmafilter. “Sedimentatie is zeer eenvoudig”, stelde hij. “Dat werkt altijd, maar niet zo supergoed. Ondertussen is toch wel het punt bereikt dat deze technieken, dank-zij centrifugatie, stabieler zijn geworden, be-drijfszekerder, en iets goedkoper. Waardoor steeds meer wordt overgeschakeld op dit systeem.” Dan had Devrieze het over Pharmafilter. Dat wordt in Nederland op enkele locaties ge-bruikt. Daar hebben ze zoveel mogelijk zaken biologisch afbreekbaar gemaakt: bordjes, het bestek, de po’s, katheters.... Het personeel werpt die op de afdelingen in een vermaler.

Zwitserland reageert met end-of-pipe maatregelen. Zweden kiest voor brongerichte maatregelen.

STU

DIE

DA

G

tech

ca

re

29

Deze afvalstroom wordt daarna met tal van andere stromen gemengd. De zo ontstane brij gaat samen met een afvalwaterstroom van het ziekenhuis naar de zuiveringsinstal-latie. Daar wordt alles verwerkt. Onder meer wordt de smurrie vergist. Dat levert biogas op. Dat wordt gebruikt voor 60 à 75% van de energiebehoefte van de zuiveringsinstallatie. De resterende waterstroom wordt niet alleen schoongemaakt door de bacteriën, maar ook door ozon en actieve kool. Fracties van nog aanwezige medicijnen worden er, stelt de fabrikant, eveneens in afgebroken. Het water dat daaruit komt zou van drinkwaterkwaliteit zijn. Devrieze is zo’n systeem gaan bekijken in Nederland, en heeft er toch enkele beden-kingen bij. “Voor zo’n Pharmafilter moet je wel een goede riolering hebben”, oordeelt hij. “Ook merk je dat mensen er sneller den-ken: ‘We mogen daar alles ingooien, want we maken er toch elektriciteit van.’ Ze hebben bijna de reflex zoveel mogelijk materiaal te gebruiken, want dan wordt veel elektriciteit geproduceerd. Het systeem kan daardoor het primaire grondstoffengebruik de hoogte in jagen. Een ander punt is: met die metho-de lossen ze het inderdaad op het niveau van het ziekenhuis op, maar niet als globale maatschappij. Een derde punt: als dit sys-teem ergens op een bepaald ogenblik faalt, wil ik er niet bij zijn. Bij ons, bijvoorbeeld, gaat het over bijna 1.000 m3 per dag. Ik zie niet hoe we zo’n faling zouden oplossen. Maar als wordt dat bewezen dat de Pharmafilter zeer efficiënt en effectief blijft werken? Dan is er een mogelijkheid dat we op termijn daar-heen evolueren.”

Veel variatieJurgen Meirlaen, VMM, kwam met een woordje uitleg over WEISS: het Water Emis-sion Inventory planning Support System. Het is software die helpt bij het opstellen van een emissie-inventaris. Vervolgens pakte

Meirlaen uit met resultaten van metingen, verricht in 2014. Die vonden plaats bij zieken-huizen en bij rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI’s). 24 stoffen werden opgespoord. Bij ziekenhuizen is zo vastgesteld dat veel er-van aanwezig zijn boven de detectielimiet. De metingen toonden ook veel variatie aan tussen ziekenhuizen, en zelfs binnen zieken-huizen (qua vracht per bed, bijvoorbeeld). En de concentraties zijn groter dan deze in het effluent van de RWZI. Wat de metingen bij RWZI’s betreft, bleken de verwijderingsren-

dementen duidelijk te verschillen naargelang de RWZI.

BezorgdheidKris Van Den Belt van VMM besteedde aan-dacht aan de situatie in Vlaanderen. Wat drinkwater betreft, blijkt er geen probleem, zei hij. De enige uitzondering zouden gejo-deerde radiocontraststoffen kunnen zijn. Die blijken moeilijk weg te zuiveren. Uiteindelijk besluit onze regio toch dat, alles wel be-schouwd, er “geen acuut probleem is.” Deze

Netto emissie medicijnen (gemodelleerde vrachten; project WEISS)

Percentage stalen boven detectielimiet in onderzochte rioolwaterzuiveringsinstallaties

>>>

tech

ca

re

30

vaststelling ligt in lijn met die van de WHO (Wereldgezondheidsorganisatie),

De ozon-caseMarjoleine Weemaes wees er reeds op dat nazuivering via ozonisatie of actief kool in principe mogelijk is. Sales Manager Bart De-witte bouwde daarop voort door uitleg te geven over de WEDECO ozonisatietechnolo-gie van Xylem. Die verwijdert zogenaamde ‘opkomende polluenten’. Daartoe behoren onder meer farmaceutische producten. De technologie wordt onder meer gebruikt op diverse gemeentelijke locaties in Zwitser-land, en in twee Duitse ziekenhuizen. Uitein-delijk, stelt hij, slaagt ozonisatie erin 90% van de opkomende polluenten te verwijderen. Dewitte: “De technologie is meer veelzijdig en minder duur dan actieve kool. Het ver-

schil loopt op tot 40%. Er zijn ook maar lage ozonconcentraties nodig. Ongeveer 0,6 à 0,8 gram ozon per gram DOC, Dissolved Orga-nic Carbon. Voorts is de implementatie in bestaande en nieuwe systemen eenvoudig. Het proces is betrouwbaar. En de bijkomen-de kost is beperkt, namelijk 3 à 10 cent per kubieke meter afvalwater.”

Legio infoAan het woord kwam ook Bart De Greef (Pharma.be), die het had over EPS: het Eco-Pharmaco Stewardship Scheme. Thomas Scheers had het over R&D-project AOP-Cli-niclean. Sofie Van Volsem (VMM), tenslotte, schetste het beleid inzake milieugevaarlijke stoffen. (Door Koen Vandepopuliere)

Gemeten geneesmiddelen en hormoonverstorende stoffen boven rapporteringsgrens

Nog te vaak wordt de riolering beschouwd als het makkelijkste, eenvoudigste en goedkoopste afvalcircuit.

tech

ca

re

31

Nieuwe Woonzorgcampus Demerhof in Bilzen: ‘Wooncomfort begint bij de vloer’

De moderne woonzorgcentra zijn pareltjes van aangepast

en comfortabel wonen. “En die nieuwe aanpak begint bij de vloer”, illustreren ITEC Contract Floors en KH Services in de nieuwe OCMW Woonzorgcampus Demerhof in Bilzen.

De laatste fase van de totaalrenovatie van de oude rusthuizen Demerhof en Sint-Mar-tinus is inmiddels afgewerkt: 3 verdiepingen van het eerdere rusthuis die werden ‘gestript’ en omgetoverd tot 24 hedendaagse ser-viceflats. De campus Demerhof is een komen en gaan van bezoekers, verpleegkundigen, verzorgenden, ergotherapeuten, kinesisten, diëtisten, animatoren, vrijwilligers enzovoort. Heel wat leven in de brouwerij dus, en daar-om moet de vloer tegen een stootje kunnen, afgestemd op zijn functie en behoefte. Maar hoe rijm je de noden van al die groepen in één oplossing, die ook nog eens fraai oogt?

ThuisgevoelIn de zomer van 2014 sloegen ITEC en KH Services de handen in elkaar voor de vloer-bekleding van het Demerhof. “Meteen een van onze grotere projecten”, legt projectlei-der Ken Liberloo van KH Servcies uit. “Vinyl-vloeren van projectkwaliteit zijn uiteraard anders dan die voor residentieel gebruik. De

functionaliteiten in een zorgcampus stellen specifieke vereisten: de vloer moet zeer on-derhoudsvriendelijk zijn, een dikkere slijtlaag hebben die bestand is tegen het indrukken van zwenkwielen en tegen intensief gebruik, én tegelijk een warme en huiselijke uitstra-ling hebben.”Voor die warme sfeer zorgt het Calais hout-motief van de heterogene projectcollectie Itec Concept Ultimate s. Anders dan in be-staande of oudere rusthuizen, waar de typi-sche homogene ‘ziekenhuisvloer’ ligt, doet dit meteen veel huiselijker aan. In de kamers ligt er in totaal 1.180 m2 van deze Itec Con-cept Ultimate. Voor de badkamers werd ge-kozen voor Itec I-safe antislipvloeren, 140 m2

in totaal. Met een 0,70 mm slijtlaag zijn deze vloeren niet alleen oersterk, maar ook super-veilig. (Klasse 34/43 – EN 685)

Oog voor detailITEC ontwikkelt heterogene vinylvoeren in 3 groepen: akoestische projectvloeren, super-compacte vloeren - die uitzonderlijk slijtvast zijn - en slipvaste veiligheidsvloeren, ideaal voor bijvoorbeeld eetzalen en zelfbedie-ningsruimtes. “Binnen die groepen biedt ITEC verschillende kwaliteiten aan, in verschillen-de standaardkleuren en -patronen”, zegt Dirk Desimpel (Project Manager BeLux IVC Group). “Er is veel meer keuze aan dessins dan vroe-ger. Je kan stellen dat de dessins en dus ook de sfeer die je in een residentiële context op-roept, ook beschikbaar is voor projecten.”

Ken Liberloo: “Het was vrij snel duidelijk dat dit vinyl de oplossing was, ook al omwille van zijn prijstechnische troeven, bijvoorbeeld ten opzichte van een keramische tegel. Linoleum is door zijn natuurlijke materialen dan weer iets meer open van structuur en dus vat-baarder voor indringen van vlekken.” Tot slot maakt ook de plaatsing het verschil. KH Servi-ces besteedt extra aandacht aan een feilloze afwerking, want “het minste foutje springt meteen in het oog en kan de aanblik van de hele vloer aantasten”.

“Het is en blijft handwerk, en dus wil je altijd een resultaat om trots op te zijn”, zegt Koen-raad Hotterbeex (Zaakvoerder KH Services). “In elke bouwfase zijn er wel eens proble-men, we zijn dat ook gewoon. Vandaag zie je bijvoorbeeld soms dat de chape op de werf minder snel droogt dan gepland, door de dikkere isolatie en omdat er nog geen ventilatie is. Dan is het natuurlijk van belang dat je snel kan werken als de timing onder druk komt. Het plaatsingsgemak van de ITEC vloeren biedt in dat opzicht natuurlijk een bijkomende troef.”

(Architectuur: CONIX RDBM Architects. Bouwcoördinatie: AT Osborne – Brussel / Pilootaannemer: Renotec – Geel / Algemene aannemer: Houben. Installatie soepele project-vloeren: KH Services – Beringen. Fabrikant soepele vloeren: IVC Groep Avelgem.)

www.itecfloors.be

tech

ca

re

32

Armaflex Ultima voor Skandion Kliniek in Scandinavië

REPO

RTA

GE

In Uppsala, niet ver van de Zweedse hoofdstad Stockholm, is de afgelopen jaren een ultramoderne kliniek ontstaan voor protonentherapie, een effectieve vorm van kankerbehandeling met weinig bijwerkingen. In de Skandion Kliniek zullen aanvankelijk

jaarlijks 1.000, later maar liefst 2.500 patiënten worden behandeld. De kliniek werd gebouwd door de Zweedse vastgoedmaatschappij Akademiska Hus in samenwerking met het bouwbedrijf NCC. Het protonentherapie-centrum werd gepland op de begane grond als zelfstandig onderdeel van het gebouw, met 3,7 meter dikke muren.

Rookvrij isolatiemateriaal Ter isolatie van de koelwaterleidingen en luchtkanalen van de klimaatsystemen nam de firma Incoord AB (Danderyd), een van de belangrijkste Zweedse planningsonderne-mingen voor energie- en klimaattechniek, het nieuwe Armaflex Ultima van Armacell op in het bestek. Het blauwe elastomeerschuim behaalt in de Europese brandtest de tot nu toe met flexibele isolatiematerialen onge-evenaarde brandklasse BL-s1, d0. Het isola-tiemateriaal verspreidt in geval van brand slechts een minimale hoeveelheid rook en

levert zo een belangrijke bijdrage aan de vei-ligheid van personen in gebouwen.

De wetgevers van veel Europese staten heb-ben ondertussen ingezien dat er van rook een aanzienlijk groter gevaar uitgaat dan van het vuur zelf en ze hebben de eisen aan de rookontwikkeling van de ingezette bouwproducten in hun bouwvoorschriften aangescherpt. Zo mogen er in Zweden in zogenaamde Br1-gebouwen – dat zijn ge-bouwen die een bijzondere brandveiligheid vereisen, zoals hotels, of ook ziekenhuizen –

alleen technische isolatiematerialen worden ingezet die minimaal de brandklasse BL-s1, d0 bereiken.

Armaflex Ultima Om de koelwaterleidingen en luchtkanalen in de Skandion Kliniek te beschermen tegen het ontstaan van condens en energieverlie-zen, werden ze door isolatiebedrijf Knivsta Isolering AB (Knivsta) geïsoleerd met het nieuwe Armaflex Ultima. Er werd 2.500 m slang en 1.000 m² platen in isolatielaagdiktes van 13 en 19 mm ingezet. De toepassing van

de Armafix Ultima-leidingdrager garandeert ook op het kritieke punt van de leidingophanging een veilige bescherming tegen condens. Voor het verlijmen van het nieuwe Armacell-isolatiemateriaal werd Armaflex Ultima 700-lijm gebruikt, die speciaal werd ontwikkeld voor de instal-latie van de nieuwe Armaprene®-materialen. Van januari tot mei 2013 installeerden vier tot zes medewerkers van Knivsta Isolering AB het iso-latiemateriaal dat geleverd werd door Ahlsell AB, Stockholm.

Jan Andersson, verantwoordelijke projectleider bij het planningsbedrijf Incoord AB (Danderyd): “We hebben Armaflex Ultima voor dit project in het bestek voorgeschreven omdat het het enige materiaal is dat de koelwaterleidingen veilig beschermt tegen condensatieprocessen en dat de vereiste brandklasse heeft. Bovendien wordt Armaflex Ultima door Byggvarubedömningen (BVB), het Zweedse instituut voor de be-oordeling van de duurzaamheid van bouwmaterialen, als ecologisch zonder risico’s verklaard – een belangrijk selectiecriterium bij dit ambiti-euze project.” (Door Rolf Ridell)

www.armacell.com

Het blauwe elastomeerschuim behaalt in de Europese brandtest de tot nu toe met flexibele isolatiematerialen ongeëvenaarde brandklasse BL-s1, d0.

Ter isolatie van de koelwaterleidingen en luchtkanalen van de klimaatsystemen nam de firma Incoord AB (Danderyd), een van de belangrijkste Zweedse planningsondernemingen voor energie- en klimaattechniek, het nieuwe Armaflex Ultima van Armacell op in het bestek.

GreenMix BT

89106 Cromo € 328,00

Con miscelatore incorporato Alimentazione: 3 pile alcaline da 1,5 V (AA) Peso confezione: Kg. 2,100 Disponibilità: 2 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø5060

Green BT

89206 Cromo € 304,00

Per acqua fredda o premiscelata Alimentazione: 3 pile alcaline da 1,5 V (AA) Peso confezione: Kg. 1,850 Disponibilità: 2 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

Green MS BT

89306 Cromo € 373,00

Con miscelatore sottolavabo * Alimentazione: 3 pile alcaline da 1,5 V (AA) Peso confezione: Kg. 2,300 Disponibilità: 5 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

Green TL BT

89117 Cromo € 333,00

Con miscelatore interno * Alimentazione: 3 pile alcaline da 1,5 V (AA) Peso confezione: Kg. 2,050 Disponibilità: 5 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

GreenMix

29106 Cromo € 328,00

Con miscelatore incorporato Alimentazione: Trasformatore 5 Vdc Peso confezione: Kg. 2,200 Disponibilità: 2 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø5060

Green

29206 Cromo € 304,00

Per acqua fredda o premiscelata Alimentazione: Trasformatore 5 Vdc Peso confezione: Kg. 1,950 Disponibilità: 2 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø5060

Green MS

29306 Cromo € 373,00

Con miscelatore sottolavabo * Alimentazione: Trasformatore 5 Vdc Peso confezione: Kg. 2,400 Disponibilità: 5 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

Green TL

29117 Cromo € 333,00

Con miscelatore interno * Alimentazione: Trasformatore 5 Vdc Peso confezione: Kg. 2,150 Disponibilità: 5 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

* Temperatura regolabile sul rubinetto, con tappo di sicurezza antivandalismo. * Temperatura regolabile sul rubinetto, con tappo di sicurezza antivandalismo.

* Dopo aver regolato la temperatura, si può bloccare la manopola del miscelatore. * Dopo aver regolato la temperatura, si può bloccare la manopola del miscelatore.

Trasformatore, pile, flessibili, rubinetti d’arresto e accessori sono tutti compresi nel prezzo.

Certificazioni: EMC ACS HACCP Trasformatore di sicurezza (230Vac/5Vdc)

A richiesta disponibile con aeratore antivandalismo.

Green

Rubinetti Elettronici | Compatti

DMP Electronics • Listino Prezzi

GreenMix BT

89106 Cromo € 328,00

Con miscelatore incorporato Alimentazione: 3 pile alcaline da 1,5 V (AA) Peso confezione: Kg. 2,100 Disponibilità: 2 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø5060

Green BT

89206 Cromo € 304,00

Per acqua fredda o premiscelata Alimentazione: 3 pile alcaline da 1,5 V (AA) Peso confezione: Kg. 1,850 Disponibilità: 2 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

Green MS BT

89306 Cromo € 373,00

Con miscelatore sottolavabo * Alimentazione: 3 pile alcaline da 1,5 V (AA) Peso confezione: Kg. 2,300 Disponibilità: 5 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

Green TL BT

89117 Cromo € 333,00

Con miscelatore interno * Alimentazione: 3 pile alcaline da 1,5 V (AA) Peso confezione: Kg. 2,050 Disponibilità: 5 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

GreenMix

29106 Cromo € 328,00

Con miscelatore incorporato Alimentazione: Trasformatore 5 Vdc Peso confezione: Kg. 2,200 Disponibilità: 2 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø5060

Green

29206 Cromo € 304,00

Per acqua fredda o premiscelata Alimentazione: Trasformatore 5 Vdc Peso confezione: Kg. 1,950 Disponibilità: 2 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø5060

Green MS

29306 Cromo € 373,00

Con miscelatore sottolavabo * Alimentazione: Trasformatore 5 Vdc Peso confezione: Kg. 2,400 Disponibilità: 5 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

Green TL

29117 Cromo € 333,00

Con miscelatore interno * Alimentazione: Trasformatore 5 Vdc Peso confezione: Kg. 2,150 Disponibilità: 5 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

* Temperatura regolabile sul rubinetto, con tappo di sicurezza antivandalismo. * Temperatura regolabile sul rubinetto, con tappo di sicurezza antivandalismo.

* Dopo aver regolato la temperatura, si può bloccare la manopola del miscelatore. * Dopo aver regolato la temperatura, si può bloccare la manopola del miscelatore.

Trasformatore, pile, flessibili, rubinetti d’arresto e accessori sono tutti compresi nel prezzo.

Certificazioni: EMC ACS HACCP Trasformatore di sicurezza (230Vac/5Vdc)

A richiesta disponibile con aeratore antivandalismo.

Green

Rubinetti Elettronici | Compatti

DMP Electronics • Listino Prezzi

GreenMix BT

89106 Cromo € 328,00

Con miscelatore incorporato Alimentazione: 3 pile alcaline da 1,5 V (AA) Peso confezione: Kg. 2,100 Disponibilità: 2 giorni lavorativi

ø32

max 4

501/

2”G

144106

118

140 45°

Ø5060

Green BT

89206 Cromo € 304,00

Per acqua fredda o premiscelata Alimentazione: 3 pile alcaline da 1,5 V (AA) Peso confezione: Kg. 1,850 Disponibilità: 2 giorni lavorativi

ø32

max 4

501/

2”G

144106

118

140 45°

Ø50

Green MS BT

89306 Cromo € 373,00

Con miscelatore sottolavabo * Alimentazione: 3 pile alcaline da 1,5 V (AA) Peso confezione: Kg. 2,300 Disponibilità: 5 giorni lavorativi

ø32

max 4

501/

2”G

144106

118

140 45°

Ø50

Green TL BT

89117 Cromo € 333,00

Con miscelatore interno * Alimentazione: 3 pile alcaline da 1,5 V (AA) Peso confezione: Kg. 2,050 Disponibilità: 5 giorni lavorativi

ø32

max 4

501/

2”G

144106

118

140 45°

Ø50

GreenMix

29106 Cromo € 328,00

Con miscelatore incorporato Alimentazione: Trasformatore 5 Vdc Peso confezione: Kg. 2,200 Disponibilità: 2 giorni lavorativi

ø32

max 4

501/

2”G

144106

118

140 45°

Ø5060

Green

29206 Cromo € 304,00

Per acqua fredda o premiscelata Alimentazione: Trasformatore 5 Vdc Peso confezione: Kg. 1,950 Disponibilità: 2 giorni lavorativi

ø32

max 4

501/

2”G

144106

118

140 45°

Ø5060

Green MS

29306 Cromo € 373,00

Con miscelatore sottolavabo * Alimentazione: Trasformatore 5 Vdc Peso confezione: Kg. 2,400 Disponibilità: 5 giorni lavorativi

ø32

max 4

501/

2”G

144106

118

140 45°

Ø50

Green TL

29117 Cromo € 333,00

Con miscelatore interno * Alimentazione: Trasformatore 5 Vdc Peso confezione: Kg. 2,150 Disponibilità: 5 giorni lavorativi

ø32

max 4

501/

2”G

144106

118

140 45°

Ø50

* Temperatura regolabile sul rubinetto, con tappo di sicurezza antivandalismo. * Temperatura regolabile sul rubinetto, con tappo di sicurezza antivandalismo.

* Dopo aver regolato la temperatura, si può bloccare la manopola del miscelatore. * Dopo aver regolato la temperatura, si può bloccare la manopola del miscelatore.

Trasformatore, pile, flessibili, rubinetti d’arresto e accessori sono tutti compresi nel prezzo.

Certificazioni: EMC ACS HACCP Trasformatore di sicurezza (230Vac/5Vdc)

A richiesta disponibile con aeratore antivandalismo.

Green

Rubinetti Elettronici | Compatti

DMP Electronics • Listino Prezzi

GreenMix BT

89106 Cromo € 328,00

Con miscelatore incorporato Alimentazione: 3 pile alcaline da 1,5 V (AA) Peso confezione: Kg. 2,100 Disponibilità: 2 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø5060

Green BT

89206 Cromo € 304,00

Per acqua fredda o premiscelata Alimentazione: 3 pile alcaline da 1,5 V (AA) Peso confezione: Kg. 1,850 Disponibilità: 2 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

Green MS BT

89306 Cromo € 373,00

Con miscelatore sottolavabo * Alimentazione: 3 pile alcaline da 1,5 V (AA) Peso confezione: Kg. 2,300 Disponibilità: 5 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

Green TL BT

89117 Cromo € 333,00

Con miscelatore interno * Alimentazione: 3 pile alcaline da 1,5 V (AA) Peso confezione: Kg. 2,050 Disponibilità: 5 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

GreenMix

29106 Cromo € 328,00

Con miscelatore incorporato Alimentazione: Trasformatore 5 Vdc Peso confezione: Kg. 2,200 Disponibilità: 2 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø5060

Green

29206 Cromo € 304,00

Per acqua fredda o premiscelata Alimentazione: Trasformatore 5 Vdc Peso confezione: Kg. 1,950 Disponibilità: 2 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø5060

Green MS

29306 Cromo € 373,00

Con miscelatore sottolavabo * Alimentazione: Trasformatore 5 Vdc Peso confezione: Kg. 2,400 Disponibilità: 5 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

Green TL

29117 Cromo € 333,00

Con miscelatore interno * Alimentazione: Trasformatore 5 Vdc Peso confezione: Kg. 2,150 Disponibilità: 5 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

* Temperatura regolabile sul rubinetto, con tappo di sicurezza antivandalismo. * Temperatura regolabile sul rubinetto, con tappo di sicurezza antivandalismo.

* Dopo aver regolato la temperatura, si può bloccare la manopola del miscelatore. * Dopo aver regolato la temperatura, si può bloccare la manopola del miscelatore.

Trasformatore, pile, flessibili, rubinetti d’arresto e accessori sono tutti compresi nel prezzo.

Certificazioni: EMC ACS HACCP Trasformatore di sicurezza (230Vac/5Vdc)

A richiesta disponibile con aeratore antivandalismo.

Green

Rubinetti Elettronici | Compatti

DMP Electronics • Listino Prezzi

15.007

F i rs t C lass handsfree kranen voor ex tra hygiëne

| private - public - community |

LINUM EUROPE | Vijverhoek 53 | 8520 KuurneTe l : 0 5 6 3 5 9 2 9 4 | We b : w w w. l i n u m . e u

Linum Europe heeft een uitgebreid installateursnetwerk in de Benelux, Frankrijk, Duitsland en Oostenrijk. Meer info via marketing@linum.eu

o p b a t t e r i j o f n e t s p a n n i n g m e t o f z o n d e r w a r m t e r e g e l a a r

In 1978 ontwikkelde DMP Electronics de allereersteelektronische kraan en tot op vandaag focust het Italiaanse bedrijf enkel en alleen op elektronisch geactiveerde kranen en dispensers. Dankzij haar technologische voorsprong en haar vele innovatieve energie-, water- & zeepbesparende oplossingen, wordt DMP Electronics gezien als leider in haar vakgebied.

Official distributor:

15.007 Pub Techcare DMP kranen FCO Media.indd 1 1/23/2015 10:07:56 AM

tech

ca

re

34

Smart Building: van mythe tot realiteit

In het Mechelse Lamot congrescentrum organiseerde de Federatie van de Elektriciteit en de Elektronica (FEE) onlangs de eerste editie van het Smart Building Congres. Specialisten

belichtten vanuit verschillende invalshoeken diverse facetten in de fases van de levensduur van een intelligent gebouw: van concept over realisatie tot uitbating. Ook enkele zorggerelateerde items kwamen aan bod.

“Vandaag worden wij geconfronteerd met toestellen of applicaties die te maken heb-ben met ingebouwde intelligentie, via onze professionele activiteiten en/of thuis. Deze intelligentie stroomt nu ook door naar ge-bouwen, zowel (niet) residentieel als tertiair. Bestaande gebouwen zijn complexe kop-pelingen van structuren, systemen en tech-nologie. Verschillende technieken zoals ver-warming, koeling, verlichting… tot en met security functioneren vaak nog onafhankelijk van mekaar, en zijn onvoldoende op mekaar afgestemd. Met een vaak ongecontroleerd functioneren van die technieken en een te hoog energiegebruik tot gevolg. De 2020 doelstellingen van Europa hebben ons be-wustgemaakt van de noodzaak om gebou-wen energiezuiniger en ook intelligenter te maken”, opende Eric Piers (Bestuurder bij FEE) het Smart Building Congres.

Van smart building tot smart grid“Smart buildings gebruiken informatie tech-nologieën en open platformen om subsys-temen te verbinden, informatie uit te wis-selen en zo totale ‘building performance’ te optimaliseren. Het ‘Internet der Dingen’ laat toe door middel van sensoren objecten on-derling en met het internet te verbinden, en om slimme apparaten te gebruiken die van-op afstand gemonitord en beheerd kunnen

worden. Optimalisatie van de performantie van gebouwen kan enkel wanneer de ver-schillende systemen verbonden worden op een geïntegreerde en functionele manier, en bestuurd van om het even waar. Europa legt de lidstaten ook op om tegen 2020 een Europese Smart Grid te realiseren, mogelijke black-outs en afschakelplannen indachtig. Smart buildings worden virtuele power ge-nerators die hun eigen energie opwekken en verbruiken. Maar via een smart grid kun-nen ze deze ook uitwisselen met andere bedrijven. Middels een geïntegreerd intel-ligent informatieplatform kunnen vraag en aanbod aan elektrische energie op elkaar worden afgestemd op een minuut-per-mi-nuut basis. Smart buildings dragen ook bij tot duurzaamheid, en verhogen onder meer de veiligheid en de beveiliging van alle re-sources. De meest gesofistikeerde systemen zullen weinig resultaat opleveren zonder de mensen die ze gebruiken om de efficiëntie te verhogen”, aldus nog Eric Piers.

Geïntegreerde uitdagingenTijdens de plenaire sessie van het Smart Building Congres sloot Prof. Wim Boydens (UGent) hier naadloos bij aan met zijn uit-eenzetting over geïntegreerde uitdagingen voor intelligente marktspelers: “Hoe zetten we de stap van individuele optimalisatie naar

geïntegreerde optimalisatie van gebouwen? Wie werpt zich op als de nieuwe ‘regisseur’, de easy interface tussen de wensen van de gebruiker, het intelligente algoritme en de te nemen acties? Wie zorgt voor de nodige dynamiek: het business model van een re-giebedrijf of een integrator?... Een en ander zit in een versnellingsfase, maar we zijn nog lang niet op kruissnelheid.” Daarna volgden parallel lopende sessies. Wat de concept fase betreft, kwamen alle aspecten aan bod die gelinkt zijn aan de voorschrijfwereld. Deze presentaties waren vooral gericht op stu-diebureaus, promotoren, gebouweigenaars. De uiteenzettingen met betrekking tot de realisatiefase, stonden in het teken van de technological trends en de toepassingsdo-meinen, en waren vooral bedoeld voor in-stallateurs en systeemintegratoren. Sprekers die focusten op de uitbatingsfase, legden het accent op energie-efficiency, TCO en ROI, en hadden vooral beheerders en facility mana-gers als toehoorders.

Lifelong livingEén van de thema’s die aansloot bij de zorgproblematiek, was ‘lifelong living’, door Liesbeth De Grave van Niko gebracht. Onze ouder wordende bevolking moet evolueren naar toekomstige woonvormen. In ons land is het aantal erkende RVT-bedden sterk afhan-kelijk van de subsidiëring, terwijl dit aantal in Nederland bv op 1 jaar tijd gehalveerd is. “We moeten onze gebouwen ten dienste stellen van de gebruiker en de bewoner, zowel wat modulariteit, gebruiksvriendelijkheid, pay-

CO

NG

RES

WZC Het Lindehof ter vervanging van WZC Herfstrust in Belsele - © Osar Architects

WZC Menos in Genk - © boydens engineering

as-you-grow-gehalte, geïntegreerd karakter als flexibiliteit betreft. De cy-clus ‘woning, aangepaste woning, flat, RVT-kamer en ziekenhuiskamer’ is achterhaald. Niko gaat er van uit dat lifelong living een betere oplossing is. Dit impliceert langer thuis blijven, gespreide investeringen en minder nood aan specifieke zorgcapaciteit. Wat data, connectiviteit, functionali-teiten, bedieningen en aansturingen betreft, moet er één systeem zijn, op maat en evolutief. Dit impliceert een basisinstallatie die toekomstvast is. Een kleine upfront-investering kan deze inzetbaar maken voor alle types bewoners in elke woonvorm. Extra functionaliteit is hier geen synoniem voor andere producten, maar staat voor ‘op maat maken’, ‘toevoegen op het juiste moment’, en ‘prijsefficiëntie’, dit los van de woonvorm.” Bert Ver-linden van Fifthplay had het over slimme oplossingen, ook voor bestaan-de gebouwen: “Deze oplossingen moeten laagdrempelig zijn en snel kunnen worden terugverdiend. De interactie met de gebouwbeheerder moet voor de juiste oplossing zorgen.”

Beheersing piekverbruik Cis van Steenberghe van UGent lichtte toe hoe het piekverbruik in zieken-huizen kan beheerst worden. “Er is nood aan flexibiliteit in zowel produc-tie als verbruik. Op heden wordt er vooral van commerciële oplossingen gebruikgemaakt om piekverbruik tegen te gaan. Denk bijvoorbeeld aan kleinschalige batterij-opslag (vooral residentieel en als UPS) en pompcen-trales. Maar Demand Side Management (DSM) is in volle ontwikkeling. Bij implementatie van DSM gelden 4 basisregels: minimaliseer uw verbruik, vermijd piekverbruik (verschuif verbruik voor een vlakker verbruik), ge-bruik hernieuwbare energie van zodra ze aanwezig is, en verbruik zoveel mogelijk hernieuwbare energie zelf. De financiële motieven voor beheer-sing van het piekverbruik zijn anders voor een particulier (< 10 kWp), dan voor installaties > 10 kWp, waar de per euro geïnjecteerde kWh kleiner is dan de euro gevraagde kWh.” Eric Piers van de FEE sloot het eerste Smart Building Congres af met de al-gemene conclusie dat er, op verschillende domeinen, nog heel wat werk aan de winkel is om de diverse systemen geïntegreerd (geautomatiseerd) te laten samenwerken. Begin volgend jaar vindt de tweede editie van het congres plaats. (Door Philip Declercq)

Projectpartners van dit Smart Building Congres waren OSRAM, CEBEO, Schneider Electric, REXEL, Legrand, Niko, CNrood, acal/bfi, IFMA Belgium Chapter, VEOLIA, SAVE, fifthplay, VINCI Facilities, en COFELY GDF Suez.

www.smartbuildingcongres.bewww.feebel.be

Het eerste rookarme flexibele isolatiemateriaal met Euroklasse BL-s1, d0. Armaflex® Ultima ver-betert, in het geval van brand, meetbaar het zicht in de vluchtwegen. Kiest u nu voor de nieuwe standaard - voor meer zekerheid!

Install it. Trust it.

www.armacell.com

Tel.: +49 25 17 60 30info.bx@armacell.com

rookontwikkel i ng

minimale

INSTALLEERVEILIGHEIDZEER LAGE ROOKCONCENTRATIE BIJ BRAND

ArmaflexUltima_AD_Techcare_80x263_NL_neu.indd 1 13.05.2015 11:47:29

tech

ca

re

36

WKK & zorg: wie kent de steunmaatregelen? (deel 1)Het warmteprofiel

van de zorgsector is zeer geschikt

voor toepassing van warmtekrachtkoppeling (WKK). Doorgaans kunnen ziekenhuizen en RVT’s de volledige elektriciteitsproductie van hun WKK zelf verbruiken. Ideaal dus voor een rendabele WKK. Ondanks de reeds bewezen economische en ecologische voordelen is er in de zorgsector nog een behoorlijk potentieel. Elke WKK dient echter met de nodige “zorg” te worden geïnstalleerd. Recent organiseerde COGEN Vlaanderen, in samenwerking met ZNA, VTDV en Zorgnet Vlaanderen, een studienamiddag rond WKK in de zorgsector.

In deze editie lijsten we de diverse steun-maatregelen voor WKK in de zorg voor u op. In ons volgend nummer staat WKK opnieuw in de aandacht en lichten we een stappenplan voor WKK in de zorg toe, aan de hand van de case UZA. COGEN Vlaanderen, gevestigd in Leuven, draagt actief bij tot de ontwikkeling van kwaliteitsvolle WKK in Vlaanderen. Dit vanuit de overtuiging dat WKK’s een belang-rijke rol spelen in twee deeldomeinen van de

duurzame ontwikkeling: een rationele ener-giepolitiek en het terugdringen van de emis-sies van broeikasgassen. Interessante COGEN Vlaanderen publicaties zijn de WKK-wegwij-zer (editie 2014) en het basishandboek WKK (update 2015). We vermelden nog dat leden van VTDV en Zorgnet Vlaanderen - die deel-namen aan het event - via COGEN Vlaande-ren een gratis Quick scan kunnen aanvragen. Deze biedt een ruwe inschatting van de haal-baarheid van een WKK-project. WKK-certificatenJoni Rossi van COGEN Vlaanderen: “Een eerste vorm van steunmaatregelen op het niveau van de gewesten zijn de WKK-certifi-caten. Elke eigenaar van een WKK-installatie in Vlaanderen kan hiervoor een aanvraag indienen bij het Vlaams Energie Agentschap (VEA). De certificaten kan hij verkopen aan een elektriciteitsleverancier. Wie er niet in slaagt om een contract af te sluiten met een energieleverancier, kan de certificaten verko-pen aan de netbeheerder in kwestie, Eandis of Infrax, tegen de minimumprijs (31 euro). Opdat het VEA de aanvraag zou goedkeuren moet de WKK kwalitatief zijn: dit impliceert een voldoende grote, relatieve primaire ener-

giebesparing realiseren - meer dan 10 pro-cent voor installaties groter dan 1 MW, meer dan 0 procent voor kleinere.” (Zie ook kader-stuk: ‘Bandingfactor’)

Verhoogde investeringsaftrekEen tweede steunmaatregel situeert zich op het federale niveau en betreft de verhoogde investeringsaftrek voor bedrijven. Dit per-centage wordt elk jaar opnieuw bepaald, en bedraagt voor 2015 13,5 procent. De mees-te ziekenhuizen en WZC zijn evenwel vzw’s, betalen met andere woorden geen vennoot-schapsbelasting, en komen dus niet in aan-merking voor verhoogde investeringsaftrek.

Vrijstelling van accijnzen Een andere, minder gekende, steunmaatre-gel is de vrijstelling van accijnzen voor aard-gas-WKK’s. De accijnzen bedragen normaal ongeveer 1 euro per MWh. Gasgestookte WKK’s worden hier evenwel van vrijgesteld omdat ze het rationeel energiegebruik be-vorderen. De aanvraag dient te gebeuren bij de Gewestelijke Directie Douane & Accijnzen (FOD Financiën), en verloopt volgens een ad-ministratieve procedure. Deze dienst kan een vrijstelling toekennen, die door de betrokken

Foto: De WKK-installatie in het Antwerpse Middelheim ziekenhuis heeft een capaciteit van 835 kW.

© C

OG

EN V

laan

dere

n

STU

DIE

DA

G

tech

ca

re

37

leverancier van aardgas in mindering zal worden gebracht.

Terugdraaiende tellerDe terugdraaiende teller is een andere vorm van steunmaatregel. Deze is enkel van toepassing voor installaties ≤ 10 kW. De terugdraaiende tel-ler brengt de injectie van elektriciteit op het net in mindering van de afname. Omdat geïnjecteer-de elektriciteit een veel lagere financiële waar-de heeft dan de afgenomen hoeveelheid zit de meerwaarde van de terugdraaiende teller in dit stuk dat men injecteert. (Zie ook kaderstuk: ‘Prosu-mententarief ‘)

Voor grotere installaties geldt in ieder geval: hoe groter de zelfafname, met andere woorden hoe groter de hoeveelheid zelf geproduceerde elek-triciteit die meteen verbruikt wordt, hoe renda-beler de WKK-installatie.In de volgende editie van Techcare komen we uitgebreid terug op dit COGEN Vlaanderen-event rond WKK-problematiek. Steven De Vroede van Vanparijs Engineers licht het stappenplan voor WKK in de zorg toe, aan de hand van de case UZA. Verder onder meer twee voorbeeldcases: het Jan Palfijn ziekenhuis in Antwerpen, en het WZC Mayerhof in Mortsel. (Door Philip Declercq)

www.cogenvlaanderen.be

BANDINGFACTOR De berekening van de hoeveelheid certificaten wordt bepaald aan de hand van de primaire-energiebesparing vermenigvuldigd met de zogenaamde bandingfactor. De bandingfactor werd in het leven geroepen om de hoeveelheid steun, toegekend aan diverse vormen van duurzame energie, aan te passen aan de reële steunbehoeften. Voor de meeste WKK-installaties blijkt de onrendabele top redelijk groot, en zal de ban-dingfactor groter zijn dan 1. Momenteel wordt de steun aan banden gelegd, en de bandingfactor gelijkgesteld aan 1. De certificaten worden toegekend voor een loop-tijd van 10 jaar.

PROSUMENTENTARIEF In de praktijk wordt er echter veel meer van het distributienet gebruikgemaakt. Er is een stuk afname en een stuk injectie, en voor de beiden is het elektriciteitsnet nood-zakelijk. “Vandaar dat, vanaf 1 juli 2015, het prosumententarief zal worden ingevoerd voor alle installaties met een terugdraaiende teller. Dit bedraagt 70 à 80 euro per kW naargelang de netbeheerder. Voor de meeste gevallen is het voordeel dat men haalt uit de terugdraaiende teller, wel veel groter dan de kost van het prosumententarief”, aldus Joni Rossi.

“Vanaf 1 juli 2015 zal het prosumententarief worden ingevoerd voor alle installaties met een terugdraaiende teller.” - Joni Rossi - COGEN Vlaanderen

Joni Rossi van COGEN Vlaanderen: “Zorginstellin-gen zijn nog onvoldoende op de hoogte van de energetische en financiële besparingen die men kan realiseren met een WKK.”

De zorgsector en de witte economie zijn volop in beweging.Z-Healthcare plaatst zorg en innovatie gedurende 30 weken in de kijker.

De nieuwe reeks werpt niet enkel een blik op de technologische evoluties in de sector, maar toont ook hoe innovatie voor meer comfort, meer levenskwaliteit en een menselijkere aanpak zorgt.

Z-HealthcareElke woensdag op Kanaal Z

In samenwerking met:

OB

6161

3

tech

ca

re

38

‘Totaalbeleving van onze klant Zijn we er klaar voor?’

Op donderdag 8 mei ging in Antwerp Expo de 26ste editie van het jaarlijks congres van de Vereniging van Technische Diensthoofden in Verzorgingsinstellingen

(VTDV) door. Rond het thema ‘Totaalbeleving van onze klant – Zijn we er klaar voor?’ werd een boeiend programma opgebouwd, aangevuld met een gesloten beurs (waarop alleen de congresdeelnemers worden toegelaten) waarop net geen 200 betrokken partijen waren vertegenwoordigd.

De VTDV koos ‘Totaalbeleving van onze klant – Zijn we er klaar voor?’ als congresthema. Een enigszins verrassend onderwerp, of toch niet? “We moeten ons de vraag durven stel-len of we wel genoeg doen voor de totaal-beleving van onze klanten”, vertelt Eddy De Coster (Voorzitter VTDV). “Voor de bewoners, patiënten en gebruikers van onze instellin-gen spelen nog andere elementen dan de medische (be)handelingen en verzorging een rol bij de globale beleving bij een op-name of een bezoek aan een verzorgings-instelling. De technisch verantwoordelijken hebben een belangrijke rol bij de beleving.”

Wie is de klant? Alles begint uiteraard met de vraag: wie is de klant? Of anders gezegd, wie maakt allemaal gebruik van de verzorgingsinstelling? Dat is een zeer divers publiek, met zowel directie, artsen, het verpleegkundig personeel, de schoonmaakdienst, het keukenpersoneel, de klusjesman… en natuurlijk ook de rusthuis-bewoners, patiënten die voor korte of lange duur in een ziekenhuis worden opgenomen en langetermijn gasten in een psychiatrisch complex. Eddy De Coster: “Voor de techni-sche diensthoofden van verzorgingsinstel-

lingen is het belangrijk om steeds voor ogen te houden wie er allemaal gebruikmaakt van de gebouwen, installaties en medische en logistieke uitrusting. Bovendien opereren we in een snel veranderende omgeving en dito wetgeving, onder meer betreffende elektri-sche installaties, HVACR, patiëntveiligheid, brandtechnisch, enz. De VTDV wil de rol van het technisch diensthoofd belichten. Het imago van deskundigheid zowel op tech-nisch als managementvlak vormt een aan-dachtspunt.

Fusieprotocol Zorgnet Vlaanderen en IcuroEtienne Wauters (Voorzitter ZorgNet Vlaan-deren) pakte als eerste spreker sterk uit met nieuws heet van de naald. “Zorgnet Vlaan-deren en Icuro – de koepel van Vlaamse zie-kenhuizen met publieke partners – hebben begin deze week een fusieprotocol onder-tekend. Voorlopig blijven beide organisaties nog afzonderlijk bestaan, maar uiterlijk op 31 december 2017 zullen we volledig fuseren. Het doel is om één Vlaamse zorgkoepel te creëren met een sterke transversale werking. Via het platform en netwerk van één grote zorgkoepel zal onze strategische positie en

slagkracht ten aanzien van de federale en gewestelijke overheden en beleidsmakers verhogen. Door een fusie wordt bovendien de expertise in de verschillende beleidsdo-meinen gebundeld, zodat onze middelen optimaal kunnen worden ingezet.”

De nieuwbouw- en renovatieprojecten bin-nen de zorgsector worden steeds kwalitatie-ver, de mogelijkheden om de dienstverlening te verbeteren zijn schijnbaar onuitputtelijk. “Maar zijn we niet teveel met onszelf bezig? Zorgt het behalen van een kwaliteitslabel ook daadwerkelijk voor een betere zorg? Hoe ervaart onze klant de nieuwe technieken? Is het antwoord op deze vraag niet de ultieme waardemeter voor kwaliteit? Hoe wordt de zorg door de patiënt en zijn dierbaren be-leefd? Beleving is perceptie. Infrastructuur is hier een belangrijke parameter. De totaalbe-leving van de klant wordt bepaald door alle medewerkers van de zorginstelling, zowel de verpleegkundige die naast het bed staat als de logistieke medewerkster die de maaltijd brengt.”

“It’s not how smart you are, it’s how well connected you are”Technisch verantwoordelijken blijven niet blind voor de medische activiteiten rondom hen. Maar dat er ook een (medisch) verband bestaat tussen architectuur en het brein, deed toch wel wat wenkbrauwen fronsen. Christophe Lafosse, verbonden aan het Re-validatieziekenhuis RevArte in Edegem en gespecialiseerd in de klinische neuropsycho-logie, legde dit uit. Met het onderwerp van zijn presentatie ‘hoe het brein ons doet bou-

CO

NG

RES

tech

ca

re

39

wen aan (zijn) architectuur’ kreeg hij de kans om enkele leuke vergelijkingen te maken die moeten aantonen hoe in de hersenen kennis- en ervaringsnetwerken veranderen door organisatie en reorganisatie in reactie op ervaring en sensorische stimulering. “Het brein is georganiseerd in netwerken. Hoe we de wereld organiseren, is net zoals ons brein is georganiseerd. It’s not how smart you are, it’s how well connected you are.”

Hierbij verwees Christophe Lafosse ook naar de intelligente aanpasbare herstelkamers voor beroertepatiënten in GZA Ziekenhuizen campus Sint-Augustinus. Voor de behande-ling van patiënten die een beroerte hebben gehad, werden vier intelligente aanpasbare herstelkamers of ‘Adaptive Healing Rooms’ in gebruik genomen. Het concept bestaat uit een unieke integrale aanpak waarbij niet alleen medische technologie maar ook de omgevingsfactoren als onderdeel van het behandelings- en herstelproces bij be-roertepatiënten opgenomen worden. Er is steeds meer wetenschappelijk bewijs dat omgevingsfactoren zoals licht en geluid een effect hebben op ons algemeen welzijn. We weten allemaal instinctief dat zonlicht ons blijer maakt en dat bepaalde geluiden ons

helpen ontspannen. Uit onderzoek weten we dat omgevingsfactoren ook ons bioritme en stressniveau kunnen regelen.

“Vergeet ook niet te coördineren en reage-ren vanuit de beleving van de patiënt. Bekijk hiervoor zeker eens de website www.alzhei-merexperience.nl. U kan er de belevingen van een patiënt ervaren, een zeer leerrijke én con-fronterende ervaring.”

“Denken vanuit de werkprocessen”AnneMarie Eijkelenboom werkt bij EGM Ar-chitecten, een bureau met een brede en specialistische kennis op het gebied van bouwen voor de gezondheidszorg. “Gezond-heidszorg is aantoonbaar gebaat met een totaalbeleving. Daarom trachten we de ge-zondheidszorg in al haar facetten te begrij-pen en denken we vanuit de werkprocessen. Omdat we de ambitie hebben om voorop te blijven lopen als ontwerper en ontwikkelaar in de gezondheidszorg, volgen we de maat-schappelijke, medische, technologische, de-mografische, socioculturele en economische ontwikkelingen op de voet. Planetree en be-leving, klantgerichtheid en healing environ-memt zijn sleutelbegrippen. Architectuur is hierbij het instrument om de vraagstukken aan te pakken, waarbij de mens steeds cen-traal staat: patiënt, familie, verplegend en on-dersteunend personeel.”

De theorie werd concreet aan de hand van twee projecten. Het nieuwe Erasmus univer-sitair medisch centrum in Rotterdam verrijst niet aan de stadsrand maar in het hart van de stad. Groenvoorzieningen en een stedelijke gebouwstructuur zorgen voor een naadloze overgang met de straat. AnneMarie Eijkelen-boom: “De zelfredzaamheid en het welzijn van de patiënt stonden voorop tijdens het ontwerp. Zo is de structuur van het nieuwe medisch centrum gebaseerd op een inde-ling in een aantal patiëntenthema’s, waarbij het atrium telkens het hart vormt. Dit zorgt voor een logische indeling waarbij de patiënt gemakkelijk de weg vindt naar alles wat voor zijn behandeling nodig is. Het Erasmus MC is

een gebouw van en voor de toekomst, waar-bij zowel letterlijk als figuurlijk om de patiënt heen wordt gebouwd.”

In het centrum voor kinder- en jeugdpsychi-atrie De Mark in Breda stond vooral de priva-cy van de kwetsbare kinderen als uitgangs-punt bij het ontwerp. Daarom werd besloten dat hun ruimtes niet in directe verbinding mochten staan met de meer openbare be-handelafdeling. De kinderen zijn deel van een familieachtige groep, maar kunnen zich ook terugtrekken in hun eigen, veilige kamer. Het zorgvuldig ontworpen groen rondom de gebouwen zorgt voor extra privacy.

Ruimtelijke beleving van liggende patiëntenIr. architect Margo Annemans werkt als on-derzoeker bij osar architecten. Haar belang-ijkste onderzoekspiste (onder de vorm van een Baekeland docoraatsmandaat) focust op de ruimtelijke beleving van liggende patiën-ten in ziekenhuizen en hoe kennis hierrond kan worden doorgegeven aan architecten.

“Het boek Bauentwurfslehre van archi-tect Ernst Neufert – in architectuurkringen spreekt men over de Neufert – is een stan-daardwerk dat handelt over normering en bouwplanning in de ontwerpfase van ge-bouwen en stedenbouw”, vertelt Margo An-nemans. In 2012 verscheen de 40ste oplage. De maten en afmetingen in het boek zijn minimummaten, wat kadert in de tijdsgeest van het Nieuwe Bouwen van de jaren 30 toen sociale woningen binnen ieders bereik

“Voor de technische diensthoofden van verzorgingsinstellingen is het belangrijk om steeds voor ogen te houden wie er allemaal gebruikmaakt van de gebouwen, installaties en medische en logistieke uitrusting.”

AnneMarie Eijkelenboom (EGM Architecten): “Planetree en beleving, klantgerichtheid en healing environmemt zijn sleutelbegrippen. Architectuur is hierbij het instrument om de vraagstukken aan te pakken, waarbij de mens steeds centraal staat: patiënt, familie, verplegend en ondersteu-nend personeel.” >>>

tech

ca

re

40

kwamen. Zorgsector komt ook ruim aan bod. Maar… Neufert was een gezonde man van 1m82 die kon wandelen en alles alzo beleeft en ervaart. Hij is dus niet de doorsnee klant in een zorginstelling. Zijn beleving strookt absoluut niet met de beleving van iemand die gekluisterd is aan zijn bed of rolstoel. Bij het ontwerp van een zorginstelling mag je dus geen standaardnormen hanteren, maar moet de insteek zijn: hoe kunnen we ruim-te ontwerpen wanneer de beleving van de dagelijkse activiteiten wordt geconcentreerd

“Het verbeteren van de patiëntenbeleving zal in de zorginstellingen leiden tot een efficiëntiestijging en een beter welbevinden, wat een positieve impact zal hebben op de kost van de zorg.”

rond één – bewegende – plek, namelijk het bed. Om dit zelf te ervaren, heb ik naast vrij-willigerswerk in zorginstellingen en een hele reeks gesprekken met de verschillende acto-ren in een ziekenhuis, mij ook laten opnemen en behandelen zoals met een echte patiënt gebeurt. En geloof me, op dat moment maak je de overgang van persoon naar patiënt.”

Margo Annemans stond tenslotte stil bij het project Zo?Zo!, van zorg(zaam) onderzoek naar zorg(zaam) ontwerp. Het doel is om de belevingsdata resulterend uit onderzoek in de zorg te vertalen naar architecten, ont-werpers, fabrikanten en zorgdirecties, zodat zij deze data efficiënt kunnen inzetten bij het ontwikkelen van omgevingen, producten en diensten die aansluiten bij de beleving

van patiënten en andere gebruikers. “Het verbeteren van de patiëntenbeleving zal in de zorginstellingen leiden tot een efficiëntie- stijging en een beter welbevinden, wat een positieve impact zal hebben op de kost van de zorg. Ontwerpers en fabrikanten kunnen door het beter inspelen op patiëntenbele-ving hun concurrentiepositie versterken, ook op de internationale markt.” (Door Rudy Gunst)

www.vtdv.be

CO

NG

RES

Ir. architect Margo Annemans (Onderzoeker bij osar architecten): “Bij het ontwerp van een zorginstelling mag je geen standaardnormen hanteren, maar moet de insteek zijn: hoe kunnen we ruimte ontwerpen wanneer de bele-ving van de dagelijkse activiteiten wordt geconcentreerd rond één – bewegende – plek, namelijk het bed.”

www.vanhoutfacilities.be

Technisch en bouwkundig onderhoudHerstellingen en diensten

Brede ervaring, specifieke kennisEén partner, een unieke aanpak, 24/7

Uw gebouw, onze zorg !

tech

ca

re

41

IFHE-congres komt naar Den Haag

In de marge van het jaarlijkse VDTV-event mocht Douwe Kiestra groot nieuws brengen: in april 2016 organiseert de Nederlandse Vereniging voor Technisch facilitair

management in de Gezondheidszorg het tweejaarlijkse wereldcongres van de International Federation of Hospital Engineering (IFHE). “Een bijzonder grote eer en bovendien een unieke kans voor de leden van VDTV om hieraan deel te nemen”, aldus de NVTG-voorzitter. “Zo zal het volgende IFHE-congres in Australië plaatsvinden.”

“Een goede samenwerking tussen VTDV en NVTG is belangrijk, want het biedt de kans om onze kennis over de gezondheidszorg te delen en positieve en negatieve ervaringen te delen”, vertelt Douwe Kiestra. “Maar de we-reld houdt niet op aan de grenzen van de Be-nelux. Het uitwisselen van kennis en ervaring op mondiaal niveau biedt zoveel meerwaar-de. Een van de doelstellingen van de IFHE bestaat erin om de technologische mogelijk-heden in de gezondheidszorg eerlijker over de wereld te verdelen. De IFHE wordt door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) erkend als NGO.”Het thema van het congres wordt ‘Healthcare engineering creating effective and efficient care worldwide’. Hierdoor zal het congres op een ideologisch hoger niveau zitten. “Bij het vaststellen van het thema is rekening gehou-den met de doelstellingen van de WHO. In de samenwerking die de WHO en IFHE on-derhouden, vraagt de WHO de leden van de verschillende landenorganisaties om vanuit de technische sector bij te dragen aan de doelstellingen van de Wereldgezondheids-organisatie. Met ons thema zal dit zeker het geval zijn.”“De kwaliteit van de gezondheidszorg en van de zorgtechniek is helaas niet overal ter

wereld gelijk. In de Benelux kunnen we wel vertrouwen op goede gezondheidszorg, die bovendien ondersteund wordt met de mo-dernste innovatieve technieken. De kracht van innovatie is zichtbaar in optimaal func-tionerende apparaten die weinig onderhoud nodig hebben, een lage storingsfrequentie kennen, zo min mogelijk energie verbruiken, eenvoudig te bedienen en vooral veilig zijn. Ons thema geeft de kans om onze collec-tieve kennis van technologie in de gezond-heidszorg onder de aandacht te brengen bij degenen die dat goed kunnen gebruiken. We laten zien hoe moderne technologie toe-gepast kan worden.”Netwerken is een belangrijke activiteit tij-dens IFHE-conferenties. Dat zal in Den haag niet anders zijn. “Deel uw kennis met andere professionals in de zorg. Praat met elkaar en denk na over hoe u collega’s uit verre landen op een efficiënte en duurzame wijze de ge-legenheid kunt bieden om kennis te nemen van uw expertise en die vervolgens in hun eigen beroepspraktijk toe te passen.

ProgrammaDe IFHE-congressen zijn grootse, meerdaag-se evenementen met een uitgebreid hoofd- en ondersteunend programma. In Den Haag

zal het niet anders zijn. Op zaterdag 16 april ’16 vergaderen de IFHE-leden in het Rijks-museum in Amsterdam, zondag 17 april ’17 wordt ingevuld met registratie en voorbe-reiding, op maandag 18 en dinsdag 19 april ’16 gaat het congres met bijhorende ‘geslo-ten’ beurs door in het World Forum in Den Haag, op woensdag 20 april ’16 staan enkele interessante bezoeken aan zorginstellingen gepland en op donderdag 21 april ’16 wordt het event afgesloten met enkele culturele uitstappen.“Onder invloed van onder andere vergrij-zing, beperkte beschikbaarheid van fossiele brandstoffen, nieuwe technologieën en de rol van nieuwe media verandert de gezond-heidszorg in een snel tempo”, besluit Douwe Kiestra. “Technologie neemt in de verande-rende zorg een steeds belangrijkere positie in. Het IFHE-congres 2016 voorziet in een le-zingenprogramma dat managers informeert en uitdaagt om met behulp van technologie effectieve en efficiënte zorg te bieden. Daar-om ook een warme oproep naar onze Belgi-sche vrienden om naar Den Haag te komen.” (Door Rudy Gunst)

www.ifhe2016.infowww.nvtg.nl

tech

ca

re

42

Lost in spaceArchitecture and Dementia

BOEK

Wie van nabij geconfronteerd wordt met dementie, vergeet het woord nooit meer. De herinnering aan de dementerende (groot)ouder, partner of vriend blijft in het geheugen gegrift. Wereldwijd zijn er vandaag 35 miljoen mensen met dementie en dat aantal neemt razendsnel toe. Die evolutie verscherpt en versnelt een aantal maatschappelijke uitdagingen waaron-der de acute nood aan dementievriendelijke huisvesting. De problematiek van (ver)bouwen voor dementerenden stelt zich niet meer in de toekomst, maar vandaag.

In ‘Lost in space – Architecture and dementia’ delen geronto-logen, architecten, ruimtelijke planners en onderzoekers uit verschillende disciplines hun expertise en visie met het oog op een betere benadering van de noden voor dementeren-den. Dementie grijpt diep in op het zelfstandig kunnen func-tioneren van mensen, op hun gedrag, herinneringspatroon, ruimtelijk inzicht, het ervaren van ruimte. Daarbij rijst de vraag hoe woningen, woonzorgcentra, publieke gebouwen, buiten-ruimten en buurten zodanig kunnen worden ontworpen dat dementerenden er zich goed, veilig en geborgen voelen.

De omgeving heeft een groot effect op het functioneren en op het welbehagen van mensen met dementie, en op het werkcomfort en het gerust gevoel van mantelzorgers. Sleu-telwoorden voor het ontwerp en de binneninrichting van woonentiteiten zijn kleinschaligheid, huiselijkheid, geborgen-heid, veiligheid, rust, geluidbeheersing, voldoende daglicht en verse lucht, een doordachte kleur- en materiaalkeuze, veilige buitenruimten. Belangrijk is de integratie van herkennings-punten via kleur, materialen, specifieke objecten. Paviljoenen, ruimten, gangen en deuren in verschillende kleuren verge-makkelijken bijvoorbeeld de herkenbaarheid. Idem dito voor memory tools in de tuin, in de gang of in de eigen kamer.

Inspirerende voorbeelden in het boek tonen creatieve woon-oplossingen of individuele ruimten waarin dementerenden zichzelf kunnen zijn. Een innovatief project is Hogeweyk in

Amsterdam waar 152 dementerende ouderen verblijven in een speciaal voor hen ontworpen woonwijk met 23 wonin-gen. Dankzij de verpleegthuiszorg en een aantal faciliteiten in de buurt kunnen de dementerende bewoners zelfstandig blijven wonen. Andere projecten zijn opgevat als interessante variaties op kleinschalige woonconcepten rond een atrium en met afgebakende buitenruimten, met uitzicht op het groen of met tuintjes waarin men groenten kan kweken en kippen houden. Soms focust het voorbeeld op het belang van één specifieke ruimte. Een gezellige leefruimte met open keuken nodigt uit om mee te koken, de tafel te dekken, te eten. Ge-meenschappelijke zit- en ontspanningsruimten stimuleren het sociaal contact. Een snoezelkamer, wellnessruimte, stil zit-hoekje met tactiele materialen of een buitenruimte met veel groen helpen om te ontspannen of weer tot rust te komen. Grote ramen, terrassen en buitenruimten bevorderen het con-tact met de omgeving. Wandelpaden en ontspanningsmoge-lijkheden in de tuin nodigen uit tot bewegen.

Steeds meer ouderen zijn hoogbejaard én dementerend als ze naar het woonzorgcentrum verhuizen. Slimme ontwerpen en technologieën kunnen er voor zorgen dat woonzorgcentra niet hoeven te evolueren naar pseudo-gevangenissen waar dementerenden veroordeeld worden tot een levenslang ver-blijf, beperkt tot alleen hun kamer en de aanpalende gang. ‘Architecture and dementia’ nodigt ruimtelijke planners, archi-tecten en vormgevers uit om na te denken over kwaliteitsvol-le menswaardige oplossingen. De maatschappij, wij allen, zijn vragende partij. (Door Colette Demil)

‘Architecture and Dementia - Lost in Space - ’ - Eckhard Fedder-sen/ Insa Lüdtke - 224 pagina’s - Engels - Birkhaüser - ISBN 978-3-03821-500-4.

Centrum Duurzaam Gebouwbeheerwww.gebouwbeheerder.be

Centrum Duurzaam GebouwbeheerCentrum Duurzaam Gebouwbeheer (CDG) is sinds 1 april 2015 hét kennisplatform voor gebouwbeheerders. Deze kennis komt uit werkgroepen, studiedagen en onderzoeks-projecten en wordt actief gedeeld met het netwerk. CDG wil de gebouwbeheerder technisch op een zo hoog mogelijk niveau brengen door te werken aan betere methoden en systemen die toelaten meerjarenplanningen en –budgetten te ontwik-kelen. CDG werkt rond thema’s als uniforme conditiemeting, planmatig onderhoud van de gebouwschil en installaties, veiligheid, kwaliteitsborging, regelgeving, verzekeringen, professionele software, enz.

> U krijgt een flinke korting op de activiteiten (congressen, opleidingen, netwerkevenementen, enz.) van CDG. > U kunt zelf mee kennis ontwikkelen voor uw organisatie, door mee te werken in één van de werkgroepen. > U ontvangt gratis de nieuwsbrief> U krijgt een eigen inlogcode om meer informatie uit de website te halen> U hebt toegang tot de helpdesk op de website

U kunt nu al participeren via www.gebouwbeheerder.be. Voor bijkomende informatie kunt u terecht bij Bart van de Pol, bart@gebouwbeheerder.be of 011 79 97 54.Centrum Duurzaam Gebouwbeheer is een afdeling van Centrum Duurzaam Bouwen vzw.

ParticiperenEen participatie voor gebouwbeheerders bedraagt per organisatie 350€ excl. 21% BTW voor 1 jaar. Participeren is voor be houden aan organisaties en du s niet aan individuen. Zo kunnen meerdere werknemers profiteren van de voordelen die het participeren biedt. En die zijn talrijk!

Thema’s opleidingen en studiedagen najaar 2015> Theorie en praktijk conditiemeting van

gebouwen volgens NEN2767> Inspectie en onderhoud van gevels> Studiedag ‘Onderhoud van installaties’

tech

ca

re

44

NEW

S

Sto schenkt De Appeltuin een warm jasje

Begin mei werd De Appeltuin, een speel- en leefruimte aan het UZ Brussel voor kinderen met kanker en andere ziekten, officieel in gebruik genomen. Het project kwam tot stand met de hulp van 11.095 schenkers uit het hele land. Zo schonk Sto, de wereldwijde specialist in gevelisolatie waarvan het Belgische filiaal in Asse gevestigd is, een gevelisolatiesysteem op maat. Sto werkte technisch advies uit en dacht mee na over de opbouw en het design van de muur. Uiteindelijk kreeg de buitenmuur een thermisch isolatiejasje via het ETICS-systeem StoTherm Classic. De afwerking ervan gebeurde met groene sierpleister (294m²) en Sto-steenstrippen (123m²).De Appeltuin is het eerste nieuwbouwproject van het UZ Brussel dat enkel en alleen gefinancierd werd met giften. Er werd al ongeveer 1,2 miljoen euro ingezameld dankzij meer dan 11.000 schenkers. De Appeltuin is 656 m² groot en bestaat uit twee delen: een deel voor kankerpatiëntjes en een deel voor andere zieke kinderen.

www.uzbrussel.be - www.sto.be

VIA-DOT: Verlijmbare podotactiele waarschuwingsnoppen

Door de vergrijzing in onze samenleving worden steeds meer eisen gesteld op het gebied van de toegankelijkheid van de bebouwde omgeving, zowel op straat als in publiek toegankelijke gebouwen. Met VIA-DOT, een gepatenteerd systeem van verlijmbare podotactiele waarschu-wingsnoppen, heeft VIAKAN functionaliteit, veiligheid, duurzaamheid, esthetiek, gemak van plaatsing en aanpasbaarheid aan de bestaande omgevingseisen weten te combineren. De noppen zijn vervaardigd in glasvezelversterkte nylon of recent ook in RVS, messing of alumi-nium. Ze worden in kit geleverd, voorzien van een voorgemonteerde zelfklevende ring, samen met de benodigde reactieve lijm, herbruikbare sjablonen en doseerpistool. Een gelijkaardig systeem bestaat onder de vorm van tactiele geleidelijnen, specifiek ontworpen ten behoeve van mensen met een visuele functiebeperking, en als vluchtroutes in geval van brand.

www.viakan.be

ClicWall EI60 betreft een gebruiksvriendelijke wand-oplossing die voldoet aan de strengste brandveilig-heidseisen voor openbare gebouwen. Het systeem werd toegepast in het Openbaar Psychiatrisch Zorg-centrum in Geel, dat een brandveilige en kosteneffici-ente oplossing zocht om extra ruimte te creëren. Dit voor de renovatie van een oude vleugel. UNILIN lan-ceerde ClicWall Fire Retardant (Euroklasse B-s2, d0) vo-rig jaar. Het bedrijf behaalde een aanvullend Europees certificaat voor een systeemopstelling van een tussen-wand. Het EI60-certificaat garandeert dat ClicWall in deze specifieke opstelling een brandweerstand van 60 minuten heeft. Andere troeven zijn het gebruiksgemak en de bijhorende tijdswinst, de krasbestendige binnen-wanden die bestaan uit een 10 mm dikke MDF-plaat, aan beide zijden afgewerkt met een hoogwaardige melamine laag en de wanden kunnen probleemloos verwijderd of verplaatst worden.

www.unilinpanels.com

ClicWall Fire Retardant (Euroklasse B-s2, d0)

tech

ca

re

45

Bij een test door het keuringsinstituut MPA te Braunschweig (Duitsland) is gebleken dat met het TECEprofil voorwandsysteem van de Duitse fabri-kant TECE, een goede brandbeveiliging eenvoudig en voordelig te realiseren is. Scheidings- en voor-wanden met ingebouwd sanitair, opgebouwd met componenten van TECEprofil, zijn statisch gekeurd en kunnen afhankelijk van het type opbouw vol-doen aan brandweerstandsklasse F30 tot F120. De wanden dienen conform de eisen op eenvoudige wijze te worden opgevuld met brandwerende wol. Het systeem beschikt over uitmuntende geluids-isolerende eigenschappen, die ruimschoots vol-doen aan de hoge eisen van DIN 4109 en VDI 4100.

www.tece.be

Hygiënemerk Tork, onderdeel van SCA, lanceert een nieuwe lijn zeepdispensers. Skincare® is zo-wel voor toiletbezoekers als voor schoonmakers makkelijk te gebruiken. Het is het eerste gamma op de dispensermarkt dat van de Zweedse reu-mavereniging SRA het label “Easy-to-use” heeft gekregen. Dankzij de drukknop is er minder kracht nodig om een juiste dosis van de zeep te krijgen. De dispenser kan worden gebruikt voor het complete Tork-assortiment, variërend van zeep via sanitizers tot lotions. Het functionele design heeft de volgende voordelen: gemakke-lijk in gebruik en onderhoud, flexibel in gebruik, grote capaciteit en gecontroleerde consumptie, de promotie van goede hygiëne en geschikt voor alle soorten toiletruimtes.

www.tork.be

Tork introduceert zeepdispenser met “Easy-touse”

De Europese Zorgdenktank PRoF stelde onlangs de nieuwe website ‘www.prof-projects.com’ voor. De oude website kan nog geconsulteerd worden door onderaan elke pagina “Legacy PRoF Projects site” aan te klikken. Coördinator Jan Van Hecke: “Het Engels is de voertaal, omdat wij als Consor-tium steeds meer open staan voor internationale samenwerking. Suggesties zijn steeds welkom.” Het PRoF-Consortium sleepte ter gelegenheid van de Altenpflege Messe in Nürnberg tevens de befaamde IF Award in de wacht voor het PRoF 4.0 project: The Patient Recovery Room of the Future. “De award is een hart onder de riem voor alle leden en in het bijzonder voor het PRoF Design Team”, alsnog Jan Van Hecke. Valerie Dhaeze kreeg een bijzondere vermelding voor het ontwerp van de PRoF Cocon.

www.prof-projects.com

PRoF valt opnieuw in de prijzen en stelt nieuwe website voor

Emco introduceert een entreemat die als richtingaanwijzer fungeert voor blin-den en slechtzienden. Deze profielmat (522 TLS R) is een uitbreiding van de se-rie DIPLOMAAT, werd ontwikkeld voor inpandige overdekte entrees (zone 2) en heeft een goede berijdbaarheid. De 522 TLS R heeft wisselende profielhoogtes en haaks op de looprichting lig-gende profielen. Daardoor functioneert de mat als blindengeleidensysteem. Blin-den en slechtzienden kunnen aan de mat voelen waar ze zijn en zich oriënteren op het vinden van trappen, deuren, gangen en liften. Voor slechtzienden zorgen zowel de hoge contrastkleuren van de tapijtinlagen (antracietgrijs en lichtgrijs) als de aluminium profielen (naturel of zwart) voor een goede geleiding. Ook voor mensen zonder zichtbeperking kan deze entreemat helpen bij het oriënteren.

www.emco-bau.com

Emco entreemat als richtingaanwijzer voor blinden en slechtzienden

TECEprofil: Brandveilige en geluidsisolerende voorwandtechniek

tech

ca

re

46

NEW

S

Begin april opende Vanhout Facilities nv, opgericht in 2008, een nieuwe vestiging te Brussel. De uitbreiding kadert in de toene-mende vraag naar gebouwonderhoud en beheer. De dienst-verlening naar bestaande klanten in Brussel en Wallonië zal vanuit dit filiaal kunnen worden geoptimaliseerd en uitgebreid. Het kantoor in Brussel beschikt onder andere over een eigen wachtdienst (24/24 en 7/7). Eerder dit jaar kreeg het bedrijf zijn accreditatie als koeltechnisch bedrijf. Vanhout Facilities nv is ge-specialiseerd in het bouwkundig en technisch onderhoud van gebouwen. Momenteel worden meer dan 1.000 gebouwen opgevolgd in de Benelux en dit in diverse sectoren zoals de industrie, kantoren, retail, zorgcentra, ambassades en gemeen-schapsstructuren.

www.vanhoutfacilities.be

Vanhout Facilities nv breidt uit

Silka bouwstenen voor gezond binnenklimaat Ecologische en duurzame bouwstenen dragen bij tot een ver-beterd binnenklimaat. Silka kalkzandsteen is uiterst geschikt voor de bouw van rust- en verzorgingstehuizen. Naast de duur-zame en milieuvriendelijke eigenschappen, verzekert Silka een eenvoudig en snel bouwsysteem en een gezond binnenkli-maat voor de bewoners.Voor de bouw van het complex van assistentiewoningen ‘De Regenboog’ in Roeselare kozen initiatiefnemers Francis Ver-straete en An Van Hemeldonck voor deze kalkzandsteen: “De keuze heeft in de eerste plaats te maken met de zeer snelle verwerking. Maar ook de massadichtheid, de akoestische iso-latiekwaliteit en de goede prijs/kwaliteitverhouding pleiten in het voordeel”.Andere referentieprojecten zijn de gekende ‘Zorgwoning van de toekomst’; een initiatief van Living Tomorrow, het woon- en zorgcentrum De Muze in Muizen (in aanbouw) en de ser-viceflats Zilverhof in Diegem.

www.xella.be

Centrum Duurzaam Bouwen vzw ging in april van start met een nieuw initiatief: Centrum Duurzaam Gebouwbeheer (CDG). Via de website wordt een online kennis- en netwerkplatform gecreëerd dat Belgische gebouwbeheerders inhoudelijk moet ondersteu-nen. Centrum Duurzaam Gebouwbeheer zal ook gerichte en be-taalbare opleidingen aanbieden en tools ontwikkelen. De ambities werden aan de doelgroep voorgesteld tijdens twee lanceringsdagen op 28 en 30 april. Op het eerste evenement, in thuisbasis Heusden-Zolder, mocht CDG ruim 80 deelnemers ver-welkomen. Twee dagen later, in het Virginie Lovelinggebouw in Gent, trad het Facilitair Bedrijf van de Vlaamse overheid op als gastheer voor een zestigtal gebouwbeheerders.

www.gebouwbeheerder.be

Nieuw kennis- en netwerkplatform voor gebouwbeheerders

ETAP lanceert Excellum2Met Excellum2 lanceert ETAP de volgende generatie lichtregelsys-temen. Eenvoud, gebruiksgemak, energiebesparing en flexibiliteit staan centraal.Lichtregelsystemen passen perfect in de trend naar smart buil-dings. De meest efficiënte verlichting is immers de verlichting die enkel brandt waar en wanneer dat nodig is. Maar tegelijk kan lichtregeling ook het comfort verhogen van wie in het gebouw werkt of verblijft. Zeker als de gebruikers de verlichting kunnen aanpassen aan specifieke situaties of persoonlijke wensen. De intelligentie van Excellum2 zit in een discrete, stijlvolle con-troller. Elke controller kan tot 256 armaturen en/of sensoren aan-sturen. Het systeem laat toe om tot vijf controllers aan elkaar te koppelen. De klant kiest welke functionaliteiten hij nodig heeft en ETAP zorgt voor de overeenkomstige software. Hierdoor is het systeem geschikt voor alle soorten projecten.

www.etaplighting.com

Geberit hygiënespoeling

Stilstaand water in drinkwaterinstallaties is de perfecte voedingsbodem voor legionella en andere levensbedreigende kiemen. De Geberit hygiënespoeling heeft haar nut al bewezen en is nu nog beter: compact, met hoog spoeldebiet en een digitale interface voor het gebouwbeheersysteem, bediening met smart-phone en intelligente sensortechnologie die water spaart. Dankzij deze nieuwe Geberit hygiënespoeling blijft water drinkbaar zonder chemische additieven.

Eenvoudig voor- komen.

document9041247994401572117.indd 1 03.02.2015 07:51:35